Saptabhangi Naypradipa Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 62

४४ बालबोधिनीविवृतिविभूषितं परमस्वभावो गृहीतः ४ । कर्मोपाधिनिरपेक्षः शुद्धद्रव्यार्थिको वा, यथा-जीवः सिद्धसदृशः शुद्धात्मा ५। उत्पादव्ययगौणत्वेन .. सत्ताग्राहकः शुद्धद्रव्यार्थिको वा, यथा-द्रव्यं नित्यम् ६। भेदकल्पनानिरपेक्षः शुद्धद्रव्यार्थिको वा, यथा-निजपर्यायस्वभावत्वादभिन्नं द्रव्यम् ७ । कर्मोपाधिसापेक्षोऽसावशुद्धद्रव्यार्थिको वा, यथा-क्रोधादिकर्मजभाव आत्मा ८ । उत्पाद-व्ययसापेक्षो
र्थिकनय इति स्पष्टयति-अत्रेति-ज्ञानमय आत्मेति ज्ञान इत्यर्थः । कर्मोपाधिविनिर्मुक्तशुद्धजीवद्रव्यग्राही नयः कर्मोपाधिनिरपेक्षः शुद्धद्रव्यार्थिक इति पञ्चमो दुव्यार्थिक इत्याह-कोपाधिनिरपेक्ष इति । उदाहरति-यथेति-जीवो यद्यपि संसारी कर्मोपाधिविशिष्टस्तथापि तस्य कर्मोपाधिविमुक्ततयैव शुद्धात्मत्वेन ग्राहकमिदं ज्ञानमुक्तव्यपदेशाहमित्याशयः । षष्ठमुत्पाद-व्ययगौणत्वेन सत्ताग्राहकं शुद्धद्रव्यार्थिकमाह-उत्पादेति । उदाहरति-यथेति-द्रव्ये पर्यायात्मनोत्पादव्यययोः सत्त्वेऽपि तावविवक्षयित्वा प्रधानतया ध्रौव्यांशमात्रमवगाहत इति । पर्यायेण सह भिन्नत्वं तिरस्कृत्याभिन्नत्वमेव द्रव्यस्य प्रधानतयाऽवगाहमानो भेदकल्पनानिरपेक्षः शुद्धद्रव्यार्थिकः सप्तमद्रव्यार्थिक इत्याह-भेदकल्पनेति । तमुदाहरति-यथेति । शुद्धद्रव्यार्थिकस्त्रिधोपदाशुद्धद्रव्यार्थिकोऽपि विधा-कर्मोपाधिसापेक्षः, उत्पादव्ययसापेक्षः, भेदकल्पनासापेक्षश्चेति, तत्र प्रथमं द्रव्यार्थिकस्याष्टमं भेदमाह-कर्मोपाधिसापेक्ष इति । असौ द्रव्यार्थिकः, एवमग्रेऽपि । उदाहरति-यथेति। द्वितीयं द्रव्यार्थिकस्य नवमं भेदमाह---उत्पाद