________________
118
प्राचश्चितर्विशिका षोडशी હોવાથી તે યતિ તેજ વખતે ફરીથી વ્રત આપવા માટે અયોગ્ય બની જાય છે. તેને તે વખતે ફરીથી વ્રત ન આપવાં તે અનવસ્થાપ્ય પ્રાયશ્ચિત.
पुरिसविसेसं पप्प पावविसेसं च विसयभेएण । पायच्छित्तस्संतं गच्छंतो होइ पारंची ॥ १६ ॥ पुरुषविशेषं प्राप्य पापविशेषं च विषयभेदेन ।
प्रायश्चित्तस्यान्तं गच्छन्भवति पार्यन्तिकः ॥ १६ ॥ પુરુષ વિશેષ આચાર્યાદિ જવાબદાર વ્યક્તિ – કોઈ મોટું પાપ આચરે અને તેનો વિષય પણ મોટો હોય. (દા.ત. મૈથુન અને તે પણ રાજરાણી સાથે) તો આ સર્વ પ્રાયશ્ચિત્તના અંતે આવતું હોવાથી - બધા પ્રાયશ્ચિત્તને વટાવી જતું પારાંચિત પ્રાયશ્ચિત્ત આવે. (ટી.) કોઈ આચાર્ય પ્રવચન વિરાધના કરે અથવા કોઈ સાધ્વી કે સ્ત્રીની સમક્ષ એવી ચેષ્ટાઓ કરે કે – જેથી બન્નેને વેદનો વિકાર થાય, થીણદ્ધિ નિદ્રામાં સાધુનું કે રાજાનું ખૂન કરે, સાધ્વી કે રાણી સાથે સંભોગ જેવું કોઈ અકૃત્ય કરે, અથવા તીર્થંકર વગેરેની આશાતના કરે, અથવા ચૈત્યનો કે અર્ધપ્રતિમાનો નાશ કરે, ચૈત્યદ્રવ્યનો દુરુપયોગ કરે તો તેને પારાંચિક પ્રાયશ્ચિત અપાય. જેમાં વેશ લઈ લેવામાં આવે છે અને છ મહિનાથી માંડી બાર વર્ષ સુધી અમુક શરતોનું વહન કર્યા પછી જ ફરીથી દીક્ષા આપવામાં આવે છે. પ્રાયશ્ચિત પંચાશક ગા. ૨૩-૨૪
एवं कुणमाणो खलु पावमलाभावओ निओगेण । सुज्झइ साहू सम्मं चरणस्साराहणा तत्तो ॥ १७ ॥ एवं कुर्वाणः खलु पापमलाभावतो नियोगेन ।
शुध्यति साधुः सम्यक्चरणस्याराधना ततः ॥ १७ ॥
આ પ્રમાણે પ્રાયશ્ચિત્ત વહન કરનાર આત્મા પાપમળથી રહિત બને છે અને પાપમળથી રહિત બનવાથી તે સમ્યગ શુદ્ધ થાય છે અને તેથી તે આત્મા ચારિત્રધર્મની સારી રીતે આરાધના કરી શકે છે.
अविराहियचरणस्स य अणुबंधो सुंदरो हवइ त्ति । अप्पो य भवो पायं ता इत्थं होइ जइयव्वं ॥ १८ ॥ अविराधितचरणस्य चानुबन्धः सुन्दरस्तु भवतीति । अल्पश्च भवः प्रायस्तदत्र भवति यतितव्यम् ॥ १८ ॥
અવિરાધિત ચારિત્રનો અનુબંધ સુન્દર પડે છે અને એવી રીતે વિરાધના વિના ચારિત્રનું પાલન કરનારનો સંસાર અલ્પ બની જાય છે. માટે પ્રાયશ્ચિતમાં યત્ન કરવો જોઈએ.
