Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 14

જવાબદારીનું ભાન થવુ જોઈએ તે ન થતાં જે વિચારસરણી રજૂ થઈ તેને પવિત્ર કરાર કે ધર્મ, નામ આપવામાં આવ્યું. આ ધર્મ શબ્દરૂપે ભલે ગમે ત્યારે રજૂ થયા પણ ભાવના રૂપે ા જીવ-સૃષ્ટિમાં અનાદિકાળથી ચા આવે છે.
આ આખું વિશ્વ એક, અખંડ અને પરસ્પરના સંબંધે બધાયેલું છે. અસખ્ય જીવસૃષ્ટિ આગળ માનવજીવસૃષ્ટિ તેા જલાશયનાં ટીપાં જેવી છે તે છતાંયે વિવેક, જ્ઞાન અને વિચારની દૃષ્ટિએ માનવથી કાઈ પશુ ચઢિયાતુ પ્રાણી નથી. આ વિશ્વના બધાય પ્રાણીઓને પરસ્પર સબંધ છે અને એટલા માટે એકખીજાને પરસ્પર વહેવાર, ઉપકાર કે પ્રભાવ હાય તે સ્વાભાવિક છે. આ બધા પ્રાણીઓમાં પણ માનવપ્રાણી વિચારવાન અને વિવેકશીલ હાઈ તે તેણે સમસ્ત વિશ્વ તરફ એક ખાસ ફરજ બજાવવાની હોય છે, સામાન્ય મનુષ્યે ખીજાના જીવનને ભયમાં ન મૂક઼ીતે અને સાથે જ પોતે પણ નિર્ભય બનીને જીવવાનુ છે. એ જ રીતે માનવ સમાજે અને મુખ્યત્વે સભ્યષ્ટિએ તેની સુરક્ષા-સંબધંધાની જાળવણી, અને સંતુલિત વહેવાર બન્યા રહે તે જોવાનું છે. આ સબંધે બગડતા હાય ! જેમ ડાકટર દીનું આપરેશન કરીને રાગનુ નિદાન કરે તે રીતે સમાજની વિશિષ્ટ વ્યક્તિઓએ સડાને દૂર કરવા માટે પ્રયત્ન કરવાના છે. આમ વિશ્વ જીવનની સમતુલાને સાચવવી એ તેમની એક પવિત્ર ફરજ છે.
એક ઘડિયાળ છે. તેના નાનામાં નાનાથી મેાટામાં મોટાં પૂજાએચક્કરાતુ પેાતાનુ મહત્વ છે. જો એક બગડી જાય તે ઘડિયાળ અટકી પડે અને જો તેને ફરીને ચાલુ ન કરવામાં આવે તે બીજા ચક્કરાને કાટ લાગે અને તે પણ બગડી જાય. શરીરના બધા અંગો છે. ગૂમડુ એક ઠેકાણે થયું છે. જો તેને ઇલાજ ન કરવામાં આવે તે તેને ચેપ ખીજે પ્રસરે, અને પીડા આખા શરીરને થાય. એવી જ રીતે વિશ્વ– જીવનની સમતુલા ન જળવાય તે આખું વિશ્વ જીવન અશાંત અને અવ્યવસ્થિત બની જાય.