Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 41

તંત્રીની સેંધ.
AAAAAAAAAAA
તેના સમયમાં-ઈ. સ. પૂર્વે બીજા સૈકામાં મૂર્તિપૂજા હતી એ કહેવાની જરૂર જ રહેતી નથી.
ખારવેલે ગાદીએ આવ્યાને બીજે વરસે વિદર્ભ અને મહારાષ્ટ્રમાં જૈનધર્મના પ્રસારના ઉપાય લીધા હતા એ વાત પણ તેજ લેખમાંથી સિદ્ધ થાય છે. આ પરથી જૈન ધર્મનું જોર ઇસ. પૂર્વ જેટલા પ્રાચીન સમયમાં કેટલું જબરું હતું તે કળી શકાય છે.
૪ આયુર્વેદિક ઔષધાલય ( દવાશાળા )–અફસોસની વાત છે કે પશ્ચિમ સાથેના સંબંધથી આપણે પ્રકૃતિને અનુકુળ એવી આયુર્વેદિક દવાઓને તિલાંજલી આપી છે–તેને બાયકોટ કરી છે અને આપણી પ્રકૃતિને પ્રતિકૂળ એવી વિદેશી દવાઓએ આપણા શરીરમાં ઘર ઘાલીને તેની વ્યવસ્થા બગાડી નાંખી છે. જેન શ્રીમતે નવી નવી ઈસ્પીતાલો કરવા માટે હજારો રૂપીઆનું દાન કરે છે પણ તેમને માલૂમ તો હશે કે તે ઈસ્પીતાલમાં ટીંકચર-સ્પીરિટ વગેરે કેટલી ધર્મથીજ તેમજ આપણા દેશમાં ઉછરેલી આપણી પ્રકૃતિથી પણ વિરૂદ્ધ દવાઓ છૂટથી વપરાય છે એટલું જ નહિ પરંતુ તે જબરી ખર્ચાળ પણ છે અને તેથી લાભ જોઈએ તેવો અને જોઈએ તેટલો લેવાતા નથી. સામાન્ય રીતે જે મનુષ્ય જે ગામની આબે હવાથી ઉછર્યો હોય તે જ આબો હવામાં ઉગેલી વનસ્પતિની ઔષધી અદ્દભૂત ગુણ કરે છે.
પુનામાં હમણાં જ આયુર્વેદિક સંમેલન ભરવામાં આવ્યું હતું, તેમાં મહાશય તિલકે એવા ઠરાવને પુષ્ટી આપી હતી કે દરેક મ્યુનિસીપાલીટીએ પિતાની હકુમતમાં એક આયુર્વેદિક ઔષધાલય સ્થાપી લોકોને તેને લાભ આપવો ઘટે છે. ભારતમાં હવે રાષ્ટ્રીય ચેતન આવ્યું છે તેથી આપણું દેશના ઔષધશાસ્ત્રને ઉદ્ધાર કરવા સ્થલે સ્થલે સંમેલન ભરાય છે. ઉપરોક્ત પુનાના સંમેલનમાં આયુર્વેદિક સ્કૂલ (શાળા) કાઢવાના, આયુર્વેદપરનાં પ્રાચીન પુસ્તક પ્રકટ કરવા, તેનાં ભાષાંતર દેશી ભાષામાં બહાર પાડવા, પ્રયોગોમાં તથા કેટલીક
ઔષધની બાબતમાં વિરોધ હોય તે પ્રવીણ વૈદ્યને હાથે દૂર કરાવવા અને દેશી તથા વિદેશી વૈદક પદ્ધતિઓની તુલનાથી તેનો અભ્યાસ કરવા માટે ઉત્તેજન આપવાના ઠરાવ કરવામાં આવ્યા છે.
મદ્રાસમાં સી. કન્નન અને સી. રામાનુજ ચેટીઅર નામના બે શ્રીમંતોએ ઘણું દ્રવ્ય ખચ જાહેરલાભ માટે એક મોટી, સર્વ જાતનાં દેશી ઓસડો અને સાધને વાળી આયુવૈદિક ડિસ્પેન્સરી ( દવાશાળા ) સ્થાપી છે; આયુવું એટલે જીવનને જાણનારૂં-પરખી સા કરનારું આપણું શાસ્ત્ર અસંખ્ય વર્ષોથી ટકી રહ્યું છે તેમાં મુખ્યત્વે વનસ્પતિ અને ધાતુમાંથી બનાવેલાં ઓસડ વપરાય છે. યુવાનીને પણ તેમાં સમાવેશ થાય છે કે જે મુસલમાન બંધુઓના હાથે તેમના સંસર્ગમાં દેશ આવ્યો ત્યારથી વિકસિત થયેલ છે.
આપણું જતિઓ વૈદકશાસ્ત્રમાં એટલા બધા નિપુણ હતા કે તેમની પ્રસિદ્ધિ તેથી ઘણું થઈ હતી. દુર્ભાગ્યે કુશલ વૈદે નાશ પામ્યા છે અને અગાઉના કુશલ વૈદ્ય પાસે જે જે શા હતા અને અનુભવ હતા તે તે લુપ્ત થયા છે છતાં પણ હજુ ઘણું રહ્યું છે. સવેળા ચેતાય તે ઘણું ખોવાયેલું મળી શકે તેમ છે. પૂર્વના જતિઓને હાલના સંતાનો વૈદકશાસ્ત્રનું સાહિત્ય બહાર પાડે તે કેટલો બધો લાભ મળી શકે?
ઓપરેશનાદિ શસ્ત્રક્રિયામાં આપણું વૈદ્યક પાછળ છે એથી તે માટે વિદેશી વૈઘાડાકટરોને આશ્રય લીધા વગર છૂટકે નથી, પરંતુ તે સિવાય બીજાં ઘણાં દરોમાં આયુર્વે