________________
પરમેષ્ઠિ નમસ્કારના ખરા પ્રભાવ તેની સાધનાથી પ્રાપ્ત થાય છે, તે પણ તે સાધનામાં ઉત્સાહિત થવા માટે તેના શાબ્દિક પરિચયની અપેક્ષા રહે છે અને તે માટે ઉપમાઓ, રૂપકે। તથા અલંકારોની પણ આવશ્યકતા રહે છે. તે બધી વસ્તુ વિચાર કરવામાં પ્રેરે છે, શાસ્રામાં એને અનુપ્રેક્ષા સ્વાધ્યાય કહેલા છે. અનુપ્રેક્ષા સ્વાધ્યાયને રત્નશેાધક અનલની ઉપમા આપવામાં આવી છે. રત્નને પ્રાપ્ત થએલો અગ્નિ જેમ રત્નના મળને બાળી નાંખી શુદ્ધિને પેદા કરે છે, તેમ આત્મરત્નને પ્રાપ્ત થએલે અનુપ્રેક્ષારૂપી અગ્નિ કમલને બાળી નાંખી આત્મશુદ્ધિને પેદા કરે છે. અનુપ્રેક્ષા વિચારસ્વરૂપ છે. જોયેલા, સાંભળેલા, અને અનુભવેલા પદાર્થો ઉપર ફરી કરી વિચાર કરવા, ચિંતન કરવું, એનુ નામ અનુપ્રેક્ષા છે. એથી જ્ઞાન પરિપક્વ થાય છે, પ્રતીતિ દૃઢ થાય છે. પ્રતીતિ પૂર્ણાંકનું દૃઢ જ્ઞાન સ ંવેગ અને વૈરાગ્યની વૃદ્ધિ કરે છે તથા ચિત્તવૃત્તિને કૈવલ્ય અને મેાક્ષ તરફ વાળે છે.
પરમેષ્ઠિ નમસ્કાર' પરની અનુપ્રેક્ષામાં એ બધા ગુણા રહેલા છે. ઉપરાંત કુતર્કીંથી ઉત્પન્ન થતા મિથ્યાવિચારાને ભગાડી દેવાનું પણ એનામાં સામર્થ્ય છે. એથી એના પડેન, પાન, શ્રવણ, મનન, પ્રતિપ્રત્તિ, સ્વીકાર વગેરેમાં મન લાગે છે; તેના જાપ, ધ્યાન વગેરેમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે; અનુક્રમે સ્થિરતા આવે છે અને સિદ્ધિ મળે છે. સિદ્ધિ માટે સ્થિરતા જોઇએ, સ્થિરતા માટે પ્રવૃત્તિ જોઇએ અને પ્રવૃત્તિ માટે ઇચ્છા ોઇએ. એ ઈચ્છા પેદા કરવાનુ
