________________ પ્રકરણ-૫ ગહુલી જૈને કાવ્ય સાહિત્યમાં ગહ્લીની રચનાઓમાં અન્ય કાવ્ય પ્રકારની માફક સાધુ કવિઓએ કલમ ચલાવી છે. ગેય દેશી કે પ્રચલિત ગરબા ગરબીના ઢાળમાં ગલીઓ રચાઈ છે. તેમાં મુખ્યત્વે ગુરુ મહિમા ગાવામાં આવે છે. દેવ, ગુરૂ અને ધર્મ એ ત્રણમાં ગુરૂ કેન્દ્ર સ્થાને છે. ગુરૂ પોતાના વિશિષ્ટ જ્ઞાનથી દેવ એટલે કે વીતરાગનું વિસ્તારથી સ્વરૂપ સમજાવે છે. વીતરાગનો ધર્મ શું છે ? તે વિશે પણ વૈવિધ્યપૂર્ણ માહિતી આપે છે. જૈન સમાજમાં વ્યાખ્યાનનો મહિમા વિશેષ છે. ધર્મના સ્વરૂપને સમજવા માટે વ્યાખ્યાન સાંભળવું અનિવાર્ય છે. જૈનેતરોની કથા શ્રવણની પ્રવૃત્તિની તુલનામાં વ્યાખ્યાન કંઈક જુદી જ પ્રવૃત્તિ છે. તેમાં જૈન દર્શનના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, આગમ ગ્રંથો અને અન્ય પૂર્વાચાર્યો વિરચિત ગ્રંથોના સંદર્ભથી કથા કે દાંતનો આશ્રય લઈને વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે. પરિણામે વ્યાખ્યાન શ્રવણ શ્રોતાઓને હૃદયસ્પર્શી બની ધર્મ પામવાની અનેરી ધન્ય પળ પ્રાપ્ત કરાવે છે. આ ધર્મ શ્રવણ ત્યાગ અને વૈરાગ્યના બીજારોપણની મહત્ત્વની કામગીરી પણ કરે છે. સંસારની મોહમાયામાં ફસાયેલા લોકોને વ્યાખ્યાન દ્વારા ધાર્મિક જ્ઞાન આપીને અનન્ય ઉપકાર કરનાર ગુરુને વિસ્મૃત કેવી રીતે કરાય ? આવા ગુરુનો મહિમા ગહુંલી દ્વારા ગાવામાં આવે છે. વ્યાખ્યાનને અંતે ગડુંલી ગાવાની જૈન સમાજની પ્રચલિત પ્રણાલિકા છે. ગહુલીનું મધુર કંઠે શ્રવણ એ વ્યાખ્યાનનું અનેરું અંગ પણ છે. ગહુલીમાં 129
