Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
તંત્રીની નોંધ,
૧૬૭
ત્યારપછી રાજકીય વિષયોની ચર્ચા ગૃજરાતમાં ઉભાં થયેલાં જાહેર મંડળમાં અન્ય સ્થલનાં તેવાં મંડળોની સુંદર અને હિતકારક યોજના અને ચેતન પ્રેસવા માટે જે ઉત્સાહ દાખવતા હતા તે ખરે અનુકરણીય હતો. ગુજરાતી સાહિત્યનાં અન્ય ક્ષેત્રે પિવાય, ખીલાવવામાં આવે તે માટે અન્ય દેશની સાહિત્ય તપાસી તેમાંથી જે અનુકરણીય અંશો લાગતા તે અંશે આપણા સાહિત્યમાં કેમ ખીલે તે પર ધ્યાન ખેંચતો.
જૈન સાહિત્યમાં શું શું કરવા યોગ્ય છે તે તેમજ જેનોએ કેવાં કાર્યો હાથ ધરવા યોગ્ય છે તે તેમણે જૈન ધર્મપ્રસારક સભાના જ્યુબિલિ અંકમાં આપેલા લેખમાં સ્પષ્ટ બતાવી આપ્યું છે. વિશેષમાં મુંબઈ માંગરોલ જૈન સભાના જ્યુબિલિના ખાસ અંક કે જે થોડા દિવસો પછી પ્રગટ થશે તેમાં જૈન સમાજને કેટલાંક મનનીય દષ્ટિબિન્દુ આપ્યાં છે તે પર જેને લક્ષ આપશે. હમણાં જૈન શિલાલેખ સંગ્રહ તથા જૈન પ્રતિમા લેખ સંગ્રહ છપાય છે તેનાં છપાયેલાં ફોર્મો અમારી પાસેથી મંગાવી ખાસ જોઇ ગયા હતા અને તેમાં ૧૨-૧૩ મા સૈકા પહેલાના પ્રાચીન લેખો કેમ નથી તે માટે કારણ પૂછાવ્યાં હતાં અને તે સંગ્રહ માટે અમુક જાતની અનુક્રમણિકાઓ કરવા પર તેમણે લક્ષ ખેંચ્યું હતું. ગૂજરાત ઇતિહાસ તેઓ અખંડ લખવા માગતા હતા અને તે માટે જેન પુસ્તકોને સંગ્રહ પણ સારો તેમણે કર્યો હતો. અનેક પ્રવૃત્તિઓ કરી લીધી હતી અને તે બધી તેમના આયુષ્ય યારી આપી હતી તો ઘણે અંશે પૂરી થાત. હાલ તો અત્યંત ખેદ - સાથે નિરાશા પ્રાપ્ત થઈ છે અને ગુજરાતી સાહિત્યના દૌર્ભાગ્ય સિવાય તેમને વિયાગ હોઈ ન શકે. પરમાત્મા અખંડ શાંતિ જ્યાં તેમને આત્મા હોય ત્યાં આપો,
૩ શ્રી મહાવીર વિદ્યાલય–આ સંસ્થા ઘણી ઉપયોગી અને કાર્યસાધક નિવડી છે તે માટે તેમના કાર્યવાહકોને ધન્યવાદ ઘટે છે. પ્રસિદ્ધ વક્તા મુનિ મહારાજ શ્રીમદ્ વલ્લભવિજ્યજીને આ સંસ્થાના ઉત્પાદક કહીએ તો ખોટું નથી. તેમણે મુંબઈમાં ચાતુર્માસ કરી જૈન સમાજને ઉપયોગીમાં ઉપયોગી સંસ્થા કેવા પ્રકારની હોવી જોઈએ તે સંબંધમાં અગ્રણી પુરુષ સાથે ઊહાપોહ કરવા માંડયો. જૈન ગુરૂકુલ નામની સંસ્થા પ્રત્યે પ્રથમ તેમને ઘણો આદર હતા. આર્ય સમાજનાં હરદ્વાર ગુરૂકુલ તથા તેની બીજી સંસ્થાઓને પરિચય તેમને સારો હતો અને તે સંસ્થાઓ ઘણું ઉત્તમ અને દેશ હિતકારક કાર્ય જબરી મહેનત ઉઠાવી કરે છે એ પણ નિઃસંદેહ છે. આવી સંસ્થાઓ વિશેષ નહિ તે એક પણ જૈન સમાજમાં હોય તે કેટલું બધું સારું ! આ વિચાર ઉચ્ચ હતો પરંતુ ઊહાપોહ કરતાં જણાયું કે આર્ય સમાજમાં જે જે સ્વાર્થ ત્યાગી વીરો છે તેવા રેનમાં ઉદ્દભવવા માટે હજુ ઘણી વાર છે. સમગ્ર જૈન કોમમાંથી એવા એકાદ બે જ દેખાય તેમ છે. વળી મુંબઈની વસ્તીમાં ગૂજરાતી, મારવાડી અને એવો ભાગ તે હમેશાં વણિગ બુદ્ધિથીજ વિચારી શકે અને તેથી ગુરુકુલ જે યુનિવર્સિટી અને તેથી સરકાર ન સ્વીકારે છે તેમાં નીકળતાં રને નોકરી કયાંથી મળે?! આવો સહજ પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થયો. તેથી સમગ્ર જેના કામમાં વ્યવહારિક અને તેની સાથે સાથે ધાર્મિક શિક્ષણ આપવા માટે મેટું ફંડ એકઠું કરી ઍલરશિપ આપવાની યોજના તૈયાર કરવામાં આવી. આ યોજના અમે હેૉલ્ડના અગાઉના એક અંકમાં આપી ગયા છીએ. આ યોજના ઘણી સરસ, અને અનેક ફળ શુભ રીતે બહોળા વિસ્તારમાં આપનારી છે અને તેને ઉપાડી લેનાર મંડળ થોડાં
