Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
રસમણ ચુંટણી.
સાદાઈ, નિરભિમાન, સદગુણ વગેરે હોવા જ જોઈએ, એ ઉપરાંત સ્વાથી ત્યાગ, દયા, વિદ્યાર્થીના ભાવીને માટે ચિન્તા–પિતાના જેવા બનાવવાની શક્તિ, તેમનાં સુખ દુઃખના સાથી બનવાને ગુણ વગેરે પણ હોવા જોઈએ. સરસ્વતીચંદ્રમાં મલરાજે કહેલું છે તે તેણે ખાસ લક્ષમાં રાખવાનું છે --
મારા કુંવર પાસે તમને રાખું છું, તે કાંઈ એની બુદ્ધિ અંગ્રેજી કરવા નથી રાખતે. એનું વય આજ કોમળ છે માટે એને બહુ સંભાળથી ઉછેરે છે. સુરત રાખજે કે એને હારે તમારા જે બ્રાહ્મણ નથી કર કે વૈશ્ય નથી કરે. બ્રાહ્મણ, વૈશ્ય, મહેચ્છ અંગ્રેજ અને એવા એવા લોકની વિદ્યા એ સમજી જાય અને સર્વની કળા જાણી જાય, સર્વ સાથે પિતાના ધર્મ પાળવા સમજે, એવું એવું સર્વ એને શીખવજે.”
સુપ્રીન્ટેન્ડન્ટને શાળાના કાર્ય ઉપરાંત વસતિગૃહમાં કાર્ય કરવા માટે નીમવા કરતાં ખાસ તે કામને માટે જ તે નીમાવો જોઈએ. જે બંને સ્થળે કામ કરવાના હો તો શાળાના કામથી થાકી ગયેલ હોવાથી હેનાથી ઉત્સાહપૂર્વક કાર્ય થઇ શકશે નહી. જે વસતિગૃહમાં જ કાર્ય કરવાનું હશે તો વિધાર્થીઓને શાળા બહારના બધા સમયમાં વિધવિધ પ્રવૃત્તિઓમાં ઉત્સાહથી દોરશે અને આ રીતે ઘણું સારું કાર્ય થઈ શકશે.
સુપ્રીટેન્ડન્ટ–-વસતિગ્રહને આત્મા છે; ભાન તેને દેહ છે. (૨) મકાન-એક નાની નહિ એવી ત્રણથી ચાર વિદ્યાર્થીની સગવડવાળો ઓરડીઓ,
આંખને નુકશાન ન થાય એવું ને એટલું અજવાળું, હવાની આવજા છૂટથી થાય એવાં બારી બારણું અને જાળીઓ, વિશાળ કંપાઉડ કે જેમાં રમવાની સગવડ હોય, વાંચનાલય-પુસ્તકાલય, ઝાડ-વાળું મકાન વસ્તીથી-શહેરથી અલગ હેવું જોઈએ. સુપ્રીટેન્ડન્ટનું રહેવાનું મકાન કંપાઉંડની અંદર હોવું જોઈએ કે, જેથી તે રાત્રિ દિવસ
વિદ્યાર્થીઓની પાસે જ રહી શકે. (૩) સ્વતંત્ર મેનેજરની જરૂર–રસોડાની વ્યવસ્થા સંપૂર્ણ રીતે કરવામાં વિદ્યાર્થીઓને
ધણ સમય જાય છે અને અભ્યાસ કરવાનો છેડો જ અવકાશ મળે છે એટલું જ નહિ પણ અભ્યાસમાં ચિત્ત પણ ચોટતું નથી. માટે મેનેજરની તે કાર્ય કરવા માટે
જરૂર છે. (૪) માફી વિદ્યાર્થીઓ-ઘણુજ ગરીબ પણ શક્તિવાળા વિદ્યાર્થીઓને વિધાર્થીઓએ
વસતિગૃહમાં રસયા નેકર વગેરે માટે જેટલી મદદ વ્યવસ્થાપક કે બીજા તરફથી
મળતી હોય તેટલા પ્રમાણમાં પિષવા જોઈએ. (૫) લેન ફંડ-વ્યવસ્થાપકોએ ગરીબ વિદ્યાર્થીઓના વધુ અભ્યાસ માટે સ્કોલરશિપ કરતાં
લોન ફંડની વ્યવસ્થા કરવી એ વધુ પસંદ કરવા જોગ છે. તેથી મદદ લેનાર સ્વાશ્રયી બને છે. તેમજ કેટલાકને કુટુંબનું પિષણ કરવાની ચિંતા હોય છે તે આથી દૂર થાય છે. આમાં કુંવારાને આનો લાભ આપવાથી સંસાર સુધારાને પણ મદદ
કરી શકાય છે. (૬) વિદ્યાર્થીની સમાજસેવાની વ્યવહારૂ રીતિ–ગ્રહણ કરાવી શકાય છે. હોંશીયાર પાછળ
પડી ગયેલાને શીખવી શકે તેમ છે, તેમજ પ્રિન્સિપાલ ફલેમિંગે લખેલા “સમાજ સેવાના સન્માર્ગ' એ પુસ્તકમાંની સૂચનાઓ અને રીતિઓને અમલ કરી શકાય
