________________ આમ અષ્ટાપદની પૂજા જૈન ભૂગોળનો પરિચય આપતી ભક્તિપ્રધાન રચના છે. તેહમાં યુગલનો કાળ ગયો કહે ગણધર ગણ જોડી રે અવસર્પિણી ઉત્સર્પિણી એહવાં લોમ વિલોમ છે ભાવ રે, સરવારથનાં સુરસુખ પાળી સાગર તેત્રીસ આય રે, નાભિ નૃપતિ ઈદ્ર મળી પ્રભુજીના ઋષભદેવ નામ દેવાય રે, આરા અવસર્પિણીના અનંતા એહ રીત જીત તે લખાય રે. ઇહભવ પરભવ સુખ લહે સિદ્ધિ તણા સંકેત. સગરના 60 હજાર પુત્રો અને નાગકુમાર દેવ સાથેનો પ્રસંગ નાનકડાઆ સંવાદ રૂપ છે. કવિની વર્ણની કળામાં ચિત્રાત્મકતા રહેલી છે. અષ્ટાપદનું વર્ણન આકર્ષક વર્ણન પ્રત્યક્ષાનુભૂતિ કરાવવાથી સફળ નીવડે છે. કવિએ આ પૂજાની માહિતીના આધાર માટે જંબુદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિ, ઠાણાંગસૂત્ર, આવશ્યક નિર્યુકિત જેવા ગ્રંથોનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. કવિ પંડિત વીર વિજયજીએ પૂજા સાહિત્યનાં વિવિધ વિષયોમાં કલમ ચલાવીને સમૃદ્ધ કર્યું હતું ત્યારે અષ્ટાપદ અને નંદીશ્વર દ્વીપને ઐતિહાસિક અને ભૌગોલિક માહિતી પૂજાના વિષયમાં ગૂંથી લેવાનો પ્રશસ્ય પ્રયત કવિરાજ દીપવિજયે કર્યો છે. આ પૂજા ભક્તિનું માધ્યમ હોવાની સાથે જૈન ભૂગોળની વિગતો આપે છે. ભક્તિ રસ કેન્દ્ર સ્થાને છે. પ્રભુનાં પાંચ કલ્યાણકના પ્રસંગો ભક્તજનોને ચરિત્રાત્મક માહિતી દ્વારા ઈષ્ટદેવ પ્રત્યેનો ભક્તિભાવ વૃદ્ધિ કરવામાં પૂરક નીવડે છે. અષ્ટાપદના 183
