________________
૪૫૯
પડતું હોય ત્યાંથી કાં તે મને ઉઠાવી લેવું અથવા તે તે કૃત્ય કરી લેવું એટલે તેથી વિરકત થવાશે. આ સ્થાન પ્રા.તિર્યંચગતિનું કારણ થાય છે. માટે તે ત્યાજ્ય છે. આર્તધ્યાન તારતમ્યતાથી (એછે વ) મિથ્યાદષ્ટિ ગુણસ્થાનેથી માંડીને છઠ્ઠા ગુણસ્થાન સુધીના જીવોને સંભવે છે. તે પણ જે જીવને સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત થતાં પહેલાં તિર્યંચનું આયુષ્ય બંધાઈ ગયું હોય તે સિવાયના -
અન્ય સમ્યગ્દષ્ટિને તે આર્તધ્યાન તિર્યંચગતિનું કારણ થતું નથી. ૧૪૯૭ પ્ર. અપધ્યાન કેને કહે છે ?
ઉ. સ્વયં વિષયને અનુભવરહિત હોવા છતાં પણ આ જીવ બીજાના
જોયેલા, સાંભળેલા, અનુભવેલા વિષયેનું મનમાં સ્મરણ કરીને જે
વિષયેની અભિલાષા કરે છે તેને અપધ્યાન કહેવામાં આવે છે. ૧૪૯૮ પ્ર. આ ધ્યાનના કેટલા ભેદ છે ?
ઉ. તેના ચાર ભેદ છે ?
૧. ઈષ્ટ વિયેગ જન્ય, ૨. અનિષ્ટ સંગ જન્ય, ૩. વ્યાધિ પ્રતિકાર જન્ય, અને ૪. નિદાન જન્ય. (૧) મને શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શને સંગ ઇછે. ઈષ્ટ
વિયોગ જન્ય આર્તધ્યાન-પ્રિય પુત્ર, મિત્ર, કલત્ર, ધન આદિના
વિયેગથી થતા દુઃખમય ભાવોની એકાગ્રતા. (૨) અમને શબ્દાદિને વિયોગ ઇછે. અનિષ્ટ સંયોગ જન્ય
આર્તધ્યાન-અપ્રિય દુર્ગણ પુત્ર, કલત્ર, શત્રુ આદિના સંયોગમાં
એ સંબંધ ક્યારે છૂટે એવી ચિંતા. (૩) જવરાદિ રોગોને નાશ ઈ છે. પીડા અથવા વ્યાધિપ્રતિકાર ચિંતવન આર્તધ્યાન-રોગ, પીડા, ક્યારે માટે તેને માટે
ઉપાયગમાં ચિંતિત પરિણામ રહ્યા કરે છે. (૪) નિદાન જન્ય આર્તધ્યાન-પ્રાપ્ત કામ ભોગો અચલ રહે એમ
ઈચ્છે. ધર્મક્રિયાનાં ફળરૂપ આગામી કાળમાં ભેગ મળે તે. ભાવ રાખવા.
પાન ગરીબી, ગુરુવચન, નરમ વચન નિર્દોષ; ઈન કભી ન છાંડિયે, શ્રદ્ધા શીલ સંતોષ,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
