Saptabhangi Naypradipa Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 75

सप्तभङ्गी नयप्रदीपप्रकरणम् । ५७ ऊर्ध्वतासामान्यं च परापरविवर्तव्यापि मृत्स्नादिद्रव्यम् , त्रिकालगामि चैतत् । तदुक्तं वृत्तौ___“पूर्वापरपर्याययोरनुगतमेकं द्रव्यम् , द्रवति-तांस्तान् पर्यायान् गच्छतीति व्युत्पत्त्या त्रिकालानुयायी यो वस्त्वंशस्तदूर्ध्वतासामान्यमित्यभिधीयते" इति ।
कटके कङ्कणे च तत् काञ्चनमेव, अथवा स एवायं जिनदत्त इत्युदाहरणम् । तत्र तिर्यक्सामान्यं तु प्रतिव्यक्ति सादृश्यपरिणतिलक्षणं व्यञ्जनपर्याय एव, “स्थूलाः कालान्तरस्थायिनः
यानुगतं यत् सुवर्णादि द्रव्यं तद् ऊर्ध्वतासामान्यमित्यर्थः । उदाहरतियथेति। तिर्यक्सामान्यत ऊर्ध्वतासामान्यस्य वैलक्षण्यं भावयति-ऊर्ध्वतासामान्यं चेति । परेति-परः पूर्वोऽपर उत्तरो यो विवर्तः परिणामस्तद्व्यापि तदनुगामि यन्मृत्लादि द्रव्यं तद् ऊर्ध्वतासामान्यम् । यत इदं परापरविवर्तव्यापि ततस्त्रिकालगामि भवतीत्याह-त्रिकालगामीति । एतत् ऊर्ध्वतासामान्यम् । अत्रार्थे वृत्तिसंवादं दर्शयति-तदुक्तं वृत्ताविति-रत्नाकरावतारिकायामित्यर्थः । पूर्वापरेति-स्पष्टम् । कटककङ्कणानुगामिकाञ्चनद्रव्यलक्षणमूर्ध्वतासामान्यं पूर्व भावितमेव, उदाहरणान्तरमाह-अथवेति-जन्मन आरभ्य मरणपर्यन्तमवयवोपचयापचयतो जिनदत्तशरीरानेकतायामप्यनुगतं जिनदत्तशरीरं समस्त्येव यतो भवति स एवायं जिनदत्त इति, पूर्वापरशरीरानुगामिजिनदत्तशरीरमूर्ध्वतासामान्यमित्यर्थः । उर्ध्वतासामान्यस्य वैलक्षण्यमुपदर्य तिर्यक्सामान्यस्य वैलक्षण्यमुपदर्शयति-तत्र तिर्यक्सामान्यं त्विति । तिर्यक्सामान्यस्य व्यञ्जनपर्यायतायां प्रावचनिकप्रसिद्धिं प्रमाणयति-स्थूला