________________ પ્રકરણ - 14 સોહમકુળ કલ્પવૃક્ષ તપવિધિ અને ગણધર દેવવંદન નવધા ભક્તિમાં પ્રભુના ગુણગાન ગાવા માટે કીર્તન શબ્દપ્રયોગ થાય છે. વિવિધ રીતે પ્રભુ ભક્તિ કરવામાં આવે છે. અને આત્મા પ્રભુમય બનવાનો પુરૂષાર્થ કરીને આત્મ શક્તિનોભક્તિનો અદ્ભુત ચમત્કાર અનુભવે છે. મુક્તિ કરતાં પણ અધિક પ્રિય એવી ભક્તિ ભવોભવ મળે તેવી સૌ ભક્તો અપેક્ષા રાખે છે. પ્રભુને વિશિષ્ટ રીતે ભાવપૂર્વક સમૂહમાં એકત્ર થઈને વંદન કરવા માટે દેવવંદનની રચના થયેલી છે. “જ્ઞાનક્રિયાભ્યાં” મોક્ષ સૂત્રને સાચા અર્થમાં સમજવા માટે જ્ઞાનની સાથે ક્રિયાની પણ અવિચ્છિન્ન પરંપરા છે તેનો વિરોધ થઈ શકે તેમ નથી. બન્ને એકબીજાના પૂરક છે. પર્વના દિવસોમાં વિશેષ રીતે પ્રભુ ભક્તિ કરવા માટે દેવવંદનની પ્રણાલિકા શરૂ થઈ છે. પ્રતિદિન ધર્મારાધના કરનાર વ્યક્તિ પર્વને દિવસે ઉલ્લાસપૂર્વક આરાધનામાં વૃદ્ધિ કરે છે તેમાં દેવવંદનની ક્રિયા વધુ પ્રેરક નીવડે છે. ભક્તિ માર્ગમાં પ્રગતિ કરવાને આત્મા પરમાત્મા સાથે એકતા સાધવાનું દેવવંદનનું માધ્યમ અન્ય માધ્યમોની સાથે સમાન રીતે સ્થાન ધરાવે છે. દીવાળી, જ્ઞાન પંચમી, ચૈત્રીપૂનમ, મૌન એકાદશી, ચૌમાસીપર્વ જેવા પર્વ વિષયને કેન્દ્રમાં રાખીને દેવવંદનની રચના થયેલી છે. દેવવંદન એટલે “દેવાધિદેવ તીર્થકર ભગવાનની ઉત્કૃષ્ટ રીતે વંદન કરવાની પધ્ધતિ જ્ઞાન વિમલસૂરિ, પદ્મવિજય, વીરવિજય લક્ષ્મીસૂરિ, દાનવિજય આદિ સાધુ કવિઓએ દેવવંદન ર૬૬
