________________
સુખકર મનાવે, ધન, વૈભવ, કુળ આદિ પિતાનાં (ચૈતન્યરૂપ જીવન) મનાવે,
સમ્યફ મિથ્યાત્વ (મિશ્ર) મેહનીયનું સ્વરૂપ એ છે કે વીતરાગ માર્ગની રુચિવાળો થાય. હીરા, માણેક, મોતી હોય તેને પરીક્ષક તેની પરીક્ષા કરે, પરંતુ સમ્યક્ત્વ મેહનીય સાથે છે એટલે વીતરાગ માર્ગમાં રુચિ હોય છતાં તેમાં મુંઝાય છે, એટલે સિદ્ધાંતમાં જે બાબત કહી છે તેને મેહનીયને લીધે બરાબર સમજે નહીં. પરીક્ષક હીરાની પરીક્ષા કરે પણ જેટલી કિંમતને જેવું સ્વરૂપ તે પ્રમાણે કરે નહીં, મૂંઝાઈ જાય. મિશ્ર મોહનીય મંદ વિપરીતતા છે તેથી ખોટા ખોટારૂપે માને તેની સાથે સાચાને પણ ખોટારૂપ માને તેવી મિશ્રતા રહે, અથવા સતદેવ-ગુરુ-ધર્મને સાચા માને અને કુદેવગુરુ-ધર્મને પણ સાચા માને.
સમ્યક્ત્વ મેહનીય પ્રકૃતિવાળી વ્યક્તિ સંપૂર્ણ મિથ્યાત્વથી રહિત થતી નથી. સમ્યકત્વ મેહનીયની પ્રકૃતિ, મિથ્યાત્વ મોહનીય અને સમ્યફ મિથ્યાત્વ મોહનીયની મધ્યમાં છે. એટલે મિથ્યાત્વમાં નહીં તેમ સમ્યકૃત્વમાં પણ નહિ. સમ્યકત્વ મેહનીયમાં નહીં જેવી જ વિપરીતતા છે. જેમ કે ૨૪ તીર્થંકર સર્વ શુદ્ધરૂપે સરખા પ્રભાવવાળા હોવા છતાં કઈ એક વધારે હિતકારી છે એમ માની તે પ્રત્યે વિશેષ ભક્તિભાવ કે વિદન વિનાશક વિગેરે વિશેષ પ્રભાવ માની તેમાં બુદ્ધિનું અટકાવી રહેવું વિગેરે મલિનતા ઉત્પન્ન
મિથ્યાત્વ અને મિશ્ર મેહનીય સમ્યફદર્શનને ઘાત કરનારી
છે. સમતિ મોહનીય માત્ર મલિન કરનાર છે. ૬૫૯ પ્ર. મિથ્યાત્વ મેહનીય એ ત્રણે પ્રકૃતિ ક્યાં ક્યાં હોય? ઉ. મિથ્યાત્વ મેહનીય પહેલા જીવ સ્થાનકે હાય, મિશ્ર મોહનીય ત્રીજા
જીવ સ્થાનકે હેાય, સમ્યકત્વ મોહનીય ચેય જીવ સ્થાનકે હાય,
ઉપરાંત પાંચમ, છઠ્ઠા ને સાતમા, જીવ સ્થાનકે હેય. ૬૦ ક. એ ચારે જીવ સ્થાનકે એ પ્રકૃતિમાં તફાવત હોય છે?
જેમ નિસ્પૃહતા બળવાન તેમ ધ્યાન વિશેષ બળવાનપણે થઈ શકે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
