________________
154
सिद्धसुखविंशिका विंशी रागाईया सत्तू कम्मुदया वाहिणो इहं नेया । लद्धीओ परमत्था इच्छा णिच्छेच्छमो य तहा ॥ ४ ॥ रागादिकाशत्रवः कर्मोदया व्याधय इह ज्ञेयाः ।
लब्धयः परमार्था इच्छा नित्येच्छा च तथा ॥ ४ ॥ સર્વ શત્રુઓના નાશથી, સર્વવ્યાધિઓના વિગમથી, સર્વ અર્થોના યોગથી અને સર્વ ઈચ્છાઓની પૂર્તિથી જે સુખ થાય તેના કરતાં પણ સિદ્ધનું સુખ અનંતગણું છે. (૩) અહીં શત્રુ તરીકે રાગાદિ, વ્યાધિઓ તરીકે કર્મના ઉદયો, શ્રેષ્ઠ એવા અર્થો તરીકે લબ્ધિઓ તથા ઈચ્છા તરીકે અનિચ્છપણું સમજવું. (નિત્ય ઈચ્છા કોઈ વસ્તુની ન હોઈ શકે. ઈચ્છિતની પ્રાપ્તિ થતાં ઈચ્છા ન રહે. અનિચ્છપણું જ સદા ટકી શકે.) (ટી.) કદી પણ ઈચ્છા જ ન થાય તેવી સ્થિતિ –
ચ્છેિષ્ઠ રૃચ્છા' – પંચસૂત્ર – પાંચમું સૂત્ર
अणुहवसिद्ध एयं नारुग्गसुहं व रोगिणो नवरं । गम्मइ ईयरेण तहा सम्ममिणं चिंतियव्वं तु ॥ ५ ॥ अनुभवसिद्धमेतन्नाऽऽरोग्यसुखमिव रोगिणः केवलम् ।
गम्यत इतरेण तथा सम्यगिदं चिन्तयितव्यं तु ॥ ५ ॥
જેમ રોગી માણસ આરોગ્યના સુખને ન માણી શકે. પણ નીરોગી માણસ જ તેને (આરોગ્ય સુખને) સમજી શકે છે, તેમ સિદ્ધનું સુખ પણ અનુભવ ગમ્ય જ છે. એમ બરાબર સમજી લેવું. (ટી.) અહીં જે જન્મથી જ રોગી છે – જેણે નીરોગીપણું કદી અનુભવ્યું નથી એવો રોગી સમજવો. સંસાર પરિભ્રમણમાં સિદ્ધના જેવું સુખા જીવે કોઈ ઠેકાણે કદી પણ અનુભવ્યું જ નથી. તેને તો સારું ખાવાનું, પીવાનું, પહેરવાનું વગેરે મળે તેમાં, નીરોગી અવસ્થામાં, સંપત્તિમાં, શત્રુ વિના કેવળ મિત્રો સંબંધીઓ – ચાહકોથી વિંટળાયેલા રહેવામાં જ સુખ ભાસે છે. પરંતુ જોઈએ તે મળી રહે તેના કરતાં “કશું જોઈએ જ નહિ' જેવી અવસ્થામાં વધારે સુખ છે, એનું એને સંવેદન થયું જ નથી. “કંઈક જોઈએ' એ તો દુ:ખ છે. વિશ્વ માનો' અપેક્ષા એજ દુઃખ છે આવો અનુભવ નિત્ય હોવા છતાં નિરપેક્ષતાનું સુખ કેવું હોય એની એને સાચી કલ્પના પણ નથી આવી શકતી – અનુભવ તો દૂર રહો.
१ घ लद्धीओ परहत्थी इच्छाणिच्छेच्छमो; च लद्धीओ परहत्थी इच्छा णिच्चच्छमो य तहा २ क इयरेणं
