________________
૧૭૨ | મુક્ત થાય છે ત્યારે સ્વાભાવિક રીતે તે લેકના મસ્તકે પહોંચે છે
અને અલેકની નીચે સ્થિર થાય છે. ૫૮૮ પ્ર. મેક્ષ પામેલા આત્માઓ ક્યાં બિરાજે છે ? ઉ. સિદ્ધ આત્માઓ લોકાગ્રે સ્થિર થાય છે, જ્યાં ઉર્વલકને અંત
આવે છે અને ઉર્વઅલક શરૂ થાય છે. (જુઓ પ્ર. ૨૨૦, ૨૨૧,
૨૩૦થી ૨૩૭). ૫૮૯ પ્ર. મોક્ષમાર્ગમાં તપની કે જ્ઞાનની જરૂર છે? ઉ. તપ વિનાનું જ્ઞાન અને જ્ઞાન વિનાનું તપ, તે બને અકાય છે.
તેથી, જેનામાં જ્ઞાન અને તપ સંયુક્ત હોય તેને જ નિર્વાણ પ્રાપ્ત થાય છે. જ્ઞાન અને વૈરાગ્ય એક સાથે ઉત્પન્ન થવાથી મોક્ષમાર્ગ
સધાય છે. ૫૯૦ પ્ર. સર્વ પ્રકારે સમસ્ત પુણ્ય કરે તેને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય ? ઉ. જે પુરુષ આત્માને ઈષ્ટ ન કરે, એટલે કે આત્માના સ્વરૂપને જાણી
અંગીકાર ન કરે અને સર્વ પ્રકારે સમસ્ત પુણ્ય કરે તેને સિદ્ધિ
એટલે મોક્ષની પ્રાપ્તિ થતી નથી. તે સંસારમાં સ્થિત રહે છે. ૫૯૧ પ્ર. બધા જ શું મોક્ષપદને પામી શકે છે ? ઉ. “દેહાદિક સંગને, આત્યંતિક વિયેગ, સિદ્ધ મોક્ષ શાશ્વત પદે, નિજ અનંત સુખ ભોગ.” “સર્વજીવ છે સિદ્ધસમ, જે સમજે તે થાય;
શ્રુઆજ્ઞા જિનદશા, નિમિત્ત કારણમાંય.” સંસારી જીના ભવ્ય અને અભિવ્ય એવા બે ભેદ છે, તેમાં અભવ્ય જીવોની તે કદિ પણ મુક્તિ થાય જ નહિ અને ભવ્ય જીવોમાંથી
જે કર્મ ક્ષય કરે તે જ મોક્ષ પામે. ૫૯૨ પ્ર. અમુક સમયમાં કેટલા જીવો મોક્ષે જતા હશે ? ઉ. છ માસ આઠ સમયમાં ૬૦૮ જીવ અનાદિકાળથી
મોક્ષ જાય છે ને કાયમ એટલા મોક્ષ જશે. જેટલા જીવો સિદ્ધ ગતિમાં જાય છે, એટલા જીવ અનાદિ નિગોદમાંથી નીકળી વ્યવહારરાશિમાં આવી જાય છે. ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રના છત્રીસમા અધ્યયનમાં
જે કંઈ પ્રિય કરવા જેવું છે, તે જીવે જાણ્યું નથી; અને બાકીનું કંઈ પ્રિય કરવા જેવું નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
