________________
. ૬. અશુચિ ભાવના
પ્રસ્તુત ભાવનામાં ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજી પ્રકાશે છે કે આ દેહ કેવો અશુચિયુક્ત છે કે જેમ શરાબથી ભરેલા અસ્વચ્છ ઘડાને ખાલી કર્યા પછી માટીથી સાફ કરવામાં આવે, અરે ગંગાના પવિત્ર જળથી સાફ કરવામાં આવે તો પણ તે સ્વચ્છ થતો નથી. ભાઈ, તારું આ શરીર એક નહિ પણ અનેક પ્રકારના મલિન હાડકા, મળ મૂત્ર, શ્લેષ્મ, રકત, ચરબી અને વીર્યથી અત્યંત ખરડાયેલું છે. તેને ગમે તેટલીવાર સ્વચ્છ કરે તો પણ તે સ્વચ્છ થતું નથી.
આ દેહ માનવદેહ છે, જીવ તેનું નિમિત્ત લઈને મોક્ષપંથનું પ્રયોજન કરે તો તે દેહ મહત્વનો છે. પરંતુ જેમ આગળ અનિત્ય, એકત્વ અને અન્યત્વ ભાવનામાં દર્શાવ્યું કે મોક્ષ સાધક આત્માને સ્વજન, ધન, માન વગેરેની આસક્તિ બાધક છે. તેના કરતાં દેહાસક્તિ અત્યંત બાધક છે.
અરે ! સાધુ મહાત્માઓ સંસારાદિ સર્વ સંગપરિત્યાગ કરે છે પણ તેમને દેહની સાથે જીવવાનું છે. દેહનો ત્યાગ કરી શકાતો નથી, તે સાધનાનું બાહ્ય નિમિત્ત છે છતાં તેની આસક્તિનો નિતાંત ત્યાગ કરવાનો છે. શરીરને સાથે રાખવું અને તેનું મમત્વ ત્યજવું તે કઠિન વાત છે. તે માટે દેહની અશુચિની સપ્ત ધાતુને સામે રાખવી. અરે ! શરીરનું એક રક્તનું ટીપું પડે તો પણ આંખને ગમતું નથી. સુંદર દંતપક્તિમાં પરૂ થાય તો તે રાખવા ગમતા નથી. સવારે સૌ પ્રથમ મળત્યાગ કરે તે પણ જોવા ગમતા નથી. આમ પૂરું શરીર જ ગંદકીયુક્ત છે. ફકત ચામડીથી મઢેલા દેહમાં છૂપાયેલી આ ગંદકી જીવ જાણે તો છે પણ બહાર દેખાતી નથી એટલે દેહના રૂપાદિને જોઈને જીવ મલકાય છે.
પોતાના જ મુખમાં મૂકેલું સ્વાદિષ્ટ મનગમતું ગુલાબજાંબુ મુખમાં મૂક્યું, જીભના ટેરવે સ્વાદ જાણ્યો, ત્યાં તો તે મુખમાંથી સરીને બહાર પડયું, પછી શું કરે ! પાછું મુખમાં ન મૂકે, ભાઈ, તારા મુખમાંથી નીકળેલું છે, મનગમતું છે, પાછું મૂકીને પુનઃ સ્વાદ તો લે, પણ ના, નહિ મૂકે, હવે તેને તેમાં ગંદકી લાગે છે. આ તારો પૂરો દેહ તેનાથી પણ વિશેષ ગંદકીવાળો છે. મૂકેલા અત્તરના પૂમડાને પણ દુવાસિત કરે છે. તે તું જાણે છે છતાં દેહની આસક્તિ કેટલી રાખે છે ? આ દેહના સ્પર્શથી કહેવાતી સુંદર
તનયાત્રા Jain Education International
૪૩ For Private & Personal Use Only
અશુચિ ભાવના
ww.jainelibrary.org
