Book Title: Gnatadharmkathanga Sutram Part 01
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
ज्ञाताधर्मकथागसूत्रे जिनकस्तबूरनवनीततूलस्पर्श-आजिनक-मृगादिचर्मनिर्मितवस्त्रं, रूतं-परिकर्मित कर्पासः, चूरः-लक्ष्णवनस्पतिविशेषः नवनीत='मक्खन' इति प्रसिद्धं, तूलम्अर्कशाल्मल्यादिरूतं, तत्स्पर्शवत्रपर्णी यस्य तत तस्मिन्-निरतिशयमार्दवगुणोपेते, एतादृशे शयनीये 'पुन्चरत्तावरत्तकालसमयंसि' पूर्वरात्रापरत्रकालसमये पूर्वरात्रात रात्रेः प्रथमप्रहरात् अपरत्रकाल!'अनन्तरकालोपलक्षितः समयः अवसरः, तस्मिन् रात्रेः प्रथम-प्रहरादनन्तरं तत्कालमे वेत्यर्थ, । यतः रात्रः प्रथमप्रहरदृष्टः स्वप्नो वर्षेण फलति, द्वितीयमहरजातश्चमासाष्टके नेत्यादि, सन्तति प्रसवश्च सार्द्धसप्तरात्रिन्दिवाधिकेषु नवस्तु मासेषु व्यतिक्रान्तेषु संजायते, इति कृत्वा सूत्रे 'पूर्वरात्रापरत्रकालसमये' इत्युक्तम् उक्तश्च स्वप्नशास्त्र
"रात्र: प्रथमे यामे, दृष्टः स्वमश्च फलति वर्षेण । स्वमो द्वितीययामे, फलति च मासाष्टकेन नियमेन ॥१॥ जातस्तुतीययामे, पण्मासानुर्ययाम संदृप्टः ।
पक्षेण फलति प्रात, दृप्टः स्वप्नश्च तत्कालम् ॥२॥" 'मुत्तजागरा' सुप्तजागरा-किञ्चिन्निद्राणा किञ्चिज्जाग्रतीति न केवलं सुप्तावस्थायां . जाग्रदयस्थायां वा स्वमदर्शनं भवतीति 'सुप्तजागरे'-त्युक्तम् । 'ओहीरमाणी' गख्यचूरणवणीयतुल्लफासे) मृगादिके चर्म से निर्मित वस्त्र का नाम आजिनक, परिकर्मित कपास का नासरूत चिकनी विशेष वनस्पतिका नाम चूर मक्खन का नाम नवनीत तथा अर्क (आकरा) आदि की मई का नाम तूल है। शय्या का स्पर्श इन सब के स्पर्श के समान मृद (कोमल) थीअर्थात्-यह शय्यानिरतिशय मार्दव गुण से युक्त थी। (ऐसी शय्या पर वह धारिणीदेवी सो रही थी) (पुनरत्तावरत्तकालसमयंसि) रात्रि के प्रथम प्रहर के बाद के काल में अर्थात् रात्रि के प्रथम प्रहर के व्यतीत होते ही-(मुत्तजागरा) कुछ २ मोती हुई कुछ २ जागती हुई अवस्था में 'ओहीरमाणी' वार वार निद्रा के झोंकों का अनुभव करती બનાવવામાં આવેલા વસ્ત્રનું નામ આજિનક, રૂથી બનાવવામાં આવેલ વસ્ત્રનું નામ ફત” એક જાતની વિશેષ પ્રકારની સુવાળી વનસ્પતિનું નામ “બૂર, માખણનું ન મ નવનીત અને અર્ક (આકડા) વગેરેના રૂનું નામ “તૂલ છે. શય્યાને સ્પર્શ આ બધાના જે મૃદુ (મળ) હતો, અર્થાત્ આ શય્યા અતિશય માર્દવ ગુણવાળી હતી. (पुन्वरत्तावरत्तकालसमयंसि) रात्रिना पडदा पार पछी अर्थात् त्रिने पहले। पार पूरी यता २८ (सुत्तजागरा) मद्ध निद्रावस्थामा (ओहीरमाणी) पारवार