Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 80

૧૧૪
શ્રી જૈન શ્વે. કેહેરડ,
સ્નેહથી પણ એમ અનુમાન થઈ શકે કે તેઓ વાયાનાજ વતની હશે. વાયડ પ્રત્યેને તેમને નેહ નીચેના કમાં ઉભરાઈ જાય છે.
देशे सत्तीर्थसार्थमुटदुदुरिते श्रीहनुमत्तनूजोत्पत्तौ तेन प्रतेने ग्रुजगदिव महास्थानमस्थानमाधेः ॥ स्वारव्यांकज्ञातिनाम्ना मरकतमणिकामिश्रमुक्ताफलस्रग
भूषावत्दूमृगाक्ष्या द्विजपटलमिहास्थापी साकं वणिग्भिः ॥२॥ અમરચન્દ્રની સં. ૧૩૪૯ માં કોઈ મદનચન્દ્ર નામના પંડિતે કરાવેલી એક આરસની મૂર્તિ, પાટણના ટાંગડીઆવાડાના નવા દેરાસરમાં છે, એમ મને ખબર મળી છે.
દેવપાલ અને ધનપાલ વાયડમાં થયેલા આચાર્યોની વાત થઈ, હવે આપણે ગૃહસ્થવર્ગ પ્રતિ દષ્ટિ કરીશું. શિ. શિ૦ ની પ્રશસ્તિમાં જાબાલિપુરના ઉદયસિંહના મહામાત્ય દેવપાલને ઉલ્લેખ છે. (તેના વિશ્વાસના ગૃહરૂ૫) તેના કોષની રક્ષા કરવામાં વિચક્ષણ, બુદ્ધિરૂપ નંદનવનના ચંદન જેવો, સર્વ ધર્મોને આધાર ઝા (દા) ન શાલીઓમાં અવધિ રૂપ, સર્વ પુના આ સ્થાન જેવો અને સર્વ સંપત્તિઓની ખાણ જે કહ્યું છે. આ દેવપાલ વાયડા જ્ઞાતિને હતો કે કેમ તે સ્પષ્ટ લખ્યું નથી પણ તેને માનેલો પુત્ર (mતિપ્રસારમઝ) પવિત્ર અને બુદ્ધિમાન ધનપાલ કે જેના મનને સંતોષ કરવાને ઉક્ત ગ્રંથ રચા હતા, તેને તે સ્પષ્ટ રીતે વાયકાવા મા–એટલે વાયડા વશમાં થયેલ–એમ લખ્યું છે.
પદ્યમંત્રી. Twાન કાવ્યમાં વિસલદેવ રાજાના મંત્રી પદ્મને ઉલ્લેખ છે. આ પદમના વંશનું વર્ણન તેમાં આપેલું છે. પ્રથમ વાવટ ઘણાવવામન વાસુપૂજ્ય થયો. તે મંત્રી (પ્રધાન) હતું અને અણહીલપુરવાસીઓનું ઉપરીપણું કરતો હતો. તેને પુત્ર રામદેવ થયો અને તેની
સ્ત્રી પદ્મિનીથી શાન્તડ નામનો પુત્ર થયો. (આ શાન્તડ તે કર્ણને પ્રધાન શાસ્તુ હશે ?) તેને સહજી નામની ભાર્યાથી આસલ નામને પુત્ર થશે. તેને અહિરાવી નામની ગૃહલક્ષ્મીથી ઇદ્રના જેવો પદ્મમંત્રી થયો. આ પદ્યમંત્રીના ગુણોનું બહુ ગરવા ભરેલું વર્ણન કવિએ કર્યું છે અને લખ્યું છે કે તેના પદ્મ ( કમળ ) જેવા ઘરમાં રહીને આ ગ્રંથ રચ્યો છે. પ્રહ કો માં એમ છે કે પદ્મના વિશાળ સદનના એક ભાગમાં રહીને અમરચન્ટે “સિદ્ધસારસ્વત” મંત્રનું અનુષ્ઠાન કર્યું હતું. પદ્મના કુટુંબનું પણ અમરચન્દ્ર સુંદર વર્ણન કર્યું છે, તેને ચપ્પલા, પઘલા અને પ્રહાદનદેવી એ નામની ત્રણ સ્ત્રીઓ હતી. તેમાં પદ્મલાની કુખથી તેને વિક્રમાદિત્ય નામને પુત્ર થયો હતો. પદ્દમને સાભાઆવે તેમ છે. તે કાવ્યનું બીજું નામ પદ્મનાભ કાવ્ય છે, જ્યારે તેજ ડાક્ટર પીટર્સને ચોથા રિપોર્ટમાં કર્તાની અનુક્રમણિકામાં અમરચંદ્રસૂરિ સંબંધે લખતાં તેના એક ગ્રંથ તરીકે આનું નામ આપતાં પીજિનેંદ્રિચરિત્ર અથવા પદ્માનંદકાવ્ય એમ લખ્યું છે. જિનંદ્રચરિત્ર હેમચંદ્રના ત્રિષષ્ઠીશલાકા પુરૂષ ચરિત્રના ધોરણે લખાયું છે અને પદ્માનંદ કાવ્ય પદ્યમંત્રીને લગતું છે તેથી તે બને ભિન્ન જણાય છે અને જિતેંદ્રચરિત્રનું અપર નામ પદ્મનાભકાવ્ય હેવું સંભવિત છે.
તંત્રી,