Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ viMzati-vizikA (sArtha) VINSHATT VINSHTKA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijya hemabhUSaNasUri smRti graMthamAlA-7 viMzati-viMzikA sAthe (mULa prAkRta, saMskRta chAyA-artha) graMthakAra yAkinImahattarAsUnu pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA saMyojaka parama tapasvI vidvadvarya paMnyAsapravara zrI kAMtivijayajI gaNivarya saMgrAhaka parama zraddheya suvizAla gacchAdhipati pUjya AcAryadevA zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA saMpAdaka kuzaLa pravacanakAra pUjya AcAryadeva zrImad vijaya candrabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA prakAzaka paramazraddheya prakAzana pradAvAda
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavara pustakanuM nAma : vizaMti-viMzikA sArtha saMyojaka : dIkSAyugapravartaka pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna vidvadvarya pU. paMnyAsapravarazrI kAMtivijayajI gaNivara. saMgrAhaka : prazAMtamUrti pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijayamahodaya sUrIzvarajI mahArAjAnAM ekamAtra paTTadhara ane vIravibhunI chalmI pATanuM ekale hAthe saphaLa saMcAlana karanArA parama zraddheya suvizAla gacchAdhipati pUjya AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA. saMpAdaka : "sUrirAma' ziSyaratna AgamavAcanAvizArada pUjya AcAryadeva zrImad vijaya jitamRgakasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna pUjya AcAryadeva zrImad vijayacandrabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA. prakAzana varSa : vi. saM. 2070 kiMmata 20 : 0 rUpiyA : 500 jJAna khAtAmAMthI A pustaka chapAyela hoI zrAvakoe pUrI kiMmata jJAna khAte cUkavIne pustakanI mAlikI karavI ane jJAna khAte yogya nakaro ApIne vAMcavuM. prApti sthAna : parama zraddheya prakAzana tejasa jItendrabhAI zAha C/o mahendrabhAI bI. zAha lodrAvALA C/o zAha TreDarsa, suphI bajAra, 2, AnaMda epArTamenTa sTezana sAme, mu. surata-3 9, rAjanagara sosAyaTI, (mo.) 93747 21148 ena.AI.DI.nA khAMcAmAM, pAlaDI amadAvAda-7 (mo.) 94273 03440 mudraka : - rAjIva TreDiMga karyuM. 14, sujIta epArTamenTa, ajIta sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda-7. (mo.) 99798 56063 nakala
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya dIkSAyugapravartaka pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImada vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna AgamavAcanAvizArada pUjya AcAryadeva zrImad vijaya jitamRgaoNkasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna tathA pUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM paTTadhararatna jyotirmahoya pUjya AcAryadeva zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjAnAM eka mAtra paTTadhara ane vIravibhunI 79mI pATanuM ekale hAthe saphaLa saMcAlana karanArA 1300thI adhika zramaNa-zramaNIgaNanAM parama zraddheya suvizAla gacchAdhipati pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnI smRti ciraMjIva rahe te mATe parama zraddheya prakAzananI sthApanA thaI che. parama zraddheya prakAzana dvArA vijaya hemabhUSaNasUri smRtigraMthamAlAnAM 7mAM puSpa tarIke (7mAM graMtha tarIke) viMzati-viMzikA sArtha prakAzita karatA anupama AnaMda thAya che. zrI jinAjJA ArAdhaka zve. mU. saMgha mIThAkhaLIe graMtha prakAzanano lAbha laI uttama kArya karyuM che to rAjIva TreDIMga kAM. vALA mudraka rAjIvabhAI cAlIsahajAre khUba kALajIpUrvaka dhIraja rAkhI suMdara prinTIMga karela che. temano paNa AbhAra mAnIe chIe. A rIte bhaviSyamAM paNa uttarottara pragati thatI rahe evI bhAvanA rAkhIe chIe. li. parama zraddheya prakAzana vatI mahendrabhAI lodrAvALA
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya - carama tIrthapati zramaNa paramAtmA mahAvIra devanAM pAMcamAM gaNadhara sudharmAsvAmIe bhavya jIvonA upakArArthe dvAdazAMgInI racanA karI. temAM je bAramuM aMga hatuM temAM atyaMta viziSTa koTinAM 14 pUrvo hatAM. pUrvonI aMdara ghaNA mahatvanA padArtho hatA. duSamakALanA prabhAve pUrvonuM jJAna viccheda pAmyuM. te samaye ApaNA pUnyodaye yAkinImahAttarAsUnu pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayaharibhadrasUrIzvarajI mahArAjA thayA. jeo pUrvadhara nikaTavartI kALamAM thayA hatA. tene kAraNe teo viziSTa jJAnI hatA. temaNe 1444 graMthonI racanA karI hatI paNa dukALa, vaidika dharmIonA tathA musalamAnonA AkramaNa Adi kAraNe ghaNA graMtho nAza pAmyA. caudaso cummAlIsa graMthamAMthI AMgaLInA veDhe gaNI zakAya teTalA graMtho rahyAM che. temAMno eka graMtha eTale vizaMti viMzikA. te mahApuruSanI racanA eTale gAgaramAM sAgara. zAstranA sArane grahaNa karI judA judA viSayonuM varNana phakta 20 zlokamAM karela che. mULa prAkRtamAM nirmita A graMthanI saMskRta chAyA vidvAna paMDite karela che ane anuvAda paNa eka mahAtmA dvArA thayela che. dIkSA pravartaka saMghasanmArgadarzaka vidvadvarya pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnA tapasvI ane parama vidvAna ziSyaratna paMnyAsa pravara zrI kAMtivijayajI gaNivare svasvAdhyAya arthe AnuM saMyojana karI svahaste lakhI rAkhela. te lakhANa - pUjya AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnAM saMgrahamAM surakSita hatuM. tapAgacchAdhipati pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna Agama vAcanA vizArada pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayajitamRgoMkasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna tathA "sUrIrAma' paTTadhara jyotirmahoya pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImada vijayamahodayasUrIzvarajI mahArAjAnAM eka mAtra paTTadhara ane vIravibhunI 79mI pATanuM ekale hAthe saphaLa saMcAlana karanArA, 1300thI adhika zramaNa-zramaNI gaNanAM parama zraddheya suvizAla gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijayahemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA - eka viziSTa mahApuruSa hatA.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ muni avasthAthI prAraMbhI gacchAdhipati avasthA daramyAna teoe dareka viSayanA sAhityane saMgRhIta karyu. surakSita rAkhyuM. jenAM prabhAve teozrInI vidyamAnatAmAM ane te pachI paNa aneka graMthonAM prakAzana thayA, thaI rahyA che ane bhaviSyamAM paNa thaze. parama gurudevanAM pravacanono saMgraha - saMrakSaNanA prabhAve pUjyazrInAM pravacananAM aneka pustako prakAzita thayA. te ja rIte A graMtha je pragaTa thaI rahyo che te paNa temano prabhAva che. jo ke kALa pAkyA vinA kArya thatuM nathI. saMgRhIta A graMthane prakAzita karavA mATe preraka banyA teozrIjInAM ziSyaratna munirAjazrI vinayabhUSaNa vijaya. anAmI rahIne A graMthanA prupha jovAmAM sAdhvIjI bhagavaMtoe paNa samayano bhoga Apela che to prupha saMzodhanamAM munirAjazrI vinayabhUSaNavijayano sahakAra maLela che. prAkRta saMskRta gAthAnI zuddhimAM munirAjazrI raivatabhUSaNavijaya tathA munirAjazrI mokSabhUSaNavijayano sahakAra maLela che. jyAre anya kAryomAM munirAjazrI jJAnabhUSaNavijaya tathA munirAjazrI zrIcaraNabhUSaNavijaya ane munirAjazrI saMyamabhUSaNavijayano sahakAra maLela che. - A graMtharatna prakAzanamAM pUrvabhAratakalyANaka bhUmi tIrthoddhAraka pUjya AcArya bhagavaMta zrIman vijayamuktiprabhasUrIzvarajI mahArAjAnuM amUlya mArgadarzana maLela che. dIrghasaMyamI pU. munirAjazrI divyabhUSaNavijayajI mahArAjanI zubha bhAvanA bhaLelI che. jinAjJA ArAdhaka zvetAmbara mUrtipUjaka saMghe (mIThAkhaLI - amadAvAda) jJAnadravyanA sadupayoga mATe Ano lAbha lIdho che. mudraka rAjIvabhAIe suMdara prinTIMga karela che ane su. mahendrabhAIe parama zraddheya prakAzana vatI AnuM prakAzana karela che. Ama jhAjhA hAtha raLiyAmaNAMnA prabhAve kArya saMpanna thayela che. saMpAdana kAryano anubhava na hovA chatAM zubhamAM yathAzakti prayatna karavo joIe e nyAye prayatna karela che. AnA saMpAdanamAM zihora jaina saMgha prakAzita pustaka, gItArtha gaMgA prakAzita pustaka ane sanmArga prakAzita pustaka upayogI banyA che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMtharatna eTalo viziSTa che ke saMpAdana karatI vakhate anupama AnaMda thayela che ane suMdara bodhanI prApti sAthe svAdhyAyanI apUrva taka prApta thaI. pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayaharibhadrasUrIzvarajI mahArAjA samadarzI tarIke prasiddha che paraMtu A graMthamAM teoe spaSTa jaNAvela che ke vaidika dharma mokSa apAvavA samartha nathI ane strIone mokSa na maLe tema mAnanArA digaMbara matanuM yuktipUrvaka nirasana karI paramAtmA zrI mahAvIradeve prarUpita zuddha mokSamArgaprarUpaka zvetAmbara AmnAya siddha karela che. - paramAtmA mahAvIradevanI 80mI pATe birAjamAna pravacanapradIpa, vartamAna gacchAdhipati pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya pUnyapAlasUrIzvarajI mahArAjanAM sAmrAjyamAM A viziSTa graMtharatnanuM prakAzana thAya che te AnaMdano viSaya che. A graMthanA paThana-pAThana dvArA sau karmarahita bano e ja abhilASAya li. AcArya candrabhUSaNasUri vi. saM. 2070 caitra vada-2 (pU.A.bha. mahodaya sU.ma. svargatithi dina) - karADa
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ "viMzati-vizikAnuM pravezadvAra pU. AcAryadeva zrImad vijayapUrNacandrasUrIzvarajI mahArAja sUripuraMdara pU. AcAryadeva zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA aDhaLaka zAstrasarjaka tarIke jainazAsanamAM Aje amara nAmanA-kAmanA dharAve che. AgamanA arkane tarkabaddha rIte rajU karavAnI ajaba-gajabanI prajJA pratibhAnA dhAraka teozrIe 1444 graMtho racyA hatA, emAMno ja eka graMtha che : viMzativiMzikA ! AmAM 20 viSayo 20/20 zloka pramANa vivecana dvArA vivecAya che. prAkRta bhASAmAM AnI racanA thavA pAmI che. AnI para prAcIna koI TIkA-TippaNa-avacUrNa upalabdha thatI nathI. aneka graMthakAroe AnA zloko sAkSI tarIke pota-potAnA graMthomAM TAMkIne "viMzativiMzikA'ne aneruM gauravapradAna karyuM che. AnI para pUrvAcAryo dvArA saMskRta-TIkA AdinI racanA thavA pAmI hoya, toya Aje e upalabdha nathI. ethI sAmAnya rIte A prakaraNamAM vivecita viSayano bodha thaI zake, evI gurjara-vivecanA jarUrI hatI, enI pUrti A prakAzana dvArA saMtoSAyAnI anubhUti jarUra thavA pAmaze. paramatapasvI pU. paMnyAsapravara zrI kAMtivijayajI gaNivare prastuta "viMzativiMzikA'nuM saMkalana-saMyojana karela, AcArya vijaya hemabhUSaNasUrijI mahArAje potAnA saMgrahamAM e saMkalana varSothI sAcavI rAkhyuM hatuM. AcArya vijaya muktiprabhasUrijI mahArAja taraphathI maLela mArgadarzanAnusAra tathA munirAja zrI vinayabhUSaNavijayajI mahArAjanI preraNA pUrvaka AcArya vijaya candrabhUSaNasUrijI mahArAjanAM saMpAdana pUrvaka Aje e graMtha mULa-prAkRta gAthA, enI saMskRta chAyA, gujarAtI bhAvArtha sahita parama zraddheya prakAzana' taraphathI prakAzita thaI rahyuM che. Ama, AjathI papa varSo pUrve pU. paMnyAsajI mahArAjanA hAthe ropAyeluM eka jJAna-bIja Aje phalita-phulita thaI rakSAnI parama prasannatA anubhavAya, e sahaja che. A prakaraNa para vartamAnakALamAM thayeluM saMskRta-gujarAtI kheDANa AlhAdajanaka gaNI zakAya evuM che. AnI para saMskRta TIkAnuM sarjana AcArya vijaya kulacandrasUrijI mahArAja (siddhAMta mahodadhi pUjya AcArya zrImad vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna) dvArA thavA pAmyuM che. temaja gItArthagaMgA-amadAvAda dvArA paNa vivecana prakAzita thayela che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuta prakAzana-saMpAdanamAM saMpAdaka munivare mULa pATha zuddhi, saMskRta chAyA zuddhi para savizeSa dhyAna Apela che. temaja gujarAtI bhAvArthanA mudraNane vadhu suMdara svarUpa ApavAno prayatna karyo che. ethI A pustaka "viMzati-viMzikA'nA paThanapAThana mATe atyupayogI ane atyupakAraka banI raheze. | viMzativiMzikAmAM jema vidvadabhogya aneka viSayo vivecita che, ema sAmAnya jijJAsuone mATeya upakAraka banI zake, evA paNa ThIkaThIka viSayo AvarI levAyA che, enI para eka vihaMgAvalokana karI laIe. sAtamI viMzikAmAM dAnadharma viSayaka vivecanamAM jJAnadAna, abhayadAna, supAtradAnanuM svarUpa zuM ? ane AnA adhikArI koNa ? enI vivecanA uparAMta anukaMpAdAnanI kartavyatA paNa samajAvavAmAM AvI che. - AThamI viMzikAmAM jinapUjA vivecita che. samaMtabhadrA - sarvamaMgalA - sarvasiddhiphalA pUjAnuM AmUlacUla svarUpa darzana karAvAyuM che. navamI viMzikAmAM zrAvakadharma darzAvIne dazamI viziMkAmAM zrAvakanI 11 pratimAo vistArathI vivecita che. agiyArathI caudamI viMzikAo sAdhu jIvana, gocarI saMbaMdhita doSo, bhikSA zuddhinA upAyo saMbaMdhita che. 15 ane 16mI viMzikA AlocanA ane prAyazcita para prakAza pAtharanArI che. 17mI viMzikAmAM yoga, yoganA pAMca bheda vagere viSayonI vistRta vicAraNA karAI che. 18mI viMzikAmAM kevala jJAnano viSaya vivecita che. 19 ane 20mI viMzikAmAM siddhanA 15 bhedo tathA strIne kevaLajJAna ane mukti temaja siddhi-sukhanI tarkathI akADhya siddhi karavA pUrvaka prakaraNa graMthanI samApti karavAmAM AvI che. vividha viSayothI samRddha ane sabhara viMzati-viMzikA prakaraNa kharekhara eka paThanIya prakaraNa che. pAThako mATe A graMtha - dvAranA pravezaka tarIke prastuta prakAzana jarUra upayogI ane upakArI nIvaDaze. mahA suda ekamAM 31-1-2014 AcArya vijaya pUrNacaMdra sUri pravacana zruta-tIrtha-zaMkhezvara
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ /////// // / che yathArtha bhIma-kAMta guNopeta pUjya AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAne koTiza: vaMdana ! / He
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAgacchanAM nAyaka hatA, svAmI hatI mahAyoganI tapagacchamAM gUMjI 2hI'tI, jehanI yazanAmanA nijapakSa ke pa2pakSa sahanAM, hRdayamAM saMbhAvanA karaMgacchanAyaka hemabhUSaNasUri caraNamAM vaMdanA paramazraddheya prakAzananA koTI koTI vaMdana...
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sukRtatuM timitta dIkSAyugapravartaka paramArAdhyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayarAmacandra sUrIzvarajI mahArAjanAM anupama samarpita ziSyaratna AgamavAcanA vizArada pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya jitamRkasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna tAttvika pravacanakAra pUjya AcAryadeva zrImad vijayacandrabhUSaNasUrizvarajI mahArAjAnuM tathA parama zraddheya suvizAla gacchAdhipati, vIravibhunA 79mAM paTTadhara pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijayahemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnAM ziSyaratna dIrghasaMyamI pUjya munirAjazrI divyabhUSaNavijayajI mahArAja sAheba Adi ThANAnuM vi. sa. 2068nuM cAturmAsa amAre AMgaNe thayuM. saptatikA AdhAre praveza divasathI pUjyonAM pravacane pUnyAtmAo AkarSAyA. temAMya samyakatva samyakatvanuM svarUpa, mithyAtvanI bhayaMkaratA, mithyAtvanAM kAraNe thatI AtmAnI durdazA, mithyAtvanAM 1, 5, 10, 21 prakAronuM vizada varNana, samyaktvanI prApti mATe kaI rIte puruSArtha karavo, anAdikAlIna graMthinuM vAstavika svarUpa samajAvyuM. graMthibheda vagara samaktinI prApti thatI nathI. te mATe graMthine oLakhavI paDe che. AjanAM ghaNA vidvAno jaDarAga ane jIvadveSa svarUpe graMthi mAne che. paraMtu zuddhamokSamArga prarUpaka parama gurudeve samajAvyuM ke - anukuLatAno gADha rAga ane pratikuLatAno gADha dveSa enuM nAma graMthi. pUjya AcArya bhagavaMte graMthinAM A vAstavika svarUpane yukti-hetupUrvaka suMdara rIte samajAvyuM che. traNa karaNonuM kArya, samyak prAptino AnaMda tathA samyaktvanAM 67 bhedonuM varNana vagere tattva bharapura pravacanoe janatAne maMtramugdha karI. - dara ravivAre bhImasena caritra graMthAdhAre 'karma nacAve nAca' nAme pravacanoe kamAla karI. te pravacano dvArA jagatamAM banatA banAvonuM kAraNa, karma eTale zuM ? karma kaI rIte kArya kare che ? ane bhImasena rAjAnA jIvanamAM bhUtakAlIna karma kevI kevI vikaTa paristhitio janmAve che. dharmaprApta bhImasena rAjAno parivAra Apatti vakhate kevA vicAra kare che. pUnyodaya pragaTa thayA pachI paNa abhimAnane AdhIna na thanAra bhImasena parivAranuM jIvanadarzana evI lAkSaNika svarUpe thayuM ke nAstikane paNa karmanI zraddhA thAya.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryuSaNa parva daramyAna paNa viziSTa zailInAM pravacanoe ArAdhanAmAM vega Avyo to sahavarti parivAre paNa bALakomAM saMskAra siMcananuM adabhuta kArya karyuM. jenA prabhAve 7 thI 12 varSanI vayanA 11 bALakoe te ja divALImAM aDhArIyAnI ArAdhanA karI. sauthI mahattvanuM kArya - A cAturmAsamAM pUjyapAda AcArya bhagavaMte sUrimaMtranI pAMce prasthAnanI apramattapaNe ArAdhanA karI. pUjya AcArya bhagavaMte tapa-jApa sahita pravacananI javAbadArI saMbhALI. paMca prasthAna pUrNAhuti ujavaNIno paNa suMdara lAbha maLyo. pUjyapAda AcArya bhagavaMte karelI sUrimaMtra paMcamasthAnanI ArAdhanAnI tathA cAturmAsamAM thayela anupama ArAdhanAnI anumodanArthe pUjya AcArya bhagavaMtanAM mArgadarzanAnusAra te ja cAturmAsamAM utpanna thayela jJAnadravyanI rAzimAMthI A graMtha prakAzanano lAbha lIdhela che. A, graMthamAM paThana-pAThana dvArA sau jJAnAvaraNIya karma khapAve e ja zubhecchA. li. zrI jinAjJA ArAdhaka je. mU. jaina saMgha mIThAkhaLI, navaraMgapurA, amadAvAda-6
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama zraddheya prakAzana dvArA prakAzita graMthonI yAdI vijaya jitamRIsUri smRti graMthamALA-1 zrAddhavidhi pravacano pravacanakAra : pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA vijaya hemabhUSaNasUri smRti graMthamALA 1. parama zraddheya sUrideva - gujarAtI parama zraddheya sUrideva - hindI (pU. A. bha. vijayahemabhUSaNasUrIzvarajInuM saMkSipta jIvana) LAMHE - aMgrejI (pU. A. bha. vijayahemabhUSaNasUrIzvarajInuM saMkSipta jIvana) navapadamaya banavAnA upAyo pravacanakAra : pU. A. bha. zrI vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA viMzati viMzikA sAthe bhaviSyamAM prakAzita thanArA graMtho 8. haimacaMdrIyA ahaMdu dezanA pratA saMskRta - gujarAtI vyAti paMcaka vivaraNa vivaraNakAra : pUjya munirAja zrI hemabhUSaNa vijayajI mahArAjA 10. bArasA sUtra -sacitra - pratA zrI jInavANI pracAraka TrasTa dvArA prakAzita hemasaMkirtana bhAga-1 hemasaMkirtana bhAga-2 (suvizALa gacchAdhipati pUjya AcArya bhagavaMta zrImad vijaya hemabhUSaNasUri
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA 15 21 9 TI 45 53 63 71 1. adhikAra-viMzikA 2. lokaanAdityaviMzikA 3. kulanIti ane lokadharma viMzikA 4. caramapudgalaparAvarta viMzikA 5. samyakatva - bIjAdiviMzikA 6. samyakatva - dharmaviMzikA 7. dAna dharma 8. pUjA dharma 9. zrAvaka dharmaviMzikA 10. zrAvakanI pratimAo 11. yati dharma 12. yati zikSA 13. bhikSAvidhi viMzikA 14. bhikSAttarAyazuddhiviMzikA 15. AlocanAviMzikA 16. prAyazcitaviMzikA 17. yoga viMzikA 18. kevalajJAna 19. siddhavibhakti viMzikA 20. siddhasukha viMzikaga 79 87 95 103 107 113. 121 139 147 153
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. madhira-viMzikI namiUNa vIyarAyaM savvannuM tiyasanAhakayapUyaM / jahanAyavatthuvAiM siddhaM siddhAlayaM vIraM // 1 // natvA vItarAgaM sarvajJaM tridazanAthakRtapUjam / yathAjJAtavastuvAdinaM siddhaM siddhAlayaM vIram // 1 // vucchaM kei payatthe logigaloguttare samAseNa logAgamANusArA maMdamaIvibohaNaTThAe // 2 // vakSyAmi kAMzcitpadArthAMllaukikalokottarAnsamAsena / lokAgamAnusArAnmandamativibodhanArthAya // 2 // __ RESS 1/2 - vItarAma, sarvajJa, hevendra-pUrita (DevalajJAna dArA) yathAjJAta - padArthonA nirUpaka, siddha = kRtakRtya, siddhazilA upara vasanArA evA zrI vIraprabhune namaskAra karIne (1) mandabuddhi jIvonA bodhane mATe, keTalAka laukika ane lokottara padArthone loka ane AgamAnusAre saMkSepamAM huM kahIza. (2) suMdaramii annehi vi bhaNiyaM ca kayaM ca kiMci vatthu ti--| annehi vi bhaNiyavvaM kAyavvaM ceti maggo'yaM // 3 // sundaramityanyairapi bhaNitaM ca kRtaM ca kiMcidvastviti / anyairapi bhaNitavyaM kartavyaM ceti mArgoyam // 3 // pUrvanA mahApuruSoe je kAMI hitakara kahyuM hoya ane AcaryuM hoya, te ApaNe paNa AcaravuM joIe ane bIjAone kahevuM joIe. A ja (sanAtana) mArga che. iharA u kusalabhaNiINa ciTThiyANaM ca ittha vuccheo / evaM khalu dhammo vi hi savveNa kao Na kAyavvo // 4 // itarathA tu kuzalabhaNitInAM ceSTitAnAM cAtra vyucchedaH / . evaM khalu dharmopi hi sarveNa kRto na kartavyaH // 4 // jo ema na thAya to, sadupadezo ane sadAcArono lopa thaI jAya. "pUrve ghaNA lokoe karyuM che mATe ApaNe na karavuM" evI dalIla barAbara nathI - kAraNa ke dharma paNa pUrva pUrva puruSoe ghaNo karyo che mATe ApaNe te na Acaravo, evI Apatti Avaze. 1 ga vIranAhaM 2 gha kayaM pUyaM 3 ca logAgamANusAro 4 gha kiMci vucchaM ti
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikAra vizikA prathamA anne AsAyaNAo mahANubhAvANa purisasIhANa / tamhA sattaNurUvaM puriseNa hie paryaiyavvaM // 5 // anye AzAtanA mahAnubhAvAnAM puruSasiMhAnAm / tasmAcchaktyanurUpaM puruSeNa hite prayatitavyam // 5 // aMte mahAprabhAvazALI ane puruSomAM siMha samAna zrItIrthakaronI AzAtanA (mArgaviccheda rUpa) na thAya te mATe paNa ApaNe zakti anusAra hitamAM dharmArAdhanamAM prayatnazIla thavuM joIe. (TI.) bIjAo dharma kare che, ApaNe karavAnI zI jarUra che ? ema na mAnavuM. jo eka mANasa dharma kare to tenI asara tenA sahavAsamAM AvatA seMkaDo manuSyo upara paDe che. teo paNa dharmamAM joDAya che ane te loko paNa bIjAone dharmamAM joDe che, e rIte dharma cAlu rahe che ane vadhato jAya che. jo eka paNa mANasa dharma karato baMdha thaI jAya, to tenA nimitte thato dharma baMdha paDI jAya ane pariNAme dharmano viccheda paNa thaI jAya. e rIte dharmamAM apravRtti e aMte mArga-vicchedarUpa AzAtanAmAM pariName. anna = pAThAMtara tesiM bahumANAo sasattio kusalasevaNAo ya / juttamiNaM Aseviya gurukulaparidIhasamayANaM // 6 // teSAM bahumAnAtsvazaktitaH kuzalasevanAyAzca / yuktamidamAsevitaM gurukulaparidIrghasamayAnAm // 6 // gurukulavAsamAM rahIne jemaNe siddhAMtonuM sarvAgINa avalokana karyuM che, evA sapuruSoe tIrthakaro pratyenA bahumAnathI prerAIne, gItArthanI sevAmAM rahIne, dharmanA upadeza ane AcaraNamAM svazakti anusAra pravartavuM e yukta che. kAraNa ke dharmamAM pravRtti e tIrthakaronuM bahumAna che. (TI.) A zlokamAM gurukula vizeSaNa eTalA mATe mUkyuM che ke Avo puruSa ja sadAcAranA lAbha ane sadAcAra nA sevavAnA nukazAnane samajI zake che. . jatto uddhAro khalu ahigArANaM suyAo Na u tassa / iya vuccheo taddesadasaNA kougapavittI // 7 // yata uddhAraH khalu adhikArANAM zrutAnna tu tasya / rati vyucchedratadezanAautuvapravRttiH 7 1 ga ca ja payaisavvaM 2 a paridiTTha 3 ja keuga
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikAra viMzikA prathamA A graMthamAM AvatA adhikAro AgamamAMthI uddharelA hovAthI Agamono vyuccheda thaze nahi. kAraNa ke AgamonA eka dezarUpa A granthane joIne vidvAnone pravRtti karavAnuM kautuka thaze mana thaze. - iko uNa iha doso jaM jAyai khalajaNassa pIDati / taha vi paTTo itthaM daThThe suyaNANa maitosaM // 8 // ekaH punariha doSo yajjAyate khalajanasya pIDeti / tathApi pravRttotra dRSTvA sujanAnAM matitoSam // 8 - paraMtu AmAM eka doSa che ke durjanone ethI pIDA thaze, Ama chatAM sajjanonAM manane saMtoSa thaze, mATe huM A racanAmAM pravartu chuM. tatto vi ya jaM kusalaM tatto tesiM pi hohi Na pIDA / suddhAsayA pavittI satthe niddosiyA bhaNiyA // 9 // tato'pi yatkuzalaM tatasteSAmapi bhaviSyati na pIDA / zuddhAzayA pravRttiH zAstre nirdoSikA bhaNitA // 9 // 1 gha logadhammo 2 ca A grantha racanAthI je kuzala (puNya) thaze, tethI (athavA oN racanAthI thayela lAbha tarapha jyAre te durjanonuM lakSa kheMcAze tyAre) temane paNa pIDA nahiM thAya. zuddhAzayavALI pravRttine zAstra' nirdoSa kahelI che. iharA chaumattheNaM paDhamaM na kayAi kusalamaggammi | itthaM paTTiyavvaM sammaM ti kayaM pasaMgeNa // 10 // itarathA chadmasthena prathamaM na kadAcitkuzalamArge / itthaM pravartitavyaM samyagiti kRtaM prasaGgena // 10 // jo ema na hoya to, chadmasthane dharma mArgamAM prathama sadAzayapUrvaka prayatna karavAno adhikAra ja na rahe. A vAtane vadhu laMbAvavAthI saryuM. ahigArasUyaNA khalu logANAdittameva boddhavvaM / kulanIilogaMdhammA, suddho vi ya caramapariTTa // 11 // - 3 - gha carimapariyaTTa
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikAra viMzikA prathamA adhikArasUcanAH khalu - lokAnAditvameva boddhavyam / kulanItilokadharmAH zuddhopi ca caramaparivartaH // 11 // tabbIjAikamo vi ya, jaMsu puNa sammattameva vinneo / dANavihI ca tao khalu, paramo pUyAvihI ceva // 12 // tadbIjAdikramopi ca, yeSu punaH samyaktvameva vijJeyaH / dAnavidhizca tataH khalu, paramaH pUjAvidhizcaiva // 12 // sAvagadhammo ya tao tappaDimAo ya huMti boddhavvA / jaidhammo itto puNa, duvihA sikkhA ya eyassa // 13 // zrAvakadharmazca tatastatpratimAzca bhavanti boddhavyAH / yatidharma itaH punardvividhA zikSA caitasya // 13 // bhikkhAi vihI suddho, tayaMtarAyA asuddhiliMgaMtA / AloyaNAvihANaM, pacchittA suddhibhAvo ya // 14 // bhikSAyA vidhiH zuddhastadantarAyA azuddhiliGgAntAH / AlocanAvidhAnaM, prAyazcittAcchuddhibhAvazca // 14 // tatto jogavihANaM, kevalanANaM ca suparisuddhaM ti / siddhavibhattI ya tahA, tesiM paramaM suhaM ceva // 15 // tato yogavidhAnaM, kevalajJAnaM ca suparizuddhamiti / siddhavibhaktica tathA, teSAM paramaM sukhaM caiva // 15 // 11 thI 15 mI gAthA sudhImAM vIzaviMzikAonA adhikAranA nAmo jaNAvyA 1. adhikAra sUcanA 2. lokaanAditya 3. sanIti mane lo'dharbho 5. / 6. caramapudgalaparAvarta samyakva-bIjAdi sabhya'va 1 a taM puNa 2 gha ca buddhavvA 3 gha suddho ibhayaMtarAyA 4 gha ca nANaM suparisuddhaM 5 ca vibhattIha
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAna-vidhi 13. adhikAra viMzikA prathamA 14. bhikSA-maMtarAya . 8. pUla-vidhi 15. AlocanA . zrAvaka dharma prAyazcittathI zuddhi 10. zrAvaka pratimA yoga-vidhAna 11. yati dharma 18. kevaLajJAna 12. grahaNa-Asavena zikSA | 19. siddhavibhakti bhikSA-vidhi 20. siddhasukha ee ihAhigArA vIsaM vIsAhi ceva gAhAhiM / phuDaviyaDapAyaDatthA neyA patteyapatteyaM // 16 // ete ihAdhikArA viMzativiMzatyA caiva gAthAbhiH / sphuTavikaTaprakaTArthA jJeyAH pratyekapratyekam // 16 // spaSTa, prakaTa ane gaMbhIra arthavALA A vIza adhikAro ahIM pratyeka 20-20 gAthAthI hAM che. ee soUNa buho paribhAvaMto u taMtajuttIe / pAeNa suddhabuddhi jAyai suttassa jogga tti // 17 // etAzrutvA budhaH paribhAvayaMstu tantrayuktyA prAyeNa zuddhabuddhirjAyate sUtrasya yogya iti // 17 // A adhikArone sAMbhaLIne AgamAnusAre e adhikArothI potAnA antaHkaraNane paribhAvita karato zuddha buddhivALo budha puruSa AgamonA adhyayanano adhikArI bane che. majjhatthayAi niyamA subuddhijoeNa atthiyAe ya / najjai tattaviviso na anahA ittha jaiyavvaM // 18 // madhyasthatayA niyamAtsubuddhiyogenArthitayA ca / jJAyate tattvavizeSo nAnyathAtra yatitavyam // 18 // 1 a ka joga ttI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikAra vizikA prathamA madhyasthatA, sabuddhi ane arthIpaNA vaDe avazya viziSTa koTinA tattvonuM jJAna thAya che, A traNa guNa vinA tattvajJAna thatuM nathI, mATe e traNa guNo meLavavA prayatna karavo joIe. guNagurusevA sammaM viNao tesiM tadatthakaraNaM ca / sAhUNamaNAhANa ya sattaNurUvaM niogeNaM // 19 // guNagurusevA samyagvinayasteSAM tadarthakaraNaM ca / sAdhUnAmanAthAnAM ca zaktyanurUpaM niyogena // 19 // e traNa guNa uparAMta guNagariSTha puruSonI sevA, temano vinaya, temanA kAryo karavA-AjJA pAlana ane zakti mujaba sAdhu puruSo ane anAthajanonI sevA paNa avazya karavI joIe. bhavvassa caramapariyaTTavattiNo pAyaNaM paraM eyaM / eso vi ya lakkhijjai bhavavirahaphalo imeNaM tu // 20 // bhavyasya caramaparivartavartinaH prAyaNaM parametat / eSopi ca lakSyate bhavavirahaphalo'nena tu // 20 // caramAvartamAM rahelA bhavya jIvamAM A guNo hoya che athavA e guNonI prApti e enuM parama lakSya hoya che. A guNothI bhavAMta rUpa phaLavALA caramAvartana oLakhI zakAya che. iti prathamA adhikAraviMzikA samAptA /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. domanAhityaviMzika paMcatthikAyamaio aNAimaM vaTTae imo logo / na paramapurisAikao pamANamitthaM ca vayaNaM tu // 1 // paJcAstikAyamayako'nAdimAnvartate'yaM lokaH / na paramapuruSAdikRtaH pramANamatra ca vacanaM tu // 1 // paMcAstikAyamaya A loka anAdi che. paramapuruSa (Izvara) Adino banAvelo nathI. mA viSayamA vayana 1 prabhAyAbhUta sabhAg. (mA dobhA 'pamANamitthaM pavayaNaM tu' mA prabhAe) pAtara che.) dhammAdhammAgAsA gaiThiiavagAhalakkhaNA ee / jIvA uvaogajuyA muttA puNa puggalA NeyA // 2 // dharmAdharmAkAzA gatisthityavagAhalakSaNA ete / / jIvA upayogayutA mUrtAH punaH pudgalA jJeyAH // 2 // dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane purAtAstimAya se pAMya mastiDAyo cha. (astayaH = pradezAH, teSAM kAyAH iti astikAyAH) dharmAstikAya vo mane purAno gatimA sahAyas cha, adharmAstikAya sthitimAM sahAyaka che ane AkAza avagAha - jagyA Ape che. jIvanuM lakSaNa upayoga che ane pudgalo mUrta che - rUpI che. ee aNAinihaNA tahA tahA niyasahAvao navaraM / vaTuMti kajjakAraNabhAveNa bhave Na parasaruve // 3 // ete anAdinidhanAstathA tathA nijasvabhAvataH kevalam / vartante kAryakAraNabhAvena bhave na parasvarUpe // 3 // A paMcAstikAyo anAdi-anidhana (anaMta) che. pota-potAnA tevA tevA svabhAvathI ja teo kAryakAraNa bhAve (paraspara) pariName che. teo potAnA svabhAvane choDIne pararUpe kadI paNa thatA nathI. paraspara kArya-kAraNa bhAve pariName che tevI rIte 1 ga poggalA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 potAnA paryAyamAM paNa upAdAna kAraNa bane che. pararUpe thatA nathI eTale ke kadI paNa pudgala na bane ke pudgala kadI paNa jIva na bane. viya abhAvo jAya tassaMttAe ya niyamavirahAo / aivamaNAI ee tahA tahA pariNaisahAvA // 4 // nApi cAbhAvo jAyate tatsattAyAzca niyamavirahAt / evamanAdaya ete tathA tathA pariNatisvabhAvAH // 4 II anAdiviMzikA dvitIyA jIva koI paNa astikAyanI sattAno kadI paNa abhAva thato nathI. jo tema thatuM hoya to temanI sattAmAM koI niyama na rahe. arthAt emano abhAva thato hoya to emanI sattA kyAre hoya emAM koI niyama na rahe. AthI teo anAdi che, ane te te prakAre pariNamavuM e temano svabhAva che. jema sonuM hAra, kuMDala vagere pariNAmone (paryAyone) pAme che chatAM te suvarNa tarIke anvayI rahe che, tema AtmAdi dravyo manuSya-tiryaMca Adi paryAyone dhAraNa kare che. chatAM dravya tarIke teo sadA anvayI rahe che. itto u AimattaM tahA sahAvattakappaNAe vi / esimajuttaM puvvi abhAvao bhAviyavvamiNaM // 5 // itazcAdimatvaM tathAsvabhAvatvakalpanayApi 1 eSAmayuktaM pUrvamabhAvato bhAvayitavyamidam // 5 // 'tathAsvabhAvathI ja te dravyo sAdi che' evI kalpanA ayukta che. kemake to pUrva abhAvamAMthI e (AdipaNuM) mAnavuM paDaze. arthAt asamAMthI satnI utpatti mAnavAnI Apatti Avaze. - - no paramapurisapahavA paoyaNAbhAvao dalAbhAvA / tattassahAvayAe tassa va tesiM aNAittaM // 6 // no paramapuruSaprabhavAH prayojanAbhAvato dalAbhAvAt / tattatsvabhAvatAyAM tasyeva teSAmanAditvam // 6 // (jema tathAsvabhAve te dravyo sAdi nathI tema) Izvara-nirmita paNa te nathI. kemake zA mATe te Izvara A badhuM banAve ? ane zAmAMthI banAve ? Izvara pAse kaI sAmagrI hatI ? (jema makAna banAvanArane cUno-IMTa vagere sAmagrI hoya che, 1 a ka ga tassaMtIe 2 gha evvamaNAI 3 gha tattassamAvayAe
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdiviMzikA dvitIyA 9 tema A loka banAvavA Izvara pAse kaI sAmagrI hatI ? vaLI e Izvara kyAre thayo ? tathA svabhAve tene anAdi kaho cho ? to prayojana ane upAdAna kAraNa vinA paNa e dravyo Izvare banAvyA ema kahevA karatA te dravyo ja tevA tevA potAnA svabhAve ja anAdi che ema mAnavAmAM zuM vAMdho che ? na sadeva yassa bhAvo ko iha heU ? tahAsahAvattaM / haMtAbhAvagayamiNaM ko doso tassahAvattaM // 7 11 na sadaiva cAsya bhAvaH ka iha hetustathAsvabhAvatvam / hantAbhAvagatamidaM ko doSastatsvabhAvatvam // 7 11 'haMmezA te dravyo kema nathI ?' e praznanA uttaramAM svabhAvathI ema kahevAmAM Ave to, sadAya e dravyono abhAva kema nathI ? arthAt sadAya e dravyo che, emAM zo hetu ? e praznanA uttaramAM ame paNa kahIe chIe ke tathA svabhAve emane sadA mAno, emAM zo doSa che ? arthAt tathA svabhAve e dravyo anAdi che. so bhAva'bhAvakAraNasahAva bhayavaM havijja neyaM pi / saMvvAhilasiyasiddhIo annA ttimattaM tu // 8 // bhAvAbhAvakAraNasvabhAvo bhagavAnbhavennaitadapi / sarvAbhilaSitasiddhayo'nyathA bhaktimAtraM tu // 8 // sa - - padArthonA bhAva ke abhAvamAM Izvara kAraNa che' e vAta paNa sAcI nathI. jo teno tevo (kAraNa banavAno) svabhAva mAnavAmAM Ave to sarva jIvonA sarva (ghaTita ke aghaTita) abhilaSitonI siddhi thavI joIe. anyathA Izvara bhAva ane abhAvanuM kAraNa che. e vacana mAtra bhaktithI bolAyeluM che ema ja manAya. dhammAdhammanimittaM navaramihaM haMta hoI eso vi / iharA u thakkosAi savvameyammi vihalaM tu // 9 // dharmAdharmanimittaM kevalamiha hanta bhavati eSopi / itarathA tu stavAkrozAdi sarvametasminviphalaM tu // 9 // te bhagavAna dharma ane adharmamAM, puNya ane pApamAM kevala nimittamAtra che. anyathA emanI stuti-bhakti, nindA-Akroza badhuM niSphala Thare. 1 ka ca gha savvAhilisiya 2 gha ca bhattimaMtaM tu
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 anAdiviMzikA dvitIyA na ya tassa vi guNadosA aNAsayanimittabhAvao huMti / tammayaceyaNakappo tahAsahAvo khu so bhayavaM // 10 // na ca tasyApi guNadoSA anAzayanimittabhAvato bhavanti / tanmayacetanakalpastathAsvabhAvaH khalu sa bhagavAn // 10 // AzayarahitapaNe teo prazya-pApamAM nimitta bane che, mATe emane tethI kaMI gue| (puNya, dAna vagere) DoSa (pApa, hAni kore) nathI thato. bArA te bhagavAna kevaLa cetana svarUpa (rAgadveSAdi rahita) ane tathAsvabhAve Azaya rahitapaNe nimitta banavAnA svabhAvavALA che. arthAt rAga-dveSAdi rahitapaNe nimitta banavAnA svabhAvavALA hovAthI temane guNa ke doSa thatAM nathI. rayaNAI suharahiyA suMhAiheU jaheva jIvANaM / taha dhammAinimittaM eso dhammAirahio vi // 11 // ratnAdayaH sukharahitAH sukhAdihetavo yathaiva jIvAnAm / tathA dharmAdinimittaM eSa dharmAdirahitopi // 11 // jema ratnAdi sukha rahita hovA chatAM jIvone sukhAdino hetu bane che, tema te bhagavAna pote dharmAdirahita hovA chatAM dharmAdimAM nimitta bane che. eso aNAimaM ciya suddho ya tao aNAisuddhatti / jutto ya pavAheNaM, na anahA suddhayA sammaM // 12 // eSonAdimAneva zuddhazca tatonAdizuddha iti / yuktazca pravAheNa nAnyathA zuddhatA samyak // 12 // te paramAtmA anAdi che ne zuddha che, tethI temane anAdizuddha kahyA. te anAdizuddhatA pravAhanI apekSAe ja ghaTe che. paNa bIjI rIte nahi. baMdho vi hu evaM ciya aNAimaM hoi haMta kayago vi / iharA u akayagattaM niccattaM ceva eyassa // 13 // bandhopi khalvevamevAnAdimAnbhavati hanta kRtakopi / itarathA tu akRtakatvaM nityatvaM caivaitasya // 13 // 1 a aNNAsaya 2 gha ca tammayaveyaNa 3 gha suhAi hoi jaheva
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 anAdiviMzikA dvitIyA e ja rIte badha-karmabandha paNa janya hovA chatAM pravAhathI anAdi che. anyathA - eTale ke bandhane pravAhathI anAdi na mAno to, te badhu ajanya ane nitya Tharaze. jaha bhavvattamakayagaM na ya niccaM eva kiM na baMdhovi ? / kiriyAphalajogo jaM eso tA na khalu evaM ti // 14 // yathA bhavyatvamakRtakaM na ca nityamevaM kiM na bandhopi / kriyAphalayogo yadeSa tanna khalu evamiti // 14 // jema bhavyatva akRtaka (ajanya, anAdi) hovA chatAM nitya nathI. tema badhA paNa kema nahi ? arthAt bandha paNa ajanya hovA chatAM anitya mAno ene janya mAnavAnI zI jarUra ? ahIM badhU e kriyAnA phaLano AtmA sAthe je yoga (saMbandha) tasvarUpa che. mATe tene anAdi ane anitya na mAnI zakAya. arthAt bandhane anAdi mAnavo hoya to pravAhathI ja mAnI zakAya. ahIM kriyA te rAga dveSAdi bhAva karma athavA Azravo ane tenA phaLa tarIke dravya karma laI zakAya. dravya karmano AtmA sAthe saMbaMdha te babdha kahevAya. athavA phala tarIke karmabaMdhanA pariNAme AtmAne je sukha duHkhano anubhava thAya che te kahI zakAya. have jo karmabaMdhane anAdi kaho to AzrayathI baMdha thAya, eTale ke baMdhanI utpatti thAya - ema nahi kahI zakAya. bhavvattaM puNamakayagamaNiccamo ceva tahasahAvAo... / jaha kayago vi hu mukkho nicco vi ya bhAvavaicittaM // 15 // bhavyatvaM punarakRtakamanityaM caiva tatsvabhAvAt / yathA kRtakopi khalu mokSo nityopi ca bhAvavaicitryam // 15 // bhavyatva e tathAsvabhAve ja akRtaka hovA chatAM anitya che. jema kRtaka hovA chatAM mokSa nitya paNa che. jagatanA bhAvonuM vaicitrya ja emAM kAraNa che. arthAta evo koI niyama nathI ke je nitya hoya te anAdi ja hoya ane je anAdi hoya te nitya ja hoya. ahIM bhavyatva eTale muktigamanamAM kAraNabhUta jIvasvabhAva samajavo. "vitAmano tharva bhavyatvam' evaM ceva didikkhA bhavabIjaM vAsaNA avijjA ya / sahajamalasaddavaccaM vanijjai mukkhavAihi // 16 // evameva dikSA bhavabIjaM vAsanA avidyA ca / sahajamalazabdavAcyaM vaya'te mokSavAdibhiH // 16 // 1 gha malasaddavaJce
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 anAdivizikA dvitIyA mAvI 1 rIte - bhokSavAdhmio (sAMdhyo, zaivo, jaudro, vetimo mane reno vagere anukrame) jene didakSA, bhavabIja, vAsanA, avidyA ke sahajamala kahe che, te paNa bhavyatvanI jema akRtaka hovA chatAM anitya che. eyaM puNa taha kammeyarANusaMbaMdhajogayArUvaM / etadabhAve NAyaM siddhANa bhAvaNAgammaM // 17 // etatpunastathA karmetarAnusaMbandhayogyatArUpam / etadabhAve jJAtaM siddhAnAM bhAvanAgamyam // 17 // (dikSA kaho ke sahajamala kaho - enuM svarUpa zuM che ?) karma sAthe saMbaMdha pAmavAnI AtmAmAM je yogyatA te ja A sahajamala che. e yogyatAno abhAva hoya tyAM karmano saMbaMdha AtmA sAthe thato nathI. emAM daSTAMta che siddhonuM, siddhomAM sahajamalarUpa yogyatA nathI mATe temane karmabandha thato nathI. iya asadevANAiyamagge tama Asi evamAI vi / bheyagavirahe vaicittajogao hoI paDisiddhaM // 18 // iti asadevAnAdikamane tama AsIdevamAdyapi / bhedakavirahe vaicitryayogato bhavati pratiSiddham // 18 // 'tam AsIt tamasA gUDhamagre praketam' - pUrva manA masat mevo me aMdhakAra hato, vagere kalpanAo ayukta che. kevaLa tamasamAMthI A vicitra jagata banyuM e barAbara nathI. bhedaka tattvAntara vinA (aMdhakArathI atirikta judA tattva vinA) vaicitryanuM astitva saMbhavatuM nathI. eka vastumAM pheraphAra to ja thAya ke jyAre bIjI koI vastuno tenI sAthe saMbaMdha thAya. bheyagavirahe tasseva tassa'bhAvattakappaNamajutaM / jamhA sAvahigamiNaM nII avahI ya NAbhAvo // 19 // bhedakavirahe tasyeva tasyAbhAvatvakalpanamayuktam / yasmAtsAvadhikamidaM nItyA'vadhizca nAbhAvaH // 19 // bhedakanA virahamAM lokanI utpattinI kalpanA jema ayukta che. tema pUrve lokano abhAva hato e kalpanA paNa ayukta che. kAraNa ke - abhAva sAvadhika ja hoya. 1 gha ca jogarUvaM 2 gha ja bhAvaNAmagamaM
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ anAdiviMzikA dvitIyA 13 (amuka kAle loka nahoto amuka kAle enI utpatti thaI e avadhi batAvI) eTale ke abhAva sAvadhika thayo. avadhi abhAvAtmaka na hoya. (kAraNa ke amukakALe nahoto temAM kALa e zuM vastu che ? eTale kevaLa abhAva ghaTato nathI.) A yuktithI lokano abhAva siddha thato nathI. iya tantajuttisiddho aNAimaM esa haMdi logo ti / iharA imassa'bhAvo pAvai pariciMtiyavvamiNaM // 20 // iti tantrayuktisiddhonAdimAneSa hanta loka iti / itarathAsyAbhAvaH prApnoti paricintayitavyamidam // 20 // AvI rIte zAstra ane yuktithI A loka anAdi che. e vAta siddha thAya lokane Izvare banAvyo athavA che. anyathA eTale ke lokane anAdi nahi mAnatA tamamAMthI enI uttpatti thaI' vagere mAno to prazna e thaze ke Izvarane loka banAvavAnuM koI prayojana nathI ane enI pAse upAdAna sAmagrI paNa kyAM che ke jemAMthI loka banAve ? tamamAMthI vicitra jagatanI utpatti ghaTatI nathI. kAraNa ke bhedaka tattvAntara nathI. iti dvitIyA viMzikA samAptA. -- - G // kRti anAviviziSThA dvitIyA // 2 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. kulanIti ane lokadharma vizikA ittha kulanIidhammA pAeNa visiTThalogamahikicca / AveNigAirUvA vicittasatthoiyA ceva // 1 // atra kulanItidharmAH prAyeNa viziSTalokamadhikRtya / AveNikAdikhyA vicitrazAstroditAzcaiva // 1 // ahIM kulanIti dharmo prAyaH viziSTa lokane anulakSIne kahIye chIye. te be prakAre che. (1) mAdlers (deInI rebha paraMparAthI yAvyA mAvatA) vagere mane (2) nAnA prakAranA zAstromAM kahelA. je veNisaMpayAyA cittA satthesu apaDibaddha tti / te tammajjAyAe savve AvaNiyA neyA // 2 // ye veNisaMpradAyAcitrAH zAstreSvapratibaddhA iti / te tanmaryAdayA sarve AveNikA jJeyAH // 2 // je veNisaMpradAyo (paraMparAthI cAlyA AvatA sAMpradAyika vyavahAro)nuM koI zAstramAM varNana nathI te paraMparAnI maryAdAthI sarve AveNikAdirUpe kulanIti dharmo 5hevAya bhiDe... jaha saMjhAe dIvayadANaM satthaM, ravimmi viddhatthe / suddhaggiNo adANaM ca tassa abhisatthapaDiyANaM // 3 // yathA saMdhyAyAM dIpakadAnaM zastaM ravau vidhvaste / zuddhAgneradAnaM ca tasyAbhizAstrapatitAnAm // 3 // zAstra sanmukha thayela AtmAe sUryAsta thatAM sadhyAe dIvo karavo, zuddha agninuM dAna na karavuM. nakkhattamaMDalassa ya pUjA nakkhattadevayANaM ca / gose saisaraNAi ya dhannANaM vaMdaNA ceva // 4 // 1 gha ja tassa jAyAe, ga tamhajA 2 ca gha gose saviraNAi ya * jeno niSedha koI zAstramAM nathI karelo.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 kulanItidharmavizikA tRtIyA nakSatramaNDalasya ca pUjA nakSatradevatAnAM ca / goSe satIsmaraNAdi ca dhanyAnAM vandanA caiva // 4 // nakSatra maMDala ane nakSatra devatAonI pUjA karavI, prabhAte satIonuM nAmasmaraNa ane mahApuruSone vandanA karavI. gihadevayAisaraNaM vAmaMguTThayanivIDaNA ceva / asiliTThadaMsaNammI tahA siliTTe ya sirihattho // 5 // gRhadevatAdismaraNaM vAmAGgaSThakanipIDanA caiva / azliSTadarzane tathA zliSTe ca zrIhastaH // 5 // azubha darzana vakhate gRhadevatAnuM smaraNa ane DAbA aMgUThAnuM niSpIDana karavuM - maraDavo tathA zubhadarzana vakhate zrIhasta-namaskAra mudrA karavI athavA ovAraNA sevA. (sirihatyo = movArA) .. bAlANaM puNNanirUvaNAi cittappaheNagAihiM / satyaMtarehiM kAlAibheyao vayavibhAgeNaM // 6 // bAlAnAM puNyanirUpaNAdi citrapraheNakAdibhiH / zAstrAntareSu kAlAdibhedato vayovibhAgena // 6 // bALakone citrothI, nAnA prakAranAM ramakaDAM tathA miThAIo vagere bheTo vaDe ane ukhANAo vaDe kAla AdinA bheda ane vayane anusAra judA judA zAstromAMthI bALakone je rIte grAhya bane te rIte puNyanuM nirupaNa karavuM - "Ama karavAthI puNya thAya'. vagaire. tapparibhogeNa tahA thANe paradANajAtajutteNa / cittaviNiogavisayA DiMbhaparicchA ya citta tti // 7 // tatparibhogeNa tathA sthAne paradAnajAtayuktena / * citraviniyogaviSayA DiMbhaparIkSA ca citreti // 7 // vividha nimittothI bALakonA bhAvInuM nirUpaNa karavuM - kathana karavuM tathA paradAnanA samUhano upabhoga te kevI rIte kare che. judI judI vaye ane judA judA 1 a tahAdhANe;
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kulanItidharmaviMzikA tRtIyA 17 kALe anya zAstromAM je je prakAro kahyAM che te te vividha rIte bALako (nA bhAvI)nI parIkSA karavI. (bhAvImAM te kevA nIvaDaze ?) sadguNI ke durguNI ? netA banaze sAmAnya vagere. vIvAhako ugehiM raisaMgamasatta'maddaNAihiM 1 dhUyANaM puMNNanirUvaNaM ca vivihappaogehiM // 8 // vivAhakautukai ratisaGgamasattvamardanAdibhiH 1 duhitRNAM puNyanirUpaNaM ca vividhaprayogaiH // 8 // lagna vakhate zaNagAra tarIke ratisaMgama sUcaka pIThI Adi coLavI vagere vividha prayogothI (te te vakhatanA nimittothI) putrIonA bhAvInuM nirUpaNa kathana karavuM. bhoge bhAvaTThavaNaM bhAveNArAhaNaM ca daiyassa 1 malapurisujjha aNuvvarimaMteNaM sIlarakkhA ya // 9 // bhoge bhAvasthApanaM bhAvenArAdhanaM ca dayitasya 1 malapurISojjhA'nurvarAyAmantena zIlarakSA ca // 9 11 NhAyapariNNAjalabhutta'pIlaNaM vasaNadaMsaNaccAo velAsu a thavaNAI thINaM AveNigo dhammo // 10 // snAnaparijJAjalabhuktapIDanaM vasanadarzanatyAgaH I velAsu ca stavanAdiH strINAmAveNiko dharmaH // 10 // strIonA AveNika dharmo A pramANe che. bhogomAM *bhAvanuM sthApana ane patinI bhAvathI ArAdhanA, mala-puriSano tyAga gAmathI dUra rahela, khetImAM anupayukta ane jyAM puruSonuM AvAgamana na hoya evI bhUmimAM karavo. zIlanI rakSA karavI, snAnanuM jJAna, pANI, bhojana ane pIsavuM-khaMDavuM vagere kevI rIte karavuM te, zarIranA avayavo na dekhAya tevA vastro paheravA, mukha upara ghuMghaTa rAkhavo ane yogya prasaMgoe stavanAdi (gIta) karavA. - - * viSayasukha e kevuM vipAka virasa che. kSaNa mAtra sukhano AbhAsa ApanAra che. AtmAnuM nUra haNI lenAra che. vagere 1 ja maddhaNA 2 cha puttanirUvaNaM 3 a ka puttapIlaNaM; gha ca nhAyaparennAjalaputtapIlaNaM, ga punnapIlaNaM
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kulanItidharmavizikA tRtIyA satthabhaNiyA ya anne vaNNAsamadhammabheyao neyA / vaNNA u baMbhaNAI tahAsamA baMbhacerAI // 11 // zAstrabhaNitAzcAnye varNAzramadharmabhedato jJeyAH / varNAstu brAhmaNAdayastathAzramA brahmacaryAdayaH // 11 // A sivAya bIjA paNa anya zAstromAM kahelA dharmo che. te varNa ane AzramanA bhede be prakAranA che. varNa eTale brAhmaNa-kSatriyAdi ane Azramo brahmacarya-gRhastha Adi samajavA. ee sasatthasiddhA dhammA jayaNAibheyao cittA / abbhudayaphalA savve vivAgavirasA ya bhAveNaM // 12 // ete svazAstrasiddhA dharmA yatanAdibhedatazcitrAH / abhyudayaphalAH sarve vipAkavirasAzca bhAvena // 12 // pota potAnA zAstramAM kahelA A badhA dharmo yatanAdi tAratamya bhede aneka prakAranA che ane-te badhA dharmo mAtra abhyadayaphaLa ApanArA che. paraMtu A dharmo bhAvathI vipAkavirasa che. payaI sAvajjA vi hu tahA vi abbhudayasAhaNaM neyA / jaha dhammasAligANaM hiMsAi taha'tthaheu tti // 13 // prakRtiH sAvadyApi khalu tathApyabhyudayasAdhanaM jJeyA / yathA dharmazAlikAnAM hiMsAdi tathArthaheturiti // 13 // A dharmo prakRtithI sAvadha hovA chatAM abhyadayanA kAraNa bane che. (Azaya zuddha hovAthI) dharmazIla puruSonI (puruSothI karAtI hiMsAnI pravRtti) hiMsA paNa abhyadayanuM kAraNa bane che. mohapahANe ee veraggaM pi ya imesi pAeNa / taggabbhaM ciya neyaM micchAbhinivesabhAvAo // 14 // mohapradhAnA ete vairAgyamapi caiSAM prAyaH / tadgarbhameva jJeyaM mithyAbhinivezabhAvAt // 14 // pUrvokta dharmomAM mohanuM prAdhAnya hoya che. mithyAbhiniveza hovAthI temanA vairAgya paNa prAyaH mohagarbhita ja hoya che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 kulanItidharmavizikA tRtIyA annesiM tattaciMtA desANAbhogao ya annesiM / dIsaMti ca jaiNo vittha kei saMmuchimappAyA // 15 // anyeSAM tattvacintA dezAnAbhogatazcAnyeSAm / dRzyante ca yatayopyatra kecitsaMmUrchimaprAyAH // 15 // keTalAkane tattvanuM cintana hoya che, keTalAkane aMze anAbhogasahita bhAva cintana hoya che, jyAre keTalAka yatio paNa mUrchAimaprAyaH (upayoga zUnya paNe DiyA irnaa|) hepAya che. anne u logadhammA pahuyA desAibheyao huMti / vArijjasoyasUyagavisayA AyArabheeNa // 16 // anye tu lokadharmA prabhUtA dezAdibhedato bhavanti / vivAhazaucasUtakaviSayA AcArabhedena // 16 // bIjA paNa vivAha, zauca, sUtaka viSayaka aneka loka dharmo che. jemAM dezAdibhede AcArabheda hoya che. kuladhammAu apeyA sureha kesiMci pANagANaM-pi / ItthiyaNamujjhiyavvA teNANajjaviha imA merA // 17 // kuladharmAdapeyA sureha keSAMcitpAnakAnAmapi / strIjanojjhitavyA stenAnAmadyApIhemA maryAdA // 17 // (strIjanazodhayitvA tenAjJApyata iheyaM maryAdA / iti pAThabhedAnusAreNa) jema keTalAka dArUDiyAone paNa kula dharmathI amuka parva divase dAru apeya hoya che. strIo mATe madha tyAjya che. keTalAka coranA kulomAM paNa A maryAdA hoya che. gaNaguTThighaDApeDagajallAINaM ca je ihAyArA / pANApaDisehAI te taha dhammA muNeyavvA // 18 // gaNagoSThIghaTApeTakajallAdInAM ca ye ihAcArAH / pAnApratiSedhAdayaste tathA dharmA mantavyAH // 18 // 1 a surA hi 2 ka kha itthiyaNasujjhiyavvA 3 gha ca temANavijjaha imA merA; cha teNANavijaha 4 ka gaNaguThThithaDA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 kulanItidharmavizikA tRtIyA pUrvakALamAM nAnA jana samUha mATe gaNa, goSThI, ghaTA, peTaka, jala vagere saMjJAo hatI, madirApAnano niSedha vagere te te samUhomAM paLAtA sarva AcAro paNa kulanIti dharmo samajavA. savve vi veyadhammA nisseyasasAhagA na niyameNa / AsayabheeNa'nne paraMparAe tayatthaM ti // 19 // sarvepi vedadharmA niHzreyasasAdhakA na niyamena / AzayabhedenAnye paraMparayA tadarthamiti // 19 // badhA ja veda dharmo mokSa sAdhaka che evo niyama nathI. zuddha AzayavALA. keTalAka dharmo paraMparAe mokSa sAdhaka che. visayasaruva'NubaMdheNa hoi suddho tihA ihaM dhammo / jaM tA mukkhAsayao savvo kila suMdaro neo // 20 // viSayasvarUpAnubandhena bhavati zuddhastridheha dharmaH / to mokSAzrayataH sarva vi7 jo yaH che 20 . viSayazuddha, svarUpa zuddha ane anubaMdha zuddha A traNa prakAre dharma zuddha hoI zake. A traNa prakArano dharma mokSanA AzayavALo hovAthI suMdara che. A traNa prakAro yathottara zuddha che : 1. viSayazuddha = Azaya zuddha paNa kriyA azuddha. jema mokSa mATe koI parvatAdi uparathI paDIne AtmaghAta kare athavA kAzI jaIne karavata mUkAve. 2. svarUpa zuddha = Azaya zuddhi sAthe kriyA paNa sArI hoya, lokadaSTithI pAMca yama AdinuM pAlana hoya, mokSamArganA yathArtha jJAnathI rahita ajJAnIone A anuSThAna hoya. 3. anubandha zuddha = zAntavRtti ane tattvasaMvedanayukta mahAtmAone hoya. prathamamAM ajJAnabAhulya hovAthI e anuSThAnathI mokSamArganAM vidgo TaLatA nathI. paraMtu sadAzayano aMza hovAthI te anuSThAna ucita janma prApta karAve, ema koI kahe che. dvitIyamAM doSo zamI jAya che, paraMtu doSono nAza na thAya. tRtIyamAM 'doSanA tAratamyanI vicAraNA hovAthI doSono Atmattika nAza thAya che. (adhyAtmasAra - adhyAtmasvarUpAdhikAra) che rUti gurutvanItithaMrvizikSA tRtIyA ! 1 a gha ca mukkhasayAo
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. yarabhapugatAparAvarta vishi| nicchayao puNa eso jAyai niyameNa caramapariyaTTe / taha'bhavvattamalakkhayabhAvA accaMtasuddha tti // 1 // nizcayataH punareSa jAyate niyamena caramaparivarte / tathA'bhavyatvamalakSayabhAvAdatyantazuddha iti // 1 // atyanta zuddha evo A mokSAzaya nizcayathI caramapudgalaparAvartamAM tathA bhavyatvanA paripAI yatA bhalakSayane sIdhe pragaTe che. (TI.) "tattatsahakArisamavadhAnena tattatkAryopadhAyakatAzaktistathAbhavyatA" a sahakArI saMyogAne sIdhe te ta kAryapaNe thavAnI je (Atma) zakti te tathAbhavyatA. (zrI haribhadrasUrI ma.) mukkhAsao vi nannattha hoi gurubhAvamalapahAveNa / jaha guruvAhivigAre na jAu patthAsao sammaM // 2 // mokSAzayopi nAnyatra bhavati gurubhAvamalaprabhAvena / yathA guruvyAdhivikAre na jAtu pathyAzayaH samyak // 2 // moTI vyAdhinA vikAra vakhate jema pathyanI ruci thatI nathI, tema caramAvarta sivAyanA kALamAM bhAvamalano prabhAva bahu vadhAre hovAthI mokSano Azaya paNa hoto. nathI. pariyaTTA u aNaMtA huMti aNAimmi ittha saMsAre / tappuggalANameva ya tahA tahA hu~ti gahaNAo // 3 // parivartAstu anantA bhavanti anAdAvatra saMsAre / tatpudgalAnAmeva ca tathA tathA bhavanti grahaNAt // 3 // anAdi evA A saMsAramAM te pudagalonA ja tevA tevA prakAranA grahaNathI ananta parAvartI thAya che. taha taMggejjhasahAvA jaha puggalamo havaMti niyameNa / taha taggahaNasahAvo AyA ya tao u pariyaTTA // 4 // 1 ga ja sukRti 2 gha ca taggabbhasahAvA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ caramaparivartaviMzikA caturthI tathA tadgrAhyasvabhAvA yathA pudgalA bhavanti niyamena / tathA tadgrahaNasvabhAva AtmA ca tatazca parivartAH // 4 // pudgalo niyamA AtmagrAhya svabhAvavALA thAya che ane AtmA paNa pudgalagrahaNa svabhAvavALo bane che tethI ja parAvarto thAya che. 22 evaM caramo'veso nIIe jujjaI iharahA u ' tattassahAvakhayavajjio imo kiM na savvo vi ? // 5 // evaM caramopyeSa nItyA yujyate itarathA tu tattatsvabhAvakSayavarjitoyaM kiM na sarvopa 11 1 11 A rIte AtmAne pudgala grahaNa svabhAvavALo mAnIye to, caramAvartta paNa yuktithI ghaTe che. jo caramAvartta na svIkArIe to AtmAne sarvathA pudgalagrahaNa svabhAva varjita kema na mAnavo ? (jo evuM mAne to saMsAra na ghaTe) athavA AtmAne sarvathA tatkSaya = pudgala grahaNa svabhAvano kSaya rahita zA mATe na mAnavo ? (TI.) je parAvarttamAM-AtmA pudgalasvabhAvano kSaya kare te caramAvartta. saMsAramAM e AtmAne chello parAvarta caramaparAvartta na mAne to AtmA sadA pudgala grahaNa svabhAvavALo ja rahe ane tethI mokSa na ghaTe. tattaggahaNasahAvo Ayagao ittha satthagArehiM / sahajo malutti bhaNNai, bhavvataM taMkkhao eso // 6 // tattadgrahaNasvabhAva Atmagatotra zAstrakAraiH 1 sahajo mala iti bhaNyate bhavyatvaM tatkSaya eSaH // 6 // Atmagata je pudgalagrahaNa svabhAva tene zAstrakAro ahIM sahajamala kahe che. bhavyatva eTale ke tathA bhavyatvano paripAka. te e sahajamalanA kSayasvarUpa che. eyassa parikkhyao tahA haMta kiMci sesamma / - jAyai carimo etti taMtajuttI pamANamiha // 7 // etasya parikSayastathA tathA hanta kiMciccheSe 1 jAyate carama eSa iti tantrayuktI pramANamiha // 7 // 1 ja vakkhao 2 ja kiM vi sesaMmi 3 a taMtajuttippamANa
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 caramaparivartaviMzikA caturthI e sahaja malano kramika kSaya thatAM thatAM jyAre te kAMIka bAkI rahe tyAre A caramAvartanI prApti thAya che. zAstrayukti emAM pramANa che. eyammi saMhajamalabhAvavigamao suddhadhammasaMpattI / heyetarAtibhAve jaM na muNai annahiM jIvo // 8 // etasminsahajamalabhAvavigamataH zuddhadharmasaMprAptiH / heyetarAdibhAvAnyanna jAnAtyanyatra jIvaH // 8 // caramAvartamAM sahaja malanA vigamathI zuddha dharmanI saMprApti thAya che. enA vinA heya ane upAdeyAdi bhAvone jIva jANI zakato nathI. viveka karI zakato nathI. bhamaNakiriyAhiyAe sattIe samannio jahA bAlo / pAsai thire vi hu cale bhAve jA dharai sA sattI // 9 // bhramaNakriyAhitayA zaktyA samanvito yathA bAlaH / pazyati sthirAnapi khalu calAnbhAvAnyA dharati sA zaktiH // 9 // taha saMsAraperibbhamaNasattijutto vi niyamao ceva / hee vi uvAee tA pAsai jAva sA sattI // 10 // tathA saMsAraparibhramaNazaktiyuktopi niyamatazcaiva / heyAnapyupAdeyAMstAvatpazyati yAvatsA zaktiH // 10 // jema bhramaNa kriyAthI Ahita-utpanna karAyelI zaktithI samanvita bALaka te zakti hoya tyAM sudhI jema sthira padArthone paNa pharatA jue che. tema saMsAra paribhramaNathI utpanna thayela zaktithI yukta puruSa te zakti hoya tyAM sudhI heya. padArthone paNa upAdeya tarIke jue che. jaha tassattIvigame pAsai paDhamo thire thire ceva / bIo vi uvAee taha tabvigame uvAee // 11 // yathA tacchaktivigame pazyati prathamaH sthirAnsthirAneva / dvitIyopyupAdeyAMstathA tadvigama upAdeyAn // 11 // 1 ka sahajamanaUbhAdahi gao 2 gha ca paribbhamaNAsattijuto
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 caramaparivartaviMzikA caturthI e zaktino vigama thatAM jema pelo bALaka sthirane sthira jue che. tema te puruSa paNa te zaktino vigama thatAM heyane heya tarIke ane upAdeyane upAdeya tarIke jue che. tassattIvigamo puNa jAyai kAleNa ceva niyaeNa / tahabhavvattAI tadanaheukalieNa va kahiMci // 12 // tacchaktivigamaH punarjAyate kAlenaiva niyatena / tathAbhavyatAyAstadanyahetukalitena vA kathaMcit // 12 // jo ke te zaktino vigama tathAbhavyatvAdihetuothI tathA kALathI - anya hetuothI paNa kathaMcita thAya che, paNa mukhyatve to niyata kALathI ja thAya che. (TI.) tathAbhavyatva, karma vagere hetuo ahIM sahakArI samajavA, kALane ja pradhAna kAraNa samajavuM. iya pAhannaM neyaM itthaM kAlassa teo tao ceva / tassattivigamaheU sA vi jao tassahAva tti // 13 // iti prAdhAnyaM jJeyamitthaM kAlasya tatastata eva / tacchaktivigamahetuH sApi yatastatsvabhAva iti // 13 // A rIte ahIM tattvataH kAlanuM ja prAdhAnya jANavuM. bAkI to tathAbhavyatva paNa te zaktinA vigamamAM hetu che. kAraNa ke svabhAva paNa te zaktinA vigamamAM hetu che ane tathAbhavyatva e jIva svabhAva ja che. kAlo sahAva niyaI puvvakayaM purisa kAraNegaMtA / micchattaM te ceva u samAsao huMti sammattaM // 14 // kAlaH svabhAvo niyatiH pUrvakRtaM purUSaH kAraNaikAntaH / mithyAtvaM ta eva tu samAsato bhavanti samyaktvam // 14 // kALa, svabhAva, niyati, pUrvakRta karma ane puruSArtha e pAMca kAraNomAM ekAMta (arthAt e pAMcamAMnA mAtra ekAda bene ja hetu mAnavA - badhAyane na mAnavA) e mithyAtva che ane temane ja samUhagata kAraNa tarIke svIkAravA e samyakatva che. (TI.) ekAntAH sarve'pi ekakAH kAlasvabhAvaniyatipUrvakRtapuruSakArarupAH mithyAtvam / ta eva samuditAH parasparAjahadavRttayaH samyaktvarupatAM pratipadyante / sammatitaI 3/43 nI TI. 1 gha iya pAsattaM neyaM 2 cha tau tao ceva
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 caramaparivartaviMzikA caturthI nAyamiha muMggapattI samayapasiddhA vi bhAviyavvaM tti / savvesu virsiTThattaM iyareyarabhAvasAvikkhaM // 15 // jJAtamiha mudgapaktiH samayaprasiddhA'pi bhAvayitavyamiti / sarveSu viziSTatvamitaretarabhAvasApekSam // 15 // prastuta viSayamAM "mudrapavita' - maganA pAkanuM Agama prasiddha daSTAnta vicAravuM joIe. sarvakAraNonuM vaizisya itaretara*sApekSa che. (eka kAraNa pradhAna hoya ane anya kAraNo sahakAri hoya che.) (TI.) maga raMdhAya kyAre ? ene agnino tApa ApavAmAM Ave, te tApa paNa amuka niyatakALa sudhI apAya to. pAMca miniTa cUle mUkIne tapeluM utArI le to ? tapelAmAM pANI na mUke to ? tApa amuka samaya sudhI Ape, pANI paNa jeTaluM joIe teTaluM nAMkhe paNa maga kAMgaDuM hoya to ? eTale magamAM pAkane yogya svabhAva paNa joIe. * sApekSa zabda be arthamAM vaparAya che. (1) utpatti mATe bIjAne AdhIna. jema "ghaTa daMDa sApekSa che" eTale ke potAnI utpatti mATe ghaTa daMDanI apekSA rAkhe che. (2) bIjAnA sahakArathI kAryajanaka bane che. jema "daMDa cakra sApekSa che' eTale ke ghaTa banAvavA mATe daMDane cakranI sahAya joIe. prathama arthamAM kAraNanI apekSA che, jyAre bIjA arthamAM sahakAranI apekSA che. taha bhavvattakkhitto jaha kAlo taha imaM ti teNaM ti / iya annunnAvikkhaM rUvaM savvesi heUNa // 16 // tathAbhavyatvAkSipto yathA kAlastathaitaditi teneti / ityanyonyApekSaM rUpaM sarveSAM hetUnAm // 16 // jema tathAbhavyatvathI AkSipta (sApekSa) kALa che, tema tathAbhavyatva paNa kALathI AkSipta bane che. AvI rIte sarva vastuonuM svarUpa anyonyAdhIna samajavuM. (TI.) tathAbhavyatvanA sahakAra vinA kALa potAnuM kArya na karI zake. je bhavya che tene ja A caramAvarNakALa Ave che, temaja caramAvarta Ave tyAre ja bhavyatva pAke che te, pahelA bhavyatva kArya sAdhaka banatuM nathI. 1 ka mugApattI; gha jAyamiha mugApattI 2 a ka ca ja suddhattaM
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 caramaparivartaviMzikA caturthI naya ya savvaheutullaM bhavvattaM haMdi savvajIvANaM / jaM teNevakkhittA to tullA daMsaNAIyA // 17 // na ca sarvahetutulyaM bhavyatvaM haMta sarvajIvAnAm / yattenaivAkSiptA tato tulyA darzanAdikAH // 17 // sarva jIvonuM bhavyatva sarva hetuonI samAnatAvALuM hotuM nathI. pratyeka jIvanA bhavyatvano paripAka karanArA kAlAdi hetuo bhinna-bhinna hoya che, nahitara samAna bhavyatvathI AkSipta evA darzana, jJAna ane cAritra paNa sarva jIvone samAna ja hoya. (TI.) jo sarva jIvone viSe sarva hetuonI samAnatA hota to, te badhAnAM darzana, jJAna ane cAritra eka sarakhAM ja hota. darzana jJAna cAritramAM samAnatA nathI dekhAtI mATe sarva hatuonI samAnatAvALuM tathAbhavyatva paNa nathI ghaTatuM. na imo imesi heU na ya NAtullA imeNa eyaM pi / eesi tahA heU to tahabhAvaM imaM neyaM // 18 // - cAyamasya heturna ca nAtulyA anenaitadapi / eteSAM tathA hetustatastathAbhAvamidaM jJeyam // 18 // darzanAdino hetu bhavya nathI, tema darzanAdinI asamAnatAmAM paNa bhavyatva hetu che evuM nathI. darzanAdinI asamAnatAmAM hetu to tathAbhavyatva che arthAt anya sahakArI kAraNothI AkSipta evuM bhavyatva che. acarimapariyaTTesuM kAlo bhavabAlakAlamo bhaNio / carimo u dhammajuvvaNakAlo taha cittabheo tti // 19 // acaramaparivarteSu kAlo bhavabAlakAlo bhaNitaH / caramastu dharmayauvanakAlastathA citrabheda iti // 19 // acaramAvartane bhavabALakAla kahevAya che ane caramAvartane dharmayauvanakALA kahyo che, e dharmayauvana kALanA aneka bhedo che (enI aneka avasthAo che.) utkRSTa yauvanakALa to kSapakazreNImAM hoya che. acaramAvartane bhavabAlakAla kaho, dharmabAlakAla nahi kAraNa ke dharmabAlakAla kahe to kaMIka aMze dharma hoya evo bhAsa thAya, pe| me 5 to dharmathI ta6na rahita cha. - me sUyavaj cha. nava = saMsAra, 1 ja tA tullA 2 ja nA taha bhAvaM imaM teyaM 3 ca bhavapAlakAlamo (dharmaparIkSA)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ caramaparivartaviMzikA caturthI 27 tenI bALa ceSTAo (heyamAM upAdeya buddhi vagere..) karavAno kALa. yauvanakALa e samajaNano kALa che. pravRttino thanaganATa paNa e kALe ja hoya che. mATe caramAvartane dharmayauvanakALa kaho. eyammi dhammarAga jAyai bhavvassa tassabhAvAo / itto ya kIramANo hoi imo haMta suThu tti // 20 // etasmindharmarAgo jAyate bhavyasya tatsvabhAvAt / itazca kriyamANo bhavatyayaM hanta suSThu iti // 20 // caramAvartamAM bhavyane tenA svabhAvathI ja dharmarAga thAya che. ahIMthI karAto. dharma sAro-zuddha thAya che. caramAvarnamAM apAyela dharmarUpa auSadha guNAdhAyaka thAya che, paNa acaramAvartamAM apAyela nathI thatuM. jemAM tAvane maTADanAra auSadha navIna jvaramAM apAya to te auSadha kaMI paNa guNa karatuM nathI ulaTuM doSone pragaTa kare che ane jIrNa jvara vakhate apAyela te auSadha potAnuM kArya karI zake che. auSadhano abhinava vara vakhate akAla che, tema AgamavacanarUpa auSadhano acaramAvarta akAla che. acaramAvartAmAM Agamavacana samyaga rIte pariNAma pAmatuM nathI. iti caramaparivartaviMzikA caturthI // 4 // 1 a ga ja bhugutti
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 5. sabhyatva- havizi bIjAikameNa puNo jAyai esuttha bhavvasattANaM / niyamA Na annahA vi hu iTTaphalo kapparukkhu bva // 1 // bIjAdikrameNa punarjAyate eSotra bhavyasattvAnAm / niyamAnAnyathApi khalu iSTaphalaH kalpavRkSa iva // 1 // bIjAdi kramathI ja A dharma bhavya jIvone ahIM caramAvartamAM niyamA prApta thAya che ane kalpavRkSanI jema te ISTaphaLa ApanAro thAya che. anyathA nahiM. (TI.) krama rahitapaNe dharmanI prApti thatI nathI athavA krama rahitapaNe dharmanI prApti thAya to ISTaphaLa sAdhaka na bane athavA acaramAvartamAM dharmanI prApti ISTaphalasAdhaka thatI nathI. bIjaM vi assa NeyaM daNaM eyakAriNo jIve / bahumANasaMgayAe suddhapasaMsAi karaNicchA // 2 // bIjamapyasya jJeyaM dRSTvaitatkAriNo jIvAn --... bahumAnasaMgatayA zuddhaprazaMsayA karaNecchA // 2 // dharma karatA jIvone joIne bahumAnapUrvaka zuddha prazaMsA vaDe potAne paNa te dharma karavAnI je IcchA te A dharmarUpI kalpavRkSanuM bIja samajavuM. (TI.) dharma karavAnI icchA e dharmavRkSanuM bIja che, enuM vapana dharma ane dharmInA bahumAnapUrvaka karAtI zuddha prazaMsA vaDe thAya che. tIe ceva'NubaMdho akalaMko aMkuro ihaM neo / kaLU puNa vinneyA taduvAyannesaNA cittA // 3 // tasyAzcaivAnubandho'kalaGkoGkura iha jJeyaH / .. kASThaM punarvijJeyA tadupAyAnveSaNA citrA // 3 // te icchAono ja niSkalaMka anubaMdha (dharma karavAnI IcchAnuM sAtatya) e aMkuro che, dharmanA upAyonI aneka prakAre anveSaNa e dharmavRkSanuM kASTa-thaDa sabhara. 1 a ka cha annahA vi u
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 bIjAdiviMzikA paJcamI tesu pavittI ya tahA cittA pattAisarisigA hoi / taissaMpattI puSkaM gurusaMjogAiruvaM tu // 4 // teSu pravRttizva tathA citrA patrAdisazikA bhavati / tatsaMprAptiH puSpaM gurusaMyogAdirUpaM tu // 4 // te upAyomAM vividha pravRtti e patrAdisaddaza che. pachI gurusaMyogAdirUpa puSpa tenI prAptI thAya che. tatto sudesaNAihiM hoi jA bhAvadhammasaMpattI / taM phalamiha vineyaM paramaphalapasAhagaM niyamA // 5 // tataH sudezanAdibhirbhavati yA bhAvadharmasaMprAptiH / tatphalamiha vijJeyaM paramaphalaprasAdhakaM niyamAt // 5 // pachI te sadezanAdivaDe phaLa Ave che. bhAvadharmanI saMprAptirUpa phaLa Ave che. mavazya parabhAnuM - bhokSanuM prasAdhas che. (TI.) bhAvadharbha = sabhya'tya. bIjassa vi saMpattI jAyai carimaMmi ceva pariyaTTe / accaMtasuMdarA jaM esA vi tao na sesesu // 6 // bIjasyApi saMprAptirjAyate carama eva parivarte / atyantasundarA yadeSApi tato na zeSeSu // 6 // bIjanI saMprApti paNa caramAvartamAM ja thAya che. zeSa parAvartAmAM nahi. kAraNa ke te atyaMta suMdara che. na ya eyammi aNaMto jujjai neyasya nAma kAlu tti / osappiNI aNaMtA huMti jao egapariyaTTe // 7 // na caitasminnananto yujyate jJeyasya nAma kAla iti / avasarpiNyonantA bhavanti yata ekaparivarte // 7 // caramAvartamAM AvelA e AtmAne anaMtakALa (saMsAra paribhramaNa) na hoya, ema kahevuM e yukta nathI. kAraNa ke eka pudgalaparAvartamAM paNa anaMtI utsarpiNIavasarpiNIo thAya che. 1 ya - pavitrI ya tahA 2 a tassaMpattIi puSkaM
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 bIjAdiviMzikA paJcamI bIjAiyA ya ee tahA tahA saMtareyarA neyA / tahabhavvattakkhittA egaMtasahAva'bAhAe // 8 // bIjAdikAzcaite tathA tathA sAntaretarA jJeyAH / tathAbhavyatvAkSiptA ekAntasvabhAvAbAdhayA // 8 // tathAbhavyatvathI AkSipta evA A bIjAdi sAntara athavA nirantara hoya che. (eTale ke bIja, aMkura, kASTha vagerenI anukrame prApti kALanAM aMtara vinA thAya ke vacce AMtarU paDI paNa jAya.) bIjAdinI prAptimAM ekAnta svabhAva nathI. (TI.) eTale ke - bIjAdinI prApti sarva jIvone eka sarakhI rIte thatI nathI. judA judA jIvone judA judA nimittothI judI judI rIte e prApti thAya che. tahabhavvattaM kAlaniyaipuvvakayapurisakiriyAo / akkhivai tahasahAvaM tA tadadhINaM tayaM pi bhave // 9 // tathAbhavyatvaM yatkAlaniyatipUrvakRtapuruSakriyAH / AkSipati tathAsvabhAvaM tatastadadhInaM tadapi bhavet // 9 // jema tathAbhavyatva tathAsvabhAve kAla, niyati, dharma ane puruSArthane AkSipta kare che tema te tathA paMcatva paNa temane AdhIna bane che. evaM jeNeva jahA hoyavvaM taM taheva hoi tti / na ya divvapurisagArA vi haMdi evaM virujhaMti // 10 // evaM yenaiva yathA bhavitavyaM tattathaiva bhavatIti / na ca daivapuruSakArAvapi hantaivaM virudhyete // 10 // AvI rIte "je jema banavAnuM hoya te temaja thAya che temAM daiva (pUrvakRta) mane puruSArthano virodha mAvato nathI. (TI.) "mA Arya bhavitavyatAthI janyu" - ema kahIye chIye, tyAM paNa daiva ane puruSArtha kAraNa tarIke rahelAM ja che ema samajavuM. ekalI bhavitavyatA nahi samajavI. phakta tyAM pradhAnatA bhavitavyatAne ApI eTaluM ja. gauNa bhAve daiva ane puruSArtha sAthe rahelAM ja che. eTale e be kAraNo niyatine anukULa varte che. jo divveNakkhitto tahA tahA haMta purisagAru tti / tatto phalamubhayajamavi bhaNNai khalu purisagArAo // 11 //
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 bIjAdiviMzikA paJcamI yo daivenAkSiptastathA tathA hanta puruSakAra iti / tato phalamubhayajamapi bhaNyate khalu puruSakArAt // 11 // are ! puruSArtha paNa daivathI aneka prakAre AkSipta bane che. tethI phaLa daiva ane puruSArtha e bannethI nIpajyuM hoya chatAM puruSArtha pradhAna hoya tyAre vyavahAramAM puruSArthathI phala maLyuM ema kahevAya che. eeNa mI pariNAmie u jaM tammi taM ca dugajaNaM / divvAu navari bhaNNai, nicchayao ubhayajaM savvaM // 12 // etenamizrapariNAmike tu yattasmiMstacca dvikajanyam / daivAtkevalaM bhaNyate nizcayata ubhayajaM sarvam // 12 // ethI mizrapariNAmI hetumAM (mizra pariNAmI eTale bIjA hetunA sahakAravALA) je kArya thAya che te jo ke banne hetuothI janya che. chatAM jyAM daivanI pradhAnatA hoya tyAM vyavahArathI te kArya kevaLa bhAgyathI thayuM ema kahevAya che. nizcayanayathI to badhuM ubhaya janya che. (TI.) jema koI mANasa paisA meLave che to tyAM kahevAya che ke bhAI enA puruSArthanuM A phaLa che. jo ke sAthe enuM bhAgya to kAraNa tarIke raheluM ja che. eja rIte koI vepAramAM gumAve to kahevAya che ke bicArAnuM bhAgya avaLuM ! joke sAthe sAthe eno dhaMdho puruSArtha paNa hoya che. ihArA'kkhitto so hoI ti aheuo nioeNa / B itto tadapariNAmo kiMci tammattajaM na tayA // 13 // itarathAnAkSiptaH sa bhavatIti ahetuko niyogena / itastadapariNAmaH kiMcittanmAtrajaM na tadA // 13 11 jo kAryane ubhaya (daiva ane puruSArtha) janya na mAnIe to itarathI anAkSipta evuM eka kAraNa niyamA akAraNa banI jaze. (dA.ta.) (TI.) (bhavyatvane ja eTale ke svabhAvane ja muktinuM eka mAtra kAraNa kahIe to te jIvono svabhAva ja hovAthI jIvanI sAthe ja che. e kAraNane prApta karavAnuM nathI. tethI muktinuM je kAraNa bhavyatva te to jIva sAthe ja hatuM, to pachI e kAraNanuM je kArya mukti te kema hajI thayuM nahi ? arthAt ema mAnavuM rahyuM ke kAraNa hovA chatAM kArya na thayuM. have jenAthI kArya na nIpaje ene kAraNa kahevAya ? na kahevAya. AthI to bhavyatva muktinuM 1 cha mAsapariNAmie
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 bIjAdiviMzikA paJcamI kAraNa ja na rahI zake. A rIte bIjA kAraNothI anAkSipta koI svata- kAraNa che ja nahi. jo evuM svata- kAraNa mAnIe to temAM kAraNatA ja nahi Ave, tethI akAraNa banI jaze tethI amuka kAraNathI amuka kArya thayuM ema nahi kahI zakAya. arthAt kArya nirdetuka Tharaze. (bIjA zabdomAM kahIe to kArya e kAraNanuM pariNAma che. ema nahI kahI zakAya) tethI kArya te kAraNanA pariNAma tarIke nahi rahe. AvI rIte koI paNa kArya mAtra eka hetu (daiva ke puruSArthajanya) nathI. puvvakayaM kammaM ciya cittavivAgamiha bhannaI divyo / kAlAiehiM tappAyaNaM tu taha purisagAru tti // 14 // pUrvakRtaM karmaiva citravipAkamiha bhaNyate daivam / kAlAdikaistatpAcanaM tu tathA puruSakAra iti // 14 // citravipAkavALuM pUrvakRta je karma tene ja deva kahevAya che, kAlAdi vaDe te karmone vipAka abhimukha karavA te ja puruSArtha che. (TI.) puruSArtha karyo eTale te te karmanA vipAkane abhivyakta karyo. dA.ta. bhojana karyuM, tenAthI tRpti thaI ane zAtA vedanIyano vipAka anubhavyo. iya samayanIijogA iyareyarasaMgayA u jujjati / iha divvapurisagArA pahANaguNabhAvao dovi // 15 // iti sayanItiyogAditaretarasaMgatau tu yujyate / iha daivapuruSakArau pradhAnaguNabhAvato dvAvapi // 15 // AvI rIte Agama ane yukti vaDe daiva ane puruSArtha itaretara saMgata ja ghaTe che. ekanuM prAdhAnya ane bIjAno gauNabhAva hoI zake. tA bIjapuvvakAlo neo bhavabAlakAla eveha / iyaro u dhammajuvvaNakAlo 'viha liMgagammu tti // 16 // tato bIjapUrvakAlo jJeyo bhavabAlakAla eveha / itarastu dharmayauvanakAlopIha liGgagamya iti // 16 // prastutamAM bIja pahelAnA kALane ja bhavabAlakALa jANavo. bIja prApti pachInA kALane dharma cauvanakALa jANavo. A dharma yauvanakALa te dharmabahumAna, zuddha prazaMsAvigere liMgothI gamya che. 1 vihi (dharmaparIkSA)
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 bIjAdiviMzikA paJcamI paDhame iha pAhannaM kAlassiyarammi cittajogANaM / vAhissudayacikicchAsamayasamaM hoi nAyavvaM // 17 // prathame iha prAdhAnyaM kAlasyetarasmiMzcitrayogAnAm / vyAdherudayacikitsAsamayasamaM bhavati jJAtavyam // 17 // prathamamAM (bhavabAlakALamAM) prAdhAnya kALanuM che. bIjAmAM (dharmayauvanakALamAM) prAdhAnya vividha yogonuM che. ArAdhanAnA vividha aMgonuM athavA to A pAMca kAraNo paikI koI ekanuM prAdhAnya jANavuM. udayakALa ane cikitsAkALanA prAdhAnya jevuM A paNa jANavuM. (TI.) jema "TAIphoIDa tAva' - 7, 14 ke 21 divasanI enI mudata gaNAya. te daramyAna auSadha ke pathya kAma na kare. e mudata pachI jo auSadha ke pathya apAya to guNa kare. tAvanA udaya vakhate prAdhAnya kALanuM che, samaya pAkavA do. pachI prAdhAnya auSadhanuM che. niyata mudata pachI bIjA upayArothI Arogya jaldI prApta karI zakAya che - sa bhavati kAlAdeva prAdhAnyena sukRtAdibhAvenA'pi / / varakanauSathasamayaviti samavavo vinipuN II (SoDazaka 5 zlo. 3) jvarane zamAvavA auSadha kyAre karI zakAya ? jyAre navo tAva caDhyo hoya tyAre auSadha lAbhane badale hAni kare che. tAva utaryA pachI auSadha karavAmAM Ave to guNa thAya. jvaramAM jema cikitsAno kALa - kALathI prApta thAya che, tema te caramAvarta sukRtAdi aneka kAraNo sahakAri hovA chatAM mukhyataH kALathI ja prApta thAya che, ema samayajJo kahe che. bAlassa dhUligehAtiramaNakiriyA jahA parA bhAi / bhavabAlassa vi tassattijogao taha asakkiriyA // 18 // bAlasya dhUligehAdiramaNakriyA yathA parA bhAti / bhavabAlasyApi tacchaktiyogAt tathA'satkriyA // 18 // bALakane jema dhULanA ghara banAvavA vagere ramata ja zreSTha bhAse che. tema bhava bAlane paNa bhava bhramaNathI utpanna thayela zaktinA yoge asakriyA ja zreSTha lAge che. juvvaNajuttassa u bhogarAgao sA na kiMci jaha ceva / emeva dhammarAgA'sakkiriyA dhammajUNo vi // 19 // 1 ka gha ca gehAtirimaNa 2 a sA na kiMcI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 bIjAdiviMzikA paJcamI yauvanayuktasya tu bhogarAgAt sA na kiMcid yathaiva / evameva dharmarAgAdasatkriyA dharmayUno'pi // 19 // jema yauvana vaye pahoMcelA puruSane bhoganA rAgathI te ramata tuccha lAge che. tema dharmayauvanavALAne dharma rAgathI te asat kriyA tuccha lAge che. iya bIjAikameNaM jAyai jIvANa suddhadhammu tti / jaha caMdaNassa gaMdho taha eso tattao ceva // 20 // iti bIjAdikrameNa jAyate jIvAnAM zuddhadharma iti / yathA candanasya gandhastathaiSa tattvata eva // 20 // AvI rIte bIjAdi kramathI jIvone zuddha dharmanI prApti thAya che. A zuddha dharma tattvataH candanagabdha jevo che. (TI.) jema candanano gaMdha candananA aNue aNumAM rahelo che, tema zuddhadharmanI prApti thAya tyAre AtmAnA pratyeka pradeze teno anubhava thAya che. jIvananI pratyeka pravRttimAM te otaprota thayelo dekhAya che athavA candanano gabdha cittane prasanna kare che tema zuddha dharmanI prApti citta prasannatAmAM pariName che athavA candanagabdhanI jema te sahajabhAve pravarte che. iti bIjAdiviMzikA paJcamI // 5 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. sabhyatva - dhrmvishi| eso puNa sammattaM suhAyapariNAmarUvamevaM ca / appuvvakaraNasajhaM caramukkosaTTiIkhavaNe // 1 // eSaH punaH samyaktvaM zubhAtmapariNAmarUpamevaM ca / apUrvakaraNasAdhyaM caramotkRSTasthitikSapaNe // 1 // e zuddha dharma te samyakatva ja che. e samyakatva karmonI carama-utkRSTa sthitinA kSayathI ane apUrvakaraNathI prApta thAya che ane te (samyakatva) zubha Atma pariNAmarUpa che. (TI.) samyakatvanI prApti pachI utkRSTa sthiti baMdhAtI nathI. ahIM apUrvakaraNathI bIjuM karaNa na letAM "apUrva AtmapuruSArtha' laIe to ja ghaTe. kAraNa ke - samyakatvanI prApti to trIjA (anivRttikaraNathI) karaNathI thAya che. kammANi aTTha nANAvaraNijjAINi huMti jIvassa / tesiM ca ThiI bhaNiyA ukkoseNeha samayammi // 2 // karmANyaSTa jJAnAvaraNIyAdIni bhavanti jIvasya / teSAM ca sthitirbhaNitA utkRSTeneha samaye // 2 // AilANaM tiNhaM carimassa ye tIsakoDakoDIo / hoI ThiI ukkosA ayarANaM satikaDA ceva // 3 // AdimAnAM trayANAM caramasya ca triMzaktoTAkoTyaH / bhavati sthitirutkozAdatarANAM sakRtkRtA caiva // 3 // sayariM tu cautthassA vIsaM taha chaTThasattamANaM ca / tittIsa sAgarAiM paMcamagassAvi vineyA // 4 // saptatistu caturthasya viMzatistathA SaSThasaptamayozca / trayastriMzatsAgarANi paJcamakasyApi vijJeyA // 4 // 1 gha ca suhAipariNAma 2 gha TTiikkhavaNe 3 ca gha tIsakoDIo 4 ka gha ca satikaDA ceyaM 5 ka cautthassa
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 saddharmavizikA SaSThI jIvane jJAnAvaraNIya Adi ATha karmo lAgelAM che. temanI utkRSTa sthiti AgamamAM A pramANe kahI che. 1. jJAnAvaraNIya trIsa 5. mohanIya - 70 koTAkoTisAgaropama 2. darzanAvaraNIya koTA 6. Ayu - 33 sAgaropamAM 3. vedanIya ane koTI 7. nAma - 20 koTAkoTisAgaropama 4. aMtarAya 8. gotra - 20 koTAkoTisAgaropamAM aTThaNhaM payaDINaM ukkosaThiIe vaTTamANo u / jIvo na lahai eyaM jeNa kiliTThAsao bhAvo // 5 // aSTAnAM prakRtInAM utkrozasthitau vartamAnastu / jIvo na labhata etad yena kliSTAzayo bhAvaH // 5 // ATha karmanI utkRSTa sthitie vartamAna jIva samyakatva pAmato nathI kemake te vakhate jIvano bhAva (adhyavasAya) liSTa AzayavALo hoya che. (samyakatva e. zuddhAtmapariNAmarUpa che.) sattaNhaM payaDINaM aMbhitarao u koDakoDIe / pAuNai navarameyaM apuvvakaraNeNa koI tu // 6 // saptAnAM prakRtInAmabhyantaratastu koTIkoTyAH / prApnoti kevalametad apUrvakaraNena ko'pi tu // 6 // koIka ja jIva sAta prakRtinI sthiti eka koDAkoDInI aMdaranI karIne apUrvakaraNa vaDe samyakatvanI prApti kare che. karaNaM ahApavattaM apuvvamaNiyaTTimeva bhavvANaM / iyaresiM paDhama ciya bhaNNai karaNaM ti pariNAmo // 7 // karaNaM yathApravRttaM apUrvamanivRttireva bhavyAnAm / itareSAM prathamameva bhaNyate karaNamiti pariNAmaH // 7 // yathApravRttakaraNa, apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa e traNe karaNa bhavya jIvone ja hoya che. abhavyone phakta yathApravRttakaraNa ja hoya che. viziSTa AtmapariNAma - madhyavasAya vizeSane ra hevAya che. (TI.) (1) yathA = viziSTa nimita vinA sahaja pravRtta je adhyavasAya te yathApravRttakaraNa (2) pUrve kadI na Avela zubha 1 gha ca abbheMtarao u koDIo 2 ya - koDAkoDIe
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 saddharmaviMzikA SaSThI adhyavasAya vizeSa te apUrvakaraNa 3 je adhyavasAyavizeSavaDe jIva avazya samyakatva prApta kare - samyakattva prApta karyA vinA pAcho na phare, te anivRttikaraNa. anivarti = manivartanazIla. jA gaMThI tA paDhama, gaMThiM samaicchao bhave bIyaM / aNiyaTTIkaraNaM puNa sammattapurakkhaDe jIve // 8 // yAvadgranthistAvat prathama, granthi samatikrAmato bhaved dvitIyam / anivRttikaraNaM punaH samyakatvapuraskRte jIve // 8 // granthi sudhI yathApravRttakaraNa, granthine ullaMghatA apUrvakaraNa ane samyakatvanI sanmukha thatAM jIvane trIjuM anivRttikaraNa hoya che. ittha ya pariNAmo khalu jIvassa suho ya hoI vinneo / kiM malakalaMkamukkaM kaNagaM bhuvi sAmalaM hoi ? // 9 // atra ca pariNAmaH khalu jIvasya zubhazca bhavati vijJeyaH / kiM malakalaMkamuktaM kanakaM bhuvi zyAmalaM bhavati ? // 9 // anivRttikaraNa vakhate jIvano pariNAma avazyameva zubha hoya che. zuM malarUpa kalaMkathI rahita suvarNa jhAMkhu (caLakATa vinAnuM) hoya ? (TI.) jIva kliSTa karma azubhapariNati suvarNa mala jhAMkhAza evaM ihApi malakalaGkasthAnIyaM prabhUtaM kliSTakarma yadA kSINaM bhavati tadA jIvasya naiva dhyAmalatulyo'zubhapariNAmo bhavati (dharmasaMgrahaNI) payaI ya va kammANaM viyANiuM vA vivAgamasuhaM ti / avaraddhe vi na kuppai uvasamao savvakAlaM pi // 10 // prakRtIzca vA karmaNAM vijJAya vA vipAkamazubhamiti / aparAdve'pi na kupyati upazamAtsarvakAlamapi // 10 // (kaSAyamAM kAraNabhUta evA) karmanA svabhAvane ke enA kaTu vipAkane (kaSAyathI AviSTa banelo jIva mAtra eka antarmuhartamAM je karmo bAMdhe che te aneka sAgaropamo sudhI dukhe karIne bhogavavA paDe che. vagere) jANIne upazama sahita evo te aparAdhI upara paNa kadI krodha karato nathI. 1 a jhAmalaM; gha ca sImalaM
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 saddharmaviMzikA SaSThI naravibuhesarasukkhaM dukkhaM ciya bhAvao u mannaMto / saMvegao na mukkhaM muttUNaM kiMpi patthei // 11 // naravibudhezvarasaukhyaM duHkhameva bhAvatastu manyamAnaH / saMvegato na mokSaM muktvA kimapi prArthayate // 11 // cakravartIo ane indronA sukhane bhAvathI duHkha ja mAnato te saMvegane lIdhe eka mokSa sivAya bIjA kazAyanI IcchA karato nathI. nArayatiriyanarAmarabhavesu nivveyao vasai dukkhaM / akayaparaloyamaggo mamattavisavegarahio vi // 12 // nArakatiryaGanarAmarabhaveSu nirvedAdvasati duHkham / akRtaparalokamArgoM mamatvaviSavegarahito'pi // 12 // mamatvarUpa viSanA AvegathI rahita hovA chatAM, pote sadanuSThAna na karI zakato hovAnA kAraNe nArakI, tiryaca, manuSya ke devabhavamAM te nirvedathI duHkhe vase che. (TI.) mataparalobhArga = masAnuSThAna:, mayaM nAva :ayaM hi sakale'pi jIvaloke paralokAnuSThAnamantareNa sarvamevAsAraM manyate (dharmasaMgrahI - to. 10) daTaThUNa pANinivahaM bhIme bhavasAgarammi dukkhattaM / avisesao'NukaMpaM duhA vi sAmatthao kuNai // 13 // ddaSTvA prANinivahaM bhIme bhavasAgare duHkhArtam / avizeSato'nukampAM dvidhA'pi sAmarthyataH karoti // 13 // bhIma evA bhavasamudramAM prANI samUhane duHkhArta joI te temanI para sarakhI rIte (mArA tArAnA bheda vinA) potAnI zakti anusAra dravya ane bhAvathI anukaMpA kare che. (TI.) dravyAnupA mannAna vagere, bhAvAnupA = dharmabhA sevA ta. drvytoDanukaMpA satyAM zakatI duHkhapratikAreNa, bhAvataH AAdayatvena (bhAvAnukaMpA dayamAM karuNAnI AdratA rAkhavAthI) syAdvAdakalpalatA stabaka-9 mannai tameva saccaM nIsaMkaM jaM jiNehiM paNNataM / suhapariNAmo savvaM kaMkhAivisuttiyArahio // 14 // 1. a pustake (mudritapustake) dahNetigAthA dvAdazI nArayeti ca trayodazIti vyatyAso ddazyate
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 saddharmavizikA SaSThI manyate tadeva satyaM niHzaGkaM yajjinaiH prajJaptam / zubhapariNAmaH sarvaM kAGakSAdivisrotasikArahitaH // 14 // zubha pariNAmavALo ane kAMkSAdi vizrotasikA (unmArgagAmiadhyavasAya) rahita evo te - "jinezvaroe je kahyuM che, te sAcuM che ane zaMkA rahita che' - evuM daDha paNe mAne che (TI.) vizrotasikA = saMyamasasthamItya adhyavasAyanisya vizrotomAmAM vizrotasikkA | adhyavasAyarUpa jalanuM jyAM saMyamarUpa vRkSanA choDa che tyAM te dizAmAM na vahetAM anya dizAmAM vahevuM te. evaMviho ya eso tahAkhaovasamabhAvao hoi / niyameNa khINavAhI naru vva tavveyaNArahio // 15 // evaMvidhazcaiSa tathAkSayopazamabhAvato bhavati / niyamena kSINavyAdhirnara iva tadvedanArahitaH // 15 // jema jeno roga kSINa thayo che, te puruSa te rogajanya vedanA rahita bane che, tema tevA tevA kSayopazama bhAva vaDe te samakitI jIva paNa Avo (kSayopazamAdiyukta) thaI jAya che. paDhamANudayAbhAvo eyassa jao bhave kasAyANaM / tA kahameso evaM ? bhannai tavvisayavikkhAe // 16 // prathamAnAmudayAbhAva etasya yato bhavetkaSAyANAm / tatkathameSa evaM ? bhaNyate tadviSayApekSayA // 16 // mAtra anaMtAnubaMdhi kaSAyonA anudaye samakitIne uparyukta guNo kema ghaTe? viSaya vizeSanI apekSAe ghaTI zake che. (TI.) viSaya vizeSanI apekSAe = anaMtAnubaMdhI kaSAyanA upazama ke kSayathI utpanna thatA upazamAdi guNo ghaTe che. saMjvalanakaSAyanA udayathI e krodha kare chatAM enA samyakatvamAM vAMdho nathI Avato. kAraNa ke samyakatva hovA na hovAmAM je upazama bhAvanI hAjarI ke gerahAjarI kahI te anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSayopazamAdijanya upazamabhAvanI samajavI. e upazamano viSaya evo joIe ke je mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kSayopazamAdinI ja apekSA rAkhe. nahi ke saMjavalana kaSAyanA anudayAdinI apekSA rAkhanAro. (dharmasaMgrahabhASA. bhA. 1 pR. 7 juo)
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42. saddharmavizikA SaSThI nicchayasammattaM vA'hikiJca suttabhaNiya niuNarUvaM tu / parvavido nimono ro rUma haMta vebyu 7i 27 + nizcayasamyakatvaM vA'dhikRtya sUtrabhaNitanipuNarUpaM tu / evaMvidho niyogo bhavatyayaM hanta vAcya iti // 17 // athavA zAstromAM je samyakatvanuM suMdara svarUpa batAvyuM che te nizcaya samyakatvanI apekSAe AvA prakArano (zama-saMvegAdilakSaNono) niyoga (nizcita yoga) AtmAmAM hoya che, ema kahevuM. (arthAta A lakSaNo nizcaya samyakatvane AzrIne che ema samajavuM) (TI.) jJAna pradhAnanayanI apekSAe viziSTa jJAna dazAne nizcaya samyakatva kahevAya che. kriyAnayanA abhiprAye bhAvacAritrane nizcaya samyakatva jANavuM. nizcayasamyakatva apramatta saMyamIne ja hoya che. zama-saMvegAdilakSaNo nizcayanayanI daSTie che ema mAnavAmAM na Ave to zreNika mahArAjA vagere vageremAM ukta lakSaNono abhAva hovA chatAM samakita mAneluM hovAthI te lakSaNo ja asatya Thare. pacchANupuvio puNa guNANameesi hoi lAhakamo / pAhannao u evaM vineo siM uvannAso // 18 // pazcAnupUrvyA punarguNAnAmeteSAM bhavati lAbhakramaH / prAdhAnyatastvevaM vijJeya eSAmupanyAsaH // 18 // samAdiguNonI prApti pazcAnupUrvIe thAya che paNa prAdhAnya to jema varNana karyuM che e krame ja che. (TI.) AthI e sUcita thAya che ke ItaradarzanomAM rahelAomAM je samAdiguNo dekhAya che te vAstavika nathI hotA, mAtra maMdamithyAtvane lIdhe ja te guNono bhAsa thAya che. eso u bhAvadhammo dhArei bhavanave nivaDamANaM / nIM nIvaM niyama no 3 mavaMjamAvevi | 22 eSa tu bhAvadharmo dhArayati bhavArNave nipatantam / yasmAjjIvaM niyamAdanyastu bhavAGgabhAvena // 19 // A ja bhAvadharma che, kAraNake te saMsAramAM DUbatA jIvono bacAva kare che. anya to (bhAva bhinna dharma) saMsAranuM kAraNa che. + hoii mohaM tavannu / pAThAMtaram
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 saddharmaviMzikA SaSThI dANAiyA u eyaMmi ceva suddhA u huMti kiriyAo / eyAo vi hu jamhA mukkhaphalAo parAo ya // 20 // dAnAdikAstvaitasminneva zuddhAstu bhavanti kri yAH / etA api khalu yasmAnmokSaphalAH parAzca // 20 // .. A bhAvadharmathI yukata evI ja dAnAdi kriyAo zuddha bane che. AvI zuddha kriyAo mokSaphaLadAyaka hovAthI zreSTha che. e dAnAdi kriyAo paNa enAthI ja (e samyakatvarUpa bhAvadharmathI ja) mokSaphaLadAyI ane zreSTha bane che. // iti saddharmavizikA SaSThI //
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7. Elot Ex dANaM ca hoi tivihaM nANAbhayadhammuvaggahakaraM ca / ittha paDhamaM pasatthaM vihiNA juggANa dhammammi // 1 // dAnaM ca bhavati trividhaM jJAnAbhayadharmopagrahakaraM ca / atra prathamaM prazastaM vidhinA yogyAnAM dharme // 1 // dhAna bhae prarinuM che. 1 jJAnahAna, 2. jalayAna yAne 3. dharmopagrahara dAna. dharmane yogya AtmAone vidhipUrvaka jJAnanuM dAna karavuM e prazasta che. seviyagurukulavAso visuddhavayaNo'Numanio guruNA / savvattha NicchiyamaI dAyA nANassa vinneo // 2 // sevitagurukulavAso vizuddhavacano'numato guruNA / sarvArthanizcitamatirdAtA jJAnasya vijJeyaH 11 2 11 jeNe gurukulavAsa sevyo hoya, je vizuddha vANIvALo hoya, gurunI anujJA jene maLI hoya, sarva arthomAM jenI mati nizcita hoya arthAt je saMdigdhajJAnavALo na hoya te jJAnadAtA jANavo. sussUsAsaMjutto vinneo gAhago vi eyassa / na sirA'bhAve khaNaNAu ceva kUve jalaM hoi // 3 zuzrUSAsaMyukto vijJeyo grAhakosyetasya 1 na zirAbhAve khananAdeva kUpe jalaM bhavati // 3 // zuzruSA (sAMbhaLavAnI IcchA)vALo hoya te ja jJAnano grAhaka jANavo. zirA na hoya to khodavAmAtrathI kUvAmAM pANI AvI jatuM nathI. khodakAma zirA (TI.) kUpa jala bhavyajIva jJAnapariNati jJAnadAnaprayatna zuzruSA zirA na hoya to game teTaluM khodavAmAM Ave to paNa pANI na nIkaLe. oheNa vi uvaeso AyarieNaM vibhAgaso deo / sAmAidhammajaNao mahuragirAe viNIyassa // 4 // oghenApyupadeza AcAryeNa vibhAgazo deyaH 1 sAmAyikAdidharmajanako madhuragirA vinItasya // 4 //
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 dAnaviMzikA saptamI sAmAnyathI paNa AcArya vibhAgazaH (jevo grAhaka tevo upadeza -bAla-madhyabudhanA vibhAgathI) vinItane madhuravANI vaDe sAmAyikAdi dharmane utpanna karanAra upadeza Apavo. aviNIyamANavaMto kilissaI bhAsaI musaM ceva / nAuM ghaMTAlohaM ko kira karaNe pavatijjA ? // 5 // avinItamAjJApayan klizyate bhASate mRSaiva / jJAtvA ghaMTAlohaM kaH kila karaNe pravarteta // 5 // avinItane upadeza ApanAra pote ja kleza pAme che ane mRSAbhASI bane che. ghaMTAloda = baraDa loDhuM jANyA pachI ghATa ghaDavA koNa bese ? (TI.) avinItamAM vacana vipariNatine pAmatuM hovAthI pariNAmanI daSTie te hAnikara hovAthI mRSA kahI zakAya. baraDa loDhAno ghATa na ghaDI zakAya, hathoDA mAratAM TukaDA thaI jAya. tema avinItane zikhAmaNa ApavAno prayatna karavAmAM Ave to, emAM ene kAMI paNa lAbha thAya nahi ane upadezakano prayatna niSphaLa jAya. vineyamabhayadANaM paramaM maNavayaNakAyajogehiM / jIvANamabhayakaraNaM savvesi savvahA sammaM // 6 // vijJeyamabhayadAnaM paramaM manovacanakAyayogaiH / jIvAnAmabhayakaraNaM sarveSAM sarvathA samyak // 6 // potAnA mana, vacana ane kAyAnA yogo vaDe sarva jIvone saMpUrNa paNa sarvaprakAre sArI rIte abhaya ApavuM te zreSTha abhayadAna che. uttamameyaM jamhA tamhA NANuttamo tarai dAuM / aNupAliuM va, dinnaM pi haMti samabhAvadAridde // 7 // uttamametadyasmAttasmAnnAnuttamaH zaknoti dAtum / anupAlayituM vA dattamapi hanti samabhAvadAride // 7 // A dAna uttama hovAnA kAraNe anuttama AtmA e dAna karI zakatA nathI. tema tenuM pAlana paNa karI zakatA nathI. (e dAna eTaluM badhuM uttama che ke, devA mAtrathI e sakhyaka prakAre bhAva dAridrayano nAza kare che. (athavA dAtAne samabhAvanI prApti karAve che.) 1 ga kaDakaraNe 2 ka vinneyaM abhaya; gha ca vinneya abhaya
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 dAnaviMzikA saptamI jiNavayaNanANajogeNaM takkulaThiIsamAsieNaM ca / vinneyamuttamattaM na annahA ittha ahigAre // 8 // jinavacanajJAnayogena tatkulasthitisamAzritena ca / vijJeyamuttamatvaM nAnyathAtrAdhikAre // 8 // gurukulavAsamAM rahenAra ane jinavacananA jJAnathI sahita evA AtmAe. karela abhayadAna uttama jANavuM. anyanuM abhayadAna uttama na hoI zake. (TI.) ahiMsAnA zreSTha pAlanamAM vivikta (nayasApekSa) SaTakAyaparijJAnane mukhya kAraNa kahevAmAM AvyuM che. nayonuM jene yathArtha jJAna che te ja utkRSTa ahiMsAnuM pAlana karI zake. kAraNa ke jinavacana syAdvAdagarbhita che. (sammatitarka) athavA nayajJA evA gItArthanI nizrAmAM rahIne ahiMsAnuM sArI rIte pAlana thaI zake, mATe gurukula-vAsamAM rahenAra evuM vizeSaNa mUkyuM. dAUNeyaM jo puNa AraMbhAisu paMvattae mUDho / bhAvadarido niyamA dUre so dANadhammANaM // 9 // datvaitadyaH punarArambhAdiSu pravartate mUDhaH / bhAvadaridro niyamAd dUre sa dAnadharmANAm // 9 // abhaya dAna karIne je mUDha AraMbhAdimAM pravarte che. te bhAvathI daridra che ane te niyamA dAnadharmathI dUra che. ihaparalogesu bhayaM jeNa na saMjAyae kayAiyavi / jIvANaM takArI jo so dAyA u eyassa // 10 // ihaparalokeSu bhayaM yena na saMjAyate kadAcidapi / jIvAnAM tatkArI yaH sa dAtA tvetasya // 10 // A lokamAM ane paralokamAM jenA vaDe jIvone kadI paNa bhaya na thAya tevuM (vartana) karanAra ja abhayano dAtA gaNAya. iya desao vi dAyA imassa eyAriso tahiM visae / iharA dinnuddAlaNapAyaM eyassa dANaM ti // 11 // 1 ka gha ca vinneyamuttimattaM 2 ka pavattae rUDho 3 ka kayAi vi 4 ka dittuddAlaNa; gha dinnuddAhalaNa; ca ja dinnudAhalaNa
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 iti dezato'pi dAtA'syaitAdRzastasminviSaye 1 itarathA dattoddAlanaprAyametasya dAnamiti // 11 11 (1) abhayadAna (zrAvakane) dezathI paNa hoI zake che paNa te hiMsAthI sarvathA virata thavAnI bhAvanAvALo hovo joIe. jo e bhAvanA na hoya to enuM dAna, dAna ApIne pAchuM laI levA jevuM gaNAya. dAnaviMzikA saptamI (2) dezathI paNa abhayano dAtA te viSayamAM Avo (A lokamAM paralokamAM jenA vaDe jIvone kadI paNa bhaya na thAya tevuM vartana karanAra) hovo joIe. jo evo na hoya to eTale ke enuM vartana jo bhaya upajAve tevuM hoya to enuM dIdheluM abhaya e (pharI bhaya upajAvavAnA kAraNe) ApIne jhuMTavI levA jevuM che. nANadayANaM khaMtIviraIkiriyAi 'taM tao dei / - anno dariddapaDisehavayaNatullo bhave dAyA // 12 // jJAnadayayoH kSAntiviratikriyayA tattato dadAti / pratiSedhavacanatulyo bhaveddAtA // 12 // jJAna ane abhayane ApanAra kSamA ane viratithI yukta hovo joIe. jo dAtA A guNothI yukta na hoya to te daridra mANasanA niSedha-vacana tulya-avagaNanA pAtra banI jAya che. (TI.) jema daridra mANasa koI jAtano niSedha kare to tenuM te vacana koI sanmAnatuM nathI avagaNI kADhe che, tema kSamA ane virati vinAno dAtA sanmAna pAmato nathI. ulaTuM avagaNanA pAme che. (jJAna ane abhayano dAtA) evamiheyaM pavaraM savvesiM ceva hoI dANANaM / itto u niogeNaM eyassa vi Isaro dAyA // 13 // evamihaitatpravaraM sarveSAmeva bhavati dAnAnAm 1 itastu niyogena etasyApIzvaro dAtA 11 13 11 - AvI rIte abhayadAna sarvadAnomAM zreSTha che mATe eno dAtA paNa niyamA aizvaryavAna jANavo. (TI.) jJAnadAna karavuM hoya to dAtA pAse jJAnasaMpatti joIe. supAtradAna mATe dAtA pAse dhana saMpatti-uttama dravyo joIe. e vinA A dAno thaI zakatAM nathI tema abhayadAnano dAtA paNa uttama bhAva saMpattivALo hoya che. abhayadAtA 1 gha ca tattao dei
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnaviMzikA saptamI 49 bhale upalaka dRSTie koI paNa saMpatti vinAno dekhAto hoya paNa jenI pAse bhAva aizvarya nathI, te abhayadAna jevuM pravara zreSTha dAna na ApI zake mATe abhayadAtA niyamAM aizvaryavAna hoya che. iya dhammuvaggahakaraM dANaM asaNAigoyaraM taM ca / patthamiva annakAle ye rogiNo uttamaM neyaM // 14 // iti dharmopagrahakaraM dAnamazanAdigocaraM tacca / pathyamivAnakAle ca rogiNa uttamaM jJeyam // 14 // dharmanI sAdhanA karanAra mahAtmAone ApavAmAM AvatA annAdinA dAnane dharmopagrahakaradAna kahevAmAM Ave che. rogI mANasane annakALe (bhojana samaye) ApeluM pathya jema roganuM nAzaka ane puSTi ApanAruM bane che, tema dharma dehane TakAvavA mATe temaja bhAvaroga (karma)no nAza karavA mATe nirdoSa AhArAdi upayukta che. (TI.) pAThAMtara (pATaNa bhaMDAra) jema nIrogI mANasane bhojana samaye ApeluM pathya anna hitakara che tema dharma Arogya TakAvavA mATe paNa nirdoSa AhArAdi (samAdhi TakAvavA sahAyaka hovAthI) hitakara che. saddhAsakkArajuyaM sakameNaM tahociyammi kAlammi / annANuvaghAeNaM vayaNA evaM suparisuddhaM // 15 // zraddhAsatkArayutaM sakrameNa tathocite kAle / anyAnupaghAtena vacanAdevaM suparizuddham // 15 // A (dharmopagraha) dAna, zraddhA ane kramapUrvaka ucitakALe koIne paNa pIDA na thAya tevI rIte ane jinavacanane anusarIne Apela hoya to te vizuddha bane che. guruNA'NunnAyabharo nAovajjiyadhaNo ya eyassa / dAyA adutthapariyaNavaggo sammaM dayAlU ya // 16 // gusgA'nujJAtabharo nyAyopArjitadhanazcaitasya / tAtA sthaparijhanavaH sI tathAstuza che 26 che. vRddha puruSoe jene gharano bhAra soMpyo che - gharanA vaDiloe jene anujJA Apela che, je nyAyopArjita dhanavALo che, jeno parijana varga (saMbaMdhivarga) duHkhI nathI 1 ka asaNAigoyaraM jaM ca; 2 ja ArogiNo 3. ja annAnuva
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 dAnaviMzikA saptamI ane je sArI rIte dayALu che te dharmopagrahakara dAnano dAtA hoI zake. (Avo dAtA hoya to tenuM dAna zobhI uThe. nahitara te lokamAM niMdAya, pariNAme dharma paNa niMdAya.) aNukaMpAdANaM pi ya aNukaMpAgoyaresu sattesu / jAyai dhammovaggahaheU karuNApahANassa // 17 // anukampAdAnamapi cAnukampAgocareSu sattveSu / jAyate dharmopagrahahetuH karuNApradhAnasya // 17 // tA eyaM pi pasatthaM titthayareNAvi bhayavayA gihinnaa| sayamAinnaM diyadevadUsANeNa gihiNo vi // 18 // tadetadapi prazastaM tIrthakareNApi bhagavatA gRhiNA / svayamAcIrNaM dvijadevadUSyadAnena gRhiNo'pi // 18 // anukaMpA karavA yogya jIvone karuNApradhAna evA dAtAe ApeluM anukaMpAdAna paNa dharmanI puSTinuM kAraNa che. (17) mATe anukaMpAdAna paNa prazasta che. gRhasthapaNAmAM khuda tIrthaMkaradeve paNa varasIdAna ApeluM che tathA zramaNapaNAmAM paNa brAhmaNane devaduSyanuM dAna karIne zrI vIraprabhue svayaM enuM AcaraNa kareluM che. dhammassAipayamiNaM jamhA sIlaM imassa pajjaMte / tavvirayassAvi jao niyamA sainiveyaNA guruNo // 19 // .. dharmasyAdipadamidaM yasmAcchIlamasya paryante / tadviratasyApi yato niyamAtsvanivedanAd guroH // 19 // tamhA satta'NurUvaM aNukaMpAsaMgaeNa bhavveNaM / aNuciTThiyavvamevaM itto cciya sesaguNasiddhi // 20 // tasmAcchaktyanUrUpamanukampAsaMgatena bhavyena / anuSThAtavyametadita eva zeSaguNasiddhiH // 20 // dAna e dharmanuM prathama pagathIyuM che. kAraNa ke dAna pachI zIla Ave che. virata evA zramaNone paNa gocarI lAvyA pachI guruone pote lAvelA AhAramAMthI anukULa AhAra grahaNa karIne anugraha karavAnI prArthanArUpa nivedana vaDe e dAna- dharmanuM 1 gha ca dANeNagihiNA vi 2 gha ca, sati veyaNA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAnaviMzikA saptamI 51 AcaraNa niyamA hoya che mATe bhavyajIve zakti anusAra anukaMpA sahita dAna dharmanuM pAlana karavuM joIe kAraNa ke enAthI ja zeSa guNonI prApti thAya che. (TI.) dAna, zIla, tapa ane bhAvarUpa dharmamAM dAna prathama pade che. athavA dharmano prAraMbha dAnathI thAya che athavA dharmano prAraMbha e anukaMpAdAnathI thAya che ane enA aMte zIla che. eTale ke bIjo AcAra to pachI Ave che, mATe tenAthI virata (evA sAdhune) ne paNa avasare gurune nivedanapUrvaka anukaMpAdAna niyamA hoya che. anukaMpAthI ja dharmanI zarUAta hovAthI tathA dharma karuNApradhAna hovAthI sAmAnyataH enAthI viratA evA sAdhune paNa avasare gItArthane jaNAvIne enuM AcaraNa avazya hoya che. (jemAM vIra prabhu dvArA brAhmaNane devaduSyanuM dAna) dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAre prakAranA dharmamAM dAna anusmRta - vaNAyela che. dAnamAM svadravyono tyAga che, zIlamAM prApta bhogono ke aprAptanI IcchAno tyAga che, tapamAM AhArano tyAga che ane bhAvamAM potAnA azubha halakA (viSaya kaSAyathI prerita) vicAro - adhyavasAyono tyAga che. uttarottara tyAga vadhu kaThina che kAraNa ke dAnamAM to bAhya, asthira ane anAvazyaka dhanano ja mAtra tyAga che. bhogamAM dhana karatAM nikaTatAno saMbaMdha AtmA sAthe che. bhogathI tRptino anubhava AtmA sIdho ja kare che. jyAre dhana to e bhoganA sAdhanonuM sAdhana che eTale enA tyAga karatA bhogano tyAga vadhu kaparo che. tapamAM AhArano tyAga che. AtmAne sauthI vadhAre mamatva deha upara che ane AhAra uparano tyAga deha upara sIdhI asara kare che. tethI-bIjI bhogonA tyAga karatAM AhArano tyAga muzkela bane che ane potAnA vicArono tyAga to ethI paNa duSkara che. mANasane potAnA vicAro upara - mAnyatAo upara aneruM mamatva hoya che. eTale dAnadharmanI parAkASThAe AtmA pahoMce che tyAre e gurucaraNe saMyama dharma aMgIkAra kare che. AjathI huM sarvasvano dhana, kuTuMba, bhogo ane mArI IcchAnusAra taiyAra thatA AhArano tyAga (bhikSAvRttino svIkAra) karuM chuM eTaluM nahi paNa mArA manano paNa tyAga karuM chuM. je ApanI IcchA e ja mArI IcchA. je Apano vicAra te ja mAro vicAra. A rIte dravyano tyAga e dharmanuM prathama pagathIyuM hovAthI e svavicAro-svacchaMdatAno tyAga e ghaNuM kaparuM kArya hovAthI tathA saMyama jIvana svachaMdatAnA tyAga upara ja vikasatuM hovAthI yogazAstramAM kalikAlasarvajJA zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje kahyuM che ke - "yaH sad bAhyamanityaM ca kSetreSu na dhanaM vapet / kathaM varAkazcAritraM duzcaraM sa samAcareta ? // (prakAza-3. zlo.-120) || rUti vArvizikSA sAthI che
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8. pUbha dharma pUyA devassa duhA vinneyA devabhAvabheema 1 iyareyarajuttA vihu tatteNa pahANaguNabhAvA // 1 // pUjA devasya dvidhA vijJeyA dravyabhAvabhedena / itaretarayuktApi khalu tattvena pradhAnaguNabhAvA // 1 // devAdhidevanI pUjA je prakAre che. (1) dravyapUbha jane (2) bhAvapUla (nizcayanayathI ) banne pUjAo paraspara saMkaLAyelI hovA chatAM (vyavahAramAM) bhAvanuM prAdhAnya hoya to bhAvapUjA kahevAya che ane dravyanuM prAdhAnya hoya to dravyapUjA kahevAya che. (TI.) 'duvihA jidipUA davve bhAve ya, tattha davvaMmi davvehiM / jiNapUA jiNaANApAlaNaM bhAve // ' saMbodhaprakaraNa devAdhidevAdhikAra gAthA. 187 jinendrapUjA, dravya ane bhAva ema be prakAre che. dravyo (puSpAdi) vaDe pUjA te dravyapUjA ane jinAjJAnuM pAlana (saMyama) bhAva bha che. paMDhamA gihiNo sA vi ya tahA tahA bhAvabheyao tivihA / kAyavayamaNavisuddhI sambhUogaraNaparibheyA // 2 11 prathamA gRhiNaH sA'pi ca tathA tathA bhAvabhedatastrividhA / kAyavacomanovizuddhi sambhUtopakaraNaparibhedA // 2 // dravya pUjA gRhasthane hoya. te te prakAranA bhAvonA (karaNa-karAvaNa-anumodana ke jaghanya-madhyama ane utkRSTa) kAraNe te pUjAnA traNa bheda paDe che. mana vacana ane kAyAnI zuddhi vaDe athavA ekatra karela upakaraNonA bhedathI paNa pUjAnA traNa bheda paDe che. ( samaMtabhadrA, sarvamaMgalA jane sarvasiddhiilA . ) savvaguNAhigavisayA niyamuttamarvatthudANapariosA / kAyakiriyApahANA samaMtabhaddA paDhamapUyA // 3 // sarvaguNAdhikaviSayA niyamottamavastudAnaparitoSA / kAyakriyApradhAnA samantabhadrA prathamapUjA // 3 11 1 gha jutto vi hu 2 a paDhamagihINo 3 ka gha ca vatthadANa -
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 pUjAvidhivizikA aSTamI sarvaguNAdhika evA zrI tIrthaMkara paramAtmA jenA viSaya che. jemAM potAnI uttama vastuo (barAsa-caMdana, kesara, dazAMga dhUpa uttama sugaMdhI puSpo vigere) nA dAnathI citta prasannatA thAya che ane kAyAnI kriyA jemAM pradhAna che evI samaMtabhadrA nAmanI prathama dravya pUjA che. (aSTaprakArI vagere) bIyA u savvamaMgalanAmA vAyakiriyApahANesA / puvvuttavisayavatthusu ocittANayaNabheeNa // 4 // dvitIyA tu sarvamaGgalanAmA vAkkiyApradhAnaiSA / pUrvoktaviSayavastuSu aucityAnayanabhedena // 4 // bIjI sarvamaMgalA nAmanI dravya pUjA che. temAM vacana kriyA (stotra, stavana, gIta, vAjiMtrAdi)nuM prAdhAnya hoya che. A pUjAno viSaya zrI jinezvaradeva ja che ane pUjAnI sAmagrI paNa pahelA kahI te ja che. paraMtu temAM vizeSa aucitya lAvavAthI bheda paDe che. taiyA paratattagayA savvuttamavatthumANasaniogA / suddhamaNajogasArA vineyA savvasiddhiphalA // 5 // tRtIyA paratattvagatA sarvottamavastumAnasaniyogA / zuddhamanoyogasArA vijJeyA sarvasiddhiphalA // 5 // trIjI pUjAno viSaya paramatatvarUpa zrI jinezvaradeva ja che. temAM sarvottama vastuo (kSIra samudranA pANI, kalpavRkSanA puSpo vagere)no manathI niyoga karavAmAM Ave che. traNa lokamAM rahela, suMdara puSpAdinuM ApAdana potAnA puSpAdikamAM karIne te puSpAdi dvArA pUjA kare. (snAtra pUjA) zuddha manoyoganA prAdhAnyavALI jJAnasAra TabAmAM (bhAvapUjASTakamAM) A pUjAnuM bhAvanopavItamAnasA' evuM sArthaka nAma ApyuM che. paDhamAvaMcakajogA sammaddiTThissa hoi paDhama tti / iyareyarajogeNaM uttaraguNadhAriNo neyA // 6 // prathamAvaMcakayogAt samyagddaSTerbhavati prathameti / itaretarayogena uttaraguNadhAriNo jJeyA // 6 // prathama avaMcaka yoga (yogAvaMcaka)nA kAraNe samyagdaSTine prathama (samaMtabhadrA) - pUjA hoya che. bIjI (sarvamaMgalA) sAmAyika, pauSadhAdi uttara guNadhArI zrAvakane dvitIya avaMcaka yoga (kriyAvaMcaka)nA kAraNe hoya che.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 pUjAvidhiviMzikA aSTamI taiyA taiyAvaMcakajogeNaM paramasAvagassevaM / jogA ya samAhIhiM sAhujugakiriyaphalakaraNA // 7 // tRtIyA tRtIyAvaMcakayogena paramazrAvakasyevam / yogAzca samAdhibhiH sA khalu RjukakriyAphalakaraNAt // 7 // trIjI (sarvArthasiddhiphalA) pUjA tRtIya avaMcaka (phalAvaMcaka) yoganA kAraNe paramazrAvakane hoya che. vizuddha yoga ane samAdhi vaDe A pUjA sAdhuyogya prakriyArUpa phalanI prApti karAve che. (avaMcaka trayanuM svarUpa) | traNa avaMcakayoganuM svarUpa "saddhi vanya saMpanna-vainApipAvanaiH tathA darzanato yoga AdyAvaMcaka ucyate // ' | darzanathI paNa pAvana evA kalyANa saMpanna sapuruSo sAthe "e sapuruSa che' evA prakAranA darzana oLakhapUrvakano yoga te AghayogAvaMcakayoga kahevAya che. teSAmeva praNAmAdikriyAniyama ityalam / kriyAvaMcakayogaH syAnmahApApakSayodayaH // --- te ja saMtone praNAmAdi karavAno niyama e mahApApa kSayanA udayarUpa kriyAvaMcaka yoga che. eTale ke te mahApApanA kSayathI pragaTe che. phalAvaMcakayogastu sadbhyaH eva niyogataH / sAnubandhaphalAvAptidharmasiddhau satAM matA // ane phalAvaMcaka yoga to satsaMganA kAraNe avazyameva dharmasiddhi viSayaka sAnubandha phalaprApti che. A yogo niSphaLa na hoya tyAre avaMcaka kahevAya che. vizeSa svarUpa yogadaSTi samuccayanI TIkAthI jANavuM. A sAtamA zlokanA cothA pAdano "sAmajiriyanara' evo pATha paNa. che. trIjI pUjAthI zrAvakanI pratimAonI prApti, temAM chellI pratimAmAM sAdhu jevI kriyA ane pachI vIrSollAsa vadhatAM cAritrya prApti e vikAsakrama che. sarakhAvo. "sIgulipinnara' (pratimAzataka pA. 62) 'vigyovasAmigegA abbhudayasAhaNI bhave bIA / nivvuikaraNI taiyA phalayA hu jahatthanAmehiM / ' 1 ca sA hujjugakiriya
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 pUjAvidhivizikA aSTamI samaMtabhaddA vidgonuM upazamana kare che, sarvamaMgalA abhyadaya (svarga)nuM kAraNa che ane sarvasiddhiphalA nivRttine (sarvaviratisaMyamarUpI lAvanArI che. (saMbodha prakaraNa gA.-194) paDhamakaraNabheeNaM gaMnthyAsannassa dhammamittaphalA / sAhujjugAibhAvo jAyai taha nANubaMdhutti // 8 // prathamakaraNabhedena granthyAsannasya dharmamAtraphalA / sA hi RjukAdibhAvo jAyate tathA nAnubandha iti // 8 // prathamakaraNanA bheda vaDe granthI dezanI najIka AvelA (apunarbaka)ne paNa jinA pUjA hoI zake. e pUjA ene dharmanI prApti (bhAvimAM) rUpa phaLa ApanAra bane che. ahIM apunarbadhaka avasthAmAM teno bhAva (Rju) saraLa hoya che. tene (vizeSajJAna ane praNidhAnAdi na hovAthI) dharmano anubaMdha paDato nathI. (TI.) granthi bheda pahelAnI dazA apunarbalakanI hoya che. apunabaMdhakane paNa jinapUjA hoI zake ema paMcAzakamAM kahyuM che. prathamakaraNabhedena granthyAsanna ca dharmamAtraphalevaiyaM / sadyogAdibhAvAt anubandhAsiddhezca // (po'za5-10 .-8) bhavaThiibhaMgo eso taha ya mahApahavisohaNo paramo / niyaviriyasamullAso jAyai saMpattabIyassa // 9 // bhavasthitibhaGga eSa tathA ca mahApathavizodhanaH paramaH / nijavIryasamullAso jAyate saMprAptabIjasya // 9 // saddharma bIja pAmelA AtmAne (A jinapUjAmAM) bhavasthitino bhaMga-nAza kare tevo ane mahApatha bhAvamArgano vizodhaka evo ati ucca stavIrSollAsa jAge che. (TI.) ene ardhapudgalaparAvartathI adhika bhavasthiti na hoya mATe. vizodhaka = ' aMtarAyo dUra karI bhAva mArgamAM laI janAra. saMlaggamANasamao dhammaTThANaM pi biMti samayaNNU / avagAriNo vi itthaTThasAhaNAo ya sammaM ti // 10 // 1 ka gha ca sA hujjagAi; ga hujjaggai; kha hujugai 2 ka aNagAriNo vi (haritAlena 'agAriNo' iti zuddhIkRtaM)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjAvidhiviMzikA aSTamI 57 saMlagnamAnasamako dharmasthAnamapi bruvanti samayajJAH / apakAriNopyatrArthasAdhanAcca samyagiti // 10 // A vIrSollAsane samayajJo-gItArtho saMlagnamAnasamayadharmasthAna (jemAM mAnasa, dharmamAMja saMlagna bane che. dharma sivAya anya koI paNa jyAM karaNIya lAgatuM nathI.) paNa kahe che te yogya ja che. kemake ahIM apakArInuM paNa bhaluM karavAnI vRtti hoya che. pAThAMtara "sArA" vi thI gRhasthane paNa mokSa sAdhI Ape che. paMcaTThasavvabheovayArarjuttA ya hoI esa tti / jiNacauvIsAjogovayArasaMpattirUvA ya // 11 // paMcASTasarvabhedopacArayuktA ca bhavati eSeti / jinacaturviMzikAyogopacArasaMpattirUpA ca // 11 // paMca prakArI, aSTa prakArI, (sattarabhedI) ane sarvopacArayukta ema paNa pUjAnA bheda paDI zake che. (ekapaNa jinezvaranI pUjA) e covIse jinezvarono vinaya karavA rUpa paNa che. (TI.) "tastha ya paMghuvayAra suma+yAMthaAvatI ' puSpa, cokhA, gaMdha, dhUpa ane dIpa vaDe paMca prakArI pUjA thaI zake. "sumavadyAthaparUMvapUvanevejphljlehiN puNo / aTThavihakammadalaNI aduvayArA havaI pUA // ' savvovayArapUyANhavaNaccaNavatthabhUsaNAihiM / phalabalidIvAIhiM naTTagIaArattiAhiM ti // " caityavadana mahAbhASya gA. 20-9-11 puSpa, akSata, gaMdha, dIpa, dhUpa, naivedya, phala ane jala vaDe aSTakarmanI nAzaka evI aSTa prakArI pUjA thAya che. sarvaprakArI pUjAmAM snAna, arcana, vastra, alaMkAra, phala, naivedya, dIpa, nRtya, gIta, Arati vagere Ave. athavA SoDazaka zloka 3jAnI TIkAmAM upAo yazo. paMcopacAra :1. jAnudvayakaradvayottamAGgalakSaNaiH / 2. paMca abhigama sAcavavA vaDe. (i) rAjAne 1 khaga, 2 joDA, 3 mugaTa, 4 chatra ane 5 cAmaranA tyAga vaDe (ii) anyane 1 sacita dravyano tyAga, 2 ayittadravyano atyAga 1 ka gha ca jutto
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 pUjAvidhiviMzikA aSTamI 3. mananI ekAgratA 4. khesa ane 5. jinapratimAnA darzana thatAM ja aMjalI vaDe praNAma. aSTopacAra :- adRmin: zIrSItapRSThabAhuddho thatakSaupacAroyAm / mastaka, udara, pITha, chAtI, be bAhu, be sAthaLa ema ATha aMgo vaDe. sarvopacAra :- sarve: prajArAnta:purahasyazvarathAnimiH / aMtaHpura, hAthI, ghoDA, rathAdisarvasAmagrI vaDe dasArNabhadranI jema. suddhaM ceva nimittaM davvaM bhAveNa sohiyavvaM ti / iya egaMtavisuMddhA jAyai esA tahiTThaphalA // 12 // zuddhameva nimittaM dravyaM bhAvena zodhayitavyamiti / ityekAntavizuddhA jAyate eSA tatheSTaphalA // 12 // vizuddha dravyarUpa je nimitta (pUjAnI sAmagrI) tene zubhabhAva vaDe pavitra banAvavuM joIe. AvI rIte bhAva vaDe te dravya pUjA ekAMta vizuddha bane che ane ISTaphala = mokSada bane che. bIjI rIte artha : zuddha dravyo (jinabiMba, pUjA sAmagrI vagere) nimitto che. te nimittone lIdhe zubha bhAvollAsa jAge che. bhAvollAsanI mAtrA jema adhika tema te dravyo paNa vizuddha banatA jAya che. mATe khUba ja bhAvollAsa jagADI te dravyonI vizuddhi karavI. AvI rIte bhAva vaDe dravyapUjA ekAnta vizuddha bane che. ane anukrame mokSa sudhI laI jAya che. jema kumArapAla mahArAjanA jIve pUrvabhavamAM mAtra pAMca koDInA phUlathI pUjA karelI paraMtu bhAvollAsanI tIvratAnA kAraNe e pUjAthI pachInA ja bhavamAM rAjyanI prApti thAya che. eTaluM ja nahi paNa trIjA ja bhave gaNadhara padavI apAve evI ArAdhanA rAjA hovA chatAM karI zake che. AvatI covIsInA pahelA tIrthaMkaranA gaNadhara thavAnA che. sayakAriyAi esA jAyai ThavaNAi bahuphalA kei / gurukAriyA ne visiTThavihikAriyAe ya // 13 // svayaMkAritayaiSA jAyate sthApanayA bahuphalA kecit / gurukAritayA anye viziSTavidhikAritayA ca // 13 // 1 a ka visuddho
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjAvidhiviMzikA aSTamI 59 svayaMkArita evA jinabiMbanI dravya-pUjA bahu phaLadAyI che, ema keTalAka kahe che. koI vaLI ema kahe che ke pUrvapuruSoe (vRddhoe) karAvela pratimAnI pUjA adhika phaLadAyaka che jyAre bIjA ema kahe che ke - viziSTa vidhithI bharAvela jina pratimAnI pUjA bahuphalavALI che. (TI.) 'gurukAriyAi keI, anne sayakAriyAI taM biMti / vihikAriyAI anne, paDimAe pUaNavihANaM // sabhyatva prakaraeA * thaMDille vi ya esA *maNaThavaNAe pasatthigA ceva / AgAsagomayAihiM itthamullevaNAi hiyaM // 14 // sthaNDilepyeSA manaHsthApanayA prazastikA caiva 1 www AkAzagomayAdibhiratropalepanAdi hitam // 14 11 koI paNa zubha sthAnamAM manasthApanA vaDe A pUjA prazasta che. gRhabhUmi zuddha ane pavitra chANathI lIMpavI joIe. (vAtAvaraNanI prasannatA sarjavAmAM) e hitakara che. *manamAM jinabiMbane dhAraNa karI kSIrasamudranAM pANI, uttama-puSpo vagerethI Apase pUbha DIyo chIje jevI bhAvanA 52vA vaDe. * sthaMDile zuddhasthAnamAtre'pyeSA manaHsthApanayA viziSTa vidhisAmagrI vinA paMcanamaskArasthApanAmAtreNApi prazastA abhimatA, AkAzagomayAdibhiH pavitrordhvasthagomayAdibhirupalepanAdi bhUmyAderhitaM tAvanmAtravidherapi phaladatvAt / SoDazas - zlo 4 vRtti (pA0 yazo0 vi . ) uvayAraMgA iha sovaogasAhAraNANa iTThaphalA I kiMci viseseNa tao savve te vibhaiyavvaM tti // 15 // sopayogasAdhAraNAnAmiSTaphalA atra 1 upacArAGgA iha kiMcidvizeSeNa tataH sarve te vibhAjayitavyA iti // 15 // ahIM anuSThAnomAM upayoga (praNidhAna) e sAdhAraNa che. upayoga sahita anuSThAnamAM pUrvokta sarva pakSo (svayaMkAritAdi) upakAraka che. arthAt upayoga sahita karAtA anuSThAnamAM koI paNa pakSane apanAvavAmAM Ave to te upakAraka che. chatAM potAnI So vizeSatAthI te jaghAno vibhAga rela che. (TI.) ete sarve'pi pakSA: (svakRtasthApanAdipakSAH) svopayogasAdhAraNAnAmanuSThAnAnAM 'uvayAraMga' tti upArAgAnIti
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 pUjAvidhiviMzikA aSTamI kiMcid vizeSeNeSTaphalAH // karma hi sarva sarvasyopayogasadRzaM prazastaM na tu kasyacit kiMcijjAtyA pratiniyataM tato yasya yadupakAraka tasya tad iSTamiti svakRtAdipakSAH sarve'pi vibhaktavyAH svakRtasthApanAdibuddhayA bhakti vizeSotpattau samIcInA iti bhaavH| itthaM ca ye gurvAdipratiSThApitattvaM sarvathAnupayogIti vadanti ye ca vidhipratiSThApitattve eva nirbharaM kurvanti teSAM abhiprAyaM te eva vidanti iti kRtaM ativistareNa / - evaM kuNamANANaM eyAM duriyakkhao ihaM jamme / paralogammi ya goravabhogA paramaM ca nivvANaM // 16 / evaM kurvatAmetAM duritakSaya iha janmani / paraloke ca gauravabhogAH paramaM ca nirvANam // 16 // A rIte dravya pUjA karanArane A janmamAM duritano kSaya thAya che ane paralokamAM uttama bhogo (athavA gaurava ane bhogo)nI prApti ane aMtamAM parama nirvANanI prApti thAya che. ikkaM-pi udagabiMdU jaha pakkhittaM mahAsamuddammi / jAyai akkhayameyaM pUyA vi jiNesu vineyA // 17 // ekamapyudakabindu yathA prakSiptaM mahAsamude / jAyate'kSayamevaM pUjApi jineSu vijJeyA // 17 // mahA samudramAM nAkheluM pANInuM eka paNa TIpuM jema akSaya banI jAya che temAM jinezvarane vize pUjA-e pUjAmAM vaparAyela dravya sAmagrI paNa akSaya banI jAya che. (TI.) dravya pUjAthI upArjana thayela puNyAnubaMdhI puNyane lIdhe te AtmAne saMpattinI prApti sadA thayA ja kare che. tethI e pUjAmAM vyaya karela dravya sAmagrI akSaya thaI gaI ema kahI zakAya. athavA mahA samudramAM paDeluM jala-bindu jema akSaya (samudrarUpa) banI jAya che tema jinapUjA vaDe jinamAM jenI samApatti-ekatA thAya che evo AtmA yer id svayaM pina nI laya che. (saraNAvo gAthA - 18) * akkhayabhAve bhAvo milio tabbhAvasAhago niyamA / na hu taMbaM rasaviddhaM puNo vi taMbattaNamuvei // 18 // akSayabhAve bhAvo militastadbhAvasAdhako niyamAt / nahi tAnaM rasaviddhaM punarapi tAmratvamupaiti // 18 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUjAvidhiviMzikA aSTamI zrI jinezvara devanA akSaya bhAvamAM (kSAyika bhAvamAM) maLelo bhAva (kSayopazama bhAvano zrI jinezvara deva uparano rAga) te bhAvano (kSAyika bhAvano) sAdhaka bane che. jema rasa viMdhyuM tAMbu pharIthI tAmrapaNuM pAmatuM nathI. athavA akSayabhAva (zrI jinezvara paramAtmA)mAM maLelo bhAva tadAkAre pariNamela adhyavasAya niyamA akSayabhAva (jinatva)no sAdhaka che je (arthAt zrI jinezvaradeva uparano ke emanA guNo kevalajJAna, kevaladarzana, anaMta sukha, anaMta vIrya vagere) upara ekAgra banela AtmA. (tadAkAre pariNamela AtmAno kSayopazama bhAvano adhyavasAya ke rAga) e kSAyika bhAva kevalI avasthA ke jinatvano sAdhaka che. kSAyika bhAva kSAyo. bhAvano (akSaya bhAva) mAM maLelo - jina uparano rAga jinezvara deva tadAkAre pariNamela AtmAno adhyavasAya tAMbuM kSayo. bhAvano jina uparano anurAga rasa 61 jJAyikabhAva (akSaya bhAva) jinatvane prApta kare che. suvarNa (kSAyikabhAva) ke jinatva jinezvaranA akSayabhAvamAM (kevalajJAna-darzana vageremAM) ekAgra baneluM citta-dhyAnamAM caDhela AtmAno adhyavasAya tamhA jiNANa pUyA buheNa savvAyareNa kAyavvA / paramaM taraMDamesA jamhA saMsArajalahimmi // 19 // tasmAjjinAnAM pUjA budhena sarvAdareNa kartavyA / paramaM taraNDameSA yasmAtsaMsArajaladhau // 19 11 . saMsAra samudramAM (DubatA jIvone) A (jinendra) pUjA e parama naukA samAna che mATe budhajane zrI jinezvaronI pUjA sarva AdarathI karavI joIe. evamiha davvapUyA lesuddeseNa daMsiyA samayA / iyarA jaINa pAo jogAhigAre tayaM vucchaM // 20 // evamiha dravyapUjA lezoddezena darzitA samayAt / itarA yatInAM prAyo yogAdhikAre tadvakSyAmi // 20 //
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 pUjAvidhiviMzikA aSTamI AvI rIte ahiM AgamomAMthI dravyapUjAno *aMzathI nirdeza karyo che. bhAva pUjA prAyaH sAdhuone hoya tenuM varNana yogAdhikAramAM AgaLa kahIza. rUti pUnavidhirvizikSA aSTamI | * zrI paMcavastaka prakaraNa (stava parijJA, dravyabhAvastava prakaraNa) AdimAM kartAe vistArathI nirUpaNa karyuM che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9. zrAva dhabhaviMzika dhammovaggahadANAisaMgao sAvago paro hoI / bhAveNa suddhacitto niccaM jiNavayaNasavaNaI // 1 // dharmopagrahadAnAdisaMgataH zrAvakaH paro bhavati / bhAvena zuddhacitto nityaM jinavacanazravaNaratiH // 1 // dharmopagrahadAnAdithI yukta, bhAvathI zuddha cittavALo ane nitya jinavacana zravaNamAM rativALo parama zrAvaka hoya che. maggaNusArI saDDho pannavaNijjo kiyAparo ceva / guNarAgI sakkAraMbhasaMgao desacArittI // 2 // mArgAnusArI zrAddhaH prajJApanIyaH kriyAparazcaiva / guNarAgI zakyArambhasaMgato dezacAritrI // 2 // bhArgAnusArI, zraddhANu, prajJApanIya (GDezane yogya), khyiAmAM tatpara, guNAnurAgI ane zakya hoya evA dharmAnuSThAnathI yukta evo te zrAvaka (dezacAritrI) hoya. (saramAvo yoga zads II. 15, pahezapaE II. 189) paMca ya aNuvvayAiM guNavvayAiM ca huMti tinneva / sikkhAvayAiM cauro sAvagadhammo duvAlasahA // 3 // paJca cANuvratAni guNavratAni ca bhavanti trINyeva / zikSAvratAni catvAri zrAvakadharmo dvAdazadhA // 3 // pAMca aNuvrato, traNa guNavrato ane cAra zikSA vrato ema bAra prakAre zrAvaka dharbha che. eso ya suppasiddho sahAiyArehiM ittha taMtammi / kusalapariNAmarUvo navaraM saMi aMtaro neo // 4 // eSa ca suprasiddhaH sahAticArairatra tantre / kuzalapariNAmarUpaH kevalaM sadA''ntaro jJeyaH // 4 // 1 gha saiaMtaro
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ '' zrAvaka dharmaviMzikA navamI A zrAvaka dharma aticAronA nirUpaNa sahita zAstromAM prasiddha che. te zuddhAtma pariNAmarUpa hovAthI sadA AMtarika che. (cittagata che.) (TI.) "dharmastAvar rAAtimavimena puSTi-zuddhimaScittameva' rAgAdimala dUra thavAthI puSTa ane ghAtikarma kSayathI zuddha baneluM citta eja dharma che. puSTi puNyopacaya ane zuddhi thatI AtmanirmaLatA. (yogaviMzikA TIkA-upAdhyAyajI) saMmmA paliyaMpuhutte 'vagae kammANa esa hoi ti / so vi khalu avagamo iha vihigahaNAIhiM hoI jahA // 5 // samyakpalyapRthakttve'pagate . karmaNAmeSa bhavatIti 64 = = sopi khalvapagama iha vidhigrahaNAdibhirbhavatI yathA // 5 // evo Atma pariNAma *palyopama pRthakatva jeTalI karmasthitino kSaya thAya tyAre pragaTe che. tema ja e karmasthitino kSaya paNa vidhigrahaNAdi (vratonuM vidhipUrvaka grahaNa ane niraticAra pAlana vagere)thI thAya che. *samyakatvanI prApti pachI bethI nava palyopama jeTalI karma sthitino kSaya thAya tyAre dezavirati pariNAma pragaTe. *arthAt dezaviratino AtmapariNAma AvyA vinA paNa vidhipUrvaka vrata grahaNa kare ane tenuM pAlana kare te dharmanI prAptimAM upakAraka bane che. mohanIya Adi karmonI 70 koTAkoTi sAgaropama Adi sthitimAMthI yathApravRttakaraNa vaDe sthiti khapAvatAM khapAvatAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga nyUna eka koDAkoDI sAgaropama zeSa rahe tyAre granthi bheda thatAM samyakatvanI prApti thAya che. pachI 2 thI 9 palyopama pramANa sthitino kSaya thatAM dezaviratino pariNAma prApta thAya che. e pariNAmanI prApti pahelAM vratagrahaNa karyA hoya to tethI athavA vratanA pAlanathI karmasthitino hrAsa thAya che ane karmasthitino hrAsa thatAM bhAvathI dezaviratinI prApti thAya. (paMcAzaka) gurumUle suyadhammo saMviggo ittaraM va iyaraM vA I gives vayAI koI pAlai ya tahA niraiyAraM // 6 // gurumUle zrutadharmaH zrutadharmaH saMvigna itvaraM vetaraM vA 1 gRhNAti vratAni ko'pi pAlayati ca tathA niraticAram // 6 // 1 ga, gha, ca, sa dhammApaliya 2 a puhatte; 3 ca hoi taha
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dharmaviMzikA navamI 65 guru pAse dharma sAMbhaLIne saMvigna banelo koIka ittarika (alpakAla mATe) athavA yAvatkathita (yAvajjIva mATe) vrato grahaNa kare che ane niraticAra pAlana Dare che. aiso Thiio itthaM na u gahaNAdeva jAyaI niyamA / gahaNovariM pi jAyai jAo vi avei kammudayA // 7 // eSa sthiteritthaM na tu grahaNAdeva jAyate niyamAt / grahaNoparyapi jAyate jAtopyapaiti karmodayAt // 7 11 e (karmasthitino kSaya) vratonA grahaNa mAtrathI thAya evo niyama nathI. vrata grahaNa pachI paNa e thAya, (pariNAme dezaviratino pariNAma paNa vrata grahaNa karyA pachI pragaTe) ane e kSaya (karmasthitinA hrAsa ane tenA pariNAme pragaTelo dezaviratinA pariNAma thayA pachI paNa) azubha karmodayathI pAcho jato rahe che. taMmhA niccasaIe bahumANeNaM ca ahigayaguNaMmi / paDivakkhaduguMchAe pairiNaiyAloyaNeNaM ca // 8 // tasmAnnityasmRtyA bahumAnena cAdhigataguNe .. pratipakSajugupsayA pariNatikA''locanena ca // 8 // titthaMkarabhattIe susAhujaNapajjuvAsaNAe ya 1 uttaraguNasaddhAe ittha sayA hoi jaiyavvaM // 9 // tIrthaMkarabhaktyA susAdhujanaparyupAsanayA ca 1 uttaraguNazraddhayA'tra sadA bhavati yatitavyam // 9 // mATe (dezaviratino pariNAma na Avyo hoya to karmasthitinA hrAsa dvArA tenI prApti mATe ane prApta thayo hoya to enA rakSaNa mATe) A pramANe nitya prayatna 52vo bherdhaye. *sopakramatvAt viratyAvArakakarmaNAm / tathAvidhaprayatnasya ca tadupakramaNasvabhAvatvAditi (prathamapaMyAzaGa gA. apanI TIDA) 1 ka gha ca eso ThiIu itthaM 2 a pustake ( mudritapustake) tamhA nicceti gAthA navamI, titthaMkareti gAthA cASTamIti vyatyAso ddazyate 3 ka parivaiyAloyaNeNaM; gha ca parivaiyAlovaNeNaM ca kha caiyAlovaNeNa
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAvaLa. 66 zrAvaka dharmavizikA navamI 1. adhigataguNo (samyakatva, aNuvrato vagere)nI vAraMvAra smRti. 2. prApta thayela e guNone vize bahumAna = bhAva pratibaMdha (athavA e guNo jemane prApta thayela che - temanuM bahumAna) pratipakSa (mithyAtva, prANivadha vagere) pratye jugupsA. pariNati Alocana - adhigata guNonA vipakSabhUta mithyAtvAdi dAruNaphaLavALA che ane adhigata guNo (samyakatvAdi) paramArthahetu che, ema vipAkanuM paryAlocana. tIrthakarabhakti = vinayAdi (tIrthakara devo sarva guNonA nidhAna hovAthI temanI bhaktithI sarvaguNonI prApti avazyameva thAya che.) sAdhupuruSonI paryApAsanA (bhAvayatilokanI sevA) uttaraguNanI zraddhA (uttaramu0AvakumALo yogazataka gA. 45 arthAt pAMca aNuvrata ane mULa guNonA pAlanamAM upakAraka evA traNa guNavrata ane cAra zikSA vrato pratye Adara dharAvavo) upara uparanA guNonI abhilASA sevavI, arthAtu samyakatva hoya to dezaviratinI, dezaviratI hoya to sarvaviratInI. evamasaMto vi imo jAyai jAo vi na paDai kayAi / tA itthaM buddhimayA apamAo hoi kAyavvo // 10 // evamasannapyayaM jAyate jAtopi na patati kadAcit / tadatra buddhimatA'pramAdo bhavati kartavyaH // 10 // dezaviratino pariNAma utpanna na thayo hoya to A rIte vartavAthI te utpanna thAya che ane jo te utpanna thayelo ja hoya to te kadApi paDato nathI. mATe buddhimAnA puruSe A viSayamAM apramatta banavuM joIe. (arthAta upara 9mA zlokamAM kahelI sAta bAbatomAM ane have pachI kahevAtI caryAmAM udyamazIla rahevuM joIe.) nivasijja tattha saDDo sAhUNaM jattha hou saMpAo / ceiyagharA u jahiyaM tadannasAhammiyA ceva // 11 // nivasettatra zrAddhaH sAdhUnAM yatra bhavati saMpAtaH / caityagRhANi ca yasmiMstadanyasAdharmikAzcaiva // 11 // zrAvake tyAM vasavuM joIe, jyAM sAdhuonuM AvAgamana hoya, jyAM caityagRho , (jinamaMdiro) hoya ane jyAM anya sAdharmiko paNa hoya.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 zrAvaka dharmaviMzikA navamI navakAreNa viboho aNusaraNaM sAvao vayAiM me / jogo ciMivaMdaNamo paJcakkhANaM tu vihipuLvaM // 12 // namaskAreNa vibodhonusmaraNaM zrAvako vratAni me / yogazcitivandanamo pratyAkhyAnaM tu vidhipUrvam // 12 // navakAranA smaraNa vaDe jAge, huM zrAvaka chuM - mAre amuka vrato che - vagere saMbhAre, laghuzaMkAdi bAdhA TALIne caityavandana vagere zubhayogomAM pravarte, vidhipUrvaka pthyjaae| re. (TI.) evaM hi dehabAdhAparihArataH samAdhezcaityavandanAdInAM bhaavaanusstthaantaa| taha caiIharagamaM sakkAro vaMdaNaM gurusagAse / paJcakkhANaM savaNaM jaipucchA uciyakaraNijjaM // 13 // tathA caityagRhagamanaM satkAro vandanaM gurusakAze / pratyAkhyAnaM zravaNaM yatipRcchA ucitakaraNIyam // 13 // pachI daherAsare jAya, jinapUjA kare, guruvaMdana karI (guru pAse paccakakhANa le,) vyAkhyAna zravaNa kare, sAdhune sukhazAtA pUche ane kAMI kAma kAja hoya te pUche. (glAnane mATe auSadha Adi lAvavAnuM kAma hoya te pUche) aviruddho vavahAro kAle vihibhoyaNaM ca saMvaraNaM / ceiharAgamasavaNaM sakkAro vaMdaNAI ya // 14 // aviruddho vyavahAraH kAle vidhibhojanaM ca saMvaraNam / caityagRhAgamazravaNaM satkAro vandanAdizca // 14 // loka ane dharmane virodha na Ave te rIte vyavahAra (vepAra) kare. kAle vidhi-bhojana kare, supAtra dAna - (atithi AdinI bhakti karIne) muTisahiyaM vagere paccakakhANa kare, caityagRhamAM AvI AgamanuM zravaNa kare, dhUpa-dIpa Adi pUjA kare, guruvandanAdi kare. (AdithI pratikramaNa vagere laI zakAya) (TI.) lokamAM nindA nA thAya ane zAstra jeno niSedha na karyo hoya evA vyApArathI AjIvikA calAve. karmAdAnaparihArato'navadyaprAyo vyavahAro' paMyAza-1 zlo. 43 ttii| 1 ka ciivaMdaNago 2 ka kha ga ja ceihara 3 taha bhoyaNaM (zrAvakadharma0)
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zrAvaka dharmaviMzikA navamI * savAre dharma zravaNa karIne pachI pravRtti zarU kare, eTale AkhA divasanI pravRttimAM dharmanI chAyA rahe ane sAMje AkhA divasanI pravRttithI caDheluM mohanuM jhera AtmAmAM vyApe nahi. jaivissAmaNamucio jogo navakAraciMtaNAIo / gihigamaNaM vihisuvaNaM saraNaM gurudevayAINaM // 15 // yativizramaNamucito yogo namaskAracintanAdikaH / gRhigamanaM vidhisvapanaM smaraNaM gurudevatAdInAm // 15 // abbaMbhe puNa viraI mohaduguMchA satattaciMtA ya / itthIkalevarANaM, tavviraesuM ca bahumANo // 16 // abrahmaNi punarviratirmohajugupsA svatattvacintA ca / "strIkalevarANAM, tadvirateSu ca bahumAnaH // 16 // sAdhunI vizrAmaNA (pagacaMpI vigere bhakti) sevA kare, sAmAyika kare, ucita yogamAM pravarte, navakAranuM cittana kare, ghera jaI vidhipUrvaka sUve, deva-gurnAdinuM smaraNa kare, abrahmanI virati kare, mohanI jugupsA kare, strI klevaranA tattvanI (svarUpanI) vicAraNA kare (strI deha e mAMsa-asthi vagerenA piMDa che, mala-mUtranI koThI che, narakanI dIvI che, ityAdi vicAraNA kare) abrahma ane strI uparanA rAgathI virAma pAmelA mahAtmAo pratye bahumAna karato sUve. suttaviuddhassa puNo suhumapayatthesu cittavinnAso / bhavaThiinirUvaNe vA ahigaraNovasamacitte vA // 17 // suptavibuddhasya punaH sUkSmapadArtheSu cittavinyAsaH / bhavasthitinirUpaNe vA adhikaraNopazamacitte vA // 17 // rAte jAge tyAre sUkSma padArtho (karma-AtmAdi) nA cintanamAM citta parove, bhavasvarUpanuM ciMtana kare, ke - "adhikaraNo - kalaha - khetI vagere vyApAra AraMbhathI mAruM citta kyAre ane kevI rIte nivRtta thaze, enI vicAraNA kare. 1 gha ca navikAra 2 gha ca hatthIkalevarANaM 3 gha muttaviuddhassa 4 a yA
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka dharmaviMzikA navamI 69 "raMko rAjA nRpo raMkaH svasA jAyA janI svasA / sudhI muThThI khullI hullI trAsI niLio bhava: " AuyaparihANIe asamaMjasaciTThiyANa va vivAge / khaNalAbhadIvaNAe dhammaguNesuM ca vivihesu // 18 // AyuHparihANau asamaJjasaceSTitAnAM vA vipAke / kSaNalAbhadIpanAyAM dharmaguNeSu ca vividheSu // 18 // AyuSya - aMjalimAM rahela jalanI jema pratikSaNa ochuM thaI rahyuM che. hiMsAdi asadAcaraNanA kaTuvipAka manuSyabhavanI eka kSaNanA lAbhanI vicAraNA ... ? eka kSaNa jeTalA alpakALamAM paNa zubha adhyavasAyathI ghaNA ja zubha karma puNyanI prApti ane azubha adhyavasAyathI pApanAM thoka bhegAM thAya che - be kSaNa = mokSasAdhanAno avasara - dravyathI kSetrathI. kAlathI bhAvathI manuSyapaNuM AryakSetra duHSamasuSamAdi bodhinI prApti thaI gaI che te - "yugazamilAnyAya thI atidurlabha che. jema ghora aMdhakAramAM dIpaka zaraNarUpa che, tema A saMsAranA ajJAnarUpI aMdhakAramAM jinAgamanI prApti e dIpakanI prApti tulya che athavA saMsArasAgaramAM jinadharmanI prApti e dvIpanI prApti samAna che ane dharmanA lAbha ke kSamAdi guNonA kAraNa, svarUpa ane phalanI vicAraNAmAM citta lagAve. (TI.) vipAka : vavacAra manavA viUT-para pavitnovaVII i . savvajahannaudao, dasaguNio ikkasikayANaM // vadha, baMdha, mAravuM-kalaMka ApavuM, bIjAnAM dhanane chupAvavuM - A pratyeka kAryanuM ochAmAM ochuM 10 gaNuM phaLa maLe che. bAhagadosavivakkhe dhammAyarie ya ujjayavihAre / emAicittanAso saMvegarasAyaNaM deiM // 19 // bAdhakadoSavipakSe dharmAcArye codyatavihAre / evamAdicittanyAsaH saMvegarasAyanaM dadAti // 19 // artha kAma vagere je kAMI potAnI ArAdhanAmAM bAdhaka banato hoya tenA vipakSanI vicAraNA kare - jema ke dhanamAM rAga hoya to vicAre ke - dhananA 1 vAhaga 2 kha, ga, gha, ca, ujjuya 3 gha, ca, rasAyaNaM deiM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zrAvaka dharmavizikA navamI upArjanamAM paNa phleza che. potAne bodhimAM hetu banela guruno upakAra vALavo keTalo duSkara che tathA suvihita munionI je carcA athavA pote kyAre sarva AraMbhano tyAga karI e munionI jema vicaraze vagere vicAraNArUpa saMvega rasAyaNa Ape. (e rIte vicAravAthI saMvega utpanna thAya che mATe e vicAraNAne ja saMvega rasAyaNa kahyuM - prathamapaMcAzaka vRtti) gose bhaNio ya vihI iya aNavarayaM tu ciTThamANassa / paDimAkameNa jAyai saMpunno caraNapariNAmo // 20 // goSe bhaNitazca vidhirityanavarataM tu ceSTamAnasya / pratimAkrameNa jAyate saMpUrNazcaraNapariNAmaH // 20 // paroDhie uThe tyAre paNa upara kahyA pramANe vidhi samajavo. (athavA paroDhiyAno vidhi navakArathI jAge vagere) A rIte niraMtara *vartanArane pratimAonA kramathI sarvavirati cAritranI prApti thAya che. *A rIte vartanArane dezaviratinA pariNAmanI prApti thAya che, prApti thayelI hoya to enuM rakSaNa thAya che ane ArAdhanAmAM vadhatA krame pratimAo jevI viziSTa sAdhanAmAM caDhe che. chellI pratimAmAM sAdhu jevI ja caryA ane pachI sarvaviratinA pariNAmanI prApti kare che. (yogasiddhi mATe apunabaMdhaka, mArgAnusArI AtmAoe zuM karavuM ? ane prApta guNasthAnakanI zuddhi ane sthiratA mATe sAdhake kayI rIte vartavuM tathA arati, rAga, dveSa ane mohAdi doSo TALavA zuM karavuM ? zuM vicAravuM ? ke jethI tatvapariNati ane cittadhairya prApta thAya ke je parama mokSa sukhanAM sAdhaka bane. e mATe juo yogazataka gA. 40/77.). "evaM abbhAsAo tattaM pariNAmayaM cittathejjaM ca / gAya mAvApunI sivasusaMsadamAM paramaM aa 77 " (yogazataka) arati = prApta guNomAM kheda-kaMTALo upaje to tene nivAravA mATe zuM karavuM? yogazataka gA. 46/49. (TI.) A viMzikAnA keTalAka zloko zrAvaka dharmavidhi prakaraNa gA. 106, 8 (ahIM 8-9-10) tathA 111/20 (ahIM 11/20) tathA prathama paMcAzaka gA. 41/ 50 nA zloko ahIMnI 120 gAthAne lagabhaga maLatA che. |ti zrAvathaviziva navamI
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. zrAvakanI pratimAo dasaNa vaya sAmAiya posaha paDimA abaMbha saccitte / AraMbha pesa uddiTThavajjae samaNabhUe ya // 1 // darzanavratasAmAyikapoSadhapratimA abrahmasacitte / ArambhapreSoddiSTavarjakaM zramaNabhUtaM ca // 1 // eyA khaluikkArasaguNaThANagabheyao muNeyavvA / samaNovAsagapaDimA baijjhANuTThANaliMgehiM // 2 // etAH khalvekAdazaguNasthAnakabhedato jJAtavyAH / zramaNopAsakapratimA bAhyAnuSThAnaliGgaiH // 2 // 1 darzana, 2 vrata, 3 sAmAyika, 4 pauSadha, 5 pratimA (abhigraha vizeSa - kAyotsargapratimA) ane 6 abrahmavarjana, 7 sacittatyAga, 8 AraMbhatyAga, 9 pRSya (nokara-cAkara dvArA AraMbhano tyAga) tyAga, 10 uddiSTa tyAga (potA mATe karelA AraMbhano tyAga) ane 11 zramaNabhUta (sAdhu jevuM jIvana jIvavArUpa) pratimAM A zramaNopAsakanI (zrAvakanI) agyAra pratimAo che. bAhya anuSThAna (kriyAkalApa)nA liMgathI ane guNasthAnakanA bheda (zubhabhAvanI taratamatA) vaDe A agiyAra pratimAo jANavI. (TI.) prathamanI pAMca pratimAo vidhirUpa che. pachInI pAMca niSedharUpa che ane chellI pratimAmAM badhAno-vidhiniSedhano saravALo che. eka ja dezavirati guNasthAnaka hovA chatAM paNa vizuddhinI taratamatAe bhinna-bhinna pratimAo hoI zake che. sarvavirati sudhI pahoMcavA mATe kramika vikAsanA pagathiyAnI sUcaka A pratimAo che. enuM sUcana paNa "TUvAImeyamo' padathI maLI rahe che arthAta sarvaviratano pariNAma na Avyo hoya to A pratimAo (jemAM uttarottara bhAvanI vizuddhi che)nA krame sAdhanA karatAM vizuddha evA sarvaviratipaNAnA bhAvanI prApti karI zakAya che. sussUsAI jamhA daMsaNapamuhANa kajjasUya tti / kAyakiriyAi sammaM lakkhijjai ohao paDimA // 3 // 1. gha babbhANuTThANa
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 zrAvaka pratimAviMzikA dazamI zuzrUSAdiryasmAddarzanapramukhAnAM kAryasUcakA iti / kAyakriyayA samyaglakSyata oghato pratimA // 3 // zazraSAdi (yothI gAthAmAM kahela) darzana pratimAnA kAryane sUcave che. (zuzraSA = tattva sAMbhaLavAnI icchA Adi lakSaNo je zrAvakamAM dekhAya te darzana pratimAdhArI che, ema samajI zakAya) tema sAmAnyataH kAyakriyAthI kaI pratimA che, te oLakhI zakAya che. sUssUsA dhammarAo gurudevANaM jAsamAhIe / veyAvacce niyamo daMsaNapaDimA bhave esA // 4 // zuzrUSA dharmarAgo gurudevAnAM yathAsamAdhau / vaiyAvRtye niyamo darzanapratimA bhavedeSA // 4 // dharma sAMbhaLavAnI IcchA, dharmarAga ane zakti tathA samAdhi mujaba (potAne samAdhi rahI zake teTalA pramANamAM) deva ane gurunI vaicAvaccano niyama e darzana pratimA che.TI.) zraddhA to A pratimAnA vahana pUrve paNa hoya, paraMtu ahIM zaMkAdi doSa ane rAjAbhiyoga vigere AgAranA tyAga ane samyakatvanA AcAra pAlana vizeSathI A pratimA samajavI. (pravacanasAroddhAra) yogazatakamAM A zuzruSAdi guNone samyagdaSTinA liMgo kahyA che. sussUsadhammarAo gurudevANaM jahA samAhIe / verAvaLye niyamo sarpAdidi livuM yogazataka gA. 14 paMcANuvvayadhArittamaNaiyAraM vaesu paDibaMdho / vayaNA taMdaNaiyArA vayapaDimA suppasiddha tti // 5 // paJcANuvratadhAritvamanaticAraM vrateSu pratibaMdhaH / vacanAttadanaticArAd vratapratimA suprasiddheti // 5 // niraticAra pAMca aNuvratanuM pAlana ane vratone vize bhAva pratibaMdha - uttara guNonA bahumAnapUrvaka zAstrokta rIte (jinavacanAnusAra) nirapavAdapaNe aticAra - rahita vratapAlanarUpa vratapratimAM prasiddha che. (TI.) bAra vrata viSayaka vadha - baMdhAdi sarvaaticArone mahata prayatnathI varjavA joIe. (pravacanasAroddhAra) 1 ka gha samAhIyaM 2 gha ja tahaNaMiyArA
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 zrAvaka pratimAviMzikA dazamI taha attavIriullAsajogao rayatasuddhidittisamaM / sAmAiyakaraNamarsai sammaM sAmAiyappapaDimA // 6 // . tathAtmavIryollAsayogato rajatazuddhidIptisamam / sAmAyikakaraNamasakRtsamyaksAmAyikapratimA // 6 // AtmavIrSollAsa vaDe rajata (cAMdI)nI zuddhi ane sAtti samAna sAmAyika anekavAra karavuM te trIjI sAmAyika pratimA che. (TI.) dezavirati sAmAyikamAM anumodanano tyAga na hovAthI te cAMdInI kAnti ane zuddhi jevuM che, jyAre sarvavirati sAmAyikamAM sAvadhanA anumodanano paNa sarvathA tyAga hovAthI te suvarNanI zuddhi ane kAnti jevuM che. anekavAra = dvisaMdhyAe (pravacanasAroddhAra) posahakiriyAkaraNaM pavvesu tahA tahA suparisuddhaM / jaMibhAvabhAvasAhagamaNaghaM taha posahappaDimA // 7 // poSadhakriyAkaraNaM parvesu tathA tathA suparizuddham / yatibhAvabhAvasAdhakamanaghaM tathA poSadhapratimA // 7 // parvatithie niSpApa ane yatipaNAnA pariNAmanI sAdhaka evI (caturvidha AhAra tyAga, zarIra satkAra tyAga, abrahmatyAga ane sAvadha vyApAra tyAga rUpa) pauSadhakriyA che te prakAre vizuddha rIte karavI te cothI pauSadha pratimA che. (TI.) parvatIthi = yausa, mA6bha, amAvAsyA mane pUrNimA. (pravayana sAroddhAra) puSNAti dharmamiti pauSadham / dharmanI puSTi re te pauSadha. pavvesu ceva rAI asiNANAikiriyAsamAjutto / mAsapaNagAvahi tahA paDimAkaraNaM tu tappaDimA // 8 // parvesu caiva rAtrAvasrAnAdikriyAsamAyuktaH / mAsapaJcakAvadhi tathA pratimAkaraNaM tu tatpratimA // 8 // asnAnAdi kriyAthI yukta evo zrAvaka pauSadha divasonI ja rAtrie (catuSpatha upara) kAyotsargamAM rahe te pAMca mAsanI avadhivALI pratimA (kAyotsarga) pratimA che. (TI.) A pratimA pauSadhanA divasamAM samajavI ane tenuM parimANa AkhI rAtrI jANavuM. 1 a masaI 2 a kiriyAkaraNaM paMcamu pavvesu tahA suparisuddhaM' gha ca pavvesu-tahA supari 3 ka gha ca jaibhavabhAvapasAgaha
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrAvaka pratimAviMzikA dazamI A pratimA svIkAranAra AtmA pUrvokta cAra pratimAo yukta hoya ane avicalA sattvazIla hoya, kAyotsargamAM je kaMI upasargo thAya te sahana kare, A pratimAo svIkAranAra pratimAkalpanA jJAnayukta hoya, kAraNa ke - ajJAnI to sarvatra varya che. (pravacana sAroddhAra) asiNANa viyaDabhoI mauliyaDo rattibaMbhamANeNa / paDivakkhamaMtajAvAisaMgao ceva sA kiriyA // 9 asnAnavikRtabhojI maulikRto rAtribrahmamAnena / pratipakSamantrajApAdisaMgatazcaiva sA kriyA // 9 // . (pauSadhadina sivAyanA divasamAM paNa) pragaTa bhojana - prakAzamAM (divase) bhojana kare, (rAtri bhojanatyAga, vastranA be cheDA chUTA rAkhavA, kaccha na bAMdhavo, (colapaTTA jevuM vastra paheravuM) rAtre parimANakRta brahmacaryanuM pAlana, kAmAdi doSonI pratipakSI evI brahmacaryAdinI bhAvanA. namaskAra mahAmantrAdino jApa vagere kriyAothI yukta ja A pratimA hoya che. (TI.) kAyotsargamAM rahelo te trilokapUjya, kaSAyA vijetA evA zrI jinezvara devanuM dhyAna kare athavA prabhunI apekSAe kAma, krodhAdi dUSaNayukta hovAthI pratipakSabhUta evA potAnA AtmAnI nindA kare. evaM kiriyAjutto'baMbhaM vajjei navara rAI pi / chammAsAvahi niyamA esA u abaMbhapaDimatti // 10 // evaM kriyAyukto'brahma varjayati kevalaM rAtrAvapi / SaNmAsAvadhi niyamAdeSA tvabrahmapratimeti // 10 // pUrvokta kriyAthI yukta rAtre paNa abrahmanA tyAgarUpa cha mAsanI avadhivALI A abrahmavarjana pratimA che. (TI.) uttarottara pratimA ArAdhatAM pUrva-pUrva sarvapratimAonAM anuSThAna vizeSapaNe ArAdhavAnA hoya che. strI sAthe praNayakathA, kAmakathA ane vibhUSAno utkarSa (zarIra mAtrane yogya vibhUSA kare) parihare, (cittanI vihalatA karanAra hovAthI kAmakathA Adino paNa pratiSedha karyo che.) (pravacanasAroddhAra) asnAna ane keza, roma, nakhanI vibhUSA na kare. AvazyakacUrNi. jAvajjIvAe vi hu esA'baMbhassa vajjaNA hoi / evaM ciya jaM citto sAvagadhammo bahupagAro // 11 // yAvajjIvamapi khalveSA'brahmaNo varjanAdbhavati / evameva yaccitraH zrAvakadharmo bahuprakAraH // 11 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka pratimAviMzikA dazamI 75 yAvajjIva mATe abrahmanA tyAgathI A pratimA paNa yAvajjIvanI hoI zake kAraNa ke zrAvaka dharma bhinna-bhinna prakArano hovAthI enA aneka bhedo che. evaMviho u navaraM saccittaM pi parivajjae savvaM / sat ya mAse niyamA phAsuyabhogeNa tappaDimA // 12 // evaMvidhastu kevalaM sacittamapi parivarjayati sarvam / saptAn ca mAsAnniyamAt prAsukabhogena tatpratimA // 12 // A rIte ArAdhanA karato te zrAvaka sarvasacittano paNa tyAga kare ane mAtra prAsuka bhojana upara ja rahe te sacittavarjana pratimA jANavI. A pratimA sAta bhAsanI che. jAvajjIvAe vi hu esA saccittavajjaNA hoi / evaM ciya jaM citto sAvagadhammo bahupagAro // 13 // yAvajjIvamapi khalveSA sacittavarjanAdbhavati 1 evameva yaccitraH zrAvakadharmo bahuprakAraH // 1.3 // yAvajjIva mATe sacittanA tyAgathI A pratimA yAvajjIva mATenI paNa hoI zake. kAraNa ke zrAvaka dharma eka sarakho nathI. te bhinna-bhinna prakArano hovAthI aneka prakArano che. evaM ciya ArambhaM vajjai sAvajjamaTThamAsaM jA / tappaDamA pesehiM vi appaM kAre uvautto // 14 // evamevArambhaM varjayati sAvadyamaSTamAsaM yAvat / tatpratimA preSairapyalpaM kArayatyupayuktaH // 14 11 evI rIte te jyAre ATha mAsa sudhI pote sAvadha AraMbhano tyAga kare ane nokarAdi pAsethI paNa pote upayogayukta rahI alpaAraMbha karAve tyAre te AraMbhavarjana pratimA che. (TI.) svayaM AraMbha varSe paNa tathAvidha tIvrapariNAmanA abhAve AjIvikA nimitte te bIjA pAse sAvadha vyApAra karAve. prazna : ahIM te zrAvaka pote bhale AraMbhamAM pravartAto nathI paNa bIjAo pAse AraMbha karAve che, eTale hiMsA to pahelAnI jema ja rahI.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 zrAvaka pratimAviMzikA dazamI uttara : pahelAM to te svayaM hiMsA karato hato ane bIjAo pAse paNa karAvato hato, tethI ubhayajanya AraMbha cAlu hato. have pote AraMbha nathI karato teTalo lAbha thayo. jema moTA vyAdhimAM thoDo thoDo paNa vyAdhino kSaya - sudhAro hita mATe ja thAya che. tema thoDo paNa AraMbha tyAga lAbha mATe ja thAya che. (pravacana sAroddhAra) tehiM pi na kAreI navamAse jAva pesapaDima tti / puvvoiyA u kiriyA savvA eyassa savisesA // 15 // tairapi na kArayati navamAsAnyAvatpreSyapratimeti / pUrvoditA tu kriyA sarvaitasyAH savizeSA // 15 // (putra, bhAI vagerenI upara kuTuMbano bhAra nAMkhI dhana dhAnyAdI parigrahamAM alpa mamatAthI) nokarAdi pAse paNa AraMbha karAve nahi. e rIte nava mAsanI A preSyavarjanapratimA che. pUrvokta sarvakriyA A pratimA vahana karanArane savizeSa hoya. uddiTTAhArAINa vajjaNaM ittha hoi tappaDimA / dasamAsAvahi sajjhAyajhANajogappahANassa // 16 // uddiSTAhArAdInAM varjanamatra bhavati tatpratimA / dazamAsAvadhi svAdhyAyadhyAnayogapradhAnasya // 16 // svAdhyAya - dhyAna yoganI pradhAnatAvALo te zrAvaka dasa mAsa sudhI potAne uddezIne banAvela (ke acitta karela) AhArAdinuM varjana kare te dazamI uSTivarjanA pratimA. (mA pratibhAmAM manumohanano payA tyA .) (TI.) mA pratibhAdhArI shraavsjamInamAM dATela suvarNAdika dravyane vize tenA putra, bhAI vagere pUche to te jANato hoya to kahe. nahitara, huM kaMI paNa jANato nathI, mane yAda nathIM ATalo uttara Ape. A sivAya bIjuM kAMI paNa gRhakArya karavuM tene na kalpe. (pravacanasAroddhAra) ikkArasa mAse jAva samaNabhUyapaDimA u carima tti / aNucarai sAhukiriyaM ittha imo avigalaM pAyaM // 17 // ekAdaza mAsAnyAvacchramaNabhUtapratimA tu carameti / anucarati sAdhukriyAmatrAyamavikalaM prAyaH // 17 // chellI zramaNabhUtapratimAmAM te agiyAra mAsa sudhI prAyaH saMpUrNa sAdhu-kriyA Ayare. (TI.) nikhilasAdhusAmAcArIsamAcaraNacaturaH samiti guptAdikaM samyag 1 gha savvoiyassa
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka pratimAviMzikA dazamI 77 anupAnavat mikSArtha vRttineSa praviti zramaNabhUta pratimAdhArI astrAthI ke locathI mUMDa mastaka rahe. rajoharaNa vagere sAdhunI jema badhAM upakaraNo grahaNa karI sAdhunI jema anuSThAna kare. mAsakalpAdithI grAmanagaramAM aNagAranI jema vicare. gocarI jatAM, gharamAM pesatA A pramANe bole : zramaNopAsaka evA pratimAdhArIne bhikSA Apo. koI pUche ke tame koNa cho ? to kahe ke "huM pratimAdhArI zramaNopAsaka chuM." mamakArano viccheda nahi thayo hovAthI svajanonA sannivezane jovA mATe tyAM jAya paNa tyAM ya sAdhunI jema varte. tyAM svajanonA uparodhathI paNa gRhacintAdi na kare. snehIjano snehavaza aneSaNIya bhakta pAnAdi kare to temanA AgrahathI paNa te na le. prAsuka ane eSaNIya AhArapANI le. (pravacanasAroddhAra) AseviUNa eyaM ko vi pavvayai taha gihI hoi / tabbhAvabheyaMo cciya visuddhisaMkesaNaM // 18 // AsevyaitAM ko'pi pravrajati tathA gRhI bhavati / tadbhAvabhedata eva vizuddhisaMklezabhedena // 18 11 - A pratimA vahana karIne koI dIkSA aMgIkAra kare, to koI zrAvaka rahe che. pariNAmanA bhedane kAraNe Ama bane che. vizuddha pariNAmavALo dIkSA le-che ane saMkliSTa pariNAmavALo gRhI bane che. (TI.) jaghanyathI dareka pratimAno kALa antarmuhUrta che te dIkSA letAM pUrve ke maraNa samaye hoya, anyathA nahi. (pravacana sAroddhAra) eyA u jahuttaramo asaMkhakammakkhaovasamabhAvA huti paDimA pasatthA visohikaraNANi jIvassa // 19 // yathottaramasaMkhyakarmakSayopazamabhAvAt etAstu I bhavanti pratimAH prazastA vizodhikaraNAni jIvasya // 19 // A pratimAo uttarottara asaMkhyAtaguNa karmonA kSayopazamavALI che. tethI jIvanI uttarottara vizuddhinI te sAdhaka hovAthI prazasta che. AseviUNa yA bhAveNa niogao jaI hoi / jaM uvari savvaviraI bhAveNaM desaviraIDa // 20 // 1 ka bheyao viya 2 a gha ca viraIo
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvaka pratimAviMzikA dazamI AsevyaitA bhAvena niyogato yati rbhavati 1 yadupari sarvaviratirbhAvena dezaviratistu // 20 // A pratimAonuM bhAva vaDe Asevana karIne niyamA yati thAya che athavA jenA pachI sarvavirati Ave evo bhAvathI zrAvaka (dezavirati) bane che. vistAra mATe juo upAsakadazAMga-1 | paMcAzaka - 10 (rAtribhojana tyAga * 5 mI pratimA ane uddiSTa-bhaktapAnavarjana ane zramaNabhUta 11mI Avazyaka cUrNi) // iti zrAvakapratimAviMzikA dazamI // 78
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. yati dharma namiUNa khINadosaM guNarayaNanihiM jiNaM mahAvIraM / saMkheveNa mahatthaM jaidhammaM saMpavakkhAmi // 1 // natvA kSINadoSaM guNaratnanidhiM jinaM mahAvIram / saMkSepeNa mahArthaM yatidharmaM saMpravakSyAmi // 1 11 jemanA sarva doSa kSINa thayA che, je guNaratnonA nidhAna che ane je jina che, evA mahAvIra prabhune namIne saMkSepathI mahArtha evA yatidharmane huM kahuM chuM. khaMtI ya maddavajjava muttI tava saMjame ya boddhavve | saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 2 // kSAntizca mArdavArjavamuktayastapassaMyamau ca boddhavyAH / satyaM zaucamAkiMcanaM ca brahma ca yatidharmaH // 2 // kSamA, mArdava, Ava, mukti, tapa, saMyama, satya, zauca, AkiMcanya ane brahmacarya ema dazavidha yatidharma che. (TI.) kSamA = sahana karavAno adhyavasAya. mukti lobhano parityAga, bAhya-abhyantara vastuomAM tRSNAno viccheda. (tRSNAthI mukti thaI ke muktino AsvAda ahIM ja maLe che enuM sUcana AmA jaNAya che.) uvagAravagArivivAgavayaNadhammuttarA bhave khaMtI = sAvikkhaM AditigaM logigamiyaraM dugaM jaiNo // 3 // upakAryapakArivipAkavacanadharmottarA bhaveta kSAntiH 1 sApekSamAditrikaM laukikamitaraM dvikaM yateH // 3 // upakAra kSamA, apakArakSamA, vipAkakSamA, vacanakSamA ane dharmottarakSamA ema pAMca prakAre kSamA che. emAMnI prathama traNa kSamA sApekSa che ane laukika che. chellI be nirapekSa ane lokottara che. te be yatine hoya. (TI.) upakAra kSamA H- amuke mArA upara upakAra karelo che, mATe mAre enI pratye krodha na karAya. ema vicArIne athavA A prasaMge kSamA rAkhavAmAM lAbha che, ema samajIne kSamA rAkhavI te. apakAra kSamA H jo huM zAnta nahi rahuM to, sAmI vyakti mArI apakArI banI jaze (baLavAna Adi hovAnA kAraNe) ema vicArIne rakhAtI kSamA. 1 a ka ca saMpacakkhAmi
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 yati dharmavizikA ekAdazI vipAka kSamA :- krodhanA kaDavA vipAkono vicAra karIne rAkhavAmAM AvatI kSamA. vayana kSamA = mAgamavayano yA rIne raNAtI kSamA. dharmottarakSamA :vacanakSamAnA cirakALanA abhyAsathI svabhAvagata banI gayela kSamA. A kSamA mahAtmAomAM candanagabdhanyAye ekameka thaI gaI hoya che. prathama traNa kSamAmAM phaLa para lakSya che, mATe tene sApekSa kahI ane chellI be kSamA nirapekSa che, kAraNa ke temAM phaLa para najara nathI. bArasavihe kasAe khavie uvasAmie ya jogehiM / jaM jAyai jaidhammo tA carimaM tattha khaMtidugaM // 4 // dvAdazavidhe kaSAye kSapite upazAmite ca yogaiH / yajjAyate yatidharma staccaramaM tatra kSAntidvikam // 4 // mana, vacana ane kAyAnA zubha yogo vaDe prathama bAra kaSAyano kSaya ke upazama thayA pachI je yatidharma prakaTe che temAM vacana kSamA ane dharmottarakSamAM hoya che. savve ya aIyArA jaM saMjalaNANamudayao huMti / IsijalaNA ya ee kuovagArAdavikkheha // 5 // sarve cAticArA yatsaMjvalanAnAmudayato bhavanti / ISajjvalanAzcaite kRtopakArAdyapekSeha // 5 // sarva aticAro (yatidharmanAM pAlanamAM lAgatA aticAro) saMjavalana kaSAyanA udayathI thAya che, te kAMIka jvalana svarUpa che. eTale ke - saMjavalana kaSAyanA udayathI thatA aticAro (ke saMjvalana kaSAyo) AtmAmAM thoDo vikAra lAve che. jenA upara pote upakAra karyo hoya te paNa apakAra karavA taiyAra thaI jAya evA koI nimittathI A aticAro (saMjvalana kaSAyano udaya) thaI jAya. chaTe uNa guNaThANe jaidhammo duggalaMghaNaM taM ca / bhaNiyaM bhavADavIe na logaciMtA tao itthaM // 6 // SaSThe punarguNasthAne yatidharmo durgalaMghanaM tacca / bhaNitaM bhavATavyAM na lokacintA tato'tra // 6 // 1 a chaTe guNaThANe 2 ca bhaNiyaM ca
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 yati dharmavizikA ekAdazI chaThThA guNasthAne yatidharmanI prApti thAya che. A saMsAra aTavImAM e parvata laMghana samAna duSkara kriyA kahela che. mATe A guNasthAnake lokacittA na hoya. (TI.) jema aTavImAM ghaTAdAra vRkSone lIdhe mArga na jaDato hoya, temAM paNa vaLI parvata oLaMgavo e to ghaNuM kaparuM kArya hoya che, tema bhavATavImAM yatidharmanI bhAvathI prApti e evuM ja atiduSkara kArya che. yatidharmanI prApti pachI lokasaMjJA nathI hotI, jo sAdhu loka saMjJAmAM paDe to chA guNasthAnakanA pariNAmo ane yatidharmanA adhyavasAyo Take nahi athavA bhavarUpa aTavIne viSe lokasaMjJA e du:khe karI oLaMgI zakAya tevo parvata che. lokasaMjJArUpa parvatane oLaMgyA pachI bhavATavIno pAra sahelAIthI pAmI zakAya che. tamhA niyameNaM ciya jaiNo savvAsavA niyattassa / paDhamamiha vayaNakhaMtI pacchA puNa dhammakhaMti tti // 7 // tasmAnniyanaiva te sarvAzravAnnivRttastha | prathamamiha vacanakSAntiH pazcAtpunardharmakSAntiriti // 7 // mATe (arthAta lokaciMtArahita hovAthI) sarva AzravothI nivRtta evA yatine niyamA prathama vacana kSamA hoya ane (eno) abhyAsa vadhatAM pachIthI (sahaja rIte) dharmottara kSamA hoya. (TI.) pUrvanI traNa kSamAmAM potAnI pravRttino kevo pratyAghAta paDe che e vicAraNA che. arthAta temAM lokasaMjJA che jyAre chaThe guNasthAnake loka saMjJA na hoya, mATe tyAM prathamanI traNa kSamA na hoya, paraMtu jemAM pravRttinA phala upara najara nathI, jyAM loka saMjJA nathI evI vacanakSamA ane dharmottara kSamA ja hoya. emeva'jjavamaddavamuttIo huMti paMcabheyAo / puvvoiyanAeNaM jaiNo itthaM pi caramadugaM // 8 // evamevArjavamArdavamuktayo bhavanti paJcabhedAH / pUrvoditanyAyena yateratrApi caramadvikam // 8 // evI ja rIte Arjava, mArdava ane mukti pAMca pAMca bhede che. temAM paNa pUrvokta nyAyathI patine chellA be prakAra hoya. (TI.) chaTTe guNaThANe loka saMjJA na hoya jyAre prathamanA traNa prakAromAM loka saMjJA che mATe prathamanA traNa prakAro gatine na hoya. ihaparalogAdaNavikkhaM jamaNasaNAi cittaNuDhANaM / taM suddhanijjarAphalamittha tavo hoi nAyavvo // 9 // 1 ka, ca, ihalogAdaNa, ga, gha, ja, ihalogAdasaNavikkhaM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 yati dharmavizikA ekAdazI ihaparalokAdyanapekSaM yadanazanAdi citrAnuSThAnam / tad zuddhanirjarAphalamatra tapo bhavati jJAtavyam // 9 // A loka ke paraloka viSayaka phaLanI apekSArahita ane kevaLa nirjarArUpa phalavALuM je anazanAdi aneka prakAranuM anuSThAna te ahIM tapa jANavo. AsavadAraniroho jamidiyakasAyadaMDaniggahaNo / paihAtijogakaraNaM taM savvaM saMjamo neo // 10 // AsravadvAranirodho yadindriyakaSAdaNDanigrahataH / prekSAdiyogakaraNaM tatsarvaM saMyamo jJeyaH // 10 // indriya, kaSAya ane daMDanA nirodha (nigraha)thI thato AzravadvArono je nirodha ane prekSAdi yogonuM AcaraNa te saMyama samajavo. (TI.) Azravanirodha te saMyama sattara prakAre che. 5 vrato (prANAtipAtAdi pAMca Azravano nirodha) 5 indriya nigraha (1 IndriyanA viSayano nirodha ane 2 viSaya prApta thaye rAgadveSano nirodha). 4 kaSAyano jaya (uditanuM viphalIkaraNa - anuditano nirodha) 3 mana-vacana-kAyAnI azubha ceSTAnoM nirodha = 5 + 5 + 4 + 3 = 17 athavA bIjI rIte saMcamanA sattara prakAro nIce mujaba. 10 - 10 kAyanI rakSA (5 sthA. 3 vikalendri, 1 basa, 1 ajIva) pRthvIkAyAdi navano mana, vacana, kAyAthI karaNa, karAvaNa ane anumodanA dvArA saMraMbha, samAraMbha ane AraMbhano tyAga. 1. ajIva saMyama = pramAdI, tathAvidha buddhi, Ayu, zraddhA, saMvega, baLa vagerethI hIna AjanA ziSya gaNanA anugraha mATe rAkhelA pustakAdinI pratilekhanA pramArjanA pUrvaka catanA (pravacanasAroddhAra) panaka saMsakta pustakAdinA grahaNamAM asaMyama, tethI ene na levA e saMyama. (ogha ni.) 4 prakSAdi saMyama - 1 prekSA saMyama - cakSuthI joIne bIja, lIlotrI, januM vagere rahita bhUmi upara zayana AsanAdi karavuM te. 2 upekSA saMyama 1 saMyata vyApAra upekSA. pArthasthAdinA nirvasa vyApAranI upekSA. 1 gha pehotijoga
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 83 yati dharmaviMzikA ekAdazI 2 saMyamamAM sIdAtA sAdhune preraNA. 3 adhikaraNamAM pravRtta gRhasthanI avagaNanA (modhaniyuti) 3. pramArjanA saMyama. vasati prarmAjana, vastra-pAvAdine paNa pramAjIne AdAna nikSepa kare. nagaramAM pesatA ke nIkaLatA paga pramArje. gRharathanA dekhatAM na prarmAjavA e saMyama. pariSThApanikA saMyama. prANisaMsakta, avizuddha ke anupakAraka AhAra - pANIne jaturahita sthAne vidhipUrvaka paraThavavA te. atiriktabhaktapAnAdiparityAge saMyamaH modhaniyukti. 3. yogano nirodha = mema 17 prAraNo saMyama che. gurusuttANunnAyaM jaM hiyamiyabhAsaNaM sasamayammi / aparovatAvamaNagha taM sacca nicchiyaM jaiNo // 11 // gurusUtrAnujJAtaM yaddhitamitabhASaNaM svasamaye / aparopatApamanaghaM tatsatyaM nizcitaM yateH // 11 // guru ane sUtrathI anumata, bIjAne paritApa na pamADanAra, niSpApa, hitakara ane parimita evuM je bolavuM tene svasamayamAM yatinA satya tarIke nizcita kareluM che. AloyaNAidasavihajalao pAvamalakhAlaNaM vihiNA / jaM davvasoyajuttaM taM soyaM jaijaNapasatthaM // 12 // AlocanAdidazavidhajalataH pApamalakSAlanaM vidhinA / yad dravyazaucayuktaM tacchaucaM yatijanaprazastam // 12 // AlocanAdi daza prakAranA (prAyazcitarUpI) jalathI vidhipUrvaka pApanuM prakSAlanA te yatinuM prazasta zauca che. te dravyazaucathI yukta samajavuM. (saMyamamAM niraticAratA se zauya. prava. sAro.) paMkkhIe uvamAe jaM dhammovagaraNAiregeNa / vatthussAgahaNaM khalu taM AkiMcannamiha bhaNiyaM // 13 // 1 ga, ja, tAvovaramaNamaNaghaM, gha tAvovasamaNamaNaghaM 2 ka gha ca pakkhIuvamAe / 3 ka ca jaM dhammovagaraNAirogeNa / gha jaM dhammovaggaraNAi 4 ga ja vajjassAgahaNaM / gha vajjasAggahaNaM
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 yati dharmaviMzikA ekAdazI pakSiNa upamayA yaddharmopakaraNAtirekeNa vastuno'grahaNaM khalu tadAkiMcanyamiha bhaNitam // 13 // jema pakSI AkAza mArgamAM uDavA mATe potAnI pAMkha sivAya kaMI grahaNa karatuM nathI. tema muni paNa mokSamArga upara gati karavA mATe dharmanA upakaraNo sivAya anya kAMI paNa grahaNa karatA nathI. dhamapakaraNa sivAyanI vastunuM agrahaNa eja ahiM AkiMcanya kahyuM che. (zarIra ane dharmopakaraNAdimAM nirmamatva te akiMcanya. pravacana sAroddhAra) (TI.) jema pakSI be pAMkha vinA bIjo koI bojo na le to te sahelAIthI uDI zake che, tema sAdhu dharmopakaraNarUpa pAMkha sivAyanI koI vastu na le to ArAdhanArUpI AkAzamAM sahelAIthI viharI zake. mehuNasannAvijaeNa paMcapariyAraNApariccAo / baMbhe maMNavattIe jo so baMbhaM suparisuddhaM // 14 // maithunasaMjJAvijayena paJcaparicAraNAparityAgaH / brahmaNi manovRttyA yaH sa brahma suparizuddham // 14 // maithuna saMjJAnA vijaya vaDe ane brahmacaryamAM mananI sthApanA vaDe pAMca prakAranI pravicAraNAno je tyAga te vizuddhabrahmacarya che. (zabdAdi pAMca viSayono saMyama) juo AcArAMga prathamazrutaskaMdha. kAyapharisarUvehiM saddamaNehiM ca ittha paviyAro / rAgA mehuNajogo mohudayaM iphalo savvo // 15 // kAyasparzarUpaiH zabdamanobhyAM cAtra pravicAraH / rAmaithunayole mohoryA ratina: sarva: | 20 kAyAnA sparza, rUpa, zabda ane mana vaDe ahIM pravicAra hoya te sarva rAga pradhAna hovAthI maithunamAM pravartAve che ane te ratijanaka (hovAthI) mohodaya svarUpa che. (TI.) mehano = maithunamAM pravartAve evo yoga athavA pravicAra eja maithunayoga che. (ahIM sparza, rUpa, zabda e traNa ja lIdhA che ane rasa, gaMdha nathI lIdhA e sUcaka che. kAraNa ke - (strInA) sparzAdino pravicAra maithunamAM sIdho ja laI jAya che. jyAre rasano bhoga maithunanuM paraMparAe kAraNa bane che. paraMtu rasa ane gaMdhanI vicAraNA (pravicAraNA) sIdhI ja maithuna najIka nathI banatI) ahIM "maithunamAM 1 ka gha ca paviyAraNA 2 gha maNavittie
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ yati dharmavizikA ekAdazI 85 pravartAve evo yoga' e artha vizeSa yukta jaNAya che. - mohanIyakarmanA udayathI rAga - pravicAra thAya che, rAgathI maithuna ane tethI mohanIyakarma baMdhAya che te udayamAM AvatAM pharI rati (rAga) thAya che. ema viSavartula cAle che. eyassAbhAvaMmi vi no baMbhamaNuttarANa jaM tesiM / baMbhe Na maNovittI taMha parisuddhAsayAbhAvA // 16 // etasyAbhAve'pi no brahmAnuttarANAM yatteSAM / brahmaNi na manovRttistathA parizuddhAzayAbhAvAt // 16 // pravicAra na hovA chatAM anuttaradevone brahmacarya nathI kAraNa ke "huM spardhAdi pravicArathI viramuM' evo vizuddha Azaya (pariNAma) temane hoto nathI ane tethI (evA AzayanA abhAve) brahmacaryamAM temanI manovRtti che ema na kahevAya. (TI.) pravicAraNAnuM rokANa tyAM svAbhAvika che. vizuddha Azaya janita nathI. vizuddha AzayathI jo viSayamAM jatuM mana rokAya to brahmamAM manovRtti - brahmacaryano kSayopazama che, mema hevAya. baMbhamiha baMbhacArihi vanniyaM savvameva'NuTThANaM / to tammi khaovasamo sA maNavittI tahiM hoI // 17 // brahmeha brahmacAribhirvaNitaM sarvamevAnuSThAnam / tattasminkSayopazamaH sA manovRttiH tatra bhavati // 17 // ... artha : parama brahmacArI zrI jinevaradevoe sakala anuSThAna (AcArAMgAdimAM kahela) ne brahmacarya kahyuM che te anuSThAno vizeno je kSayopazama eja brahmamAM manovRtti kahevAya. evaM parisuddhAsayajutto jo khalu maNoniroho vi / paramatthao jahatthaM so bhaNNai baMbhamiha samae // 18 // evaM parizuddhAzayayukto yaH khalu manonirodho'pi / paramArthato yathArthaM sa bhaNyate brahmeha samaye // 18 // A rIte manonirodha paNa vizuddha AzayavALo hoya tyAre ja tene zAstromAM paramArthathI (nizcayanayathI) yathArtha brahmacarya kahe che. 1 gha tahA pari
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 ___ yati dharmaviMzikA ekAdazI iya taMtajuttanIIi bhAviyavvo buhehiM suttattho / savvo sasamayaparasamayajogao mukkhakaMkhIhiM // 19 // iti tantrayuktinItibhirbhAvayitavyo budhaiH sUtrArthaH / sarvaH svasamayaparasamayayogato mokSakATibhiH // 19 // AvI rIte mokSakAMkSI vidvAnoe sva-para-samayanA yoga vaDe zAstrokta yukti ane nIti vaDe (sarvanaya sApekSa) sUtrArthanI vicAraNA karIne tene bhAvita karavo. joIe - sUtrArthamAM zraddhA sthApita karavI joIe. saMkheveNaM eso jaidhammo vannio aimahattho / maMdamaibohaNaTThA kuggahaviraheNa samayAo // 20 // saMkSepeNaiSa yatidharmo varNito'timahArthaH / mandamatibodhanArthaM kugrahaviraheNa samayataH // 20 // alpamativALA jIvone bodha thAya te mATe ati gaMbhIra arthavALA (athavA mahArtha evA) A yatidharmanuM AgamomAMthI kadAgraharahitapaNe meM saMkSepathI varNana karyuM che. .. // iti yatidharmaviMzikA ekAdazI //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. yati zikSA sikkhA imassa duvihA gahaNAsevaNagayA muNeyavvA / suttatthagoyaregA bIyA'NuTThANavisaya tti // 1 // zikSAsya dvividhA grahaNAsevanagatA jJAtavyA / sUtrArthagocaraikA dvitIyAnuSThAnaviSayeti // 1 // yatizikSA be prakAre che. (1) grahaNazikSA ane (2) AsevanazikSA grahaNa. zikSAno viSaya sUtrArtha che ane AsevanazikSAno viSaya anuSThAna che. (TI.) zikSA jJAnAmA cha, mAsevanazikSA yiAtma che. jaha cakkavaTTirajjaM labhrUNaM neha khuddakiriyAsu / hoi maI taha ceva u neyassavi dhammarajjavao // 2 // yathA cakra vartirAjyaM labdhvA neha kSudrakri yAsu / bhavati matistathaiva tu naitasyApi dharmarAjyavataH // 2- // -.. jema cakravartinuM rAjya pAmelAne kSadra kriyA karavAnI mati thatI nathI, tema dharmarAjyavALA A yatinI paNa kSudra kriyA-viSaya sukha prApti vagere karavAnI mati thatI nathI. jaha tassa va rajjattaM kuvvaMto vaccae suhaM kAlo / taha eyassa vi sammaM sikkhAdugameva dhanassa // 3 // yathA tasya vA rAjyaM kurvato vrajati sukhaM kAlaH / tathaitasyApi samyakzikSAdvikameva dhanyasya // 3 // jema rAjya karatAM cakravartino kALa sukhe pasAra thaI jAya che, tema zikSAhikamAM (grahaNa ane Asevana) dhanya evA A yatino kALa paNa sArI rIte (sukhapUrvaka) pasAra thaI jAya che. tatto imaM pahANaM niruvamasuhaheubhAvao neyaM / ittha vi hi odaigasuhaM tatto evopasamasuhaM // 4 // __ 1 gha ca tatto evo upasamasuhaM
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zikSAviMzikA dvAdazI tata etatpradhAnaM nispamasukhahetubhAvato jJeyam / atrApi hyaudayikasukhaM tata evopazamasukham // 4 // cakravartipaNA karatAM paNa zikSAddhikanuM pAlana pradhAna che. kAraNake te nirupamAM sukha (mokSa)no hetu che. rAjya karavAmAM to audayika (karmodayajanya) sukha che. jyAre yatipaNAmAM upazamabhAvanuM (svAdhIna) sukha che. (TI.) cakravartinuM sukha karmodayajanya ane paugalika che. tethI apUrNa, kSaNika ane narakagati AdinuM kAraNa che. jyAre yatipaNAnuM sukha upazamajanya-cittanI prasannatAne laIne hoya che, eTale te svAdhIna che. viSaya-kaSAyanI lAgaNIo zAnta paDI javAthI je mAnasika tRpti utpanna thAya che, enA anubhava svarUpa e sukha che, tethI te niravadhi che. anuttara devanA sukhane paNa oLaMgI jAya che. sikkhAdugaMmi pII jaha jAyai haMdi samaNasIhassa / taha cakkavaTTiNo vi hu niyameNa na jAu niyakicce // 5 // zikSAdvike prItiryathA jAyate hanta zramaNasiMhasya / tathA cakra vartino'pi khalu niyamena na jAtu nijakRtye // 5 // zramaNasiMhane (uttama kakSAnA patine) jevI prIti zikSAddhikamAM thAya che, tevI prIti cakravartine svakRtyomAM na ja thAya. (TI.) jo ke aneka rAjAonI vacce darabAramAM dedipyamAna siMhAsana upara birAjamAna thaI AjJAo pharamAvavI, khaMDiyA rAjAonA mujarA levA, rAjyavaibhavo bhogavavA vagere cakravartinA kartavyo rasaprada che, otaprota banAvI de tevAM che chatAM paNa adhyayana ane tadanusArI kriyA-AcaraNamAM uttama sAdhune cakravarti karatAM paNa adhika rasa-prIti-AnaMda hoya che. giNhai vihiNA suttaM bhAveNaM paramamaMtarUva tti / jogo vi bIyamahurodajogatullo imassa tti // 6 // gRhNAti vidhinA sUtraM bhAvena paramamantraspamiti / yogopi bIjamadhurodakayogatulyo'syeti // 6 // sUtrane paramamanvarUpa samajIne vidhipUrvaka grahaNa kare. sutra ane vidhino yoga. e bIja madhura pANInA saMyoganI jema phaladAyI nIvaDe che. (TI.) vidhi vinAnA sUtranA adhyayanathI kadAca jJAna-jANapaNuM prApta thaI jAya, paNa ethI pariNitinuM ghaDatara-viratinI prAptirUpa phaLa na nIpaje. jema khArA pANIthI vRkSa jema tema UgI jAya paNa te phaLa ApanAruM nathI banI zakatuM. 1 a gha jai jAyai
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 89 zikSAviMzikA dvAdazI pattaM pariyAeNaM sugurusagAsAu kAlajogeNa / uddesAikamajuyaM sutta gejhaMti gahaNavihI // 7 // prAptaM paryAyeNa sugurusakAzAttu kAlayogena / uddezAdikra mayutaM sUtraM grAhyamiti grahaNavidhiH // 7 // potAnA cAritra paryAya mujaba prApta thayeluM (eTale ke traNa varSanA paryAvALAne AcAra prakalpa, cAra varSavALAne sUtrakRtAMga ema vIsa varSanA paryAyavALAne sarvazrata) kAlagrahaNa levA pUrvaka, (vasatizuddhi ane yogodvahananI kriyA pUrvaka) uddezAdinA krame sadguru pAsethI sUtra grahaNa karavuM, te grahaNa-vidhi che. esu cciya dANavihI navaraM dAyA guru'tha eyassa / gurusaMdiTTho vA jo akkhyacArittajuttu tti // 8 // eSa eva dAnavidhiH kevalaM dAtA gururathaitasya / gurUsandiSTo vA yo'kSayacAritrayukta iti // 8 // sutra dAnano vidhi paNa te ja che. kintu sUtranA dAtA guru athavA guruthI. nirdiSTa akSatacAritrayukta koI anya muni hovA joIe. atthagahaNe u eso vinneo tassa tassa ya suyassa / taha ceva bhAvapariyAgajogao ANupuvvIe // 9 // arthagrahaNe tveSa vijJeyastasya tasya ca zrutasya / tathaiva bhAvaparyAyayogata AnupUrvyA // 9 // maMDalinisijja akkhAkiikammussagga vaMdaNaM jiDhe / uvaogo saMvego ThANe pasiNo ya iccAi // 10 // maNDaliniSadyA akSakRtikarmotsargavandanaM jyeSThe / upayogaH saMvegaH sthAne praznazcetyAdi // 10 // te te sUtranA arthagrahaNamAM paNa (dAtA aMge) A ja vidhi samajavo. tevI ja rIte (sUtranI jema ahiM paNa e paramama-tulya che e) bhAva yogya paryAya ane krama sAcavIne arthanuM grahaNa karavuM. enI sAthe mAMDalI (paryAya mujaba goLAkAre besavuM) 1 gha suMgurusagAso u 2 ka akkhayacarita 3 bhAgapariyAga gha ca bhAvaparivAga 4 gha ca mikkhAkiikamussagga /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zikSAviMzikA dvAdazI niSadhA (gurunuM Asana pAtharavuM) akSa (sthApanAcArya padharAvavA) kRtikarma (vAcanAcAryane vandana), anuyoga ADhavavAno kAussagga karavo. jyeSThane vandana, vAcanAmAM upayoga, saMvega ane sthAne prazna karavo vagere vidhi paNa jALavavo. (TI.) eTale ke dAtA guru athavA guru nirdiSTa akSatacAritra yukta muni hoya to tenA ziSya (vAcanA lenAra) arthagrahaNa vakhate vidhi sAcavavo. Asevai ya jaMhuttaM tahA tahA sammamesa suttatthaM / uciyaM sikhvakhApuvvaM nIsesaM uvahipehAe // 11 // Asevate ca yathoktaM tathA tathA samyageSa sUtrArtham ! ucitaM zikSApUrvaM niHzeSamupadhiprekSayA // 11 // ucita saghaLI grahaNazikSApUrvaka upadhinI paDilehaNA vagere sarva anuSThAna karavA vaDe te yati sUtrArthane te te prakAre yathokta rIte AcaraNamAM lAve. (TI.) upadhinI paDilehaNA kevI rIte karavI vagerenuM jJAna (grahaNazikSA) prathama prApta karI le, ane pachI te jJAnanA anusAre sarva anuSThAna kare. paDivattivirahiyANaM na hu suMyamittamuvayAragaM hoi / no Aurassa rogo nAsai taha osaMhasuIo // 12 // pratipattivirahitAnAM na khalu zrutamAtramupakArakaM bhavati / no Aturasya rogo nazyati tathauSadhazruteH // 12 11 na ya vivarIemeso kiriyAjogeNa avi ya vai / iya pariNAmAo khalu savvaM khu jahuttamAyara // 13 // na ca viparItenaiSa kriyAyogeNApi ca vardhate I iti pariNAmataH khalu sarvaM khalu yathoktamAcarati // 13 // AcaraNa vinAnA AtmAne kevaLa zravaNa upakAraka nathI, jema rogIno roga auSadhanA zravaNamAtrathI nAza nathI pAmato. viparIta AcaraNa karavAmAM Ave (apathyAdisevana) to roga ghaTato nathI paNa vadhe che vagere vicAraNAthI te sarva yathokta anuSThAna Acare che. (TI.) saMsAra roga dUra karavA mATe A cAritra anuSThAna che. e anuSThAno kevI rIte karavA vagere mAtra jANI le tethI bhavaroga na jAya. asaMyamanuM AcaraNa cAlu rahe to bhavaroga ghaTavAne badale vadhe. 1 gha juhuttaM 2 ka gha ca suyamitta uvavAragaM 3 ka gha ca osahasuhIo
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSAviMzikA dvAdazI 91 - 'thevovitthamajogo niyameNa vivAgadAruNo hoi / pAgakiriyAgao jaha nAyamiNaM suppasiddhaM tu // 14 // stokopyatrAyogo niyamena vipAkadAruNo bhavati 1 pAkakriyAgato yathA jJAtamidaM suprasiddhaM tu // 94 // pAka kriyAmAM jema viparIta kriyA nukazAna kare che e prasiddha che. tema ahIM paNa thoDI paNa viparIta kriyA (avidhi) dAruNa phaLa ApanArI bane che. (TI.) athavA ayoga eTale ke jema dUdha garama karavA mUkyuM have jo lakSa na rAkhe to vadhu tApa Apavo cAlu rAkhe to ubharo Ave ne badhuM dUdha cUlAmAM cAlyuM jAya. athavA dUdhapAka banAvavA mUkyo, vadhu tApanI jarUra che, paNa jo halAve nahi to nIce tapelAmAM coMTI jAya. baLI jAya. tema ahIM paNa avidhithI nukazAna thAya. athavA anuSThAna na kare (ayoga) to A prApta taka veDaphAI jAya ane enI upekSAthI azubha karma bandha thAya ema bevaDuM nukasAna thAya. jaha Aurassa rogakkhayatthiNo dukkarA vi ittha ciMgicchAkiriyA taha ceva jaissa sikkha // 15 // yathA''turasya rogakSayArthino duSkarApi sukhahetuH cikitsAkriyA tathaiva yateH zikSeti 11 15 11 suhaheU / 1 atra jema rogano kSaya IcchanAra rogIne duSkara evI paNa cikitsAkriyA (kaDavA ukALA vagere) sukhano hetu bane che tema (bhava roganA kSayanI IcchAvALA) yatine A zikSA sukhakara lAge che. (jo ke enuM grahaNa ane Asevana kaSTadAyI jaNAya che. chatAM yatine bhavaroganA nAzanI IcchA hovAthI te sukhakara ja lAge che.) jaM sammanANameyassa tattasaMveyaNaM niogeNa 1 annehi vibhaiNiyamao vijjAsaMvijjapadamisiNo // 16 // yatsamyagjJAnametasya tattvasaMvedanaM niyogena anyairapi bhaNitamato vidyAsaMvedyapadamRSeH I 16 11 1 yatine samyajJAna che, mATe (nizcayanayathI) tattvasaMvedana niyamA hoya. anya darzanakAroe paNa RSine vedha-saMvedha pada kaheluM che. tattvapariNati jANelAnuM yathokta Ayarae 'jaM sammaM ti pAsahA taM moNaM ti pAsahA' nizcayanayathI ne sabhyatva te 1 a bhedo vitthamajogo 2 ca vigicchA 3 a gha bhaNiyamao u vijjA
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 zikSAviMzikA dvAdazI ja mauna = munipaNuM che. vedhasaMvedyapada yogione ja hoya. temAM apAyAdinA kAraNarUpa strI Adi vedha (vedavAyogyavatu) AgamathI vizuddha thayela evI-apravRtti buddhithI saMvedAya che. zabdanA artha pramANe te "vedya saMvedyapada" tarIke zAstramAM yathArtha kahela che. yogadaSTi samuccaya zloka 72 ane 74 mAM enuM svarUpa jaNAvatAM kahyuM che ke - yogadaSTisamucya zloka 72/74 'padaM tu vedyasaMvedyapadameva hi yoginAm // 72 // vedyaM saMvedyate yasmin apAyAdinibandhanam / tathA pravRttibuddhayApi stryAdyAgamavizuddhayA // 73 // tatpadaM sAdhvavasthAnAd bhinnagranthyAdilakSaNam / anvarthayogataH tantre vedyasaMvedyamucyate // 74 // paDhamamahaM pII vi hu pacchA bhattI u hou eyassa / AgamamittaM heU tao asaMgattamegaMtA // 17 // prathamamatha prItirapi khalu pazcAdbhaktistu bhavatyetasya / AgamamAtraM hetustato'saMgatvamekAntAt // 17 // jaiNo cauvvihaM ciya annehi vi vanniyaM aNuTThANaM / pIIbhattigayaM khalu tahAgamAsaMgabheyaM ca // 18 // yatezcaturvidhamevAnyairapi varNitamanuSThAnam / prItibhaktigataM khalu tathA''gamAsaGgabhedaM ca // 18 // prathama te yatine prIti hoya che, pachI bhakti jAge che. pachI enA anuSThAnamAM mAtra Agama-zAstravacana ja hetu hoya. pachI ekAntathI enA anuSThAnamAM asaMgatA Ave. anyoe paNa yatine prIti anuSThAna, bhakti anuSThAna, vacanAnuSThAna ane asaMgAnuSThAna e cAre prakAranuM anuSThAna hoya ema kahyuM che. (TI.) prathama kriyA upara prIti jAgavAthI kriyA kare, pachI enuM mAhAsya-upakAra vagere vadhune vadhu samajAtAM bhakti jAge, eTale bhaktithI kriyA kare pachI bhagavAne kahyuM che, e rIte mAre kriyA karavI e vicArathI zAstrokta rIte avikala kriyA kare enA dIrghakAlanA abhyAsathI e kriyAo tene svabhAvagata banI jAya eTale pachI koIpaNa AlaMbana vinA sahajabhAve te e rIte pravarte te asaMgakriyA. SoDazaka-10 zlo. 3/10mAM cAra 1 a ga pII vi u 2 gha megaMto /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikSAviMzikA dvAdazI 93 prakAranA anuSThAnonuM svarUpa A pramANe batAvyuM che ? 'yatrAdaro'sti paramaH prItizca hitodayA bhavati kartuH / zeSatyAgena karoti yacca tatprItyanuSThAnam // ' jemAM ati Adara hoya, karanArane hitodayA prIti thAya, ane anya kAryono tyAga karIne jene ekaniSThAthI AcaravAmAM Ave te prIti anuSThAna kahevAya che. je kriyAmAM prIti eTalI badhI hoya ke bIjuM badhuM mUkIne ene ja mATe tIvra prayatna karavAmAM Ave - te kriyA prItianuSThAnavALI kahevAya. bhakti-anuSThAnanuM svarUpa - 'gauravavizeSayogAd buddhigato yad vizuddhatarayogam / kriyayetaratulyamapi jJeyaM tad bhaktyanuSThAnam // atyantaM vallabhA khalu patnI tadvaddhitA ca jananIti / tulyamapi kRtyamanayotiM syAt prItibhaktigatam // ' patnI kharekhara atyantapriya hoya che. tema hitakArI mAtA paNa atyanta priya hoya che. bannenuM sarakhuM ja koI kArya karavAnuM hoya (jemake - pAlana poSaNa) chatAM ekanuM kArya prItithI thAya che. bIjI (mAtA)nuM kArya bhaktithI thAya che. (jenA upara prIti che enI sAthe samAnatAno bhAva che. jyAre bhaktinA pAtra pratye pUjyatAnI buddhi hoya che.) tema bhaktianuSThAnamAM kriyA to prIti anuSThAna jevI ja hoya che. chatAM enA kartAnA manamAM anuSThAnanA gaurava-mahattvano khyAla hovAthI te anuSThAna prIti anuSThAna karatAM vizuddhatara hoya che. vacanAnuSThAna svarUpa - vacanAtmikA pravRttiH sarvatraucityayogato yAtu / vacanAnuSThAnamidaM cAritravato niyogena // sarvatra aucityapUrvaka zAstravacanane anusAra sarva pravRtti karavI te vacanAnuSThAna che. cAritravaMtane te avazya hoya. asaMgAnuSThAnanuM svarUpa - yattvabhyAsAtizayAt sAtmIbhUtamiva ceSTate sadbhiH / tadasaMgAnuSThAnaM bhavati tvetat tadAvedhAt // ghaNA abhyAsathI caMdana gaMdhanI jema AtmasAta thaI javAthI sahajabhAve sapuruSothI je kriyA karAya che te asaMgAnuSThAna che. saMskArathI asaMgAnuSThAna thayA kare che. (emAM cakra ane daMDanuM daSTAMta che.)
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 zikSAviMzikA dvAdazI cakra bhramaNaM daNDAt tadabhAve caiva yatparaM bhavati / vacanAsaMgAnuSThAnayostu tajjJApakaM jJeyam // prathama daMDanA yoge cakra phare che. pachI daMDa prayoga vinA paNa te cakra pharatuM rahe che. tema vacanAnuSThAna Agamavacanane anusAra pravarte che. pachI enA saMskAra mAtrathI sahajabhAve pravRti thayA kare che - te asaMgAnuSThAna samajavuM. abhyudayaphale cAdye niHzreyasasAdhane tathA carame / ___etadanuSThAnAnAM vijJeye iha gatApAye // prathamanA be anuSThAna abhyadaya-svarganAM kAraNa che ane chellAM be anuSThAna mokSanAM kAraNa ane vipna vinAnAM che. AhArovahisijjAsu saMjao hoi esa niyameNa / jAyai aNaho sammaM itto ya carittakAu tti // 19 // AhAropadhizayyAsu saMyato bhavatyeSa niyamena / jAyate'naghaH samyag itazca cAritrakAya iti // 19 // eyAsu avattavao jaha ceva viruddhaseviNo deho / pAuNai na guNamevaM jaiNo vi hu dhammadehu tti // 20 // etAsvavyaktavratasya yathaiva viruddhasevino dehaH / prApnoti na guNamevaM yaterapi khalu dharmadeha iti // 20 // te AhAra, upAdhi (saMyamanA upakaraNo) ane vasativiSe niyamA saMyata (Agamokta AcaraNa karanAra) hoya che. A saMyamathI teno cAritra deha niSpApa (pavitra-matiyAra rahita) jane che. jema apathya sevana karanArano deha Arogya prApta na karI zake, tema AhArAdimAM ayatnazIla temaja AgamavirUddha (AdhAkarmAdi) sevana karanAra yatino. dharmadeha paNa tevA guNane prApta thato nathI. iti zikSAviMzikA dvAdazI // 1 ka avattacao 2 ka gha ca pAuNai savaNamevaM
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13. bhikSAvidhi viNshi| bhikkhAvihI u neo imassa eso mahANubhAvassa / bAyAladosaparisuddhapiMDagahaNaM ti te ya ime // 1 // bhikSAvidhistu jJeyo'syaiSa mahAnubhAvasya / dvAcatvAriMzaddoSaparizuddhapiNDagrahaNamiti te ceme // 1 // beMtAlIsa doSa rahita suparizuddha piMDa (AhAra) grahaNa karavo te A mahAnubhAva (yati)nI bhikSAvidhi |vI. te doSI mA prabhAe) che. solasa uggamadosA solasa uppAyaNAi dosA u / dasa esaNAi dosA bAyAlIsaM iya havaMti // 2 // SoDazodgamadoSAH SoDazotpAdanAyA doSAstu / dazaiSaNAyA doSA dvAcatvAriMzaditi bhavanti // 2 // sola udagamanA doSa (AhAra banAvatI vakhate zrAvakathI-lAgatA), solA utpAdananA doSo (bhikSA letI vakhate sAdhuthI lAgatA) ane daza eSaNAnA doSo (bhikSA ApatAM-letAM gRhastha ane sAdhu ubhayathI lAgatA) e rIte kula beMtAlIza doSa thAya che. AhAkammuddesiya pUIkamme ya mIsajAe ya / ThavaNA pAhuDiyAe pAoyarakIyapAmicce // 3 // AdhAkarmoddezika pUtikarma ca mizrajAtaM ca / sthApanA prAbhRtikA prAduSkaraNakrItaprAmityam // 3 // pariyaTTie abhihaDe ubbhinne mAlohaDe iha ya / a~cchijje anisiDhe ajjhoyarae ya solasame // 4 // parivartito'bhihata udbhinno mAlApahRta iti ca / Acchedyo'nisRSTo'dhyavapUrakazca SoDazaH // 4 // 1 gha dasa ya esaNAo 2 ka bAyAlIsA 3 gha acchijjiyanisiThe
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 bhikSAviMzikA trayodazI 1. AdhAkarma 4. mizrajAta | 7. prAduSkaraNa | 10. parAvartita 2. audezika || 5. sthApanA | 8. krIta 11. abhyAta 3. prati-karma | 6. prAbhRtika | 9. prAmitya | 12. ubhinna 13 mAlApahata, 14 Acchedya, 15 anisRSTa, 16 adhyavapUraka. A upara jaNAvelA sola udagamanA doSo che. dhAIdUInimitte AjIva vaNImage tigicchA ya / kohe mANe mAyA lobhe ya havaMti dasa ee // 5 // dhAtrI dUtI nimitta AjIvo vanIpakazcikitsA ca / krodho mAno mAyA lobhazca bhavanti dazaite // 5 // puTviM pacchA saMthava vijjA maMte ya cunna joge ya / uppAyaNAi dosA solasame mUlakamme ya // 6 // pUrvapazcAtsaMstavo vidyA maMtrazca cUrNaM yogazca / utpAdanAyA doSA SoDazo mUlakarma ca // 6 // 1. dhAtrIpiMDa | 5. vanapaka | 9. mAyApiMDa | 13. mantrapiMDa 2. dUtipiMDa 6. cikitsA | 10. lobhapiMDa 14. cUrNapiMDa 3. nimittA 7. krodhapiMDa 11. pUrva-pazcAta | 15. yogapiMDa saMstava 4. AjIvaka | 8. mAnapiMDa | 12. vidyApiMDa 16. mUlakarma A upara jaNAvela sola utpAdananA doSo che. saMkiya makkhiya nikkhitta pihiya sAhariya dAyagummIse / apariNaya litta chaDDiya esaNadosA dasa havaMti // 7 // zaGkitamrakSitanikSiptapihitasaMhRtadAyakonmizrAH rAjA : | apariNataliptaccharditA eSaNadoSA daza bhavanti // 7 // 1 zakti, 2 prakSita, 3 nikSipta, 4 pihita, 5 saMhata, 6 dAyaka, 7 unmizra, 8. apariNata, 9. lipta 10 charditA A upara jaNAvelA daza eSaNA (sAdhu-gRhasthathI utpanna thatA) doSo che. 1 gha daza havaMti
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSAviMzikA trayodazI eyaddosavirmukko jaINa piMDo jiNeNa'NunnAo / saMjoyaNAirahio bhogo vi imassa kAraNao // 8 // etaddoSavimukto yatInAM piNDo jinenAnujJAtaH 1 saMyojanAdirahito bhogo'pyasya kAraNataH 11 8 // 97 A doSothI rahita AhAranI zrI jinezvara devoe yatine anujJA ApI che. evA nirdoSa piMDanuM sevana paNa sakAraNa hovuM joIe ane te paNa saMyojanAdi doSa rahita joIe. davvAIsaMjoyaNamiha battIsAhigaM tu apamANaM / rAgeNa saiMgAlaM doseNa sadhUmagaM jANa // 9 // dravyAdisaMyojanamiha dvAtriMzadadhikaM tvapramANam / rAgeNa sAGgAraM dveSeNa sadhUmakaM jAnIhi // 9 // svAda mATe eka dravya sAthe bIjuM dravya meLavIne vAparavuM te saMyojanA doSa. batrIsa kvaLathI adhika AhAra vAparavo te apramANa doSa, rAgathI-gRddhithI AhAra vAparavo te IMgAla doSa, aniSTa AhAra upara dveSa karIne vAparavuM te dhUma doSa ane (AgaLanA 10mA zlokamAM) batAvelA kAraNo vinA AhAra levo te akAraNa doSa. veyaNa veyAvacce iriyaTTAe ya saMjamaTThAe / taha pANavattiyAe chaTTaM puNa dhammaciMtAe // 10 // vedanavaiyAvRtye IryArthaM ca saMyamArthe ca 1 tathA prANavRtyai SaSThaM punardharmacintAyai // 10 11 1. kSudhAnI vedanA zamAvavA mATe. 2. vaiyAvacca karI zakAya te mATe. 3. dharyA vagere samitikhonA pAlana bhATe. 4. saMyamanI sAdhanA bhATe. pa. prANirakSA (bhuva rakSA) bhATe jane 6. dharmacintA-dharma dhyAna karI zakAya te mATe A cha kAraNe muni AhAra vApare. vatthaM AhAkammAidosaduTTaM vivajjiyavvaM tu / dosANa jahAsaMbhavameesi joyaNA neyA // 11 // visuddho (paJcAzaka 624) 2 ya pAhAkammAi
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 bhikSAviMzikA trayodazI vastramapyAdhAkarmAdidoSaduSTaM vivarjitavyaM tu / doSANAM yathAsaMbhavameteSAM yojanA jJeyA // 11 // AdhAkarmAdi doSavALAM vastra paNa varjavA joIe. vaaiSaNAmAM A doSonI yojanA yathAsaMbhava samajI levI. (jema ke - nirdoSa vastra hoya ene sAdhune mATe dhovaDAve to kahezadoSa, kAmaLI AdhAkarmI hoya ane enI sAthe nirdoSa kapaDo caDhAve to patidoSa lAge.) (TI.) piMDeSaNA, vaaiSaNA, zaaiSaNA vagerenuM vistRta varNana zrI AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhamAM karela che. ittheva pattabheeNa esaNA hoi'bhiggahapahANA / saMtta cauro ya payaDA annA vi tahA'viruddhatti // 12 // treva pAtraenaiSaUT vatyafmahAthAnA | sapta catvArazca prakaTA anyA'pi tathA'viruddhA iti // 12 // emAM paNa pAtra bhede abhigrahapradhAna eSaNA hoya che. (sAdhu potAnI zakti mujaba vividha abhigraha dhAre ane tadanusAra eSaNA kare) sAta prakAre ane cAra - prakAre eSaNA prasiddha che. AgamathI aviruddha bIjI paNa eSaNA hoI zake. saMsaTThamasaMsaTThA uddhaDa taha hoi appalevA ya / . oggahiyApaggahiyA ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 13 // saMsRSTAsaMsRSToddhRtA tathA bhavatyalpalepA ca / udgRhItApagRhItA ujjhitadharmA ca saptamikA // 13 // sAta prakAre piDeSaNA A pramANe che. 1. saMsRSTA = kharaDAyelA hAtha ane kharaDAyela pAtrathI apAtI bhikSA levI. (athavA bAla, vRddha, tapasvI vagere mATe hAtha kharaDAya ke pAtra kharaDAyelA rahI jAya to paNa te bhikSA levI) 2. asaMtRSTA = asaMtRSTa (nahi kharaDAyela) hAtha ane asaMsRSTa pAtrathI bhikSA Ape te ja levI. (athavA dAtAno hAtha kharaDAya evI rIte nA levuM athavA je pAtra dvArA vahorAve temAMnuM badhuM ja na levuM.) 3. uddhatA = potAnA mATe moTA vAsaNamAMthI nAnA vAsaNamAM kADheluM 1 gha satta caurA ya 2 gha pustake trayodazasaMkhyAGkitA gAthA na ddazyate, saMsaTThamasaMsaTetigAthA ca caturdazIti cihnitA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSAviMzikA trayodazI 99 4. atpalepA = nirdoSa poMka vagere (vala-caNA) jemAM dAtAne vAsaNa dhovA vagere pazcAt karma bahu ochuM karavAnuM hoya - na karavAnuM hoya. 5. avagRhItA = jamavA mATe beThela gRhastha pote khAvA mATe thALI ke vATakAmAM kAryuM hoya temAMthI levuM. 6. pragRhItA = gRhastha potA mATe ke bIjA mATe moTA vAsaNamAMthI camacA ke kaDachI vagerethI upADeluM anna thALImAM pIrasAya e pahelAM levuM. Avo AhAra maLe to ja levo anyathA AhAra tyAga athavA khAvA mATe hAthathI upADela koLiyAmAMthI levuM. 7. ujhitadharmA = gharanA badhA mANaso jamI gayA pachI zeSa rahe te athavA pheMkI devA jevo AhAra jene bIjo koI Icche nahi evI bhikSA ja levI. (AryamahAgiri AvI bhikSA letA hatA.) (TI.) trIjI uddhata bhikSA aMge hAribhadrIyAvazyakamAM asaMsRSTa hAtha ane asaMsRSTa pAtrathI Ape tevI bhikSA te uddhatabhikSA. A artha ja vadhu saMgata jaNAya che. hAtha ane pAtranI je caturbhagI thAya, temAMthI eka eka bhAMgo prathama ane dvitIya bhikSA - saMsRSTA ane asaMsRSTAno ane be bhAMgA A trIjA prakAra uddhatAnA-eno je - "sthAcAlI svayokona monanagati dhvatama' artha karyo che te 'savItA' nAmanA pAMcamAM prakAranA jevo thaI jAya che athavA to - "mUlabhAjanamAMthI bIjA vAsaNamAM kADheluM' - evo artha laI zakAya. tethI uparano artha saMgata thAya. gaccha nirgata (jinakalpI vagere) sAdhuone prathamanI be sivAyanI pAMca bhikSAo hoya. gacchAntargata sAdhuone sAte eSaNAo hoI zake che. asaMsRSTA ane saMsRSTA e be prakAromAM sAvazeSa ane niravazeSa dravya sAthe bhAMgA thaI zake. temAM niravazeSa dravya rahe e rIte le tyAre pazcAtkarma doSa lAge to paNa bAlAdi kAraNe gacchavAsI sAdhuone te kalpe, paNa jinakabhI vagerene na kalpe. udiTTha peha aMtara ujjhiyadhammA cautthiyA hoi / vatthe vi esaNAo pannattA vIyarAgehiM // 14 // uddiSTaprekSAntarojjhitadharmA caturthikA bhavati / vastrepyeSaNAH prajJaptA vItarAgaiH // 14 // vaaiSaNAmAM nIce mujabanI abhigrahovALI eSaNAo zrIjinezvara devoe kahelI che. 1. udiSTa = potAne joItuM hoya tevuM vastra mAMgavuM te. 2. prekSa = gRhasthanA gharamAM vastra levA mATe gayA pachI je dekhAya temAMthI mAMgavuM te. (bIjuM na mAMgavuM)
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 bhikSAviMzikA trayodazI 3. mAMtara = gRhasthe nae mata pAparej para dj vel jI nahi. 4. ujjita dhArmika = gRhastha potAnA vaparAzamAMthI je kADhI nAMkhyuM hoya arthAt je pheMkI devA jevuM vastra hoya te levuM bIjuM nahi. sijjA vi ihaM neyA AhAkammAidosarahiyA vi / te vi dalAvikkhAe itthaM sayameva joijjA // 15 // zayyA'pIha jJeyA''dhAkarmAdidoSarahitA'pi / te'pi dalApekSayA'tra svayamevekSeta // 15 // vasati (upAzraya) paNa AdhAkarmAdi doSa rahita hovI joIe. temAM doSonI yojanA makAna bAMdhavAnI sAmagrI vagerenI apekSAe potAnI meLe ja karI levI. esA vitthIpaMDagapasurahiyA jANa suddhisaMpunnA / annApIDAi tahA uggahasuddhA muNeyavvA // 16 // eSA'pi strIpaNDakapazurahitA jAnIhi zuddhisaMpUrNA / anyApIDayA tathA'vagrahazuddhA jJAtavyA // 16 // AvI nirdoSa vasati paNa strI, napuMsaka ane pazunA vAsa vinAnI hoya tyAre pUrNa zuddha gaNAya. jyAM sAdhuono nivAsa koIne paNa pIDAkArI na hoya tevI vasati. avagrahazuddha gaNAya. esA vi hu vihiparibhogao ya AsaMgavajjiyA NaM tu / vasahI suddhA bhaNiyA iharA u gihaM pariggahao // 17 // eSA'pi khalu vidhiparibhogatazcA''saGgavarjitAnanu tu / vasatiH zuddhA bhaNitetarathA tu gRhaM parigrahataH // 17 // AvI (doSa rahita) vasatino paNa upabhoga vidhipUrvaka ane rAga na hoya to ja te vasati zuddha kahI che - anyathA mUrchAdinA kAraNe te parigraha doSayukta banavAthI te vasati, vasati na rahe, ghara ja thaI jAya. evaM AhArAisu juttavao nimmamassa bhAveNa / niyameNa dhammadehArogAo hoi nivvANaM // 18 // evamAhArAdiSu yuktavato nirmamasya bhAvena / niyamena dharmadehA''rogyAt bhavati nirvANam // 18 // 1 gha AsaMgavajjipANayANaM tu 2 ka deho rogAo
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 bhikSAviMzikA trayodazI AvI rIte AhArAdimAM yatnazIla ane bhAvathI nirmama - mamatA rahita muninA dharmadehanuM Arogya vadhatuM jAya che ane tethI kramazaH te nirvANa prApta kare che. jANai asuddhimeso AhArAINa suttabhaNiyANaM / sammuvautto niyamA piMDesaNabhaNiyavihiNA ya // 19 // jAnAtyazuddhimeSa AhArAdInAM sUtrabhaNitAnAm / samyagupayukto niyamAtpiNDaiSaNabhaNitavidhinA ca // 19 // sUtramAM kahelI AhArAdinI azuddhio jANIne te muni piMDa (vagere) eSaNAnI kahela vidhi (athavA AcArAMganA bIjAzrutaskaMdhanA piMDeSaNA - adhyayanamAM kahela vidhi) mujaba avazya suMdara upayogavALo bane. (nirdoSa ane zuddha AhAranI eSaNAmAM tatpara bane.) 20mI gAthA anupalabdha che. |ta mikSaviMzillA trayodrazI che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. bhikSAntarAyazuddhivizikA bhikkhAe vaccaMto jaiNo guruNo kareti uvaogaM / jogaMtaraM pavajjiukAmo AbhogaparisuddhaM // 1 // bhikSAyai vrajanyaterguroH karotyupayogam / yogAntaraM prapattukAma Abhogaparizuddham // 1 // | (sUtrArthanA svAdhyAya pachI) Abhoga (upayoga)thI parizuddha evA yogAntara (bhikSAyoga)mAM pravRtta thavA IcchatA munio bhikSA mATe jatAM guru pAse upayoga kare. (TI.) sUtrArthanA svAdhyAya pachI turatamAM ja bhikSAyogamAM pravartavAnuM che. koI paNa yoga upayogapUrvaka karAya to tethI adhika nirjarAno lAbha thAya, AtmAmAM te kriyAthI zubha saMskAra nAkhI zakAya ane teno zubha anubaMdha pADI zakAya tethI - 'mAmo parizuddha notara' jogaMtAM kahyuM che. upayoga e bhikSAe jatAM pahelAM guru pAsethI bhikSAe javAnI AjJA meLavavAnI amuka niyata vidhirUpa che. pUrvakALamAM A Adezo gocarI jatI vakhate mAMgavAmAM AvatA. vartamAnamAM te savAramAM ja mAMgI levAya che. sAmIveNaM jogo eso suttAijogao hoi|.. kAlAvikkhAi tahA jaNadehANuggahaTTAe // 2 // sAmIpyena yoga eSa sUtrAdiyogato bhavati / kAlApekSayA tathA janadehAnugrahArtham // 2 // kALanI apekSAye tema ja sva-paranA upakAranI apekSAe bhikSA yoga sutrAdinA. sAmIpyamAM hoya che. (TI.) A gAthAmAM bhikSA mATenA kALano nirdeza karyo jaNAya che. bhikSAe javAmAM loka ane nijadeha uparanI anugraha buddhi e be hetuo che. te be hetuo sAcavavA yogyakAle bhikSA mATe nIkaLI javuM joIe tethI - "sUtrArthayoga pachI na kahetAM - "sUtrAdiyoganA sAmIpyamAM kahyuM. koI dezamAM bhikSAno samaya vahelo thato hoya, (dA.ta., mAravADamAM) tyAM sUtra porisI pachI tarata ja bhikSA mATe javAnuM hoya tyAM arthaporisi pachI jAya to kAlathI apekSA na rAkhI gaNAya. vaLI, ethI lokano ane potAnA dehano paNa upakAra na thaI zake, te vakhate badhA loko jamI paravAryA hoya ane vadhyuM ghaNuM paNa rAkheluM hoya ke na hoya tethI loko supAtra dAnanA lAbhathI vaMcita rahe ane yogya bhikSA na maLe tethI potAnA dehano upakAra paNa na thAya - deha sIdAya, tenAthI paraMparAe saMyama yogo sIdAya. mATe kAlAdinI apekSAye bhikSA kALa, sUtrAdi yoganA sAmIpyamAM kahyo. sUtra ane artha porisI karyA pachI ja javuM evuM ekAnta vidhAna na karyuM. 1 gha jogA eso
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 bhikSAntarAyazuddhiviMzikA caturdazI eyavisuddhinimittaM addhAgahaNaTTha suttajogaTThA / jogatigeNuvauttA guruANaM taha pamaggaMti // 3 // etaddhizuddhinimittamaddhAgrahaNArthaM sUtrayogArtham / yogatrikeNopayuktA gurUNAM tathA pramArgayanti // 3 // bhikSA yogamAM AvatA aMtarAyonI vizuddhi mATe, bhikSAno yogya kALa thatAM sUtra yoganA arthI evA paNa munio mana-vacana-kAyAthI upayukta bane ane bhikSAe ravA mAjJA bhAge. (bhikSAme pavA taiyArI mare.) (TI.) 'muttamajogaTThA' - mevo pAThAntara pe| che. 'suttajogaTThA' no martha 6paryukta zata ghaTAvIme to mAyAno martha samaja zakAya che, nahiMtara zuM samajavuM ? munio sUjhayoganA arthI hoya chatAM bhikSAno yogya samaya sAcavavA mATe sUtrano svAdhyAya mUkIne paNa samayasara bhikSAe nIkaLe. ciMtei maMgalamihaM nimittasuddhi tihA parikkhaMtA / kAyavayamaNehiM tahA niyaguruyaNasaMgaehiM tu // 4 // 'cintayati maGgalamiha nimittazuddhiM tridhA parIkSamANaH / kAyavacomanobhistathA nijagurujanasaGgataistu // 4 // mana, vacana ane kAyAthI traNa prakAre nimitta zuddhinI parIkSA karatAM ane (namaskAra mahAmaMtrI maMgalanuM cintana karIne potAnA vaDila (saMghATaka) sAthe gocarIe jAya. (TI.) gocarIe nIkaLatAM namaskAra mahAmatra ke gautamasvAmijInuM nAma smaraNa ke tIrthakara devonA pAraNA vagerenuM maMgaLa nimitte cittavana kare, manathI nimittazuddhi te ullAsa, avyagracitta vagere, vacanathI nimittazuddhi te zabda zukana ane kAyAthI nimitazuddhi te aMgaphuraNAdi. eyANamasuddhIe ciivaMdaNa taha puNo vi uvaogo / suddhe gamaNaM hu ciraM asuddhibhAve Na taddiyahaM // 5 // eteSAmazuddhayA citivandanaM tathA punarapyupayogaH / zuddhe gamanaM khalu ciraM azuddhibhAve na taddivasam // 5 // e (nimittonI) nI azuddhi jaNAya to caityavaMdana kare tathA pharIthI upayoga kare. zuddha nimitta prApta thAya to nIkaLe ane cirakALa sudhI eTale ke - vAraMvAra azuddha nimitta maLe to te divase gocarIe na jAya - upavAsa Adi kare. 1 ka aThThAgahaNaThTha 2. gha uvaoge
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhikSAntarAyazuddhiviMzikA caturdazI suddhe vi aMtarAyA ee parisehagA ihaM huMti / AhArassa ime khalu dhammassa u sAhagA jogA // 6 // zuddhe'pyantarAyA ete pratiSedhakA iha bhavanti 1 AhArasyeme khalu dharmasya tu sAdhakA yogAH // 6 // zuddha nimitta prApta thavA chatAM lakSyamANa aMtarAyo bhikSAmAM pratibaMdhaka hoI zaDe mA mahAranI (zuddhi vagere) yogo dharmanA sAdha che. 105 (TI.) prazna : likSAne 4vAmAM jATalI jadhI yIDAza zI ? jevI jhodhane zaMkA uThe. teno uttara AmAM che. A pachInI gAthAo maLatI nathI. // iti bhikSAntarAyazuddhiviMzikA caturdazI // * itaHparaM gAthA na kvApyAdarzeSUpalabhyante'syAM viMzikAyAm /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15. maattoynaaviNshi| bhikkhAisu jattavao evamavi ya mAidosao jAo / huMta'iyArA te puNa sohai AloyaNAi jaI // 1 // bhikSAdiSu yatnavata evamapi ca mAtRdoSato ye / bhavantyaticArAste punaH zodhayatyAlocanayA yatiH // 1 // bhikSAdimAM yatnazIla hovA chatAM mAyAdi doSanA kAraNe yatine je aticAro lAge tenI zuddhi AlocanA vaDe kare. (TI.) lAbha levAnI utkaTa IcchAvALA dAtA kapaTa karI doSa jANavA na de tethI zrutano upayoga mUkavA chatAM doSita AvI jAya ane pachIthI khabara paDe tenI zuddhi paNa AlocanA vaDe karavI. dA.ta., mAsakhamaNanA pAraNe bIjAnA gAmamAM gocarI gayelA munine kapaTathI DozIe AdhAkarma khIra vahorAvI. pakkhe cAummAse AloyaNa niyamaso u dAyavvA / gahaNaM abhiggahANa ya puvvaggahie NivedeuM // 2 // pakSe cAturmAsye AlocanA niyamazaztu dAtavyA / .. grahaNamabhigrahANAM ca pUrvagRhItAnnivedya // 2 // dareka pabie ane comAsIe avazya AlocanA ApavI joIe ane pUrve grahaNa karela abhigrahonuM nivedana karI (te te abhigrahomAM thayela skUlanAo jaNAvI) ne navA abhigraho levA joIe. AloyaNA payaDaNA bhAvassa sadosakahaNamii gejjho / guruNo esA ya tahA suvijjanAeNa vinneA // 3 // AlocanA prakaTanA bhAvasya svadoSakathanamiti grAhyaH / guroreSA ca tathA suvaidyajJAtena vijJeyA // 3 // AlocanAno artha zo ? potAnA bhAvo (doSanA sevana vakhate je Atma pariNAma hatA te) ne pragaTa karavA athavA svadoSanuM (guru AgaLa) nivedana karavuM te AlocanA. jema sArA vaidya pAse rogI potAnI sthitinuM yathArtha kathana kare che. tema suguru pAse potAnA bhAvone chupAvyA vinA spaSTa rIte AlocanA karavI joIe. 1 ka gha ca mAyadosao jo 2 ka gha ca gajjhe
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 AlocanAviMzikA paJcadazI jaha ceva dosakahaNaM na vijjamittassa suMdaraM hoI / avi ya suvijjassa tahA vinneyaM bhAvadose vi // 4 // yathaiva doSakathanaM na vaidyamAtrasya sundaraM bhavati 1 api ca suvaidyasya tathA vijJeyaM bhAvadoSe'pi // 4 // jema nAma mAtradhArI vaidhane doSo kahevAthI kaMI lAbha na thAya paNa sArAvaidyane kahevAthI ja lAbha thAya, tema bhAvadoSamAM paNa samajavuM. tattha suvijjo ya imo AroggaM jo vihANao kui / caraNAruggakaro khalu evittha guru vi vinneo // 5 // tatra suvaidyazcAyamArogyaM yo vidhAnataH karoti 1 caraNArogyakaraH khalvevamatra gururapi vijJeyaH // 5 11 suvaidya te che ke je vidhAnapUrvaka (cikitsApUrvaka) rogIne nIrogI banAve che. evI ja rIte-je caraNarUpI Arogya prApta karAve te ja guru che. jassa samIve bhAvAurA tahA pAviUNa vihipuvvaM / caraNAruggaM pakaraMti so gurU siddhakammuttha // 6 // yasya samIpe bhAvAturAstathA prApya vidhipUrvam / caraNArogyaM prakurvanti sa guruH siddhakarmA // 6 // tathA prakAre vidhipUrvaka (vidhAna-grahaNa Asevana zikSArUpa cikitsA pAmIne) bhAvarogIo jenI pAse caraNa-Arogya prApta kare che te ahIM siddhahasta guru jANavA. dhammassa pabhAveNa jAyai eyAriso na savvo vi / vijjo va siddhakammo jar3ayavvaM erise vihiNA // 7 // dharmasya prabhAveNa jAyata etAddazo na sarvo'pi 1 vaidya iva siddhakarmA, yatitavyamIddaze vidhinA // 7 // badhA guruo siddhakarmA nathI hotA, jema vaidya nAma dhAraNa karanAra badhA ja vaidyo kaMI siddha hasta nathI hotA. dharmanA prabhAvathI koIka ja guru suvaidhanI jema siddha karmA hoya che. jema siddhahasta vaidyanI zodha karIne enI pAse cikitsA karAvIe tema AvA siddhahasta gurune mATe vidhipUrvaka prayatna karavo joIe. (athavA AvA siddhahasta guru pAse vidhipUrvaka AlocanA karavI joIe.)
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlocanAviMzikA paJcadazI 109 eso puNa niyameNaM gIyatthAiguNasaMjuo ceva / dhammakahApakkhevagavisesao hoi u visiTTho // 8 // eSa punarniyamena gItArthAdiguNasaMyutazcaiva / dharmakathAprakSepakavizeSato bhavati tu viziSTaH // 8 // dhammakahAujjutto bhAvannU pariNao carittammi / saMvegavuDDijaNao sammaM somo pasaMto ya // 9 // dharmakathodyukto bhAvajJaH pariNatazcaritre / saMvegavRddhijanakaH samyak saumyaH prazAntazca // 9 // AvA siddhakarmA guru niyamA gItAryAdi guNothI yukta hoya che ane dharmakathA prakSepakatva guNa (anyamAM dharmano nyAsa karavAnI kuzaLatA) vALA hovAthI viziSTa hoya che. vaLI, te guru dharmakathAmAM tatpara, bIjAnA bhAvane samajanAra, cAritramAM pariNata, saMveganI samyam vRddhi karanArA, saumya ane prazAnta hoya che. (TI.) 'uddhAvaNApahAvaNakhittovahimaggaNAsu avisAdI / suttatthatadubhayaviU gIyatthA erisA huMti // ' 1 uddhAvaNA = gacchanA kAryono harSapUrvaka svIkAra 2 pradhAnanA = te kAryonuM kuzaLatApUrvaka niSpAdana. 3. kSetramArgael = ga7ne yogya kSetronI pasaMgI ravI. . 4. upabimArgaNA = gacchane yogya vastrapAtrAdinI vyavasthA vagere kAryomAM aviSAdI ane tadubhayamAM nipuNa hoya te gItArtha kahevAya. dharmakathAprakSepakatva guNathI te AlocanA vagere na karavAthI kevAM kevAM nukazAno thAya che te dRSTAMta sAthe samajAvI AlocakanA pariNAmanI dhArAmAM vRddhi karAvI tene ni:saMkocabhAve AlocanA karavAmAM prerI zake. eyArisammi niyamA saMviggeNaM pamAyaduccariyaM / apuNakaraNujjaeNaM payAsiyavvaM jaijaNeNaM // 10 // etAdRze niyamAtsaMvignena pramAdaduzcaritam / apunaHkaraNodyatena prakAzayitavyaM yatijanena // 10 // AvA sathuru pAse saMvigna ane pharI pApa na karavAnA nizcayavALA yatijanoe pramAda (Adi)thI Acarela duzcarita prakAzavA joIe.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 AlocanAviMzikA paJcadazI jaha bAlo jaMpaMto kajjamakajjaM ca ujjuyaM bhaNai / taM taha AloijjA mAyAmayavippamukko ya // 11 // yathA bAlo jalpakAryamakArya ca RjukaM bhaNati / tattathA''locayenmAyAmadavipramuktazca // 11 // jema bALaka kArya ke akArya je kAMI thaI gayuM hoya te saraLatAthI kahI nAMkhe che tema mAyA ane madathI vizeSa karIne mukta thaIne AlocanA karavI joIe. paMcchittamayaM karaNA anne suddhiM bhaNaMti nANassa / taM ca na jamhA eyaM sasallavaNarohaNappAyaM // 12 // prAyazcittamAtrakaraNAdanye zuddhi bhaNanti jJAnasya / taJca na yasmAdetatsazalyavraNarohaNaprAyam // 12 // prAyazcita karavA mAtrathI ja jJAnanI zuddhi thAya che. (eTale ke - mAyAmada Adi doSo kadAca rahI paNa jAya, paraMtu bhAva-duzcaritane prakAzavA mAtrathI jJAnanI zuddhi-jJAnAvaraNano kSayopazama ke kSaya thAya che.) ema keTalAka kahe che paNa te barAbara nathI. kAraNa ke evI rIte karela prAyazcita e to zalyasahita evA vraNane rujhavavAnA prayatna tulya che. (TI.) kAMTo vAgyo hoya ane paga pAke to kAMTo kADhyA vinA rujha lAvavA davA lagADIe to ethI kAMI ghA na rujhAya, na pIDA maTe; tema ahIM paNa mAyAdi doSono uddhAra karyA vinA mAtra prAyazcita karavAthI AtmAnI zuddhi thAya nahi. e prAyazcita to ghA upara lagADavA mATenA malama tulya che. doSo e aMdaranA kAMTA jevA - bIja jevA che. e nIkaLI gayA pachI gumaDuM maTADavA davA-malama kAma lAge. tema mAyAdidoSa rahita thaIne prAyazcitarUpa davA kare to AtmA zuddha bane. avarAhA khalu sallaM eyaM mAyAibheyao tivihaM / savvaM pi gurusamIve uddhariyavvaM payatteNa // 13 // aparAdhAH khalu zalyametanmAyAdibhedatastrividham / - sarvamapi gurusamIpa uddhartavyaM prayatlena // 13 // aparAdho ja zalya che. e zalya traNa prakAranA che. 1 mAyAzalya, 2 niyANazalya ane 3 mithyAtvazalya. te sarvazalya gurunI pAse prayatnapUrvaka uddharavAM joIe. 1 a paripacchataM mayaM 2 a jammA 3 ka gha ca evaM mAyAe
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ AlocanAviMzikA paJcadazI na ya taM satthaM va visaM va duppauttu vva kuNai veyAlo / jaMtaM va duppauttaM saMttu vva pamAio kuddho // 14 // na ca tacchastraM vA viSaM vA duSprayukto vA karoti vetAlaH / yantraM vA duSprayuktaM zatrurvA pramAditaH kruddhaH // 14 // jaM kuNai bhAvasallaM aNuddhiyaM uttimaTTakAlam / dullahabohIyattaM anaMtasaMsAriyattaM ca 11 15 yatkaroti bhAvazalyamanuddhRtamuttamArthakAle 111 1 durlabhabodhikatvamanantasaMsArikatvaM ca 11 15 11 duSprayuta zastra, halAhala viSa, du:sAdhita evo pizAca ke duSprayukta yantra ke tIraskArathI vipharelo zatru paNa evuM nukazAna nathI karato je nukazAna uttamArtha (anazana) kALe anurita bhAvazalya kare che te (anuSkRta bhAvazalya) durlabhabodhitA ane anaMtasaMsAritAnuM kAraNa bane che. (TI.) 15mA paMcAzakamAM A vastu che. paMDita maraNa e sarva anuSThAnomAM uttama che. zastra, zatru, viSa vagere to eka ja maraNamAM kAraNa bane che. jyAre anuSkRta evuM bhAvazalya aneka janmamaraNanI paraMparAne sarje che. aMtima samaye AlocanAnA zubha adhyavasAya hoya to te traNa bhavamAM muktimAM laI jAya che. 'AloyaNApariNao sammaM kAUNa suvihio kAlaM / hi tiNi bhave gaMtUNa labhejja nivvANaM // ' to uddharaMti gAravarahiyA mUlaM puNabbhavalayANaM / micchaddaMsaNasallaM mAyAsalaM niyANaM ca // 16 // tata uddharanti gauravarahitA mUlaM punarbhavalatAnAm / mithyAdarzanazalyaM mAyAzalyaM nidAnaM ca // 16 // mATe gAravarahita evA sAdhu puruSo punarbhavanI latAnA mULIAM jevAM A mithyAtvazalya, mAyAzalya ane nidAnazalyano uddhAra kare che. caraNapariNAmadhamme duccariyaM addhi daDhaM kuNai / kaha vi pamAyAvaTTiya jAva na AloiyaM guruNo // 17 // 1 sappo va ( paJcAzaka 731) 2 gha uttimadvakAlaMmi
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 AlocanAviMzikA paJcadazI caraNapariNAmadharme duzcaritamadhRtiM dRDhaM karoti / kathamapi pramAdAvartitaM yAvannAlocitaM guroH // 17 // cAritradharmamAM koI paNa rIte pramAdathI ke AkuTTIthI AcareluM kaMI paNa duzcaritA e jyAM sudhI guru pAse AlocavAmAM na Ave - pragaTa karavAmAM na Ave tyAM sudhI cAritranA pariNAmamAM adhRtine (asvairyane) daDha kare che. (TI.) e anAlocitA pApathI pApanA guNAkAra cAle che. jaM jAhe Avajjai duccariyaM taM taheva jatteNaM / AloeyavvaM khalu sammaM sAiyAramaraNabhayA // 18 // yadyathA''padyate duzcaritaM tattathaiva yatnena / AlocayitavyaM khalu samyak sAticAramaraNabhayAt // 18 // tethI sAticAra maraNa na thaI jAya e mATe je kaMI duzcarita je rIte thaI jAya te ja rIte spaSTapaNe (teja samaye) prayatnapUrvaka AlocavuM joIe. sAticAra maraNanA kaTu vipAko sAme rAkhIne. evamavi ya pakkhAI jAyai AloyaNAo visao tti / gurukajjANAloyaNabhAvANAbhogao ceva // 19 // evamapi ca pakSAdau jAyata AlocanAyA viSaya iti / gurukAryAnAlocanAd bhAvAnAbhogatazcaiva // 19 // jaM jAriseNa bhAveNa seviyaM kiM pi ittha duccariyaM / taM tatto ahigeNaM saMvegeNaM tahA''loe // 20 // yadyAdRzena bhAvena sevitaM kimapyatra duzcaritam / tattatodhikena saMvegena tathA''locayet // 20 // duzcarita thaI jAya ke tarata ja AlocanA karavI. koI moTuM kArya AvI paDe tyAre athavA anAbhoganA kAraNe (vismRtithI) AlocanA karavI rahI jAya to paNa pabie AlocanA karI avazya zuddha thavuM joIe. athavA nitya AlocanA karatAM hoya to paNa je kAMI paNa duzcarita jevA bhAvathI sevAyuM hoya, te tenAthI adhika saMvegathI AlocavuM joIe. // ityAlocanAviMzikA paJcadazI // 1 ka gha AloyavvaM
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16. prAyazcitavizikA prAyazcita sivAyanA pacchittAo suddhI tahabhAvAloyaNeNa jaM hoi / iharA Na pIDhabaMbhAio saA sukaDabhAve vi // 1 // prAyazcittAcchuddhistathAbhAvAlocanena yadbhavati I itarathA na pIThabrahmAditaH sadA sukRtabhAvepi // 1 // yathAsthita (jevuM duzvarita banyuM hoya tevI ja rIte) AlocanA pUrvakanA prAyazcitta vaDe jevI zuddhi thAya che. tevI zuddhi bIjI rIte anya pratikramaNAdi anuSThAnothI (ke adhyavasAyothI) thatI nathI. A viSayamAM brAhmI ane suMdarI (pUrvabhave pITha ane mahApITha)nuM ane brahmadatta cakravartinuM (nidAna zalya upara) dRSTAMta prasiddha che athavA prAyazcitathI je zuddhi thAya che te yathAsthita (jevuM duRRrita banyuM hoya tevI ja rIte) AlocanA karavAthI thAya che. AlocanA karyA vinA sadA sadanuSThAnanI AcaraNA ane zubhapariNAma (adhyavasAya)mAM AtmA vartato hoya chatAM pITha ane mahApIThanI jema tenI zuddhi thatI nathI. (TI.) juo prAyazcita paMcAzaka gAthA 30-31nI TIkA. AlocanA eTale ke guru pAse potAnA doSanuM saralabhAve kathana karavuM. doSa prakAzanamAM potAnI laghutA dekhAya ke ethI samudAyamAM potAnuM sthAna mobho na Take "evI bhayanI lAgaNI pratibaMdhaka che." tenI sAme thaIne yathAsthita AlocanA karavA AtmA kaTibaddha bane che tyAre enA adhyavasAya ativizuddha hoya che. evA vizuddha adhyavasAya bIjA svAdhyAya, tapa, pratikramaNAdi anuSThAnamAM na Ave, tethI AtmAnI zuddhi AlocanA vinA thatI nathI. AtmazuddhimAM AlocanA-svadoSanuM bIjA AgaLa prakAzana ja prabaLa kAraNa che. tethI gItArthone paNa zuddhi mATe potAnA doSa bIjA AgaLa kahevA paDe che. jo ke teo pote sevelA te te doSonuM zuM prAyazcita Ave te svayaM jANatA ja hoya che. lakSmaNA sAdhvIe prAyazcita to karyuM paNa yathAsthita AlocanA na karI to zuddhi na thaI. (ahIM zuddhinuM pradhAna kAraNa AlocanA batAvyuM. prathama arthamAM mukhyatA prAyazcitane ApI che.) pITha mahApIThanA dRSTAMta mATe A vizikAnA aMte juo ahigA takkhayabhAve pacchitaM kiMphalaM ihaM hoi / tadahigakammakkhayabhAvao tahA haMta mukkhaphalaM // 2 // 1 gha pIDhabaMbhAio sao u bhAvevi; ka ga pIDhabaMbhAio sao uubhAvevi - - - -
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 prAcazcitaviMzikA SoDazI adhikAt tatkSayabhAve prAyazcitaM kiMphalamiha bhavati / tadadhikakarmakSayabhAvatastathA hanta mokSaphalam // 2 // duzcarita AcaratI vakhate jevo tIvra bhAva hato te karatAM prAyazcita vakhate jo adhika saMvegavALo AtmapariNAma na hoya to, duzcaritanA kAraNe je azubhakarmano baMdha thayo tenA karatAM te prAyazcita vaDe adhika karmakSaya na thavAthI te prAyazcita zuM niSphala na banyuM ? nA, je pramANamAM saMvega hoya te pramANamAM to karma khape ja che. bIjo lAbha e thAya che ke - prAyazcitanA abhyAsathI bhaviSyamAM prAyazcita vakhate adhika saMvega AvavAnI saMbhAvanA che. saMveganI mAtrA vadhI jAya to prAyazcitathI cAvata mokSa paNa prApta thaI zake che. prAyazcitathI nikAcita karmo paNa nAza pAme che. (TI.) 'evaM nikAiyANa vi kammANaM bhaNiyamettha khavaNaMti' - prAyazcita paMyAzas gA. 16 pUrvAdha. pAvaM chidai jamhA pAyacchittaM ti bhaNNae tamhA / pAeNa vA vi cittaM sohayaI teNa pacchittaM // 3 // pApaM chinatti yasmAtprAyazcittamiti bhaNyate tasmAt / prAyeNa vApi cittaM zodhayati tena prAyazcittam // 3 // pApane chedatuM hovAthI te prAyazcita kahevAya che athavA ghaNuM karIne te cittanI zuddhi kare che, mATe paNa tene prAyazcita kahevAya che. (TI.) pApane chede te "pAyacchida - tenuM prAkRtabhA 'pAyazcita' thAya. pApamazuddhaM cchinnati-kRntatIti pApacchiditi vaktavye prAkRtatvena paaycchitmiti| saMkesaNAibheyA cittaasuddhIi bajjhaI pAvaM / tivvaM cittavivAgaM avei taM ciMttasuddhIo // 4 // saMklezanAdibhedAccittAzuddhyA badhyate pApam / tIvra citravipAkamapaiti taccittazuddheH // 4 // cittanI azuddhi vaDe saMklezanA tAratamya pramANe aneka prakAranA vikAravALuM tIvra pApa karma baMdhAya che; cittanI vizuddhi vaDe te dUra thAya che. kicce vi kammaNi tahA jogasamattIi bhaNiyameyaM ti / AloyaNAibheyA desavihameyaM jahA sutte // 5 // 1 ka gha ca cittAsuddhIi 2 gha dazaviha
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcazcitaviMzikA SoDazI kRtyepi karmaNi tathA yogasamAptyA bhaNitametaditi / AlocanAdibhedAddazavidhametadyathA sUtre 11 11 AloyanAdi daza prakAre, jema zAstromAM prAyazcita batAveluM che. tema, (vaMdanagocarI vagere) kartavyakAryomAM lAgelA sUkSma atiyAranI (zuddhi mATe) ane pratikramaNAdi yogonI (kriyAonI) samApti pachI (te pratikramaNAdimAM koIpaNa avidhi thaI hoya tenI zuddhi mATe) paNa prAyazcita kahyuM che. (TI.) kartavyakAryonA niraticAra pAlanamAM paNa chadmasthane na jaNAya tevA sUkSma aticAranI zuddhi mATe AlocanA prAyazcita kahyuM che. tasya gA. pathI 8 AloyaNa paDikamaNe mIsa vivege tahA viussagge / tava cheya mUla aNavaTTyA va pAraMciyaM ceva // 6 // AlocanApratikramaNe mizravivekau tathA vyutsargaH / tapacchedamUlAnavasthatA ca pAryantikaM caiva // 6 // prAyazcitanA te daza prakAro A pramANe che. 1 AloyanA, 2 prati bhae, 3 mizra, 4 viveka, pa DAyotsarga, 6 tapa, 9 cheda, 8 mUla, 9 anavasthApya ane 10 pArAMcika vasahIo hatthasayA bAhiM kajje gayassa vidhipuvvaM / mAigoyarA khalu bhaNiyA AloyaNA guruNA // 7 // vasaterhastazatAdbahiH kArye gatasya vidhipUrvam 1 gamanAdigocarA khalu bhaNitA''locanA guruNA // 7 // AhArAdigrahaNa karavA, caityadarzana, uccAra-sthaMDila Adi kArya mATe vidhipUrvaka paNa vasatithI so hAtha dUra janAre gurune nivedana karavuM joIe. A AlocanA prAyazcita che. (TI.) jItakalpa gAthA 5 6 8 juo saMhasa cciya assamiyA bhAvagamaNe ya caraNapariNAmA / micchAdukkaDadANA taggamaNaM puNa paDikkamaNaM // 8 // sahasaivAsamitAdibhAvagamane ca caraNapariNAmAt 1 mithyAduSkRtadAnAttadgamanaM punaH pratikramaNam // 8 11 1 ka gha pAraMcie (paJcAzakepi gAthA 746 ) 2 gha sahasacciyassamiyAi - 115 - 6 -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAcazcitaviMzikA SoDazI samiti-guptirUpa cAritranA pariNAmamAMthI sahasA asamiti ke aguptimAM cAlyA javAya to 'micchAmidukkaDaM' daIne pharI samiti Adi bhAvomAM javuM. te pratikramaNa prAyazcita che. (TI.) jemake acAnaka chIMka AvI. jayaNA mATe hAtha ADo rAkhavo joIe te na rAkhI zakAyo, evI skhalanAo thatAM tenuM mithyApaNuM lakSamAM rAkhavA 'micchAmidukkaDaM' ApavuM joIe. saMAiesa Isi pi ittha rAgAibhAvao hoi / AloyaNA paDikkamaNayaM ca eyaM tu mIsaM tu // 9 // zabdAdikeSvISadapyatra rAgAdibhAvato bhavati 1 AlocanA pratikramaNakaM caitattu mizraM tu // 9 // zabdAdi viSayone viSe rAga (dveSa) vagerethI je kaMI thoDo paNa aticAra thayo hoya, tenuM Alocana ane pratikramaNarUpa je prAyazcita che te mizraprAyazcita. asaNAigassa pAyaM aNesaNIyassa kaha vi gahissa / saMvaraNe saMcAo esa vivego u nAyavvo // 10 // azanAdikasya prAyoneSaNIyasya kathamapi gRhitasya / saMvaraNe saMtyAga eSa vivekastu jJAtavyaH 11 10 11 kadAca (anAbhogAdithI) aneSaNIya AhArAdi AvI jAya, to te pApathI bacavA mATe te AhArAdino vidhipUrvaka saMtyAga pAriSThApana karavo, e viveka nAmanuM prAyazcita che. 116 kussumiNamAiesuM viNA'bhisaMdhIi jo aIyAro / tassa visuddhinimittaM kAussaggo viusaggo // 11 kusvapnAdikeSu vinAbhisandheryastvaticAraH 1 tasya vizuddhinimittaM kAyotsargo vyutsargaH // 11 // kusvapnAdimAM IrAdA vinA paNa je kaMI doSa sevAI jAya che. tenI zuddhi nimitte karAtA kAyotsargane vyutsarga kAyotsarga prAyazcita kahyuM che. puDhavAINaM saMghaTTaNAibhAveNa taha pamAyAo / aiyArasohaNaTThA paMNagAitavo tavo hoi // 12 // 1 gha saddhAisu isiM 2 gha paNagAibhavo
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 prAcazcitaviMzikA SoDazI pRthivyAdInAM saMghaTTanAdibhAvena tathA pramAdAt / aticArazodhanArthaM paJcakAditapastapo bhavati // 12 // pramAdathI ke IrAdApUrvaka sacita pRthvI vagereno saMghaTTo vagere thaI jAya to, te aticAranI zuddhi mATe paMcakAdi je tapa karavAmAM Ave te tapa prAyazcita jANavuM. (TI.) paMyA - nIvI vagaire. sumo prAyazcitta paMyAzA gAthA 18nI TI. tavasA u duddamassA pAyaM taha caraNamANiNo ceva / saMkesavisesAo cheo paNagAio tattha // 13 // tapasA tu durdamasya prAyastathA caraNamAninazcaiva / saMklezavizeSAcchedaH paJcakAdikastatra // 13 // tapa prAyazcitathI paNa je durdama hoya ane doSo lagADavA chatAM je cAritravAnA hovAnuM abhimAna rAkhatA hoya, cAritranA pariNAma na hovA chatAM je potAne cAritrI manAvatA hoya temane saMklezanI adhikatAnA kAraNe paMcakAdi cheda (pAMca divasa, dasa divasa vagere cAritraparyAyano cheda) prAyazcitta ApavuM. pANavahAImi pAo bhAveNAseviyammi sahasA vi / AbhogeNaM jaiNo puNo kyArovaNA mUlaM // 14 // ... prANavadhAdau prAyo bhAvenAsevite sahasApi / Abhogena yateH punavratAropaNA mUlam // 14 // prAyaH IrAdApUrvaka prANivadhAdi karanAra - pachI te upayogapUrvaka karyuM hoya ke - sahasA thaI jAya, to paNa (tenA cAritra pariNAma naSTa thaI javAthI tenuM cAritrA gayuM mATe) tene pharIthI pAMca mahAvrato ApavAM e mUla prAyazcita che. sAhammigAiteNAibhAvao saMkilesabheeNa / takkhaNameva vayANa vi hoi ajogo u aNavaTThA // 15 // sArmikAdistenAdibhAvataH saMklezabhedena / tatkSaNameva vratAnAmapi bhavatyayogastvanavasthA // 15 // je yati sAdharmika - sAdhu vagerenI corI kare, ke potAnA ke paranA prANonI paravA karyA vagara bIjAne daMDAdithI prahAra kare, tenA adhyavasAya ghaNA ja saMklezavALA 1 ka ca gha pANavahAo pAo 2 ka vayArovaNA tUlaM 3 gha sohammigAi 4 ka aNavaddhA
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 prAcazcitarvizikA SoDazI hovAthI te yati teja vakhate pharIthI vrata ApavA mATe ayogya banI jAya che. tene te vakhate pharIthI vrata na ApavAM te anavasthApya prAyazcita. purisavisesaM pappa pAvavisesaM ca visayabheeNa / pAyacchittassaMtaM gacchaMto hoi pAraMcI // 16 // puruSavizeSaM prApya pApavizeSaM ca viSayabhedena / prAyazcittasyAntaM gacchanbhavati pAryantikaH // 16 // puruSa vizeSa AcAryAdi javAbadAra vyakti - koI moTuM pApa Acare ane teno viSaya paNa moTo hoya. (dA.ta. maithuna ane te paNa rAjarANI sAthe) to A sarva prAyazcittanA aMte AvatuM hovAthI - badhA prAyazcittane vaTAvI jatuM pArAMcita prAyazcitta Ave. (TI.) koI AcArya pravacana virAdhanA kare athavA koI sAdhvI ke strInI samakSa evI ceSTAo kare ke - jethI bannene vedano vikAra thAya, thINaddhi nidrAmAM sAdhunuM ke rAjAnuM khUna kare, sAdhvI ke rANI sAthe saMbhoga jevuM koI akRtya kare, athavA tIrthaMkara vagerenI AzAtanA kare, athavA caityano ke ardhapratimAno nAza kare, caityadravyano durupayoga kare to tene pArAMcika prAyazcita apAya. jemAM veza laI levAmAM Ave che ane cha mahinAthI mAMDI bAra varSa sudhI amuka zaratonuM vahana karyA pachI ja pharIthI dIkSA ApavAmAM Ave che. prAyazcita paMcAzaka gA. 23-24 evaM kuNamANo khalu pAvamalAbhAvao niogeNa / sujjhai sAhU sammaM caraNassArAhaNA tatto // 17 // evaM kurvANaH khalu pApamalAbhAvato niyogena / zudhyati sAdhuH samyakcaraNasyArAdhanA tataH // 17 // A pramANe prAyazcitta vahana karanAra AtmA pApamaLathI rahita bane che ane pApamaLathI rahita banavAthI te samyaga zuddha thAya che ane tethI te AtmA cAritradharmanI sArI rIte ArAdhanA karI zake che. avirAhiyacaraNassa ya aNubaMdho suMdaro havai tti / appo ya bhavo pAyaM tA itthaM hoi jaiyavvaM // 18 // avirAdhitacaraNasya cAnubandhaH sundarastu bhavatIti / alpazca bhavaH prAyastadatra bhavati yatitavyam // 18 // avirAdhita cAritrano anubaMdha sundara paDe che ane evI rIte virAdhanA vinA cAritranuM pAlana karanArano saMsAra alpa banI jAya che. mATe prAyazcitamAM yatna karavo joIe.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 119 prAcazcitavizikA SoDazI kiriyAe apaccAre jattavao NAvagAragA jaha ya / pacchittavao sammaM taha pavvajjAe aiyAre // 19 // kriyAyA anupAlambhe yatnavato nApakArakA yathA ca / prAyazcittavataH samyaktathA pravrajyAyA aticAre // 19 // IryAdi kriyAmAM yatanAzIlanA hAthe kaMI AcaraNa (koI jIvano nAza vagere) thaI jAya to te jema apakAraka pApakarmanA baMdhanuM kAraNa nathI. tema prAyazcita vahana karanArane paNa te aticAro apakAraka - virAdhaka bhAvamAM laI janAra banatA nathI. (TI.) laukikamAM paNa jema koI aparAdha thaI jAya enI turata mAphI mAMgI lenArane duzmana paNa mitra banI jAya che. tema je prAyazcita le che tene pravajyAnA aticAro paNa apakAraka rahetA nathI. (prAyazcittathI zuddhi thaI jatI hovAthI) evaM bhAvanirujjo jogasuhaM uttamaM ihaM lahai / paraloge ya narAmarasivasukkhaM tapphalaM ceva // 20 // evaM bhAvanIruno yogasukhamuttamamidaM labhate / ... paraloke ca narAmarazivasaukhyaM tatphalaM caiva // 20 // AvI rIte bhAvanIrogI banelo te yati ahIM paNa uttama yogasukhane pAme che ane parabhavamAM tenA phaLa tarIke deva-naranA uttamottama sukho athavA paramotkRSTa evuM mokSanuM sukha pAme che. . "savvA vi pavvajjA pAyacchittaM bhavaMtarakaDANa pAvANaM kammANaM / " prAyazcita paMcAzaka gA. 48 samasta pravajyA e pUrve karelAM duSkRtyonuM prAyazcita che. pIThamahApIThanuM daSTAMta : mahAvidehamAM puMDarikINI nAme nagarI che. tyAM pUrve vaira nAme cakravarti thayA. te vaira cakravartie potAnA cAra bhAIo sAthe vairasena nAmanA tIrthaMkara pAse dIkSA lIdhI. e cAra bhAIonA nAmo anukrame - bAhu, subAhu, pITha ane mahApITha hatAM. vairamuni zrutano ghaNo abhyAsa karIne gacchapati banyA ane pAMcaso sAdhuo sAthe viharavA lAgyA. bAhu muni ladhimAna hatA. teo sAdhuonI azanAdi vaDe khUba ja bhakti karavA lAgyA. subAhu muni svAdhyAyAdithI zramita thayelA sAdhuonI kheda pAmyA vagara vizrAmaNA karavA lAgyA. pITha ane mahApITha sadaiva svAdhyAyamAM masta rahetA. eka vakhata gacchapatie bAhu ane subAhu muninA vaiyAvRtvaguNanI khUba ja prazaMsA karI. te sAMbhaLIne pITha ane mahApIThane kheda 1 gha kiriyAe apacAre jattavao NAdagAragA jaha /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 prAcazcitaviMzikA SoDazI thayo. teo manamAM vicAre che. "arere ! vaiyAvRtya guNanI kadara thaI ane amArA svAdhyAyanI koI kiMmata ja nahi ! AvI ane bIjI cintA thayA pachI prAyazcitta na karavAnA kAraNe teoe tyAM strIveda bAMdhyo. kALA karIne te pAMce munio sarvArthasiddha vimAnamAM gayA tyAMthI cyavIne gacchapatino jIva zrI RSabhadeva tarIke, bAhu ane subAhu bhArata ane bAhubalI tarIke ane pITha-mahApITha, brAhmI - sundarI tarIke utpanna thayA. jo ke pITha-mahApIThe te doSonuM AvazyakAdi samaye pratikramaNa karyuM hatuM. emAM zubhabhAva hato, paNa te zubhabhAva prAyazcita jeTalo baLavAna na hato. eTale te doSanuM samUla umUlana thaI zakyuM nahotuM. (prAyazcitta paMcAzakanI vRttinA AdhAre) | kRti prAyazcittarvizikSA poza che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17. yoga vizikA mukkheNa joyaNAo jogo savvo vi dhammavAvAro / parisuddho vinneo ThANAigao viseseNa // 1 // mokSeNa yojanAdyogaH sarvopi dharmavyApAraH / parizuddho vijJeyaH sthAnAdigato vizeSeNa // 1 // mokSa sAthe joDANa karI Apato hovAthI mokSa prAptimAM upayogI hovAthI) praNidhAnAdi AzayathI vizuddha evo sarva dharmavyApAra - samiti, gupti, vinaya, vihAra, bhikSATanAdi kriyArUpa sarva vyApAra yoga che. jo ke nizcayathI parizuddha evo sarva dharmavyApAra yoga che. chatAM ahIM (tAnTika saMketa ane vyavahAranI dRSTie) sthAnAdimAMnA ja koI paNa dharma vyApArane yoga samajavo. e arthamAM ja yoga padano prayoga samajavo. (TI.) parizuddha = praNidhAnAdi Azaya vizuddhithI yukta. Azaya vizuddhithI rahita dharmavyApAra e dravyakriyAmAtra che. manena vinA ceSTA dravya tucchI (SoDazaka 3/12) tucchA = asArA = abhilaSitaphalAsAdhakatvAt A praNidhAnAdi pAMca prakAranA Azaya-bhAva vagaranI kriyA dravya kriyA che, ne te potAnA phaLanI sAdhaka nathI. 1. praNidhAna, 2 pravRtti, 3 viSNajaya, 4 siddhi ane 5 viniyoga. A pAMca Azayo che. A pAMca Azayo kaMcit kriyArUpa hovA chatAM paNa paramArthathI kriyAthI upalakSya pariNAmavizeSasvarUpa jANavA. kriyArUpa praNidhAnAdithI bhAva (Azaya) upalakSita bane che, mATe Azaya kakSA. (1) praNidhAna : potAthI ochA guNavALA pratye adveSa-karuNA ane paropakAra e be vRttiothI yukta potAnI bhUmikAne yogya sadanuSThAna karavAno nizcaya - te praNidhAna che. hInASAmAvaparopakAravAsanAviziDadhi kRtadharmasthAnasya kartavyatopayogaH praNidhAnam // " 1. pratipannadharmasthAnanI maryAdAmAM sthitima = tasiddhiyAvat avicalitasvabhAvaM 2. tadadha:kRpAnugaM = karuNAparaM, na tu guNahInatvAt teSu dveSAnvitaM / 3i (So. 3-7) . 1 gha ca sukkhe Na
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 yogavidhAnaviMzikA saptadazI "praNidhAnaM tatsamaye sthitimattadadhaH kRpAnugaM caiva / niravadyavastuviSaya pArthaniSpattisAraM ca / SoDa. 3/7 || paropakArasiddhipradhAnaM satAM sarvasyApi pravRtteH upasarjanIkRta - pradhAnIkRtaparamArthatvAt / (2) pravRtti = 'adhita dharmasthAnodezena' tanupAyaviSaya phatirrAvyatA zuddha: zIghrakriyAsamAptIcchAdilakSaNautsukyavirahitaH prayatnAtizayaH pravRttiH / nirdhArita anuSThAnamAM kuzalatApUrvakano ane te anuSThAna jhaTa kyAre pUruM thAya tevI akAle phaLavAMchArUpa utsukatA vinAno prabala prayatna te pravRtti. (3) vighnajaya = prastuta anuSThAnamAM AvatA aMtarAyono jenAthI jaya thAya, tevo AtmapariNAma te traNa prakAre . 1. parISahopasarga : mArgamAM jema kAMTA hoya che, tema mokSamArgamAM prayANa karanArane A parISaha ane upasarga rUpa kAMTA nirAkulapaNe pravRtti karavA na de. e parISaha ane upasargane karmakSayamAM madadagAra che ema mAnI sahana karI levAmAM Ave to nirAkulapaNe pravRtti thaI zake. 2. zArIrika rogo : jema jvara hoya to paMtha kApI na zakAya. bhale IcchA game teTalI prabaLa hoya. tema rogI potAnI IcchAnusAra dharmArAdhana na karI zake. "hiyAhArA miyAhArA appAhArA ya je narA / appALa te viniyaMti na te vinnA vidyiA / '' (piM.ni.gA. 648) e pramANe niyamita rahI roganA kAraNo ja ubhA na thavA devA ane bIjuM A parISaho to dehane ja mAtra bAdhaka che. mArA AtmasvarUpane te jarA paNa bAdhaka nathI. evI bhAvanA bhAvI dharmArAdhana mATe sajja banavuM. 3. mithyAtvajanitamanovibhrama : jema mArgamAM cAlatAM dibhrama thaI jAya to, bIjA musApharonI preraNA chatAM cAlavAno utsAha na jAge, tema mokSamArgamAM mithyAtvamohano udaya samajavo. vinanayastu gurupAratantraLa mithyAtvAtipratipakSamAvanA manovizramApanayanAvicchinnaprayALapaMpAH / (A traNe vighno jItAya to ja 'vighnajaya' Azaya siddha thayo gaNAya. nahitara nahi.) A vighnone dUra karavAmAM Ave to ja pravRtti thaI zake che. kahyuM che ke pravRtti phaLavALo A traNa prakAre vighnajaya che. (pravRttino vighnanaya:) arthAt vividhavighno.. je vivakSita anuSThAnamAM pravRtti karavAmAM naDatara karatA hoya temane haThAvI dhArela anuSThAna pAra pADavuM. 4. siddhi = aticArarahita adhikaguNI evA gurvAdipratye vinaya, vaiyAvacca, bhakti, bahumAna vagere ane hInaguNI pratye ke nirguNI pratye karuNA tathA tenI muzkelIo dUra karavApUrvaka adhikRta ahiMsAdi dharmAnuSThAnanI siddhi = prApti, te tAttvika siddhi. -
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnaviMzikA saptadazI 123 "siddhistattaddharmasthAnAvAptiriha tAttvikI jJeyA / madha vinAviyutA, hIne yAtiU/sArI che SoDa. 3/10 5. viniyoga = potAne siddha thayela anuSThAnamAM bIjAne joDavA te, A Azaya uttarottara vizuddhayoganI niraMtara prAptino amogha upAya che. arthAt - potAne siddha thayela anuSThAna bIjAne paNa prApta karAvI ApavuM te viniyoga che. siddhi pachI karAto viniyoga avadhya hoya che. arthAt svayaMsiddha vastuno viniyoga eja kharo viniyoga che. kadAca viniyoga karyA pachI te (samyaga) dharmasthAnano bhAvimAM bhaMga thAya to paNa te bhaMga suvarNa ghaTanA sarakho sarvathA phaLanA apagamavALo thato nathI. viniyoga karAyela dharma cAlyo jAya to paNa jaldI tenA saMskAranA ubodhano saMbhava che tethI aneka janmAtaranA kramathI (A rIte) avicchinna te dharmasthAnanI prApti thAya che. viniyoganI kriyA paropakAragarbhita hovAthI tenuM paramaphaLa tIrthakaranI vibhUti sudhInuM sundara hoya che. (juo SoDazaka trIjuM) viniyoga karavAthI potAne te anuSThAna avicchinnapaNe prApta thAya che ane uttarottara vizuddhatara anuSThAnanI prApti thatAM yAvat utkRSTa yoga - ghAtikarmanA kSayanI prApti thAya che. AnuM rahasya A che : rAgAdi (rAga-dveSa-moha) malono vigama thavAthI puSTi ane zuddhivALuM baneluM citta e ja dharma che. puSTi eTale puNyano upacaya ane zuddhi eTale ghAtikarmanA kSayathI thatI nirmaLatA, e puSTi ane zuddhi praNidhAnAdithI yukta hoya che tyAre te anubandhavALI bane che. (anubaMdha-saMtAna-anvaye)-tamaya tra praNidhAnAdilakSaNena bhAvenAnubandhavadbhavati, tadanubandhAcca zuddhiprakarSaH sambhavati, niranubandhaM ca tadazuddhiphalameveti na taddharmalakSaNam / praNidhAnAdithI rahita evuM anuSThAna niranubadhe uttarottara cittazuddhi karanAruM na hovAthI te dharma nathI. praNidhAnAdithI yukta evA anuSThAno (te sAnubabdha hovAthI) zuddhiprakarSadvArA mokSanI sAthe joDI Ape che, mATe te yoga che - (A uparathI e phalita thAya che ke - jyAM hIna guNavALA pratye dveSa nahi paraMtu karuNA ubharAtI hoya tyAM ja vAstavika dharma che.) AzayavizuddhithI rahita evo dharmavyApAra e dravyakriyA mAtra kahI ane praNidhAnano artha karatAM kahyuM ke - 'tatha: kRpAna' = eTale ke karuNAnA sthAne jo hIna guNI pratye dveSa Avyo ke - praNidhAna Azaya na rahyo. eTale ke - te dharmavyApAra yoga na rahyo. cittanA malo rAgAdi che teno vigama samyajJAna sahita salkiyAthI - Agama sahita sankriyAthI thAya che. arthAta AvA prakAranI kriyAthI cittanI zuddhi ane puSTi thAya che. anubaMdhavALI zuddhi (pApakSaya) ane puSTi (puNyopacaya)thI A janmamAM ke bhavAMtaramAM tAtvika mukti thAya che. anubaMdhavALA - vadhatA evA - puNyopacaya ane pApakSayanuM kAraNa praNidhAnAdi pAMca Azayo che. A bhAva (praNidhAnAdi) dharmatattva che. parama yoga che ane muktirasa che. A pAMca
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 yogavidhAnaviMzikA saptadazI prakAranA Azaya vinAnI kriyA te dravyakriyA che ane te potAnA phaLanI asAdhaka hovAthI tuccha che. ThANunnatthAlaMbaNarahio taMtammi paMcahA eso / . dugamittha kammaogo tahA tiyaM nANajogo u // 2 // sthAnorNArthAlambanarahitastantre paJcadhaiSaH / dvikamatra karmayogastathA trikaM jJAnayogastu // 2 // sthAna, UrNa (varNa), artha, AlaMbana ane nirAlaMbana e yoganA pAMca prakAra zAstramAM kahela che. temAM prathamanA be karmayoga che ane chellA traNa jJAnayoga che. (TI.) 1. sthAna : jenA vaDe sthira thavAya te rasthAna. padmAsana, kAyotsargamudrA, siddhAsana vagere Asano ke muddAone sthAna kahevAya. 2. UrNa : UrNa eTale zabda. ahiM zabda te kriyAdimAM uccArAtA sUtranA varNo. 3. artha : zabdanA arthano nizcaya (zabdAmadheya vyavasAya) 4. AlaMbana : bAhya-pratimAdiviSayaka dhyAna. 5. nirAlaMbana : rUpI dravyanA AlaMbanathI rahita nirvikalpa citmAtra samAdhi. sthAna e sAkSAta ane UrNamAM (uccArAtA varNanI vivakSA hovAthI) uccArAMzamAM kriyA hovAthI te be karmayoga che. arthAdi sAkSAt jJAnarUpa hovAthI jJAnayoga ja che. dese savve ya tahA niyameNeso cArittiNo hoi / Iyarassa bIyamittaM itto cciya kei icchaMti // 3 // deze sarve ca tathA niyamenaiSa cAritriNo bhavati / itarasya bIjamAtramita eva kecidicchanti // 3 // nizcayanayathI A sthAnAdi yoga dezavirati ke sarvaviratine ja hoya, ItarasamyagdaSTi ane apunarbandhakane "yogabIja' mAtra hoya paNa yoga na hoya (kAraNamAM kAryano upacAra karanAra) vyavahAranaya samyagdaSTi ane apunabaMdhakane paNa yoga mAne che. (TI.) cAritra mohanIyanA kSayopazama vinA kriyAyoga ke jJAna yoga ekeya na saMbhave, mATe (nizcayanayanA mate) dezavirati ke sarvaviratine ja A yoganI prApti hoya, bIjAne nahi. bIjA - samyagdaSTi ane apunabaMdhakane mokSabIja hoI zake. vyavahAranaya kAraNamAM kAryano upacAra karIne kahe che ke emane paNa yoga hoya. apunabaMdhakanI pUrva avasthAomAM yoga na hoya, e nizcaya ane vyavahAra banne mAne che, tyAM jo ke yogano abhyAsa hoI zake.. granthakAre "yogabindumAM yoganA pAMca prakAro A rIte batAvela che. 1 ga nANajogA u 2 ka iyassa, gha iyassa vAyamittaM 3 kha gha ca ittuJciya
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 yogavidhAnaviMzikA saptadazI (1) adhyAtma (2) bhAvanA (3) dhyAna (4) samatA (5) vRttisaMkSayA (1) adhyAtma : vitapravRtteiatamRto maicAvibhAva zAstrAblI vAlitacaMtanamathyAtman = ucitapravRttivALA vratadhArInuM maitryAdibhAvayukta evuM zAstrAnusArI jIvAditattvacintana te adhyAtma. (2) bhAvanA ? azubhacittavRttinA nirodha yukta pratidina vadhatA adhyAtmano abhyAsa = punaH punaH Asevana athavA vadhato cittavRttino nirodha. bhAvanA - adhyAtmasyaiva pratidinaM pravardhamAnazcittavRttinirodhayukto'bhyAsaH (3) dhyAna H eka ja padArthanA utpAdAdi viSayamAM sUkSma upayoga yukta citta. ahIM citta sthirapradIpa jevuM hoya che. arthAta sthira dIpaka jema te ja padArthono prakAza kare che. tema ahIM citta paNa potAnA teja viSayanuM jJAna karAve che, viSaya badalAtA nathI. (athavA citta potAnA eka padArtharUpa AlaMbanamAM sthira hoya che.) (4) samatA : zubhAzubha viSayomAM ISTAniSTanI kalpanA dUra karI samAnabhAva dhAraNa karavo te. - vadarAtpiSTaniSTasaMjJA parihAre gumANamAnAM viSayANAM tulyatAbhAvanam / (5) vRttisaMkSaya : manathI sarva vikalpono ane zarIra dvArA sarva parispaMdanono. Atyantika nirodha - kSaya. AmAMthI adhyAtma - je devasevA, japa-tattvaciMtanAdi svarUpa che. teno kramazaH sthAna, UrNa ane arthamAM samAveza thAya che. bhAvanAnA viSaya paNa tenI samAna hovAthI e rIte ja samAveza samajavo. dhyAnano antarbhAvA AlaMbanamAM thaze. samatA ane vRttisaMkSaya e be judA ja yoga che. ikkikko ya cauddhA itthaM puNa tattao mugoyavvo / icchApavittirthirasiddhibheyao samayanIIe // 4 // ekaikaM ca caturdhA'tra punastattvato jJAtavyaH / icchApravRttisthirasiddhibhedataH samayanItyA // 4 // sthAnAdi dareka yoganA judA judA jIvonA karma-jJAna vagerenA bhede ghaNA bhedo paDe che. chatAM yogazAstronI paddhati mujaba sAmAnyathI sthAnAdi pratyeka yoganA IcchA, pravRtti, sthiratA ane siddhi e cAra-cAra bhedo che. tajjuttakahApIIha saMgayAvipariNAmiNI icchA / savvatthuvasamasAraM tappAlamaNo paMvattI u // 5 // 1 ka gha cirasiddhi 2 kha saMgayA vipariNAmiNI 3 a ka gha pavattIo
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 yogavidhAnaviMzikA saptadazI tadyuktakathAprItyA saMgatA'vipariNAminIcchA / sarvatropazamasAraM tatpAlanamo pravRttistu // 5 // jyAM yoganI bhUkhathI (yoganuM svarUpa jANavAnI IcchAthI) ke yoganA svarUpanI jhAMkhI prApta thatI hovAthI yogIonI kathA (koNe kevI rIte yoganI siddhi karI vagere) mAM prIti (harSa) thAya ane yoganI vidhi ane enuM Asevana karanAra pratye aMtaramAM bahumAna jAge tathA potAnA ja ullAsamAMtrathI - bIjI koI preraNA ke pralobhana vinA yogano yatkiMcit abhyAsa hoya te IcchAyoga jANavo. sarva avasthAomAM upazamayukta, zAstrokta vidhipramANe sarvAga saMpUrNapaNe sthAnAdi yoganuM AcaraNa te pravRttiyoga. (TI.) zAstrokta vidhi mujaba sthAnAdi yoganuM AcaraNa karavAnI IcchAthI - dravya, kSetrAdi sAmagrI pUrNa na hovA chatAM eTale ke adhUrI sAmagrInA kAraNe sthAnAdi yoganu vikala AcaraNa hovA chatAM pUrNanI IcchAthI karAtuM je AcaraNa te IcchAyoga ane zAstra mujaba saMpUrNa pAlana te pravRttiyoga. ahIM vIrSollAsanI mAtrA adhika hovAthI sthAnAdi yoganuM pAlana zAstra mujaba ane sarvAga saMpUrNa thAya che. taha ceva eyabAhagaciMtArahiyaM thirattaNaM neyaM / savvaM paratthasAhagarUvaM puNa hoi siddhi tti // 6 // tathaivaitadbAdhakacintArahitaM sthiratvaM jJeyam / sarvaM parArthasAdhakarUpaM punarbhavati siddhiriti // 6 // sthirayogamAM bAdhaka (aticAro)nI cittA nathI hotI (pravRttiyogamAM aticAro lAgatA hovAthI tyAM aticAranI cittA rahe che, jyAre sthirayogamAM adhika abhyAsa temaja adhika vizuddhinA kAraNe aticAro lAgatA nathI, tethI (aticAro na lAgatA hovAthI) sthirayoga bAdhakanI cittA rahita hoya che.) siddhiyoga te che, jemAM sthAnAdi yogathI jema potAne upazamAdinI prApti thAya che, tema potAnA nikaTavartI jIvo je sthAnAdiyoga rahita hoya, temane paNa potAnI jema upazamAdi phaLanI prApti karAve. (TI.) siddhiyogavALAnI samIpamAM rahelA jIvo paNa temanA jevA ahiMsaka banI jAya che. arthAta jemane ahiMsA yoga siddha thayo. hoya tenI pAse hiMsaka prANIo paNa hiMsA karI zakatA nathI, teja rIte siddha satyavAdI pAse asatya bolavAnI IcchAvALA paNa asatya bolI zakatA nathI. ee ya cittarUvA tahakkhaovasamajogao hu~ti / tassa u saiddhApIyAijogao bhavvasattANaM // 7 // 1 gha ca payapAhagacitA 2 a gha ca tahakhaovasama 3 ka saddhApIyAo
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnaviMzikA saptadazI 127 ete ca citrarUpAstathA kSayopazamayogato bhavanti / tasya tu zraddhAprItyAdiyogato bhavyasattvAnAm // 7 // bhavya jIvonI adhikRta rasthAnAdiyogamAM zradhdhA (mityameveti pratipatti:) prIti (tarAvI pharSa) dhRti, dhAraNA vagerenI vividhatAnA kAraNe IcchAdi yogonA paNa darekanA asaMkhya bheda paDe che. zraddhAdinI vividhatA temAM kAraNabhUta kSayopazamanI anekarUpatAne laIne hoya che. (TI.) rUchAyo viviSaye mAyaemica kSayopazamabhedoheturiti paramArtha : ata eva yasya yAvAnmAtraH kSayopazamastasya tAvanmAtrecchAdi saMpattyA mArge pravartamAnasya sukSmabodhAbhAve'pi mArgAnusAritA na vyAhanyate iti saMpradAya. aNukaMpA nivveo saMvego hoi taha ya pasamu tti / eesiM aNubhAvA icchAINaM jahAsaMkhaM // 8 // anukampA nirvedaH saMvego bhavati tathA ca prazama iti / eteSAmanubhAvA icchAdInAM yathAsaMkhyam // 8 // (uparanA zlokamAM IcchAdiyoganA bhinna-bhinna hetuo - hetuonA bheda jaNAvyA. have A gAthAmAM te yoganA bhinna-bhinna kAryo jaNAve che.) anukaMpA, nirveda, saMvega ane prazama e anukrame IcchAdi yoganA kAryo che. | (TI.) anukaMpA : dravya ane bhAvathI yathAzakita duHkhInA duHkhane dUra karavAnI IcchA. nirveda : naiguNyanA parijJAnathI saMsAra prati viraktatA. saMvega : mokSAbhilASA prazama kaSAyono upazamAM jo ke zAstramAM A samyakattvanA kArya tarIke batAvela che. paraMtu mAtra samyakatva prAptimAM paNa vyavahArathI IcchAdi yoganI pravRttivALAne ja anukaMpAdi hoI zake, tethI virodha nahi Ave. - zama, saMvegAdi samyakatva guNono lAbha pazcAnupUrvIe kahyo (saddharmaviMzikA) ethI paNa A vAtane samarthana maLe che ane IcchAyoganA kArya tarIke anukaMpA, pravRttiyoganA kArya tarIke saMvega ane siddhi yoganA kArya tarIke upazama batAvyA e paNa ghaTI jAya che. manumAvI : manu-pazcAt mAvA : fM - (anubhAva eTale kArya) evaM Thiyammi tatte nAeNa u joyaNA imA payaDA / ciivaMdaNeNa NeyA navaraM tattannuNA sammaM // 9 // 1 gha tacce
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 yogavidhAnaviMzikA saptadazI evaM sthite tattve jJAtena tu yojaneyaM prakaTA / citivandanena jJeyA kevalaM tattvajJena samyak // 9 // AvI rIte IcchAdinA pratibhedathI yoganA (eMzI bheda ane sAmAnya rIte rasthAnAdi pAMca) bheda che, te bheda-prabhedonI yojanA (vyavasthA) caityavandananA (have kahevAtA) daSTAntathI tattvajJapuruSe sArI rIte jANI levI. arahaMtaceiyANaM karemi ussagga evamAIyaM / saddhAjuttassa tahA hoi jahatthaM paMyannANaM // 10 // arhaccaityAnAM karomyutsargamevamAdikam / zraddhAyuktasya tathA bhavati yathArthaM padajJAnam // 10 // "arihata ceIyANa karemi kAussagga I' ityAdi caityavandana daMDakanA varNono jyAre koI zraddhAvAna (kriyAmAM AstikyavALI) vyakti svara, saMpadA, mAtrA vagere vaDe zuddha, spaSTa ane anukramapUrvaka uccAra kare tyAre tene yathArtha - abhrAnta padajJAna thAya che. A UrNa yoga rUpa caityavadana thayuM. (TI.) IMdaparyAryAdinuM jJAna e artha che ane arthamAM praNidhAna e arthayoga che. (artha : 3paveza prasiddhapavAvamhaavaakyaidNpryaarthprishuddhjnyaanm) mAna - prathamadaMDakamAM adhikRta tIrthakara dvitIya daMDakamAM sarva tIrthakara tRtIyadaMDakamAM pravacana caturthadaMDakamAM zAsananA adhiSThAyaka AnuM praNidhAna jeone hoya te AlaMbana yogavALA samajavA. eyaM caitthAlaMbaNajogavao pAyamavivarIyaM tu / iyaresiM ThANAisu jattaparANaM paraM seyaM // 11 // etaccAlambanayogavataH prAyo'viparItaM tu / * rUtareSAM sthAnAviSa yatnaparAparaM zreyaH | 22 5. UrNa, artha ane AlaMbanavALAne prAyaH A yoga abhIsita mokSaphala prApaka bane ja che. jemane artha ane AlaMbanayoga nathI paNa kevaLa rasthAna ane UrNayogamAM (guruupadezAnusAra) vizuddha prayatna che (ane artha tathA AlaMbanayoganI tIvra spRhA che) temane paNa paraMparAe mokSa maLe che. 1 a pavannANaM 2 a ka gha ca vatthAlaMbaNa
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnaviMzikA saptadazI 129 (TI.) artha ane AlaMbana yoga e bhAvacaityavadana che. kAraNa ke te jJAnayoga hoIne upayoga svarUpa che ane upayogayukta caityavandana e bhAvacaityavandana ja che. bhAvacaityavandana e amRtAnuSThAna hovAthI avazyanirvANaprApaka che. jemano kevaLa sthAna ane UrNamAM prayatna che ane artha tathA AlaMbananI spRhA che. temanuM anuSThAna taddhatu anuSThAna (pradhAnadravyAnuSThAna hoIne bhAvAnuSThAnano hetu) che, mATe e anuSThAna paraMparAe mokSa Ape che. iMharA u kAyavAsiyapAyaM ahavA mahAmusAvAo / tA aNurUvANaM ciya kAyavvo eyavinnAso // 12 // itarathA tu kAyavAsitaprAyamathavA mahAmRSAvAdaH / tatonurUpANAmeva kartavya etadvinyAsaH // 12 // - je (caityavandanAdi) anuSThAnamAM artha ke AlaMbana yoga nathI ane sthAna ke urNayogano prayatna nathI te anuSThAna kAyavAsita prAya-samUcchima jIvanI pravRtti tulya che. (kAraNa ke - temAM manano upayoga nathI. AvuM anuSThAna ananuSThAna hovAthI te niSphaLa che.) - athavA AvuM anuSThAna e mahAmRSAvAda che. mATe yogya AtmAone ja caityavadana sUtrAdi ApavAM joIe. anyane nahi. (TI.) "athavA' Iti doSAntare - mananA upayoga vinAnuM ane sthAnAdimAM paNa prayatna vinAnuM anuSThAna ananuSThAna hoIne niSphaLa che. eTaluM ja nahi paNa te mahAmRSAvAda hovAthI viparIta phaLa ApanAruM paNa bane, mATe yogyane ja tenuM dAna karavuM. mahAmRSAvAda zI rIte ? "TAIpa moine - vosirAmi" evI pratijJApUrvaka karela kAyotsargamAM sthAnAdi na sAcave to pratijJAno bhaMga spaSTa ja che ane laukika mRSAvAdamAM to mAtra pote jUThuM bole che tyAre AvI rIte anuSThAna karAtuM to anyane - "anuSThAno badhA khoTA che' - evI rIte buddhi karAvavAthI e avidhi pravartana vadhu bhayaMkara che. tethI tenA karanArane viparIta phaLa ApanAra paNa nIvaDe che. jeo sthAnAdithI zuddha chatAM aihika kIrti Adi ke pAralaukika svargAdi vibhUtinI IcchAthI anuSThAna kare che, te paNa mahAmRSAvAda che, kAraNa ke - mokSArthe pratijJA karIne je anuSThAna karavA pratijJA kare che te anuSThAna bIjA AzayathI karavAmAM Ave to te anuSThAna, viSAnuSThAna ke garAnuSThAna thaI jatuM hovAthI mahAmRSAvAdAnubaMdhI thavAthI viparIta phalada ja bane che. (nivasagnavariAe ... e rIte mokSArthe anuSThAna karavAnI pratijJA karIne pachI jo bIjo uddeza lAve to mRSAbhASaNa thaI jAya.) viSAnuSThAnAdinuM svarUpa yogabindu zloka 115 | 160. 1 a iharA kAyavvA siya pAyaM; ka gha ca iharAo kAyavvA
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnavizikA saptadazI je desaviraijuttA jamhA iha vosirAmi kAyaM ti / suvvai viraIe imaM tA savvaM ciMtiyavvamiNaM // 13 // ye dezaviratiyuktA yasmAdiha vyutsRjAmi kAyamiti / zrUyate viratyaitattatsamyakcintayitavyamidam // 13 // (to sUtra-pradAna yogya koNa ?) je dezavirati yukta che temane - "vAyaM vosirAmi' e paccakakhANanuM pAlana [ zake. mATe dezavirati ja caityavaMdana sUtranA adhikArI samajavA. (TI.) kAyAno sarga e guptirUpa che, ethI e viratIno ja eka bheda che. mATe aviratine potsarga na saMbhave. ahIM "dezavirata' e zabda tulAdaMDa nyAyathI madhyama adhikArI ve che. eTale sarvavirati uttama (zreSTha) adhikArI che ane vyavahArathI apunarbandhakane caityavandasUtra mATe adhikArI gayo che. je mAtra gatAnugatiktAthI ja caityavandanAdi II karatA hoya, vidhi bahumAna vinAnA hoya, evA apunarbandhakAvasthAthI paNa nA jIvo A anuSThAna mATe sarvathA ayogya che. titthassuccheyAi vi nAlaMbaNamitthaM jaM sa emeva / suttakiriyAi nAso eso asamaMjasavihANo // 14 // . tIrthasyocchedAdyapi nAlambanamatra yatsa evameva / sUtrakriyAyA nAza eSo'samaJjasavidhAnaH // 14 // vidhipUrvaka anuSThAna karanAra to bahu thoDA ja maLaze mATe avidhipUrvaka paNa SThAna bhale thatuM, jethI tIrtha cAlu raheze. nahitara to vidhipUrvaka anuSThAna nAranA abhAve tIrthano uccheda ja thaI jaze. mATe avidhivALuM anuSThAna paNa daraNIya che. evI zaMkA karanArane uttara ApatAM granthakAra kahe che ke - tIrthano uccheda na thAya te mATe avidhikriyA cAlu rAkhavI ema kahevuM yukta kAraNa ke avidhi anuSThAna cAlu rAkhavAthI asAmaMjasya - "vihita karatAM rIta evI azuddha kriyAnI paraMparAnI pravRttithI sUtra ane kriyAno nAza thaze ane kriyAno nAza eja tIrthano nAza che. (TI.) kevaLa tIrtha nAmano janasamudAya kIrtha nathI, paNa zAstravihita yathocita kriyAvALA sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAno dAya te tIrtha che. eTale avidhi anuSThAna cAlu karavAthI to (satra-kriyAno nAza javAthI) tIrthano paNa uccheda thaI jAya che. 1 a, ka, ca je desi viraijuttA; gha je desiM 2 a gha suvvai viraI ya 3 kha nAlaMbaNa naM sasamaemeva; gha nAlaMbaNa sajaM emeva / 4 a suttakiriyAinAso kha vihANA
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnavizikA saptadazI 131 so esa vakao ciya na ya sayamayamAriyANamaviseso / eyaM pi bhAviyavvaM iha titthuccheyabhIrUhi // 15 // sa eSa vakra eva na ca svayaMmRtamAritAnAmavizeSaH / etadapi bhAvayitavyamatra tIrthocchedabhIrubhiH // 15 // A sUtra kriyAno nAza e tIrthocchedamAM paryavasita thato hovAthI dura duHkha ApanAra che ja. (va-va tIrtho cheH paryavasAyitaya turataM duHg bena evA) vaLI svayaM mRta ane bIjAne hAthe mArita e bemAM kazo pharaka nathI ema na kahevAya. (kAraNa ke svayaM mRtamAM to tenuM karma ja mAtra kAraNa che. jyAre bIjAne mAravAmAM marAtA jIvanuM karma kAraNa hovA uparAMta mAranArano duSTa Azaya paNa kAraNa che, tethI te tene bAdhaka bane che. A vAta tIrthocchedanIya puruSoe vicAravI joIe.) (TI.) koI evI zaMkA kare che ke - "zuddha kriyAno ja jo pakSapAta karazo to zuddha kiyA to thaI zake nahi ane azuddha kriyAmAM to bahu doSa lAge che mATe ApaNe kriyA na karavI." ema vicArI anukULa vAtane pakaDavAnI jIvanI sahajavRti che te pramANe e kriyA karavAnuM ja mAMDI vALaze ane ethI to (sUtra kriyAnA nAzathI) Apa meLe tIrthoccheda thaI ja jaze. eTale jo game tevI paNa kriyA cAlu rAkhazo to jainakriyA viziSTa janasamudAya raheze ane e rIte tIrtha TakI raheze. vaLI kriyA karanAra avidhi Acare emAM upadezakane zo doSa ? jagatamAM keTalA badhA loko kriyA karatAM ja nathI. eno doSa upadezakane lAge? nahi, tevI ja rIte avidhithI kriyA karanAra paNa potAnA ja tevA pariNAma - adhyavasAya anusAra ja te kriyA karatA hoya che mATe emAM avidhino doSa upakezakane na ApI zakAya. ulaTuM kriyAnI pravRtti cAlu rAkhavAthI tene to tIrtha rakSAno lAbha ja che. A zaMkAnuM nirasana karatAM granthakAra maharSi jaNAve che ke - svayaM mRta ane mAritamAM jema moTo pharaka che tema ahIM paNa koI jIva avidhi kriyAmAM pravRtta hoya to tethI gurune kAMI paNa nukazAna nathI. paraMtu jo temanI prarUpaNAnA AdhAre zrotA avidhimAM pravarte to upadezakane unmArga pravartananA pariNAmathI mahAdoSa lAge ja che - "jaha saraNamuvagayANaM, jIvANa siro nikiMtae jo u| parva sAyari vihu, kasturaM pArvato ya che ? " zrutakevalInuM A vacana che. jema potAnA zaraNe AvelAno ghAta karavo, mAthuM kApI nAkhavuM, e duSkRtya che, tema utsava prarUpaNA paNa mahAdoSa che, kAraNa ke - te avidhi te jIvanA aneka janma-maraNonuM kAraNa bane che. mAtra avidhi prarUpaNAmAM ja doSa che evuM nathI, paNa vidhinI prarUpaNA karato hoya enI sAthe je avidhino niSedha na kare ane jo koI avidhi cAlu rAkhe to phalataH te 1 a vaMjhao 2 a gha mAriyANamavisesA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 yogavidhAnaviMzikA saptadazI upadezaka avidhino pravartaka na gaNAya. mATe "ame to kriyAno ja upadeza ApIe chIe avidhino nahi. lokamAM avidhipravRtti thAya ene mATe ame javAbadAra nathI. loko pote ja avidhi Acare emAM ame zuM karIye ?' ema karIne parahitanirata evA dharmAcAryo udAsIna banavuM yogya nathI. paraMtu sarva udyama vaDe avidhino niSedha karIne upadezake zrotAone vidhimAM ja pravartAvavA joIe. e rIte ja emane mArge caDhAvyA gaNAya. jo avidhimAM pravartAve to te unmArga pravartanane kAraNe emano nAza karyo ja gaNAya. vaLI, tIrthocchedabhIjanoe e paNa vicAravuM joIe ke vidhinA vyavasthApanathI jo eka paNa jIvane bodhino lAbha thAya to tethI cauda rAjalokamAM amAri paTaha vagaDAvyA jevuM thaze. ethI tIrthonnati paNa thaze. avidhisthApanathI to tIrthano nAza ja thaze. jene zAstrazravaNakALe paNa saMvega thato nathI evA viSaya tRSNAnA atirekavALA zrotAne dharmazravaNa karAvavAmAM paNa mahAdoSa che. vidhi sAMbhaLavAmAM rasa lenArane ja upadeza Apavo joIe. vidhinI pravRttimAM ja tIrthanI rakSA che. muttUNa logasannaM daTTaNa ya sAhusamayasabbhAvaM / sammaM paMyaTTiyavvaM buheNamainiuNabuddhIe // 16 // -muktvA lokasaMjJAM dRSTvA ca sAdhusamayasadbhAvam / samyakpravartitavyaM budhenAtinipuNabuddhyA // 16 // (ATaluM badhuM uMDu utarIne zuM karavuM che ? je ghaNA kare tema karavuM. kahyuM paNa che ke - "mahInano cena tiH sa prasthA : ') vaLI, "vartamAnamAM jItavyavahAra (paraMparAthI Avela vyavahAra) nI ja pravRtti moTe bhAge dekhAya che. jyAM sudhI tIrtha Takaze, tyAM sudhI jItavyavahAra rahevAno hoIne tIrthanI vyavasthA paNa jItavyavahArathI ja che. mATe nakAmI carcA mUkIne jema badhA karatA hoya tema karo." AvI zaMkA koIne thAya tenA uttaramAM granthakAra maharSi jaNAve che ke - loka saMjJA choDI daIne siddhAntanA kalyANakArI rahasyane jANIne DAhApuruSe atinipuNa buddhi vaDe caityavandanAdi anuSThAnamAM vidhithI pravRtti karavI joIe. (TI.) "loka kare te pramANa' evI zAstranirapekSa mAnyatA te lokasaMjJA. je loka kare eja karavuM. e pramANa hoya to mithyASTiono dharma kadI paNa tyAjya na bane. anAryo karatAM Aryo ochAM che, jaino tethI paNa ochA che. temAM paNa sArA zrAvako to thoDA ja che ane temanA karatAM paNa ghaNA ja thoDA sadanuSThAna karanArA che. laukika mArgamAM ke lokottara mArgamAM zreyorthi thoDA ja maLavAnA. ratnano vyApAra karanAra haMmezA thoDA ja hoya che. tema Atmazuddhi sAdhako paNa haMmezA alpa saMkhyAmAM 1 kha gha ca uDDhUNa (voDhA) ya sAhu0 2 a ka gha ca pariyaTTiyavvaM
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnaviMzikA saptadazI 133 ja hoya che. "mahAjana'no artha, zAstrAnusArI puruSa karavo, nahi ke "ajJalokonuM ToLuM" - AMdhaLA game teTalI moTI saMkhyAmAM maLe - bhegA thAya, to paNa teo joI zake to nahi ja. jItavyavahAranI tame vAta karI. te aMge ATaluM samajI levuM jarUrI che ke - "jenuM AcaraNa saMvigna puruSoe karyuM che. zAstravAkyothI je aviruddha che ane je vizuddha paraMparAthI AveluM che. tene jIta kahevAya. mRtanuM AlaMbana na lenAra asaMvignoe jenuM AcaraNa karyuM che te jIta nathI paNa aMdhaparaMparA che. mATe vidhirasika puruSoe saMvigna jItanuM AlaMbana levuM, te zrIjinezvara devonI AjJA che. zaMkA - jo A pramANe AgrahapUrvaka vidhino ja pakSapAta karazo to, vahiyA varamakayaM, asUyavayaNaM bhaNaMti savvannU / pAyacchittaM jamhA, akae guruyaM lahuaM "avidhie karavA karatAM na karavuM sAruM" e utsutra prarUpaNA che. ema zAstra ja kahe che, enuM zuM karazo ? uttara. A zAstravacano mUlathI ja avidhi pravRttinuM maMDANa nathI karatA. paNa vidhi anusAra pravRtti karanArathI paNa chadmasthapaNAnA kAraNe avidhi thaI jAya. eTale jo mAtra "avidhithI kriyA na ja karavI" eTaluM ja kahIe to - "rakhene avidhi thaI jaze to ?" e bIke kriyAno ja tyAga koI karI na bese. paraMtu prAraMbhamAM vidhinA pUrNa jJAnanA abhAve ane pAchaLathI paNa kaMI avidhi thaI jAya (anAbhoge pramAdAdi kAraNe) kintu prajJApanIya AtmAne avidhino anubaMdha nathI paDato, tethI tene AvuM anuSThAna paNa bAdhaka nathI banatuM. vidhi bahumAnanA kAraNe ane gurupAratacanA yoge tenuM AvuM anuSThAna paNa vidhi svarUpa ja che. e vAtanuM pratipAdana karavA ja uparokta vacana che. adhyAtmasAra 2/16 zlokamAM paNa Aja vAta kahI che - "azakkA pi zuddhAyA:..." vaLI yogadRSTisamuccamAM (zlo. 221) tArvikSa: pakSapAta mAvazUnya ra lA diyA manayorantara yaM bhAnukhadyotayoriva // 221 // granthakartA sUcave che ke - vidhinA bahumAna vinAno avidhikriyA karato hoya enA karatAM to kriyA na karanAra paNa vidhi sthApanarasika sAro. ethI evuM mAnI na levuM ke - chaThTha sAtamA guNasthAnanI pariNatithI sAdhya evI vidhiyukta AcaraNAnA abhAve ApaNA jevAnuM vartamAnakAlIna AvazyakAdi AcaraNa akartavya ja Thare che kAraNa ke - "nA nA havanna gayaU[ sA sA re nijharI hoTTa " A zAstravacananA AdhAre thoDuM paNa vidhiyukta anuSThAna thatuM hoya ke IcchAyoga saMpAdaka evuM avidhi anuSThAna paNa bALa jIvone upakAraka banatuM hovAthI akartavya thatuM nathI. arthAta vikalAnuSThAna paNa AdaraNIya to che ja. IcchAnuyogavALA ane vikalAnuSThAnavALA gItArthoe paNa prarUpaNA to vidhinI ja karavI joIe. kAraNa ke temAM ja temanuM hita samAyeluM che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 yogavidhAnaviMzikA saptadazI jai vi na sakaM kAuM sammaM jiNabhAsiyaM aNuTThANaM / to samma bhAsijjA, jaha bhaNiyaM ravINarAgehiM // 1 // osanno vi vihAro, kammaM sohei sulahabohI ya / caraNakaraNaM vizuddhaM uvavUhaMto parurvito // 2 // gacchAcAra prakIrNaka gAthA 32, 34 jeo vidhinA abhimAnathI vartamAkAlIna vyavahAra lope che ane enA sthAne vizuddha vyavahAranI prApti karAvI zakatA nathI. teo to bIjano paNa uccheda karanAra hovAthI mahAdoSamAM paDe che. | vidhisaMpAdaka ane vidhivyavasthApakanA darzana mAtrathI paNa vinasamUhano nAza thaI jAya che. kayamittha pasaMgeNaM ThANAisu jattasaMgayANaM tu / hiyameyaM vineyaM sadaNuTThANattaNeNa tahA // 17 // .. kRtamatra prasaGgena sthAnAdiSu yatnasaMgatAnAM tu / hitametadvijJeyaM sadanuSThAnatvena tathA // 17 // vistArathI saryuM, pradarzita sthAnAdi yogAMgomAM prayatna karavAnuM caityavandanAdi anuSThAna (sadanuSThAna hovAthI) mokSasAdhaka che ema jANavuM (athavA yoga pariNAmathI puNyAnubaMdhI puNyanuM upArjana thAya che. tethI vizuddha cittasaMtati janme che ane vizuddhacittasaMskArarUpa je prazAntavAhitA tenAthI yukta caityavandanAdi anuSThAna e sadanuSThAna hovAthI svatantrapaNe ja mokSano hetu che.) (TI.) caityavandana viSayaka sthAnAdi yoga mokSanA hetu che, to te yogonA AdhArabhUta caityavandana paNa e yogo dvArA mokSasAdhaka - mokSa hetu che. zubhayoga ane zubha pariNAma - catu zaraNagamana, duSkRtagartA ane zubhaadhyavasAyathI puNyano upacaya thAya je vizuddhacittasaMtati janmAve. zubhamanoyoga = vicAradhArA, zubhapariNAma = mAnasika valaNa. uparokta prathama arthamAM caityavadana paraMparAe (sthAnAdi yoganA AdhAra tarIke hovAthI) mokSahetu che. bIjA artha pramANe te svatantrapaNe mokSa hetu che. eyaM ca pIibhattAgamANugaM taha asaMgayAjuttaM / neyaM cauvvihaM khalu eso caramo havai jogo // 18 // etacca prItibhaktyAgamAnugaM tathA'saGgatAyuktam / jJeyaM caturvidhaM khalveSa caramo bhavati yogaH // 18 //
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnaviMzikA saptadazI 135 | (sadanuSThAna bhedonuM nirUpaNa karatAM tenA chellA bedamAM chellA yoganA bhedano antarbhAva karatAM kahe che ke, A sadanuSThAna prIti, bhakti ane Agama anusAra hoya che tyAre prItianuSThAna, bhaktianuSThAna ane vacanAnuSThAna e traNa bhede hoya che ane te jyAre asaMgatAthI yukta hoya che tyAre te asaMgAnuSThAna che. e teno cotho prakAra che. A pramANe sadanuSThAna cAra prakAre che. A asaMganuSThAna te anAlaMbana yoga che. (caramayoga) (TI.) prItianuSThAna - je kriyAmAM prIti eTalI badhI hoya ke bIjuM badhuM mUkIne ene ja mATe tIvra prayatna karavAmAM Ave, te kriyA prItianuSThAna che. (yatizikSA adhikAra-viMzikA 12 pR. 87, 88,89 mAM A cAre anuSThAnonuM svarUpa kahevAI gayuM che.) bhAvazuddhinI taratamatAne laIne eka ja anuSThAnanA A cAra bhedo paDe che. yoganA kula 80 bhedo che. sthAnAdi 5 4 4 IcchA, pravRti, sthiratA ane siddhi = 20, e 20 x 4 prIti-bhakti-vacana ane asaMgAnuSThAna = kula 80. AlaMbaNaM pi eyaM rUvimarUvI ya ittha paramu tti / tagguNapariNairUvo suhumo'NAlaMbago nAma // 19 // Alambanamapyetad rUpyarUpI cAtra parama iti / tadguNapariNatirUpaH sUkSmo'nAlambano nAma // 19 // AlaMbanarUpI - samavasaraNastha jinezvaradevanuM rUpa athavA temanI pratimA vagere ane arUpI parama evA siddhAtmA, ema be prakAre che. e arUpI (siddhaparamAtmArUpa) AlaMbananA kevaLajJAnAdi guNonI sAthe samApattirUpa je dhyAna te sUkSma - atIndriya viSayaka hovAthI anAlaMbana yoga kahevAya che. (TI.) samApatti = dhyAtA - aMtarAtmA, dhyeya-siddhAtmAnA arihaMta paramAtmAnA kevaLajJAnAdiguNo dhyAnavijAtIyajJAnanA aMtara rahita sajAtIya jJAnanI dhArA e traNenI ekatA. yoga ane dhyAna e be zabdo jaina paribhASAmAM ghaNe bhAge eka ja arthamAM vaparAya che. dhyAnanA mukhyataH be bheda: sAlaMbana ane nirAlaMbana - AlaMbana (dhyeya viSaya) mukhyatayA be prakAre hovAthI dhyAnanA paNa ukta be bheda samajavA. vastune rUpI (yUla) ane indriya agamya vastune arUpI (sUkSma) kahevAya che - sthUla AlaMbananuM dhyAna sAlaMbana yoga ane sUkSma AlaMbananuM dhyAna nirAlaMbana yoga che. arthAta viSayanI apekSAe be dhyAnomAM pharaka e che ke - prathama dhyAnano viSaya AMkhothI joI zakAya che. jyAre bIjA dhyAnano viSaya AMkhothI joI zakAto nathI. jo ke banne dhyAna 1 kha rUvamarUvI 2 a gha suhumo AlaMbaNo NAma
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 * yogavidhAnavizikA saptadazI chaThThA guNasthAnakathI mAMDI bAramA guNasthAnaka sudhInA mahAtmAone hoya che AsanArUDha zrIvItarAgaprabhunuM ke temanI pratimAnuM je dhyAna karavAmAM Ave che te - sAlaMbana ane paramAtmAnA jJAnAdi guNonuM athavA saMsArI AtmAnA aupAdhika svarUpane choDIne tenA svAbhAvika rUpanuM paramAtmAnI sAthe tulanApUrvaka dhyAna karavuM te nirAlaMbana dhyAnA che. arthAta nirAlaMbana dhyAna e AtmAnA tAttvika svarUpane jovAnI nisarga (koIpaNa bAhya AlaMbana vinA) ane akhaMDa lAlasArUpa - paratattva darzanecchA ke AtmasAkSAtkAranI IcchArUpa che. e yoga kyAM hoya ? kSapakazreNinA dvitIya apUrvakaraNamAM - kSa dvitIyApUrvarAmavikSAyopazamijAvidharmasNnyaasrupsaamrthyyogto ni:saMgAnavaratapravRttA yA paratattvadarzanecchA tallakSaNo mantavyaH (nAnaqnayo:) - paratatvano sAkSAtkAra kevaLajJAnathI thAya che. arthAt kevalajJAna prAptinI pUrvekSaNa sudhI A anAlaMbana yoga hoya che. saMpUrNa nirAlaMbana yoga-dhyAna, kSapakaDyUNimAM hoya che. e dhyAnano aMza apramatta guNasthAnake hoI zake. jo ke mukhyatayA to paratattvalakSyavedhAbhimukha je sAmarthyayoga e ja nirAlaMbana yoga che to paNa tenI pahelAMnuM paramAtmaguNanuM dhyAna paNa mukhya nirAlaMbana dhyAnanuM prApaka hovAthI, temaja dhyeyAraparipatizayorthi-paratattvadarzanecchArUpa eka ja pariNatirUpa zaktinA kAraNe anAlaMbana yoga ja che. arthAta zreNinA prAraMbhathI ja zukaladhyAnanA aMzarUpa nirAlaMbana yoga hoya. eTaluM ja nahi paNa sAtamA guNasthAnake paNa te hoya che. (avasthAtrayanuM bhAvana karatAM, rUpAtIta evA siddha paramAtmAnA guNonA praNidhAna vakhate.) kSapaka kSapakazreNi paratattvadarzana dhyAnAnsarikA zukla dhyAnano bIjo pAyo dhanurdhara dhanurdhaDa lakSya bANamocana anAlaMbana yogA ISapAta sAlaMbana kevaLajJAna prakAza kevalajJAna thatAM anAlaMbana yoga nahi. kAraNa ke tyAM paratattvanuM darzana thAya che, temAM kevalajJAnanuM AlaMbana che. zaMkA H paratattvanuM darzana hovAthI kevalajJAna pachI anAlaMbana yoga bhale na hoya, paraMtu hajI mokSa sAthe yoga thavAno bAkI hovAthI AlaMbana yoganI pravRtti to kharI ne ? uttara : nA, kAraNa ke ? kevaLIne hajI mokSa sAtheno yoga thavAno bAkI che. paraMtu "mAro mokSa sAthe yoga thAo' evI AkAMkSA kevaLIne nathI. tethI te avasthA sAlaMbana yoganI nathI. tethI AvarjIkAkaraNa pachI yoganirodhano prayatna na na kare tyAM sudhInA kevalInA vyApArane dhyAna na kahI zakAya. bANa
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogavidhAnaviMzikA saptadazI 137 saMsArI AtmAnA vyavahAranayasiddha aupAdhika svarUpane bAjue mUkI zuddhanizcayanayakalpita zuddha AtmasvarUpanI vibhAvanA e paNa nirAlaMbana dhyAna che ja. AtmajJAna e nirAlaMbanadhyAnano eka aMza che ane nirAlaMbana dhyAna ja mohakSaya karavA samartha che. kahyuM che ke - jo jANai arihaMto dvvttgunnttpjjyttehiN| so jANai appANaM moho khalu jAi tassa layaM // artha : je arihaMtone dravya guNa ane paryAyo vaDe jANe che te AtmAne jANe ane teno moha nAza pAme che. eyammi mohasAgarataraNaM seDhI ya kevalaM ceva / tatto ajogajogo kameNa paramaM ca nivvANaM // 20 // etasminmohasAgarataraNaM zreNizca kevalaM caiva / tato'yogayogaH krameNa paramaM ca nirvANam // 20 // A nirAlaMbana dhyAnanI prAptithI moharUpa sAgara tarI javAya che ane kSapakazreNI, kevalajJAna, ayoga-yoga (14muM guNasthAnaka) ane parama nirvANa anukrame prApta thAya che. (nirAlaMbana dhyAnanuM phaLa kahyuM) (TI.) pAtaMjala yoga sUtramAM anAlaMbana yogane ja - "saMprajJAta-samAdhi' kahI che. jyAre sayogi-ayogi kevaLI avasthA te - "asaMprajJAtasamAdhi' che. kAraNa ke - sayogIkevaLI avasthAmAM manovRttiono saMpUrNa nirodha che, ane ayogiavasthAmAM kAyAnA parispadono (sUkSma halana-calana) saMpUrNa nirodha che. A ayoga-yogane zrIpataMjalie - "thaya' ane anya darzanakAroe 'amRtAtmA' "mavazatru' - 'zivo' "sarvInandra' vagere nAmo ApyA che. | kRti yogavidhArvaziLa saptazI
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18. upadAna kevalanANamaNaMtaM jIvasarUvaM tayaM nirAvaraNaM / logAlogapagAsagamegavihaM niccajoi tti // 1 // kevalajJAnamanantaM jIvasvarUpaM tannirAvaraNam / lokAlokaprakAzakamekavidhaM nityajyotiriti // 1 // kevalajJAna (anaMta vastu viSayaka ane vastunA anaMta paryAya viSayaka hovAthI) anaMta che, te jIvanuM nirAvaraNa svarUpa che, samagra loka ane alokanuM prakAzaka che, (sarva vastuviSayaka che.) eka prakAranuM che, (matijJAnAdinI peThe tenA aneka prakAro nathI.) ane nitya jyotirmaya che - kadI paNa na bUjhAya evI jJAnajyotirmaya che, mathavA tanI pyoti prakAza-nitya (zAzvata) che. maNapajjavanANaMto nANassa ya daMsaNassa ya viseso / kevalanANaM puNa daMsaNaM ti nANaM ti ya samANaM // 2 // manaHparyavajJAnAnto jJAnasya ca darzanasya ca vizeSaH / kevalajJAnaM punardarzanamiti jJAnamiti ca samAnam // 2 // mana:paryavajJAna sudhI ja (kevalajJAnanI pUrve) jJAna ane darzanamAM bheda che. paraMtu kevalajJAnamAM darzana ane jJAna ane samAna che. (TI.) AnI vistArathI carcA mATe juo sammatitarka dvitIyakAMDa gAthA 3 thI. saMbhinnaM pAsaMto logamalogaM ca savvao neyaM / taM natthi jaM na pAsai bhUyaM bhavvaM bhavissaM ca // 3 // saMbhinnaM pazyalokamalokaM ca sarvato jJeyam / tannAsti yanna pazyati bhUtaM bhavyaM bhaviSyacca // 3 // (saramAvo - MasbhASya gAthA 1) kevalI loka ane alokanA sarva oya padArthone ekIsAthe akhaMDa juve che. bhUta, bhAvI ke vartamAna evuM kaMI nathI. (evI koI vastu ke evo koI bhAva paryAya nathI) na letA hoya. (TI.) sanbhinNaM sam = ekIbhAvena dravyaparyAyai bhinnaM vyAptaM lokamalokaM ca / (mAva. ni. pi51. II. 127) 1. kha, ga, visese
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI bhUaM bhUatteNaM bhavvaM veeNa taha bhavissaM ca / pAsai bhavissabhAveNa jaM imaM neyamevaM ti // 4 // bhUtaM bhUtatvena bhavyamapyetena tathA bhaviSyacca / pazyati bhaviSyadbhAvena yadidaM jJeyamevamiti // 4 // (badhuM ja eka sAthe bhAse to jema ghaNA avAja eka sAthe sAMbhaLatA koI paNa avAjano spaSTa bodha thato nathI, ghoMghATarUpe saMbhaLAya che, tema jJAnamAM paNa kazuMya spaSTarUpe nahi jaNAya.) "eka ja vastunA bhUta-vartamAna spaSTarUpe paryAyono eka jhumakho jJAnamAM bhAsaze." evI zaMkA koIne uThe, enA uttaramAM granthakAra kahe che ke - je zeya jevI rIte che tevI rIte kevaLI tene jue che, bhUtane bhUtatvena, vartamAnane paNa teja (vartamAna) rUpe ane bhAvIne bhaviSyabhAvapaNe jANe che. neyaM ca viseseNaM vigamai keNAvi iharathA neyaM / neyaM ti tao cittaM eyamiNaM juttijuttaM tti // 5 // jJeyaM ca vizeSeNa vigamayati kenApItarathA naitat / jJeyamiti tatazcitraM evametadyuktiyuktamiti // 5 // te zeyane koI paNa vizeSa vaDe - sarva paryAya vaDe jANe che. jo te kevaLajJAna sarva paryAyone na jANe to te kevaLajJAna ja nathI. oya aneka prakAranuM (aneka sUkSma paryAyovALuM che.) che. tethI e yuktiyukta che ke kevalajJAna sarvaparyAya ne jANe kAraNa ke jo aneka paryAyavALA zeyanA sarvaparyAyo te na jANe to temAM sarvajJatA na Ave. (mo. pA. 135 arthAntara bhATe) sAgArANAgAraM neyaM jaM neyamubhayahA savvaM / aNumAiyaM pi niyamA sAmannavisesarUvaM tu // 6 // sAkArAnAkAraM jJeyaM yajjJeyamubhayathA sarvam / aNvAdikamapi niyamAtsAmAnyavizeSarUpaM tu // 6 // sarva oya sAkAra ane nirAkAra ubhaya svarUpa che, mATe (sarva) sAkAra (vizeSa) ane nirAkAra (sAmAnya) ema ubhayapaNe jANavuM joIe. aNu vagere paNa niyamA sAmAnya-vizeSa (Gbhaya35) che. (TI.) 'samuno madhu' mema hIye tyAre e aNu vizeSa che ane aNutvena aNu kahIye tyAre te sAmAnya che. tA eyaM pi taha cciya taggAhagabhAvao u nAyavvaM / AgAro'vi ya eyassa navaraM taggahaNapariNAmo // 7 // 1 gha eviyamiNaM 2 a pariNAmA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI tadetadapi tathaiva tadgrAhakabhAvatastu jJAtavyam / AkAropi caitasya kevalaM tadgrahaNapariNAmaH // 7 // mATe, kevalajJAna paNa vastu grAhaka hovAthI sAkAra ane nirAkAra che. eno AkAra te bIjuM kaMI nahi paNa vastu grahaNa pariNAma svarUpa ja che. (arthAta vastunA jJAnarUpe AtmAnuM pariNamana te ja jJAnano AkAra.) iharA u aMmuttassA ko vA''gAro na yAvi paDibiMbaM / Adarisagivva visayassa esa taha juttijogAo // 8 // itarathA tvamUrtasya ko vA''kAro na cApi pratibimbam / Adarzaka iva viSayasyaiSa tathA yuktiyogAttu // 8 // nahitara ("vastugrahaNa pariNAma eja jJAnano AkAra' ema na mAno to) amUrta evA e (kevalajJAna)no vaLI AkAra zo ? arisAmAM jema vastunuM pratibiMba paDe che. tema "jJAnano AkAra e vastunuM pratibiMba" ema nathI. (arisAnI jema viSayanA pratibiMbarUpa jJAnano AkAra kahevAya che te to kevaLa bALa jIvone samajAvavA mATe yukti daSTAMta che.) ema na mAnavAmAM yukti paNa maLe che. sAmA u diyA chAyA abhAsaragayA nisiM tu kAlAbhA / se cceya bhAsaragayA sadehavannA muNeyavvA // 9 // zyAmA tu divA chAyA abhAsvaragatA nizi tu kAlAbhA / saiva bhAsvaragatAH svadehavarNA jJAtavyA // 9 // abhAskara padArtha upara paDatI vastu (deha vagere)nI chAyA divase zyAma hoya che ane rAtre to ekadama kALI hoya che. bhAskara padArtha upara paDatI te ja chAyA vastunA varNavALI hoya che. je Arisassa aMto dehAvayavA havaMti saMkaMtA / tesiM tatthuvaladdhI payAsajogA Na iyaresiM // 10 // ye AdarzasyAntardehAvayavA bhavanti saMkrAntA / teSAM tatropalabdhiH prakAzayogAnnetareSAm // 10 // prakAzanA yogathI dehanA je avayavo arisAmAM saMkrame che, temanuM ja tyAM darzana-upalabdhi thAya che, anya avayavo - je saMkrAnta thatA nathI temanuM darzana arisAmAM thatuM nathI. 1 ka amuttassa 2 ca savve ya 3 ka je AyarisassaMto; gha ca AyariyasassaMto
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI chAyANuvehao khalu jujjai Ayarisage puNa imaM ti / siddhammi tejacchAyANujogavirahA adehAo // 11 // chAyAnuvedhataH khalu yujyata Adarzake punaridamiti / siddhe tejazchAyAnuyogavirahAdadehAt 11 11 11 chAyAnA anuvedha (saMkrama) nA kAraNe arisAmAM A badhuM ghaTI zake che, paNa siddhAtmA to adeha che. tethI tyAM prakAzano yoga ke chAyANuono saMkrama-anuvedha ghaTato nathI. (chAyApudgalonuM pratibiMba jhIlanAra Adarza jevuM koI mUrta dravya joIe. siddho to deha vinAnA amUrta che, eTale e chAyA pudgalo koI mUrta dravya vinA saMbhe zAbhAM ? ) chAyANUhiM na jogo'saMgattAo u haMdi siddhassa / chAyANavo'vi saMvvevi NA'NumAINa vijjati // 12 // chAyANubhirna yogo'saGgatvAttu hanta siddhasya 1 chAyANavo'pi sarve'pi nANvAdInAM vidyante // 12 11 siddhAtmA asaMga hovAthI temane chAyANuono yoga na hoya. vaLI, aNu vagerenA chAyANuo hotA paNa nathI. (aNu vagere dharmAstikAyAdi e to amUrta che, tethI temanA chAyALu na hoya, jyAre emanuM jJAna to kevaLIne hoya ja.) (prazna : aNu eTale to avibhAjya aMza, eTale ene chAyANuo kyAMthI hoya ? ane jenA chAyANuo na hoya tenuM pratibiMba paNa na hoya ane kevaLajJAnamAM to aNu paNa jaNAya che, mATe e jJAnamAM AkAra te pratibiMbarUpa na ghaTI zake.) taMmittaveyaNaM taha Na sesagahaNamaNumANao vA vi / tamhA sarUvaniyayassa esa taggahaNapariNAmo // 13 // tanmAtravedanaM tathA na zeSagrahaNamanumAnato vA'pi / tasmAtsvarUpaniyatasyaiSa tadgrahaNapariNAmaH // 13 // "je aNuAdikanI chAyA siddhAtmArUpa arisAmAM paDe che temanuM ja temane jJAna anumAnathI thAya che" ema kahevuM paNa yukta nathI. (kAraNa ke siddhAtmAne to chAyANuothI pratibaddha ke apratibaddha sarvavastuonuM jJAna hAthamAM rahelA AmaLAnI jema pratyakSa ja hoya che. mATe jJAnanA AkArane pratibiMbarUpa kahevuM e paNa yukta nathI.) tethI svarUpa-niyata (svAtmapradezaparimitakSetramAM rahenAra) evA kevalajJAnano AkAra e vastu grahaNa pariNAma rUpa ja che. 1 gha savve vi yANumAINa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI 143 caMdAiccagahANaM pahA payAsei parimiyaM khittaM / kevaliyanANalaMbho loyAloyaM payAsei // 14 // candrAdityagrahANAM prabhA prakAzayati parimitaM kSetram / kaivalikajJAnalAbho lokAlokaM prakAzayati // 14 // caMdra, sUrya ane grahonI prabhA parimita kSetrane ja prakAzita kare che jyAre kevalajJAnano prakAza lokAlokane prakAze che. taha savvagayAbhAsaM bhaNiyaM siddhaMtarmammanANIhiM / eyasarUvaniyattaM evamiNaM jujjae kaha Nu ? // 15 // tathA sarvagAtAbhAsaM bhaNitaM siddhAntamarmajJAnibhiH / etatsvarUpaniyatamevamidaM yujyate kathaM nu // 15 // siddhAntanA marmajJoe kevalajJAnane sarvagata AbhAsavALuM kahyuM che, vaLI te svarUpaniyata paNa che. A kema ghaTe ? (candranI prabhA gRhane choDIne anyatra paNa jAya che, emAM virodha nathI. kAraNa ke - prabhA e dravyAntara che, jyAre jJAna e guNa hovAthI Atmapradezone choDIne te ekaluM anyatra na jaI zake.) "Na ca adavvA tu guNA saMkamagA ceva jujjati // " dharmasaMgrahayA 1330 AbhAso gahaNaM ciya jamhA to kiM na jujjae itthaM / caMdappabhAiNAyaM tu NAyamittaM muNeyavvaM // 16 // AbhAso grahaNameva yasmAt tatki na yujyate'tra ? / candraprabhAdijJAtaM tu jJAtamAtraM jJAtavyam // 16 // artha: AbhAsano artha grahaNa karIye to te sarvagatatva ane svarUpaniyatatvarUpa kema na ghaTe ? (kevalajJAnamAM "sarvagatAbhAsatva' apekSAe che. AbhAsa eTale grahaNa. kevalajJAna vaDe sarvavastuonuM jJAna thAya che. e apekSAye tene "sarvagatAbhAsa' kahI zakAya. ahIM sarvagatAbhAsano artha sarvaviSayaka-grahaNa karavo. keTalAka AcAryo paricchedaka bhAvathI kevaLajJAnano sarvavastu sAthe saMbaMdha hovAthI tene sarvagata kahe che.) paricchedya candrabhAdinuM dRSTAMta to daSTAntamAtra che, te ahIM sarva rIte lAgu paDavuM me' - mevo mAgraha narAmI zahAya. (TI.) candrAdikamatikramya anyatrApi sA (candraprabhA) gacchantIti na virudhyate, na tu jJAnamAtmAnamatiricya, tasya guNatvAt / Atmasthasyaiva kevalajJAnasya sakalavastuparicchedazaktimattvAt / dharmasaMgrahI-1332 1 a samma 2 gha suNeyavvaM
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI __ anye AcAryAH syAdvAdasuddaSTaparamArthAH kevalajJAnaM sarvagatamapi sadbhAvato vizvagatamapi khalu jalpanti / kathamityAha paricchedyaparicchedakabhAvena azeSavastuyogata iti / dharmasaMgraha - I. 1334 jamhA puggalarUvA caMdAINaM pabhA Na taddhammo / nANaM tu jIvadhammo tA taM niyao ayaM niyamA // 17 // yasmAtpudgalarUpA candrAdInAM prabhA na taddharmaH / jJAnaM tu jIvadharmaH tatastanniyato'yaM niyamAt // 17 // candrAdinI prabhA pudgalarUpa che, te candrAdino dharma nathI, jyAre jJAna to jIvano dharma che. tethI te niyamA Atmaniyata che. jIvo ya Na savvagao tA taddhammo kahaM bhavai bAhI ? / kaha vA'loo dhammAivirahao gacchai aNaMte // 18 // jIvazca na sarvagatastattaddharmaH kathaM bhavati bahiH ? / kathaM vA'loke dharmAdivirahato gacchatyanante // 18 // jIva (sattArUpe) sarvagata nathI. to teno dharma (kevalajJAna) jIvapradezonI bahAra zI rIte hoI zake ? vaLI, anaMta evA alokamAM (dharmAstikAyAdi jyAM nathI tyAM) te jaI paNa zI rIte zake ? (jo sattArUpe kevalajJAna sarvagata (lokagata) mAnavAmAM Ave to te mUrkha bane. ene gati karavA mATe dharmAstikAyAdi joIe. jyAre dharmAstikAyAdi to alokamAM che ja nahi. tethI kevalajJAna tyAM zI rIte jaI zake ? ane jo na jAya to te aloka prakAzaka banI zake nahi, tethI tene (kevalajJAna) sattArUpe sarvagata mAnavAmAM A rIte aneka Apattio Ave che, mATe tene svarUpaniyata ja mAnavuM ISTa che.) prazna :- zuM kevaLajJAna AtmaviSayaka hoIne lokAlokanA badhA padArtho para jaIne (sarvagata thaIne) pAchuM AtmAmAM Ave che ? - uttara :- nA, kevaLajJAna e guNa che, guNanuM svadravyane choDIne anyatra gamana na ghaTe. tamhA saruvaniyayassa ceva jIvassa kevalaM dhammo / AgAro vi ya eyassa sAhu taggahaNapariNAmo // 19 // tasmAtsvarUpaniyatasyaiva jIvasya kevalaM dharmaH / AkAro'pi caitasya sAdhu tadgrahaNapariNAmaH // 19 // 1 ka gha kaha vAlAo dhammAivirahao 2 ka dhammA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI 145 mATe svarUpaniyata evA jIvano ja te dharma che, tethI tevo AkAra te vastugrahaNa (kevalajJAna) pariNAma ema kahyuM e ja saMgata che. eyami bhavovaggAhikammakhayao u hoi siddhattaM / nIsesasuddhadhammAsevaNaphalamuttamaM neyaM // 20 u etasminbhavopagrAhikarmakSayatastu bhavati siddhatvam / niHzeSazuddhadharmA''sevanaphalamuttamaM jJeyam // 20 // kevalajJAnAvasthAmAM bhavopagrAhI karmono kSaya thatAM siddhatvanI prApti thAya che, sarva zuddhadharmanA AsevananuM A uttama phaLa samajavuM. // iti kevalajJAnaviMzikA aSTAdazI //
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19. siddhavibhaDita vishi| siddhANaM ca vibhatI tahegarUvANa vIaMtatteNa panarasahA pannatteha bhagavayA ohebheeNa // 1 // siddhAnAM ca vibhaktistathaikarUpANAM viditatattvena / paJcadazadhA prajJapteha bhagavataughabhedena // 1 // (siddhAvasthAmAM) sarva siddho ekarUpa che. (temanA koI bhedo nathI) chatAM emanuM je bIjatattva - siddhi pUrvenI je saMsArI avasthA tenI apekSAe ja temanA oghathI paMdara bhedo vIra prabhue batAvyA che. titthAisiddhabheyA saMghe sai huMti titthasiddha tti / tadabhAve je siddhA atitthasiddhA u te neyA // 2 // tIrthAdisiddhabhedAH saGke sati bhavanti tIrthasiddhA iti / tadabhAve ye siddhA atIrthasiddhAstu te jJeyAH // 2 // titthagarA tassiddhA huMti tadanne atitthagarasiddhA / saMgabuddhA tassiddhA evaM patteyabuddhA vi // 3 // . tIrthakarAstatsiddhA bhavanti tadanye'tIrthakarasiddhAH / svakabuddhAstatsiddhA evaM pratyekabuddhA api // 3 // iya buddhabohiyA vi hu itthI purise NapuMsage ceva / evaM saliMgagihiannaliMgasiddhA muNeyavvA // 4 // iti buddhabodhitA api khalu strI puruSo napuMsakazcaiva / evaM svaliGgagRhyanyaliGgasiddhA jJAtavyA : // 4 // egANegA ya tahA tadegasamayammi huMti tassiddhA / seDhI kevalibhAve siddhI ete u bhavabheyA // 5 // 1 ka vIutatteNa; ca bIutatteNaM; gha bIotatteNa 2 ca ohiseeNa; gha ohibheeNa 3 ka gha ca sayaMbuddhA 4 gha siddhA ete u bhave bheyA
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 siddhavibhaktiviMzikA ekonaviMzI ekAnekAzca tathA tadekasamaye bhavanti tatsiddhAH / zreNiH kevalibhAve siddhirete tu bhavabhedAt // 5 // artha :- tIrthasiddha Adi paMdara bhedo A pramANe che. 1. saMghanI (tIrthanI) sthApanA thayA pachI je siddha thAya te tIrthasiddha. 2. saMghanI bInahayAtimAM je siddha thAya te atIrthasiddha. 3. tIrthaMkaro je siddha thAya te tIrthaMkara siddha. 4. je tIrthaMkara thayA vinA siddha thAya te 5. svayaMbuddha siddha thAya te 6. pratyekabuddho siddha thAya te 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. buddha-AcAryAdithI bodha pAmI siddha thAya te strIliMgamAM vartamAna siddha thAya te puruSaliMgamAM vartamAna siddha thAya te napuMsakaliMgamAM vartamAna siddha thAya te sAdhu liMgamAM vartamAna siddha thAya te gRhasthaveSamAM vartamAna siddha thAya te tApasAdinA liMgamAM siddhi pAme te eka samayamAM eka ja siddha thAya te eka samayamAM aneka siddha thAya te atIrthaMkarasiddha. svayaMbuddha siddha. pratyeka buddha siddha. N buddhabodhita siddha strIliMga siddha. puruSaliMga siddha. napuMsaka liMgasiddha. svaliMgasiddha. gRhIliMga siddha. anyaliMga siddha. eka siddha. aneka siddha. (TI.) bAhya-nimitta jAtismaraNa jJAnathI jeo pratibodha pAme che temane svayaMbuddha kahevAya che ane jeo gurunA upadeza vinA mAtra koI bAhya nimittathI pratibodha pAme che teo pratyekabuddha kahevAya che. teo ekalA vihare che. A paMdara bhedo temanI saMsArI avasthAnI apekSAe jANavA. prathama kSapakazreNi mAMDe pachI kevalajJAna pAme ane pachI siddhi pAme. A krama che. paDibaMdhagA Na utthaM seDhIe huMti caramadehassa / zrIliMgAdIyA vihu bhAvA samayAvirohAo // 6 // pratibandhakA nA'tra zreNyAM bhavanti caramadehasya / strIliGgAdikA api khalu bhAvAH samayAvirodhAt // 6 // caramazarIranA strIliMgAdi bhAvo kSapakazreNimAM pratibandhaka banatA nathI. Agamano paNa A vAtamAM avirodha che. arthAt Agamo paNa A muddAnuM samarthana kare che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 siddhavibhaktiviMzikA ekonaviMzI navamaguNaThANavihANA itthIpamuhANa hoi aviroho / samaeNa siddhasaMkhAbhihANao ceva nAyavvA // 7 // navamaguNasthAnavidhAnAt strIpramukhANAM bhavatyavirodhaH / samayena siddhasaMkhyA'bhidhAnata ceva jJAtavyA // 7 // "strI vagerene paNa navamuM guNasthAna hoI zake" e vidhAna Agamo kare che ne siddhanA bhedomAM paNa "strIliMga siddha" vagere nAmapUrvaka bhedo gaNAvyA che. tethI strI paNa kSapakazreNi mAMDe e vAtane Agamono Teko maLI rahe che. aNiyaTTibAyaro so seDhiM niyameNamiha samANei / tIe ya kevalaM kevale ya jammakkhae siddhi // 8 // anivRttibAdaraH sa zreNiM niyameneha samAnayati / tasyAzca kevalaM kevale ca janmakSaye siddhiH // 8 // (kAraNa ke, strIone anivRtti bAdara (navamuM guNasthAnaka) guNasthAnavALA kakSA ethI e nizcaya ja thAya che ke teNe zreNI mAMDelI che ane kSapakazreNI mAMDI eTale kevalajJAna thavAnuM ane kevalajJAna thayuM eTale AyuSya pUrNa thaye siddhi maLavAnI ja. purisassa veyasaMkamabhAveNaM ittha gamaNigA'juttA / itthINa vi tabbhAvo hoi tayA siddhibhAvAo // 9 // puruSasya vedasaMkramabhAvenAtra gamanikA'yuktA / strINAmapi tadbhAvo bhavati tadA siddhibhAvAt // 9 // liMgamiha bhAvaliMga pahANamiyaraM tu hoi dehasya / siddhi puNa jIvassa tamhA eyaM na kiMcidiha // 10 // liGgamihabhAvaliGgaM pradhAnamitaraM tu bhavati dehasya / siddhiH punarjIvasya tasmAdetanna kiMcidiha // 10 // "strIne je navamuM guNasthAna kahyuM che, te to puruSane ja vedano saMkrama thaI jatAM bhAvathI strIvedano udaya thayo hoya tenI apekSAye kahyuM" ema jo tame ghaTAvatA ho to e ayukta che, kAraNa ke e rIte to strIne paNa vedano saMkrama thaze ane tethI puruSa vedano udaya thatAM tenI mukti paNa thaI javAnI. 1 gha ca NAyavvo
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 siddhavibhaktiviMzikA ekonaviMzI (TI.) e strIne bhAvathI puruSavedano udaya thatAM enI mukti thavAmAM tamArA pakSe paNa vAMdho nahi rahe. muktimAM bAdhaka to tamArI mAnyatA mujaba paNa bhAvaveda ja kahI zakAya, nahi ke dravyaliMga. sAthe e rIte eka Apatti dUra karatAM (dravya strIliMge mukti) bIjI Apatti tamAre gaLe vaLage che. saMttamamahipaDiseho u ruddapariNAmavirahao tAsiM / siddhIe iTThaphalo na sAhuNitthINa paDiseho // 11 // saptamamahIpratiSedhastu . raudrapariNAmavirahatastAsAm / sidhyA iSTaphalo na sAdhvInAM strINAM pratiSedha : // 11 // strIone sAtamI narakano niSedha AgamamAM kahyo che, paNa tenuM kAraNa to e che ke - temane tevA raudra pariNAma nathI thaI zakatA. paraMtu muktinI prAptimAM to raudra pariNAmano abhAva e ISTa che. (ane evo koI niyama nathI ke jene tIvra raudra pariNAma thaI zake tene ja ucca zubha pariNAma AvI zake. zrAvaka kuLamAM janmelA ane eja vAtAvaraNamAM ucharela bALakane hiMsAnA tevA tIvra adhyavasAya nathI jAgatA, jevA koI mleccha bALakane jAge. chatAM zubha adhyavasAyomAM to zrAvakakuLanA saMskAra pAmela bALaka ja AgaLa Ave che.) mATe raudra pariNAmanA abhAvanA kAraNe sAdhvI strIone siddhino pratiSedha na hoI zake.' uttamapayapaDiseho u tAsiM sahagArijogayA'bhAve / niyavIrieNa u tahA kevalamavi haMdi aviruddhaM // 12 // uttamapadapratiSedhastu tAsAM sahakAriyogyatA'bhAve / nijavIryeNa tu tathA kevalamapi hanta aviruddham // 12 // tIrthakarapada, cakravartipaNuM, gaNadhara pada vagere uttama padono strIone niSedha kahyo che, te to prAyaH temane tevI tevI sahakArI sAmagrIno yoga na thAya e kAraNe che. bAkI to teo potAnA vIrSollAsathI kevalajJAnanI paNa prApti kare emAM koI virodha nathI. (TI.) AcAryAdi pado, anuttara vimAnanI prApti, IndrapaNuM vagere. uparanA kalpomAM tathA svabhAve ja devInI utpatti nathI ane lokavyavahAra prAyaH puruSapradhAna che, tethI gaNadhara-AcAryAdi pado ke cakravartipada strIone prApta nathI thatuM. vIsitthigA u purisANa aTThasayamegasamayao sijjhe / dasa ceva napuMsA taha uvariM samaeNa paDiseho // 13 // 1 gha ca sattamamahipaDisehe 2 ka gha ca uttamasivapaDiseho;
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhavibhaktiviMzikA ekonaviMzI 151 viMzatiH striyastu puruSANAmaSTazatamekasamayataH sidhyet / dazaiva napuMsAstathopari samayena pratiSedhaH // 13 // ekI sAthe eka samayamAM strIo mokSe jAya to utkRSTathI vIsa, puruSo jAya to eka samayamAM vadhumAM vadhu ekaso ATha ane napuMsako dasa, ethI vadhu eka samayamAM muktimAM na jAya. iya caMuro gihiliMge saliMgasiddhe sayaM ca aTThahiyaM / vinneyaM tu saliMge samaeNaM sijjhamANANaM // 14 // iti catvAro gRhiliGge svaliGgasiddhAH zataM cASTadhikam / vijJeyaM tu svaliGge samayena siddhyamAnAnAm // 14 // do cevukkosAe cauro jahannAi majjhimAe ya aTThAhigaM sayaM khalu sijjhai ogAhaNAi tahA // 15 // dvAvevotkrozatazcatvAro jaghanyato madhyamayA 1 ca 1 aSTAdhikaM zataM khalu sidhyatyavagAhanayA tathA // 15 // evI ja rIte eka samayamAM gRhiliMge siddha thAya to utkRSTathI cAra, (anyaliMge utkRSTathI daza) ane svaliMge utkRSTathI ekaso ATha siddha thaI zake. svaliMge eka samaye siddhi pAmanArAo aMge ATaluM vizeSa samajavuM. utkRSTa avagAhanAe siddhi pAmanAra to eka samaye vadhumAM vadhu be ja hoya, ghanya avagAhanavALA cAra ane madhyama avagAhanAvALA 108 hoI zake. (TI.) utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSya ke sAdhika 500 dhanuSya, jaghanya avagAhanA be hAtha bAkInI badhI madhyama avagahanA che. cattAri uDDaloe due samudde tao jale bAvIsamaholoe tirie aTThattarasayaM tu // catvAra Urdhvaloke dvau samudre trayo jale dvAviMzadadholoke tirazcyaSTottarazataM tu // 16 11 ceva / 16 // caiva / VOOM eka samaye Urdhvaloka (merunI taleTIthI 900 yojana uparano pradeza) mAMthI cAra, samudramAMthI be, jaLa uparathI 3, adholoka-kubaDIvijayamAMthI bAvIza ane tiyaMglokamAMthI ekaso ATha utkRSTathI siddhi pAme. (TI.) samudra sivAyanA jala uparathI traNa matAMtare . - battIsA aDayAlA saTThI bAvattarI u boddhavvA / culasIIchannauI durahiyamaTTuttarayaM ca / 17 // 1 ya - dasannaliMga iyacauro gihiliMge sayaM ca aTThahiyaM
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 siddhavibhaktiviMzikA ekonaviMzI dvAtriMzadaSTacatvAriMzatSaSTidvisaptatistu boddhavyAH / caturazItiH SaNNavatidviradhikamaSTotarazataM ca // 17 // ekathI 32, 48, 60, 72, 84, 6, 102 ane 108 sudhInI saMkhyAmAM jIvo mokSe taya to maza: (nirantara) 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2 mane 1 samaya sudhI niraMtara jaI zake. pachI avazya samayAdinuM aMtara paDe. evaM siddhANaM pi hu uvAhibhaeNa hoi iha bheo / tattaM puNa savvesiM bhagavaMtANaM samaM ceva // 18 // evaM siddhAnAmapi khalUpAdhibhedena bhavatIha bhedaH / tattvaM punaH sarveSAM bhagavatAM samameva // 18 // savve vi ya savvannU savve vi ya savvadaMsiNo ee / niruvamasuhasaMpannA savve jammAirahiyA ya // 19 // sarve'pi ca sarvajJAH sarve'pi ca sarvadazina ete / nirupamasukhasaMpannAH sarve janmAdirahitazca // 19 // e rIte siddhonA paNa upAdhibhede (pUrvAvasthAnA bhedanA kAraNe) bhedo jANavA: tattvathI caitanyarUpe (karmopAdhirahita) to sarva siddhabhagavaMto samAna ja che. (18) te badhA ja sarvajJa-sarvadarzI che, nirupama sukhathI yukta che ane janmAdilezathI rahita che. (18) jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakkhayavimukkA / annunnamaNAbAhaM ciThuti suhIM suhaM pattA // 20 // yatra caikaH siddhastatrAnantA bhavakSayavimuktAH / anyonyamanAbAdhaM tiSThanti sukhinaH sukhaM prAptAH // 20 // je AkAzapradezamAM eka siddha che, eja AkAzapradezomAM bhavakSayanA kAraNe vimukta evA anaMta siddho paraspara bAdhA pahoMcADyA vinA sukhane pAmelA sukhamAM rahe che. (TI.) jema divAno prakAza paraspara bAdhA pahoMcADyA vinA rahe che tema. // iti siddhavibhaktiviMzikA ekonaviMzI // 1 a suhaM suhI
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20. siddhasuna viMzikA namiUNa tihuyaNaguruM paramANaMtasurhasaMgayaM pi sayA / avimukkasiddhivilayaM ca vIyarAgaM mahAvIraM // 1 // natvA tribhuvanaguruM paramAnantasukhasaMpadamapi sadA 1 avimuktasiddhivilayaM ca vItarAgaM mahAvIram // 1 // vucchaM lesuddesA siddhANa suhaM paraM aNovammaM / nAyAgamajuttIhiM majjhimajaNabohaNaTThAe // 2 11 vakSyAmi lezoddezAtsiddhAnAM sukhaM paramanaupamyam / jJAtAgamayuktibhirmadhyamajanabodhanArtham II 2 11 traNa jagatanA guru, haMmezA anaMta ane parama sukhathI yukta, siddhipurIne kadI paNa na choDanAra, chatAM vItarAga evA zrI mahAvIra prabhune namaskAra karIne madhyama janonA (bIlakula ajANapaNA nahi ane prastuta viSayanA jJAnavALA paNa nahi - madhyama kakSAvALA) bodha mATe dRSTAMta ane Agamokta yuktio vaDe (athavA Agama ane yuktio vaDe) siddhonA parama ane anupama sukhane kaMIka aMze huM kahIza. (TI.) muktAvasthAmAM paNa AtmA sukha-jJAna Adi, guNothI yukta ja hoya che, nahi De nyAyadharzananI mAnyatA bhuja jJAnAhithI rahita se vAta 'paramANaMtasuha' vizeSAthI sUyavI che 'avimukkasidhivilayaM' thI 'bhutAtmA punaravatAra se' khe mAnyatAnuM nirasana karyuM che. "sadA sukhamAM lIna che ane siddhipurIne choDatA nathI to jarUra tyAM temane rAga haze ?" evI zaMkAnuM nirAkaraNa karavA mATe kahyuM ke Ama hovA chatAM teo vItarAga che. - jaM savvasattu taha savvavAhi savvattha savvamicchANaM / khayavigamajogapattIhiM hoi tatto aNaMtamiNaM // 3 // yatsarvazatrUNAM tathA sarvavyAdhInAM sarvArthAnAM sarvecchAnAm / kSayavigamayogaprAptibhirbhavati tato'nantamidam // 3 // 1 kagha saMpayaM pi.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 siddhasukhaviMzikA viMzI rAgAIyA sattU kammudayA vAhiNo ihaM neyA / laddhIo paramatthA icchA Nicchecchamo ya tahA // 4 // rAgAdikAzatravaH karmodayA vyAdhaya iha jJeyAH / labdhayaH paramArthA icchA nityecchA ca tathA // 4 // sarva zatruonA nAzathI, sarvavyAdhionA vigamathI, sarva arthonA yogathI ane sarva IcchAonI pUrtithI je sukha thAya tenA karatAM paNa siddhanuM sukha anaMtagaNuM che. (3) ahIM zatru tarIke rAgAdi, vyAdhio tarIke karmanA udayo, zreSTha evA artho tarIke labdhio tathA IcchA tarIke anicchapaNuM samajavuM. (nitya IcchA koI vastunI na hoI zake. IcchitanI prApti thatAM IcchA na rahe. anicchapaNuM ja sadA TakI zake.) (TI.) kadI paNa IcchA ja na thAya tevI sthiti - ccheiSTha rRcchA' - paMcasUtra - pAMcamuM sUtra aNuhavasiddha eyaM nAruggasuhaM va rogiNo navaraM / gammai IyareNa tahA sammamiNaM ciMtiyavvaM tu // 5 // anubhavasiddhametannA''rogyasukhamiva rogiNaH kevalam / gamyata itareNa tathA samyagidaM cintayitavyaM tu // 5 // jema rogI mANasa ArogyanA sukhane na mANI zake. paNa nIrogI mANasa ja tene (Arogya sukhane) samajI zake che, tema siddhanuM sukha paNa anubhava gamya ja che. ema barAbara samajI levuM. (TI.) ahIM je janmathI ja rogI che - jeNe nIrogIpaNuM kadI anubhavyuM nathI evo rogI samajavo. saMsAra paribhramaNamAM siddhanA jevuM sukhA jIve koI ThekANe kadI paNa anubhavyuM ja nathI. tene to sAruM khAvAnuM, pIvAnuM, paheravAnuM vagere maLe temAM, nIrogI avasthAmAM, saMpattimAM, zatru vinA kevaLa mitro saMbaMdhIo - cAhakothI viMTaLAyelA rahevAmAM ja sukha bhAse che. paraMtu joIe te maLI rahe tenA karatAM "kazuM joIe ja nahi' jevI avasthAmAM vadhAre sukha che, enuM ene saMvedana thayuM ja nathI. "kaMIka joIe' e to du:kha che. vizva mAno' apekSA eja duHkha che Avo anubhava nitya hovA chatAM nirapekSatAnuM sukha kevuM hoya enI ene sAcI kalpanA paNa nathI AvI zakatI - anubhava to dUra raho. 1 gha laddhIo parahatthI icchANicchecchamo; ca laddhIo parahatthI icchA Niccacchamo ya tahA 2 ka iyareNaM
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhasukhaviMzikA viMzI 155 siddhassa sukkharAsI savvaddhApiMDio jaha havijjA / so'NaMtavaggabhaio savvAgAse Na mAijjA // 6 // siddhasya saukhyarAziH sarvAddhApiNDito yadi bhavet / so'nantavargabhAjitaH sarvAkAze na mAyAt // 6 // eka siddhanA sukharAzine (siddhAvasthAnA) sarvakAlanA samayothI guNIne pachI enA anaMta vargamULa kADhavAmAM Ave to (chelluM AveluM vargamULa) paNa (lokAkAzanA) sarva mA pradezobhA (uel) na samAya. (7.) siddhasya sukharAziH sarvAddhApiMDita: siddhasaMbaMdhisAdyantasarvakAlasamayaguNito yadi bhaveta, so'nantavargabhakto anantavargApavartitaH san samIbhUtaH siddhatvAdyasamayabhAvisukharupatAM prApta ityarthaH / etAvAnapi sarvalokAkAzapradezeSu na mAti / yadatra loke sukhamasti tatastAratamyena anantaguNasiddhakasamayasukham / tatoH lokasukhasiddhasukhayorantarA ye sukhabhedAH santi te'pi sarvAkAzapradezeSu na mAnti, zeSastu sarvasamayasukharAzi rdurApAsta eva iti jJaptyai piMDayitvA apavartitaH samIkRtaH / martha = lo'suma ane siddhanA prathama samayanA sukhanI vacce je sukhabhedo che arthAta be vacce je aMtara che te paNa sarva AkAza pradezomAM na mAI zake, to pachI siddhanuM samagra sukha to kyAMthI mAya ? e batAvavA mATe A mujaba gaNita batAvyuM che. (Ava. ni. gA 976nI TIkAmAMthI) vAbAhakkhayasaMjAyasukkhalavabhAvamitthamAsajja / tatto aNaMtaruttarabuddhIe rAsi parikappo // 7 // vyAbAdhakSayasaMjAtasaukhyalavabhAvamatrAsadya tato'nantaramuttarottarabuddhayA rAziH parikalpyaH // 7 // (siddhanA sukhanI kaMIka kalpanA AvI zake te mATe ene judI rIte batAve che.) vyAbAdhanA (vipnanA) kSayathI utpanna thatA sukhanA eka lavanI kalpanA karavI. (dA.ta, Arthika muzkelI TaLI gaI ke bhUkha vakhate sAruM bhojana maLI gayuM ke bahAra javAnuM che te vakhate sukhapUrvaka Icchita sthAne pahoMcADI de tevuM vAhana maLI gayuM to mANasane tethI kAMIka sukhano anubhava thAya che AvA sukhanA aMzonI kalpanA karI) te sukhalavone anaMtara (vacamAM bIjA koI duHkhanA aMza vinA) ane uttarottara, (GURIBE) goThavI (juddhithI) mezi seedo. (arthAt dh| suna maMzo - vacamAM koI paNa duHkhanA aMza vinAnAno ekarAzi kalpavo.) 1 gha savvaddhApiddhio
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 I siddhasukhaviMzikA viMzI eso puNa savvo vi hu niraDsao eMgarUvamo ceva / savvAbAhAkAraNakhayabhAvAo tahA neo // 8 // eSa punaH sarvo'pi hi niratizaya ekarUpazcaiva / sarvA''bAdhAkAraNakSayabhAvAttathA jJeyaH // 8 // have, A je siddhasukha che te, sukhamAM vijJabhUta sarva prakAranI bAdhAonA kSayathI utpanna thayeluM hovAthI ekarUpa, (vividha sukhalavonA saMgraharUpa nahi) ane niratizaya (jenI sarakhAmaNImAM bIjuM koI sukha na AvI zake tevuM (athavA jemAM evo vibhAga na pADI zakAya ke A amuka vighna dUra thavAthI utpanna thayeluM che ane A amuka vijJanA vigamathI nIpajeluM)) che. na u taha bhinnANaM ciya sukkhalavANaM tu esa samudAo / te taha bhinnA saMto khaovasama jAva jaM huMti // 9 // na tu tathA bhinnAnAmeva saukhyalavAnAM tveSa samudAyaH / te tatha-fmannA: santa: kSayopazama yo yaddhati che. na ya tassa imo bhAvo na ya sukkhaM pi hu paraM tahA hoi / bahu visalavasaMviddhaM amayaM pi na kevalaM amayaM // 10 // na ca tasyAyaM bhAvo na ca saukhyamapi khalu paraM tathA bhavati / bahu viSalavasaMviddhamamRtamapi na kevalamamRtam // 10 // bhinna-bhinna vinonA nAzathI utpanna thayelA judA judA sukhalavono e rAzi (Dhagalo) che. ema paNa nathI. te sukhalavo bhinna-bhinna tyAM sudhI ja rahI zake che, jyAM sudhI temanI utpatti karmanA kSayopazama upara nirbhara che. (jeTalA pramANamAM te kSayopazama teTaluM sukha maLe, evuM jyAM sudhI che tyAM sudhI ja sukhamAM bhinnatA rahI zake che.) siddhanuM sukha kSayopazamabhAvanuM nathI. vaLI, te prakAre (kSayopazamathI) zreSThaparama sukha thaI zakatuM ja nathI. (arthAt sAyika bhAva vinA parama sukha thaI zakatuM nathI.) viSanA kaNiyA sAthe ekarasa thayeluM bhale amRta paNa hoya, to paNa te amRtA nathI rahetuM. (tema kSayopazama bhAvanuM sukha dukha saMviddha - enI sAthe duHkha vaLageluM ja hovAthI te paramasukha nathI banI zakatuM.) 1 ka egarUvago
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhasukhaviMzikA viMzI 157 savvaddhAsaMpiMDaNamaNaMtavaggabhayaNaM ca jaM ittha / saMvvAgAsAmANaM ca'NaMtatadaMsaNatthaM tu // 11 // sarvAddhAsaMpiNDanamanantavargabhAjanaM ca yadatra 1 sarvAkAzAmAnaM cAnantataddarzanArthaM tu // 11 // siddhasukhane tenA sarvakALanA samaya vaDe guNavAnuM je ahIM batAvyuM ane tene anaMta vargamULa karI karIne bhAgavAnuM je kahyuM tathA sarvAkAzapradezamAM paNa te na mAya ema je jaNAyuM te badhuM te (siddhasukha)nI anaMtatA batAvavA mATe ja che. tinni vi paesasI egANaMtA tu ThAviyA huMti / haMdi viseseNa tahA aNaMtayA NaM tayA sammaM // 12 // trayo'pi pradezarAzaya ekAnantAstu sthApitA bhavanti / hanta vizeSeNa tathA anantatA nanu tadA samyak // 12 // (jIvo, pudgalo ane AkAza) e traNenA pradezonI rAzi karavAmAM Ave to kadAca pUrvokta rIta karatAM vadhAre sArI rIte (siddha sukhanI) anaMtatA batAvI zakAya. (TI.) anaMtatAmAM paNa tAratamya che, eTale mAtra 'anaMta' kahevAthI eTalI spaSTatA na thaI zake. jIvo AThame anaMte che, e saghaLA jIvonA pradezo tathA pudgala ane AkAzanA pradezo ekatra karIye to anaMtatA paNa kevI jaMgI thAya ? siddha sukhanI anaMtatA AvI che. sarva suronAM sarvakALanA sukhanA anaMtavAra varga karavAmAM Ave to paNa te sukha, siddhanA prathama samayanA sukhanI tulanAmAM na Ave. (Ava. ni0 gAthA. 94 ) tullaM ca savvaheyaM savvesiM hoI kAlabhee vi / jaha jaM koDIsattaM taha chaNabhee vi suhumamiNaM // 13 // tulyaM ca sarvathedaM sarveSAM bhavati kAlabhede'pi / yathA yatkoTisaktaM tathA kSaNabhede'pi sUkSmamidam // 13 // jo ke siddhomAM kAlabheda che, amuka pahelAM siddha thayA, amuka pachI thayAM, chatAM temanA sukhamAM kaMI paNa bheda nathI, sukha to sarvathA darekanuM sarakhuM ja che, jema 1 a savvAgAsamapamANaM caNaMtaM, ka, savvAyAsAmANaM ca NaMtatadvaMsaNatthaM tu / gha ca savvAgAsAmANaM ca NaM tadvaMsaNatthaM tu // ta NAsaisubhamiNaM pratibhAzata zlo 101 ToDA pAna naM. 30G
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 siddhasukhaviMzikA viMzI koI daza varSa pahelAM kroDAdhipati thayelo hoya ke koI cha mahinA pahelAM thayo hoya chatAM Aje to e banne sarakhA ja che. savvaM pi koDikappiyamasaMbhavaThavaNAi jaM bhave ThaviyaM / tatto tassuhasAmI na hoI iha bheyago kAlo // 14 // sarvamapi koTikalpitasaMbhavasthApanayA yadbhavetsthApitam / tatastatsukhasvAmI na bhavatIha bhedakaH kAlaH // 14 // asatkalpanAe (judA judA kroDAdhipationuM) karoDa sonAmahorathI utpanna thatuM sukha jo kramasara goThavavAmAM Ave to te sukhanA svAmIomAM kAlabhede koI bheda paDato nathI. (TI.) judA judA kroDAdhipationA sukhamAM Arogya vagerenI hinAdhikatA Adi bIjI koI vizeSatAothI bheda paDe e saMbhavita che, paraMtu koI pahelAM koTyAdhipati thayo, koI pachI thayo eTalA ja mAtrathI temanA sukhamAM koI bheda nathI. vartamAnamAM to koTidhananA AdhipatyanuM sukha to bannenuM (bIjI badhI vastuo je samAna hoya to) sarakhuM ja che. sukhanI bhinnatA bIjI - kALa sivAyanI koI bhinnatAne lIdhe hoI zake, paraMtu e na levAya te mATe kahyuM ke rUda meyo no' kAlanI bhinnatAnI daSTi e ja ahIM-vicAra che. have siddhonA viSayamAM to kroDAdhipationI jema Arogya, saMtati, saMbaMdhivarga vagerenI bhinnatA to che ja nahi. koI pahelAM siddha thayA to koI pachI siddha thayA eTalI ja eka bhinnatA che. ane uparyukta rIte kALa bhede to sukhabheda nathI thato, mATe badhA siddhonuM sukha sarakhuM ja che. jai tatto ahigaM khalu hoI sarUveNa kiMci to bheo / *naM vi ajjavAsakoDImayANa mANammi so hoi // 15 // yadi tato'dhikaM khalu bhavati svarUpeNa kiMcittato bhedaH / nApyAryavAsakoTimRgANAM mAne sa bhavati // 15 // jo eka karatAM bIjAnuM sukha kAMIka adhika hoya to ja bheda paDe. vaLI, te (siddhasukha)ne Arya dezamAM vasatA karoDo mRgonA sukhanI sAthe paNa na sarakhAvI zakAya. (koI kadAca ema sarakhAmaNI karavA lalacAya ke jema siddhane koI upadrava nathI, tethI sukha che, tema dharmabhAvanAvAsita AryadezamAM je karoDo mRga-haraNo vase che emane paNa upadrava thavAno bhaya nathI tethI e paNa siddhanI jema sukhI che, e kalpanA barAbara nathI - kAraNa ke -) 1 gha, ca, na hi ajjAvAsakoDImayANaMmi so hoi / * [ 6 maMvasoDIyAraso ror3a I pratimAzataka pAna naM. 301
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 siddhasukhaviMzikA viMzI kiriyA phalasAvikkhA jaM to tIe Na sukkhamiha paramaM / tamhA mugAibhAvo logigamiva juttio sukkhaM // 16 // kriyA phalasApekSA yat tatastasyAM na saukhyamiha paramam / tasmAnmRgAdibhAvo laukikamiva yuktitaH saukhyam // 16 // kriyA e phalasApekSa che. (Arya dezamAM mRgono vAsa temane sukha kare to tyAre ja-jo ethI emane koI upadravanI prApti na thAya - Arya dezanA vAsanuM phaLa nirupadravatA che. tethI kriyAmAM paramasukha na hoI zake. mATe jema mRgAdi avasthA laukika che tema tenuM suNa pael lau cha - me yutiyuta cha. (siddha avasthA loDottara cha - nirAkAra avasthA che - tema tenuM sukha paNa lokottara che. ahIMnI koI upamAo ke sarakhAmaNIo temAM kAma lAge nahi.) (TI.) koI anArya mANasane hAthe zikArAdinA bhoga banI jAya to AryadezamAM emano vAsa emane sukhakara na bane. siddhAvasthAnI loDottaratA "na imIe jammo, na jarA, na maraNaM, na iTTaviyogo, nANiTThasaMpaogo, na khuhA, na pivAsA, na aNNo koi doso, savvahA aparataMtaM jIvAvatthANaM, asubharAgAirahiaM saMtaM sivaM avvAbAhaM ti" - zrI sUtrA paMyasUtra. paramabaMbhe maMgalAlae jammajarAmaraNarahie pahiNAsuhe aNubaMdhasattivajjie saMpattaniasaruve akirie sahAvasaMTThie aNaMtanANe aNaMtadaMsaNe / sena sadde na rUve na gaMdhe na rase na phAse / aruvI sattA aNitthaMtthasaMThANA aNaMtakiriyA kayakiccA savvAbAhavivajjiA savvahA niravikkhA thimiA pasaMtA, asaMjogie esANaMde ao ceva pare mae, avikkhA aNANaMde saMjogo viogakAraNaM / paMyasUtra - pAya, sUtra. savvUsagavAvittI jattha tayaM paMDiehiM jatteNa / suhumAbhogeNa tahA niruvaNIyaM aparataMtaM // 17 // sarvopasargavyAvRttiryatratatpaNDitairyatnena / sUkSmA''bhogeNa tathA nirUpaNIyamaparatantram // 17 // jyAM sarva upadravonI vyAvRtti che, evuM siddhanuM sukha, je a-parata che. (svatantra che.) sukha mATe bIjI koI vastunI jemAM apekSA nathI. tenI paMDitoe yatnathI ane sUkSmamatithI nirupaNA karavI. jattha ya ego siddho tattha aNaMtA bhavakhyavimukkA / anunnamaNAbAhaM ciTuMti suhI suhaM pattA // 18 // 1 ka phalasAvikkhaM; gha sAvikkha 2 a, gha, aparitaMta /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 siddhasukhaviMzikA viMzI yatra caikaH siddhastatrAnantA bhavakSayavimuktAH / anyonyamanAbAdhaM tiSThanti sukhinaH sukhaM prAptAH // 18 // jyAM eka siddha che, tyAM ja bhavakSayanA kAraNe vimukta ane sukhI evA anaMta siddho paraspara ekabIjAne bAdhA pahoMcADyA vinA sukhamAM rahe che. emeva lavo iharA Na jAu sannA tayaMtaramuvei / eMgee taha bhAvo sukhkhasahAvo kahaM sa bhave ? // 19 // evameva lava itarathA na jAtu saMjJA tadantaramupaiti / ekaikastathA bhAvaH saukhyasvabhAvaH kathaM sa bhavet // 19 // jema eka ja avagAhanAmAM anaMta siddho rahevA chatAM parasparane bAdhA pahoMcatI nathI ane badhA ja pUrNa sukhamAM rahe che paNa lokamAM to enA karatA judI ja sthiti dekhAya che - jyAM eka hoya tyAM bIjA aneka AvIne bharAya to saMkaDAmaNa ane bAdhA thayA vinA rahetI nathI, tevI ja rIte (badhI bAbatomAM) saMsAra mokSAvasthAthI judo che. evI koI saMjJA (daSTAMta-upamA vagere) nathI ke - jenAthI e be (saMsAra ane mokSanuM athavA e benA sukha) nuM aMtara batAvI zakAya. kAraNa ke tevA bhAvavALA(dayika ane kSAyopathamikabhAvavALo) te saMsAra sAthe ja parama sukhasvabhAvavALo (kSAyikabhAva) zI rIte hoI zake ? (saMsAra to audayikabhAva ane kSAyopathamikabhAvavALo che. jo saMsAramAM kSAyikabhAvanuM sukha hoya to paramasiddhasukha (ke je haMmezA kSAyikabhAve ja hoI zake) ane sAMsArika sukhanuM aMtara taratamatA batAvI zakAya. banne sukha (siddhisukha ane sAMsArika sukha) judA judA bhAve che tethI te be vaccenuM aMtara koI rIte banAvI zakAya tevuM nathI.) (TI.) vivarI saMsAro imIe aNavaTThiyasahAvo ittha khalu suhI vi asuhI, saMtamasaMtaM suviNuvva savvamAnamA ti " paMcasUra - sUtra trIjuM artha : uparyukta siddhAvasthAthI saMsAra viparIta che, te anavasthita - badalAtA svabhAvavALo che, temAM sukhI dekhAtA paNa kharekhara sukhI nathI. dekhItuM sata paNa asata che. badhI ALapaMpALa svapnatulya che. 19mI gAthAnuM uttarArdha bIjI rIte .... kAraNa ke jo bhavasukha karatAM siddhasukhanI taratamatAnuM mApa nIkaLI zakatuM hoya to ekeka siddhAtmA tevA bhAvavALo (arthAta) paramasukhasvabhAvavALo zI rIte ghaTI zake ? ( (arthAta) bhavasukha karatAM siddhasukha ATaluM vadhu ema kahIe to - ekeka siddhanuM prathama samayanuM sukha eTaluM badhuM che ke sarva suronA sarvakALanA sukhanA anaMtavAra varga karavAmAM Ave to paNa te enI tulanAmAM na Ave" - ema AgamomAM je kahyuM che te na ghaTe !) 1 gha, ca, emeva bhavo 2 gha, egae tahabhAvo
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 161 siddhasukhaviMzikA viMzI tamhA tesi sarUvaM sahAvaNiyayaM jahA uNa sa muttI / paramasuhAisahAvaM neyaM egaMtabhavarahiyaM // 20 // tasmAtteSAM svarUpaM svabhAvaniyataM yathA punaH sA muktiH / paramasukhAdisvabhAvaM jJeyamekAntabhavarahitam // 20 // // iti siddhasukhaviMzikA viMzI samAptA // kRtiH sitAmbarAcAryaharibhadrasUredharmato yAkinImahattarAsUnoH // mATe temanuM (siddhonuM svarUpa ke je mukti che te svabhAvamAM (AtmasvabhAvamAM) niyata, paramasukhAdi svabhAvavALuM ane ekAMte bhavarahita samajavuM (athavA siddhonuM svarUpa che, je mukti che, svabhAvamAM (AtmasvabhAvamAM) niyata che ane paramasukhAdivALuM che. te ekAMte bhavarahitanuM samajavuM (kAraNa ke - bhava to A traNe bAbatomAM enAthI bhinna che.) kAUNa pagaraNamiNaM jaM kusalamuvajjiyaM mae teNa / bhavvA bhavavirahatthaM lahaMtu jiNasAsaNe bohiM // -- iti zrIviMzativiMzikAprakaraNaM samAptam // granthAgraM 500.zlokA : // kRtvA prakaraNamidaM yatkuzalamupArjitaM mayA tena / bhavyA bhavavirahArthaM labhantAM jinazAsane bodhim / iti zrImaddharibhadrAcAryakRtA viMzatirvizikAprakaraNasya abhyaMkarakulotpannavAsudevAtmajakAzInAthena racitA gIrvANabhASAcchAyA samAptA // A prakaraNanI racanA vaDe meM je puNya upAmyuM hoya tenA vaDe bhavyajIvo bhavavirahArthe jinazAsanamAM bodhine pAmo (TI.) keTalI udAttabhAvanA ! potAnA sukRtanuM phaLa paNa bIjAne maLo, potA mATe kazuM ja nahi. - bhavavirahanI teozrInI jhaMkhanA temanI pratyeka kRtimAM prAyaH dekhAya che. cAritra jIvananuM praNidhAna ane saMveganI utkaTatA enAthI sUcita thAya che. - A viMziMkAno anuvAda munizrI amarendravijayajInI noTa uparathI utAryo che. surendranagara 2015 - vijayAdazamI.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 siddhasukhaviMzikA viMzI haribhadrasUrivaryaiH kRtaviMzatirvizikAprakaraNasya / granthasya mayA''rabdhA cchAyA gIrvANabhASAyAm // 1 // abdhISuvasukSmAmitazAke puNyAkhyapattane saiSA / kArtikazuklapratipadi pUrNAbhUdbhAskarasya dine // 2 // svalpAkSaraitimahAn saMddabdho'rtho'tra sAkhAn kavinA / gADhatvAhuradhigamo'navadhAnAllekhakAnAM ca // 3 // spaSTIkRto mayA''gaTIkAgranthAvalokanApUrvam / paribhAvyatAM budhajanai : sUcyantAM cArthadAstu // 4 //
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ AdarzapustakollekhasaMjJAH 163 a 'indora' nagare mudritaM pustakam / ka suratapattanastha - zrIjaina AnandapustakAlayAdupalabdhaM saMvat 1954 mAgha zuddha 6 guruvAsare likhitam / kha paNDitakhukhalAlajImahAzayairmudritaM yogaviMzikA mAtramupAdhyAyayazovijayakRtaTIkAsahitam / ga puNyapattana- rAjakIyapAThazAlA-saMgrahAlayastham / gha 'limaDI' purIsthAnandajIkalyANajIjainabhANDArAdupalabdhaM saMvat 1836 mAghazuddha 13 bhRguvAsare rAjanagare likhitam / ca rAjanagara-(ahamadAbAda) stha-DehalAupAzrayadupalabdham / cha zrItAM puNyavijayajImahAzayInAM sakAzAdupalabdhaM taireva likhitam / ja 'paTTaNa' nagarIbhANDAgArastham ya AcAryakulacandrasUrikRta saTIkaM mudrita pustakam /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAma karatA kAmathI jeo vadhu vikhyAta che rAjanIti nahIM, paNa saumyanItithI jeo vadhu prakhyAta che zAsana, samudAya ane saMghanA saphaLa saMcAlaka tarIke jeo suprasiddha che evA paramazraddheya suvizAla gacchAdhipati parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjAnI pAvana smRtimAM A saMsthAnI sthApanA thaI che. paramazraddheya gurudeve prAraMbha karelA kAryone samAmi sudhI pahoMcADavAnI javAbadArI temano ziSya parivAra tathA bhakta parivAra saMbhALI rahyo che.. ziSya parivAranuM kAryakSetra jJAnakSetre pravacana graMtha AdinA saMkalana sudhInuM che. saMkalita e graMthone prakAzita ane prasArita karavAnuM A kartavya ame paramazraddheya prakAzananAM nAme adA karIe chIe. pratyeka prakAzanone svaccha sughaDa ane sauMdaryamaya banAvavAnI amArI bhAvanA che. jinazAsananA amulya khajAnA svarUpa A vArasAne ame satata prakAzita ane prasArita karatA rahIe evI manokAmanA che. paramazraddheya prakAzana amadAvAda pa2matra, amadAvAda