Book Title: Saptabhangi Naypradipa Prakarana
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
View full book text
________________
सप्तमङ्गी नयप्रदीपप्रकरणम् । अथ द्रव्यार्थिकनयस्य द्वितीयभेदं सहनामानमुपवर्णयन्ति"सामान्यमात्रग्राही परामर्शः सङ्ग्रहः।"
-[प्रमा० परि०७ सूत्रम्-१३ ] मात्रं कात्स्न्येऽवधारणे च, सामान्यमशेषविशेषरहितं सत्वद्रव्यत्वादिकं गृह्णातीत्येवंशीलः, सम्-एकीभावेन पिण्डीभूततया
अथ सङ्गहनयनिरूपणम्---
सङ्ग्रहनयनिरूपणमधिकरोति-अथेति-सङ्केपतः पूर्व निरूपितोऽपि सङ्ग्रहनयो विशिष्य शिष्याणामवगतये पुनर्निरूपणपथमानीत इति बोध्यम् । सामान्यमात्रग्राही सामान्यमेव गृह्णाति न तु विशेषग्राही, एवम्भूतो निर्णयः सङ्ग्रह इत्यर्थः । 'सामान्यमात्रग्राही' इत्यत्र मात्रपदं काार्थकमवधारणार्थकं च, तेन सामान्यातिरिक्तविशेषग्राहित्वव्यवच्छेदः सत्त्व-द्रव्यत्वाद्यशेषसामान्यग्राहित्वं च सङ्ग्रहस्य लभ्यत इत्याशयेनाह-मात्रं कात्स्न्ये ऽवधारणे चेति यद्यपि परसङ्ग्रहो महासामान्यमेव गृह्णाति, अपरसङ्ग्रहश्चावान्तरसामान्यमेव गृह्णातीति कृत्लसामान्यग्राहित्वं न कुत्रापि सङ्ग्रह इति काार्थो नात्र घटते तथापि सङ्ग्रहसामान्याश्रयणेनाशेषसामान्यग्राहित्वमत्र विवक्षितम् , अत एव 'सत्त्व-द्रव्यत्वादिकं गृह्णातीत्येवंशीलः' इत्युक्तम् , तेन येनापि परसङ्ग्रहेणावान्तरसामान्यं न गृह्यते, अपरसङ्ग्रहेण च येन परसामान्य न गृह्यते, तयोरपि सामान्यतस्तथाग्रहणस्वभावोऽस्त्येवेति । सङ्ग्रह इत्यत्र 'सम्' इत्युपसर्गस्य 'ग्रह' इत्यस्य च समभिव्याहारतः पिण्डीभूतत्वलक्षणैकीभावेन विशेषराशिग्राहित्वं सङ्ग्रहस्य लभ्यत इत्याहसम्-एकीभावेनेति । 'एकीभावेन' इत्यस्य विवरणम् –पिण्डीभूततयेति-यथा च प्रस्थादिप्रमितानां चूर्णादीनां जलादिद्रवद्रव्यसम्बन्धेन

Page Navigation
1 ... 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138