________________
નહિ. કષાયોને મૂળમાંથી ઉખેડવા જ્ઞાન અને વૈરાગ્યનું બળ જરૂરી છે. આ મમત્વની વાસનાનો વિસ્તાર વડના વૃક્ષ જેવો છે, વડની વડવાઈઓ ફૂટયા કરે છે તેમ માયા મમત્વનો વિસ્તાર વૃદ્ધિ પામે છે. મારો દેહ, મારા સ્વજનો, પરિજનો, મારી ધન સંપત્તિ, મારી ગાડી, વાડી, લાડી, મારા વસ્ત્રો અલંકારો અહો ! આવા કેટલાય પદાર્થો મેળવવા માયા સાથે લોભ પેદા થાય છે. તે સર્વેની રક્ષા માટે માયા પેદા થાય છે. માનવ પુણ્યયોગે મળેલી એ સામગ્રીની માયાજાળમાં સ્વયં ફસાય છે. દ્વેષના સાથી ક્રોધ અને માન તેનું પોષણ કરનાર અહમ્ છે. હું મોટો, શ્રીમંત, બુદ્ધિમાન, હું નેતા, પિતા, ભ્રાતા, હું શેઠ, મોટો વ્યાપારી આવા અહંમાં જીવ ફૂલણજી થઈ કેટલીયે વાસનાઓને પોષે છે. પરિણામે અશાંતિ ભોગવે છે.
વળી આ રાગ દ્વેષના અન્ય સહાયકો તો ભારે બિહામણા છે. જે જીવને પોતાની પકડમાંથી છોડતા નથી. જ્ઞાનીજનો એનાથી ચેતીને સંસારની વેલ કાપીને વૈરાગ્યવાસી થઈ ચાલી નીકળ્યા. આપણે એ જ્ઞાનીજનોના બોધ પામી કંઈક વિચારીને જીવનને નિર્મળ કરવું.
* ૭. કર્મબંધના બિહામણા સહાયકો તથા પ્રકારો :
ભાઈ, પૂર્વે સાંભળ્યું છે પણ આ પુણ્યના યોગમાં તું દોડયો જ જાય છે, જીવનમાં તેના ભયંકર પરિણામોને વિચારવાનો તને અવકાશ કયાં છે ! છતાં હવે તને કંઈક બોધ રૂચ્યો છે તો સાંભળ આ સહાયકો કોણ છે. મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, પ્રમાદ, મનાદિ ત્રણ યોગો.
મિથ્યાત્વ : જેની જનની મોહનીય છે. તેના બે ભેદ છે એક દર્શનમોહદૃષ્ટિનો વિકાર, બીજો ચારિત્રમોહ કષાયોથી ઘેરાયેલો. જયાં સુખ નથી ત્યાં તેને સુખ દેખાય છે. જયાં સાચા દેવાદિ નથી ત્યાં સુખની અપેક્ષાએ શરણ લે છે. આ દર્શનમોહ જીવને ગમે તે પ્રકારે જકડી રાખે છે. દુઃખ પામવા છતાં તેથી દૃષ્ટિમાંથી વિકાર શમતો નથી. કાદવમાં પગ ખૂંપે તેમ ખૂંપતો જાય છે. તત્ત્વ શ્રદ્ધા વિહોણો આ દોષને પોષતો જન્મમરણના દુઃખ વેઠે છે.
અવિરતિ : પાપનિત પ્રવૃત્તિ. અવિરતિ આત્મહિત માટે વ્રત, નિયમ, સદાચાર, શીલના સત્વને આચરવા દેતી નથી. તેમાં દેહના કષ્ટ
પ્રશમરતિ
Jain Education International
૧૦૮ કર્મબંધના બિહામણા સહાયકો તથા પ્રકારો
www.jainelibrary.org
For Private & Personal Use Only
