Book Title: Saptabhangi Naypradipa Prakarana
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
View full book text
________________
बालबोधिनीविवृतिविभूषितं
“यदेवार्थक्रियाकारि तदेव परमार्थसत् ।
यच नार्थक्रियाकारि तदेव परतोऽप्यसत्" | इति निज निजप्रदेशसमूहैरखण्डवृच्या स्वभाव-विभावपर्यायान् द्रवति, द्रोष्यति, अदुद्रुवदिति द्रव्यम्, गुण-पर्यायवद् द्रव्यं वा, गुणाश्रयो द्रव्यं वा; यदुक्तं विशेषावश्यकवृत्तौ
३६
"दव दुयए दोरवयवो विगारो गुणाण संदावो । दव्वं भव्यं भावस्स भूयभावं च जं जोग्गं" ॥ २८ ॥ द्रवति- तांस्तान् खपर्यायान् प्राप्नोति मुञ्चति वा, तथा द्रूयते
वदिति द्रव्यलक्षणम् । अथवा उत्पाद-व्यय-धौव्ययुक्तं सत्, तदेव च द्रव्यम् । अथवा यद् अर्थक्रियाकारि तत् सत्, यन्नार्थक्रियाकारि तद्सदिति । तथा च सद् द्रव्यमित्युक्तेऽपि यत्र द्रव्यपदव्युत्पत्तिनिमित्तं घटते तदेव द्रव्यमित्यभिप्रायेणाह - निजनिजेति - तथा च कालत्रयेsपि निजनिजप्रदेश समूहैरविच्छिन्नतया स्वभाव-विभावपर्यायव्यापनस्वभावं वस्तु द्रव्यमित्यर्थः । अस्यैव फलितार्थमाश्रित्याह -- गुण पर्यायवद् द्रव्यं चेति । अत्र गुणस्य द्रव्यमात्रवृत्तित्वे गुणवद् द्रव्यमित्युक्तेऽपि न कश्चिद् दोष इत्यतस्तथैवाह — गुणाश्रयो द्रव्यं वेति ।
विशेषावश्यकवृत्तावुदितं द्रव्यलक्षणमपि द्रव्यपदव्युत्पत्तिमाश्रित्येत्यु
यदर्शयति - यदुक्तमिति । दवए० इति -
- ।
" द्रवति द्र्यते द्रोरवयवो विकारो गुणानां सन्द्रावः ।
द्रव्यं भव्यं भावस्य भूतभावं च यद् योग्यम्" ॥ इति संस्कृतम् । एतद्ाथार्थं दर्शयति---द्रवतीत्यादिना । 'द्रवति' इत्यस्य प्राप्नोतीति यदाऽर्थस्तदा 'स्वपर्यायान्' इत्यनेन 'भविष्यतः स्वपर्यायानू'

Page Navigation
1 ... 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138