________________
૫૩૬
ઉ. અવશ્ય એમ જ છે કેમ કે પ્રત્યેક દ્રવ્ય પોતાના પરિણતિને કર્તા
ભકત તે છે જ, પણ એને આશય એ નથી કે સર્વજ્ઞના જ્ઞાનમાં આપનું જે ભાવિ પરિણમન ઝળકયું છે, તેમાં આપ કાંઈ ફેરફાર
કરી શકે છે. ૧૭૨૦ પ્ર. જે ફેરફાર નથી કરી શકતા તે પછી હું મારી પરિણતિને કર્તા
જ ક્યાં રહ્યો ? ઉ. શું ફેરફાર કર્યા વિના કઈ કરવાનું હોતું જ નથી ? શું જેવું ન
થવાનું હોય તેવું કરવું તે જ કરવું છે; જેવું થવાનું હોય તેવું કરવું તે શું કરવું નથી ? જૈનદર્શન અકર્તાવાદી દર્શન છે=એને ભાવ જ એ છે કે સહજકર્તાવાદી અથવા સ્વકર્તાવાદી છે, પરક્તવાદી અથવા ફેરફાર કર્તાવાદી નહિ. ભવિષ્યમાં આપણું જે થવાનું છે, તે જ થશે. અર્થાત આપણે પુરુષાર્થપૂર્વક તે જ કરીશું.
(જુઓ પ્રશ્ન-૧૭૪ર). ૧૭૨૧ પ્ર. પર્યાયે ક્રમબદ્ધ છે; આત્માની પર્યાયે પણ ક્રમબદ્ધ જે થવા
યોગ્ય છે તે જ થાય છે, તેથી આત્મા તેમને અકર્તા છે-(શું)આ
વાત યથાર્થ છે ? ઉ. ના, આત્મા પોતાની પર્યાયને અકર્તા છે એ વાત યથાર્થ નથી.
તેમને કર્તા તે પોતે જ છે, “ક્રમબદ્ધ પરિણામ”ને એ અર્થ નથી કે આત્મા પિત કર્તા થયા વિના જ તે પરિણામ થઈ જાય છે. જ્ઞાની પોતાના નિર્મળ જ્ઞાન-ભાવને કરતે થકે પિતે તેને
ફ્ત થાય છે અને અજ્ઞાની પોતાના અજ્ઞાનભાવને કરતે થકે તેને
કર્તા થાય છે. ૧૭૨૨ પ્ર. આ ઉપરથી કેટલાક લેકે કહે છે કે ભલે પરનું નહીં, પણ
પિતાનું કામ તે કરવું જ પડશે. જે આપણે આપણું જ કામ
નહિ કરીએ તે કેણ આપણું કામ કરી જશે ? ઉ. જરા વિચાર તે કર કે જ્યારે તું માતાના પેટમાં હતું, ત્યારે
સમજી-વિચારીને શું શું કરતે હતા ? એવી જ રીતે જ્યારે
દિન દિન વૃદ્ધિ પામશે, સવિદ્યા વપરાઈ જળ નિર્મળ વપરાય તે, નીકર જાય ગંધાઈ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
