________________ (3) રોટીની સઝાય. રોટી - રોટલાની સઝા એ નામથી સક્ઝાય માળા અને અન્ય સઝાયની યાદીમાં કવિરાજ ની નમૂનેદાર રચના પ્રાપ્ત થાય છે. ફાર્બસ ત્રૈમાસિકમાં શ્રી દીપવિજયજીનાં બે કાવ્ય “રૂપિયા ની સઝાય અને ભાત પાણીનું પરભાતીયું' એ શીર્ષક હેઠળ પ્રગટ થયેલ છે. પંડિત બહેચરદાસ જી. દોશીએ આ કૃતિને ઈ.સ. ૧૯૩૬ના ઓક્ટો-ડીસેમ્બરના અંકમાં દેવનાગરી લિપિમાં છપાવી હતી. (પા. 265) કૌસમાં રોટીની કવિતા શબ્દો મૂક્યા છે. સંયમ જીવનના આરાધક સાધુ ભગવંતોને સુખ શાતા પૂછવા માટે ઇચ્છાકાર સૂત્રનો ઉપયોગ થાય છે. તેમાં ભાત પાણીનો લાભ દેશોજી' એવો પાઠ આવે છે. તેનો અર્થ એ છે કે સાધુ ભગવંત ગોચરી (આહાર) અને પાણીનો શ્રાવકોને લાભ આપે છે. આ ક્રિયા “વહોરવું એ અર્થમાં સમજવામાં આવે છે. સાધુને ભાત પાણી વહોરાવવાં એ સુપાત્ર દાન છે. ભાત એટલે (Rice) એ પૂર્ણ આહાર છે. સાધુને નિર્દોષ ગોચરી મેળવવા માટે ગમે તે સ્થાને જાય તો અવશ્ય ભાત તો મળે જ. તેમાં કોઈ બાધ આવતો નથી. એ દષ્ટિએ “ભાત' શબ્દ પ્રયોજાયો હોય એમ લાગે છે. પછી અર્થ વિસ્તાર થતાં તેમાં સાધુને યોગ્ય આહાર કરવા લાયક પદાર્થોનો સમાવેશ થાય છે. - કવિએ 12 કડીની કૃતિમાં ઉદરપૂર્તિ માટે રોટલાની અનિવાર્ય આવશ્યક્તાની માહિતીની સાથે રૂષભદેવ ભગવાનને આહાર ન મળ્યો અને ભગવાન મહાવીરે ઘોર તપશ્ચર્યા કરી તેનો દષ્ટાંત રૂપે ઉલ્લેખ કર્યો છે. સઝાય માળાના પુસ્તકમાં આ 229
