________________
140
केवलज्ञानविंशिका अष्टादशी भूअं भूअत्तेणं भव्वं वेएण तह भविस्सं च । पासइ भविस्सभावेण जं इमं नेयमेवं ति ॥ ४ ॥ भूतं भूतत्वेन भव्यमप्येतेन तथा भविष्यच्च ।
पश्यति भविष्यद्भावेन यदिदं ज्ञेयमेवमिति ॥ ४ ॥ (બધું જ એક સાથે ભાસે તો જેમ ઘણા અવાજ એક સાથે સાંભળતા કોઈ પણ અવાજનો સ્પષ્ટ બોધ થતો નથી, ઘોંઘાટરૂપે સંભળાય છે, તેમ જ્ઞાનમાં પણ કશુંય સ્પષ્ટરૂપે નહિ જણાય.) “એક જ વસ્તુના ભૂત-વર્તમાન સ્પષ્ટરૂપે પર્યાયોનો એક ઝુમખો જ્ઞાનમાં ભાસશે.” એવી શંકા કોઈને ઉઠે, એના ઉત્તરમાં ગ્રન્થકાર કહે છે કે –
જે શેય જેવી રીતે છે તેવી રીતે કેવળી તેને જુએ છે, ભૂતને ભૂતત્વેન, વર્તમાનને પણ તેજ (વર્તમાન) રૂપે અને ભાવીને ભવિષ્યભાવપણે જાણે છે.
नेयं च विसेसेणं विगमइ केणावि इहरथा नेयं । नेयं ति तओ चित्तं एयमिणं जुत्तिजुत्तं त्ति ॥ ५ ॥ ज्ञेयं च विशेषेण विगमयति केनापीतरथा नैतत् ।
ज्ञेयमिति ततश्चित्रं एवमेतद्युक्तियुक्तमिति ॥ ५ ॥
તે શેયને કોઈ પણ વિશેષ વડે – સર્વ પર્યાય વડે જાણે છે. જો તે કેવળજ્ઞાન સર્વ પર્યાયોને ન જાણે તો તે કેવળજ્ઞાન જ નથી. ોય અનેક પ્રકારનું (અનેક સૂક્ષ્મ પર્યાયોવાળું છે.) છે. તેથી એ યુક્તિયુક્ત છે કે કેવલજ્ઞાન સર્વપર્યાય ને જાણે કારણ કે જો અનેક પર્યાયવાળા શેયના સર્વપર્યાયો તે ન જાણે તો તેમાં સર્વજ્ઞતા ન આવે. (मो. पा. १३५ अर्थान्तर भाटे)
सागाराणागारं नेयं जं नेयमुभयहा सव्वं । अणुमाइयं पि नियमा सामन्नविसेसरूवं तु ॥ ६ ॥ साकारानाकारं ज्ञेयं यज्ज्ञेयमुभयथा सर्वम् ।
अण्वादिकमपि नियमात्सामान्यविशेषरूपं तु ॥ ६ ॥ સર્વ ોય સાકાર અને નિરાકાર ઉભય સ્વરૂપ છે, માટે (સર્વ) સાકાર (વિશેષ) અને નિરાકાર (સામાન્ય) એમ ઉભયપણે જાણવું જોઈએ. અણુ વગેરે પણ नियमा सामान्य-विशेष (Gभय३५) छे. (टी.) 'समुनो मधु' मेम हीये त्यारे એ અણુ વિશેષ છે અને અણુત્વેન અણુ કહીયે ત્યારે તે સામાન્ય છે.
ता एयं पि तह च्चिय तग्गाहगभावओ उ नायव्वं । आगारोऽवि य एयस्स नवरं तग्गहणपरिणामो ॥ ७ ॥ १ घ एवियमिणं २ अ परिणामा
