Saptabhangi Naypradipa Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 73

M
सप्तभङ्गी नयप्रदीपप्रकरणम् । "अण्णोण्णं पविसंता दिता ओगास अण्णमण्णस्स । मेलंता वि अ णिचं सगसगभावं न विजहंति" ॥
स्वभावभेदोऽग्रे वक्ष्यते । ननु द्रव्य-पर्यायव्यतिरिक्तौ सामान्यविशेषौ विद्यते तत् कथं न सामान्यार्थिक-विशेषार्थिकनामानौ
नयौ भवतः १ इति चेत्, न-द्रव्य-पर्यायव्यतिरिक्तसामान्य- विशेषाप्रसिद्धेः, तद् यथा, प्रसङ्गात् सामान्यं दर्शयति-- __ "सामान्यं द्विधा-एकं तिर्यक्सामान्यमपरमूर्खतासामान्यम्" ॥
-[ प्रमाण० परि० ५ सू० ३] आद्यलक्षणमाह--- खभावविशेषैरन्योन्यं मिलन्ति ते ? इत्यपेक्षायामाह-स्वभावभेदोऽग्रे वक्ष्यत इति । ननु यथा द्रव्यविषयकत्वाद् द्रव्यार्थिकः पर्यायविषयकत्वात् पर्यायार्थिकस्तथा सामान्यविषयकत्वात् सामान्यार्थिको विशेषविषयकत्वाद् विशेषार्थिकोऽपि नयः किं न स्यात् ? न च सामान्यविशेषौ धर्मस्वरूपौ धर्मिणोर्द्रव्य-पर्याययोरन्तर्भवत इत्याशङ्कतेनन्विति । सामान्य-विशेषयोर्द्रव्य-पर्याययोरेवान्तर्भावान व्यतिरिक्तौ सामान्य-विशेषौ स्त इति न तद्राहिणौ नयावप्यतिरिक्ताविति समाधत्ते-नेति । सामान्य-विशेषयोः स्वरूपनिरूपणे सत्येव तयोर्द्रव्य-पर्याययोरन्तर्भावो ज्ञातुं शक्य इति तौ निरूपयितव्यौ, तत्र प्रथमोपस्थितत्वात् प्रथमं सामान्यं निरूपयति-प्रसङ्गादिति । अनुगतप्रतीतिनिबन्धनत्वं सामान्यस्य लक्षणमन्यवादिनोऽप्यभिमतमतस्तद्विभागमेवावेदयतिसामान्यं द्विधेति । परसामान्यमपरसामान्यमित्येवमतिरिक्तसामान्यवादिनोऽभिमतं द्वैविध्यं न स्याद्वादिनोऽभिमतं किन्तु तिर्यक्सामान्यमेकमपरं चोर्ध्वतासामान्यमित्येवं द्वैविध्यमित्याह-एकमिति । आधलक्षणमाह