________________
૨૧૧
૭૪૫ પ્ર. ઉત્કર્ષણ, અપકર્ષણ અને સંક્રમણ કયાં કર્મોના થઈ શકે ? ઉ. એ સત્તામાં રહેલી કર્મ પ્રકૃતિનાં થઈ શકે છે; ઉદયમાં આવેલી
પ્રકૃતિનાં થઈ શકે નહીં. જે ઉદયમાં આવ્યા પહેલાં રસમાં મેળાશ કરી નાખવામાં આવે તે આત્મપ્રદેશથી કર્મ ખરી જઈ નિર્જરા
થાય અથવા મંદ રસે ઉદય આવે. ૭૪૬ પ્ર. ભાવ અને વિચારથી પહેલાંનાં કર્મોમાં પરિવર્તન થઈ શકે છે ? ઉ. હા, જેમ ઔષધિ ખાવાથી ભેજનના વિકાર મટી જાય છે, તેમ
પરિણામો દ્વારા પહેલાંનાં પાપ કે પુણ્યકર્મમાં પરિવર્તન થઈ જાય છે. ૭૪૭ ક. આયુર્મમાં ઉત્કર્ષણ, અપકર્ષણ અને સંક્રમણ થઈ શકે છે ? ઉ. ના, જીવ જે ભવની આયુષ્યપ્રકૃતિ ભેગવે છે તે આખા ભવની
એક બંધ પ્રકૃતિ છે. તે બંધ પ્રકૃતિને ઉદય આવૃષ્યની શરૂઆત થઈ ત્યારથી ગણાય. તેમાં વધઘટ ન થાય. સંક્રમણ, અપકર્ષણ, ઉત્કર્ષાદિકરણને નિયમ આયુકર્મવર્ગણ સત્તામાં હોય ત્યાં સુધી
લાગુ થઈ શકે, પણ ઉદયની શરૂઆત થયા પછી લાગુ થઈ શકે નહીં ૭૪૮ પ્ર. ભવિષ્યના આયુકર્મને બંધ કેવી રીતે થાય છે? ઉ. આપણે મનુષ્યોને માટે આ નિયમ છે કે વર્તમાન ભેગવતા આયુની
જેટલી સ્થિતિ હોય તેના બે તૃતિયાંશ ભાગ વીત્યા પછી પહેલીવાર અંતર્મુહૂર્ત માટે નો આયુષ્ય બંધ કરવા યોગ્ય કાળ આવે છે. મધ્યમ લેશ્યાનાં પરિણામોથી આયુ બંધાય છે. સમકિતીને અશુભભાવ આવે છે પણ તે કાળે ભવિષ્યના આયુષ્યને બંધ ન પડે, પણ
જ્યારે શુભભાવ આવે છે ત્યારે જ ભવિષ્યના આયુષ્યને બંધ પડે
છે. એ સમ્યફદર્શનને મહિમા છે. ' ૭૪૯ પ્ર. પહેલીવાર આયુષ્યબંધ ન થાય તે ફરી ક્યારે બંધાય છે? ઉ. ફરી બે તૃતિયાંશ ભાગ વીત્યા પછી બીજી વાર, ફરી બે તૃતિયાંશ
વીત્યા પછી ત્રીજી વાર એવી રીતે બે તૃતિયાંશ કાળ પછી આઠ વાર એવો અવસર આવે છે. જે એટલામાં ન બંધાય તે મરતાં પહેલાં તે ઘણું કરીને આયુષ્ય કર્મ બંધાય છે. મોક્ષે જનાર તે ન જ બાંધે.
દિવસની ભૂલ માટે રાત્રે હસજે, પરંતુ તેવું હસવું ફરીથી ન થાય તે લક્ષિત રાખજે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
