Book Title: Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara
Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir
View full book text
________________
આ વ્યવસ્થાને સાચવી રાખવા માટે ઉપર બતાવવામાં આવેલ છે તે પ્રમાણે નીતિ-ન્યાય આવ્યાં અને પછી પવિત્રકરાના નામે જે વસ્તુ રજૂ થઈ તેને “ધમ” એવું નામ આપવામાં આવ્યું. પણ આ “ધર્મનું પાલન તે ધામિકે-કે સમાજ વગર ન થઈ શકે. એટલે તેના પરિવાહન માટે સંગઠિત-બળે રચાયાં. આ સંગઠિત ધર્મ અને નીતિનાં બળોનું કામ પવિત્ર કરારનું પાલન થાય, લોકો એ તરફ વળે એ જોવાનું રહ્યું. અનુબંધની ભૂમિકા :
ધર્મ થયો, ધાર્મિક થયા, સંગતિ ધર્મ-નીતિનાં બળે થયાં પણ આ બધાનું સંકલન કરવા માટે એક કર્તવ્ય-ભાવના ન હોય તે કંઈ પણ કાર્ય ન થઈ શકે. આ ભાવનાની રૂએ વિશ્વની સમતુલા જાળવવાની છે, જગત-જીવનની વ્યવસ્થાને યથાયોગ્ય રાખવાની છે, બગડેલા સંબંધે સુધારવાના છે, તૂટેલા સંબંધે સાંધવાના છે અને લેકજીવનને વિશ્વવાત્સલ્ય સંબંધ દ્વારા વ્યવસ્થિત બનાવવાનું છે.
બધા ધર્મોની દષ્ટિએ જ્યારે આ ભાવનાને વ્યક્ત કરતા શબ્દને પ્રશ્ન આવે છે ત્યારે “અનુબંધ” એ જ શબ્દ યોગ્ય અને વ્યાજબી લાગે છે. આ શબ્દ કોઈ નવો નથી પણ જ્યારે તેને નવી રીતે રજૂ કરવામાં આવે છે ત્યારે તેની ચોક્કસ પ્રક્રિયા અને શક્તિને ખ્યાલ આવે છે. શબ્દ-વ્યાખ્યા : - રોજ એકની એક પ્રાર્થના બેલાય છે. તે છતાં જ્યારે પ્રાર્થનાને અર્થ નવી રીતે રજૂ કરવામાં આવે છે ત્યારે માણસને નવી પ્રેરણા અને ચેતના મળે છે અને તે નવા ઉત્સાહને મેળવે છે. એવું જ “અનુબંધનું છે. '
“અનુબંધ' શબ્દની વ્યુત્પત્તિ પ્રમાણે તે એને સાચે જ અર્થ વ્યકત કરે છે. “અનુ” કે “અણુ” એટલે વિશ્વના નાનામાં નાના કણ સાથેનાં “બંધ” એટલે સબંધ-એ દષ્ટિએ “અનુબંધ” એટલે વિશ્વના
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
