________________
૪૩૪
૩.
પાતે તરે અને બીજાને તારે તે શ્રી તીર્થંકર.
૪. પાતે તરે પણ નહીં અને બીજાને તારી પણ ન શકે તે “અભવ્ય” કે દુવ્ય જીવ
૧૪૨૦ પ્ર. દોષ કરે છે એવી સ્થિતિમાં આ જગતના જીવાને કેટલા પ્રકારે જ્ઞાની પુરુષે દીઠા છે ?
ઉ. ત્રણ પ્રકારે (૧) કાઇપણ પ્રકારે જીવ દોષ કે કલ્યાણુના વિચાર નથી કરી શકયા, અથવા કરવાની જે સ્થિતિ તેમાં ખેભાન છે, એવા જીવના એક પ્રકાર છે.
(૨) અજ્ઞાનપણાથી, અસત્સંગના અભ્યાસે ભાસ્યમાન થયેલા એાધથી દોષ કરે છે, તે ક્રિયાને ક્લ્યાણુસ્વરૂપ માનતા એવા જીવેાના બીજો પ્રકાર છે.
(૩) ઉદ્દયાધીનપણે માત્ર જેની સ્થિતિ છે, સ પરસ્વરૂપના સાક્ષી છે એવા ખાધસ્વરૂપજીવ, માત્ર ઉદાસીનપણું કર્તા દેખાય છે; એવા જીવના ત્રીજો પ્રકાર છે.
૧૪૨૧ પ્ર. દેહધારી આત્માએના કેટલા પ્રકાર કહ્યા છે ?
. દેહધારી આત્માએના ત્રણ પ્રકાર છે. બહિરાત્મા, અંતરાત્મા અને પરમાત્મા. હિરાત્માને ત્યજી અંતરાત્મા વડે પરમાત્માનું ધ્યાન કરવુ એ જ યાગ્ય છે.
એ પ્રમાણે આ ત્રિવિધ આત્માઓને વિષે, મિથ્યાદષ્ટિ ભવ્યજીવમાં બહિરાત્મા વ્યક્તરૂપે રહે છે, અંતરાત્મા અને પરમાત્માએ બે શક્તિરૂપે રહે છે. અભવ્યજીવમાં પણુ બહિરાત્મા વ્યક્તરૂપે તથા આંતરાત્મા અને પરમાત્મા એ બે શક્તિરૂપે જ રહે છે. ભાવિનંગમનયની અપેક્ષા એ ભવ્યજીવમાં અંતરાત્મા અને પરમાત્મા વ્યક્તિરૂપે રહે છે, જ્યારે અભવ્યજીવમાં ભાવિને ગમનય (ભવિષ્ય)ની અપેક્ષાએ પણ અંતરાત્મા અને પરમાત્મા વ્યક્તિરૂપે રહેતા નથી.
જ્યાં દીવે છે ત્યાં દીવેટ મળે તેા દીવા થાય.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
