Book Title: Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13
Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
View full book text
________________
૧૪૨
શ્રી જૈન છે. કે, હેરેંડ. જથી ભૂલાઈ ગઈ છે, અને જૈનેતર સમાજ તે તેઓની પ્રત્યે એટલી બધી ઘણા બતાવે છે કે જતિ કે ગોરજી તેમને મન અપ્રિય-અકારા થઈ પડ્યા છે. જતિના મથાળા નીચે વેટસન સાહેબે કાઠિયાવાડ ગેઝેટીયર અંગ્રેજીમાં લખી બહાર પાડ્યું છે તેનું ભાષાંતર કવિ નર્મદાશંકર લાલશંકરે કર્યું છે તેમાં પૃ. ૧૦૮ જણાવ્યું છે કે
જતી તે જૈન સાધુ. તેઓ કાંઈ માલમતા રાખતા નથી. ભિક્ષા લેવાને જતા હોય ત્યારે જ માત્ર ઘરમાંથી બહાર નિકળે છે. તેઓ કોઈ જીવજંતુ મોમાં પેશી મરે નહિ એટલા માટે મહેડે કપડું બાંધે છે કે જ્યાં બેસે ત્યાં સાફ કરવાને બકરાના વાળને ઓ રાખે છે. એમનાં અંગ ને કપડાં બંને બહુ મેલાં ને કીડાથી ભરપૂર હોય છે. ચોમાસામાં કઈ કઈ જતી સંથારૂ (અપવાસ કરીને મરવાનું) વ્રત લે છે. કોઈએ એ વ્રત લીધાની ખબર પડતાં જ વ્રત લેનારના દર્શન કરવાને ગામ ગામના શ્રાવકે આવે છે. પંદર દહાડા લગી તે તેનામાં બેસવાની શક્તિ રહે છે, પછી સૂઇને રહે છે. સેવકે તેને અન્ન વગેરેને કોઈ આધાર આપતા નથી પણ તેના તાવવાળા શરીરને ભીનાં કપડાં લગાડયાં કરે છે. શ્રત લીધાના દિવસથી જ તેને આખર મંજલ પહોંચાડવાની સઘળી તૈયારી થવા માંડે છે. ભરતી વેળા વ્રત લેનારને ડોળીમાં બેસાડે છે ને મુવા પછી તેને વાજિંત્ર સાથે લઇ જાય છે. બૈરાં પિતાની ઇચ્છા પૂરી પાડવાને શબના વાહન તળે પગે પડે છે. તેનાં પહેરેલાં કપડાંના કકડા માટે તેના સેવકે ઘણા આતુર રહે છે.” - આ કેવું અને તેનું ચિત્ર છે? મુહપતિ બાંધનાર સ્થાનકવાસી સાધુનું ચિત્ર સામાન્ય રીતે હેય એમ જણાય છે. ગમે તેમ હોય પણ જૈન સાધુના એક ચિત્ર તરીકે કેવું નિરસ, હેતુ સમજ્યા વગરનું અને બેડેળ ચિત્ર છે તે સહેલથી સમજી શકાય છે. હમણાં જૈન સાધુઓ અને જેન જતિઓ એ બે નેખા ને ખા વર્ગ છે. સાધુઓ કંચન કામિનીના ત્યાગી છે–તેમને માટે પંચ મહાવ્રત છે અને તેથી માત્ર દેહના પિષણ અર્થે દેહસહિત જે સંયમાદિ ક્રિયા થઈ શકે છે તે કરવા પોતાનું જીવન ગાળવું જોઈએ એ આશય લક્ષમાં રાખી તેઓ પિતાનું વર્તન યથાશક્તિ અને યથામતિ રાખે છે અને તેમની ભાવના ઉદાર અને શુક્રાચારવાળી છે. પૂર્વે શિથિલાચાર બહુ જ પ્રવર્યો હતે. જુદે જુદે વખતે પ્રવર્યો હતો એમ ઇતિહાસ જણાવે છે કે તે તે વખતે શિથિલાચાર દૂર કરવા અર્થે મહાત્માઓ ઉત્પન્ન થયા હતા. જગચંદ્ર સૂરિ, આનંદવિમલ સૂરિ, સત્ય વિજય પંન્યાસ, યશોવિજય ઉપાધ્યાય વગેરે તેનાં દૃષ્ટાંત છે, અને તેમાંથી છેવટે “સંગી” એવું સાધુનું વિશિષ્ટ નામ ધારણ કરાયું છે. પીળાં કપડાંને આદર પણ મૂળ શિથિલાચારી સફેદ કપડામાંથી જૂદા ઓળખાવવા માટે કરવામાં આવ્યો હતો. હાલ જે જતિઓને બીજો વર્ગ છે તેમાંના કેટલાક પૈસા રાખે છે રેલ્વે વિહાર કરે છે. શ્રાવકને ત્યાં જઈ જમી આવે છે-જોતિષ વૈદકાદિ કરે છે. મારવાડમાં જતિઓની સાથે જતણીઓની સંસ્થા પણ જોવામાં આવે છે. કોઇ સ્થળે દુરાચાર પણ દેખાય છે. આમ અનેક હકીકતમાં મૂળ ઉત્પત્તિ કયારે થઇ, ધીમે ધીમે શિથિલાચાર કેમ અને કયારે પસતે ગયો, વગેરે સંબંધી ખાસ ઇતિહાસની જરૂર છે.
હાલ જતિઓ કે જે શબ્દનું મૂળ તિઓ છે અને જેના દશવિધ ધર્મ શાસ્ત્રમાં કહ્યા છે તેમને વર્ગ જે સુધારવામાં આવે તે સમાજને અનેક લાભ થઈ શકે તેમ છે.
