________________
પ્રત્યાખ્યાન પરિજ્ઞા : ત્યાગવાલાયક પદાર્થોનો ત્યાગ, પુનઃ પ્રાપ્ત ન કરવાના પ્રત્યાખ્યાનને ધારણ કરે છે. સમ્યગ્દર્શનાદિને દઢતાપૂર્વક યથાર્થપણે ધારણ કરે છે. અર્થાત સાધુ રત્નત્રયીરૂપ પરિણતિના ધારક છે.
વિમોક્ષ યતના સર્વ કર્મોનો સર્વથા ક્ષય કરી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે. અંતે અનશન સહિત મોક્ષમાર્ગનું સેવન કરે છે.
ઉપધાનશ્રુત : જેમાં ભગવાન મહાવીરની ઉગ્ર તપશ્ચર્યાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તેનું આદરપૂર્વક અધ્યયન કરે છે.
આચારાંગ અને નિયુકતની ગાથાઓ ઉપર મહા પ્રજ્ઞાવંત શીલંકાચાર્યે ટીકા સંસ્કૃતમાં રચીને આ વિષય રસપ્રદ અને સુબોધ બનાવ્યો છે. ગણધરોની ગહન રચનામાંથી તારવેલા રહસ્યો ખરેખર અભૂત છે. માટે છે ભાવાત્માઓ! પરિભ્રમણની મુક્તિની ચાવીરૂપ આ ગ્રંથનું શ્રવણ, મનન ચિંતન કરી પાવન થવા પ્રયત્ન કરજો.
વળી બીજા શ્રુતસ્કંધમાં તો સાધુ, સાધ્વીજનોને ભિક્ષા, શય્યા, ગમનાગમન, વસ્ત્ર, પાત્રાદિ, વસ્તિ-સ્થાનનું ગ્રહણ કરવા વગેરેનું સૂક્ષ્મ અવતરણ કર્યું છે જેથી સાધુ જીવન પ્રમત્ત દશાથી મુક્ત થઈ સમગ્ર જીવનને શુદ્ધ બનાવે.
પંચ મહાવ્રતના દઢ પાલન માટે, એકાંત સ્થાન, અન્યોન્ય સજાતિય આલિંગન કરે નહિ. તેમાં રાગાદિ ભાવ રહિત હોય.
વ્યુત્સર્ગ ક્રિયા: જે સ્થાનમાં રહ્યા ત્યાં મળમૂત્રાદિનો ઉત્સર્ગ યોગ્ય રીતે કરવો જેથી અન્યને કંઈ જુગુપ્સા ન થાય.
શબ્દ ક્રિયા : શબ્દ શ્રવણ તો થવાનું પણ તેમાં ઈષ્ટાનિઝ બુદ્ધિ કરવાની નહિ.
રૂપક્રિયા સ્ત્રી આદિ કે ભૌતિક પદાર્થોની સુંદરતાનું અવલોકન ન કરવું કે રાગદ્વેષ ન કરવા.
પરક્રિયાઃ સાધુ શરીરની શોભા માટે પ્રયત્ન ન કરે. કોઈની પાસે સેવાની ઈચ્છા ન કરે. દેહભાવથી મુક્ત રહે.
અન્યોન્ય ક્રિયા : રાગભાવે અન્યોન્ય દેહની માવજતનો મોહ ન રાખવો.
વળી મહાવ્રતોની સ્થિરતા માટે પાંચ પાંચ ભાવનાઓથી ભાવિત રહેવું જેથી પ્રમાદનું સેવન ન થાય. અનિત્યાદિ તથા મૈત્રી ભાવનાથી ભાવિત થઈ વૈરાગ્ય અને સમતાથી ભરપૂર રહેવું. (શ્રી તત્ત્વાર્થાધિગમમાં
પ્રશમરતિ
૧૩૪ શ્રી આચારાંગસૂત્ર અધ્યયન For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
Jain Education International
