Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 185

મોટા પુરૂષ તે કેશુ? ”
૨૧૯ કુંવરજી–હા. પણ મતની પળ અનિશ્ચિત છે, માટે પરે પાર કરી પિતાના હાથે જીવ
નનું સાર્થક કરી લેવું અવશ્યનું છે. ધનજી–એ તે સત્ય, પણ વારૂ, એટલું તો તમે કબુલ કરશો કે લમી આદિ ગુણો વિના
કોઈનું કાંઈપણ સંગીન ભલું થઈ શકે તેમ નથી; માટે ગમેતેમ કરીને પણ આ પણે લક્ષ્મી અધિકાર વગેરે પ્રાપ્ત કરવાની જરૂર છે, કે જેથી લોડનું કલ્યાણ થઈ
શકે તથા જગમાં આપણું નામ રહે. કુંવરજી–ભાઈ, લક્ષ્મી વગેરેથી આપણે પરોપકાર કરી શકીએ તે તો પરું; પણ તેટલા
માટે ગમે તેમ કરીને તે ઉપાર્જન કરવા મથવું એ મોટી ભૂલ છે. ધન એજ સુખનું સાધન છે એ ભૂલમાં કેટલા બધા પ્રવીણ પુરૂષોને પણ આજે આપણે ગોથાં ખાતાં દેખીએ છીએ? સુખની આશાએ પોતાના ખરા સુખને કે લો બધો ભેગા આપતાં માણસોને આપણે રાત દહાડા જોઈએ છીએ? લગભગ આખું જગત એ માયા જાળમાં ફસાઈ ગયેલું જણાય છે. “હમણ ન્યાય અન્યાયને વિચાર કર્યા વિના જેમ ફાવે તેમ કોપાર્જન કરતા જવું અને પછીથી અનુકૂળતાએ કાંઈક દ્રવ્ય સારે રસ્તે ખર્ચા તે પાપમાંથી મુક્ત થવું”-એ ધોરણે ઘણું લોકે વર્તે છે; પણ એ શું ઓછું અનર્થ કારક છે? એકવાર જે પાપ કર્મને બંધ પળે, તે પાછનથી, આમ એક પ્રકારની લાંચ આપવાથી, શું ટળી જવાનું હતું ? કોદ વાવી કસ્તુરીની આશ રાખવાથી, કાંદે શું કસ્તુરી થઈ જવાનો હતો? કદી નહિ, કરવું તેવું ભરવું એ નિશ્ચય છે. તે આમ નિર્ભયપણે, આત્માનું ખરેખરું કલ્યાણ શામાં છે તેને વિચાર કર્યા વિના, છતી આંખે આંધળા બની, પિતાના હાથે પિતાના પગમાં કુહાડો મારી, ક્ષણિક સુખની લાલસાએ, અનંત સંસારની અભિવૃદ્ધિ કરવી – એ વ્યાપાર કોઈપણ સમજુ વાણિયો તે કદી કરે નહિ.
વળી, લક્ષ્મી આદિ ગુણને શસ્ત્રિમાં મદ” કહ્યા છે. કાંઇક અંશે પણ તેઓ આપણુમાં અભિમાન ઉત્પન્ન કરે છે. અને પ્રાયઃ નીચ ગતિના કારણ છે, માટે વાસ્તવિક રીતે જોતાં, લક્ષ્મી ઇત્યાદિ સર્વ કર્મ–મહત્તા છે. આત્માની મહત્તા એ કશામાં નથી. આત્માની મહત્તાતે સમ્યગું જ્ઞાન અને સત્ શીલમાં છે. ખરી મહત્તાને પાયો હમેશાં સદ્દગુણપરજ રચાય હેય છે. એવા સદ્ગુણસંપન્ન મહાભાઓજ ખરેખરા દેશ ઉધ્ધારક છે. એવા પુરૂષોના ઉત્તમ બોધથી જે કલ્યાણ તથા સુખ થાય છે તે દ્રવ્યના ઢગલા અ C કદી થઈ શકતું નથી. પિતાના સુખની પરવા નહિં કરતાં, સદાકાળ પરોપકાર તથા સત્ય તરફ લક્ષ રાખનાર એવા સત પુરૂષજ, ભરતખંડની કીર્તિ, નીતિ અને વૈભવના મૂળ હતા. એવા નર રત્નોનો અભાવ એજ આપણી પડતીનું કારણ છે. માટે સારાસારનો વિચાર કરી, આત્માનું
હિત થાય તેમ વર્તવું ઉચિત છે. ધનજી–ભાઈશ્રી, આજે આપે એક ખરેખરા મિત્રની ફરજ બજાવી છે. પ્રસંગ મળતાં.
મારા સાંકડા તથા ભૂલ ભરેલા વિચારો ટાળી, મને ઉત્તમ બોધ આવી, તમે મારા ઉપર અનહદ ઉપકાર કર્યો છે. મોટા પુરૂષ તે કોણ? તે હવે હું યથાર્થ સમજ્યો છું. ખરેખર, ભલે કરેડો રૂપિઆની પાસે સત્તા હોય, અધિકારનું મોટું સામર્થ્ય હાય, અથવા ઘણુ ગ્રંથ કે. શાસ્ત્રનું અધ્યયન કર્યું હોય પણ તેઓ મોટાઇના માનને કદી