________________
૪૬૧
(૨) અપાયવિચાય : રાગ, દ્વેષ, કામ, ક્રોધ. એથી જે દુખ ઉત્પન્ન
થાય છે તેનું જે ચિંતન કરવું. હું ક્યાં ક્યાં ભટકળ્યો છું ? એ બધું વિચારવું; અમારાં તથા અન્ય જીવોનાં કર્મોને નાશ ક્યારે
થશે એ પ્રકારનું ચિંતન, તે અપાયરિચય અપાય એટલે દુઃખ. (૩) વિપાકચિય : હું જે જે ક્ષણે દુઃખ સહન કરું છું તે.
સઘળું કર્મના ફળના ઉદય વડે કરીને છે. (૪) સંસ્થાનવિચય : ત્રણ લેનું સ્વરૂપ ચિંતવવું તે. એ ત્રણ
લેકનાં સર્વ સ્થાનક આ આત્માએ સમ્યકત્વ રહિત કરણીથી અનંત વાર જન્મ-મરણ કરી સ્પર્શ મૂક્યાં છે એમ.
ચિંતવન કરવું. ૧૫૦૩ પ્ર. ધર્મધ્યાનનાં કેટલાં લક્ષણ છે ?
ઉ. ધર્મધ્યાનનાં ચાર લક્ષણ છે : (૧) આજ્ઞારુચિ ? એટલે વીતરાગ ભગવાનની આજ્ઞા અંગીકાર
કરવાની રુચિ ઉપજે તે. (૨) નિસરુચિઃ આત્મા સ્વાભાવિકપણે જાતિસ્મરણાદિક જ્ઞાને
કરી શ્રુત સહિત ચારિત્રધર્મ ધરવાની રુચિ પામે તે નિસરુચિ. (૩) સૂત્રરુચિ: સૂત્ર શ્રવણ કરવા, મનન કરવા અને ભાવથી પઠન
કરવાની રુચિ ઉપજે તે સૂવરુચિ. (૪) ઉપદેશરુચિઃ અજ્ઞાને કરીને ઉપાર્જેલાં કર્મ જ્ઞાન કરી ખપાવીએ
તેમજ જ્ઞાન વડે કરીને નવાં કર્મ ન બાંધીએ; તે માટે અજ્ઞાનાદિક આસ્રવ માર્ગ છોડીને જ્ઞાનાદિક સંવર માર્ગ ગ્રહણ કરવા તીર્થકર ભગવંતને ઉપદેશ સાંભળવાની રુચિ
ઊપજે તે. ૧૫૦૪ પ્ર. ધર્મધ્યાનનાં ચાર આલંબન છે તે કહો.
ઉ. (૧) વાંચના : એટલે વિનય સહિત જિરા તથા જ્ઞાન પામવાને
અમૂલ્ય આત્મા છે. નિમૂલ્ય નહી કરે. સવ તુચ્છ છે, તું અમૂલ્ય છે, તારો એક આત્મા, તેને થઈ જા,
.
......
.
.
.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
