________________
પ્રશાંત આત્મા શા માટે વ્યાકુળ થાય? યોગ્ય સમયે સાધુને પાત્રા અને ભીક્ષા મળી ગઈ.
વળી સ્વજન આદિ ત્યાગીને નીકળેલા સાધુને પદાર્થોના અભાવમાં દુઃખ શું? એક મુનિરાજને અઠ્ઠાઈનું તપ હતું. તે વિહારમાં હતા ત્યાં આઠ દિવસ પૂરા થયા. જંગલ જેવું ક્ષેત્ર હતું. શિષ્ય પૂછ્યું કાલે આ ક્ષેત્રમાં પારણાનો જોગ કેવી રીતે મળશે?
મુનિરાજ કહે તપના આરાધનના આનંદમાં વળી વિકલ્પ કેવો ? બીજે દિવસે સવાર થઈ. નિયમ મુજબ વિહાર શરૂ થયો. ત્યાં અચાનક કોઈ યાત્રાળુની ગાડીને ત્યાં જ પંચર પડ્યું. ગાડી અટકી. યાત્રાળુ પાસે કષ્ય બધી જ વસ્તુઓ હતી તેનો ધર્મલાભ લીધો. મુનિરાજે નિઃસ્પૃહભાવે પારણું કર્યું. વિકલ્પરહિત અનાકૂળ જ્ઞાની-તપસ્વીના પુણ્ય આ પ્રકારે પ્રગટ થતા હોય છે. વિકલ્પો તેમાં અંતરાય ઉભા કરે છે. કદાચ કંઈ પ્રયોજન કરવું પડે તો આકુળતા વગર કરવું. આચારાંગસૂત્રનો મર્મ આવો વેધરસ જેવો છે.
OT
૧૭. પ્રવજયા (પ્રવજયા : પરભાવ વજર્ય)
સંસાર ત્યાગ, પ્રવજયા, સાધુતા, સર્વ વિરતિ આ શબ્દો પર્યાયવાચી છે. ટૂંકમાં સંસારના પ્રયોજનથી, સંસારના સંસ્કારથી, લૌકિક વ્યવહારથી, ઔચિત્ય સિવાયના લૌકિક પરિચયથી મુક્ત થવું તે સંસારત્યાગ છે. પંચ મહાવ્રત, સમિતિ, ગુપ્તિ તે આરાધના છે. નિષ્પાપ જીવનયુક્ત અને નિષ્પરિગ્રહી તે સાધુ છે. દેહાદિના અહં મમત્વ રહિત સર્વવિરતિ છે. સર્વસંગ પરિત્યાગ કર્યા પછી પણ જો લૌકિક પરિચય વ્યવહારની અપેક્ષા છે તો તે ઉપાધિ છે, સાધુની સમાધિ નથી. આથી ગ્રંથકાર હે છે કે લૌક્કિ પ્રવૃત્તિથી મુક્ત સાધુ દેવેન્દ્રથી પણ સુખી છે.
વાસ્તવમાં નિષ્પાપ જીવનયુક્ત સાધુના સમાધિ રૂપ સુખને, સંવેદનને સરખાવી શકાય તેવા સંસારમાં પદાર્થ નથી. છતાં દેવેન્દ્ર સાથે સરખાવ્યું છે તે બોધનો એક પ્રકાર છે. કારણકે લોકસમૂહ ઈન્દ્રિયગોચર સુખને જાણે છે. દેવોને કમાવા કે સંસાર નિભાવવાની ઉપાધિ નથી. શરીરમાં અસૂચિ નથી. કુદરતી આફતનો ભય નથી. આવા કારણોથી દેવોને સુખી પ્રશમરતિ
૧૩૭.
પ્રવજયા www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
