________________
३२४
(૭) વ્યવહારદયા : ઉપગપૂર્વક અને વિધિપૂર્વક જે દયા પાળવી
તેનું નામ વ્યવહારદધા. (૮) નિશ્ચયદયા : શુદ્ધ સાધ્ય ઉપયોગમાં એકતા ભાવ અને અભેદ
ઉપયોગ તે નિશ્ચયદયા. ૧૦૯૦ પ્ર. દાનના પ્રકાર કેટલા છે ?
ઉ. આહાર, ઔષધ, શાસ્ત્ર અને અભયના રૂપમાં દાન ચાર પ્રકારે
કહેવામાં આવ્યું છે. અભયદાન બધાં દાનમાં શિરોમણ સમાન છે. (વ્યવહારથી એમ કહેવાય છે કે, જ્ઞાનદાનના પ્રભાવથી કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. ઔષધદાન દેનારને વાત્સલ્ય ગુણ, સ્થિતિકરણ ગુણ, નિવિચિકિત્સા ગુણ ઈત્યાદિ અનેક ગુણ પ્રગટે છે. (જુઓ પ્રશ્ન-૧૨૯૩). ઔષધ દાનના પ્રભાવથી જીવ રેગ રહિત દેવને ક્રિયિક દેહ પામે છે. આહાર દાન દેનાર મિથ્યાદષ્ટિ પણ ભેગ ભૂમિમાં દશ પ્રકારનાં કલ્પવૃક્ષના ચિરકાળ ભેગ ભેગવે છે. ત્રણ દિવસે આંબળા જેટલે આહાર કરે છે તે પણ ભૂખ તરસ લાગતી નથી. મીઠાં વચન બેલવો તે પણ મોટું દાન છે. આદર સત્કાર, વિનય. કરે, જગ આપવી, કુશળતા પૂછવી એ પણ દાન છે. (જો કે
આ બધાં વ્યવહારથી કથન છે.) ૧૦૯૧ પ્ર. શ્વેતાંબર અને દિગંબર શાસ્ત્ર પ્રમાણે ચારિત્રમાં શું ભેદ છે ?
ઉ. બલિંગ અને ભેદે જે વ્રતના રે, દ્રવ્ય દેશકાળાદિ ભેદ;
પણ જ્ઞાનાદિની જે શુદ્ધતા રે, તે તે ત્રણે કાળે અભેદ.” બંનેમાં ચારિત્ર એક જ કહ્યું છે.
જેટલા જેટલા કષાય ઓછા થાય છે, વીતરાગ ભાવ વધે છે. તેટલું નિશ્ચય સમ્યફારિત્ર પ્રગટ થતું જાય છે. પછી પ્રત્યાખ્યાન કષાયને છતી સાધુપદમાં પરિગ્રહ ત્યાગીને નિગ્રંથ થઈ સ્વાનુભવને અભ્યાસ કરતાં કરતાં ગુણસ્થાનના ક્રમથી અરહંત થઈ પછી ગુણસ્થાનની બહાર સિદ્ધ પરમાત્મા થઈ જાય છે.
એક અજ્ઞાની કટિ અભિપ્રાય છે, અને કોટિ | શાનીઓનો એક અભિપ્રાય છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
