________________
31
बीजादिविंशिका पञ्चमी
बीजाइया य एए तहा तहा संतरेयरा नेया । तहभव्वत्तक्खित्ता एगंतसहावऽबाहाए ॥ ८ ॥ बीजादिकाश्चैते तथा तथा सान्तरेतरा ज्ञेयाः ।
तथाभव्यत्वाक्षिप्ता एकान्तस्वभावाबाधया ॥ ८ ॥ તથાભવ્યત્વથી આક્ષિપ્ત એવા આ બીજાદિ સાન્તર અથવા નિરન્તર હોય છે. (એટલે કે બીજ, અંકુર, કાષ્ઠ વગેરેની અનુક્રમે પ્રાપ્તિ કાળનાં અંતર વિના થાય કે વચ્ચે આંતરૂ પડી પણ જાય.) બીજાદિની પ્રાપ્તિમાં એકાન્ત સ્વભાવ નથી. (ટી.) એટલે કે – બીજાદિની પ્રાપ્તિ સર્વ જીવોને એક સરખી રીતે થતી નથી. જુદા જુદા જીવોને જુદા જુદા નિમિત્તોથી જુદી જુદી રીતે એ પ્રાપ્તિ થાય છે.
तहभव्वत्तं कालनियइपुव्वकयपुरिसकिरियाओ । अक्खिवइ तहसहावं ता तदधीणं तयं पि भवे ॥ ९ ॥ तथाभव्यत्वं यत्कालनियतिपूर्वकृतपुरुषक्रियाः ।
आक्षिपति तथास्वभावं ततस्तदधीनं तदपि भवेत् ॥ ९ ॥
જેમ તથાભવ્યત્વ તથાસ્વભાવે કાલ, નિયતિ, ધર્મ અને પુરુષાર્થને આક્ષિપ્ત કરે છે તેમ તે તથા પંચત્વ પણ તેમને આધીન બને છે.
एवं जेणेव जहा होयव्वं तं तहेव होइ त्ति । न य दिव्वपुरिसगारा वि हंदि एवं विरुझंति ॥ १० ॥ एवं येनैव यथा भवितव्यं तत्तथैव भवतीति । न च दैवपुरुषकारावपि हन्तैवं विरुध्येते ॥ १० ॥
આવી રીતે “જે જેમ બનવાનું હોય તે તેમજ થાય છે તેમાં દૈવ (પૂર્વકૃત) मने पुरुषार्थनो विरोध मावतो नथी. (टी.) “मा आर्य भवितव्यताथी जन्यु" - એમ કહીયે છીયે, ત્યાં પણ દૈવ અને પુરુષાર્થ કારણ તરીકે રહેલાં જ છે એમ સમજવું. એકલી ભવિતવ્યતા નહિ સમજવી. ફક્ત ત્યાં પ્રધાનતા ભવિતવ્યતાને આપી એટલું જ. ગૌણ ભાવે દૈવ અને પુરુષાર્થ સાથે રહેલાં જ છે. એટલે એ બે કારણો નિયતિને અનુકૂળ વર્તે છે.
जो दिव्वेणक्खित्तो तहा तहा हंत पुरिसगारु त्ति । तत्तो फलमुभयजमवि भण्णइ खलु पुरिसगाराओ ॥ ११ ॥
