Book Title: Jain and Buddha Mata Sankshipta Itihas and Sidhanto
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai, Kantilal B Shah
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
View full book text
________________
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
મોહ
મૂલ-બીજ
જગત ઈશ્વર કર્તા
કર્મનો ક્ષય રાગ-દ્વેષ
અનાદિથી છે. ઈશ્વર કાં નથી
પુનર્જન્મ, પુણ્ય છે. પાપ, સ્વર્ગ, નર્ક. જગત્નો નાશ
મુક્તનું પુનરાવર્તન નથી. શરીર કેટલાં ?
જગત્નો નાશ નથી; હાનિવૃદ્ધિ છે.
નથી.
ઉ.વૈ.તે.આ કાર્યણ. મનુષ્યને
ઘણે ભાગે ત્રણ શરીરપ્રમાણે
મન
શાથી મુક્તિ ? જ્ઞાન-દર્શન-ચારિત્ર્યથી
અંતઃકરણ યા વાસનાનો ક્ષય સંસ્કાર-વાસના
કલ્પના માત્ર સિદ્ધાંતમાં નથી; વ્યવહારમાં છે.
છે.
વાસ્તવિક નથી; કલ્પનામાં પ્રલય છે. નથી.
સ્કૂલ-સૂક્ષ્મ-કારણ. કોશ પાંચ અન્નમય
આદિ.
અંતઃકરણરૂપ કર્મ-ભક્તિથી અંતઃકરણની શદ્ધિ થતાં
તત્ત્વજ્ઞાનથી મુક્તિ.
પ્રકૃતિ પુરુષન વિયોગ
ત્રિગુણની વિષમતા
અનાદિ
કર્તા નથી
છે.
નાશ નથી
નથી.
સ્થૂલ સૂક્ષ્મ લિંગ
પ્રકૃતિ – પુરુષનો ભેદ જાણવાથી
દુઃખનો નાશ
તત્ત્વનું અજ્ઞાન
ઉત્પત્તિ-પ્રલય ઈશ્વર કાં
છે.
પ્રલય છે.
નથી.
એકશરીર
અણુ પ્રમાણે
તત્ત્વજ્ઞાન.
હુંપણું ભુલાય
દીવો બુઝાય યાં શૂન્ય. અહંભાવ;
‘હું છું’ એવી કલ્પના. અનાદિ
કર્તા નથી.
છે.
નથી.
નથી.
નૈરાત્મ્ય ભાવથી
[૧. સાંખ્યમાં ચિત્ત શરીરપરિમાણ છે. મન વિશે ક્યાંય પરિમાણની ચર્ચા ધ્યાનમાં નથી. પરંતુ પાંચ ઇન્દ્રિયોના પાંચ વિકલ્પો યુગપદ્ માન્યા નથી એટલે મન શરીરરિમાણ નિહ હોય એમ લાગે છે. પણ ચોક્કસ કહી શકાય નહીં. જૈનની જેમ સાંખ્ય પણ શરીરપરિમાણ માની શકે.
સર્વ દર્શનોની સરખામણીનો કોઠો
૨૪૧
