Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 53

સમ્યગ્દર્શન.
૮૭
સંધને, ૧૦ સમ્યક્તીને વિનય, ભક્તિ (બાહ્ય ઉપચાર–ઔષધાદિ વડે તથા વદનનમસ્કાર વડે), હૃદય પ્રેમ (બહુમાન), ગુણસ્તુતિ, અવગુણુ ઢાંકવા, આશાતના ત્યાગ (મલીનતાજનક -નહિ કરવા યોગ્ય કામ તજવા) એ પાંચ પ્રકારે કરે.
(૩) શુદ્ધિ ૧ મનઃશુદ્ધિ (સર્વજ્ઞ અને સર્વાની આજ્ઞા સત્ય માની મન શુદ્ધ રાખવું), ૨ વયન શુદ્ધિ-ઈષ્ટ સિદ્ધિ માટે સર્વજ્ઞ દેવની ભક્તિ છે એમ સ્પષ્ટ ઉચ્ચારવું, ૩ કાયા શુદ્ધિ–સર્વ દેવને જ નમવું.
(૫) દૂષણ ૧ શંકા–સર્વજ્ઞનાં પદાર્થોદિ સંબધે વચનમાં સંદેહ, ૨ કાંક્ષા–અસત દર્શનીના રાગી થવું ૩ વિચિકિત્સા–દાન શીલ તપ ભાવનારૂપ ધર્મ કૃત્યના ફલનેજ સંદેહ (શંકા એ પદાર્થ સંબંધે છે અને વિચિકિત્સા ક્રિયાના સદેહ સંબંધે છે) ૪ મિથ્યામતિ ગુણ વર્ણના–ઉન્માર્ગના વખાણ કરવાં, ૫ મિશ્યામતિ પરિચય–ઉભાગીને પરિચય.
(૮) પ્રકારે પ્રભાવના–વિશેષ પ્રકારે ધર્મને દીપાવે તે પ્રભાવના. તે જૂદી જૂદી આઠ રીતે થાય છે અને તે કરનારને પ્રભાવક કહે છે. ૧ પ્રાવનિક—શાસ્ત્ર પારગામી થવું, ૨ ધર્મકથી–ધર્મોપદેશક થવું, ૩ વાદી–તર્કશાસ્ત્રમાં નિપુણ થવું, ૪ નૈમિત્તિક–અષ્ટાંગ નિમિત્ત શાસ્ત્રમાં કુશળતા પ્રાપ્ત કરવી, ૫ તપસ્વી થવું, ૬ વિદ્યાસાધક થવું,-પવિત્ર આસ્નાય યુકત મંત્ર વિદ્યાની સિદ્ધિ મેળવવી 9 સિદ્ધ– અંજન આદિ યુગમાં નિપુણપણું પામવું. ૮ કવિ–ધર્મ રહસ્યયુકત ચમત્કૃતિવાળાં કાવ્ય રચવામાં કુશલ થવું.
(૫) ભૂષણ–જેથી સમ્યકત્વ શોભે તે. ૧ દેવગુરૂવંદન, વ્રત પ્રત્યાખ્યાનમાં કુશળતા, ૨ તીર્થસેવા ૩ દેવગુરૂ ભકિત, ૪ ધર્મ નિશ્ચળતા, ૫ પ્રભાવના–શાસનની ઉન્નતિ કરવી છે.
(૫) લસણ–૧ શમ (ઉપશમ)–અપરાધી જીવનું પણ અહિત નહિ કરતાં બની શકે તે તેનું હિત જ કરવાનો પરિણામ. ૨ સંવેગ–મેક્ષ સુખનીજ અભિલાષા, ૩ નિર્વેદ– ભવ વૈરાગ્ય, ૪ અનુકંપા–દુઃખીજનોને સહાય આપવાની–ઉદ્ધારવાની બુદ્ધિ, ૫ આસ્તિકતા સર્વજ્ઞ કથિત ત પર પ્રતીતિ. આ સમ્યકત્વનાં લક્ષણ છે.
(૬) યત્ના (સંભાળ). કુદેવ કુગુરૂને ૧ વંદન (હાથ જોડીને નમસ્કાર), ૨ નમન (મસ્તક નમાડીને નમવુ), ૩ ગૌરવ ભકિત ( ઈષ્ટ અન્નાદિક આપી ભક્તિ દેખાડવી), ૪ અનુષદાન (વારંવાર તેવું દાન આપવું, અને તેની સાથે ૫ આલાપ (અણુબોલાવ્યા વાતચીત કરવી), ૬ સંલાપ (વારંવાર વાતચીત કરવી) કરાય નહિ તે માટે સંભાળ રાખવી.
(૬) આગાર (2)–સમ્યકત્વમાં હદયથી રહ્યા છતાં બાહ્યથી તેની વિરૂદ્ધ આચરણ છ જાતનાં કારણે થાય તે કરવાની છૂટ આપેલી છે ૧ રાજાભિયોગ–રાજાના હુકમથી ૨ ગણુભિયોગ–ઘણા લોકોના કહેવાથી ૩ બલાભિયોગ–ચોર પ્રમુખના ભયથી ૪ દેવાભિયોગ–ક્ષેત્રપાલાદિ દેવોના કારણથી ૫ ગુરૂનિગ્રહ–માતપિતાદિ વડિલેના અતિ આગ્રહથી ૬ ભીષણ કાંતારવૃત્તિ–આજીવિકાને અન્ય રસ્તો ન હોવાથી અન્યથા આચરવું પડે તે મિથ્યાત્વ ન લાગે.
(૬) ભાવના ૧ સમ્યકત્વ મૂલ ભાવના-સમ્યકત્વ એ ધર્મવૃક્ષનું મૂળ છે ૨ સમ્યકત્વ ધાર ભાવના તે ધર્મનગરનું દ્વાર છે, ૩ સમ્યકત્વ પીઠભાવના–તે ધર્મ મહેલને પામે છે, ૪ સમ્યકત્વ નિધાન ભાવના–તે સમસ્ત ગુણનું નિધાન છે, ૫ સમ્યકત્વ આધાર ભાવના-તે સમસ્ત ગુણને આધાર, ૬ સમ્યક વભાજન ભાવના -