Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13

Author(s): Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference

Page 36

૭e
શ્રી જૈન છે. કા. હેડ.
એ પ્રમાણે કોઈએ એવી ફીલસુફ શેધા કે સુખ દુઃખ ઈશ્વરેજ આપે છે, અને તેની કૃપા વગર દુઃખ દૂર થવાનું જ નથી, કોઈએ એમ માન્યું કે, દુનિયામાં દુઃખ એવી કઈ ચીજ જ નથી, એ તે મગજની ભ્રમણા છે; જો કે એમ માનવા છતાં દુઃખ તેમને પહેલે છેડતું નથી. બહાદુર જેનોએ દુઃખને માનવાના અખાડા કરવામાં મરદાનગી માની નહિ; તેઓએ ખુલ્લી આંખોએ દુઃખ જોયું અને તેના અસ્તિત્વને પ્રામાણિક સ્વીકાર કર્યો, પણ તે સાથે હિમ્મતથી કહ્યું કે દુઃખ ભલે ગમે તેવું ભયંકર છે પણ તેને જન્મ આપનાર આપણે પિતે છીએ અને એટલા માટે તેને નાશ કરવાને પણ આપણે પૂરતી રીતે શક્તિમાન છીએ; તે મરદાનગીવાળા નરોએ દુઃખ દૂર કરવા માટે કોઇ સૃષ્ટિકર્તાને આધાર ખોળવાનું ઇચ્છયું નહિ પણ આખા જગતમાં ચાલી રહેલી ભ્રમણાની જગાએ સ્વપરાક્રમપુરૂષાતન-આભબલને સ્થાપ્યું. એ પુરુષાતનને લીધે–એ પુરૂષાતનના સિદ્ધાંતને જીવનમાં ઉતારવાના પ્રયત્નને પરિણામે-જેનોમાં મોટા રાજાઓ થવા પામ્યા હતા, રાજદ્વારીઓ, યોદ્ધાઓ, વિદ્વાને અને વેપારીઓ થશે પામ્યા હતા. દુનિયાને ઘડનાર અને સંહારનાર, દુનિયાનાં દુઃખોને ઉત્પન્ન કરનાર અને નાશ કરનાર કોઈ છે જ નહિ એવું જ્યારે માણસને ભાન થવા લાગે છે ત્યારે તેણે પિતાના અને પિતા ની આસપીસનાઓના રક્ષણ અને ઉધારનું કામ પિતાના હાથમાં લેવું પડે છે, પોતે ઈશ્વર બનવાની જરૂર તરફ તેનું ધ્યાન ખેંચાય છે, અને ઈશ્વર બનવાના પ્રયાસમાં મળતા કડવા અનુભવો તેને દુઃખ કરતા નથી પણ ‘આનંદ’–સુખની લાગણી કરતાં કાઈક જુદી જ જાતનું તત્વ --તે અનુભવે છે. એક નામની પેઠે ઠડે છીયે બેસી રહેવાના સુખની તુચ્છ દછાને ધિક્કારી તથા દુ:ખ પિતાનું ઉત્પન્ન કરેલું હોઈ તેના કરતાં પિતામાં વધારે શક્તિ છે એ વાતનું ભાન રાખી દુઃખના મળને ઉખેડી નાંખવાના પ્રયત્નમાં આનંદ માનતે જેને-આખા જગતને પિતાના જેવા ઇશ્વર થી ભરેલું માનતો ઉદાર દિલવાળો જેન-એશ્વર્યનું ભાન ભૂલી ગયેલા સકળ જીવોને તે ભાન ફરીથી ઉત્પન્ન કરાવવામાં કર્તવ્ય માત્ર નહિ પણ આનંદ માનતો જેન-એ જૈનની જાહેરજલાલી અને ઉચ્ચતા અને દીવ્યતા માટે જેટલું કહી શકાય તેટલું થોડું છે. અધઃપતન પછી પુનરૂત્થાન,
વાચકો ! જેનોના આપણે સંતાન છીએ. ખરું છે કે આપણામાં એ ગૌરવ હવે નહિવત રહ્યું છે. મનુયોથી, રેગથી, દુઃખી, કર્મથી આપણે બીતા-ભાડતા ફરીએ છીએ ક્ષત્રિય રાજાને બદલે શક ગુલામ જેવા રેડ બની ગયા છીએ, જગતને તારવા-સુખી કરવાની ફરજ તે કયાં રહી પણ કરોડોની સંખ્યામાંથી રહેવા પામેલી થોડા લાખની આ પણી પોતાની સંખ્યાને પણ આપણે સુખી-મજબુત અને આનંદી બનાવી શક્યા નથી; એ શું આપણું અધઃપતન નથી? પરતું એક સાચે જેને અધપતન માટે પણ અશ્રુ પાડવાને નવરે હોઈ શકે નહિ; જેટલા વેગથી તે અધતન કરે છે તેટલાજ-બકે તેથી વિશેષ વેગથી ઉત્થાન અને ઉચ્ચ ગમન તરફ પિતાની આત્મશકિતને તે મોકલી આપે છે. તેર વર્ષ ઉપર ફોધી મુકામે આપણે સકળ જેનેએ એકઠા થઈને આરંભે ઉદ્યમ એ શું ઉથાનનું ચિન્હ નથી? આપણે શું થયેલી ભૂલ જેવા અને તે સુધારવાની શરૂઆત કરવા છેલા ૧૪-૧૫ વર્ષથી ઉદ્યમ સે નથીઆપણે મધ્યરાત્રી પસાર કરી ચૂકયા છીએ અને આતે આતે હવાની નજદીક આવી પૂગ્યા છીએ.