Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
અભેદ માર્ગમાં પ્રયાણ
૧૮૫ અથવા સિદ્ધસ્થાન કે સિદ્ધપદ કહેવામાં આવે છે આ તુર્યાતીત એટલે સિદ્ધ પદ સર્વોપરિ, સર્વોત્કૃષ્ટ કે લોકમાં દેવટની વસ્તુ છે માટે તેને લેકાંતે પણ કહેવામાં આવે છે.
જે મહામાં પુરૂષો સાતમી ભૂમિકા એટલે કેવલજ્ઞાનમાં આવે છે તે મહત્પદને પામેલા છે જીવનમુક્તાને જગતની કોઈ પણ ક્રિયા ક્યારેય પણ સુખદુઃખરૂપ થતી જ નથી તેમ તેના રાગદ્વેષને સમો અભાવ થએલો હોવાથી તે વીતરાગ કહેવાય છે. જીવનમુક્ત ગમે તે ક્રિયા કરતો જણાય તો પણ તેને કાંઇ જ નથી. આ સાત ભૂમિકા અર્થાત ચિદ ગુણસ્થાનકમાંથી કેટલાક જ સર્વ ભૂમિકા એટલે ચેદ ગુણરથાનકમાં ગયા છે, કેટલાક એક બે મિકામાં ગયા છે, કેટલાક છી સુધી ગયા છે, કેટલાક સાતમી જ ભૂમિકામાં રહેલા છે. કેટલીક ત્રણ ભૂમિકા સધીજ પડે એવા છે કેટલાક ચોથી કે પાંચમી ભૂમિકામાં રહેલા છે. કેટલાક તે માત્ર ભૂમિકાન અંશને જ પ્રાપ્ત થયેલા છે. જે પુરૂષે જ્ઞાનની ભૂમિકાઓને જાણીને ઉત્તરોત્તર ચઢતા જાય છે તેમને શત: ધન્ય છે ! ! ! ધન્ય છે ! ! ! ધન્ય છે ! ! ! જે મહાત્મા સાતમી ભૂમિકા એટલે તેરમે ગુણસ્થાનકે પહોંચેલ છે તે સર્વ ચક્રવર્તિને પણ ચક્રવતિ છે અને પરમ પૂજનીય, પરમવંદનીય અને પરમ માનનીય છે સાતમી ભૂમિકાવાળા મહાત્માના દશ નથી પણ જગત્ પાવન થઈ જાય તેવો એનો મહિમા છે. ખરેખરો પૂર્ણ મહાત્મા તે સાતમી ભૂમિકાવાળે છે. શ્રી યોગવસિષ્ટમાં કથન છે કે, ये तासु भूमिषु जयंति हि ये महांतो वंद्यास्त एव हि जितेंद्रिय शत्रनस्ते । सनादिराडपि च यत्र तृणायते वै तस्मात्परं जगति ते समवाप्नुवति ।।
અર્થ-દ્રિરૂપિ શત્રને જીતનારો જે કઈ જ્ઞાનની સાતે ભૂમિકામાં સત્કર્ષ પણે રહે છે તે મહાત્મા વંદન કરવા યોગ્ય છે. જે ભૂમિમાં ચક્રવર્તિપણું તથા વિરાટુ પણ તણ સમ ગણાય છે કારણ કે સામ્રા અને વિરાટથી પણ ઉત્તમ જે કૈવલ્યમુક્તિ તેને તે મહાત્મા પુરૂષને આ જગ–માંજ મળે છે.
ઉપર પ્રમાણે મોક્ષમાર્ગમાં સાત જેમકાવાળો મહેલ કહ્યા છે અને ચોદ પગથીઆ વાળી સીડી કહી તે બંને સમાનજ છે. ચોદ પગથીવાળી ગુણસ્થાનરૂપ સીડી ઉપર ચડી જેને જે કેવલજ્ઞાન અને સિદ્ધપદમાં પ્રવેશ કરે છે તેજ કેવલજ્ઞાન અને સિદ્ધપદમાં સાત ભૂમિકા ઉપર ચડીને વેદાંતીઓ પ્રવેશ કરે છે. જેને જેને કેવલજ્ઞાન એટલે આત્માને અખંડ અનુભવ કહે છે, વેદાંતીઓ તેને જ તુર્યાવસ્થા નામક સાતમી ભૂમિકા કહે છે. સાત ભૂમિકા છે તેજ ચોદ પગથીઆ વાળી સીડી છે અને ચાદ પગવાળી સીડી છે તે જ સાત ભૂમિકા છે. ભલે જેને ચાર પગવાળી સીડી પર ચડે અને વેદાંતી ભૂમિકાઓ ઉપર ચડે પરંતુ સત્ય જોતાં તે તે બંને એકજ રસ્તે એકજ રીતે અને એક જ સ્થળે જાય છે. માત્ર શબ્દોની રચનાજ ભિન્ન છે. વસ્તુ ભિન્ન નથી. જેમ એક જ વસ્તુને સુવર્ણ, હેમ, સોનું, કુંદન, કંચન, વગેરે ભિન્ન ભિન્ન નામોથી ઓળખવામાં આવે છે તેમજ મોક્ષમાર્ગને પણ ભિન્ન ભિન્ન શબ્દોથી ઓળખવામાં આવે છે. જેને પહેલેથી ચંદે ગુણસ્થાનકે ચડતાં ચડતાં જે શાંતિને ભિન્ન ભિન્ન અને વધતા વધતા અનુભવ થાય છે તે જ અનુભવ તેજ પ્રમાણે વેદાંતીઓને સાતે ભૂમિકા ઉપર ચડતાં રડતાં થાય છે છેવટનું લક્ષ્ય જે જન્મ મૃત્યુના ભવમાંથી મુક્ત થવું અર્થાત્ અભય
