________________
૬
છ કાય
૨૯૩ પ્ર. પ્રાણીએ કેટલા પ્રકારનાં છે ?
ઉ. પ્રાણીએ એ પ્રકારનાં છે. એક ત્રસ એટલે પોતે ભયાદિનું કારણ દેખી નાસી જતાં, હાલતાં ચાલતાં એ આદિ શક્તિવાળાં. બીજા સ્થાવરઃ જે સ્થળે દેહ ધારણ કર્યો છે, તે જ સ્થળે સ્થિતિમાન, અથવા ભયાદિ કારણ નાસી જવા વગેરેની સમજણુશક્તિ જેમાં નથી તે.
ત્રસ અને સ્થાવરમાં, ચાલી શકે અને ન ચાલી શકે એ અપેક્ષાથી અંતર ખતાવવું ડીક નથી, કારણ કે એમ માનવાથી ગમન વિનાના અયેાગી કેવળીમાં સ્થાવરનું લક્ષણ અને ગમન સહિત પવન વગેરે એકેન્દ્રિય જીવેામાં ત્રસનુ લક્ષણ મળવાથી અતિવ્યાપ્તિ દોષ આવે
છે. ખરેખર આ એમાં જે અંતર છે તે એ કે ત્રસાને ત્રસ નામ કર્મીના ઉદય હેાય છે અને સ્થાવરાને સ્થાવર નામકર્મના ઉદય હાય છે.
૨૯૪ પ્ર. પાંચ ઈન્દ્રિયાનાં નામ આપે.
ઉ. સ્પન, રસના, ધ્રાણુ, ચક્ષુ, શ્રેત્ર.
Jain Education International
૨૯૫ પ્ર. કેટલી ઇન્દ્રિયવાળા સ્થાવર જીવા કહેવાય ?
ઉ. એકેન્દ્રિય પ્રાણીએ સ્થાવર કહેવાય. એકેન્દ્રિય પ્રાણીના પાંચ ભેદ છે. પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ અને વનસ્પતિ, તે જીવાને માહનુ પ્રબળપણું છે અને સ્પર્શ ઈન્દ્રિયના વિષયનું તેને જ્ઞાન છે, એ પાંચે પ્રકારના જીવનસમૂહ મનપરિણામથી રહિત છે. ૨૯૬ પ્ર. કેટલી ઈન્દ્રિયવાળા ત્રસ જીવે કહેવાય ?
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
