Saptabhangi Naypradipa Prakarana

Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 68

बालबोधिनीविवृतिविभूषितं मेर्वादिनित्यः १, सादिनित्यपर्यायार्थिकः, यथा-सिद्धपर्यायो नित्यः २, सत्तागौणत्वेनोत्पाद-व्ययग्राहकस्वभावोऽनित्यशुद्धपर्यायार्थिकः, यथा-समयं समयं प्रति पर्याया विनाशिनः३, सत्तासापेक्षस्वभावोऽनित्याशुद्धपर्यायार्थिकः, यथा-एकस्मिन् समये उत्पाद-व्यय-ध्रौव्यात्मकः पर्यायः ४, कर्मोपाधिनिरपेक्षखभावोऽनित्यशुद्धपर्यायार्थिकः, यथा-संसारी जीवः सिद्ध
भिधानमपि, एवम्ग्रेऽपि । द्वितीयं सादिनित्यपर्यायार्थिकभेदं दर्शयतिसादीति । उदाहरति-यथेति-आत्मनः सिद्धपर्याय उत्पद्यत इति सादिः, न च विनश्यतीति नित्य इति, तथा तदवगाहिज्ञानं सादिनित्यपर्यायार्थिकनय इत्यर्थः । अनित्यशुद्धपर्यायार्थिकं पर्यायार्थिकतृतीयभेदमावेदयति-सत्तागौणत्वेनेति-सत्ताया गौणत्वेन ग्राहक उत्पाद-व्यययोः प्राधान्येन ग्राहको नयोऽनित्यशुद्धपर्यायाथिक इत्यर्थः । उदाहरति-यथेति-प्रतिसमयं पर्याया विनाशिन इति ज्ञानं प्राधान्येन पायाणामुत्पाद-विनाशावेव विषयीकरोति स्थैर्यलक्षणसत्तां तु गौणत्वेनैवावगाहत इति भवत्यनित्यशुद्धपर्यायार्थिक इत्यर्थः । सत्तासापेक्षस्वभावमनित्याशुद्धपर्यायार्थिकं चतुर्थभेदमुपदर्शयति-सत्तासापेक्षेति । उदाहरति-यथेति-पूर्वत्र सत्तालक्षणस्थैर्यस्य गौणत्वाच्छुद्धता, अत्र तु सत्तालक्षणस्थैर्यस्याप्यवगाहनादशुद्धतेति बोध्यम् । कर्मोपाधिनिरपेक्षस्वभावमनित्यशुद्धपर्यायार्थिकं पञ्चमं भेदमाह-कर्मोपाधीति । उदाहरति-यथेति-कर्मोपाधिसापेक्षखभावत्वे सिद्धसदृशत्वं शुद्धात्मत्वं मात्मतो नावग़ाहेत ज्ञानमिति तथा तहाहिणो ज्ञानस्य विषयनिबन्धनं कोपाधिनिरपेक्षखभावत्वं युक्तमेव । कर्मोपाधिसापेक्षस्वभावमानत्याशुद्ध