________________ માનવતાવાદી વિચારોના સંસ્કાર સંપન્ન વારસો વ્યક્તિ અને રાષ્ટ્રની અસ્મિતાનું દિગ્દર્શન કરાવવાનું મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરે છે. તે દ્રષ્ટિએ ધર્મ સાહિત્યનું મૂલ્ય લેશ માત્ર ઓછું આંકી શકાય તેમ નથી. દીપવિજયની રચનાઓમાં જે પાત્રોનો ઉલ્લેખ થયો છે તેમાં મોટા ભાગનાં પાત્રો ચરિત્ર વિષયક છે. અને ગુરુ ભક્તિ-ગુરુ પ્રત્યેના ઋણ સ્વીકારની ભાવના, ગુરુ દ્વારા પ્રાપ્ત થતો ધર્મનો સાચો માર્ગ, ધાર્મિક વારસો ને વૈભવ તેના પ્રત્યેની જવાબદારી અદા કરવાની ભાવના વગેરેને કેન્દ્રમાં રાખીને નિરૂપણ પામેલાં છે. બધાં પાત્રો કોઈ એક અથવા વિશેષ માનવીય ગુણનું સમર્થન કરીને પ્રેરક બને છે. મુખ્યત્વે તો ત્યાગની ભાવના, તપનો મહિમા-પ્રભાવ, ધર્મ દ્વારા થતા ચમત્કારોનું નિરૂપણ, જ્ઞાનોપાસનાથી આત્માની શુધ્ધિ ને મુક્તિ, ગુરુ ભક્તિમાં સમર્પણની ભાવના, સંયમ માર્ગની અનિવાર્ય આવશ્યકતા, જ્ઞાન અને ભક્તિ માર્ગની ઉપાસના વગેરે ગુણો આ સાહિત્યમાં ચરિતાર્થ થયેલા છે. આ દ્રષ્ટિકોણથી વિચારતાં દીપવિજયની કૃતિઓને ધાર્મિક મૂલ્યવાળી ગણીએ, તેની સાથે તેમાં માનવ મૂલ્યોના ભવ્ય વારસાને ઝળહળતો રાખીને વિશેષ સમૃધ્ધ કરવાની અદમ્ય અભિલાષા પણ પ્રગટ થઈ છે તે પણ સ્વીકારવું પડે તેમ છે. 335
