Book Title: Saptabhangi Naypradipa Prakarana
Author(s): Yashovijay Upadhyay, Lavanyasuri
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha
View full book text
________________
बालबोधिनीविवृतिविभूषितं इदानीमर्थतः सप्तमं भङ्गमाविष्कुर्वन्ति-"स्सादस्त्येव स्यामा स्त्येव स्यादवक्तव्यमिति" इति-अनुक्रमेणास्तित्व-नास्तित्वपूर्वको युगपद्विधिनिषेधप्ररूपणानिषेधप्रधानोऽयं भङ्गः । इतिः सप्तभङ्गीसमाप्तौ । स्वद्रव्यादिचतुष्टयापेक्षयाऽस्तित्वेऽपि परद्रव्यादिचतुष्टयापेक्षया नास्तित्वेऽपि 'विधिर्वा प्रतिषेधो वा' इति प्रतिपादयितुमसमर्थेऽसिन् भङ्गे सर्व जीवादि वस्तु स्वद्रव्यापेक्षयाऽस्ति, परद्रव्यापेक्षया नास्त्यपि समसमयं विधि-प्रतिषेधरूपाभ्यां सह युगपत्प्रतिपादयितुमसमर्थम् , यथा-स्वद्रव्यापेक्षयाऽस्त्यत्र प्रदेशे घटः, परद्रव्यापेक्षया नास्त्यत्र घटः, विधि-निषेधरूपाभ्यां योगपद्येन स्वरूपं निर्देष्टुमशक्यत्वादवक्तव्यम् , इति स्फुटार्थः, इत्यतः 'स्थादस्त्येव स्यानास्त्येव स्यादवक्तव्यम्' इति भङ्गेनोपदर्यत इति ॥
नन्वेकस्मिन् वस्तुनि अनन्तधर्मकल्पनाऽङ्गीकारादनन्तभङ्गी
इदानीमिति-तृतीयभङ्गार्थेन ऋमिकास्तित्वनास्तित्वेन सह चतुर्थभङ्गार्थस्थावक्तव्यत्वस्य योजनया सप्तमो भङ्गः 'स्यादस्त्येव स्यान्नास्त्येव स्यादवक्तव्यमेव सर्व वस्तु' इति क्रमेणास्तित्वनास्तित्वपूर्वको युगपद्विधिनिषेधप्ररूपणानिषेधप्रधानक इत्यर्थः । सप्तमभङ्गाभिप्रेतमर्थमुपदर्शयतिखद्रव्यादिचतुष्टयापेक्षयेति । फलितार्थमाह-यथेति । ननु सप्तधर्मकल्पनया सप्तमसम्भवतो यथा सप्तभङ्गी तथाऽनन्तधर्मकल्पनाङ्गीकारस्यापि एकस्मिन् वस्तुनि सम्भवादनन्तभद्यपि स्यादिति प्रश्न-प्रतिविधानपरतया 'एकत्र वस्तुनि०' इत्यादिसूत्रत्रयमवतारयितुमाह-नन्विति ।

Page Navigation
1 ... 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138