Book Title: Saptabhangi Naypradipa Prakarana
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
View full book text
________________
सप्तभङ्गी- नयप्रदीपप्रकरणम् ।
८९
पर्यायाणां क्षणक्षयिणां प्राधान्यतया दर्शयतीति ऋजुसूत्रः । उदाहरणम् - " यथा सुखविवर्तः सम्प्रत्यस्तीत्यादिः " ॥
- [ प्रमा० परि० ७ सूत्रम् - २९ ] अनेन वाक्येन क्षणिकं सुखाख्यं पर्यायमात्रं मुख्यतया दर्श्यते, तदधिकरणं जीवद्रव्यं गौणत्वेनापि न प्रतीयत इति । एतदाभासं निरूपयन्ति - " सर्वथा द्रव्यापलापी तदाभासः" इति ||
- [ प्रमा० परि० ७ सूत्रम् - ३० ]
WWW.
व्याख्यानम् —— दर्शयतीति । कथं दर्शयति ? येन सरलमेव दर्शितं भवतीत्यपेक्षायामाह --- द्रव्यस्याप्राधान्यतयेति । उक्तलक्षणमृजुसूत्रमुदाहरति — उदाहरणमिति । सुखविवर्त्तः सुखात्मकपर्यायः । अनेन वाक्येन - 'सुखविवर्त्तः सम्प्रत्यस्ति' इति वाक्येन, अस्य दर्श्यते' इत्यनेनान्वयः । तदधिकरणं सुखपर्यायाधिकरणम् । गौणत्वेनापि न प्रतीयत इति - यदि 'आत्मनि सुख विवर्त्तः सम्प्रत्यस्ति' इति वाक्यं भवेत् तदा सुखविवर्त्तस्य मुख्यविशेष्यत्वेन प्रधानतयाऽऽत्मनस्तद्विशेषणत्वेन गौणतया प्रतीतिरुक्तवाक्यात् स्यात्, न चैवम् । ननु 'द्रव्यस्याप्राधान्यतया दर्शयति' इति लक्षणभागस्याघटनादृजुसूत्रत्वं न स्यादिति चेत्, न - पर्यायस्य द्रव्यात् कथञ्चिद् भिन्नाभिन्नत्वेन पर्यायमाने तदभिन्नतया द्रव्यमपि भासत एव, द्रव्यात्मना तु न भासत इत्यप्रधानतया भानम्, पर्यायविशेषणतयाऽनुल्लिखितत्वेन तथा तत्प्रतीतिर्नास्तीति 'गौणत्वेनापि न प्रतीयते' इत्युक्तिरप्रधानतया प्रतीतावपि न विरुध्यत इति बोध्यम् । प्रसङ्गादृजुसूत्राभासनिरूपणमधिकरोति - एतदाभासमिति - ऋजुसूत्राभासमित्यर्थः । सर्वथेति - द्रव्यं नास्त्येव यत् सत् तत् क्षणिकमेवे

Page Navigation
1 ... 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138