________________
54
पूजाविधिविशिका अष्टमी સર્વગુણાધિક એવા શ્રી તીર્થંકર પરમાત્મા જેના વિષય છે. જેમાં પોતાની ઉત્તમ વસ્તુઓ (બરાસ-ચંદન, કેસર, દશાંગ ધૂપ ઉત્તમ સુગંધી પુષ્પો વિગેરે) ના દાનથી ચિત્ત પ્રસન્નતા થાય છે અને કાયાની ક્રિયા જેમાં પ્રધાન છે એવી સમંતભદ્રા નામની પ્રથમ દ્રવ્ય પૂજા છે. (અષ્ટપ્રકારી વગેરે)
बीया उ सव्वमंगलनामा वायकिरियापहाणेसा । पुव्वुत्तविसयवत्थुसु ओचित्ताणयणभेएण ॥ ४ ॥ द्वितीया तु सर्वमङ्गलनामा वाक्कियाप्रधानैषा ।
पूर्वोक्तविषयवस्तुषु औचित्यानयनभेदेन ॥ ४ ॥ બીજી સર્વમંગલા નામની દ્રવ્ય પૂજા છે. તેમાં વચન ક્રિયા (સ્તોત્ર, સ્તવન, ગીત, વાજિંત્રાદિ)નું પ્રાધાન્ય હોય છે. આ પૂજાનો વિષય શ્રી જિનેશ્વરદેવ જ છે અને પૂજાની સામગ્રી પણ પહેલા કહી તે જ છે. પરંતુ તેમાં વિશેષ ઔચિત્ય લાવવાથી ભેદ પડે છે.
तइया परतत्तगया सव्वुत्तमवत्थुमाणसनिओगा । सुद्धमणजोगसारा विनेया सव्वसिद्धिफला ॥ ५ ॥ तृतीया परतत्त्वगता सर्वोत्तमवस्तुमानसनियोगा ।
शुद्धमनोयोगसारा विज्ञेया सर्वसिद्धिफला ॥ ५ ॥ ત્રીજી પૂજાનો વિષય પરમતત્વરૂપ શ્રી જિનેશ્વરદેવ જ છે. તેમાં સર્વોત્તમ વસ્તુઓ (ક્ષીર સમુદ્રના પાણી, કલ્પવૃક્ષના પુષ્પો વગેરે)નો મનથી નિયોગ કરવામાં આવે છે. ત્રણ લોકમાં રહેલ, સુંદર પુષ્પાદિનું આપાદન પોતાના પુષ્પાદિકમાં કરીને તે પુષ્પાદિ દ્વારા પૂજા કરે. (સ્નાત્ર પૂજા) શુદ્ધ મનોયોગના પ્રાધાન્યવાળી જ્ઞાનસાર ટબામાં (ભાવપૂજાષ્ટકમાં) આ પૂજાનું ભાવનોપવીતમાનસા' એવું સાર્થક નામ આપ્યું છે.
पढमावंचकजोगा सम्मद्दिट्ठिस्स होइ पढम त्ति । इयरेयरजोगेणं उत्तरगुणधारिणो नेया ॥ ६ ॥ प्रथमावंचकयोगात् सम्यग्द्दष्टेर्भवति प्रथमेति ।
इतरेतरयोगेन उत्तरगुणधारिणो ज्ञेया ॥ ६ ॥
પ્રથમ અવંચક યોગ (યોગાવંચક)ના કારણે સમ્યગ્દષ્ટિને પ્રથમ (સમંતભદ્રા) - પૂજા હોય છે. બીજી (સર્વમંગલા) સામાયિક, પૌષધાદિ ઉત્તર ગુણધારી શ્રાવકને
દ્વિતીય અવંચક યોગ (ક્રિયાવંચક)ના કારણે હોય છે.
