Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 93

કેળવણી સૂત્ર
1.
૧૨૭
સુરત, અમદાવાદ, મુંબઈ વગેરે ઘણે ઠેકાણે સ્ત્રી કેળવણી માટેના સારા યશસ્વી પ્રયાસો ગયા બાર મહિનામાં થયા છે. જે એ શહેરોમાં ભારત વર્ષ માટે એક ભાષા પ્રચલિત કરવાનો યત્ન કરવામાં આવે અને બીજું કશું નહીં તે દર વર્ષે નગરજનોની સ મક્ષ સારા હિંદી વક્તાઓ પાસે પચીસ ત્રીસ વ્યાખ્યાન વર્ષમાં અપાવવાની ગોઠવણ થાય તો વિચાર વિનિમયના સાધન તરીકે હિંદીને પરિચય આપોઆપ વધે એ કહેવાની જરૂર નથી. આ વિષયમાં એકલી ગુજરાતી સંસ્થાઓ નહીં પણ મરાઠી, બંગાળી અને અન્ય સંસ્થાઓને જોડાવવાને પણ અમારો આગ્રહ છે.
અમદાવાદ ગુજરાતનું પાટનગર હતું, વડોદરા ગુર્જ રાધિપતિની રાજધાની છે. એ શહેરોમાં કેળવણી મંડળ, સાહિત્યપ્રભા, સહવિચારિણી સભા, મહિલા ગાઠશાળા જેવી અનેક સંસ્થાઓ છે. એના ચાળકો અને સભાસદો હિંદુસ્તાની ભાષાની મહાન ઉપયોગિતા સમજીને ભારતમાતાની સેવા કરવાનું પુણ્ય પ્રાપ્ત કરવાની તક સાધે અને વાણીનું એકય થાય તેવા ઉપાય વિના વિલંબે યોજવા માંડે છે જે આજે દુર્ઘટ લાગે છે તેજ બાર મહિનામાં સરળ અને સાધ્ય છે એવી પ્રતીતિ થાય.
ભગિવી ભાષાઓને અભ્યાસ દેશના જુદા જુદા પ્રાંતોએ ઉપાડી લેવો ઘટે છે એ [, ખરે તથાપિ રાષ્ટ ભાષાની અગત્ય તેથી ઘણું વિશેષ છે. માટે આપણું માસિકે અને
સાપ્તાહિકોએ આ વિષયમાં માળા ન રહેતાં પ્રસંગોપાત હિંદીને પ્રચાર વધે એટલા માટે લેખો અને ફકરાઓ પ્રસિદ્ધ કરવા જોઈએ અને આપણું ભાવિ રાષ્ટ્ર ભાષાના અભ્યાસને વધારે અનુકૂળતા કરી આપવી જોઇએ, એટલી વિનંતિ કરીને વિરમીશું. વસંતના નવ પલ્લવ પેઠે ભારતમાં નવજીવન ઝળકે એજ પ્રાર્થના છે.
કેળવણું સૂત્ર જૈન શાળાઓ અને પાઠશાળાઓ માટે આવશ્યક ધારી અમે આ મુકીએ છીએ.
તંત્રી, ૨. સામાન્ય. કેળવણીને આશય અને લક્ષ્ય બે પ્રકારે સાધ્ય કરવાનાં છે. (૧) માનસિક શક્તિના વિકાસધારા-વિદ્યાથી, સત્ય શોધક અને જ્ઞાન મેળવવાને અગ્રેસર અને (૨) નૈતિક રાક્તિઓ દ્વારા-તે સંસ્થાઓને સ્થાપક અને સમાજને નેતા થઈ શકે. નૈતિક શિક્ષણ નીતિ અને ધર્મનાં પુસ્તકોમાંથી પસંદ કરેલા પાઠ દ્વારા આપવાની પદ્ધતિને સ્થાને (અથવા ઉપસંત ) સમાજ સેવા અને પરોપકારનાં કાર્યો હાથ ધરી કરવાં જોઈએ, જેથી વિદ્યાથીને આત્મ-સંયમ, આત્મ-ત્યાગ અને અન્યને શ્રેય
માટે સેવા કરવાની ટેવ પડે. ૩. ચારિત્ર્ય બંધારણ માટે અને જીવન-ઉદ્દેશ નક્કી કરવાને (૧) એક મિત્ર અને સહાયક
ગુરૂની યોજના અને તેની અંગત જવાબદારી તેમજ (૨) તેના સમગ્ર જીવનપર
અંકુશની જરૂર છે. સાચી આધ્યાત્મિક કેળવણી માટે આવી ભૂમિકા આવશ્યક છે. ૪. કેળવણીની સંસ્થાઓ અને હીલચાલને, રાજકીય, આગિક સામાજિક, ધાર્મિક