________________ સિદ્ધચક્ર પદ વંદો રે, અને હાં રે વાહલોજી વાયે છે વાંસળી રે.” પૂજા સાહિત્ય રસિક હોવા છતાં અહીં વર્ણનની જટિલતાથી રસભંગ થાય છે. ભાવવિભોર થવાનો કોઈ સંદર્ભ પ્રાપ્ત થતો નથી. અન્ય પૂજા સાહિત્યની તુલનામાં આ પૂજાઓ કંઈક અંશે કવિત્વ ને રસિકતાની દૃષ્ટિએ ઝાંખી લાગે છે. ભાવકના ચિત્તને સ્પર્શે તેવી અભિવ્યક્તિની ઉણપ દેખાય છે. છતાં વર્ણન અને માહિતીના કારણે પૂજા સાહિત્યમાં નવીનતા હોવાથી એમનું પ્રદાન પ્રશસ્ય છે. આ પૂજાઓ સીધીસાદી રચના છે એમ કહીએ તો પણ વાંધો નથી. ખરતર ગચ્છના મુનિ ધર્મવિશાલના શિષ્ય મુનિ સુમતિ મંડળનું પૂજા સાહિત્ય વિવિધ વિષયોને આવરી લે છે. સિધ્ધાચલપૂજા, અષ્ટ પ્રવચન માતા પૂજા, આબુપૂજા, સહસ્ત્રકૂટ પૂજા, 14 રાજલોક પૂજા, પંચ પરમેષ્ઠી પૂજા, 11 ગણધરપૂજા જંબુદ્વીપ પૂજા, સંઘપૂજા, ગિરનાર પૂજા, ગૌતમ ગણધરપૂજા વગેરે. આ પજાઓ તીર્થમહિમાની સાથે જૈન ભૂગોળને પણ વસ્તુ તરીકે સ્વીકારીને લોકભોગ્ય બનાવવાનો પ્રશસ્ય પ્રયત કવિએ કર્યો છે. પૂજા સાહિત્યના વિષય વૈવિધ્યની દૃષ્ટિએ આ કવિના નામનો ગૌરવપૂર્વક ઉલ્લેખ કરવામાં આવે તે યથોચિત છે. કવિ ધર્મચંદ્રએ સંવત ૧૮૯૬માં નંદીશ્વર દ્વીપની પૂજા રચી છે. તેમાં કવિએ નંદીશ્વર દ્વીપનું વર્ણન કર્યું છે. વર્ણન અને માહિતી પ્રધાન આ રચના ભક્તિ માર્ગમાં નવો રાહ ચીંધતી 194
