Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ prazna vyAkaraNa ( UUhAvA radi) chaR)) : lekhaka : zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAja sAhebanA ziSya nyA ya vyA ka ra Na kA vya tI thI 5 nyA sa zrI 5 Na na da vi ja ya jI ( kumA2 zramaNa )
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ amara / / OM hI gaTuM namA || zAstravizArada, jainAcAya, zrI vijayadhama sUrIzvarAya namaH praznavyAkaraNa Ci -: lekhaka :zAsanadIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya nyA. vyA. kA. tItha panyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI (kumArazramaNu ) }8988mA 888888888
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka :saMghavI jagajIvanadAsa-kasturacaMda zAha C/o. zrI vidyAvijayajI granthamALA sAThaMbA 383 340 (sAbarakAMThA) vIra saMvata 2511 dharma saMvata 63 vikrama saMvata 2041 IsvIsUna 1984 dravyasahAyaka :devakaraNabhAI mUlajI TrasTanA jJAna khAtAmAMthI ( nakala 1000 ) varalI saMghanA jUdA jUdA bhAgyazALI taraphathI (nakala 1000) mudrakazAha giradharalAla kulacaMda sAdhanA mudraNAlaya dANApITha pAchaLa, bhAvanagara.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyakSa camatkArI zrI jagavallabha pArzvanAtha bhagavAna (malADe - vesTa ) zeTha devakaraNa mULajIbhAI jaina derAsaranI peDhI (malADa - vesTa) nI jJAna khAtAmAMthI prakAzita...
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagat pUjya, zAstra vizArada, jainAcArya (sva.) zrI zrImadvijaya dhamasUrIzvarajI mahArAja sAheba (A. MAA. S.B.H, M.A.S.J.H.M.G.0.s.) janama : dIkSA : svargagamana : sU 1924 saM. 1943 sa. 1978 mahuvA( saurASTra) bhAva zivapurI (ma.pra.)
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ "jainIvANI stuti" jIyAt jIyAt sadA jIyAt jainIvANI jagattraye / saMsAratApadagdhAnAM jIvAnAM saukhyadAyinI / / 1 // mahAdhIrA ca gambhIrA trilokIdravyasAdhikA / vANI tIrthakRtAM mAnyA devdaanvmaanvai| / / 2 / / arhadvaktraprasUtA yA kamaudhadAhane kSamA / mohakrIdhazamemukhyA mokSamArgavidhAyikA / / 3 / manmatijJAnalAmAthe bhASAnuvAdagumphitam / praznavyAkaraNaM pUjya pUrNAnanda dadAtu me / / 4 / / jainIvANI prathayatu sukha mAdRzebhyo janebhyaH, - 'pUrNAnandA jinavaramukhe zobhamAnA sadaiva / / paapaasktaivinyrhit| krodhmaayaasubddh| ... sevyA pUjyA nahi bhavati yA durjanaH sA satIva / / 5 // -panyAsa zrI pUrNAnandavijaya (kumAra zramaNa)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. gurUvarya 1008 zrI vidyAvijayajI ma. sAhebane che samarpaNa che. saMsAranI corAzI lAkha zerIomAM rakhaDanAra mahArAjAnA sainikanI jhapaTamAM jhapaTAyele mATe ja sarvathA anAtha banele e huM zikSita thavA mATe ApazrInA caraNamAM dIkSita thaye ane zilpInA hAthe paDelo patthara TAMkaNuM ane hatheDAne mAra khAIne pUjyatama AkArane banavA pAme che tema huM paNa kaIka banavA pAmyo chuM tethI ApazrInA anaMta upakArane lAbha meLavIne - kRtakRtya thayelo e huM Azrava saMvara tatvanA khajAnA svarUpa praznavyAkaraNa" nAmanA AgamIya granthane ApazrInA karakamaLamAM samarpaNa karIne dhanya banavA pAmuM chuM. saM. 2041 mAgasara sudi 10 (dIkSAne divasa) li. bhavadIya, -paM. bI pUrNAnaMdavijaya (kumAra zramaNa )
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'h Ab lekhakanA gurUva zAsanadIpaka sva stha munirAja zrI 1008 ' zrImadda vidyAvijayajI mahArAja sAheba svagamana : saMgata 2011 mAgazara vada 12, (zivapurI-ma. pradeza )
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... prakAzakIya nivedana .... kevaLa nAma nikSepe ja sthApita amArI saMsthA "ATalI lAMbI haraNa phALa" bharaze tenI kalapanA amane keIne paNa na hatI. temaja pU. paM. zrI pUrNAnaMdavijayajI ma. sA.ne svapnamAM paNa khyAla na hatuM ke, nAnI nAnI pustikAo uparAMta dvAdazAMgImAM sarvazreSTha bhagavatI sUtranI tathA mAnava jIvanane sarvathA heya ane upAdeya praznavyAkaraNa jevA dvAdazAMgInA baMne aMgenI huM sevA karI zakIza. paraMtu sarvathA nispRha jIvana sAthe kAryazIlatA ja mAnava mAtrane game tevA kaThIna kAryomAM paNa saphaLIbhUta banAvI zake che, te ApaNe pratyakSa anubhavI zakyA chIe. kAryanA prAraMbhamAM ja ame nirNaya karyuM hatuM ke, kevaLa sAhitya sevA sivAya ApaNe bIjuM kaMI paNa karavuM nathI. zAsanadevanI kRpAthI muMbaInA saMghoe temaja jUdA jUdA bhAgyazALIoe amane sahAyaka banyA ane amAruM kAma AgaLane AgaLa dhapAvatA gayA chIe. prastuta praznavyAkaraNa granthamAM paNa eka hajAra nakale malADa (vesTa) zeTha devakaraNabhAI mUlajIbhAInI peDhInA jJAna khAtAmAMthI ane eka hajAra nakale varalI saMghanA jUdA judA bhAgyazALI gRhasthA taraphathI sahAyatA maLI che te mATe ene saMghanA ame AbhArI chIe. pU. paMnyAsajIzrIne upakAra bhUlI zakAya tevuM nathI kema ke sAhityanI sevA amArA sAva nAnA saMghane mATe na kapI zakAya tevI hakikata che. tema chatAM pU. paM.zrInI AjJAne mAnya karIne samaye samaye amArAthI banatuM karyuM che ane bhaviSyamAM paNa karIzuM. pharIthI parama dayALu paramAtmAne prAthae chIe ke amane AvI sevA bhavAMtaramAM paNa maLatI rahe. 2041 besatuM varSa nivedaka-prakAzaka.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakIya nivedana 'bhagavatI sUtra sAra sagraha"nA cAre bhAgAmAM bhagavatI sUtranI pUrNAhuti thayA pachI huve kaI paNa lakhavAnI pravRttinA saMjogeAnI prApti mane thaze ke nahIM ? tenI mane paNa zakA ja hatI. kema ke sava thA niHsahAya jIvana, mane pageAnA DhIMcaNamAM duHkhAvA, Aparezana temaja zarIranI asvasthatA Adi kAraNeAne laI hu paNa hatAza ja hatA. paNa bagAsA khAI besI rahevAmAM ke niratha ka vAtamAM mane muddala rasa na heAvAthI kaMika lakhyA vAMcyA vinA mArA mATe bIjo khArAka nathI ja lakhavA mATe kayu sUtra pasaMda karavu? te mATe mArA hitecchu vaDileAnI judI judI salAha ane preraNA hatI. chevaTe praznavyAkaraNa (vadbhAvAttarana'). upara najara sthira thaI je dvAdazAMgImAM dezamAM agarUpe niNIta che. ane pharIthI dvAdazAMgInI ja sevA karavAnA lAbha mane maLe tenAthI caDhiyAtu kama ( kAya ) khIntu karyu ? malADanA 2038nA cAmAsAmAM lakhavAnA zrI gaNeza thayA ane varalInA 2039nA ceAmAsAmAM lakhANa pUrNa thayu. ane sudhAe Arthika bhAra upADI lIdhe. bhAvanagara presamAM chapAvavA mATe gayelI prekSa kopIe chapAvavA lAgI ane va bharamAM chapAvIne taiyAra thayelA AgamIya gaMdhane saMghanA karakamaLamAM mUkatAM mane ghaNAM ja AnaMda thAya che. kema ke sArA ane pavitra kAryoMmAM parama dayALu paramAtmAnI amISTi, gurUone AzIrvAda, hitecchu AcAryAdi bhagavatAnI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ in graMtha lekhaka nyA. gyA. kA tIrtha panyAsa zrI gha zrImatu pRSNanandavijayajI ma. sA. (kumArazramaNa ) dIkSA = vi. saM. 1994, mAgazara zudi 10, karAMcI (siddha)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ premala preraNA uparAMta lekhakano avirata parizrama, nispRha bhAvanA tathA kaMI paNa sevA karI levAnI tIvra tamannA ja saphaLatA prApta karAve che. mArA mATe te upara pramANe ja banavA pAmyuM che te mATe mAro AtmA ja sAkSI che. bhASA doSone cheDI prastuta AgamIya granthanA lakhANamAM keTalI saphaLatA ApavI tenA nirNayamAM vAMcakanI sajajanatA ja kAme Avaze. tema chatAM paNa mane zraddhA che ke paraseve tArI pUrNa thayelA kAryamAM sajajanenI udAratA mane sArA mArko (Marks) apAvyA vinA na ja rahe. sajana ziromaNI nagInabhAI vAvaDIkara pAsethI geDIjI jJAna bhaMDArathI praznavyAkaraNa sUtra maMgAvyuM ane joyuM. temAM samAsanI bahulatA, pAMDityapUrNa alaMkArathI zebhatI bhASAne joyA pachI manamAM pIche haTha karavAnI bhAvanA thaI paNa tema karavAne mAro svabhAva na hovAthI granthane be-traNa vAra je, vicAryo ane paramAtmAone tathA svargastha gurUdevane bhAvavandanA karI kAryane prAraMbha karyo, dhIme dhIme AgaLa ne AgaLa vadhate gaye. kSayapazamanI madada maLavA lAgI ane lekhana kAryamAM utsAha temaja anere Ananda Avate gaye ane vadhate gaye. je lakhAyuM, jevuM lakhAyuM, te mArA mATe ghaNuM kahevAya, tema chatAM kahyA vinA na rahevAya ke AmAMthI paNa vAMcakone, vyAkhyAnakAne, pApabhIruone, vicArakone, cikane tathA lekhakane paNa ghaNuM ghaNuM jANavAnuM maLaze. ane tema thayuM te mArA Anandane cAra cAMda lAgaze,
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ utsAha dviguNita banaze, jenI mArA jevA TUMka pu jIAne ghaNI ja jarUrata che. AtmAne ke paramAtmAne oLakhI gayA haiAie te paNa AtmAne paramAtmA banAvavAnu` jeTalu dhArIe teTaluM saraLa hAtu' nathI. kema ke zuddhikaraNanI prakriyA AtmAnA jabbaradasta purUSA vinA koikALe paNa zakaya nathI. mATe ja jainazAsane heya ane upAdeya nAme e tattvanI prarUpaNA karI che. temAM paNa heya eTale tyAga karavA yAgya, prANAtipAta (hiMsA ) mRSAvAda ( jADa ) adattAdAna ( cArI ) maithuna ( durAcAra ) ane parigraha nAmanA pApa tattvone, pApa vicArAne, pApa vRttione tathA pravRttione, avazyameva eTale ke jIvananA prArabhakALathI ja tyAga karavA mATenA prayatna karavA joie. tyArapachI upAdeya tattvA prANAtipAta viramaNa ( ahiMsA ) mRSAvAda viramaNa (satya) adattAdAna viramaNa ( acauya ) maithuna viramaNa ( brahmacaya ) parigraha viramaNa ( sa`teSa ) Aphri pAMca savara tattvAnA svIkAra sArI rIte asarakAraka banavA pAmaze. ane tema thayuM teA jIvananu zuddhikaraNa zatapratizata saphaLa banaze. mahArAgone nAbUda karyAM vinA rasAyana auSadha zA kAmanuM ? pAMce Azraya AtmAne mATe bhayakara rAga che. ka sAdhya rAga che temane samApta karavA mATe saMvara tattvanI ArAdhanA sivAya bIjo ekeya vikalpa nathI, sAdhanA nathI, ma`tra nathI.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtma mArgamAM paripUrNatA prApta karelA tIrthaMkara devee A kAraNe ja saMvaranI pahelA Azravane mUkyuM che. tene Azaya eTale ja ke sauthI pahelA Azrava tatvane samaje, vicAre ane yathAzakya-yathAparisthiti tene jIvananA aNuaNumAMthI dUra karavAno prayatna kare. anAdi kALanA saMsAramAM anaMta kALacakrone mahAmahanI ghora nidrAmAM sarvathA nirarthaka bekAra karyA pachI have caramAvartane prApta karavAne ane temAMthI paNa AtmAnA sahaja traNa maLene khAtamo bolAvI lIdhA pachI ardha pudgala parAvartamAM AvavAnI yegyatA prApta thatAM ja samyagadarzana, jJAna ane cAritrane pAmavAne A sIdhe ane niHzaMka mAge che. tyAra pachI saMvaranI ArAdhanA jema jema AgaLa vadhaze tema tema ApaNe AtmA kevaLajJAnane prApta karavA mATe bhAgyazALI banaze. A badhAya kAraNone laIne upAya graMthamAM sarvazreSTha A prastuta "praznavyAkaraNa graMtha sauthI prathama upAdeya che. - yadyapi AnA vivecanamAM meM kyAMya pramAda karyo nathI, mArI yathAmatie nyAya apAya che chatAM "chasthA vimAna zI " A nyAye matijJAnAvaraNIya karmonA kAraNe kyAMya kSati, atizayekti athavA maryAdAthI bahAra gaye he te micchAmi dukkaDama" lauM chuM. atyAranA vyavahAramAM A eka ja zrutaskaMdha ravIkArya che. tathApi vAMcakane Azrava ane saMvarane khyAla jhaTa Ave
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane saraLatAthI samajAya tevA AzayathI ja e zrutaskaMdhAnI kalpanA meM karI che. athavA te pUjya abhayadevasUrijIe paiAte ja pustakAntare e zrutaskaMdhAnI noMdha lIdhI che, tethI tenuM anukaraNa ja mArAthI karAyu' che. - AvI maMgalamayI pravRttimAM mane prerita karanArA mArA kalyANa mitrasamA sva. manasukhalAla tArAca'da mahetA-amarelI nivAsI tathA zeDa caMdanamalajI nAgArI cheTI sAdaDI mevADa nivAsI uparAMta malADa, varalI tathA muMbainA dareka TrasTI ane bhAgyazALIonA upakAra bhUlI zakAya tema nathI. sAdhanA mudraNAlaya-bhAvanagarane paNa bhUlAya tema nathI. mArI sahRdaya vinaMtIne mAnya karI parama pU. jainAcArya 1008 zrI vijayakIrti drasUrIzvarajI ma. sAhebe (labdhilakSmaNa zizu) presa meTarane tathA chapAyelA krmAne akSarazaH jeyA pachI upadhAna jevI pravRtimAM gaLADuba hovA chatAM paNa prastAvanA lakhI mekalAvI che te mATe teozrInA upakAra mAnavA jo bhUlI jAuM te mArA jevA kRtaghra bIjo keNu ? mArA mATe e zabdo lakhyA che temAM temanI sajjanatA, udAratA ane paropakAravRtti sApha sApha dekhAI Ave che. jainAcAya zrI vijayasuzIlasUrIzvarajI ma. sA., vijayajIvanaratnasUrIzvarajI ma. sA., vijayahemacandrasUrIzvarajI ma. sA. ane vijayarUcakacandrasUrIzvarajI ma. sA.nA AzIrvAMdo meLavyA pachI kahIza ke sArA kAryanI kadara karavAvALAe paNa hatAM, che ane raheze. te sau AcAya bhagavaMtA, padavIdharo,
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 munirAjo mArA mATe vandanIya che. ane bhaviSyamAM temanI pAsethI AvI umadA yAcanA karavA mATe huM hakadAra chuM. mane dIkSita zikSita karanArA mArA parama pUjya gurUdeva zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI ma. sA.ne eka ja saMdeza hatuM ke " Agama sAhityanuM manana, vAMcana ane nididhyAsana ja bhavAMtaramAM paNa cAritra meLavavAnuM mukhya kAraNa che. ' - kSati mATe ke nAnA moDhe meTa vAta thaI hoya te pharIthI mAphI mAMgate virAma pAmuM chuM. malADa (vesTa) 2041 besatuM varSa : li. pa. pUNunandavijayajI (kuMmArazramaNa)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20tha ane graMthakAra zrI praznavyAkaraNa sUtra-bAra aMga paikI dazamuM aMga che. ghara mara6 saradA, sutta zuti jaLarA vinA sAsaNassa hiyaTTAe, tao sutta pavattai / / zrI tIrthakara de pUrvanA trIjA bhave vIza sthAnaka tapanI ArAdhanA dvArA ane "savi jIva karUM zAsana rasI" AvI utkaTa bhAvanA dvArA tIrthakara nAmakarmanI nikAcanA kare che. tIrthakara nAmakarma je ke pUrvanA trIjA bhava pahelA paNa ghaNAne baMdhAya che, chatAM te bAMdheluM nAmakarma zrI kamalaprabha nAmanA AcAryanI jema tUTI paNa jAya che. paNa pUrvanA trIjA bhave tIrthakara nAmakarma nikAcita baMdhAya che. tenA paripAka rUpe zAsananA hitArthe sarva jenI kalyANanI kAmanAe zAsananI-tIrthanI sthApanA kare che. zrI tIrthaMkara deve arthathI prarUpaNa kare che. tene zravaNa karIne gaNadhara bhagavate pitAnI bhASAmAM guMthe che, tene sUtra kahevAmAM Ave che. pratyeka tIrthakaronA pratyeka gaNadhara aMtarmuhUrtamAM tripadI zravaNa karI dvAdazAMgInI racanA kare che. je tIrthakaranA jeTalA gaNadharo hoya che, teTalI dvAdazAMga? racAya che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI trASabhadeva bhagavAnanA 84 gaNadhare hatA te temanI 84 dvAdazAMgI hatI. bhagavAna mahAvIra devanA agyAra gaNadhare hatA tethI agyAra dvAdazAMgI hatI. saunI bhASA guMthaNa judA-judA zabdomAM hoya che. paNa arthathI te eka sarakhI hoya che, temAM leza mAtra judAI ke bhinnatA nathI hotI, paNa mahAvIrasvAmInA zrI acala ane akapita tathA zrI metArya ane zrI prabhAsa A babbe gaNadharonI racanA zabdathI paNa bhinna na hatI, e eka vizeSatA che. gaNadhara bhagavaMte pUrve gaNadhara nAmakarma upAjIne AvelA hoya che, jethI emAM evI uttama yogyatA prApta thAya che ke prabhune hasta temanA mastaka para paDatAM, jema cAvI dvArA tALuM ughaDe tema aMtamuhUrtamAM teo dvAdazAMgInI racanA karI zake che. zrI tIrthakara denA jeTalA sAdhuo hoya che teTalA prakIrNaka yAne payannA hoya che. jema ke bhagavAna mahAvIranA 14,000 sAdhuo hatA te payannA paNa cauda hajAra hatA. atyAre phakta daza pannA che. paraMparAthI ApaNane Aje je jJAna maLI rahyuM che, mULathI te tIrthakara devenuM che emAM leza paNa zaMkA nathI. ApaNA pitAe ApaNane 100 tolA suvarNa ApyuM. vaparAtA vaparAtA dasa telA rahI gayuM, paNa e raheluM dasa telA ApaNuM pitAnuM ja che. tema bhale kaLa prabhAve ghaTatuM ghaTatuM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. ochuM rahyuM, paNa te che tIrthaMkara dee prarUpeluM zAsanamAM ghAlamelane sthAna nathI, sUtra virUddha utsutra prarUpaNA karanArane jamAlinI jema saMgha bahAra karavAmAM Ave che, saDeluM eka pAna badhA pAnane bagADe che. eTale utsutra bhASIne A zAsanamAM sthAna nathI. dravyAnuyega, gaNitAnuga, dharmakathAnuga, ane caraNa karaNAnuga ema cAra vibhAgamAM bAra aMge vaheMcAyelA che. prastuta zrI praznavyAkaraNa sUtra be zrutaskanDamAM vibhakta thayuM che. prathama zrutaskanamAM pAMca adhyayana che. temAM prANAtipAta Adi pAMca AzravanuM varNana karavAmAM AvyuM che. jyAre dvitIya zrutaskandamAM tenA pratispadhI prANAtipAta viramaNa rUpa pAMca saMvaranuM varNana karavAmAM AvyuM che. jainadarzana e lekottara darzana che, tyAgapradhAna darzana che. Ittara darzane ane jaina darzanamAM AkAza-pAtALa jeTaluM aMtara che. jenI satyatA jainAgama dvArA jANI zakAya che. jainadarzananuM hArda Azrava ane saMvara che, jJAnIo kahe che ke - "mAghavatu sarvadA haiyaH 3jANatu saMvaraH" Azrava e heya che, tyAjya che, jyAre saMvara e upAdeya che-grAhya che prastuta zrI praznavyAkaraNa sUtra grantha uparanuM vivecana vidvAna paMnyAsajI zrI pUrNAnaMdavijayajI gaNivare karyuM che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ temaNe eka eka viSayanuM viSada spaSTIkaraNa ane vivecana prAsAdika zailImAM karyuM che je eTaluM badhuM hadayaMgama banyuM che ke-vAMcatA AtmA jJAna vibhora banI jAya che. grantha bAlabhegya ane vidvadarbhogya banavA pAme che ane rasaprada recaka- asarakAraka zailImAM tenI rajUAta thaI che. granthanA pAne pAne-vAkaye vAkya ane zabda zabda bhAva Tapake che, vayanA paripAka rUpa, varSonA anubhavanA niceDa rUpa sAce ja lekhaka zrI paMnyAsajIe cAra cAMda lAge te A zrentha teyAra karyo che ema kahevuM atizaktithI para che. rasanuM sAtatya pUrNa jaLavAI rahyuM che. A che sUtra grantha paranuM vivecana. gaMbhIra ane gahana hovA chatAM tenI rajUAta saraLa zailImAM thavAthI sau koIne ekasarakhI rIte upayogI thaI paDaze e hakIkata che. prathama zrutaskaMdha 1 thI 5 adhyayanamAM AzravanA vivaraNamAM vyakti kevI rIte kevA sAdhano dvArA zA mATe hiMsA kare che ene suMdara citAra rajU thayela che. hiMsAnA paryA, bheda, svarUpa ane enAM vipAkane karUNa aMjAma vigere vigata evI sarasa bhAvavAhI bhASAmAM rajU thaI che ke na pUcho vAta. yajJamAM prANune dharmanA nAme vadha karavAmAM Ave che te dharmanA nAme dhatIMga ja kahevAya. mAnava jevA mAnava dAnavanA kRtya karatAM paNa adhama kRtya AcarI narakanA mahemAna bane che ane asaMkhyAtA varSo sudhI bhayaMkara yAtanAnA bhaMga bane che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 itara daza neAnA zAstro AthI ja visavAdI che. eka sthaLe ' mA hi~sthAt sarvamUtAni ' ane bIje sthaLa ' thaze voDavadha: '. Ama vasavAdanA darzana thAya che. jyAre jaina dana e sa MvAdI darzIna che, kayAMya paNa visaMvAda nahIM maLe. jainadarzanamAM svarUpa hiMsA, pariNAma hiMsA ane anuba'dha hiMDasA ema hi'sAnA prakAre darzAvavAmAM AvyA che. jethI hiM'sA ane ahiMsAnA vAstavika svarUpane khyAla Ave che. anAdi kALathI AtmAne bhavarAga ane bhAva?ga lAgu paDyo che. enAM pariNAme AtmA anaMtanI rakhaDapaTTImAM aTavAi rahyo che. mAnava draroga dUra karavA UMcA nIce thAya che. sa svanA bhAga Ape che, paNa ene jJAna-bhAna ke sAna nathI ke dravyarega e kene AbhArI che? draSyAganuM mULa kAraNu zu' ? enu' nidAna jJAnI bhagavate sivAya khIjo keNu jANI tA zake? jJAnI bhagavA kamAve che ke draSyaroganuM mULa kAraNa bhAvarega ane bhavarAga che, jene ApaNe karmAMthI sa'edhIe chIe. dravyarAganuM mULa kAraNa bhAvaroga che. mAnava, pheDA-kuNusI thatAM upara pATA pIMDIne lapeTA kare che, paNa ene khabara nathI ke adaranA bagADa lehI vikAra jyAM sudhI dUra na thAya tyAM sudhI bahAranA phADA phUgusI dUra thavAnA nathI. bahAranA phollA-phollI gaDa
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gumaDAM e aMdaranA lehI vikAra vagerene kAraNe che. mATe lohI vikArane dUra karavAnI davAnI prathama jarUra che. aMdarane vikAra dUra thatAM uparanA phADA kuNusI te sheje dUra thaI jaze. teja vaidya hAMziyAra gaNAya che ke je nidAnane pArakhI davA Ape. nidAnanu" jJAna thatAM A roga para kathA auSadhane upayega karave enu jJAna thatAM vAra lAgatI nathI. ane e pramANe auSadhanu' Asevana karatAM roga sattara dUra thAya che. eTale praznavyAkaraNa grantha dvArA jJAnI bhagavaMtA saMsAranu mULa kAraNa, mULa nidAna jaNAve che ane te Azrava che. ane sa'sAranA aMta ANanAra savara che. Ama Azrava ane sa varanuM viziSTha kaeNTina' jJAna je granthamAM che te graMtha keva ane keTalA upayegI che e kahevAnI jarUra nathI. dravyahiMsA ane bhAvahiMsAnu. svarUpa dravyadayA ane bhAvadayAnuM svarUpa. " pramattayonAr prANa thavaropaLo hiMsA '' savAya mUtra-4. 7-8 jainadarzananI AgavI aneAkhI zailI che. tamane duniyAnA paDamAM kAMya AvI zailI najare nahIM paDe. mATe ja ene lokottara zAsana kahevAmAM Ave che. mANasa dravyakrayA mATe kevA bhega Ape che, kevuM balidAna mApe che. temaja tana, mana, ane dhananA bhAge paNa jIvAne
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 zikArI-hiMsaka yA kasAinA sakaMjAmAMthI choDAve che paNa e bhAvadayAnA svarUpane jANatA nathI ke dravyadayA ane bhAvadayAmAM AsamAna pAtALa jeTaluM aMtara che. enA svarUpanuM paNa A granthamAM suMdara dana thAya che. zrI paMnyAsajI mahArAja vidvAna panyAsapravara zrI pUrNAMnavijayajI gaNivarane gurU kRpA kaheA ke zAradAnI mahera kA enA kAraNe emanI lekhana ka| se|Le kaLAe pUrNimAnA caMdranI jema khIlI uThI che. lekhana kaLAnI sarasa huthareTI temaNe hastagata karI che. jethI teo je kAMi lakhe che, te badhu... khUba suvAcya, sudara, sarasa rasaprada ane edhaprada ane che. mane AvA mahAna graMthanI sa zeAdhana-nirIkSaNa karavAnI su Mdara taka ApI ke jethI mane sahuja svAdhyAyanA lAbha maLyuM. navu' jANavAnuM maLyuM. emanI lekhanakaLA kalamane sucega sAMpaDyo tethI meM anero AnaMda anubhavyeA. graMtha vAMcatA haiyuM hileALe caDhayu ane hRdaya rasatarameLa manyu, AtmA ekatAra banI jatAM rUMvADA khaDA thaI jAya che, ane prazasAnA e puSpA caDhAvavA dIla ane dimAga lalacAya che. AvA mahAna graMthanA vivecanamAM kevA ekatAra banavuM paDe che, kevA kSApazama ane kevA parizrama karavA paDe che te te--
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidvAna putra gAnArata, vidAra zvamama nahi vandhyA vijAnAti, gurvI prasavavedanAm / / AvA amUlya graMthanuM saMpAdana-vivaraNa ane vivecana karI vijJa paMnyAsajI mahArAje keTakeTalA karmanI nirjarA karI haze te te jJAnI ja jANI zake. vidvAna lekhaka paMnyAsa pravarazrIne mArA lAkha-lAkha abhinaMdana che. AvA aneka nuM prakAzana karatA raho ane nija zaktine sadupayega kare. sAthe sAthe karma nirjarA dvArA zanaiH zanaiH bhavanI bhAvaTa bhAMgI-nijAnaMdanI mastIne sadAya mANe e ja eka aMtaranI abhilASA saha viramuM chuM.' ' sau koI AvA graMthanA paThana-pAThana karI pApane pakhAla ane nijane ajavALe e ja eka aMtima abhilASA. saM. 2040 Azvina kRSNA paMcamI - thANuM tIrtha zrI labdhi-lakSmaNa sUri guru caraNareNu -kIrticaMdrasUri
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama pUjya AcArya bhagavaMtenA zrI praznavyAkaraNa satranA gujarAtI anuvAda aMgenA g= A zI vaMdo = zrImad paMnyAsa pravara zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAjanA varada haste lekabhASAmAM anuvAda karAyeluM mahAna Agama sUtra praznavyAkaraNa prakAzita thavAnI taiyArImAM che. paMnyAsajIne pazama tIvra hevAthI AvA mahAna Agama zAstronuM saraLa evI gujarAtI athavA hindI bhASAmAM anuvAda karIne jeone pazama tIvra na hoya athavA ardhamAgadhI bhASA ane saMskRta bhASAnuM tIvra jJAna na hoya tevAone paNa Agamika sAhityamAM caMcupAta karAvI de che. kharekhara teo zrInA jIvananI A apUrva siddhi che. zrI praznavyAkaraNa sUtra ke je dazamuM aMga sUtra che, jemAM Azrava ane saMvaranA vibhAge pUjya gaNadhara bhaga vatee apUrva rIte varNavyA che. sAdhu jIvanamAM rAkhavA yogya dhArmika upakaraNe temaja sAdhu jIvananI rojiMdI caryA jemAM addabhUta zailIthI varNavAI che, ahiMsA, satya vagere mahA vratane jemAM saMvaranA vibhAga tarIke varNavyA che ane hiMsA, asatya ane cauryakarma vagerene jemAM AzravanA thAne tarIke varNavyA che, evA evA apUrva rahasya je sUtramAM samajAvavAmAM AvyA che tevuM mahAna zAstra leka bhASAmAM bahAra paDe che, te te zAstronA abhyAsIo mATe atyaMta AnaMdane viSaya bane che. saM. 2040 A sudi 13 -vijayabhuvanaratnasUri mahuvA (saurASTra)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ f Aso zuda 15 svasti zrI pAzvanAtha jinendra' namaskRtya. rAnIgAMvase li. vijayasuzIla sUri Adi.... tatra vinayAdi guNa samala kRta vidvadvarya panbAsapravara zrI pUrNAnadavijayajI ganivarAdi yogya sAMvatsarika anuvndnaa-vndnaa| paramArAdhya zrI deva-guru-dharma ke pasAya se yahAM Anada maMgala pUrvaka khukhazAtA pravatamAna hai| vahAM para bhI vizeSapatra milA / samAcAra jJAta hue ! ... maMgala AzIrvAda vidvadvayaM panyAsapravara zrI pUrNAnadavijayajI gaNivare pUrve 'zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ' nAmaka sarva zreSTha Agama sAhitya grantha kA sarjana kara ke prakAzita karavAyA thaa| usa mAphika abhI bhI 'zrI pranavyAkarapa' nAmaka praca vivecanase pUrNa prakAzita karapA rahe hai| aise zubha kAryo kI bhUri anumodanA / bhaviSya meM tI apane varada haste aise aneka pranpokA sarjana kara ke parama zAsana praSAvanA karate rhe| hamArI ora se anuvandanA bora sukhazAtApUrvaka maMgala AzIrvAda / zAma-dhyAna-saMbamAdimeM vizeSa udhama / rAnIgAMva (rAjasthAna) banAcAya 2040 bAso suri 15 pijayamazInsUrIzvarajI dhn|
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI kesariyAjI upadhAna tapa samiti The. kesariyAjInagara, taLeTI pAse, pAlItANA. aSADha vada 3 tatra sadA paThana-pAThana lekhanAdi parAyaNa jJAnadhana paM. zrI pUrNAnaMdavijayajI gaNivara joga anuvaMdanA-vaMdanA. sukhazAtAmAM haze. zAsanasamrAzrIjInA puNyapasAthe sukhazAtA vate che. tamAre patra maLe, vAMcI AnaMda. tame jJAna-dhyAnanI pravRttimAM sadAya apramatta paNe pravartI rahyA che e khUba khUba anumodanIya che. bhavabhavanA saMcita sukRtanA phaLasvarUpe maLelA meMghA mAnavabhavane te ja sArthaka karI zake che je AtmakalyANanA sAcA mArgane pAmyo hoya ane sAcA mArgane te ja pAmI zake che ke jeNe AhaMta AgamonuM paThana-pAThanazravaNa-ciMtana Adi karyuM hoya. tenA vagara varSonA varSo sudhI karavAmAM Avela prabaLa prayAsa paNa nirarthaka nIvaDe che. te mATe AtmakalyANanA Icchuka AtmAe AgamanuM parizIlana karavuM nitAnta Avazyaka che. sAgaramAM sarva nadIonI jema zrI arihaMta paramAtmAnAM AgamamAM sarva darzane samAya che. AcArya zrI siddhasena divAkarasUri mahArAje bhagavAnanI stuti karatAM gAyuM che ke
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ udadhAviva sarva sindhavaH samudIrNAstvayi nAtha ! dRSTayaH / naca tAsu bhavAnudIkSyate, pratibhinnAsu saritsvivodadhiH / / he bhagavan! jagatamAM jeTalA darzane che, te badhA dariyAmAM sarva nadIonI jema ApanAmAM avatarita thAya che. jema nadIomAM samudra dekhAtuM nathI tema bhinna bhinna evA te darzanamAM ApanuM darzana dekhAtuM nathI. e AgamomAM atigahana bhAve svalpa mativALA ja mATe paNa grAhya bane te khAtara tene bhASAmAM anuvAda karavAmAM Ave che. paM. zrI pUrNAnaMdavijayajI gaNivaranA varahate sarvAnugamaya paMcamAMga zrI bhagavatI sUtranA anuvAdanuM kArya pUrNa thayA pachI praznavyAkaraNa" nAmane dazamAM aMgasUtranA anuvAdanuM kArya thAya che e tenA artha AtmAo mATe hitakArI che. enA vAcana dvArA jinAgama rahasyane pAmI bhavya AtmAo Azravane tyAga karI saMvaranuM sevana karI zIvra muktipada sAdhe eja abhyarthanA. -vijayahemacaMdrasUri pAlItANA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ A sudi 15 boTAda, jaina upAzraya. tatra paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAja sAheba gya vaMdanAvalI sAthe jaNAvavAnuM ke-Apane kRpA-patra maLe, vAMcI AnaMda. Apa vayevRddha uMmare paNa jainazAsananA khajAnA rUpa AgamanuM sAhitya aneka bhASAmAM bahAra pADI je jJAnabhakti tathA zAsanasevA karI rahyA che, te anumodanIya che. AvI suMdara bhakti karavA Apa ghiyuSI bane e ja vaDIle pratye abhyarthanA. -AcArya rUcakacaMdrasUrinI vaMdanAvali be TA da - - che !
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI malADa jaina derA sarajInA sthApita zeThazrI devakaraNa bhAI cULajIbhAI saMghavI vadegthaLA (saurASTra ) ka
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
_
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ o , viSayAnukramaNikA 1Y 15 viSaya abhayadevasUrIzvarajI kRta maMgalAcaraNa maMgalAcaraNa A sUtramAM kayA viSayanuM pratipAdana haze? - Agama hiMsA dravyahiMsA ane bhAvahiMsA eTale zuM? prANI ghAtakanA bAvIza svabhAva kyA kayA ? ( hiMsaka mAnavanA svabhAvonuM vistRta varNana che) hiMsAnA bIjA nAmo (paryAya) kayA kayA che? ( hiMsAnA 30 paryAye khUba ja mananIya che) jIva hiMsAne karanArA koNa? teo kevA kevA jIvonI hatyA kare che? jIvAtmAo traNa prakAranA che ? jIvane mAravA mATenA kAraNo kayA kayA ? mAMsa khAnArane pApa zA mATe lAge ? vikaLendriya jIvonI hatyA zA mATe? sthAvara jIvonI hatyA pRthvIkAyAdi jInI hatyA kayA kAryomAM thAya che? vanaspati hatyAnA kAraNe AvI hiMsA mAnavo zA kAraNe kare che? AvuM karavAmAM viziSTa kAraNe kayA kayA ? 50 55 55 65
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 100 112 117 " viSaya , prANI hatyA karanArA koNa koNe? je dezamAM hiMsA thAya te dezo kayA ? naraka bhUmimAM vedanA traNa prakAranI che nAkanA duHkhanuM varNana paramAdhAmIonuM ravarUpa AvA paramAdhAmIo kayA kameM thAya che? 102 temanAthI nArakIone apAtI pIDA 104 laDavA mATe temanI pAse zastro kayA kayA che? 108 nArakone samyakatvanI prApti thatI haze ? naraka gatine jIva tiryaMca nimAM Ave che ? tiryaMca avatAranA duHkhe 114 tiryaMca avatAranI phaLazruti pazu pakSIone nirdayatApUrvaka mAravAnA prakAre ekendriya che ane temanI hatyA . , 121 ekendriyAdi jIvonI hatyAnA prakAro mRSAvAda ane tenA svabhAva mRSAvAdanA arthane sUcita karanArA bIjA paryAye keTalA 8 144 asatya bhASA bolanArA keNa? asatya bolavAnA prakAro boTA tarko dvArA darzana zAstrIo jUTha kevI rIte bele che? 168 zunyavAdI darzanane mULa siddhAnta kayo? zUnyavAdane pratikAra nAstikavAdI ane vAsavAdIonuM maLyuM che ke "jIva nathI" 17ra uparanA matanuM nirasana kaI rIte ? 175 na maharSio A viSayamAM zuM mAne che ? 177 karmo tathA tenA phaLo paNa pratyakSa dekhAya che " - 181 118 123 164 165 170 - 171
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha 187 188 11 202 203 217 218 222 226 231 237 2 50 je viSaya mAnava zarIra reme remamAM jyAre temanI mAnyatAnuM khaMDana te darzanemAM raSTi racanA kevA prakAre che ? temanA matanI asatyatA kayA kAraNe mAnava mRSAvAdI bane che ? karmonI sattA ane tenA phaLa sUtrAnusAre mRSAvAdanuM phaLa zuM che? mRSAvAdane upasaMhAra adattAdAna adattAdAnanuM svarUpa zuM che? adattAdAna zabdanA paryAye keTalA ? gaurya karma karanArA koNa? ane te kevA hoya che ? cerI karanArAo kevA hoya che ? ' corI karyAnuM phaLa zuM che ? cAra kevI kevI rIte phaLa bhogavaze? corI karavAnA vizeSa phaLo kayA ? coro kevA hoya che ? ane zA mATe corI kare che ? te coro palakamAM kevuM phaLa bhogavaze ? naraka bhUminA duHkhanuM varNana saMsArane sAgaranuM rUpa zA mATe ? abrahma (maithuna ) maithunanuM svarUpa zuM che ? mathunanA paryAye keTalA ? ' kayA kayA cho maithunamAM Asakita rAkhe che ke saMsArI jevo maithunAsakta zA mATe thAya che? mithunAsatimAM ATalI tAkAta zA kAraNe ? 256 je ja 263 265 28 0 282 je 304 cha cha cha 368 ma
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 354 355 359 365 68 271 28 viSaya devAmAM viSayavAsanAnI adhikatA zA mATe ? de kayAM rahetA haze ? cakravatI enA zarIra ane Rddhi-samRddhinuM varNana vAsudevo ane baLadevo paNa atRpta ja rahe che vAsudeva ane baLadevanI addhi-samRdinuM varNana mAMDalika rAjAo paNa abrahma sevI hoya che akarma bhUminA bhoga vilAsa yugalikAnA zarIranuM varNana yugalikenuM vizeSa varNana tema chatAM yugaliko sukhI kema ? yugalika strIonuM varNana maithunakanI AtmA kevA prakAre phaLa meLavaze ? parigrahanuM svarUpa zuM che ? parigrahanA paryAye kayA ane keTalA parigraha sevanArA kaNa kaNa? cAre nikAyanA devamAM parigrahanuM varNana sarvazreSTha parigrahamAM paNa temane saMtoSa kema nathI ? manuSyanA parigrahanuM varNana parigrahanI mAyAnuM mULa kAraNa zuM che? pApane bApa ja zA mATe kahevAya ? parigrahane svabhAva kevA prakAra che? parigrahamAM pApanI paraMparA mATenuM vakatavya parigrahanuM phaLa zuM? pAMce A mATenI antima vaktavyatA 374 377 389 421 424 425 429 431 42 450 458 58
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 , paYN viSaya prathama saMvara dvAra 462 ahiMsAnuM svarUpa zuM che ? 464 ahiMsAnA paryAya 470 thI 514 (60 paryAyAmAM ahiMsAnuM varNana mananIya che) bhagavatI ahiMsAnuM mAhaebhya 514 bhagavatI ahiMsAnA ArAdhake kaNa kaNa? 517 labdhio keTalI ane kevI hoya che ? (labdhionuM vistRta varNana) ahiMsA dharmane daDha karavA mATe pAMca bhAvanAo 530 bIjuM saMvara dvAra 59 satyanuM mAhAtma 544 para dhAtaka satya paNa tyAjya che 543 tyAre vratadhArIo kevI bhASA bole ? satya vacananI rakSA mATe pAMca lAvanAo trIjuM saMvara dvAra 554 kayA munie A vratane ArAdhI zakatA nathI ? tyAre A vratanA ArAdhaka kANuM ? 55 cothuM saMvara dvArA 564 A brahmavrata kevuM che ? tenuM svarUpa zuM che ? brahmacarya dharmane sarva zreSatA bahAcarya vratanI ArAdhanA ja sarva zreSTha kevI rIte ? paw sAdhaka parigraha vinAne kayAre thAya? zreSTha vRkSathI upamita pAMcamuM saMvara hAra niparigrahIne mATe sarvathA akalpanIya zuM che ? 637 Ataraparigraha tyAgInI Atma samati kevI hoya che ? 609 granyakAranuM samApti vacana lekhakanuM samApti vacana 544 556 647
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznavyAkaraNa: zuddhipatra pRSTha paMkti 11 yAtrArtha chaghathavasthA kriyA vyAkhyAna kepa tenA ya - S pyAra paNa ke yAtanA IcchI varata zuddha yathArtha chadmasthatA kriyA vyAkhyAmAM kopane " tevA pyArA paNa eka ke vAtanA Icchita : virata niyati tadudara puNyadaya ane pAdiya sInemAnI apramANika koI kALe vizvAsaghAtI niyata 2 131 puNyodaya sInamAnI apramANeka kaI kALa vizvAsapAtI dAMbhi adhama - apalopa voga upamagna dharma apalopa - Goga 164 168 upamAna 174 sukka 174
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddha S mizraNa ) azuddha prati mazraNa sAmevALa zikArIo rAhata pitAtA phaLamukhI malipa dila parigrahAda pRSTha paMkti 177 1 1821 208 21 212 2 32 ' 235 21 260 - 19 294 ", 4 * " sAmevALAnI zikArIone - rahita pitAnA phaLonmukhI malina parigrahAdi - 6 301 301 gu 302 ' . . . pRvI indri 310. puvI InDi muDhi nIyAmAmAM athastu saMkalpa ja 318 331 3 31 prapata 34 - nI mAyAmAM - arthastu ( saMkalpaja - , prapatata raJjana asamartha vardhati buddhadevatA kSaNikavAda aryate kAmadhaTa rajjana artha vadhate bhudevanA athyate kAmadhara 358 405 412 418 badha pratyakSa pratyaya 473
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha paMkti azuddha dIgdhurve trInAnsa 47, 483 494 501 | drogdhurve zAstrIyajJAna yayA zAajJAta pratizodha aMtrastara matiajJAna adhyavasAya tharamAvatamAM kuvA dhrauvyama saMyamita dvIpamAM saksa 507 107 5ee zAstrIttAtra pratirodha satrastara atijJAna vyavasAya caramAvartana kathA dhautyama asaMyamita dviIpamAM sUkSma kezarimathu tipAta bhUla na putrAn munio 524 A zizumathu tipAta viramaNa para4 528 528 529 531 536 548 556 563 571 10 610 12 641 " / kara putram munione - 32 brahmaNi aTThamayA * para baMbhacera bagADanArI brahmANi abhayA babheca jagADanArI 8
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanapati zrI mahAvIrasvAmine namaH | || zrI sudharmAsvAmI gaNadharAya namo namaH zAstravizArada jenAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarAya namaH | nArA zrI prakSavyAkaraNa sUtra che (prathama zruta skaMdha) Eche 1 RETH REFERE BEETLEFIER in rAjasthAna pAlI jilAntargata sAdaDInA jinAlayamAM birAjamAna zrI ciMtAmaNi pArzvanAtha paramAtmAne, dAdAgurU, zAstravizArada, jainAcArya, zrI vijayadharmasUrIzvarajI tathA pUjya gurUdeva, zAsanadIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjane dravya tathA bhAvavandana karIne dvAdazAMgImAM dazamA aMga svarUpe praznavyAkaraNa (vALAvAra )ne vicita karavA mATe prayatna karuM chuM. - zataka 1 thI 41 sudhInA zrI bhagavatI sUtranuM "bhagavatI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra . sUtra sAra saMgraha" nAme cAra bhAgamAM meM vivecana karyuM che. te pramANe ja A prastuta AgamanI paNa sevA karIza. Agama jJAnanA jijJAsu pU. sAdhu-sAdhvIjIone tathA Azrava-saMvara tatvanuM sUkSma jJAna meLavavAnI bhAvanAvALA zrAvaka-zrAvikAone mATe chevaTe mArA matijJAnanA vikAsa mATe paNa mAre prayatna lAbhadAyaka banaze. mULa sUtranI racanA paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmIjInI che. jyAre TIkAkAra zrI abhayadevasUrijI che. - zrI abhayadevasUrIzvarajI kRta maMgalAcaraNa devAdhideva caramatirthakara zrI mahAvIrasvAmine manavacana ane kAyAthI namaskAra karI praznavyAkaraNa sUtra para vRddha purUSane anusaranArI vyAkhyAne huM karuM chuM. prastuta Agama sUtra khUba ja gaMbhIrArthathI bhareluM che ane ame ajJa chIe, temaja hastalikhita pustaka paNa phUTa che arthAt pATha pheravALI che, tethI vAcake pitAnA matijJAnathI vicArIne sUtranA marmane vicAravAnuM rAkhazo. dvAdazAMgImAM A sUtra dazamuM aMga che, jemAM muSTi AdinA prazno hatAM ane javAba hatAM, paraMtu agamya kAraNe te praznottaro have A sUtramAM nathI, paNa pAMca Azrava ane pAMca saMvara mATe pUchAyelA prazno ane tenA khulAsAo che. matalaba ke-Azrava kone kahevAya? tenA bheda-paryAye, svabhAva tathA tenA phaLa zuM hoI zake ?
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 3 tevI rIte saMvara-dharma ane tenA phaLonuM vyAkaraNa arthAt spaSTIkaraNa hovAthI A aMganuM nAma praznavyAkaraNa spaSTa che. devAdhideva bhagavAna mahAvIra svAmInA pAMcamA gaNadhara tathA jainazAsananA prathama paTTadhara zrI sudharmAsvAmIe pitAnA ziSyatama zrI jakhkhasvAmInA mATe A sUtranI racanA karI che. pustakAMtare A vAtane A pramANe kahI che. te kALe ane te samaye caMpA nAmanI nagarImAM keNika rAjA rAjya karatA hatAM, tene dhAriNI nAme rANu hatAM. eka divase carama tIrthakara bhagavAna mahAvIrasvAmInA aMtevAsI sudharmAsvAmI jeo agyAra gaNadharomAM dIrdhAyuSyavALA hovAthI jenazAsananA prathama paTTadhara hatAM. jAti- kuLa-baLa-rUpa-vinayajJAna-darzana-cAritra-lajajA sampanna tathA bAhya ane atyaMtara parigrahamAM lAghava sampanna hatAM. ojasvI-tejasvI-varcasvI ane yazasvI hatAM. krodha-mAna-mAyA-labha-nidrA-pAce indriye, pariSahone jItanArA hatAM. jIvana ane maraNanA bhayathI mukta hatAM. tapa guNa-nirlobhatA-vidyA-maMtra-brahmacaryatrata-naya-niyama-satya-jJAna darzana ane cAritramAM pradhAna hatAM. caturdazapUrvanA dhAraka hatAM. mati-zruta-avadhi ane mana:paryava jJAnavALA hatAM. AvA sudharmAsvAmIjI pAMca seaNagAra munio sAthe eka gAmathI bIjA gAme vihAra karatAM jyAM caMpAnagarI hatI tyAM padhAre che ane avagrahanI yAcanA karIne saMyama tathA tapathI pitAnA AtmAne bhAvita karatAM vihare che. te kALe ane te samaye Arya sudharmAsvAmInA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra aMtevAsI Arya jaMbUsvAmI nAmanA je kAzyapa getrIya hatAM tathA sAta hAtha zarIra pramANavALA ane atyaMta tejasvI hatAM. pitAnA gurudevathI vadhAre dUra ke najadIka nahi evA jabUsvAmI saMyama ane tapathI pitAnA AtmAne bhAvita karatAM hatAM. ekadA zraddhA-zaMkA ane kutUhalavALA thaIne pitAnA AsanathI ubhA thayA ane jyAM pitAnA gurudeva birAjamAna hatA tyAM Ave che. AvIne jamaNI bAjuthI pharatAM traNavAra pradakSiNA kare che. vaMdana ane namana kare che tathA vinayapUrvaka baMne hAtha joDIne A pramANe bele cheH samavasaraNamAM bAra parSadAnI vacce birAjamAna thaIne zramaNa bhagavAna mahAvIrasvAmIe "anutapapAtika nAmanA navamA aMgasUtranI tathA arthanI A pramANe prarUpaNa karI che." te he gurudeva! navamA pachI dasamA aMga tarIke prasiddha thayelA praznavyAkaraNa" sUtrane artha zuM che? te ApazrI mArA para kRpA karIne pharamAve, jethI kamazaH dvAdazAMgInuM jJAna saMpAdana karavAnI sulabhatA prApta thAya. A pramANenI ziSyanI vAta sAMbhaLIne Arya sudharmAsvAmIe pharamAvyuM ke, he jammu ! jyAre tamane dvAdazAMgI pratye zraddhA che te tame sAvadhAna thaIne sAMbhaLe. kemake AgamajJAna prApta karavAmAM mana-vacana ane kAyAnI apramatta avasthA ja mukhya kAraNa che. bhagavaMte kahyuM hatuM ke-dasamA aMga praznavyAkaraNamAM AzrayadvAra ane saMvaradvAra nAme be taskadha che. temAM prathama zrutaskaMdhamAM pAMca adhyayana ane bIjAmAM paNa pAMca adhyayananI prarUpaNu karI che.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 5 zraddhAsabhya zrI ja bUsvAmIe pUchyuM, "he gussava! kRpA karIne pharamAve ke-bhagavate Azrava ane saMvara tatvanI vyAkhyA zI rIte karI che?" javAbamAM sudharmAsvAmIjIe tenI spaSTatA karI che. A kAraNe ja jabUsvAmIthI pUchAyelA praznonuM vyAkaraNa eTale spaSTIkaraNa A dasamA aMgamAM thayeluM hovAthI dasamA aMganuM nAma "praznavyAkaraNa yathArtha che. zAbdika ane ArthikarUpe vyAkaraNa be prakAranA che. je zabdonI siddhi kare. jemake "oya, duvaM kare. vaLa. pherave re kavara' ityAdi vyAkaraNe te chagha paNa banAvI zake che, paraMtu tenAthI mAnavatA, dayA, dAna, brahmacarya, nItimattA vagere Atmika dharmonI prApti paNa thaI zake tema nathI ane te vinA dhuraMdhara vidvAna paNa abuddha che. Arthika vyAkaraNanI vyAkhyA A pramANe che: 'vyAkriyate praznAntaramuttaratayA'bhidhIyate nirNAyakatvena yattattathA vyAkaraNam' varakajinatA ja niyaMne thALa' "kResSudArthathane thALa' "yathAvara-jJAne DhALa' pUchAyelA praznone nirNayAtmaka rUpe uttara jemAM hoya te vyAkaraNa kahevAya che.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 * zrI praznavyAkaraNa sUtra 'dharma pratyavijJAtaparamArthAH vyAkaraNa zuSkatarkAdiSarijJAnena jAtAvalepAH paNDitamAnino'pi paramArthavastutattvAnavabodhAt abuddhA iti. na ca vyAkaraNajJAna mAtreNa samyaktva Dhathatire tasvAvavovo bhavati (rAjendraSa) ' | dharmane paramArtha jemane ajJAta hoya te zAbdika vyAkaraNa athavA zuSka takadinA jJAna mAtrathI dhamaMDI banelA tathA pitAnI jAtane paMDita mAnanArA paNa dravyanA paramArthane nahi jANelA hovAthI teo abuddha ja kahevAya che. samyadarzananI prApti vinA vyAkaraNa mAtrathI tane samyagubedha thato nathI. tethI . 'vyAkriyate jIvAditattva yasmin tad vyAkaraNam' jemAM jIva zuM? ajIva zuM ? Azrava ane saMvare zuM ? baMdha ane nirjarA zuM? ane mekSa zuM? A tanuM vizada spaSTIkaraNa hoya te vyAkaraNa ja mAnavamAtranuM kalyANa karavAmAM samartha che. AvA tattvanuM spaSTa vyAkhyAna jaina zAsanamAM ja hevAnA kAraNe deva-devendra-narendra saune mATe tIrthakara paramAtmAonI dvAdazAMgI zraddheya, pUjya, mAnanIya mananIya, paThanaya, vicAraNIya, pAThanIya ane manasA, vasA, kAna vaMdanIya rahI che. - anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa karanArA jIvAtmAe jyAM sudhI heya (savaze ke apAze paNa tyAga karavA lAyaka) ane upAdeya (svIkAra karavA lAyaka) tane yathArtha samaje
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra che 7 nahi tyAM sudhI teo AtmakalyANanA mArge AvI zakatA nathI. ane te vinA upara uparathI kudakA mAravAne artha zuM? mATe adhyAtmavettAoe sauthI pahelAM heyopAdeya tara jANavAnI bhalAmaNa karI che. kemake makAnanA bArI-bAraNA ughADA hoya te game tyAMthI ane game tyAre sAvadhAna mAnavanI paNa AMkha corIne kutarA, bilADA. uMdaraDA ke ceranA binadhAsta pravezane koI paNa rokI zake nahi. tevI rIte pApa kathA kyA? keTalA? temanI zakti keTalI ? AtmAnA hADavairI kezu? devadurlabha manuSyAvatAra paNa zI rIte niSphaLa jAya che? te pApane rekavA mATe karyuM sAdhana? atyAranA samaye mArA mATe AdaraNIya zuM che? saMsAranI mAyAmAM mastAna banIne uparokta praznone je na ukelI zakyA te pharIthI mithyAtvanA gADha aMdhakAramAM praveza pAmyA pachI lAkha avatAra pUrNa karyo chate paNa mAnavane avatAra kyAre maLaze? te ApaNA hAthanI vAta raheze nahi. A kAraNe ja jIvana sAphalya mATe samyagdarzana meLavavuM, tene zraddhAnvita karavuM ane jIvananA aNuaNumAM praveza karAvavAmAM prayatna vizeSa kare. AnAthI bIje hitamArga ekeya nathI. ApaNI buddhi paNa eka ja javAba Ape che ke-pApa mArgone sauthI pahelAM samajavA, cheDavA, chevaTe tene saMparka paNa cheDI de, jethI AtmAnuM zuddhikaraNa hAthaveMtamAM raheze. dAna-puNya, Izvara darzana, saMtasevA Adi kAryo puNyane upArjana karAvanArA che, je suvarNanI beDI samAna
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra hevAthI jIvAtmAne tene bhegavaTo bhavAMtaramAM karavAnuM raheze; mATe sauthI pahelAM pApamArga, pApabhAva, pApa pravRtti ane vRttinI oLakhANa ati Avazyaka che. kemake pApamArgAdine baMdha karyA vinA-tyAgyA vinA kevaLa puNyanA kAryothI AtmA zuddha thatuM nathI. jethI prastuta praznavyAkaraNane prathama kRtaskaMdha Azravane batAvanAra hovAthI tenI jANakArI jarUrI che. maMgaLAcaraNa geLa-dhANa, dahiMnuM bhajana ane saubhAgyavatI nArInA zakuna bAhya maMgaLa hevAthI phaLIbhUta thatAM paNa dekhAyA che ane sarvathA niSphaLa jatAM paNa jovAyA che, jyAre bhAvamaMgaLa acUka phaLadAyI ja banavA pAme che, A kAraNe ja paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmIjI prastuta granthanA AraMbhamAM maMgaLAcaraNa karavAnuM cUkatA nathI. te A pramANe - OM namo viitraagaay| namo arihaMtANaM / je mahApurUSanA rAga-dveSAdi sarvathA nimaeNla thayelA che te vItarAga paramAtmAone huM namaskAra karuM chuM. vairAgyapUrvaka dIkSita thaIne gherAtighera tapazcaryArUpI agnimAM jeoe kAma krodha-mAyA-lebhAdi atyaMtara zatruone haNa nAMkhyA che, bALI nAkhyA che, samULa ukheDI nAkhyA che te arihaMta paramAtmAne mAre bhAva namaskAra che. upara pramANenA baMne namaskAremAM vyakti vizeSanuM nAma lIdhA vinA paramAtmadazA jemane prApta karI hoya tevA devAdhideva-sarvajJa-tIrthakara
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI praznavyAkaraNa sUtra - 9 paramAtmAone namana karyuM che. arihaMtANuM' zabdamAM bahuvacanane praga eTalA mATe ja karyo che, ke, "jaina zAsanamAM paramAtmA eka nathI paNa anaMta che arthAt jemaNe karmonA lezene, avidyAne, asmitAne tathA rAga-dveSane nimUla karI kevaLajJAna avasthA prApta karI hoya te badhAya paramAtmA kahevAya che. bIjI vAta e che ke vyaktivizeSa upara te dveSa-buddhi rAkhanArA hoI zake che, jemake -rAmacandrajIne vairI rAvaNa, kRSNane vairI zizupAla, kaMsa ane duryodhana Adi. gAMdhIne zatru gese vagere hatAM jyAre arihaMta paramAtmAnA zatru kaI paNa hoI zake nahi. te mATe jainazAsane te te guNe jemane prApta thayA che te te badhAya paramAtmA che. tethI kSAyika samyaktva, kSAyika jJAna ane kSAyika cAritrane prApta thayelA paramAtmAone namaskAra sUcavyuM che. A sUtramAM kyA viSayanuM pratipAdana haze? Azrava tathA saMvarane nizcaya karAvavAnuM prajanavALA arihaMta pravacananA sArabhUta A sUtrane (Agamane) tIrthaMkaradevee prakAzita karyuM che, tene he jabba ! kahIza. sArAMza -je prANAtipAtAdi kriyAo dvArA karmo Ave te Azrava che ane AtmArUpI talAvamAM praveza pAmatAM karmone arthAt prANAtipAtAdi pApakarmone reke te saMvara che. te baMnene svAdika kahIne te tenI spaSTa rUpanI samajaNa A sUtramAM che. khajurane nisyanta (rasa) jema AtmAne
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 * zrI praznavyAkaraNa sUtra tathA Indriyene mATe sarasa ane sazakta piya che, tema jainazAsananA pravacanane sAra jANa, tenuM nAma samacAritra che. jenI ArAdhanAthI Azravane parihAra ane saMvarane svIkAra sulabha bane che. mehanIya karmane samULa nAza thayA pachI jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAya karmone paNa nAza thAya che. tyAra bAda tarata ja jIvAtmAne kevaLajJAnanI prApti thAya che. A cAre ghAtakarmone ekeya aNu rahevA pAmate nahi rahevAthI, vAdaLAo vinAne sUrya nibaMdha prakAzita thaIne jema kAlekane prakAzita karavA samartha bane che tema kevaLajJAnanA mAlika paramAtmA-arihaMtadeva paNa samavasaraNamAM birAjita thaIne agaNita mAnavane samyajJAnane prakAza kare che. yadyapi prastuta graMthane viSaya vazamA aMtima tIrthakara zrI mahAvIrasvAmIe sudharmAsvAmIne kahyo che, tathApi bahuvacananA pragathI bhUta-bhAvi ane kSetrAMtamAM rahelA vartamAnakALanA tIrthakarane paNa samAveza thaI jAya che, kemake AtmA ghAtIkarma vinAne hovAthI saune kevaLajJAnamAM rati mAtrane pharaka hetuM nathI. tethI je padArthone ke paryAnA yathArthyane bhUtakALanI vIsIe kahyuM hatuM te ja vAta vartamAna vIzI ane mahAvideha kSetramAM sImaMdharasvAmIjI paNa kahI rahyA che, tema chatAM kyAMya paNa virodhAbhAsa hete nathI; jyAre kevaLa jJAna vinAnA paMDita, chadmastha hovAnA kAraNe eka sthaLe ahiMsA dharmane kahe pachI bIjA sthAne yajJayAgamAM pazuone
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 11 hemavAnuM paNa kahe che. yAvat batrIsa lakSaNa bALakane paNa balI para caDAvavAnuM cUkyA nathI. banAvRta kUvA" Ama kahIne amuka prasaMge brAhmaNanA jUTha vacanane te cAhe hAsyamAM, strI sahavAsamAM, vivAha prasaMgamAM athavA prANunAzanA samayamAM boleluM hoya tene pApa mAnatA nathI. "gharathAni joThavata' pArakAnuM dhana mATI tulya che, tema kahIne paNa brAhmaNane cerInuM pApa lAgatuM nathI. tevI rIte aneka brahmacArI yuvAnee brahmacaryanI sAdhanAthI svarga meLavyuM che, tema kahIne paNa "maputra tarnAhita" eTale ke putranA pitA banyA vinA bApanI sagati thatI nathI. ityAdika virodhAbhAsa vacanethI jANavAnuM saraLa bane che ke, temanA kathana karanArA sarvajJa heI zake nahi. mATe chadmasthavasthA jemanI nirmULa thaI che tevA kevaLajJAnIonA vacana virodha vinAnA che. sAdhudharmanI maryAdA je rIte nirNata thaI che temAM kaMi paNa pheraphArane sthAna che ja nahi, tevI rIte zrAvakadharmanI maryAdA paNa saune mATe eka samAna ja che. bezaka! tAratamyabhAve tenA pAlanamAM badhAya zrAvakazrAvikA sarakhA na rahI zakyA hoya ke na rahI zakatA hoya te paNa kAnuna kAyadAo temanA tema akabaMdha ja rahevA pAmyA che. Agama. Agamyante jIvAditattvAni heyopAdeyAni ceti Agama:
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra - je zAstravaDe jIva-ajIva-pApa-puNya-Azrava-saMvarabaMdha-nirjarA ane mokSa tanuM tathA temAM keTalA heya che ane keTalA upAdeya che tenuM samajJAna thAya te Agama kahevAya che. te traNa prakAre che. AtmAgama, anarAgama ane paraMparAgama. tIrthaMkara paramAtmA arthanI dezanA Ape che tethI temanA mATe AtmAgama che. kema ke-pitAnA kevaLajJAna ane kevaLadarzana vaDe saMsAramAM anAdikALathI vidyamAna ananta dravyane, ananta paryAne, ananta jIvone, temanAM karmone, gati-Agati Adine pratyakSa karanArA hovAthI temane AtmAgamanA bhedamAM gaNyA che. jyAre gaNadhara bhagavate chadmastha hevAthI tIrthakaranI vANIne samyapha prakAre sAMbhaLe che tethI teo anantarAgama che ane jakhkhasvAmI Adi ziSya paramparAgamavALA kahevAya che, kema ke teo tIrthakarone sAkSAt sAMbhaLI zakatA nathI. Ama kahevAthI guruparvakrama sUcita thAya che. kema ke tIrthakarenA vairAgya-tapa ane parahita bhAvanAmAM kyAMya kacAza nathI tevI rIte gaNadharane vairAgya paNa utkRSTa hoya che ane ja--svAmInA vairAgya mATe te zaMkAnuM sthAna nathI. Ama kahevAthI prastuta Agama AptapraNIta hovAthI sau keIne mATe grAhya banavA pAme che. prathama zrataskaMdhamAM keTalA viSaye che ? ane te kyA kyA?
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 13 koInAthI paNa anutpAdita jIvAtmAne eka eka pradeza para anAdi kALathI sattA jamAvIne rahela Azrava tatvane jinezvaradeve kahyuM che. je hiMsA, mRSAvAda, adatta, abrahma ane parigraha rUpe pAMca prakAre che. bIjI rIte Azravane 42 prakAre kahevAmAM AvyuM che, te A pramANe - pa-Indriya. 4-kaSAya, pa-avrata, 25-kriyA ane 3-ga. 5 + 4 + 5 + 25 + 3 = 42. Indriya eTale AtmA je sAdhana vaDe sparzana, svAdana, dhrANuna, darzana ane zravaNanuM jJAna kare te jJAnendriye pAMca prakAranI che. spazendriyaH AnAthI karkaza, mRdu Adi sparza jJAna thAya che. rasanendriyaH AnAthI khATuM, tIkhuM, kaDavuM AdinuM jJAna thAya che. dhrANendriya H AnAthI durgadha ane sugaMdhanuM jJAna thAya che. cakSurindriyaH AnAthI kALuM-dhaLuM Adi rUpanuM jJAna thAya che. zravaNendriya H AnAthI sAMbhaLavAnuM jJAna thAya che. " ke " A pramANe pAMce IndriyenA 23 viSayenuM grahaNa AtmA pite rAga-dveSathI prerAIne kare che. krodha, mAna, mAyA ane lebha rUpe kaSAya cAra bhede che. ' ' prANAtipAta (hiMsA), mRSAvAda (asatya), adattadAna (coryakarma), abrahma (durAcAra-maithuna), parigraharUpe avata pAMca prakAre che
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 * zrI praznavyAkaraNa sUtra * 25 kriyAona-kAyikI, adhikaraNikI, prASika, pAritApanikI, prANAtipAtikI, AraMbhikI, pArigraphikI, mAyApratyayikI, mithyAdarzana pratyayikI, apratyAkhyAnikI, dArzanika, spArzanikI, pratItyika, sAmate panipAtikI, zastrikI, sva. hastikI, AyanikI, vaidAraNikI, anAgikI, anavakAMkSA pratyayikI, prAyogikI, sAmudAyikI, rAga pratyayikI, dveSa pratyayikI ane airyApathikI. (navatatva prakaraNaH gAthA 22, 23, 24) mana, vacana ane kAyA nAme traNa yuga che. hiMsA rAga-dveSa ane prasAdanA kAraNe jIvenuM mAraNa, pIDana, hanana, trAsana, bhatpAdana Adi thAya tene hiMsA kahevAya che. kAjalanI DAbalImAM jema kAjala pUrNarUpe bharela che tevI rIte saMsAranI daze dizAomAM anaMtAnaMta jI rahelA che, tethI je dizA tarapha jIvAtmAnuM halanacalana thaze tyAM jIvahiMsA rahelI ja che. jainazAsane pramAdajanya gaMdI bhAvanAo ane kaSAyabhAve AdinA kAraNe thatI kriyAo ane te dvArA thatI jIvahatyAne ja prANAtipAta kahyo che. anyathA bImAra mANasane jIvitadAna devAnI IcchAvALA DokaTare thieTara para lIdhelA bImAranuM oparezana kare che ane DokTaranI pAkI sAvadhAnI chatAM paNa tenuM mRtyu thAya che. bImAra putrane tenI mAvaDI balajabarIthI chevaTe meDhAmAM velaNa nAkhIne paNa kaDavI davA
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAvaraNa sUtra + 15 pIvarAve che ItyAdi prasaMgomAM DokaTara ke mAvaDIne jIvahatyA lAgatI nathI. kema ke temane tevA hiMsaka pariNAme nathI hatA. gharane nekara bAluDAne hiMcake detA kaMIka akasmAta thAya ane bALaka marI jAya te paNa tenI pharIyAda kerTamAM levAtI nathI, jyAre sAmevALAne mAravAnA IrAde hAthamAM haMDo laIne doDanArA mAnavane bhale te sAmevALAne mAryo paNa na hoya te paNa polIsa tene pakaDaze ane kArAgRhamAM nAkhaze. AnAthI sau kaI samajI zake che ke- saMkalpapUrvaka mAravAnA IrAde je kaMI kriyA thAya te jIvahiMsA che. dravyahiMsA ane bhAvahiMsA eTale zuM? mana-vacana-kAyAthI, krodha-mAna-mAyA ane lebhapUrvaka je kriyAo karAya tenAthI sAmevALA jIvanA hAtha-paga-nAkaAMkha-kAna athavA tevA prakAranA jUThavacana kalaMka, gALa, cerI, maithuna AdinA kAraNe sAmAvALAne ghAsaleTa-peTrola chAMTIne ke viSa prayogathI ke kAMkarIyA taLAvamAM ke jU hanA dariyAmAM paDIne maravAnuM thAya te dravyahiMsA kahevAya che. ane tevA prakAranI cerI, tenI milakata (thApaNu) parata na karavI athavA vecAtAM ke dhIrANamAM mUkelA AbhUSaNe ke mAlamAM bheLaseLa karIne sAmevALAne duHkhI-daridrI, bhUkhe maratAM ke tene bALa-baccAone bhUkhe maratAM karavA te bhAva hiMsA che. tenA cAra bhAMgA (bhedo) paNa thaI zake che. 1. para-dravya hiMsA, 2. para-bhAva hiMsA, 3. sva-dravya hiMsA ane 4. sva-bhAva hiMsA.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra te pahelAmAM pitAnAthI atirikta jIvonI hiMsA thAya che. bIjAmAM tenA sukha-zAMti ane samAdhi samApta thAya che. trIjA bhAgamAM krodha-kaSAyathI pitAnA zarIrane hAni thAya che ane cethAmAM pitAnI avaLacaMDAI, geravartaNuMka, pApI ane svArtha bhAvanAnA kAraNe ApaNA duHkha, daridratA, asamAdhi, zeka, saMtApa tathA ArtadhyAnamAM ApaNe ja kAraNa banIe chIe. A cAre prakAranI jIvahiMsAmAM viSayavAsanAnI tIvra bhAvanAvALA, kedha kaSAyamAM dhamadhamatA tathA indriyenA gulAmone samAveza thAya che. - vairAgya ane bhAvadayAnA mAlika mahAvratadhArI munirAjee pApanA dvAre sarvathA baMdha karI dIdhelA hovAthI keI paNa jIvane manasA-vacasA ane kAyAthI mAravAnI buddhi vinAnA havAthI jIvahiMsA vinAnA hoya che. jyAre gRhastha zrAvakone thaDI mAtrAmAM ja vrata hovAthI jeTalI mAtrAmAM upagavALA thaze teTalI mAtrAmAM jIvahatyAne tyAga temanA bhAgyamAM raheze. trasa ane sthAvararUpe jIva be prakAranA che. temAMthI sthAvara jIne (pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati) gRhastha tyAgI zakatuM na hovAthI trasa jIvene (beIndriya, trIrandriya, caturindriya ane paMcendriya) ghAta na kare, tema chatAM paNa gRhasthAzramanA nibhAva mATe hATahavelI-khetI vagerenA kAraNe trasa jInI hatyA thayA vinA
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 17 rahevAnI nathI. mATe saMkalpa eTale IrAdApUrvaka temanI hatyA na kare, temAM paNa aparAdha karanArA jIvene daMDa dIdhA vinA gRhasthAzramI nabhI zake tema nathI, mATe guMDA, badamAsa, cora, luMTArA athavA putra-putrIo aparAdha kare to teo paNa daMDanIya hevAthI temane daMDa deve anivArya che. te paNa sApa, viMchu, vAgha, varU, bakarA, gheTAM, pADA, mAkhI, macchara, mAkaDa, jU aparAdha vinAnA hovAthI teone mAravA ThIka nathI. niraparAdhI jImAM paNa putra-putrIo, nekara-cAkarane sadAcAramAM rAkhavA mATe dhamakAvavA paDe ke daMDa deve paDe che, tethI gRhastha saMkalpapUrvaka niraparAdhI trasa jIvene IrSyA, vaira, kaleza ke krodhamAM AvIne na mAre.. upara pramANe aMzathI paNa gRhasthAzramI, dhIme dhIme pitAnI paristhiti jevI hoya te pramANe jIvahiMsA cheDate jAya che. sArAMza ke jIvahatyA mAnasika pariNAme para AvalaMbita che. mATe ja kahevAyuM che. "kriyA karma, pariNAme baMdha ane upage dharma." jIvanI utpatti ane saMsAra paribhramaNa mATe jaina. zAsana zuM kahe che? ' khANamAMthI nIkaLela suvarNa mizrita mATI mATe. ' maraghI pahelA ke IMDu pahelA te mATe. AMbA(kerI)nuM jhADa pahelA ke geTalI pahelA te mATe. ItyAdi keTalAya prazno sAva nirarthaka eTalA mATe che ke,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 * zrI praznavyAkaraNa sUtra jene javAba keInI pAse nathI hete. kemake -traNe lekanA traNe kALamAM suvarNa ane mATIne mizrita karanAra koI nathI. tema iMDA vinA maradhI janmatI ja nathI tema maraghI pahelA iMDu hotuM nathI. tevI rIte, kerInuM jhADa na hoya te geTalI kayAMthI? ane te vinA kerInuM jhADa kayAMthI? bhalabhalAnI matine vitaMDAvAdamAM phasAvI nAkhe tevI A vAta che. chatAM paNa saMsAranI traNe vastu saunI pratyakSa che. mATe avaLA kutarkonA cakAve nahiM phasAyele buddhizALI mAnava eka ja javAba Apaze ke A ane AnA jevA badhAya prazno anAdikALanA che, je keInA prayatna vizeSathI paNa utpAdita nathI. athavA temAM pheraphArane paNa avakAza nathI. " saMsAramAM paugalika raja sUkSama ane sthULa rUpe be prakAranI che, temAMthI pitAnA adhyavasAya vizeSa vaDe jIvAtmA ATha prakAranI sUkSma karmavargaNA(raja)grahaNa kare che, ane jenuM grahaNa thAya che tenuM visarjana paNa tarkagamya che. A nyAye AtmA sAthe nikAcita ke anikAcita rUpe cUiMTelA karmone cheDate AtmA navA karmone grahaNa karato jAya che mATe eka jIvanI apekSAthI pravAhathI ane aneka jIvonI apekSAe karmo anAdinA che. - jenI Adi che tene aMta paNa nizcita hovAthI pravAhanI apekSAe ke jayAre AtmAne cuMTe che te samaye tenI Adi thaI kahevAya che. ane tapasyA vizeSathI te karmone
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 19 bALI nAkhe, khaMkherI nAkhe, tyAre teone aMta thAya che. mATe siddha paramAtmAe karmonA melathI sarvathA mukta hevAthI temane Azrava mArge arthAt karmone upArjana karavAnA mArge pravRtti karavAne prasaMga ja upasthita thatuM nathI. anAdi jIva karmonA baMdhanamAM baMdhAyele hevAthI temane pharI pharIthI pApakarmo pratye prayAsakti hoya te svAbhAvika che. A kAraNe ja pApakarmo karavAnuM jIvane kheMcANa rahe che. yadi sarva prathama jIvane pAparahita mAnavAmAM Ave te pApa vinAnA jIvAtmAne AzavamArge prANAtipAta-hiMsAmArge) javAnI AvazyaktA ja kyAMthI rahe? kaI paNa parizuddhAtmA pApathaMkamAM lapeTAIne yamadUtane mAra khAvA mATe kabula na ja thAya. tethI pApanI vAsanAvALe AtmA ja pApanuM sevana kare che tethI jIvanuM anAdikAlIna vizeSaNa sArthaka bane che. saMsAranI Adi nathI mATe tene aMta paNa nathI. kemake saMsAranA utpAdanamAM IzvaranI mAyAne keIe pratyakSa karI nathI tema hajAre prayatna karyo chate paNa tenuM pratyakSIkaraNa zakya nathI. tema chatAM saMsAra che, jIve che, tenA karmo che, narakAdi gatio che, havAmAnanA kAraNe vAdaLAo tathA vijaLIo che. je potAnA ja karelA karmonA kAraNe sukhaduHkha, saMyega-viyega, avanati-uti Adine anubhava kare che, AmAM karmonuM pratyakSIkaraNa Agama tathA anubhavagamya che. prastuta AgamanA prathama zrutaskaMdhane prathama adhyAya prANAtipAta nAmane che. tene pAMca prakAre vistRta karavAmAM
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 * zrI praznavyAkaraNa sUtra AvyuM che. jethI sthULa buddhivALA tathA pUrvagrahagrasita ane paNa saraLatAthI prANAtipAta nAmanA pApane khyAla AvI zake. te A pramANe :(1) AzravanuM svarUpa (2) tenA judA judA nAme (pa ) (3) prANIo vaDe je karAya athavA te je rIte karAya che. (4) AzravanuM phaLa zuM? (5) je pApI jIve te kare che. A prANAtipAtane viSaya hovAthI uparanA pAMca prakAre tene nirNaya karavAnuM che, eTale ke prANAtipAtanuM svarUpa-svabhAva ke che? tene judA judA nAmethI zI rIte oLakhave? je mANase prANAtipAta kare che ane je prakAre kare che, tenuM phaLa zuM che? ane pApanA bharelA che tene Acare che. bheda ane paryAvaDe kaI paNa tattvanI vyAkhyAo samajavAmAM ane sAdhakone samajAvavAmAM saraLatA rahelI hoya che. tethI prANavadhanuM svarUpa zuM che? tene nizcaya kare eTale ke ekendriyathI laI pacendriya jInI hatyA karatI vakhate ghAtakanA zarIramAM, AMkhamAM, kapALamAM zuM zuM pheraphAra thAya che tene svarUpa kahevAya che. svarUpane artha svabhAva che. pAMca miniTa pahelAne dayAbhAva, krodha kaSAyamAM zA mATe parivartita thaye ? dayAbhAvanA svabhAvamAM kyA kAraNe pheraphAra thaye?
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 21 tene nirNaya karavAno raheze. yadyapi kevaLa bhagavaMta vinA tenI khabara na paDe te paNa rAjasa, tAmasa, vaibhAvika bhAvanI utpatti game te kAraNe thAya. te mAnavanA kapALa, AMkha Adine jevAthI anumAna karavAmAM vAra lAge tema nathI. jaina zAsananuM kathana che ke, prANAtipAta(jIvahiMsA)ne pariNAmI, atyAgI, temAM ramaNa karanAra, vAraMvAra mAnasika jIvanamAM paNa paradrohane bhAva, zarIranI ceSTA, halana-calana ane belavAmAM pArakAnuM mAna khaMDana (apamAna) karavAnI burI Adata. ItyAdi hiMsabhAvanA jenA jIvanamAM ghara karIne beThI hoya tevA mAnanA svabhAva keI kALe paNa eka sarakhA rahI zakatA nathI. game tyAre paNa tene sAtvika bhAva jaze ane tAmasika bhAva Avaze. svabhAva jaze ane parabhAva Avaze, dharma jaze ane adharma Avaze. tenI mAhitI tenA kapALa ane hoThanuM pharakavuM, AMkhanI lAlAza, hAtha pagamAM caMcaLatA ane belavA-cAlavAmAM pheraphAra thayA vinA rahevAnA nathI. te uparathI ApaNe anumAna karI zakIe ke, A bhAI sAhebanA manamAM zuM ghaLAI rahyuM che. mATe pahelA prakAramAM hiMsaka mAnavanA svabhAva kevA hoya che? te kaheze. eka ja vAtane jUdA jUdA nAme ke paryAvaDe kahevAnI vAta jainAcAryo sivAya bIje prAyaH karIne jevAtI nathI. tethI bIjA prakAramAM hiMsAnA paryAye keTalA ane kevA che tenI vistRta mAhitI jovA maLaze. bheda vyAkhyAmAM karaNa prakAra ane phaLa bheda vaDe-eTale ke-jeoe prAvadha karyo che ane je karI rahyAM che temAM kAraNane vicAra karavAnuM raheze.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrI praznavyAkaraNa sUtra ane te prANavadhanuM phaLa zuM maLaze? tene vicAra paNa khUba ja vistArathI karyo che. kema ke phaLanI jANakArI thatAM kamaLa mAnane jIvahiMsA pApa ja che tenuM bhAna thaze ane tema thatAM jIvahiMsA dhIme dhIme tenA jIvanathI alavidA levA mAMDaze. bhagavatIsUtramAM paNa pahelA karma karAya che pachI tenuM vedana thAya che. ahIM paNa pahelA prANavadha karAya che pachI tenA kaDavA phaLe paNa bhegavavAnA raheze. AvI rIte pAMca A ne mATe kahevAze, "he jakhU! tuM dhyAnapUrvaka sAMbhaLaje'. prANaghAtakanA bAvIza svabhAve kyA kyA? jinezvara bhagavaMte e nIce lakhyA pramANe prANavadhanA bAvIza svabhAvane kahyA chesArAMza ke-te svabhAve hiMsAbhAvanA pariNAmathI thAya che mATe te badhAyamAM mULa kAraNa hiMsA ja che, te have vistArathI jANIe. che. 1. pApa svabhAva-prANI vadhaka, hiMsaka, ghAtaka, mAraka mAnavanA pariNAme, adhyavasAye ane legyAo ghaNI ja kharAba hovAthI, tenA dvArA thatAM, upArjana karAtAM karmo, karmaprakRtio, pApane ja baMdha karAvanArI hoya che, mATe jIvahiMsA pApa ja che. saMkilaSTa pariNAmenA kAraNe je rIte paNa te mAnava bIjA jIvenuM hanana-mAraNa ane pIDana karaze tenAthI AvanArA bhAmAM te pApa prakRtio udayamAM Avaze ane te te prakAre ja mahA duHkhone bhegavaze; kAraNamAM kahevAyuM chei, game te rIte paNa ApaNA hAthe maranAra prANu zApa dIdhA
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 23 vinA marate nathI. hiMsaka mAnavano svabhAva ja bIjA prANuonA prANane, mazkaramAM, svArthamAM, lebhamAM ke krodhamAM AvIne hAni pahoMcADavAnuM hoya che. 2. caMDa-kodha-mAna-mAyA ane lebha kaSAya kahevAya che, temAM paNa krodha-kaSAya karatAM mAna-abhimAna, ghamaMDa, mada Adi kapAya vadhAre kharAba che. tenAthI paNa mAyA vadhAre kharAba ane lAbha sau pApane pitA che, bApa che. A kaSAyane jyAre tIvra udaya hoya che tyAre tenAthI prerAIne purUSane purUSArtha hiMsaka banato hovAthI te caMDa kahevAya che. eTale ke hiMsaka svabhAva mAnavane kaSAyAdhIna banAve che. mana-vacana ane kAyAmAM jyAre jyAre parahatyA, paradroha ane paraniMdAnI lahera Ave che, tyAre tyAre mAnavanuM mastiSka, AMkhanA khuNa ane nAkanA TeravAmAM caMcaLatA AvyA vinA rahetI nathI, temAM jyAre ugratA vadhe che tyAre mAnava pote ja caMDa banI jAya che. " du zo" A dhAtuthI "avete rUti vANA" zabda banyA che. "avetatratyuttarottara:" mATe hiMsaka mAnava caMDasvarUpI hoya che. kodha kaSAyanA mULamAM lebha rahele che "omA joiH saMgAyate" jyAM lebha hoya che tyAM nAnA moTA svArthane paNa nakArI zakAtuM nathI ane svArthI banele mAnava paraghAtaka athavA svaghAtaka banyA vinA rahetuM nathI. paraghAtaka eTale bIjA jInI rejIreTI, beTI-vahune ghAtaka ane svaghAtaka eTale pitAnA AtmAne karmonA bhArathI khUba khUba bhAre kare, athavA jANIbujhIne satkAryone tyAga karI pApa kAryo karavA.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 * zrI praznavyAkaraNa sUtra vyavahAranave paraghAtakane kasAI mAnavAmAM Ave che jyAre nizcayadaSTi svaghAtakane atIva kharAba mAne che. "kasAI ane kaSAyI" baMne zabdone artha eka ja che, kevaLa bhASAkIya daSTie ja phera che, saMskRta bhASAmAM "kaSAyI" zabda che ane prAkRta bhASAmAM kaSAyIne kasAI rUpAMtara thAya che, tema chatAM paNa vyavahAranayanA mAnae kasAIpaNu cheDavAne Agraha karyo ane kevaLI bhagavaMtoe kaSAyitva cheDavAnI bhalAmaNa karI che. sArAMza ke svaghAtakatva maTyA vinA paraghAtakatvanI Adata maTavAnI nathI. A kAraNe je kasAI hiMsaka che ane kaSAyI mahahiMsaka che. ' 3. raudra -hiMsa svabhAvanA kAraNe mAnava jIvanamAM raudra nAmane rasa vizeSa pravartita thaI javAnA kAraNe hiMsaka raudrasvarUpI hoya che. sva ke paraghAtakamAM AtmAnA adhyavasAyepariNAme chevaTe vicAre ane uccAre paNa raudrasvarUpane dhAryA vinA rahetA nathI. vadhAre paDatAM krodhI mAnavanI lAla AMkhane joyA pachI sAmevALAne bhaya lAgyA vinA rahetuM nathI. te pachI tenA hAthamAM talavAra, baMduka ke chare hoya te game tevAne paNa bhaya utpanna thayA vinA rahetuM nathI. bIjAne bhaya 'utpanna karAvanAranA mAnasika adhyavasAye hiMsa ja hoya che. 4. sahasA :-sahasA eTale sAhasika, zUravIra nahiM, paraMtu sArthaka ke nirarthaka kAryonA phaLAdezane vicAra karyA vinA ja game tevI pravRttimAM mAthuM mAranAra sAhasika kahevAya che. A kArya karavA jevuM che? karavAthI sAmevALAnuM zuM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAvaraNa sUtra - 25 thaze? ItyAdi vivekabuddhithI zunya tenA mAnave hiMsaka hoya che. AvAone mAraka, ghAtaka, niMdaka, para-drohAtmaka, AgaLa vAta karIe te "vivAhanI varasI kare tevA niMdanIya kAryomAM A bhAIsAbone bhAvI kALanA mAThA pariNAme khyAla hetuM nathI. pa. kSudra:-Ane artha drohaka athavA adhama thAya che. hiMsaka svabhAvanA kAraNe mAnava svapara drohAtmaka ane adhama banatA hovAthI hiMsaka ne kSudra kahyo che. sva droha eTale potAnA AtmAne droha kare ane paradroha eTale bIjA ja sAthe svArthamaya saMbaMdha bAMdhela hevAthI temane zIzAmAM kevI rIte utAravA? ekanI pAghaDI bIjA para kaI rIte phekavI? "caDa jA beTA zULI para, khudA terA bhalA kare." ItyAdi prakAre pArakAone revaDAvyA vinA, bhUkhe mAryA vinA, bajAramAMthI temanI dukAnanA pATIyA uMcA nIcA karyA vinA, bhAInI patnIone tathA temanA chokarA chokarIone ghara gharanA bhIkhArI banAvyA vinA, temane divase cena ane rAtre nidrA paNa AvatI nathI. arihaMta paramAtmAnuM zAsana tevA jIne zudra kahe che. - 6 anArya-pApakarmone rokavAnI samarthatA jemanAM bhAgyamAM nathI hotI te anArya che, jeo sadaiva pApakarmonI 'udINuM karIne paNa pApAcaraNa, pApa bhASA, pApa vRttine karyA vinA rahetA nathI. -. 7. nivRNa:-devadurlabha mAnavAvatAra meLavyA pachI tathA jJAna-vijJAna ane buddhizALI banyA pachI, anapaDha,
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra anArya ane khAnadAna vinAnA mAnave je kArya kare, bhASA bole, ItyAdi kAryo mAre karavA joIe? ke na joIe? tene viveka na hovAthI temanA jIvanamAMthI pApa jugupsA, pApa bharUtA paNa dhIme dhIme adazya thatI jAya che, pariNAme game tyAre ane game tyAM paNa pArakAnuM hanana, mAraNa, tADana Adi kAryo karI zake che. 8. nRzaMsa-nirka -nRzaMsa eTale dayA vinAne ane nisUka eTale lajajA vinAne. lajajA vinAnA mAnane dayArahita banatAM vAra nathI lAgatI, tevAonA jIvanamAM sUratAne praveza sulabha bane che. phaLasvarUpe sarvathA nirarthaka kAryo karavAmAM-jevA ke levA-devA vinA paNa phaLa-phUla teDavA, jhADanA pAMdaDA, DALa, nAnI DALa vagere kApavI, beIdriyAdi jIne cagadavA, pagathI jamIna sAthe ghasavA, kutarInA baccAMene laDAvavA, sarpa-vIMchI Adi ane patthara, kaMDa ke baMdukanI goLIthI vidhI nAkhavA vagere kAryo karavAmAM paNa jemane lajajA nathI teo zuM paMcendriyone, kuTuMbIone chevaTe parastrInA mehamAM AvIne pitAnI gharavALIne paNa herAna parezAna karyA vinA rahI zakavAnA che? Ava enA jIvanamAM dharmasaMjJA, jJAnasaMjJAne abhAva hovAthI game tyAM paNa hiMsatAnuM pradarzana karyA vinA rahevAnA nathI. - * 9. mahAbhaya:-avasara Avye bIjAone mAravAnI AdatavALA hiMsaka mAnavane paNa sAmevALAthI bhayanI prApti
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI . AmanA eka prANI zrI praznavyAkaraNa sUtra * 27 thayA vinA rahetI nathI. jema ke-meM je sarpa(sApa)ne mArI nAkhyA hatA te badale leze te? bIjAothI marAvI dIdhele mAro bhAI yaMtara, bhUta, pizAca banIne mane herAna-parezAna karaze to? A rItanA bhaye parahatyA karavAvALAonA mastiSkamAM reIsanA gheDAonI jema doDatA ja hoya che. 10. pratibhaya :-pratyeka prANIothI bhayanI prAptinA bhaNakArA vAgyA kare che. udAharaNa tarIke nAgarAjanA zatru mora, neLIe, vAMdaro, manuSya vagere keTalAya che. jeo sApane joIne mAryA vinA rahetA nathI. AvI rIte gayA bhamAM jemane mahahiMsA karI hoya temane A mAnavAvatAramAM paNa cAre taraphathI bhaya-bhaya ane bhaya banyA rahe che. 11. atibhaya -lebhAMdha, mAyAdha, kAmAMdha ane svArthI banIne je rIte bIjA jIvone mAryA che, tenA kAraNe te hiMsakane paNa IhalokAdi bhaye satAvatA ja hoya che. temAM paNa bIjA bhane pahoMcI vaLavAmAM samartha mAnavane paNa maraNanA bhayathI dhrujArI AvyA vinA rahetI nathI, cAre taraphathI bhayanI bhUtAvaLe ja temane daSTigocara thAya che. ghaNu jIvane ApaNe pratyakSa karI rahyAM chIe ke-teo bicArA bhAsakta banIne asaMkhyAtA chane metanA ghATa utAre che. ane jyAre ati-ugra pApanA phaLe temane bhegavavAne avasara Ave che tyAre maraNa pathArIe rIbAI rIbAIne, chAtI kUTA karatAM, AMkhamAMthI pANu chalakAvatAM, temaja DokaTarone kAlAvAlA karatAM karatAM vinA mate mare che. vadhArAmAM vyApAra
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 * zrI praznavyAkaraNa sUtra vyavahAramAM bIjA ja sAthe baMdhela vairane bhegavavA mATe durgatiomAM rakhaDapaTTI karavAnI bhAgyamAM zeSa rahe che. 12bhAvanaka:-hiMsaka vyavahAra, rAjya virUddha vyApAra ane vaira virodhathI pUrNa jIvananA kAraNe svayaM bhayagrasta banele mAnava "Dhaze naSTaH jarA nAvAta" A nyAye bIjAone paNa bhaya pamADate ja hoya che, jema sApathI bhaya pAmate mANasa, sApanA abhAvamAM paNa "bhayane mAryo sApa sApa karIne hajAre mANasenA jIvane addhara karI de che ItyAdi kAraNene laIne bhAvanaka (bIjAone bhayaprada) avasthA paNa prANaghAtakanuM svarUpa che. 13. vAsaH-AvA mANase cAre taraphathI bArI bAraNA baMdha thayelA pitAnA kamarAmAM beThA beThA paNa Akasmika (kAraNa vinA) bhaya pAmIne mAthuM dhuNAve che, zarIramAM dhrujArIne anubhava kare che ane chevaTe pitAne maraNasanna avasthAmAM lAvI mUke che. athavA te bIjAone nukazAnamAM utArIne trAsa deve te trAsa che. athavA svayaM trasta rahevuM. bIjAone vAsita karavA, te trAsa che. hiMsaka mAnanI A dazA svAbhAvika che. 14, udvegajanaka -manamAM svAbhAvika ke Akasmika uga banyA rahe che tethI tevA mANasa ghaNIvAra lamaNe hAtha daI kiMkartavya mUDha jevA banIne dizAzUnya banI jAya che. jANe bIju kaMI paNa karavAnuM che ja nahi; AvA khyAlAnA kAraNe sazakta hevA chatAM, pArakAne sArI buddhi devAnI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( ' ' zrI praznavyAkaraNa sUtra # 29 zakti hovA chatAM paNa te pitAnA mATe kaMI paNa karI zakatA nathI. 15. anyAya -prANIonA prANaghAtaka mAnave sadaiva nyAyabhraSTa thayelA hovAthI temanI pratyeka kriyAo nyAyanIti ane satyarahita hoya che. mATe hiMsAnA kAryomAM mazagula banelA mAnanI-jIvanI nIti nyAyavALI hatI nathI. teo bIjAone nItinI vAta bhaNavaze paNa pite kerA dhAkara jevA ja rahevA pAme che. 16. nirapakSa:-tevA prakAranI pravRtti karavAthI sAme vALAonI AMkha, kAna, jIbha, nAka, zvAsozvAsa, prANa uparAMta temanI pavitra vRttio ane pravRttionuM hanana thaze. AvI vicAraNuM suMdhA paNa temanAmAM hotI nathI, athavA hiMsakavRtti tathA pravRtti karanArA mAnamAM pitAnI ane pArakAnI paraleka hita bhAvanA paNa hotI nathI. 17. nirdhamma:-mana-vacana ane kAyAthI hiMsaka svarUpI AtmAo samyagajJAna tathA cAritrarUpI dharmane meLavavAmAM paNa udAsIna, pramAdI ane AkAMkSA vinAnA hoya che. ahiMsA dharmanI ArAdhanA karavA mATe khAnadAnI maLI che paNa te anAryonA saMsargamAM AvIne hiMsaka mAge-pApanA raste javAnuM pasaMda kare che. pUrvanA puNyadaye dUdha roTalA khAI zake teTalI kamANI hevA chatAM paNa amerikAnuM suvarNa mArI pAse AvI jAya tevI nirarthaka ane niSphaLa bhAvanAemAM jIvanane asaMyamita ja rAkhe che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra 18. nipipAsa :-potAnA vyApAra, vyavahAra, bhASA, raheNIkaraNI, khAnapAna AdinA kAraNe vadhu eTale maraNa pAmelA ke vaira-virodhanA kAraNe zatrurUpe banelA jIvonI sAthe maitrIbhAva paNa sAdhI zakAto nathI. je kiyAe svArthI, lebhAMdha, kAmAMdha ane mehAMdha banIne karavAmAM Ave che tene pratikAra prAyaH karIne heI zakatA nathI, mATe badhAya jIvAtmAo sAthe maitrIbhAva sAdhavAnI pipAsA paNa temanAmAM kyAMthI hoya? 19 niSkarUNa -dharmanI janetA "dayAne prayoga sau jI mATe karI zakavAnI kSamatA paNa hiMsaka mAnamAM heI zakatI nathI. arthAta amuka ja pratyenI dayAne teo jANuM zakatA nathI-samajI zakatA nathI, te pachI tene jIvanamAM utArI dayAdevIne AzIrvAda meLavIne mAnava jIvanane saphaLa banAvavAne bhAva temane kyAMthI AvavAne hato? tema chatAM nAka kapAyelI mAvaDI jevI kadarUpI dayA temanAmAM kevaLa dekhAvA pUratI ja hoya che. 20. niya(naraka) -AvA hiMsake-mArake-ghAtakone mATe narakabhUmi ja zeSa rahe che. arthAt devadurlabha mAnavAvatAra meLavIne paNa ahiMsA-saMyama tathA dharmathI sarvathA nirapekSa ane kevaLa saMsAranI mAyAne-raMgamahelane zaNagAravAmAM hiMsA, durAcAra ane bega lAlasAmAM jIvana yApana karatAM chevaTe te hatAza bane che ane pArakA jInI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 31 hatyAthI baMdhAyelA varane bhagavAne mATe naraka tarapha prasthAna kare che. 21 meha mahAbhaya prakarSaka:-meha eTale AtmA- buddhi ane mananI mUDhAvasthA. mahAbhaya eTale cAre taraphathI bhayAkAMta. A baMnemAM pravRtti karanAra ane baMnemAM vadhAre karanAra mAnava mehamahAbhayaprakarSaka kahevAya che, 22. maraNa jaimanasya -tiSIo ke sAmudriko dvArA karelI mRtyu saMbaMdhI AgAhIone sAMbhaLyA pachI mANasa mAtrane dInatAnI prApti thAya te svAbhAvika che. tyArathI tene maraNanA ja AbhAsa thAya che. jemake-"huM marI jaIza te? mAro roga na maTyo te? A makAnanI bhIMta paDI jaze te bhegA karelA mArA dhananuM zuM thaze? ItyAdika bhAve tene satAvyA ja kare che. sArAMza ke saMsAranA pratyeka prasaMgathI ke padArthathI temane mRtyune bhaya bace rahe che. hiMsAnA A bAvIza svarUpa che. eTale ke hiMsaka-paradrohI, mAyA-mRSAvAdI, asatyasevI Adi nA judA judA prakAre kevA svarUpa-svabhAva bane che, te jANavA mATe ja sUtrakAre sauthI prathama svarUpanuM varNana karyuM che. je sarvathA yathArtha che. kAraNa ke, AdhyAtmika jIvana jIvavA mATe hiMsAnA svarUpa hajAre prakAre viddhakAraka hovAthI te sarvathA tyAjya che, jyAM hiMsakanA hoya che tyAM AdhyAtmikatA nathI hotI. adhyAtma eTale AtmAmAM ramaNa karavuM, thAya che. jyAre hiMsaka mAnava
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra keI kALe paNa AtmAmAM ramaNa karI zakyuM nathI. tethI hiMsakatA mAnasika hiMsakatA paNa sevavA lAyaka nathI. - hiMsAnA bIjA nAme (paryA) kayA kayA che? A sUtramAM hiMsA(prANavadha)nA 30 nAme jUdA jUdA prakAre batAvyA che. jemanuM tAtparya eka ja che, kevaLa zabdo ja jUdA che. skUla buddhi athavA aparipakava buddhinA ziSyane eka ja arthanI judI judI rIte samajaNa ApavAthI, eka yA bIjA prakAre paNa temane jJAnanI prAptinI saMbhAvanA zakya banavA pAme che, temaja arthazAna paNa daDha bane che. game te prakAre paNa AdhyAtmika jIvananI IcchA dharAvanAre hiMsAne samajavI ane tyAgavI sarvathA anivArya che. bhinna bhinna zabdo (paryAye) batalAvIne arthajJAna prApta karAvavAmAM jainAcAryonI bhAvadayAlutA sarvathA prazaMsanIya rahI che. vyavahAramAM paNa ApaNe joIe chIe ke vyakti eka ja che paNa judA judA samaye jUdA jUdA nAmethI temane saMbodhIe chIe, jemake -vardhamAna-mahAvIrasvAmI, devArya-kAzyapa, zramaNa, trizalAputra, tIrthakara, jinezvaradeva ane devAdhideva ityAdi zabdone artha (tAtparya ) eka ja che tema vyakti paNa eka ja che. kevaLa vyavahAranA kAraNe athavA bhakti vizeSane laIne judA judA samaye temanA nAma bhinna bhinna paDyAM che. tevI rIte prANIone prANavadha, vadha ja che, te paNa nimnalikhita 30 prakAre te prANavadhane jUdA ja zabdothI vyavahata
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 33 karAyuM che, je guNa niSpanna hovAthI pRthaka pRthapha prakAre prANavadhanA satyArthIne kahI jAya che. te A pramANe : 1, prANavadha:-prANIonA prANano vadha kare te prANavadha che. "prANA pRthaante vAyu-vanautayo triraMtu paMcendriyAzcendriyabalocchavAsanizvAsAyuSka lakSaNo davitra kALA ghArAtu ." (AT. 72) paganA aMgUThAnA nIcenA bhAgathI laI mAthAnI ceTInA mULa sudhInI spazendriya kahevAya che, jemAM hAtha-paga-udara-upastha apAna Adine samAveza thaI javAthI temane pRthaka Indriye mAnavAnI jarUrata rahetI nathI. jIbha Indriya, nAka Indriya, cakSurindriya ane zravaNendriya; A pAMce indriye, mana-vacana ane kAyabaLa, uvAsa-nizvAsa ane AyuSya A daza prakAranA prANa che. kemake jIva mAtrane pitAnA prArabdha zubhAzubha karmone bhegavavA mATe daza prANa sahAyaka kAraNa che. mATe prANone dhAraNa kare te prANI che. "yatra catra jJAna. tatra tatra vALI , catra yatra prA tatra tatra :' jIva vinAne bIjA keImAM paNa dazamAMthI ekeya prANa heta nathI tethI tene ajIva (jaDa) kahevAya che. sthAvara ane trasarUpe prANa be prakAranA che. pRthvI, prANI, agni, vAyu ane vanaspatimAM rahelA cha sthAvara nAmakarmanA udayavALA hovAthI sthAvara che. ane be-traNacAra tathA pAMca IndriyenA cha trasa nAmakarmanA kAraNe trasa kahevAya che. deve-nArake, cAra pagavALA, be pagavALA Adi garbhaja upapAtaja ane saMmUrNima ja je paMcendriya che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrI praznavyAkaraNa sUtra AhAra, zarIra, indriya, zvAsozvAsa, bhASA ane mana A pramANenI chae paryAptione pUrNa karI mRtyu pAme te paryAptA jIve che ane chellI traNane pUrNa karyA vinA ja mare te aparyApta che. paryApti nAmakarmane laI jIva paryAptA bane che ane aparyApti nAmakarmanA kAraNe aparyAptA kahevAya che. ekendriya jIne daza prANumAMthI sparzendriya, kAyadaLa, zvAsozvAsa ane AyuSya nAme cAra prANa che. be indriya jIne jIbha indriya ane vacanabaLa. teIndriya ane ghANendriya ane caturindriya jIvone cakSu vadhAre maLavAthI anukrame 6-7-8 prANa hoya che. asaMjJI paMcendriya jIne mana vinAnA 9 prANa ane saMjJI ane mana sAthe dase dasa prANa hoya che. pratyeka prANIne pitAnA prANu atyaMta pyAra hevAthI kaI paNa prANI keInAthI maravA mAMgatA nathI. sUtramAM prANavadha zabda che, mATe prANadhArI AtmAne keIpaNa ke badhAya prANone vadha kara, tADana karavuM, hanana karavuM, pIDita karavuM te prANavagha kahevAya che. je jIvahatyAne paryAya zabda che. koI paNa prANa pitAne prANathI pRthaka thavA mAMgate nathI, kemake-"sarve navA rUcharita govita..." pratyeka jIvAtmA jIvavAne Icche che. mATe prANane hAni pahoMcatA tenI jIvanazaktine paNa hAni pahoMcatI hovAthI AyuSyakarma hoya tyAM sudhI te rIbAte rahe che ane chevaTe maraNa pAme che, jemake jamIna sAthe paga ghasIne cAlavAnI
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 35 kuTevavALAnA page aLasIyA, kIDIo, maMkoDA vagere cagadAtA teo adhamuA te tyAM ja thayA vinA rahetA nathI ane vadhAre cagadAI gayA hoya te maraNa paNa pAme che. UThatAM, besatAM, mAkhI, macchara Adine dhakko lAgatA tenI pAMkha kapAI jatAM temane paNa maraNa zaraNa thayA vinA chuTake nathI. ItyAdi jANatAM, ajANatAM, IcchA ke anicchAthI agaNita jIvanA mArakane prANavadha nAmanI hiMsA lAge che. dazavaikAlika cUrNimAM "pAnAmavA te pATha savisaMgona" eTale ke khAna, pAna, UThavuM, besavuM, cAlavuM, pharavuM, belivuM Adi kriyAomAM pramAdavaza bIjA nA prANanI paravA na karavI te prANavadha che. yadyapi te kriyAo anivArya che te paNa DI kALajI rAkhe, sAvadhAnIpUrvaka rahe, viveka pagane khapa kare te nirarthakarUpe marAtAM che ke tenA prANonI rakSA sulabha banI zake che. pitAne potAnA prANe jema priya che tema prANuMmAtrane temanA prANa priya hovAthI koI paNa jIvane mAravuM- phaTakAravuM, chedavuM, teDavuM, bAphavuM te mAnava kartavya nathI. kemake, jIva hatyArAne mAnavatA sAthe prAyaH karI saMbaMdha hete nathI. pratyakSa joIe chIe ke-bakarA, gheTA, pADA, maraghA, sApa, Adine mAravAvALAonuM lehI uzkerAyeluM hovAthI vAte vAte, dhAriyuM, lAkaDI ke baMdukanI geLI mAratAM temane kaMpArI paNa AvatI nathI.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra 2. umUlanA zarIrAta:-joradAra vAvAjheDAthI vRkSa jyAre mULamAMthI ukhaDI paDe che, tyAre te nirjIva bane che, eTale jhADanA pAMdaDe, phaLe, DALe, meTI DALe, pupe je jIve vyApta thaIne rahyAM hatAM te jhADa zarIrane tyAga karI bIjA sthaLe janma dhAraNa kare che. jhADane paDavAmAM kAM te vAvAjhoDuM, mULamAM paDele agni, athavA kuhADA ke karavatane prayoga ja kAraNa hoya che, anyathA jhADane pADI nAkhavAnI tAkAta keInI hotI nathI. tevI rIte jIvane zarIrathI judo pADavAmAM hiMsaka mAnanA hiMsaDga mukhya kAraNa che. maDadAmAM prANa pUravAnI zakti purUSa vizeSamAM paNa hatI nathI te pachI bhAlAthI, dhAriyAthI, DaMDAthI koI paNa jIvanA prANa levA te zuM mAnava kartavya hoI zakaze? pratyeka mAnavanA zarIra poSaNa mATe dhAnya, kaThoLa, bhAjIpAle, mevA-miSTAnna, dUdha-pANI vagere padArtho vidyamAna hoya tyAre gAya, bheMsa, bakarA, maraghA, tetara Adine mArI tene mAMsathI peTa bharavuM te zuM rAkSasIya kartavya nathI? A kAraNe ja vItarAga paramAtmAoe kahyuM ke, sukhI ke duHkhI keI paNa jIvane mArI nAkhavAne praga kare te akSamya aparAdha che. 3. avizvAsa -bIjA jInA prANo sAthe khela khelanAra mAnava jIvasRSTine vairI hovAthI temanA pratye keIne paNa vizvAsa raheto nathI. kemake hiMsaka mANasanI cAla, bhASA, saMketa temaja bIjI badhI pravRttiomAM bIjA ane hAni pahoMcADavAne bhAva hovAthI, tenI asara bIjA ja
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 37 para paDatAM vAra lAgatI nathI. mATe ja hiMsakane joIne dANA caratAM kabUtare paNa phaphaDATa karatAM UDI jAya che, kUtarA bhasavA lAge che ane bIjA jIvamAMthI kaI karaDavAmAM, keI DaMkha mAravAmAM ane keIka dhAriyAthI mArI nAkhavAnA prayatnamAM hoya che. mATe bIjA sthAne ghAtaka ane avizvAsu baMne eka ja che. 4. hiMsyAvihiMsA :-je haNAya, marAya, chedAya temane hiMyA kahevAya che. tevA javAno vizeSa prakAre eTale vAraMvAra ghAta kare te hiMyAvihiMsA che. javAstikAyane tyAgI zeSa dravyo ajIva (jaDa) hevAnA kAraNe temanI hatyAne prazna upasthita thato nathI. paNa caitanya svarUpI AtmA cAhe game te zarIramAM haze te paNa karmavaza temane zarIrantara hoya che, mATe jyAM sudhI AtmA zarIrasagI che tyAM sudhI temanA jIvana-maraNa svAbhAvika che. keI paNa jIvane janma devAne adhikAra keInI pAse nathI, te pachI temane mArI nAkhavAne adhikAra mANasa pAse kyAMthI? konAthI? kevA rIte Ave ? game tene zAstro maMtrita jIvone deva-devInI sAme mArI nAkhavAnI paravAnagI ApatA hoya te te zAstro deza-samAja ke vyaktine mATe paNa zA kAmanA? jU, mAMkaDa, lIkha, sarpa, viMchI, vAgha, siMha, maraghA, tetara Adi che niraparAdhI hevAthI hiMsya (mAravA lAyaka) yadi banatA hoya te sauthI moTAmAM moTA aparAdhI ApaNA mAtA-pitA sivAya bIjA koNa? kema ke atyaMta kilaSTa (gaMdAmAM gaMdA)
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 * zrI praznavyAkaraNa sUtra , adhyavasAyamAM mastAna banIne ja maithunakarma karAtuM hoya che, te samaye mArI dharmapatninI kukSimAM kadAca kaI jIva paDe te saMta-vairAgI-zUravIra ke bhakta banI saMsArane uddhAra kare tevA bhAva purUSamAM AvavA atyaMta muzkela che. ane pitAnI kukSimAM jemAM cAre tarapha viSTA, maLa-mUtra, pitta-kapha, lehIcarabI jevA apavitra ane gaMdA sthAnamAM-sAva gaMdA sthAnamAM nava mahinA sudhI saMtAnane gUMgaLAvI mAranArI mAvaDI paNa aparAdhI zA mATe nahi ? tema chatAM paNa teo (mAtA-pitA) hiMya banatA nathI. te pachI jU-mAMkaDa Adine mAravAmAM ke temane vAraMvAra satAvavAmAM pApa nathI ema kema kahevAya? mATeja pApa hiMsyAvihiMsA che. kemake hiMsaka mAnava pramAdI ja hoya che, mATe ahiMsaka nathI. 5, akaraNaya-na karavA yogya vyApAra, vyavahAra tathA pravRttio karanAro mAnava hiMsaka hoya che, ane je hiMsaka che te samAja, dharma ane potAnA AtmAnA hita mATe paNa na karavAnA kAryomAM vilaMba karatuM nathI. kemake tevAone AvuM jJAna hotuM nathI ke devadurlabha mAnavAvatAra meLavavA mATe mAre gata bhamAM zuM zuM karavuM paDyuM che? devapUjA, dAna, ziyaLa, tapa ane pavitra bhAvenuM sevana meM keTaluM karyuM hatuM ? jenA pariNAme utkRSTatama A avatAra huM meLavI zako chuM. AvA vicAre temane na hovAthI kAryA kAryanuM bhAna, bhaNyAbhaDhyanuM jJAna kyAMthI hoya? A kAraNe A pavitra avatAra paNa hiMsAnA kAme karavAmAM pUrNa thAya che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 39 6. ghAsanA:-sarvAze nahi paNa dezathI ghAta kare te ghAtanA kahevAya che. 7. mAraNuM :-talavAra Adi vaDe prANanuM vijana karavuM te mArA kahevAya che. 8. vahaNu -lAkaDI, cAbuka Adi vaDe bIjA jIvone tADana karavuM te vahaNa (vadha) che. 9. udRvaNa:-kutUhala, mazkarI, IrSA athavA pitAnI kharAba Adatane laIne bIjA jIvene upadrava kare eTale ke, mRtyune cheDI bIjA badhA prakAranI pIDAo, yAtanAo, satAmaNIo, karavI. sArAMza ke bIjAonuM dhana yaza, AbhUSaNa, khetara, makAna, putra, zrI AdinuM haraNa karI sAmevALAne maraNa sudhInI pIDAo pahoMcADavI te uddaghaNA che. 10. tivANa-AmAM "ti ane vAyaNA" be zabda che. "ti ane artha traNa ane vAyaNane artha yAtanA-bheMsanA thAya che. sAmevALAnA mana, vacana, kAyA athavA zarIra, indriya ane AyuSya rUpa prANenuM hanana karavuM, temanI zaktione, mAnasika vicArane, pravRttione dabAvI devI, te tivANuM kahevAya che. athavA vizeSa prakAre jIvane prANethI chuTo kara te "tivANA" che. pitApitAnA puNya ane pApanA kAraNe meLavelA zarIra tathA Indri para sau jIvene agAdha prema-meha rahe che tethI temane maravAnI nahi paNa jIvita rahevAnI IcchA rahe
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrI praznavyAkaraNa sUtra te manAya tevI vAta che. A kAraNe jIva mAtrane jyAre pitAnA mAnasika vAcika ane kAyika baLa pratye mAyA rahelI che tyAre te temane lAkha rUpiyAnuM suvarNa, jhaverAta Ape ke maryA pachI tamArA mATe devakanI apsarAo taiyAra che tevA pralebhanethI teo bheLavAI jAya tema nathI, kemake-"jIvanAzA garIyasI." saMsAranI AvI sthiti niyata hovA chatAM paNa svArthavaza ke jIbhanI lAlasAvaza, athavA lAkha rUpIAnI kamANInA kAraNe, nAnA-moTA, cArapagA ke be paga jIvane mAravA, tathA jaMgalanA vRkrene vecAtA laI tenA kolasA paDAvI tene vyApAra kare pApa che. pitAnA hAtha nIce kAma karanArA nekarane vinA aparAdhe dhamakAvavA, gALe bhAMDavI, nekarIthI rajA ApavI ityAdi johukamIpUrvakanuM vartana, pApa ane zApane denArUM hovAthI mahApApa che. 11. AraMbha samAraMbha :-je jIne AraMbha (vinAza) karAya tene AraMbha arthAt jIva kahevAya che, temane upama kare te AraMbha samAraMbha che. athavA AraMbha eTale khetIvADI, hATa-havelI AdinA nirmANavaDe jIvane upamada kare te AraMbha samAraMbha che, athavA nAnA moTA ane judA judA prakAre satAvavA-trAsa de te AraMbha samAraMbha che. 12. AyuSyopadrava:-viSTAnA kIDA, jhADa mAtranA DALa tathA pAMdaDA AdimAM rahelA jIthI laIne gheTA-bakarA, sApa, vAgha, maraghA AdinA anaMta jIvone pitAnA AyuSyane nAza IcachanIya nathI. bhayaMkara rogamAM sapaDAIne rIbAte
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 41 mANasa ke pazu paNa vinA mate maravA IcchatuM nathI. tema chatAM sabaLa prANa nirbaLane mArate, satAvate, pIDate, revaDAvate ane trAsa dete AvyA che, tethI tene prANavadhaka kahevAya che. bIjA ane AyuSyakamane upadravita kare, bhedita kare, khatama kara, tene TUMkAvI deve ItyAdi prANavadhe ja kahevAya che. ApaNuM zarIra para kaI patthara mAre, cho ke talavAra mAre, ke gaLuM ke AMkha dabAve te pIDAkAraka havAthI ApaNane gamatuM nathI. tevI rIte bIjA janA AyuSyanI mazkarI karavI athavA pagavaDe temane cagadavA, hAthathI mArI nAkhavA Adi kriyAo kaI paNa jIvane na game te svAbhAvika che. pArakAnuM dhana-putra parivAra, strI ane chevaTe tenA mAnamaratabAne hAni pahoMcADavAthI paNa te jIvane maraNa tulya vedanAo bhegavavI paDe che. phaLasvarUpe temanA AyuSya TUMkAIne akALe mRtyune zaraNa thAya che. sUra athavA mIThI mazkarInA kAraNe paNa bIjA ne mRtyu jevI pIDAne anubhava thAya che. jemanI strI ke dhana harAI gayuM che teone paNa rIbAtA ane nisAsA nAkhatA ApaNe joIe chIe. tethI jinezvara dee inDiyAnA ke kaSAyonA gulAma banelAene jIvavadhaka kahyAM che. 13. mRtyu -bIjA jIvone aMzataH ke sarvataH mRtyunA zaraNe pahoMcADI devAvALA mAnavane prANavadhaka kahyo che. phaLaravarUpe AvA che bhavabhavAMtaramAM paNa cAre dizAothI bhayagrasta banIne vinA mote mare che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI praznavyAkaraNa sUtra 14. asaMyama -pAMce indriyanA 23 viSane ke cAre kaSAyane dabAvI devAnI zakti jemaNe keLavI nathI teo asaMyamI che. A asaMyamabhAva ja para jIva ghAtaka banyA vinA rahetuM nathI. te A pramANe sparzendriya vazavartI AtmA amaryAdita hovAthI pitAnI dharmapatninI jema bIjI parastrIonA sparza sukhane cAhanAre hoya che ane tema karI Aje, kAle ke parama dahADe pitAnA mahAna upakArI mAtApitAne paNa vizvAsaghAta karanAra bane che, te pachI pArakA jIne vizvasanIya kevI rIte banaze ? jIbha indriyanA gulAmene abhaya, apeya ane avAcya bhASA bolavAmAM viveka rAkhatAM keIe joyA nathI. tevI rIte AMkha ke kAna IndriyenA gulAmone paramAtmA sAthe paNa saMdhi nathI thatI te bIjAo sAthe saMdhi karaze temAM khAtrI zuM ? AvI rIte kodhA mAnava keIne jigara-dasta banate nathI madA mAnavane vaDile pratye paNa aNagame thatAM avinayI banatAM vAra nathI lAgatI. mAyAvI ane lebhI mAnava paNa game tyAre game tene drohI banI zake che. A kAraNe arihaMta paramAtmAoe asaMyamabhAva tathA tevI pravRttio ane ceSTAone paNa prANAtipAtane paryAya kahyo che. 15. kaTaka mardana :-kaTaka eTale pitAnA tAbAmAM rahelA sazastra sainikevaDe athavA potAnA hAthamAM rahelI lAkaDI, charI, capu, talavAra ke baMduka, chevaTe netaranI soTIvaDe bIjA jIne saMtApavA, pIDita karavA, dhamakAvavA ke temanuM upa
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 43 mana karavuM te upacArathI prANavadha ja kahevAya che. ApaNAthI tAkAtavara purUSanA hAthamAM rahelA zastravaDe ApaNe jIva jema hathelImAM AvI jatAM vAra karatA nathI tevI rIte ApaNAthI nirbaLa mAna ApaNI pAse rahelA zastrovaDe bhayagrasta banyA vinA zI rIte raheze? ane bIjAone game te rIte paNa bhaya ApanAra pine nirbhaya zI rIte banaze? tathA nirbhaya avasthA prApta karyA vinA siddhazilAnA saMpAna para ArUDha thavAne prasaMga kayAre sAMpaDaze ? 16. yuparamaNa -jIvone pita pitAnA prANathI viyukta eTale chuTA karavA te paNa prANavadha che. pratyeka jIvAtmAne pitAnA prANa pratye agAdha prema hevAthI jyAre jyAre pitAnA prANa para khatare dekhAya che tyAre hIrA-motI, sonuM, cAMdi, hATa, havelI pratyenI mamatAne tyAga karI sauthI pahelA pitAnA prANone bacAvavAno prayatna kare che. AvI sthitimAM koIne paNa prANa viyukta kare hitAvaha nathI. 17. parabhava saMkamakAraka :-halana calana, bhASaNa, UThavuM, besavuM, UbhA rahevuM, lAMbA TAMgA karI besavuM Adi upagazUnya kriyAomAM para chAnuM hanana, mAraNa, tADana, tajana, ardhamaraNa ane kadAca mRtyune zaraNa thavAnuM paNa nizcita che. A pramANe bIjA jInA bhavAMtara mATe nimitta bananAra pitAnA bhavAMtarane ochA kaI rIte karaze? A kAraNe tIrthaMkara paramAtmAe kahyuM ke bhAgyazAlin ! tAre
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 * zrI praznavyAkaraNa sUtra je bhavanAM AMTA ochA karavA hoya te tArA vivekahIna, upagazunya, dayAbhraSTa ane ajJAnanA kAraNe para jIne vidyamAna zarIra cheDAvI bIjo avatAra prApta karAvavAmAM tuM kyAreya nimitta banIza nahi. sArAMza ke parajInI mazkarI ke hanana karavA mATe tArUM jIvana upayukta karIza nahi. 18. durgati prapAta:- bIjA ne ghAtaka banate mAnava pitAnI jAtane ja narakagati tarapha prasthAna karAvavAne mArga saraLa banAve che. athavA durgati prApta karAvavAmAM jIvahiMsA mukhya kAraNa che. anAdi kALathI ApaNe AtmA mehamAyAvaza banIne paraghAtaka, paradrohaka ane paraniMdaka banate AvyA che. te kAraNe te te pApa saMskArone tyAga kare te ja sAcI vidyA che. Ama samajIne dhIme dhIme samyakracAritrane potAnA jIvanamAM utAre te pUrvabhavIya kusaMskAre potAnI meLe ja nAza pAmatA jaze. anyathA zarIra, mana ane vacanamAM rahelI hiMsAjanya caMcalatA, dveSane aMta nahiM AvatAM jIva mAtrane durgatinI musApharI ja bhAgyamAM raheze. kadAca thoDA ghaNA puNya karmone laI devalokamAM javAnuM thAya, te paNa tyAMya hiMsakabhAne udbhava nakArI zakAya na hovAthI teo pitAne devabhava pUrNa karIne pAchA durgati tarapha javA sivAya vacce ekeya sagatinuM sTezana temanA bhAgyamAM nathI. 19. pApake 5:-bhavabhavAntaramAM saMcita karelI apuNya karmonI prakRti, pravRtti ane vRttionuM piSaNa
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 45 karanAra tathA sanmArgathI bhraSTa karAvI asampravRttiomAM rasa lete karAvanAra athavA mAnava mAtrane kepa, krodha, zeSa, nindA, ISya, mAtsarya, vaira ane virodha karAvanAra keNa? javAbamAM devAdhideva paramAtmAe kahyuM ke-je mAnava hiMsaka, svAthI ane lebhAnya che tenA mATe badhAya asanmArga udghATita ja hoya che, arthAt teo potAnI kodhAdika vRttione ke pravRttione kyAreya paNa maryAdita karavA mATe saphaLa banI zakatA nathI. "nityAreSastapasvI" A anubhavAtmaka vacana ja kahI Ape che ke-tapasvI jIvanamAM paNa yadI tenA Antara jIvanamAM khUNe-khAMcare paNa svArtha, bha, mAna ke pratiSThA prApta karavAnI tamannA haze te game te nimitta maLatA game te tapasvI paNa kaMdhe bharAyA vinA rahevAne nathI. mATe ja kahevAyuM che ke "svAthI jIvana ja hiMsaka jIvana che." kemake pitAnA svArthonI pUrNAhuti na thatAM game tene paNa krodha AvyA vinA raheto nathI. krodhane kaSAya kahevAne Azaya eTale ja che ke tene saMsAra TUMka thato nathI paNa vadhavA pAme che. "kaSAyI ane kasAI' A baMne zabdo eka ja arthanA vAcaka che, kemake prAkRta bhASAmAM 'Sa" ane "yarane lepa thatAM kasAI ja zeSa rahe che. je sva ane parane ghAtaka hoya che. 20. pApalobha :-prANa dhAraNa karanArA prANIonA prati pradezamAM puryA vinAnA karmone bhAre vadhAre hevAnA kAraNe temane pApamaya kAryo karAvavAmAM lebha sabaLa kAraNa manAya che. vRddho paNa kahe che "pApane bApa ja le che"
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 * zrI praznavyAkaraNa sUtra pachI cAhe te putralebha, dhanalebha, mAna-pratiSThAbha, pustakalebha, ziSyalebha Adi hoya tenAthI pApane ja saMcaya thaze. kemake apavAda sivAya koI paNa padArtha keIne paNa anAyAse maLatuM nathI, tethI IcchI vastune meLavavAne mATe AMtarika lezyAomAM pheraphAra thayA vinA rahevAnuM nathI. 21chavi cheda -pitAnA zarIranA keI paNa bhAgane kapAvavAnuM ke chedAvavAnuM keIne paNa gamatuM nathI. paraMtu lebha ke zRMgAra rasanA zekhIna banelA pitAnA Azrita rahelA baLada, gAya, ghoDA temaja nAnI umranA bALake ke bAlikAonA nAka, kAna chedAvI nAkhe che te samaye ApaNe sau pratyakSa anubhavIe chIe ke te bAluDAo reyA vinA rahetA nathI. khasI (napuMsaka-jananendriya cheda) karatAM baLadene joyA pachI khabara paDaze ke A pApakarma keTaluM badhuM bhayaMkara che. tethI A karmane prANaghAtaka, dukhetpAdaka kahevAmAM AvyuM che. papha, pAuDara, lipasTIka, ne tathA amuka prakAranA sAbuomAM paDatI carabIne jAnavarenA zarIramAMthI kaI rIte kADhavAmAM Ave che? te joyA pachI ja Asanna bhavyatA ane ahiMsA dharmane rAga haze te zarIra prasAdhananA te padArtho sauthI pahelA tyAga karavAmAM Avaze. rAga ke dveSamAM AvIne svakIya ane parakIya zarIranA paryAyane hAni pahoMcADavI temanA AtmAne duHkha ApavuM athavA kaSAya leza kare ke karAva java vadha ja che. mATe prayatnapUrvaka tene tyAgavAne prayatna kare.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 47 22. jIvitAntakaraNa -jIvanadhArI prANIonA jIvana sAthe krura mazkarI karavI, temane bhUkhe maravA jevI dazA prApta karAvavI ke potAnI vAsanAnI jALamAM phasAvavA nahi mAMgatI kanyAone kalaMkita karavA mATe tanatoDa jUThA prayAsa karavA athavA temane nAza thAya tevI bhUmikA UbhI karavI, athavA pitAne AzritanI vRtti ane pravRtti dabAvI devI, athavA tenA AMtarika jIvanamAM zeka saMtApa karAve te vadha che, hiMsA che, hatyA che. jene jinezvaradevoe sarvathA tyAjya kahI che. 23. bhayaMkara :-sAmevALAnA dhana, mAna, pratiSThA, yaza, kIrti, putra, strI, AdinuM haraNa karavAthI temane zeka, saMtApa AdinI UMDI ane bhayaMkara vaitaraNImAM nAkhI devA, te atIva, bhayaMkara pApa hovAthI tyAjya che, mATe hiMsAne paryAya che. 24. DaNakara -ANa eTale pApa karAvanAra, pApI bhASA bolAvanAra ane pApa vyavahAra karAvanAra hovAthI A hiMsakarma choDavA lAyaka che. game te nimitte bIjAone duHkhI banAvI ApaNe pApalezyAnA mAlika banIe, athavA ApaNuM kAraNe bIjA ne pApakA ke pApanA bhAve karavA paDe te baMne mArgone tyAga karyA vinA hiMsA nAmanI rAkSasInuM jora ochuM thavAnuM nathI, te vinA dayA devInI ArAdhanA vAMjhaNa rahevA pAme temAM zuM Azcarya! sArAMza ke paMcendriya pazuonuM ane manuSyanuM hanana, mAraNa Adi kyAreya satkArya banI zake tema nathI.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 * zrI praznavyAkaraNa sUtra 25. varya-jIva mAtrane mATe hiMsakavRtti, hiMsa pravRtti moTAmAM moTuM pApakarma hovAthI te pApane lepa, saMbaMdha ane nikAcana vA jevuM manAyuM che, athavA jemanAM jIvanamAM savivekanA dIpa prajvalita thayA che, tevA pApabhIrU AtmAone avazyameva tajavA lAyaka che. A kAraNe ja varyane prANAtipAtane paryAya kahevAya che. AnA sthAnamAM sAvadya pAThAntara paNa che. legyAomAM jyAre gaMdu tatva praveza kare che tyAre temanA mAlikanuM jIvana ane kriyAo sAvadha ja hoya che. avadha eTale pApa ane sAvadya eTale papapUrNa, pApasahita, pApamaya pravRtti ane vRtti. 26. paritApanapUrvaka Azrava -Ama te mRSAvAdAdine paNa Azrava ja kahyo che te paNa temAM prANavadhanI bhajanA che arthAt thAya ane na paNa thAya. paraMtu mULa sUtramAM prANavadha sAthe Azrava mUkayo hovAthI ahIM daze prANamAMthI kaI paNa prANane hAni karavArUpa Azrava levAno che. sArAMza ke svArthavaza, mazkarIvaza kAmavaza kekaSAyavaza thaIne sAmevALAne prANone hAni pamADavI te paritApana Azrava kahevAya che. 27. vinAza -"na dhAtu adarzana arthamAM hevAthI zvAsozvAsa Adi dvArA prANIone prANane saMpUrNa rIte khatama karavA te vinAza che. 28. niryApanA -vizeSa prakAre prANInA prANane khatama karavAmAM je prayajaka heya te niryApanA kahevAya che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznavyAkaraNa sUtra 49 29 guNa virAdhanA:-guNa ane guNI paraspara dUdha ane sAkaranI jema ekAkAra thayelA hovAthI nigedavatI jIvane paNa jJAnAdi guNe aspaSTarUpe hoya che. nigeda ane ekendriya jemAM te guNe aspaSTa che jyAre be indriyAdi jImAM kamazaH spaSTa thatAM kevaLajJAnImAM tenI caramasImA samApta thAya che. A kAraNe ja je jIvAtma enI virAdhanA ke hatyA karIe chIe, temanAmAM paNa DeghaNe aMze dezavirati, sarvavirati athavA bhadrakatA, saumyatA, zItalatA Adi guNenI e chevatte aMze, dazya ke adazyarUpe paNa vidyamAnatA hoya che, mATe prANaghAtaka mAnava, sAmevALAnI hatyAmAM bhAgIdAra banatA temAM rahela cAritrAdi guNene paNa ghAtaka bane che. athavA hiMsaka, mAraka, ghAtaka, nidaka mAnava, jyAre sAme vALAnI virAdhanArUpa hatyane bhAva kare che tyAre tenI vezyAemAM pheraphAra thatAM arthAt zubha lezyAnA badale azubha lezyA AvatAM ja teTalA samaya pUratA paNa temAM rahela, utpAdita karela, guruonA ke svAdhyAyanA baLe vRddhigata thayelA cAritrAdi guNonI virAdhanA thayA vinA rahevAnI nathI. matalaba ke sva ane paranA guNane virAdhaka prANAtipAta che. uparokta ra9 saMkhyAnA paryA ane Adi zabdathI bIjA paNa zabdo jIva hiMsAnA paryAye ja che. mAnyuM keA badhAya paryAyene bhAvArtha lagabhaga eka ja che, te paNa maranAranI ke mAranAranI, nighanI ke niMdakanI, ghAtya ke ghAtakanI legyAomAM tAratamya hevAthI, athavA bhinna bhinna
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 % zrI praznavyAkaraNa sUtra zabdothI hiMsAkarmane samajI zake tevA AzayathI paryA dvArA vastune nirdeza karavAnI bhAvadayA jainAcAryonI akabaMdha che. yadyapi upara batAvelA badhAya tathA Adi zabdathI sUcita bIjA paNa hiMsAnA paryAye che. tema chatAM keTalAka paryAyAmAM lezyAnI tIvratA vadhAre hovAthI bhavAMtaramAM atyanta kaDavA phaLa denArA hoya che. jyAre keTalAka paryAya dvArA thatAM hiMsAnA kAryo vyavahAramAM asabhya ane asundara jevA lAge che, jema ke kUtarAne ThaMDe kema mAre che? vichI para patthara zA mATe pheke che? ATalI badhI gALo bhAMDavAnuM kAraNa? mArge cAlatAM vanaspatine kema kApe che? paga ghasIne cAlatA zarama nathI AvatI? nIce kIDA moDA cagadAI jaze te? ItyAdika kAryomAM prANIone prANane hAni pahoMce ja che. mATe ahiMsaka bhAva dharAvanArAoe vyavahAramAM asuMdara ane asabhya lAgatI virAdhanAne paNa cheDI devAne bhAvuM rAkhavuM joIe. ' , jIvahiMsAne karanArA koNa? praznanA javAbamAM devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIe pharamAvyuM ke saMsAramAM cetana ane jaDa be padArtho che. temAMthI jaDa sarvathA caitanya rahita hovAthI tene pitAnI svAbhAvikI gati nathI, mATe patthara pitAnI meLe koInuM mAthuM phoDate nathI, lAkaDI svayaM kaMI paNa karI zakatI nathI, kuhADI, talavAra, bhAle, baMduka ke emaba pitAnI meLe keIne paNa mAravA mATe preraka banI zakatA nathI. paraMtu te
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 51 padArtho jyAre caitanyazaktisampanna manuSyanA hAthamAM Ave che, tyAre sAmevALAne pitAne zatru-niMdaka-IrSyALu samajIne lAkaDI Adine hAthamAM laIne IrAdApUrvaka bIjAne phaTakAre che ane sAmevALe marI paNa jAya che athavA adhamuo thAya, hAtha-paga-AMkha-nAka Adi zarIranA avayave kapAIne jUdA paNa paDe che. matalaba ke jaDa padArtha svayaM ghAtaka nathI paNa caitanya jIva ghAtaka che. pUrvabhavanI ArAdhanA ke virAdhanAnA kAraNe mAnava paNa be jAtanA hoya che, yadyapi zarIranI racanA eka samAna hevA chatAM te zarIrarUpI bhADAnA makAnamAM jIvAtmA birAjamAna cheje anAdi kALanA anaMta bhamAM, anaMta che limitrIbhAva ane zatrubhAvanI keLavaNI lIdhelI hovAthI huM jo A cAlu bhavamAM udita thatAM ja- | saMyata - asaMyata virata - avirata gamaya - upaga zUnya gamaya - azubhagamaya vidhi vijetA - Indriya gulAma dharmamaya - dharmarahita pAdi ane bhAvamAM rahenArA te te jIvanI vRtti ane pravRtti eka bIjAthI sarvathA judI hoya che, mATe ja eka jIva samatAne upAsaka, bIje samatA zabdane viparIta karatA tAmasa jevo che. eka God che, bIje Dog che. . / zAsana sATa kramAMka 700 8 29 30 nADI, amadAvAda sthAna
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ para * zrI praznavyAkaraNa sUtra asaMyata-avirata mAnavane jANIe te pahelA saMta ane virata Adine jANI levA ThIka raheze. judA judA zAmAM te te zabdanA karAyelA artho nIce pramANe jANavA. saMyata, saMyama ane saMjama zabdomAM pratye bhinna hovA chatAM artha eka ja che. (1) nAma-norama: (ThANaga-323) jaina zAsane pApasthAnake 18 kahyAM che. mATe je karavAthI pApa ja lAge te pApasthAnaka che, tene zAMta kare, tenA dvAra baMdha kare ke temane sarvathA nimaeNla karI nAkhe te pApaparama kahevAya che. jIvanamAM sauthI pahelA pApane oLakhavA, temanAmAM rahelI ghAtaka zaktine jANavI ane AtmAne mATe temanAmAM keTalI bhayaMkaratA che te jANavI ane jyAre tenA sevanane avasara Ave tyAre temane sammacAritra vaDe dabAvI devA, zAMta karavA te pApeparama kahevAya che, je saMyama che. (2) rUDhi noAi saMyamavAnuM (AcA, 750) zarIradhArI jIva jyAM sudhI pAMce Indriyene gulAma hoya che, tyAM sudhI cAre kaSAyanI vidyamAnatA nakArI zakAtI nathI. kaSAyavaMta AtmAnA mana, vacana ane zarIra nAmanA traNe ye duSTa, duprayukta hovAthI temane ekeya vrata levAnuM SiAya tema nathI. mATe je cha vratanI maryAdA vinAnA hoya che teo prakArAntare paNa hiMsaka vRttine utpanna karAvanArI paccIsa kiyAethI yukta ja hoya che tethI indriya ane
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 53 mananA gulAmane mATe pApanA dvAre sarvathA ane sarvadA uddaghATita hoya che, paraMtu viziSTatama purUSArthanA mAlika pitAnA adamya utsAha vaDe jyAre saMyama tarapha prasthAna kare che, tyAre temanI Indri ane mana paNa saMyamita thatAM sarvAze ke apaze paNa papadvAra baMdha thAya che. - ( 3 ) gvAra thAvAna nivRtta thanaH (uttarA. 114) (4) sathaTyurataH (AcA. 322) jIva mAtrane jJAna tathA ajJAnanA viSayamAM upaganI mAtra tAratamyathI vadhAre ke ochI rahelI ja hoya che. kemake "kAyojavara gIvIM kSaNa" jIvanuM lakSaNa ja upaga che. jyAM sudhI jIvane mithyAdarzana vartatuM hoya che, te samaye tenuM jJAna paNa ajJAnarUpe hevAthI tene upaga ajJAnamAM hoya che. mATe ja hiMsA, jUTha, corI, maithuna ane parigrahanI mAyAmAM mana, buddhi, Indriya ane AtmA paNa mazagula banIne te te pAMpanA kAryomAMthI chuTakAro meLavI zaktA nathI. paraMtu koIka zubha ghaDIe jyAre tene samyagadarzananI ta. prApta thAya che tyAre tenuM ajJAna jJAnarUpe pariNata thatAM te pitAnA jIvananI pratyeka kriyAomAM upayogavaMta thAya che ane pRthvIkAya, jaLakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAyanA jInA hanana, mAraNa, tADana ane tarjanarUpa hiMsaka kAryothI yathAzakya pitAne bacAvI le che, A kAraNe jIvamAtranuM rakSaNa karavuM saMyama che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrI praznavyAkaraNa sUtra saMyacchati sma sarvasAvadyayogebhyaH samyaguparamatismeti saMyataH / jemAM pApa rahela che tevA sarva sAvadha vegathI virAma le te saMyata kahevAya che. A zabdamAM "sam " upasarga pUrvaka "yama" dhAtu che. jene artha "baMdha karavuM, kupha rAkhavuM, virAma pAmavuM" thAya che. arthAt bhavabhavAMtarathI AtmAnA pratipradezamAM rahelA pApamArgone tapazcaryArUpI AgamAM bALI nAkhavA ane navA pApanA dvAra baMdha karavA tene avarodha kare ke tenAthI vizrAMti levI te saMyama che. virayane artha paNa spaSTa che. bhUta ane bhaviSyakALamAM bIjA jInI virAdhanAne tyAga kare, yAvatuM mana-vacana ane kAyAthI kedanI paNa virAdhanAthI virAma le te viratane artha che. upara pramANe saMyama ane viratanA bhAva jemane prApta thayA nathI te asaMyamI ane avirati jenA jIvanamAM pApamArgo ughADA hovAthI teo game tyAre paNa nAnA meTA jIvone vadha karI zake che. anupazamaka -jemaNe pitAnA jIvanamAM upazamabhAva keLavavAne abhyAsa karyo nathI, teo nimitta maLatA ke na maLatA game te jIvone mAravAnA ke marAvavAnA bhAvavALA thaIne jIvahiMsAo kare che. mana-vacana ane kAyAnA vyApAramAM eTale ke kAyika-vAcika ane mAnasika vRttiomAM ane pravRttiomAM duSTa tatva raheluM che, te jIvAtmAo paNa hiMsAparaka hevAthI judA judA prakAre bhayaMkaramAM bhayaMkara jIvahiMsAne karyA vinA rahetA nathI; mATe potAnAthI para bIjA ja pratye dveSavALA ja hoya che ,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * papa teo kevA kevA jInI hatyA kare che? A vAtane sUtrakAra svayaM kahI rahyA che. mahApuNyadaye maLelI ane prayatna vizeSathI vadhArelI buddhinA mAliko pAse jyAre samyagajJAna ane samyaphacAritra hetA nathI, tyAre temane aviveka khUba ja vadhI jAya che, pariNAme vivekabraNa buddhine asanmArge, pApa mAge gayA vinA bIje mArga nathI, tevo ne svabhAva che kesvArtha vaza, mAyAvaza, kAmavaza ke ajJAnavaza pitAnA AtmAne ke vyaktitvane ja khyAla na hovAthI, para jIvonA temanI nirdaya hatyAnA, temanI sAthe vaira-virodha vadhAravAnA tathA narakagatinA phaLe bhegavavAnA khyAlA kyAMthI hoya? A kAraNe teo judA judA ne haNe che, mAre che, kATe che ane te dvArA pitAnI jIvikA calAve che. jIvAtmAo traNa prakAranA che. (1) pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspati rUpa sthAvara jI. (2) be indriya, traNa indriya ane caturindriya rU5 vilendriya che. (3) pAMca Indriye jemane maLI che te paMcendriya che. (1) jaLacara-pANImAM cAlanArA. (2) sthaLacara-pRthvI para cAlanArA cAra pagavALA ane chAtI ke hAthathI cAlanArA jIve
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (3) khecara-AkAzamAM uDanArA. (4) deva-nAraka ane manuSya che. deva ane nAnI draDhya hatyA azakya che, ane bIjA paMcendriya jInI hatyA sulabha che, mATe sauthI pahelA jaLacara jIne kahe che, jaLacara cheH pAThINa-samudramAM thanArA meTA mAchalAo. timi-moTA kadAvara mAchalA, jemanI laMbAI ceDAI miTI hoya che. A timiMgala-timi nAmanA mAchalAne paNa gaLI jAya te kadAvara maDhya timigala kahevAya che. A uparAMta bIjA paNa mAchalA jANI levA. judI judI jAtanA deDakAo, mAMsa ane asthi nAmanA kAcabAo, sUDA ane matsya makara nAme magaramaccha, grAha, dilISTaka, maMduka, sImAkAra, pulaka ane zizumAra vagere grAhe che. A pramANe pANImAM janmanArA, moTA thanArA bIjA paNa jaLacara jIne nirdayI mANase mArI nAkhe che. sthaLacara che -pRthvI para pitAnA paga mUkIne cAlanArA ja sthaLacara kahevAya che. te A pramANe - kuraMga, haraNa, rUsa vagere mRgajAtine pazuo saraMbha, aSTApadaje hAthI jevA vizALakAyane paNa pitAnI pITha para besADI de che. camara-camarI jAtanI gAya. saMvara, zAbara-jenA
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 zrI praznavyAkaraNa sUtra ke pa7 ziMgaDAmAMthI bIjI aneka zAkhAo nIkaLe che tathA tenI bhasma banIne zAbaraziMga bhasma tarIke jAhera che. urabhra, gheTuMjenA vALanI kAmaLI tathA eghAnI dazIe bane che. zazaka, sasaluM, prazara-jaMgalamAM rahe che ane be kharI hoya che. rohita-cAra pagane prANI che. haya (gheDa), gaja (hAthI), khara (gadheDuM), karama (uMTa), khaga (geMDo) tenA hADakAmAMthI cUDA-baMgaDI Adi vastuo bane che. kALA ane lAla moDhAnA vAMdarA, gavaya (rejha) gAya jevuM hoya che. vRka-jaMgalamAM rahe che ane nakha joradAra hoya che. ziyALa, kela, zukara (jaMgalI bhaMDa) je khataranAka jAnavara che. mArkora paNa hiMsaka hoya che. kela zukara sAmAnya zukara karatAM moTuM hoya che. zrIkaMdalaka tathA AvanaM-te eka kharIvALA AraNya pazu che. seMkaDIte bahu ja cAlAka hoya che. gokarNa, mRga, haraNa, mahiSa, pADe, vyAgha (vAgha), chAgala (bakarA-bakarI), dIpikA (duA) te dIpaDA jevuM hoya che. zUnI-jaMgalI kUtarA, tarakSa, akSa ane bhala (bhASAmAM rIMcha kahevAya che). zArdUla (siMha), dIpaDe A badhAya paMcendriya sthaLacara jIve che. uraparisa - sAmAnya sarpo avAja thatAM bhAgI jAya che. ajagara temanAthI moTo, dhIme cAlanAre ane pita nA zvAsamAM eTalI badhI tAkAta dharAve che ke pAse rahelA cAra page jAnavane ke be paga manuSyane paNa kheMcIne pitAnA peTamAM padharAvI zake che. gesa-phaNa vagarane sApa che, prAya karI bemukhI heya che. varAhi nAmanA sarSanI
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrI praznavyAkaraNa sUtra AMkhamAM jhera hevAthI jenA para najara paDe tene yamavastI thavAnuM rahe che. mukulI nAmanA sarpanI pheNane vistAra zeDo hoya che. AzAlikA sarponI aneka jAtamAMnI eka jAta che, te gAma-nagara AdinI nIce utpanna thAya che. maheragavizALakAya ane manuSyalekathI bahAra utpanna thAya che. ItyAdi urapari sarpo, chAtIthI cAlanArA hoya che ane paMcendriya hoya che. bhUja pari sarSa:-kSIrala, zaramba ane seha (sADI) A traNe je kAMTAnA zarIravALA ja che. godhA (pATalA ghe) jenAM pagamAM kudaratI bakSIsa hevAthI, rAtanA rakhaDanArA, cora leke tene pitAnI pAse rAkhe che. ane tenI pUche rezamanI dorI bAMdhe che. tyArapachI mALe javAnuM hoya te bhIMta para ghone pheke che. tyAM te majabuta cUMTI jAya che. ane te derI dvArA core, vyabhicArIo, badamAse pitAnA lakSya sthAne pahoMcIne pitAnuM kArya kare che. kALA-ghoLA, gharanA, khetaranA uMdara, moTA uMdara, neLIyA, kAMcIDe, jAhaka, maMgusa tathA khIsakelI, gaLI ItyAdi hAthathI cAlanArA hovAthI bhUjAri sarSa che. khecara:-kalahaMsa, kaMkapakSI, bagaluM, sArasa, ADApakSI, seTI, kalala, vaMjula, pAriplava, popaTa, zakuna, devacakalI, hiMsa, dhArtarASTraka, bhAsa, kulIkeza, jhAMca, dagatuMDa, DheNI, kAluka, sUcImukha, kapila, piMgalAkSa, kAraMDaka, cakravAka, kurara, garUDa, piMgala, zuka, mora, menA, naMdImukha, naMdamAnaka, keka,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 59 bhaMgAraka, koNAlaka, cAtaka, tetara, baTara, lAvA, kapila, kabUtara, pArevuM, cakalI, DhiMka, kUkaDo, mesara, cakara, hada, puMDarika, karaka, samaDI, bAja, kAgaDA, tacASa, vALa, camagAdaDa, vitatapakSI, samudrapakSI, ItyAdi jAnavara pitAnI pAMkho vaDe AkAzamAM uDanArA hovAthI khecara kahevAya che. A uparAMta bIjA paNa jaLacara, sthaLacara ane khecara jIve jANI levA tathA be Idriya, te Indriya ane caturindriya jIve paNa jANavA A jIva mAtrane potapotAnA prANa priya hoya che. eTale ke upara pramANenA muMgA prANIone paNa pitAnI indriye, mana, zvAsozvAse ane AyuSya pratye agAdha prema hovAthI teo maraNa janya dukhethI sadaiva bhayagrasta ja hoya che. tethI te bicArA muMgA prANIone mAranArA kharekhara adhArmika che. jIvone mAravA mATenA kAraNe kayA kyA? uparanA sUtramAM prANuonA prANa vadhanA prakArone kahyAM have pAchaLanA sUtramAM zAstrakAra pite te te pazuone kayA kAraNe mAravAmAM Ave che, jemake gAyane mAravAmAM AvI te zA mATe? kasAIkhAnAmAM gAyane mAranArA jallAdo (kasAIo), tenA mAlike, chevaTe sarakAranA IzAre cAlanArA ThekedAre, kasAIkhAnA calAvanArI myunisipAliTIo, khAnagI saMsthAo ane tenA para dekharekha rAkhanArA ophIsarane niya rIte mUMgA prANIone mAravAnuM kayuM kAraNa? gAya 1 -
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 * zrI praznavyAkaraNa sUtra ke baLadane mAryA pachI teonuM cAmaDuM, mAMsa, lehI, hADakA, ziMgaDA, carabI vagere padArtho karoDo rUpIyAonuM huMDiyAmaNa kamAvIne Ape che te ApaNe sAmayika patra dvArA jANIe chIe. A pramANe gAya Adi bIjA jAnavaranA mRtyu pachI temanI kaI kaI vastuo kayA karyA kAmamAM Ave che te jANavAno prayAsa karIe. paNa A jIva mAtranuM zarIra rasa, lehI, mAMsa, meda, hADa, majajo ane zuka, A sAta dhAtuone AdhAre TakI rahyuM che. prANI je kaMI kherAka khAya che tenuM kramazaH mAte dhAtuomAM pariNamana thAya che. jenAthI pitAnA AyuSyakarmanI chelI sImA sudhI teo pitAnA parivAra sAthe sukhapUrvaka rahevA pAme che. aniSTa karmone vipAkarUpe viSTAne kIDe bhale viSTAmAM rahetA hoya te paNa tene temAM je sukha che. A rIte bIjA pazue ke paMkhIone mATe jANavuM. - 84 lAkha javAninA jemAM manuSya ja sarvazreSTha prANI che. paraMtu te jyAre dubuddhi, Indriya gulAma, mehamAyAmAM bebhAna ane bemaryAda bane che tyAre tenI badhI zaktio, jJAna-vijJAna, caturAIcAlAkI, vastRtva, vyaktitva ke kavitva AdinI paMDitAI paNa parajInI hatyA mATe tathA temanA sAte dhAtuonA vikaya dvArA lAkhopati banavAnA kAme Ave che. pazu-paMkhInA zarIranA kyA kyA aMge kyA dezamAM vadhAre khapaze te mATe TapAla, tAra ane chevaTe dezadezAntaramAM jaIne paNa te te vastuone niyati karavAne
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 61 AgrahapUrvaka vyApAra karaze. khAnagI ke sarakArI kasAIkhAnAmAMthI te te vastuonI kharIdI karI paradeza mekalavAnI vyavasthA karaze. pitAnI meLe marelA jAnavaronA cAmaDA narama hatA nathI, mATe jIvatAM Dherene mazIna dvArA mRtyune ghATa utarAvIne paNa temanuM AkhuM ne AkhuM cAmaDuM utArI levAmAM Ave che je narama hoya che. paradezanA ke dezanA vyApArIo tene kharIdIne temAMthI blAujha, mejA, TepInA ke ghaDIyALanA paTTA, manIbega, henDabega, bistara Adi hajAro prakAramAM te narama cAmaDuM kAmamAM Ave che, mATe devAdhideva, paramAtmAoe kahyuM ke, cAmaDAne mATe gAya, baLada, vAcharaDA vigerenI hatyA thAya che. - - vasAne artha carabI je pratyeka jInA zarIramAM cikkaNe sapheda padArtha hoya che. jIvatAM baLada, gAya, pADA, bhUMDa, gheTA, bakarA Adi jAnavarone mazInathI ke cAre paga bAMdhI tIkSaNa A rIte, zastra vaDe temane mArI tatkALa ja temAMthI prayoga vizeSa vaDe carabI kADhavAmAM Ave che. tene pravega ghara vaparAzanA ghI, tela, sAbu, ne, kIma, pAuDara, lipasTIka, dhavAnA tathA nhAvAnA sAbuo Adi khAvAnA ane zarIra para vAparavAnA padArthomAM tene upaye.ga thAya che. pADAnA ke bhUMDanI cAmaDI jADI hovAthI temane cAre page deraDAthI bAMdhI uMdhA laTakAvavAmAM Ave che ane nIce joradAra agni lagADe che. temanA moDhAmAM rabaranI naLI nAkhI tenAthI jema jema jAnavara sekAte jAya, rIbAte jAya tema tema temanI carabI DolamAM
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra ekatra bhegI thatI jAya che. khAvAnI ke ghI vigeremAM paNa tene upaga nakArI zakAtuM nathI. mAMsa:-jIvatA jAnavaranuM mAMsa paradezamAM jAya che. temAMthI karoDo rUpIyAnI kamANI svataMtra bhArata dezanA adhinAyake karI rahyAM che. khetIpradhAna dezanuM amUlya pazudhana samApta thaI rahyuM che. ThekedAnI AjJAthI kasAIo te cArapagA jAnavarone meTA thAMbhalA sAthe bAMdhe che. temanA paga paNa bAMdhI levAmAM Ave che, tyArapachI yamarAjanI jIbha jevI charIthI temane matane ghATa utAre che. moTA katalakhAnAmAM Dherene eka lAInamAM bAMdhIne mazIna dvArA kApe che. te samaye temanI AMkhe ane jIbha bahAra AvI jAya che. paraMtu aphasa che ke, te bicArA sarvathA mUMgA prANIonI dayA khAnAra bhArata dezamAM keIpaNa mAIne lAla hayAta nathI. tema arihaMta paramAtmAnA, viSNu bhagavAnanA ke zivanA upAsake pAse te pazuone bacAvavA mATe ratimAtra sAmarthya nathI, putravatI dayA nathI, prANavAna ahiMsA dharma nathI. jANe! temanA kathita dhArmika jIvanamAMthI dayAdevInuM sarvathA devALuM nIkaLI gayuM che. dezanA zAkAhArI dharmonA guruo dharmanA pithAonI thethI carcAmAMthI ke potAnA ADaMbaramAMthI bahAra AvatA nathI, ethI ja jANavuM saraLa bane che ketemanA pitAnA Antara jIvanamAMthI ahiMsAdevInI sthApanA marI paravArI che. A pramANe kevaLa mAMsane mATe lAkho jAnavare kapAI rahyAM che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 63 meda-zarIranI sAta dhAtuomAMthI cothI dhAtune meda kahevAya che. te mATe keTalAka jAnavare mAravAmAM Ave che. yakRta-peTanI jamaNI tarapha mAMsanI graMthirUpe yakRta raheluM che. amuka auSadhamAM tene upayoga thAya che. magaja-marAtAM jAnavaronA magajane kADhI levAmAM Ave che. jene upayoga auSadhamAM thAya che. kALajuM-hadayanA mAMsapiMDane kALaju kahevAya che. amuka jAnavare jevAM ke-gheTAM, baLada, gAya, bakarA, hAthI AdinA kalejAmAMthI judI judI jAtanA viTAminsa bane che. tenI goLIo (TebaleTasa) bajhAramAM jeTalA pramANamAM joIe teTalA pramANamAM maLe che. jene upaga dharmAtmAo, dharmAdhe, dharmanA adhinAyakone paNa karyA vinA cAlatuM nathI. AMtaraDA mATe paNa jAnavare kapAya che. temanA zarIramAMthI pittAzaya meLavavA mATe temane krUratApUrvaka mAre che. phephasa-zarIranA amuka avayavane phephasa kahevAya che. jeno upayoga kayA kayA auSadhomAM thatuM haze te te kesara ane kaMkunA cAMdalA karavAvALA udyogapatio ja jANI zake che. dAMta-khAsa karIne hAthIdAMta mATe jaMgalamAM rahenArA hAthIone nirdayatApUrvaka mArI nAkhavAmAM Ave che. sauthI pahelA viSayukta bANa vaDe hAthIne ghAyala kare che ane te jamIna para DhaLI paDe che. zikArIo jADA DaMDAthI hAthIne
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 * zrI praznavyAkaraNa sUtra mArI mArI adhamuo kare che. pachI 5-10 zikArIo bhegA maLIne baMne dAMta bahAra kADhe che. te samayanI hAthInI ribAmaNa bhalabhalAne paNa tharatharAvI denArI heya che. paNa hAya re huMDiyAmaNa-zrImaMtAI-sattA! jenA pApe lAkhopati thayelA zrImate Aje paNa ghI-keLAM khAI rahyAM che, tIrthasthAnemAM jaI lAkhanA jamaNavAra, upadhAna karAvatAM haze te samaye temanA hRdayamAM pitAnA pApavyApArane khyAla AvatuM haze? getavA chatAM paNa dayAnI devIne vAsa temanA jIvanamAM haze?kesara ke kaMkunA tilake paNa temane svarganI prApti karAvI zakaze? ekAda hAthI pitAnI meLe marI gaye hoya teTalA mAtrathI lAkhe ane karoDonA vyApAra nathI thatAM tyAre mAnavuM ja rahyuM ke "ttavoTTarita phugara' hADakA-majA (zarIranI chaThThI dhAtu jemAMthI zuka bane che) nakha, AMkha, kAna, snAyu(nasa vizeSa)nAka, nADI, siMdhaDA, dADha, piMchA, viSa, vALa AdinI prApti mATe te te jAnavarone mAravAmAM Ave che. sArAMza ke A padArthone upaga auSadhe mATe tAMtrika prayogo mATe tathA vyApArAdi mATe karAya che. jema ke lAkha ane karoDanI saMkhyAmAM, jaMgalamAMthI mahAbhayaMkara vanavagaDAmAMthI ajagara, kALA nAga, dheLA nAga, pakaDavAmAM Ave che, jemAMthI tenI dADha, viSa, cAmaDI kADhI levAmAM Ave che. ajagara bahu ja lAMbA hoya che. temane pakaDIne ke pakaDAvIne temanI cAmaDI kADhI levAmAM Ave che. jemAMthI zrImaMtane ke temanI dharmapatnIone paheravA mATe va Adi bane che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 65 temane jhera( viSa)mAMthI Ijekazane vagere davAonuM nirmANa thAya che. temanI cAmaDI (kAMchalI) paradezamAM jAya che ane lAkha karoDanuM huMDiyAmaNa kamAvI Ape che. meTI moTI mAchalIone jhADanI DALa sAthe bAMdhavAmAM Ave che ane kuhADA ke dhArIyA vaDe kApavAmAM Ave che. amuka mAchalIomAMthI tela kADhavAmAM Ave che, je keDalIvara oIla tarIke vecAya che, nAnI moTI mAchalIone sUkavavAmAM Ave che, pachI tene leTa (pAvaDara) banAvIne tene upaga zAmAM thAya che te jANavuM che? tamArA khAvAnA kherAkamAM, piparameMTa, cokaleTa tathA ThaMDA pINAmAM paNa vaparAya che. hajAre, lAkhonI saMkhyAmAM kUkaDA, tetara Adi pakSIo, gAMdhI bAbAnA dezanA bharabajhAramAM binadhAsta vecAI rahyAM che. tene kharIdanArA mAMsAhArIe ghera laI jaIne kAkaDInI jema temanI Doka maraDI nAkhe che, tyAra pachI temanuM bheguM kasAIkhAnAne dravya ApanAra, kasAIone paisA dhIranAra, moTI hoTalane calAvanAra ke temAM mUDI rokanArane karavAmAM Ave che. athavA hoTale ke resToranTamAM vecavAmAM Ave che, jyAM sArA pratiSThita mAnA paNa padArpaNa thAya che ane TesTapUrvaka te vAnagIone Aroge che. kyA kyA nabIrAo, zAhajAdAe tyAM jatA haze? tenI tapAsa mATe keI adazya zarIra laI tyAM jAya ane jue to khabara paDI zake. khAnArane pApa zA mATe lAge?
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra - kadAca koI zaMkA kare ke ame ekeya jAnavarane bAMdhatA nathI, kApatA nathI, pakAvatA nathI te khAnArane pApa zA mATe lAgaze? AvI rIte mAMsane rAMdhanAra raseIo (kukamena) paNa tarka ApI zake che ke kasAIkhAnAmAMthI huM mAMsa lAvate nathI, kevaLa jemanI nokarI karuM chuM temanI AjJAthI huM rAMdhu chuM, te mane pApa lAgavAnI zI jarUra? tema jallAda paNa kahI zake ke huM te mAtra paisAne cAkara chuM, mATe pApa lAge te paNa kasAIkhAnA calAvanAra, temAM paisA dhIranAra ke sarakArane lAge. ItyAdi prazno ane tarkone javAba ApaNe manu jevA mahApurUSanI banAvelI jagaprasiddha manusmRtine joI laIe. je A pramANe javAba Ape che: hantA palasya vikretA, saMskartA bhakSakastathA / kretA'numantA dAtA ca, ghAtakA eva yanmanuH / / bhAvArtha - 1. hatA eTale tINa zastravaDe prANuone mAranAra. 2. vikretA eTale mAMsane vecanAra 3. saMskartA eTale mAMsane rAMdhanAre raseIo. 4. bhakSaka eTale mAMsa bhajana karanAra 5. ketA eTale mAMsane kharIdanAra arthAt zeThanI AjJAthI mAMsane vecAtuM laI AvanAra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 67 6. dAtA eTale kasAIkhAnAmAM, matsya udyoga AdimAM ke mAMsAhAranI hoTalamAM paisA rokanAra, dhIranAra ke pitAnA hastake rahelA TrasTomAMthI lena lenAra athavA svataMtrarUpe mAMsAhAranI hoTala calAvanAra. 7. anumantA eTale pite khAnAra, atithione pIrasanAra. uparokta sAte prakAranA mAnavane manu mahArAja eka ja samAna ghAtaka mAne che. kemake prANI hatyAmAM kaI sAkSAt, kaI paraMparAthI paNa bhAgIdAra banatAM ja hoya che. A vAtane anuvAda karIne kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya mahArAjA pitAnA yegazAstramAM pharamAve che ke - " anumantA vizasitA, nihantA krayavikrayI / saMskartA copahartA ca, khAdaka ceti ghAtakoH / " anumantA-mAMsAhAranI anumodanA karanAra, vizasitA-mArelA jAnavaranA aMgene vibhAga karanAra. nihantA-jIne mAranAra. tevI rIte mAMsa lenAra, vecanAra, rAMdhanAra ane khAnAra A badhAya manane jIvahatyAnuM pApa lAge ja che. jaina zAsanamAM beIndriya, trIrindriya ane caturindriya jene vikaLendriya kahevAya che. Indriyo pAMca che, jemanA dvArA AtmAne jJAna thAya te indriye che. paganA aMgUThAnA
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra taLIyAthI laIne mAthAnA agrabhAga sudhIne sparzendriya kahevAya che. mATe hAtha-paga, upastha (jananendriya), gudA Adine judI Idriya mAnavAnI jarUrata jaina zAsanane mAnya nathI. kemake karmendriyone samAveza jJAnendriyamAM thaI jAya che. uSNa, zIta, karkaza, mulAyama AdinuM jJAna spazendriya Indriya dvArA AtmAne thAya che. beIndriya jIne jIbha vadhAre hovAthI khATuM, mIThuM, tIkhuM, kaDavuM Adi rasanuM jJAna jIbhane AbhArI che. teIndriya jIne nAka vadhAre hovAthI durgadha ke sugaMdhanuM jJAna temane vadhAre thAya che. cAra IndriyavALA jIvone AMkha vadhAre hovAthI bIjAonA rUparaMganuM jJAna thAya che, jyAre paMcendriya jIne kAna vadhAre hovAthI zravaNanuM jJAna thAya che. A pramANenA pAMca prakAranA chamAM paMcendriya jI vadhAre puNyazALI hovAthI temanI hatyAne mahApAtaka tarIke kahevAI che. | vikaLendriya jInI hatyA zA mATe? caturindriya jIvemAM bhramara, bhramarI ane madhamAkhIo jhADa, pAMdaDA, phaLa jyAM puSkaLa hoya che tevA jaMgalamAM vicare che ane temane rasa cUsIne tene madhapuDo banAve che. tenI racanA tevA prakAranI hoya che jene AjanA buddhizALI vaijJAnika paNa banAvavAmAM niSphaLa gayA che. - sathI bharelA te madhapuDAmAM hajAronI saMkhyAmAM bhamarA bhamarIo ane madhamAkhI bese che, tyAM temanA mUkelA
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 69 IMDAo paNa lAkhonI saMkhyAmAM hoya che. jyAre madhapuDo madhathI pUrepUro bharAI jAya che tyAre vAgharI jevA jaMgalI mANase tenI nIce dhUmADo kare che, tyAre thoDA ghaNu bhamarAo uDI jatA haze. zeSa lAkhonI saMkhyAmAM te cAra IdriyanA jo bemete marI jAya che. tyAra pachI te vAgharIo temAMthI madha laI le che, zeSa khakhAne mama bane che. madhanA rasAdhe te madhane vAgharIo pAsethI kharIde che ane teo te rasamAM taraboLa bane che. teIndriya jIve jU-kaDI vagere pitAnI uMgha harAma na thAya te mATe te jIvane DI.DI.TI. Adi rasAyaNethI mAre che. kIDA vizeSathI pitAnA vastro raMge che. makAnane lIMpavA mATe zaMkha-chIpanA cUrNa vizeSane upayoga kare che. tathA chIpemAMthI kADhela motIonA AbhUSaNathI pitAnuM zarIra zaNagAre che, ane beIndriya jInI hatyA kare che, athavA rezamI vastra nirmANamAM lAkho karoDe kIDAo mare che. hAra-baMgaDI Adi AbhUSaNe mATe chIpone kevI rIte pheDavI, tenA garbha mAMthI motI kevI rIte kADhavA te motInA vyApArIo ja jANI zake che, tathA ajJAnI, abudha mAnava zarIrane hRSTapuSTa, caherAne camaka-damaka banAvavA mATe, lehImAM tAkAta vadhAravA mATe, phezanAlITImAM navI camaka lAvavA mATe je je jeno upayoga dekhAya te badhuMya karavA mATe te taiyAra ja hoya che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sthAvara jInI hatyA - sthAvara che pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAya bhede pAMca prakAranA che. teonuM varNana sUtrakAra A pramANe karI rahyAM che - (1) sattAne A pAMca prakAranA jIvene rakSaka koI nahi hevAnA kAraNe te bicArA sarvathA ane sarvadA rakSA vinAnA che. | (2) samarane-A jIvone zaraNa devAvALAono sarvathA abhAva hovAthI puNyahIna A bicArA ja niHsahAya che. (3) kaLA-sarvadA nAtha vinAnA A cha dayApAtra che. (4) vaMghave emane koI mitra nathI, bAMdhava nathI mATe sahAya vinAne che. - (1) nija vaM:-mahAbhayaMkara, nikAcita, sthiti ane rasa karmavALA hevAthI, AThe karmonI beDImAM jakaDAyelA che, mATe ja temanuM chedana-bhedana thAya, kuhADA ke charIthI kapAya, pAMdaDA, DALa ke phaLe teDAya, baphAya, kArelA-kaMkoDAnI chAla utArAya, bhIMDA-galakAnA peTamAM caputhI cIra devAya, andara mIThuM-maracuM bharAya, khadabada karatAM pANImAM baphAya, pattharathI pIsAya; kerI, papaiyAnI capuvaDe khAla utArAya, gehuM-caNa vagere ghaMTImAM daLAya, Adi hajAre lAkha prakAranI bhayaMkara vedanAo temane bhegAvyA vinA bIjo mArga nathI, tema chatAM temane abhayadAna denAra keI nathI.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 91 (6) sariNAma maDhavRddhiAtuvijJAna-akuzala adhyavasAyathI gherAyelA mandabuddhinA mAlikane ekendriyAdi jenI sattA( vidyamAnatA)ne khyAla paNa AvI zakata nathI. kemake-temanAM jIvanamAM tatva ke atatvane viveka jAgRta hetuM nathI. tema badhAya jI mArA Atmatulya che tevI sabuddhi hotI nathI athavA hiMsA-hatyA karavAthI mane tiryaMca ke naraka gatinA duHkha bhogavavA paDaze ke mAro AtmA te te sthAnamAM janma leze, tevA prakAranuM samyajJAna temane hotuM nathI, tethI A bicArA hIna-dIna jIvonI rakSA mATe temane kALajI kyAMthI hoya ? (7) gDhavIja puravInaMtI :-abuddha, avivekI ane hiMsAnA pariNAmavALA jIvone pRthvIkAyanA Azraye rahenArA aLasIyA, Adi che ke sAva bArika zarIravALA sUkSama che je trasakAyika che, tene khyAla temane na Avate hevAnA kAraNe haLavaDe, kedALavaDe, pAvaDAvaDe, lekhaMDanA ke lAkaDAnA TUkaDAvaDe pRthvIkAyanuM hanana karatA tenA peTALamAM rahenArA bIjA trasa jInI hatyAnA paNa teo bhAgIdAra banyA vinA rahetAM nathI. apakAya che ane pAchunA Azraye rahenArA deDakA, mAchalA vagere hajAro lAkha trasa jenI, agnikAya ane tenA Azraye rahenArA trasa jIvonI, vAyukAya ane tenA Azraye rahenArA trasa jInI hatyA paNa thAya che. vanaspati-bhAjI, zAka, phaLa, pAMdaDA, DALa, meTI DALa, mULIyA Adi vanaspatikAyika jInI tathA tene Azraye
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra rahenArA nAnA meTA kIDA, makaDA, sApa, kAnakhajurA, goLI, uMdaraDA tathA DALa para mALA bAMdhIne rahenArA kabutara, kAgaDA, mera, kela, tetara, gIdha tathA temanA iMDA Adi trasa paMcendriya, caturindriya, trindriya ane kIndriyAdi jInI hatyA abudha mAne nirdayarUpe kare che. A vAtane sUtrakAra kahe che ke (2) tamAragovA:-pRthvIkAyikane tathA temanA AdhAre rahenArA jIvone. (2) tAre-je ane bIje kyAMya rakSaNa maLatuM nathI, temane tathA pRthvI eTale mArI Adi ja jemane AhAra che, matalaba ke pRthvImAM rahIne mATI AdinuM bhakSaNa karI je je pitAnuM jIvana jIve che. (3) tappariNayavaNNagadharasaphAsaboMdirUve arthAt pRthvI Adine varNa--gaMdha-rasa ane sparzethI je ne svabhAva pariNata thaI rahyo che. (4) saravare je jIve chaghastha mANasane cakSugocara nathI. (5) galuNe-athavA je ja cakSucara che, tevA trasa jIve, je taDake, chAMyaDe, sukha ane duHkhanA kAraNe eka sthAnathI bIjA sthAne jAya che evA trasanAma karmanA udaya. vatI jI.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 73 (6) saMag thAvaraNa -sUkSma, bAdara, pratyeka sAdhAraNa zarIravALA asaMkhyAta sthAvara jInI hatyA kare che. sUkrama nAmakarmanA udayathI sUphamata maLe che. bAdara nAmakarmanA kAraNe bAdaratva, pratyeka nAmakarmanA kAraNe eka zarIramAM eka jIvavALA vanaspatikAyika ja, sAdhAraNa nAmakarmane laI eka zarIramAM anaMta jIve sAdhAraNa vanaspatikAyika jIva kahevAya che. jemAM Alu (poTeTo), kAMdA, lasaNa, mULA, gAjara, sakarIyA Adi vanaspati sAdhAraNa che. A jIvo eka sAthe janma ane mare che. upara pramANenA ekendriyAdi che ke anaMtakAyika athavA pratyekakAyika che bicArA jANatA paNa nathI keA ghAtaka leke amane mArI nAkhaze, chedI nAkhaze, temAM mIThuM maracuM nAkhaze, bAphI nAkhaze Adi kaMI paNa jANatA nathI, kemake spaSTa jJAnathI teo rahita che. pRthvIkAyAdi jInI hatyA kayA kAryomAM thAya che? pitAnuM ane pArakAnuM hita zAmAM che? A viveka jemaNe keLa nathI, keLavavA mATenI ciMtA paNa karI nathI, tevA manda buddhi bALa jIva (viveka ane jJAna vinAnA vRddha mANase paNa) ne jIvahatyAnA pApe tathA tenA phaLanI jANakArI na hovAnA kAraNe bhinna bhinna prakAre pRthvIkAyikAdi jInI hatyA karatAM ja hoya che. te vAtane sUtrakAra vistRtarUpe samajAvatAM kahe che ke -
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra (1) khetIvADI karanArA haLa, kedALI, pAvaDe tathA khurapI vaDe pRthvIkAyika jInI tathA temAM rahelI vanaspati ane tene Azraye rahelA trasa jInI hatyA kare che. (2) puSkariNI -pANI jenA uMDA hoya, kamaLothI yukta cAra khuNavALI vAvaDIne puSkariNI kahevAya che. (3) vAva -je lAMbA AkAranI haya, pANuM svAdu ane svaccha hoya tene vApI-vAvaDI ke vAva kahevAya che. (4) khetara:-haLadvArA kheDAyA pachI, jemAM anAjanI vAvaNI karavAmAM Ave che te khetara kSetra kahevAya che. (5) sara -khADe chedIne banAvela jaLAzayane sara kahevAya che. bhIMta mATe ITa, tathA mRtakanA agni saMskAra mATe kAThene saMcaya kare tene citi kahevAya che. te sthAne je vedikA (cabutare) banAvAya che te vedI che. killAnI cAre bAjunI khAIne khAtikA kahe che. pitAnA raheThANa pAsenA bagIcAne ArAma kahevAya che. gAmavAsIone Amodapramoda mATe gAmanI bahAra je sthAna che te vihAra che. mahApurUSonA maraNottaranI smRti mATenA staMbhane stUpa kahe che. gAmanI rakSA mATe bAMdhelA killAne prAkAra kahevAya che. zaheramAM praveza karavA mATenA mukhya dvArane gapura kahe che. makAnanI agAzIne aTArI kahevAya. killA ane nagaranI vacce eka hAthInI
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 75 avarajavara thAya te ATha hAtha pramANavALA mArgane carikA kahevAya che. nadI Adine oLaMgavA mATe patthara ke lAkaDAnA pulane saMkamAM kahe che. rAjamahelane prAsAda kahe che. sAmAnya gharane zaraNa ane parvata pAse pattharanA gharane layana kahevAya che. dukAnane haka athavA hATa kahevAya che. yakSAdinA gRhone caitya kahe che. citravALA gharane citra sabhA tathA pANI pIvAnA sthAnane paraba kahevAya che. yajJazALAnA makAnane Atana, tApanA Azramane avasatha, makAnanI nIcenA bheMyarAne bhUmighara (talaghara), taMbune paTaghara ke maMDapa kahe che. mATInA vAsaNone bhAMDa tathA senA cAMdInA vAsaNone bhAjana tathA khAMDaNiye ane sAMbelAne upakaraNa kahe che. uparokta vastuonA nirmANamAM pRthvIkAyanA jInI hatyA cokakasa rahelI che. abudha mAnave pApane pAparUpe nathI mAnatA mATe temanA nirvasa dayA vinAnA pariNAmenA kAraNe karmonuM baMdhana paNa joradAra bane che. nAna, pAna, bhajana, vastra dhevA ane zaucAdi kAraNe mATe pANInA jInI hatyA kare che. pitAnA mATe rAMdhavuM, bIjAo pAse bhejana banAvarAvavuM, pite agnine saLagAve, bIjA pAse saLagAvarAve, dIvaDe pragaTAve, bIjA pAse dI karAve ItyAdi kAryomAM agnikAyika jInI hatyA rahelI che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sUpaDAthI vAyare kara, anAja vagere sApha karavuM, vAMsanI saLIo Adi upakaraNathI paMkhe kara, tADanA pAMdaDAothI paMkhe banAva athavA meDhAthI phUMka mArI havA khAvI AdimAM vAyukAyanA ja haNAya che. vanaspatinI hatyAnA kAraNe - makAnanI surakSA mATe bArI-bAraNA lAkaDAnA hoya che je vanaspati che. A pramANe anyatra jANavuM. jIvikA mATe dhAnya, bhAjI athavA talavAra mATe myAnane paricAra kahe che. modaka (lADavA) AdimAM caNA-gehane leTa je vanaspatijanya che. cekhAroTalI-dALa paNa vanaspati che. khATale, palaMga, zayyA, je ArAma karavA mATe hoya che te vanaspatithI nimIta che. lAkaDAnA pATa, pATalA, pATiyAne phalaka kahe che. mUsala, khAMDaNiye vagere vanaspatinI pedAza che. vaNA, dilarUbA, taburA Adi vAjiMtra tata kahevAya che. Dhela, tabalA, lakI Adi vitata che. nAvaDuM-nAvaDIne vahaNa kahe che. gADIgADuM tathA pAlakhIne vAhana kahe che. ghara banAvavAmAM bIjA upakaraNone bhaMDaga kahe che. mukhya dvAra upara lAkaDAnI vaMdanamALAne teraNa kahe che. bArI paranA chajAne viTaMka kahe che. yakSamaMdirane devakula kahe che. bArIne jAlaya kahe che. pagathiyAne ardhacaMdra kahevAya, bArInI bahAranI bAjumAM lAkaDAnuM ke patarAnuM chaju lagADavAmAM Ave che tene nispRhaka kahevAya che. prAsAda uparanI zALA, besavA mATe cotare, utaravA mATe nisaraNI, tRNa vizeSanI banelI caMgerI, khUTI, maMDapa, mANasa mATe
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 77 sabhA bhavana, paraba-tApasane Azrama, sugaMdhI dravya, puSpa mALA, caMdana, sukhaDa, vastra, dhUMsarI, haLa, ratha, pAlakhI, vAhana vizeSa, be jAnavarathI kheMcAtA vAhane, killA para besavA mATenuM khAsa sthAna, AMgaLIo, yaMtra, lAkaDI, musaMDhI, zatadanI, taravAra, kabATanA bAraNA Adi bIjA paNa badhAya vanaspatithI utpAdita che, temane abudha mAnave je vivekazakti vinAnA che teo baLa vinAnA asahAya sthAvane haNe che. AvI hiMsA mAnave zA kAraNe kare che? manuSya jIvanamAM vyavahAra daSTinA badhAya guNonI prApti kadAca sulabha banI zakaze, te paNa vivekanI prApti thavI atyanta suzkela che saviveka ane asuvivekarUpe tenA be prakAra che. ahiM asatune artha abhAva samajavAne nathI paNa asatkAryo, pApakaryo, ane asabhya kAryomAM jenI buddhine praveza thaye haze te asadviveka kahevAya che. ane tenAthI viparIta sadviveka che. viveka eTale sadasane, kAryAkAryane, bhakyAbhaDhyane, pethApeyane pRthakkaraNa karavuM eTale ke devadurlabha manuSyAvatAra meLavIne, khAnadAna ane be akSaranuM jJAna meLavIne, ATale ja vicAra kare ke-huM AsurIvRtti ane pravRttivALa banavA pAmuM ke daivI saMpattivALe? AsurIvRttine mAlika bane te mArI khAnadAnI ane uccastarIya jJAnavijJAnanI mazkarI thaI te ? lAkhe, karoDe mAnavano zApa mArA mAthA para AvI paDyo te? maryA pachI mArI badhIya DigrIe mane durgatimAM laI jaze to ? prAtaHkALamAM haiyApara
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra hAtha mUkIne vicAravAnI Adata keLavIe te haiyAmAM rahelI buddhirUpa jajanuM jajameMTa sAMbhaLavAmAM Avaze ke, uparanA mArge javA karatAM daivI saMpattinA mArge jatAM bhale huM garIba raha, lukhA reTalA-khAuM, sattA ke zrImaMtAI vinAno rahu te paNa, mArA nimitte ekeya jIvanI hatyA thAya ke, marelA jInuM kabrastAna mArUM peTa bane te mAge huM kayAreya jaIza nahiM. pariNAme samyagujJAnanI mAtrA vadhaze ane samyaphacAritra bhAgyamAM raheze. anyathA sadvivekanI prAptinA abhAvamAM ajJAna, sAzayika ane viparIta jJAnanI mAtrA kramazaH vadhaze, ane pariNAme temanI vRttio, adhyavasAya, legyAo ane svabhAvamAM vadhAre paDatAM krUratAne praveza thatAM keIka samaye krodhamAM AvIne, abhimAnamAM dhamadhamIne, mAyAmAM lapaTAIne, lebha rAkSasanA cakrAve caDhIne, hAMsI-mazkarI, rati-arati ane zeka-saMtApa tathA vaira-virodhamAM AvIne paNa azaraNa, anAtha ane dayApAtra ekendriyAdi jInI hatyA karaze ane kramazaH te hiMakarma vadhatAM mAnavanA jIvanane ja pUrNarUpe hiMsaka banAvavA mATe samartha banaze. AvuM karavAmAM viziSTa kAraNo kyA kayA? sUtrakAra sudharmAsvAmIe tenA pAMca kAraNo pratipAdita karyA che. (1) vedamAM kahelI dharma kriyAone karavA mATe. (2) jIvana jIvavAne mATe.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 79 (3) dharmane mATe (4) dhanane mATe. (5) pAMce IndriyenA viSayane mATe. uparanA pAMca kAraNone laI trasa ane sthAvara jInI hatyA adhArmika mAna kare che. A viSayane gheDA vistArathI jANuo - (1) dharmakriyAne mATe saMsAramAM jyAre mAMsAhAra sImAtIta vadhavA pAmyo haze tyAre kyA jAnavara ke paMkhInuM mAMsa khAvuM tene viveka paNa mAMsAhArIomAM rahyo na hate. jyAre koI paNa vastune vadhAre paDate pracAra thaI jAya che tyAre tene mATe kAnuna-kAyadA banAvavA jarUrI rahe che. vedomAM ane smRtiomAM Avela (vaparAyela) yajJa zabdanI ADamAM pazu-pakSIonuM hanana maryAdAthI bahAra thaI javAthI ja kahevuM paDayuM haze ke : sAkSAt svayaMbhU, prajApati, brahmAe pazu-pakSIonuM nirmANa yajJane mATe ja karyuM che, tethI yajJamAM karAte pazuvadha vidha nathI, hatyA hatyA nathI paNa dharyuM che. " "bakarA vagere pazuo, gAya-ghoDA Adi ti ane kapiMjala Adi pakSIo yajJamAM homAI jAya. tyAre ja temanI gati sudharaze. "
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 % zrI praznavyAkaraNa sUtra madhuparkamAM yajJamAM, pitR zrAddhamAM pazuone tathA pakSIone mAravA mATe manu mahArAjanI AjJA che." "marI gayelA pitRone je havi devAmAM Avaze te di vedavidhipUrvakanI haze te mRta pitRone jarUrathI maLaze." tala, vrIhi, yava, aDada, pANI, mULa ane phaLavaDe karAyeluM havana pitRone eka mahinA sudhI khuza kare che." nAnI jAtanA mAchalAo vaDe pitRo be mahinA sudhI tRpta rahe che." haraNanA mAMsavaDe traNa mahinA." gheTAMnA mAMsavaDe cAra mahinA." "jaMgalI kUkaDAnA mAMsathI pAMca mahinA." bakarAnA mAMsathI cha mahinA." "pArSata-eNe ane rUrU nAmanA mRga vizeSanA mAMsavaDe kramazaH 7-8-9 mahinA sudhI pitRo tRpta bane che." jagalI zakara ane pADAnA mAMsathI dasa mahinA sudhI mRta pitAe khuza rahe che." sasalA ane kAcabAnA mAMsathI agiyAra mahinA." - "vRddha bakarAnA mAMsathI bAra mahinA sudhI khuza rahe che. pANuM pItA jIbha ane baMne kAna pANIne sparze te vRddha bakare kahevAya che."
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 81 upara pramANe veda ane smRtiomAM jenuM balidAna, temanuM havana vagere pratipAdita hovAthI temanA anuyAyIo Aje paNa jUdA jUdA prakAre jIvahatyA kare che ( 2) jIvanane mATe -jIvanane, zarIranI cAmaDIne, caherAne, AMkhene hoThane, nakhane, sundara manamehaka, tathA bIjAe ne pasaMda paDe tevI rIte AkarSaka banAvavAne mATe tathA tene TakAvavA mATe athavA tene dinapratidina vadhAravAne mATe, jIvatAM Dherene mArI temanA mulAyama cAmaDAthI, carabIthI banelA prasAdhanathI tathA tevA prakAranA sAbuo vaDe prayatnazIla banIne jIvana pUrNa karaze. (3) dharmane mATe keTalAka ajJAnI jIvAtmAo ema mAnIne beThA che ke-"amAre dharma ja sAre che, amArA vaDIle je kaMI karatAM AvyA che temAM pheraphAra thaI zake ja nahi, vedomAM ke smRtiomAM paramAtmAe je kaMI bhAkhyuM che temAM asatyatAnI kalpanA karavI bekAra che, tema samajIne te abudha mANasa, jAti, kuLe hitAhitane khyAla karyA vinA temanA zAstromAM kahyA pramANe ke temanI cAlatI AvatI praNAlikA pramANe jene deva-devInI AgaLa mAre che, tenA cAmaDA, mAMsa, lehIne jUdA jUdA kare che, tyAra pachI mAMsane rAMdhIne tenuM bhajana karI jIvana pUrNa kare che. jema ke vedavedAMtasmRti tathA upaniSadonA paDite kahyuM ke - "vizvAdhAro hi vAyustadupari kamaThastatrazeSastato bhUHstasyAM kailAsazelastadupari bhagavAn mastake tasya gaGgA /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra snigdhaH pIyUSa tulyastadugkuhare zrIllizo'kilviSo'sti mAhAtmya tasya ko vA prakathayitumalaM bhakSaNAt yasya muktiH / / bhAvArtha -saMsArane dhAraNa karanArA vAyu para kAcabe, tenA para zeSanAga, temanA para pRthvI, tenA para kailAsa parvata, tenA para zaMkara bhagavAna, tenA mastake gaMgAnadI, tenA uMDANamAM amRta jevA pApane haranArA "zrIlliza" nAmanA mAchalAM che, tenuM mAhAmya kahevA mATe kaI paNa samartha nathI. kema ke "temanuM bhakSaNa ja muktinuM kAraNa che." AvI te aneka sUktio ja kahI Ape che ke paraMparAnA mAnelA dharme keTalA bhayAnaka che. (4) dhanane mATe paNa jIvahatyA thAya che:moTA ane bhayAnaka kasAIkhAnAomAM rAkSasa karatAMya bhUDA mazIna dvArA kapAyelA lAkhe ane karaDe nAnA moTA jAnavaranA cAmaDA, mAMsa, lehI, carabI, nakha, hADakAone paradezamAM nikAsa thAya che ane karoDo rUpIAnuM huMDiyAmaNa kamAvAya che. bhArata dezanI moTI moTI hoTala ane resTorAmAM game te jAnavaranuM, paMkhInuM jyAre joIe tyAre tAjuM mAMsa vecAya che. gAya, baLada, bhUMDa ke kukaDA AdinuM mAMsa erakanDIzana sthAnamAM pekabaMdha thaI tene kaya-vikraya karanArI paNa ghaNuM dukAne che, sTore che. chevaTe paradeza paNa jAya che. jIvatAM lAkha vAnare ke bIjA jAnavaranI paNa nikAsa thAya che, chevaTe deDakAnA paganI paNa nikAsa thAya che. A uparAMta pablikane khabara paNa na paDe te rIte judI judI jAtanA mAMsa
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 83 paradezamAM ke bhAratanI hoTalamAM vecAya che. Ane lIdhe sAde niSkarSa eTale ja che ke bhArata dezane khUba khUba dhana maLe. paraMtu atyAra sudhImAM keTalIya paMcavarSIya yojanAo thaI to paNa bhAratanI garIbAI keI maTADI zakyo nathI. gAMdhIbApAnA rAjyamAM garIba vadhAre garIba ane zrImaMta vadhAre paDate eTale ke zrImaMtAInuM ajIrNa thAya teTalA pramANamAM zrImaMta bane che. (5) pAMce IndriyanA viSaya mATe paNa jIvahatyA thAya che? Indriyone ghaDAonI upamA ApavAmAM AvI che. gheDe pitAnI mAlikIne heya, lIluM ghAsa khavaDAvIne hRSTapuSTa karyo hoya, paraMtu savArI karavI haze te tenA moDhAmAM lagAma nAkhavI anivArya che, anyathA je dazA thAya tene sau kaI jANe che. tevI rIte indriye paNa jANI levI. kevaLajJAna tarapha prasthAna karatAM ane samyagajJAnanI mAtrA vadhAre hoya che ane tenAthI viparIta avasthAmAM mithyAjJAnanI mAtrA bahu ja vadhAre paDatI hovAthI teonuM jIvana Indriyane hRSTapuSTa karavA mATe, viSayavAsanA tathA bhegavilAsanI zakti vadhAravA mATe paNa prANuMja auSadhekaDalIvara eIle vi. sarvathA abhakSya padArthonuM sevana kare che. A uparAMta jIvahatyA mATenA kAraNe kayA? puNyakarmone bhAre laIne avatarelA ghaNA bhAgyazALIo svataMtra havAthI jIvahatyA na kare, ke tevA vyApAre na kare
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 * zrI praznavyAkaraNa sUtra te paNa temane vAMdho Ave tema nathI. chatAM ajJAnavaza saMsAranA zrImatene joI teone paNa IcchA thAya che ane jIvaghAta karavAmAM, karAvavAmAM rasa le che. aDhaLaka saMpatti hevA chatAM paNa mAMsAhAranI hoTelamAM paise rokaze, tenA bhAgIdAra banaze, tenA zere leze ane chevaTe metInA vyApAra mATe jApAna Adi dezamAM jaIne athavA tyAMnA vyApArIo sAthe vyApAra saMbaMdha joDIne lAkho-karoDonI lAgatamAM mitIne vyApAra karaze. keTalAkane peTa mATe karI tevAone tyAM maLelI hovAthI temanI AjJAthI paNa paravaza banIne jIvahatyA kare che. keTalAka svataMtra ane parataMtra baMne rIte jIvaghAta kare che. keTalAka kAraNasara, keTalAka nirarthaka kaMI paNa prajana nathI te paNa temanI ghAtaka Adatane vaza banIne jIvahatyA kare che. keTalAka svArtha vaza ane keTalAka svArtha na hoya te paNa jIvahatyA kare che. keTalAka pArakA ane rIbAvavAM, mAravAM, adhamuA karavAmAM temane Ananda AvatuM hovAthI paNa jIvahatyAo kare che. keTalAka zreSamAM, vairamAM, badale levAnI vRttimAM AvIne paNa na karavAnA kAryo kare che. meja-zekha mATe paNa ekendriyathI paMcendriya jIva sudhIne ghAta karAya che. krodhAMdha, lemAMdha banIne chevaTe mAtA-pitAone paNa ghAta kare che. dravya meLavavA mATe paNa, tathA jAtidharma, kuLadharmanA hisAbe paNa jIvahatyA kare che. upara pramANe jIvahatyA karavAmAM jUdA jUdA kAraNe rahelA che. te
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI praznavyAkaraNa sUtra # 1 prANIhatyA karanArA kaNa kaNa? saukarika-jaMgalI phUkarAdinA zikAra karanArA. . masyabaMdha-taLAva, nadI, nALA ke khADIomAM jALa nAkhI mAchalAone pakaDanArA. zakunika-gaphaNa, baMduka, patthara AdithI jhADa, vijaLInA thAbhale ke makAna para beThelA paMkhIone mAranArA pAradhi loke. vyAdha-tIrakAmaThA, baMduka ke zikArI kUtarAo vaDe hariNa, sasalA, rejha Adi jAnavarone mAranArA. kurakama-uparanA cAre zikArIonuM vizeSaNa ApatAM kahe che ke teo mAnasika, vAcika, kAMyika, kauTuMbika, sAmAjika pApa bhAvanAvALA hevAthI nirdoSa muMgA prANIone mAre che. athavA je jAtimAM, kuLamAM janmyA che te kAraNe paNa teo jIvahatyArA bane che. vAgariko-jaMgalamAM jALa pAtharI temAM dANA nAkhe che jemAM bicArA nirdoSa hariNAdikane phasAvIne pakaDI le che. kIpikA-vAgha, siMha, dIpaDA Adine lalacAvavA mATe banAvaTI hariNuM ke sAcI hariNa, pADA, baLada, bakarA, Adine khUTe bAMdhe che. zikArIo chupAI jAya che, jyAre vAgha vagere bAMdhelA jAnavarane mAravA mATe Ave che tyAre baMdukathI temane mArI nAkhanArA. - tApA-samudra ke meTA taLAvamAM rahenArA moTA mAchalAenA zikAra karavA mATe zikArIo beTa, nAvaDI ke heDakI dvArA tyAM jAya che ane zikAra kare che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 * zrI praznavyAkaraNa sUtra baMsI-eka cheThe lekhaMDanA AMkaDIyAvALI derI bAMdhelI lAkaDI temAM leTanI geLI bharAvI de che pachI tene pANImAM nAkhe che. leTanI geLInA lebhe mAchalI tyAM Ave che ane tenuM bhakSaNa karatAM ja AMkaDI tenA gaLAmAM bharAI jatAM tene maravA sivAya bIjo mArga rahetuM nathI. - ciralaka-jUdI jUdI jAtanA pakSIone pakaDIne athavA mArIne karaDIAmAM nAkhe che. te uparAMta harikeza, cAMDAla, temanA sevaka, kirAte, vyA tathA madha levA mATe temAM rahelI mAkhIone mAranArA tathA sAmAnya taLAva, meTA taLAva, vAva, khAbecIyA AdimAM rahelA mAchalAone pakaDavA mATe sauthI pahelA mazIna, keza, reTa AdithI temAM rahelA pANIne bahAra kADhI le che. pachI temAM rahelA jaLajaMtuone pakaDanArA, gAmamAM ke zaheramAM rahenArA kUtarAone bhaMgIo pAse pakaDAvIne viSanA lADavAethI temane mAranAro-marAvanArA, rAjataMtra ke myuni. sipAliTInA adhinAyaka, athavA gAmanI galInA nAke viSamizrita lADavA mUkavAmAM Ave che. bicArA niHsahAya jAnavara khAvAnA lebhe tyAM Ave che, khAya che ane taraphaDatAM taraphaDatAM matanA ghATe utare che. je jaMgalamAM puSkaLa ghAsa hoya che temAM Aga lagADanArAo dvArA lAkha karoDanI saMkhyAmAM rahelA vanaspatikAvika che ane temAM Azraye rahenArA paMcendriya che, keTalAya sApeLIyAe, haraNIyAe Adi jAnavaro vinA mete rIbAnA rIbAtA marI naeNca che. athavA
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 87 TreIna musApharI karanArA dayA ane vivekadharma vinAnA mAno saLagatI bIDIne bujhavyA vinA ja DabbAmAMthI pheMkI de che. phaLa svarUpe TreInanA pATAnI AsapAsa rahelA ghAsamAM lAgelI AgamAM kIDIo, ma keDAo, udhaI vagerenA cha marI jAya che. sUtrakAra sudharmAdavAmIjI pharamAve che ke-upara lakhyA pramANe nirdayI, ghAtakI mANase vinA prajane jIvahatyA karanArA hoya che. Arya ane anAryarUpe mAnavajAta be prakAranI che. je jIvAtmAoe, asaMkhyAta ke saMkhyAta mAnavo tathA pazu ke pakSInI sRSTi sAthe gADha rAga ane dveSane laI bhayaMkaramAM bhayaMkara hiMsakavRtti pUrvakane vyavahAra karyo hoya, teo pitAnA pApane bhegavavA mATe anArya deza, anArya jAti, anArya khAnadAnanA mAtA-pitA, kuTuMba kabIlA uparAMta anArya bhASA tathA anArya AhAra paNa je dezamAM, pradezamAM ke kuTuMbamAM vartatAM hoya temane tyAM janma letA keI aTakAvI zake tema nathI. jyAM pUrva bhavaya hiMsAdi pApanA phaLarUpe, pApI peTane bharavA mATe, kuTuMbanA piSaNa mATe sakhta majadurI karavAnI rahe che jyAre te na maLe tyAre bhUkhe marIne tathA ThaMDInAM divasamAM dhrujArIpUrvaka samaya pasAra kare che, bhayaMkara garamImAM herAna parezAna thAya che. bIjA nirdoSa vyavahAra ke majadurI temanAM bhAgyamAM na hovAthI pharIthI para jInI hatyA, durAcAra, zarAbapAna ke parastrIgamana Adi pApAcAre sevavAnI pharaja paDe che. gayA bhavanA pApAcAra
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sAthe puNyakarma na hoya tevA mAna, strio tathA temanA bALakane rAjakarmacArIone DaMDA khAI rIbAtA rabAtA jIvana pUrNa karavAnuM rahe che. galIe galIe bhIkha mAgavA chatAM vAsI lukhA roTalAnA TUkaDA, ThaMDI dALa, bhAta ja temanA bhAgyamAM rahe che. kyAreka te paNa prApta thatAM nathI. kayAreka bicArA eThavADamAM jIvana jIve che. keTalAka hADahADamAMthI parase AvI jAya teTalI majadurI karyA chatAM paNa peTa bharAya teTaluM paNa meLavI zakatA nathI. temanI pUrNa mahinAnI garbhavatI strio, DezIe tathA nAnI uMmaranA bALaka-balikAonA bhAgyamAM tanatoDa parizrama ja zeSa rahe che. pApI paTane khADo pUravA mATe bIjo mArga bhAgyamAM na hovAthI pitAnA ziyaLane paNa pANInAM mUlya luMTAI javA devuM paDe che. keTalAka jagalamAM lAkaDA levA jatAM vAgha ke dIpaDAnA bhakSya banIne mRtyune zaraNa thAya che. Ubhe page kArakhAnAomAM majadurI karatA mazIne dvArA hAtha, paga paNa kapAI jAya che. ItyAdi prasaMgamAM pUrvabhavanA hiMsAdinA pApe joradAra udayamAM hevAthI uparanA bhAgyAtmAone keI belI nathI, temanA para dayA khAnAra paNa nathI. kevaLa bhagavAnanA bharose ja pitAnA jIvananI nAvaDI haMkArI rahyAM che. joradAra varasAdamAM temanAM makAne jhuMpaDAo taNAI jatAM temane kyAMya UbhA rahevAnI jamIna paNa maLatI nathI. kadAca pUrvabhavanA pApe sAthe puNyakarmo udayamAM Ave te paNa hiMsAdinA saMskArane choDI zakavAne mATe samartha thaI zakatA nathI. ApaNe pratyakSa joI rahyA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 89 chIe ke tevA prakAranA kasAIo, mArAe, khATakIe, zarAma vecanArAo, vezyAe paNa paise Take sukhI ane mejamajApUrvaka jIvana jIvI rahyAM che paNa pApakarmone choDavA mATe teo taiyAra thaI zakatA nathI. je dezamAM hiMsA thAya che te deze kyA? sUtrakAra pote ja te te dezanA nAma nirdeza karI rahyAM che. te A pramANe zakadeza, yavanajAti, zabaradezanA bhIle jemanI pAse tIra kAmaThA kAyama rahetA hovAthI game tyAre paNa pazu-paMkhIne viMdhatA vAra karatA nathI. barbara deza, mukuMDa deza, bhaDaga deza, titika deza, paddhanika deza, kalakSa, gauDa, siMhala, pArasa (IrAna), kauMca, Adma, drAviDa, bilvala, puliMda, Arola, Deba, pikakaNu, gAMdhAra, bahalI, roma, mAsa, bakuza, malaya, cuMka, koMkaNa, kanaka, saya, meda, paharaNa, mAlava, madhura, AbhASika, anakSa, cIna, lAsika, khasa, khAsika, niSphara, mahArASTra, mauSTika, Araba, Devilaka, kuhaNa kekya, huNa, ramaka, rUrU, marUka, cilAta Adi deze anArya hevAthI oche-vatte aMze paNa hiMsA tathA tajanya kAryo temanA nazIbamAM rahelA che. temAMthI kaI kaI dezanA rahevAsIo te sApa, uMdaraDA, deDakA, mAMkaDa, makaDA Adine paNa khAdhA vinA rahetA nathI. keTalAka dezavAsIo mULA ane gAjaranI jema pazuone ke pakSIone mAmulI agnimAM sekIne paNa khAI jAya che. keTalAka paMDite, mahApaMDite, zAstronA jJAtA ane janadhAraka hovA chatAM gAya, bhUMDa,
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 % zrI praznavyAkaraNa sUtra baLada, maraghA, bakarA, gheTAM AdinA mAMsa tALIo pADI pADIne khAI rahyAM che. eka bAju vedanA sUkto belAI rahyAM che, jyAre bIjI tarapha cIbhaDA ane kAkaDInI jema jAnavare kapAI rahyAM che. kapAyelAomAM nimaka, maracuM, hiMga nAkhIne vadhArI rahyAM che ane senA, cAMdInA vAsaNamAM tenuM bhajana AregAI rahyuM che. keTalAka sarasvatI putra ke dhanADhyo khAnagI rUpe pitAnA gharamAM ja chene ghAta karIne khAnArA heya che ane tyAra pachI bhArata dezanI karUNatA che ke, te sarasvatI putre ja sTeja para AvI lAuDa spIkara hAthamAM laIne ahiMsA devInA gIta gAtA hoya che. mATe AvA bhAgyazALIo, pApamativALA, azubha lezyAnA pariNAmavALA, pApa pravRtimAM ja racyA pacyAM, temAM ja jAgRta rahelA, jIvahatyAnA kAryone ja pavitra-anuSThAna mAnavAvALA mATe, teo moTA samudromAM, nadIomAM rahelA grAha-naka Adi magarane, nAnA-moTA mAchalAone, cAra pagavALAM pazuone, sarpone, kabUtara, tetara, mera, Adi pakSIone, sANasInA mukha jevA Dhaka, kaMka, Adi pakSIone, AdithI bIjA jAnavarane paNa bAMdhIne, vizvAsamAM laIne mAre che, prANathI mukta kare che. A eka anubhUta hakIkata che ke, caitanyazaktisampanna kaI paNa jIva keInAthI paNa maravA mAMgatA nathI, mane mArI nAkhe ema keIne paNa kahetA nathI. tema bIjA jIvone mArI nAkhavAne adhikAra kaI paNa dharmanA paramAtmAe koIne paNa Ape che te ekeya pAnAmAM vAta nathI.
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 1 ane kadAca jevAya te paNa jIvahatyA keI kALe paNa dharma hoI zake nahi te sarvathA nirvivAda satya che. "sarave navA fa phurita nIfa3" kIDA, makaDAthI laIne Indro sudhInA jI paNa jIvatA rahevAnI IcchAvALA che, maravuM keIne paNa pasaMda nathI, te pachI para jIvone mAravArUpa hatyAthI tenA kaDavA phaLe bhavabhavAntaramAM bhegavyA vinA zI rIte cAlaze? kemake- maranAra jIva bhale paravaza rahyo te paNa mAranArane zApa dIdhA vinA rahevAnuM nathI, je AvanArA bhamAM bhegavavAnA ja raheze. 84, lAkha jIvAyenina saMsAramAM sadgati ane durgati nAmanI be gatie tamAma dharma sUtrakArane maMjura che je padaya vaDe maLatAM bhautika padArtho vaDe sukha ane duHkhathI paripUrNa che. kilaSTa, kliSTatara ke kilaSTatama AzayathI je pApa, vera virodha karyA che tevA ja phaLe tene maLavAnA raheze. jemake-anyAyapUrNa vyApAra, jUThI sAkSI, beTA dastAvejo, parastrIgamana, zarAbapAna Adi artha ane kAma purUSArthamAM jIdagI khapAvI devAvALAne hajAro-lAkhe-karoDa ke tenA karatAM paNa vadhAre prANIo sAthe ati nikAcita vaira-virodhanA karmo bAMdhela hevAthI te karmo kyAM bhegavavA? mATe tamAma dharmazAstrakAroe naraka ane nArakanuM varNana karyuM che. bhAgavatamAM paNa naraka gatine duHkhanuM varNana kaMpArI karAve tevuM che. bIjAe dojhakha zabda kahyo. zabda judA che, artha eka ja che ke-naraka bhUmie sAtanI saMkhyAmAM sadaiva
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra zAzvatI che ane paramAdhAmI nAma asure (yamarAja) paNa bhayaMkara pApI ane adhama hevAthI nArakane badhI rIte duHkha Ape che. tiryaMca gatine jIva paNa dukhapUrNa jIvana pUrNa kare che te paNa temanI pAse puNyanI mAtrA kaMIka hevAthI nArakethI ochuM duHkha temane hoya che, chatAMya baMne durgati tarIke varNita che. raka bhUmimAM vedanA traNa prakAranI che - (1) kSetrajanya pIDA, (2) pArasparika pIDA, (3) asurothI utpAdita vedanA. naraka bhUmione sparza, gaMdha, rasa ane darzana ja ati bhayAvaha hevAthI kSetrajanya pIDA AmaraNAMta bhegavavAnI rahe che. virbhAgajJAna ke avadhijJAnanA mAlika hevAthI manuSyAdi bhamAM paraspara karelA vaira-vidha, kalaha-kaMkAsa, levaDa- devaDamAM mananI kacavATa AdinI smRti thatAM ja te nArake eka bIjA pratye potAnA vairane badale levA mATe paraspara mArapITa karatAM ja rahe che. jyAre bhavanapatine asuro-paMdara prakAranA paramAdhAmIe kutUhalavaza nArakene judA judA prakAre gherAtighora duHkhe Ape che. te sudharmAsvAmIjInA zrImukhe sAMbhaLIe-vAMcIe.' naraka ane nArakanA duHkhanuM varNana: manuSyAvatAramAM jIvananA chellA zvAsozvAsa paryata saMsAranI mAyAmAM, kauTuMbika mAyAmAM, maithunakarmanI mAyAmAM,
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 93 lakSAdhipati ke karoDAdhipati banavAnI mAyAmAM, judI judI rItanA abhakSya, anaMtakAya mAMsa, madirA AdinI mAyAmAM, jUTha-prapaMca dvArA bIjAonI chetarapiMDInI mAyAmAM, behAla- bebhAna banelA jIvAtmAnI, mAtA - pitA-bhAI- putra ane pitAnI strIne droha karavAmAM jemanI jIMdagI pUrNa thaI che. mATe pApakarmothI bhAre banelA che devadurlabha manuSyAvatArane chello zvAsa pUrNa karI naraka gatimAM avatAra grahaNa kare che. te bhUmimAM vajI jevA khIlAo cAre tarapha gADhelA hoya che. atyanta vistAravALI ane bArI bAraNA vinAnI che. ratimAtra paNa jemAM kemaLatA nathI. mATe kaThoramAM kaThora ane uMcA, nIcA, khADA, TekarAvALI che asahya uSNatA hevAthI te nAra ke niraMtara garamInA tApathI behAla banelA hoya che. kAcA mAMsa jevI durgadha mAratI te bhUmi nArakene mATe atyanta durgakhyamaya che. ghaNI ja beDala, bIbhatsa ane atizaya bhayane utpanna karAvanArI te bhUmie sadaiva adarzanIya, asparzanIya hevAthI nArake bicArA cAre taraphathI trasta ja hoya che. hima jevI zItaLa te bhUmie nArakene mATe asahya che. kALA raMganI ane uMDI te bhUmimAM janmatAM ja temanA romAMca ubhA thaI jAya che. temAM pratikAra vinAnI vyAdhiothI temane mAthAne dukhAve Adi pIDAo utpanna kare che. graha, nakSatra, tArA Adine prakAza muddala nahevAthI aMdhakArapUrNa temAM AyuSyanA chellA kSaNa sudhI rahevAnuM hoya che. jyAM najara paDe tyAM meda, carabI, mAMsanA TUkaDA, parUM tathA lehInA khAbocIyAthI pUrNa
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra te bhUmi cikaNI, lapasaNI, hevAthI nArakane cAlatA bhayaMkara vedanA bhegavavI paDe che. chANa, kheranI agninI javAlAethI te bhUmi garama hoya che. talavAra, karavatanI dhAra jevA tenA rastA tIkSaNa hovAthI nArakenI rIbAmaNa temanA sivAya bIjA keIne zI khabara paDe? bhayanA samaye kadAca deDavAne samaya Ave te temanA matIyA ja marI jAya che. daza prakAranI vedanAo temane sadaiva bhogavavI paDe che, tathA bhayanA mAryA cAre tarapha paramAdhAmIone ja jenArA hevAthI ekeya dhAsa temane sukharUpa hetuM nathI. keInI paNa rakSA ke dayA temanA bhAgyamAM hatI nathI. manuSyalekamAM bhegA karelA metI, hIrA, suvarNa-cAMdInA pATe, noTonA baMDalemAMthI kaMI paNa temane kAmamAM AvanAra nathI. temaja putra, pautra, patnI, pitA, mAtA, bahena vageremAMthI ekeya kuTuMbI naraka bhUmimAM temanI dayA khAnAra maLavAnA nathI. sArAMza ke-manuSya bhavanI mAyA A bhava pUratI ja hovAthI jyAre AyuSya karmanI beDI chuTaze tyAre ahiMthI ekeyamAM A paise sAthe AvanAra nathI. eka bajAramAMthI bIjA bajAramAM AvelA madArInI nATaka lIlA ke khela tamAzA judA ja hoya che, tema jIvAtmAne paNa eka bhavanA nATaka pUrNa karI bIjA bhavamAM jatAM tene saMsAra, mAtA-pitA, strI-putra vagere sarvathA judA ja hoya che. sArAMza ke eka bhava sAthe bIjA bhavanI leNadeNIne kaMI paNa lAgatuM vaLagatuM nathI hotuM. naraka gatimAM paga mUkatA nArakI cha antarmuhUrtamAM ja pitAnI vaikiya zakti vaDe zarIranI racanA karI le che. kemake
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 5 utkRSTatama pApakarmo, vairakarmone bhegavavA mATe zarIra tathA IndriyanI anivAryatA rahelI ja che. tenA mAdhyamathI ja trANAnubaMdhathI maLelA bhautika sukhane bhegavavAne mATe samartha bane che. narakamAM janArA jIva hiMsA, jUTha, cerI, durAcAra ane parigrahanA kAraNe upArjata pApakarmone bhAre sAthe laIne naraka bhUmimAM Ave che, tethI tyAM rahelA pudgalenuM pariNamana paNa temanA mATe duHkhadAyI ja bane che. temanuM zarIra haMDaka saMghayaNavALuM hovAthI temanA pratyeka aMge ane upAMgone jonArane paNa bIbhatsa ane AdarzanIya lAgatA hevAthI sAmevALe nAraka temane mAravA mATenA upAye kare che ane hAthamAM je AvyuM tenAthI mArapITa kare che. vaikiya zarIranA mAlika hovAthI temanA hAtha-paga-mAthuM-AMkhakAna-nAka kapAI jAya chedAI jAya te paNa teo maratAM nathI, paNa vikharAI gayela pAre jema pAcho pArA bhege maLI jAya che tema kapAI gayelA aMge paNa pharIthI zarIra sAthe saMdhAI jAya che. kevaLa te dvArA bhayaMkaratama pIDA ja temane bhogavavAnI rahe che. je tIvra, anivArya, prabala, jenuM parimANa nathI tevI vizALa, pratyeka aMgopAMgamAM trAsajanaka, hRdayabhedaka, niSkura, asamAdhiprada, zarIranA pratyeka aMgamAM vyApaka, jenArane paNa bhayaMkara ane pratikAra vinAnI hoya che, jene bhega nAraka mAtrane karavAne rahe che. | mahAnikAcita pApakarmo ane vairAnubaMdhanA karmone bhegavavAnuM sthAna narakabhUmi che. jIva mAtrane janma levAnA traNa prakAra che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (1) deva ane nArakane janma aupapAtika che, eTale ke jyAM janma levAne che tyAM devazayyA ke kuMbhIpAkamAM pitAnI meLe ja janma dhAraNa kare che. antarmuhUrtamAM paryAptio pUrNa thaye zarIradhArI banI jAya che. temane mAMsa, lehI, carabI, hADa vagere hatA nathI. (2) tIrthaMkara paramAtmAothI laI cakravartI, vAsudeva, sAmAnya manuSya ane tiryacane mAtAnI kukSimAM garbharUpe avataravuM paDe che. jyAM mAtA-pitAnuM zaNita ane zukanuM bhajana karI zarIrAdi paryApta nAmakarma zarIra banAvI de che, te garbha ja kahevAya che. (3) mAtA-pitAnA soga vinA ja janma levAnA nimitto maLatAM ja A che janme che te saMmUrNima kahevAya che. je napuMsaka veda ane liMganA mAlika ane mana vinAnA hoya che. prastuta prakaraNa naraka ane nArake mATenuM hovAthI sAte narakanI sAte bhUmiomAM judA judA prastara (pAthaDA) hoya che. temAM jUdA jUdA narakAvAse che, temAM lokhaMDanA meTA ghaDA hoya che. je moTA peTanA ane sAMkaDA meDhAnA hoya che. janma lenAre nAraka jIva pitApitAnA kuMbhIpAka(ghaDA)mAM janme che, te samaye paramAdhAmI asura devenuM pa-10 nuM chuM tyAM Ave che ane amuka kuMbhIpAkamAM jIva AvyA jANIne, tALIo pADatAM, hasatAM, kUdatAM, khI-khI avAje
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 97 karatAM pitAnA hAthamAM rahelA tIrNa bhAlAne kuMbhIpAkamAM jorathI nAkhe che ane ukaLatA telamAM taLAyelI purI jema saLIyAthI vidhAya che tema nAraka jIva paNa vidhAI jAya che, cIse pADe che, ane te asuro temane bahAra kADhe che. janmatAM ja adhamuA thayelA temane bahAra kADhe che ane leDhAnA vAsaNamAM nAMkhe che. cokhAnI jema rAdhe che, tyAMthI kADhIne ukaLatA telanI tAvaDImAM mAlapuA, purI ke bhajIyAnI jema taLe che, caNAnI jema seke che, kAThAonI jema ukALe che. tyAra pachI temanA TUkaDe TUkaDA karIne kAgaDAone khavaDAve che, ATaluM thayA pachI paNa temanAM vaikiya zarIro pArAnI jema pAchA bhegA thaI jAya che. lekhaMDanA kAMTAvALA zAlmalI (semara) vRkSanA kAMTAo upara temane calAvavAmAM Ave che, vastranI jema phADI nAkhe che, karavata jevA zastrovaDe cIravAmAM Ave che, hAtha pAchaLa rakhAvIne bAMdhe che, lAThIo vaDe mAre che, baLAtkAre temane gaLe bAMdhIne jhADanI DALa upara temane laTakAvI de che, tIkSaNa zUla, bhAlA AdithI temane vIMdhavAmAM Ave che, lalacAvIne vizvAsamAM laI atizaya vedanAjanaka sthAna para laI javAmAM Ave che, navA utpanna thayelA nArakane jUnA nArake baLajabarIthI garamAgarama retamAM calAve che, jyAre teo tarasyA thAya che tyAre banAvaTI jaLAzaya batAvIne temane ahithI tahi doDAve che, tiraskAra kare che, "tArA karelA pApane bhegava" ema kahI temane dabadabAvIne vadhasthAna para laI jAya che. A pramANe nAraka jIve naraka
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra gatimAM parasparamArakATa karIne jIvanayApana kare che. jyAM sudhI narakAyuSyanI beDIne chelle samaya na Ave tyAM sudhI teo tyAMthI bahAra nIkaLI zakatA nathI ane cAre nikAyanA deva-devendro bhegA maLIne paNa temane bahAra kADhavA mATe samartha banI zaktA nathI. manuSyAvatAramAM pAMce IndriyenA trevIsa viSayanA bhegavaTAmAM madamasta banIne kodhAMdha, madAMdha, mAyAMdha ane lebhAMdha banI agaNita mAna, pazuo ane paMkhIone jeoe motane ghATa utAryA che, mAryA che, kApyA-kapAvyA che, revaDADyA ane bhUkhe mAryA che, temane gharabAra vinAnA karAvyA che, putra-putrIothI judA karAvyA che, kaleza-kaMkAsamAM phasAvyA che. A pramANe saMkhyAta-asaMkhyAta che sAthe verAnubaMdhamAM baMdhAyelA che naraka bhUmimAM janme che. vairAnubaMdha paraspara hovAthI te nArake eka samaye ghAtaka-mAraka, te bIjA samaye ghAya-mArya banIne AyuSyanI pUrNAhuti sudhI asahya duHkhane bhegave che. cAre bAjuthI prApta thatAM bhayanA mAryA tathA tyAMnI kSetravedanAothI trasta banIne teo sukhagatavA mATe, chAyA zodhavA mATe, khAvA-pIvA mATe kaMIka vizrAma levA mATe tathA pANIne mATe bhayaMkara vanavagaDAmAM cAre tarapha doDadhAma kare che ane jyAre sAmethI bIjA nAraka ane AvatAM jue che tyAre virbhAgajJAna dvArA khabara paDatAM ja upara pramANenI sukhanI jhaMkhanAne bhUlIne laDavA-jhaghaDavA lAgI jAya che. bemAMthI jemanuM vaira vadhAre tAkAtavALuM haze tenA
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 99 hAthe bIje nAraka zastrovaDe, bhAlAvaDe, charIvaDe, ThaMDAvaDe mArI mArIne chevaTe hAtha paga, kAna, AMkha kApIne dUra dUra phekI de che ane AgaLa vadhe che. sAmethI bIjA nArake Ave che ane temane mArI kApIne phekI de che. A pramANe kaMIka samaye sAmethI AvatA nArakanuM vaira joradAra hoya, keIka samaye ochuM hoya. Ama mAra khAtA-khavaDAvatAM, kApatAM- kapAvAtAM, ratAM-rovaDAvatAM, hAyapITa karatAM-karAvatAM paraspara adhamukhA jevA thaI jAya che. narakabhUmimAM paga mUkatAM ja prApta thayeluM vibhaMgaNAna temanA mATe mAraka bane che, tyAre manuSyabhavanA lekhA jokhA, levaDa-devaDanA geTALA yAda Ave che, ane sAmethI Avate nAraka mAre duzmana hatuM, mArI cADI khAte hate. mArA paisA dabAvI dIdhA hatAM, vyAjamAM geTALA karI mArA jhuMpaDA lIlAma karAvyA hatAM. mArI gharavALI banIne parapurUSa sAthe viSayAga karatI hatI, tema patine veSamAM parastrI sAthe laMpaTa banI mane mAra mArate hate, mArI jeThANI mane gALo bhAMDatI hatI, sAsue mane mArI hatI ItyAdi badhIya vAte sInamAnI phIlamanI mAphaka temane yAda AvatAM ja reSa, krodhanA mAryA teo sAmevALA nArakane, nArakane badhIya rIte eTale hAthamAM je zastra AvyuM tenA vaDe mAranArA banavA pAme che. A pramANe kSetrajanya vedanA ane paraspararIrIta vedanAone bhegavatAM nAraka che narakamAM duHkhapUrvaka samaya pasAra kare che.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 % zrI praznavyAkaraNa sUtra hAtha-pagamAM paDelI eDI samAna AyuSyakarmanI maryAdA jeTalA pramANamAM bAMdhI che teTalA samaya sudhI te nArakane tyAM ja rahevAnI pharaja paDe che. jaina sUtrakAroe jaghanya ane utkRSTa rIte tenI maryAdA samajAvI che. jaghanyathI daza hajAra varSanI maryAdA ane utkRSTathI A pramANe che. - narakabhUminA nAme jaghanya AyuSya utkRSTa AyuSya narakabhUmi 1 ratnaprabhA 10 hajAra varSa 1 sAgaropama narakabhUmi 2 zarkarAmabhA 1 sAgaropama 3 sAgarepama narakabhUmi 3 vAlukAprabhA 3 sAgarepama 7 sAgaropama narakabhUmi 4 paMkaprabhA 7 sAgaropama 10 sAgarepama narakabhUmi pa dhUmaprabhA 10 sAgaropama 17 sAgaropama narakabhUmi da tamaH prabhA 17 sAgaropama 22 sAgaropama narakabhUmi 7 tamastamaprabhA 22 sAgaropama 33 sAgarepama " upara pramANenA jaghanyamAMthI eka divasa paNa e che thatuM nathI ane utkRSTa AyuSamAM ekeya divasa vadhatuM nathI. . deva-nAraka asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tirya, manuSya, yugaliko, tIrthakara, cakravartIe, vAsudeva, balade ane carama zarIrIo anAvartanIya AyuSyavALA hovAthI teo pitAnI AyuSya maryAdA pahelAM koI kALe ane keInAthI paNa maratAM nathI.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 101 paramAdhAmIonuM svarUpaH prathama naraka bhUminI 1,80,000 eka lAkha eMzI hajAranI jADAImAMthI prAraMbhamAM eka hajAra jana choDyA pachI bhavanapatidevanA bhavane Ave che, je daza bhede che. temAM je asurade che temAMthI 15 prakAranA asuroH aMba, aMbarIza, zyAma, bila, rUdra, uparUdra, kALa, mahAkALa, ati, asipatravana, kuMbhI, vAlukA, vaitaraNuM, kharasvara ane mahAgheSa nAme paramAdhAmI kahevAya che. teo gata bhamAM atyaMta saMkSiNa adhyavasAyenA kAraNe pharI pharIthI pApakarmo karavAmAM ja rasavALA hoya che ane te bhava pUrNa karI asura gatinA paramAdhAmI bane che. nAma pramANe ja temane svabhAva hovAthI atyaMta kharAbarUpe adhama, pApI, nidhRNa, anaMtAnubaMdhI kaSAyavALA, dayA vinAnA ane kasAI karatAM paNa vadhAre paDatAM kharAba (bhUMDA) hoya che. mithyAdaSTinA ghera aMdhakAramAM phasAyelA hovAthI dayAne aMza paNa temanAmAM hetuM nathI. mATe ja nArakene duHkhI ane maraNasanna avasthAmAM rahelA joIne temane ghaNe ja AnaMda AnaMda thAya che. A kAraNe sAme dekhAtA nAraka jIne pite mAre che, paraspara laDAve che. AvuM te zA mATe kare che? javAbamAM jANavAnuM ke temane pApakarmone karavA tathA karAvavAmAM ja tIvratama rasa hoya che. devagatinA divya bhege ane paugalika sukhe maLyA chatAM paNa vairAnubaMdhamAM pUrNarUpe phasAyelA hovAthI divya sukha bhogavavA karatAM temane nAraka ane saMtApa devAmAM khUba ja rasa paDe che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra manuSyAvatAramAM rahelA pApakarmamAM abhirucivALA mANase gAyane baLadene, pADAone, zukane, gheTAMone, bakarAone, kukaDAone, batakane, tetarane, kUtarAone tathA mallo (akhADAbAjo)ne paraspara laDAve che, hArajIta lagADe che ane laDatAM laDatAM te jAnavara lehIluhANa thAya che, tyAre mAnavAva tAronA mAnava tALIo pADIpADIne hase che. mithyAtva saMskRtimAM phasAyelA bhArata dezanA rAjAo dazerAnA divase hajAro mAnanI vacce zarAba pAIne masta banAvelA pADAne ToLAnI vacce rAkhe che ane hindu saMskRtinA rakSaka, pratipAlake rAjAe sauthI prathama bhAle mAre che, pIDAthI rIbAta pADo je bAju jAya che, rAjAone khuza karanArA maMtrIo, zeTha, karmacArIo, paMDita vagere bhAle mAre che. A pramANe te mUMguM prANI dazerA jevA pavitra divasamAM ke navarAtrimAM, vinA mote mare che ane rAga-dveSathI vyApta banelA ane akuzala karmone karanArAe tALIo upara tALIo pADIne khuzI manAve che. tevI ja rIte paramAdhAmI asudevo paNa dayApAtra nArakone joIne khuzInA mAryA kUdAkUda kare che, rUmAlane ucca uDADe che ane jorazorathI siMhanAda kare che. AvA paramadhAmIe kayA kameM thAya che? teo gatabhavemAM mAyAzalya, mithyAtvazalya ane nidAnazalyamAM masta banelA hovAthI tavAtitIvra kaSAyabhAvane udaya ane udIraNAvALA hoya che. maratI vakhate paNa pitAnA
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 103 karelA ke karAvelA pApakarmonI AlecanA karatAM nathI. phaLa svarUpe tevA ja nikRSTatama pApakarmonA udayavartI hovAnA kAraNe paramAdhAmI devanine meLave che. akuzalAnuMbaMdhI puNyakarmomAM moTAmAM moTo A doSa rahela che ke, pUrvabhavanA puNyadayathI meLavela saMpUrNa sAmagrI temane pApakarmo tarapha laI janArI bane che. Aje paNa ApaNe joI zakIe chIe ke-aDhaLaka zrImaMtAI ane sattAmAM cakacUra banelA zrImate kevaLa abhakSya, apeya, bhejana mATe hoTalamAM jaIne khuzI manAve che. sInemA tathA nAcanArI vezyAo ke abhinetrIone joI joI khuzInA mAryA Akheya divasa ane rAta pUrNa kare che. gharanA AMgaNe paNa vezyAone ke nAcanArI DholaNone paisA ApIne paNa nacAvyA vinA ArAmathI uMghI paNa zakatA nathI. dharmanuM ekeya anuSThAna, saMta samAgama, sajjana saMgati temane muddala gamatAM nathI. pitAnI dharmapatnI, mAvaDI ke putra pratye paNa ArAmathI besI zakatAM nathI ane gharathI bahAra ke DAka baMgalAomAM athavA moTI hoTalamAM kamarA (rUma) bhADe rAkhIne paNa zarAbapAna, mAMsa bhajana, vezyA ke parastrIgamana Adi pApakAryomAM ja temanA pu, satkarmo, vevAIne samApta thaI jAya che. khAkha thAya che, kemake, gatabhamAM puNyakarmonI sAthe bIjA paNa bhayaMkara pApakarmone upArjita karelA che. akuzalAnubaMdhI puNyanA kAraNe devagati prApta paramAdhAmIe, hiMsaka-mahAhiMsaka svabhAvavALA hovAthI nArakane
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 % zrI praznavyAkaraNa sUtra pIDA devA mATe pitAne maLelI vaikiya labdhi dvArA judA judA prakAranA aneka zarIra banAvI zake che. pApanI pracuratA hevAnA kAraNe tathA nAraka che paNa pApI hovAthI te asuronA rUpa atyaMta bhayAnaka, bIhAmaNA, kALA raMganA, dAMta bahAra nIkaLelA, mAthe ziMgaDA, jIbha labakArA mAratI, hAthamAM talavAra, barachI, bhAlA, charA, DaMDA Adi zastrone dhAraNa karanArA hoya che, jene joIne ja nAraka jInA matIyA marI jAya che, ane AgaLa ke pAchaLa kadama mUkavAnI zakti paNa temanAmAM rahetI nathI. temanAthI nArakone apAtI pIDAo : te yamakAyika paramAdhAmIonA bIhAmaNuM rUpane joIne bhayanA mAryA trAsa pAmelA te nAraka cheA prakAre kahe che : he bhAI ! he svAmin ! he bApalIyA ! he tAta! he vijetA! maherabAnI karIne tame mane mUkI de. huM marI rahyo chuM, huM sarvathA nirbala chuM, vyAdhiothI pIDita chuM, tethI tame mArA pratye kaThora ane nirdaya zA mATe banI rahyA che? kRpA karIne mArA upara zastrone prahAra kare nahi. kamathI kama eka kSaNane mATe mane zvAsa levA de, mArA para dayA kare, krodha na karo, mane thaDA samayane mATe vizrAma karavAne avasara Ape, mArA gaLAmAM nAkhela deraDAne DhIle kare, kADhI nAkhe, mane tarasa joradAra satAvI rahI che, dayA karIne pIvA mATe pAchuM Ape." A prakAre dayAnI yAcanA karatAM nArakanA zabdo sAMbhaLIne paramAdhAmIo zeSanA mAryA kahe che ke -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 105 tamane pANI pIvuM che! te ame tamane svAda ane svaccha pANI hamaNAM ja ApIe chIe" ema kahIne egaLAveluM sIsAnuM garamA garama pANI baLajabarIthI nArakanI A jalImAM Ape che, vizvAsathI hAtha mAMDelA te nArako ukaLatA sIsAnuM pANI joIne temane pUrA zarIramAM kaMpArI AvI jAya che. AMsu bharelI AMkhethI teo kahe che, "amAre pANI joItuM nathI, tarasa zAMta thaI gaI che." A pramANe karUNujanaka zabdo bole che ane bhayanA mAryA daze dizAone jUe che. sarvathA rakSA vinAnA, anAtha ane dInadazAmAM mUkAyelA, bhayathI vyAkuLa bane che. gabharAI gayelA hariNAnI jema je bAju bhayarahita mArga dekhAya te bAju bhAgavA mAMDe che. paraMtu karmarAjAnI beDIomAM jakaDAyelA jIvAtmAo bhAgIne paNa kyAM javAnA hatAM? jorajulamathI temane sANasAmAM phasAvIne tathA lekhaMDanA DaMDAthI nArakanA mukhane pahoLA karIne temAM garamAgarama sIsuM reDI de che ane bhayaMkara cIso nAkhatAM te nArake jerazerathI revA maMDe che. pitAnuM mAthuM pakaDIne reve che, chAtI kuTIne reve che. temanA karUNAjanaka zabdo sAMbhaLIne te asure jorazorathI tALIo pADIne hase che. tyAra pachI eka paramAdhAmI bIjAne kahe cheH bhAgI jatAM A nArakane pakaDo, jerArathI lAta mAre, DaMDAthI phaTakAro, talavArathI AnA TUkaDe TUkaDA kare, bhAlAthI viMdhI nAkhe, temanI cAmaDI utArI nAkhe, nAka, kAna, AMkhane kApI nAkhe, pheDI nAkhe, AMkhanA DoLA bahAra kADhI le, temanA
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 - zrI praznavyAkaraNa sUtra hAtha pagane maraDI le, A tIkSaNa zastrathI sArI rIte mAre, sAmenA patthara upara te nArakane jorathI pachADI do, kUvAvAvamAM DUbADI de, mAthAnA vALa pakaDIne kAMTAvALI jamIna para ghaseTI mAre. upara pramANenI vAta sAMbhaLatAM ja sarvathA zUnyamastaka thayelA nArakone asure kahe che ke "javAba kema ApatAM nathI ? zAnI zarama Ave che? ane zarama AvatI hoya te manuSyAvatAramAM mAyAdha-lebhAMdha banIne gherAtighAra pApakarmone karatAM, zarAbapAnamAM bebhAna banatAM, maithunakarmomAM alamasta banatAM, vizvAsaghAta-prapaMca ane zetAna karmone AcaratAM, vyApAramAM lAkho-karoDo jIvone ghAta karatAM tamane zarama naDI nahi? te have pApanA phaLane bhogavatAM Daro che kema? raDe che kema? upara pramANenA cAre dizAomAM paDaghA pADatAM denA zabdone sAMbhaLIne nArake cIcIArI pADatAM gatabhavanA pApakarmone yAda kare che. te A pramANe - (1) sulabhatAthI maLelA arihaMta dene, paMca mahAvratadhArI guruone namyA nathI, vAMdyA nathI, temanuM bahumAna pUrvaka vaiyAvacca karyuM nathI ane kalabamAM, hoTalamAM resTorAmAM jaI durAcArI banyA. (2) khAnadAnI dharmane tyAga karI, guMDAone paNa zaramAve tevA pApakarmo, jugArakarmo tathA zarAbapAnamAM masta banIne parastrIgamananA pApakarmone hoMze hoMze AcaryA. (3) sAdhu-sAdhvIjIone sahavAsa karatAM zarama AvI ane vicAra-uccAra ane AcArathI bhraSTa thayelA mANasane sahavAsa karIne ame amAruM manuSyajIvana pAyamAla karyuM che.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 107 (4) tala, magaphaLI tathA anAja daLavAnI mazIna dvArA agaNita jInI hatyA karI hatI. (5) kolasAnA vyApAramAM, kasAIone paisA dhIravAmAM, vezyAo sAthe levaDa-devaDa karavAmAM pApa puNyane khyAla karyo nathI. (6) strIone zaNagAravAmAM, putrIone phezanAlITImAM rAkhavAmAM, putrone majazekha ane sAte vyasananA mArga batAvavAmAM, pApa, anyAya ane vizvAsaghAtathI meLavela paisAne pharIthI pApamArgamAM ja kharcA che. ItyAdi agaNita pApakarmone smRtimAM lAvatAM ja te nArake "have amAruM zuM thaze? amane keNa bacAvaze? ityAdi vicAramAM bhayavihUla banelA nArakane te paramAdhAmIo pharIthI talavAranI dhAra jevA jhADane pAMdaDAonA vanamAM, kAMTAothI bharelA vagaDAmAM, tIkSNa dhAravALA prastaromAM, jamInamAM ubhI karelI sonI bhUmimAM, atyaMta khArA pANIthI bharelI vAvamAM, kUvAmAM, pIgaLelA sIsA ane kathIranA pANavALI vaitaraNI nadImAM, lAla raMganI thayelI garamA garama retamAM, bhayaMkara Aga jemAM lAgelI che tevI guphAomAM, jevA mAtrathI zarIramAM dhrujArI Ave tevA tIkSNa kAMTAothI vyApta mArgamAM te nArakane calAvavAmAM Ave che ane atizaya bhArathI bharelA rathamAM nArakane joDe che ane uparathI lekhaMDanA DaMDAothI mAra mAre che. bicArA nAraka eka kadama paNa cAlI zakatA nathI.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ane cAbuka para cAbuka tathA lekhaMDanI kIlavALI lAkaDI temanA zarIramAM ghUsI de che. A pramANe paramAdhAmIothI ati trAsane bhegavatAM nArake duHkhanA mAryA rIbAI rahyAM che. thaDA samayane mATe te deve jyAre bIjA mArge cAlyA jAya che, tyAre nArakanA jI paraspara laDavA mATe taiyAra thaI jAya che. vaikiya labdhinA mAlika hovAthI pitAnA zarIranuM rUpAMtara karI bIjA nArA sAthe laDe che, jhagaDe che ane pApakarmonuM prAcurya hevAthI dekhatAM dekhatAM teo lehIluhANa thaI jAya che. laDavA mATe temanI pAse zastro kyA kyA che? magadala (lAkaDAnI ke lekhaMDanI gara) bhusaMDI, karavata, trizula, haLa, gadA, sAMbeluM, gADAnA paiDAnA AkAravALuM cakra, bhAla, gurajara, lakhaMDanA kAMTAvALuM zastra, lAkaDI, phaNa, barachI, ghaNa, DhAla, tIkSNa dhAranI talavAra, bANa, vAMsale, kuhADe, Adi camakadAra dhAravALA tathA bIjA paNa zastrovaDe te nAraka jIvo paraspara laDe che, paramAdhAmIe laDAve che ane laDavAvALAne madada kare che. tathA paraspara laDIne eka bIjAnA cIrAI gayelA zarIranA aMgomAM paramAdhAmIe kSAra dravya nAkhe che. mATe dIna hIna banelA nArake narakabhUmi para bebhAna banIne nIce DhaLI paDe che. bhUkha, tarasa, thAka ane mAranA kAraNe atyanta vyAkuLa banelA temanAM zarIra, mukha, AMkhanA DoLA vagere zarIranA avaya sarvathA adarzanIya banI jAya che. AvI paristhitimAM te asure dvArA vidurvelA kUtarA, ziyALa, kAgaDA, bilADA, dIpaDA, aSTApada,
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 109 vAgha, siMha, viSNu, neLIyA, kAnakhajurA, Adi kIDAo paNa temane korI khAya che. Dakha mAre che. te samaye temanI vedanAo temanA sivAya bIjo koI paNa kaI rIte jANI zakaze? vaikiyalabdhisampanna nArakanA jIve, sAmethI, pAchaLathI, jamaNI ke DAbI bAjuthI AvanArA bIjA nArakone joIne bhayagrasta thAya che ane pUrva bhavanA vaikarmone yAda kare che, tathA kAga, vAgha, sApa, mera, gIdha AdinA rUpAntare karIne sAmevALA zatrune parAsta karavA mATe ke potAnI jAtane bacAvavA mATe vizeSa prayatna kare che. baMnemAMthI konuM vaira baLavattara che te upara AdhAra rAkhe che. AchA pAtaLA veravALe bilADAnuM rUpa leze te sAmevALA gADha vairavALA haze ane teo kUtarA Adina rUpa dhAraNa karI bIlADAne cUMthI cUMthIne adhamuo karaze. bIjI kalpanAo anyatra karI levI. A pramANe pitAnA AyuSyakALa paryanta AMkhanA palakArAnA samaya jeTalI paNa sukhazAtA, samAdhi, ArAma temanAM bhAgyamAM nathI. kevaLa tIrthaMkara paramAtmAnA janma samayanA eka samaya pUratuM ja ajavALuM tyAM thavA pAme che. nArakone samyaktvanI prApti thatI haze? javAbamAM jANavAnuM ke, narakabhUmimAM rahetA nArakone yadi samyaktvanI prApti thavAnI hoya, te traNa kAraNene laIne thaze, te A pramANe -
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (1) jAtismaraNa jJAna - gata bhamAM samyaga buddhithI deva-guru ane dharmanI ArAdhanA karelI hovA chatAM temAM rahelI sarjAze ke apAze viphaLatAne jovAthI temane samyaktvanI prApti thavA mATenI zakyatA che. narakabhUminI tIvratitIvra vedanAone bhegavatAM kadAcit temane jAtismaraNa jJAnanI prApti thAya ane gata bhamAM ArAdhanAnI ADamAM karelI virAdhanA-AzAtanAnA khyAla AvatAM ja samyaktvanI prApti sulabha bane che. mAnyuM ke temane virbhAgajJAna hovAthI pUrvanA 1-2-3 me joI zake che, te paNa te pratye vicAraNA na hovAthI samakitanI prApti thatI nathI. jyAre jAtismaraNamAM temane vicArapravAha A pramANe thAya che. | (A) samajaNapUrvaka sarvavirati svIkAryA pachI addhi gArava, rasagArava ane sAtAgAravanA cakAve caDI eka pachI eka virAdhanA karate gaye. gRhasthAzramanI addhine choDI dIdhA pachI paNa muniSamAM dharmanA nAme ke tenI ADamAM dravya pArjana karate gaye. vadhArate gaye, bIjAne tyAM mUkate gaye. temAM kadAca rakama svAhA thaI gaI te ArtadhyAna ane raudradhyAnane mAlika banyA. rasagAravane laI bImArI tathA IndriyenA piSaNa nimitte judI judI jAtanA miSTAnno, pharasANamAM bebhAna banyA, tathA sAtagAravane gulAma banI zarIrane paMpALavAmAM ja rAta-divasa pUrA karyA. pariNAme cAritradharma pratye bedhyAna thate gaye. pariNAme vadhAre paDatI asatAvedanIya nazIbamAM rahI.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 111 (B) jainadharmanI prApti thayA pachI paNa zrAvakanA veSamAM jainatvanI ArAdhanA thaI nathI ane artha ane kAma purUSArtha pratye mehAMdha banIne agaNita pApanA mArge AgaLa vadhe. (C) arihe tenI pUjAmAM, mahApUjAmAM, mahensamAM, sAmAyikAdi vratamAM aticArene khyAla rAkhI zakyo nathI. phaLasvarUpe siddha, AcArya, sthApanA ane chevaTe pitAnA AtmAnI ja virAdhanA vadhArate gaye. narakabhUmimAM jAtismaraNa jJAna thatAM uparanI ke bIjA prakAre karelI virAdhanAonI smRti thatAM ja samyaktva prApta thAya che. (2) dharmazravaNathI : yadyapi narakabhUmimAM RSio-maharSieaudArika zarIre jaI zakatAM nathI, paraMtu pUrvabhavanA dhArmika badhuo je devakamAM gayelA che, teo badhu-mitra ke dharmanehane khyAlamAM rAkhIne tyAM Ave che ane dharmane bedha uparAnta gayA bhavanI smRti karAve che, tema thatAM te nArakane samyaktvanI prApti thAya che. (3) vedanAnubhava - - - yadyapi pratyeka nArakane vedanAne anubhava sAmAnya hoya che, tema chatAM amuka prakAranI kSetra vedanA, pArasparika vedanA, ke samAtIta paramAdhAmI kRta vedanAne anubhava karatAM nArakane upaga mUkavAnI IcchA thAya che ke, "kakasa mArA jIve
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra gata bhavemAM bhayaMkamAM bhayaMkara pApakarmo, zarAbapAna, vezyA ke parastrIgamana vagere karmo karyA haze. te sivAya ATalI badhI asahya vedanA na thAya, tema vicArate ane arihaMta paramA bhAonA dharmanI sulabhatA chatAM paNa saMsAranI mAyA mane ghaNuM ja pyArI lAgelI hatI, tenA kAraNe pApakarmo karyA, vadhAryA ane chevaTe narakabhUmine atithi banya." A pramANenA vicAra karatAM ane sAthe sAthe pApanI AlecanA karatAM temane samyaktvanI prApti thAya che. narakagatine jIva tiryaMca nimAM Ave che? jIva mAtra adhyavasAye, leya e ane kaSAyane vazavatI banI, jevI rItanA, jeTalA pramANamAM, karmone bAMdhe che; mATe temane udaya paNa tevI rIte ja thAya che. keTalAka pApakarmo, Ara, samAra, kRSNa lezyA, nIla vezyA ane kApita leDyAmAM karavAmAM Ave che. tenA phaLe paNa aneka bhAmAM bhegavavAnAM rahe che. mahApAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAja paNa kahe che ke heya vipAke dazagaNe, ekavAra kIdhuM kama; zata sahasa keDI game re, tIvra bhAvanA marma. re prANI jinavANa dhare citta. " bhAvArtha-hiMsakavRtti, bhASA, vyApAra, vyavahAranA kAraNe atIva cikaNuM bAMdhelA karmo koIka jIvane se vAra, hajAra vAra, karoDa vAra bhegavavAno samaya Ave che. jemake amuka
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 113 nimittane laI rAmajIbhAie, zAmajIbhAI upara krodha karyo. tyArapachI yadi sArI bhAvanAthI te keLanI zAnti karavAmAM na Ave te zAmajIbhAI sAthenuM vaira vadhatuM jaze, ane avasara Avye temane mAravAnI aNI para rAmajIbhAI AvI jaze. A pramANe utpanna thayele krodha dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI dhIme dhIme vadhate jaze, pariNAme A vaira karma keTalAya bha sudhI rAmajIbhAIne mAra khavaDAvyA vinA, revaDAvyA vinA cheDe tema nathI. devAdhideva, bhagavAna mahAvIrasvAmI jyAre 18mA bhave vAsudeva hatA tyAre "mArI AjJA zayyApAlake kema teDI?" ATalA najIvA kAraNe ja ke, kaSAyamAM lAla pILA thayelA vAsudeve zayyApAlakanA kAnamAM sIsu reDAvI dIdhuM. pariNAma zuM AvyuM? 80 sAgaropama jeTaluM lAMbe samaya vItyA pachI paNa govALIyAnA rUpamAM avatarelA tene jyAre mahAvIrasvAmIne kAnamAM khIlA ThekyAM pachI ja kevaLajJAnanA mAlika banI zakyA hatA. A pramANe nArako paNa narakagatimAM traNa prakAranI vedanAone peTa bharIne bhegavI lIdhA pachI, tiryaMcagatine pAmavAnI taiyArIvALA teo pazcAtApapUrvaka nArakanuM zeSa AyuSya paNa duHkhathI pasAra karIne, zeSa karmone bhegavavA mATe tairyaca bane che. eTale ke naraka gatimAMthI nIkaLIne tiryaMca avatAramAM janma le che. bahu ja thoDA che tyAMthI sIdhA manuSya banatAM haze. jyAre ghaNI saMkhyAnA jIvane tiryaMcagatimAM ja AvavuM paDe che. narakagatinA duHkha bhale samApta thaI rahyA che te paNa vilaMga jJAnathI tiryaMca
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrI praznavyAkaraNa sUtra avatAranA dukhe rUpI DuMgarAo jyAre pratyakSa dekhAI rahyAM che, tyAre atyanta dukha saMtapta banelA te nArakene manuSyabhava yAda AvatA ane AMkhamAMthI zrAvaNa bhAdara ThAlavatAM kahe che ke, "mithyAtva, ajJAna ane meha mAyAmAM masta banIne, mahAraMbha, mahAparigraha, abhakSya khAnapAnamAM bhAna bhUlIne na karavAnAM pApa, hatyAo, kukarmo karyA jenA kAraNe Aje huM sarvathA anAtha, azaraNa ane dayApAtra banIne bhegavI rahyo chuM. manuSyabhavanI prANa pyArI dharmapatnI, parastrI, vezyA, putra, pautra, mAtA, pitA, bhAI bahenamAMthI ke tIjorImAM bhegI karelI aDhaLaka saMpattimAMthI ekeya hIrA, motI, pikharAja, suvarNanI ke cAMdInI pATe. zaNagArelA raMga mahela, palaMge mane bacAvavA mATe samartha nathI. jemanA mATe pApa karyA, te vegaLA rahyAM ane mArI zrImaMtAIne upaga, zarAbapAnamAM, hoTalamAM karI rahyA che. ane te kamANImAMthI upArjita pApe mAre ekalAne ja bhogavavA paDe che. tiryaMca avatAranA duHkhe - . aleka, tiTjhaleka ane urvalaka nAme traNa leka che. sAte narakanI bhUmio adhelakamAM rahelI che, jene pAtAlaleka paNa kahevAya che. udghalekamAM devani prApta deve che ane ticchalakamAM dvIpe, samudro, manuSya, tiryaMce che, nadI-nALAM-jhADa vagere paNa ahIM ja che. sUkSma jIvone choDIne bAkInI badhIya jIvasRSTi prAyaH karIne ApaNane saune pratyakSa che. AkAra, nAma, rUparaMga saune judA judA hovA chatAM te
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 115 che pitAnAM karelAM karmo, duHkha ane sukhone bhegavatAM paNa ApaNane pratyakSa che. cetanAzakti eTale zarIramAM hAni-vRddhi tathA duHkhanA samayamAM manuSyanI jema jemanI AMkhamAMthI pANI Tapake, jIbha bahAra Ave, mRtyusthAna para purUSa vizeSanI baLajabarI sivAya, koI paNa pazu paMkhI javA IcchatuM nathI. pAMjarAmAM pUrAI javA mAMgate nathI, mATe ja te cArapagA pazuo ane pAMkhavALA paMkhIo jIvAtmAe kahevAya che. kemake manuSyanI jema temanA zarIramAM paNa Indriye che, mana che ane duHkha tathA mRtyuthI dUra bhAgavA mATe cetanavaMte AtmA che, tema mAnyA vinA bIje mArga nathI. kevaLa temanA karmo bhArI hevAthI zarIranI racanA eka samAna nathI. mATe kaI cAra pagA, be pagA, cha pagA, se pagA, keI hAthe cAlanArA, koI chAtIe cAlanArA jIvone ApaNe najare joI zakIe chIe. deva ane manuSya karatAM temanA pApakarmo vadhAre kharAba hovAthI teo belI zakatA nathI, pratikAra karI zaktA nathI, deraDAmAM baMdhAyelA hovAthI keTenA dvAre jaI manuSya para dAva mAMDI zakatA nathI. bhUkha-tarasa, ThaMDI-garamI uparAMta bIjA prakAranA duHkho temane herAna-parezAna kare che, DeDAnA mAra, gaLAmAM ane pagamAM doraDA ke leDhAnI sAMkaLa paDelI hovAthI te bicAga mUMgA jIvone rIbAvavAnuM ane mAnasika trAsa sahana karavAnuM ja rahe che. bhayaMkara jaMgalamAM teo janme che, jyAM cAre bAjuthI temane maraNubhaya satAvate ja hoya che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kemake mAMsa, lehI, cAmaDI, siMgaDAonA lenAra vAgharI, keLI, ThAkaraDA vagere ghaNuM hiMsaka svabhAvanA mANaso tIrakAmaThA, baMduka ane zikArI kUtarAone laIne jaMgalamAM rakhaDatA ja hoya che. bhayaMkara agnimAM lAla surakha karelA dAtaraDAvaDe DAmane bhayaMkara trAsa, cAlatAM cAlatAM khADAmAM paDI javAnuM, tyAM hADakA tUTe-bhAMge tevA jIvaleNa dardI paNa temane bhegavavAnA hoya che, nAkamAM cAmaDAnI dorI, ke meDhAmAM lagAma game tyAre paNa paDI javAne bhaya, haLa tathA gADAmAM na chUTake joDAvuM paDe che. kAna phaDAvavA tathA zarIranA avayane kapAvavAnuM paNa temanA bhAgyamAM lakhAyeluM che. cAbukanI tathA "agrabhAgamAM lekhaMDanI khIlI nAkhelI lAkaDIne" mAra khAvuM paDe che, ItyAdi duone bhegavatAM te tiryae pitAnuM parAdhIna tathA akSaka jIvana nirUpAye pUrNa kare che. temanAM bhAgyamAM kauTumbika jIvanane abhAva hevAthI, gAya pitAnA saMtAnane tathA deraDIthI baMdhAyele vAcharaDe pitAnI mAvaDIne Tagara Tagara joIne AMkhamAMthI AMsu ane meDhAmAMthI nisAsA nAkhe che. zeka-saMtApanA mAryA duHkhI jIvana pasAra kare che. nAka tathA meDhAmAM deraDA ane lagAma paDelI hovAthI te pazuo herAna che, zatrubhaya, agnibhaya, tathA viSabhayathI haMmezA bhayagrasta rahe che. ane avasara AvyuM taraphaDatAM taraphaDatAM marI paNa jAya che. Doka ane siMga kAraNavaza vAMkA banI jatAM temane asahya pIDA bhogavavI paDe che, carabI
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 117 tathA sekelA mAMsanA lAlacuonA kAraNe agnimAM jeTalInI mAphaka raMdhAvAnuM ke aMgenA TukaDe TukaDA karAvavAnuM temanA bhAgyamAM lakhAyeluM che, haLa ke gADAmAM jotarAI javAnA kAraNe pitAnA sAthIdAro sAthethI chuTA rahevAnuM, agnimAM tapAvelA tIkhA saLIyAthI vidhAvAnuM, baLajabarIthI ke ghAsa pANInA pralebhana ApIne pitAnuM dUdha bIjAne daI levA devuM paDe che, gaLAmAM lAkaDuM nakhAvavAnuM, kAdava bharelA mArgathI pasAra thavAnuM, parvatethI paDI javAnuM dAvAgnimAM baLI maravAnuM vagere duHkhe tiryaMne bhegavavA paDe che. viSayavAsanA, kaSAyabhAvanAmAM sArI rIte bagADI dIdhelA manuSyabhavane tyAga karI naraka bhUmimAM gayele A jIvAtmA tyAM asahya, azrAvya yAtanAone bhegavI lIdhA pachI tathA napuMsakaveda tathA napuMsaka zarIramAM palyopama ke sAgaropamenI lAMbI yAtrA pUrNa karI zeSa rahelA nikAcita karmone tathA tiryaMca cha sAthe bhegavilAsAdi karmo, vidhya ke vadhaka karmone bhegavavAne mATe tathA karkazatama asAtavedanIya karma tathA karmajanya duHkhane bhegavavAne mATe tiryaMca avatAra dhAraNa karyA vinA chuTake nathI. tiryaMca avatAranI phaLazruti:-. pahelA kahevAyuM che ke sthaLacara, jaLacara ane khecara tiryae traNa prakAranA che. je dubuddhi, aviveka ane ajJAnane mAlike tathA jIbha IndriyanA gulAma mAnavAne mATe bhegya
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra che. kemake sarvathA azaraNa, anAtha ane mUka, A traNe prakAranA tiryacenA zarIranuM mAMsa, lehI, carabI, majajA, bhejuM, kalejuM, yakRta Adi durgadha, bIbhatsa, apavitra mATe sarvathA akhAdya hovA chatAM paNa zikSita, paMDita, mahApaMDita, mAMsAhArI mAnavenA dharmagurUo, temanI strIo, veda-vedAMtanA jJAtA, upaniSadanA upaniSadu(rahasya)ne hRdayaMgama karelA tatva, kAlI, mahAkAlI, caMDikA Adi devIenA paramapAsaka, tathA rUdrAkSamALA dvArA iSTadevanA jApa karanArA buddhizALIe ja mAMsAhArI che. jeoe gAyanA mAMsathI laI bIjAonA mAMsane paNa cheDyA haze ke kema? te bhagavAna jANe. tathA auSadha (davA) nirmAtAonA kArakhAnAmAM, lebereTarImAM, te te jAnavaranA lehI, majajA, kalejuM ane bhejuM vagere amuka amuka davAonI TebaleTa (gaLIe)mAM upayukta thAya che. jene upaga regiSTo, dhArmika, pUjApATha karanArAo ane sAdhusaMte paNa prasannatApUrvaka kare che. auSadha nirmAtAone pUchavAthI ja khabara paDaze ke kaI viTAminsanI geLIomAM kyA jAnavaranuM kalejuM, bheju, mAMsa, carabI kAme Ave che, tathA kyA IjekazanamAM kaI vastune vaparAza thAya che. te badhI vAta sAMbhaLyA pachI dayALutA haze te rUMvADA ubhA thayA vinA raheze nahIM, anyathA dayAdevInuM devALuM samajI levAnuM raheze. pazu-pakSIone nirdayatApUrvaka mAravAnA prakAra : pADA (bhesA), zUkara (grAmya ke vanya bhaMDa) Adi
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 119 jAnavarenAM zarIramAM carabI vadhAre hovAthI temanA cAre paga bAMdhIne, uMdhA laTakAvIne, nIce joradAra agni peTAvavAmAM Ave che, temAM jema jema jAnavaro sekAtA jAya tema tema temanA zarIramAMthI carabI kADhavAmAM Ave che, tene upaga zAmAM thAya che? te jANavuM che?-- khAvAnuM ghI (vRta) piparameMTa, cokaleTa, biskuTa Adi rojanA khavAtAM padArthomAM tathA dhevA ane snAnanA sAbuomAM, ne, pAvaDara, kIma, lipasTIka AdimAM tene upAya thAya che. gAya, baLada Adine eka lAInamAM UbhA rAkhI temane lIlA ghAsanI lAlaca ApI vizvAsamAM lIdhA pachI, rAkSasa karatAM paNa mahA bhayaMkara mazIna te bicArA muMgA prANIonI garadana para paDatAM ja paramAtmAnA vizvAse jIvanArA, jemanAM zarIramAM 33 karoDa dene vAsa che. kRSNa paramAtmAne prANa karatAM paNa pyArA che ane mahAvIrasvAmIe jemanAM para dayAdaSTi dAkhavelI che, te pazuo taraphaDatAM taraphaDatAM chellA zvAsanI sTeja para pahoMcI jAya che. te samaye mazIna dvArA temanA cAmaDA utArI levAmAM Ave che, kemake-jIvatAM DhoranA cAmaDA narama hovAthI tene upaga henDabega, ghaDiyALanA ke TepInA paTTA, beDa bistara, manIbega, uparAMta blAujha, jAkeTa AdinA kAmamAM Ave che, vadhAre paDatAM narama cAmaDAmAM garbhavatI gAyanA vAcharaDAnuM carma tathA buTa caMpala AdimAM paNa Ane upayoga thAya che. A pramANe jaLacara, magaramaccha, meTA mAchalA, nAnA mAchalA, kAcabA, deDakA Adi tathA
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra bicArA paMkhIonI nirdaya hatyAone joyA pachI ke jANyA pachI koIne paNa kahevAnI himmata thaze ke, A bhArata deza, mahAvIra svAmI, kRSNa mahArAja, rAmacandra bhagavAna ke gAMdhI bApAne che ke - antaktiA : bahiza vA: sabhAMmadhye ca vaiSNavAH / nAnArUpadharA: kolAH vicaranti mahItale / / Antara-haiyAmAM zAkta (mAMsa, madirA, mudrA, maithuna ane matsya Adi pAMca prakAranA bhakto), bahAranI duniyAmAM "ziva, ziva, hara, hara, mahAdevanA maNakA gaNanArA ane ahiMsAnA meLAvaDAmAM ke satyenI sabhAmAM vaiSNava kahenArA, A rUpa judA judA veSane dhAraNa karanArA kaulene A deza che. caturindriya jInI hatyA - - kaNendriya vinAnA che, jemane sparzendriya, rasanendriya, dhrANendriya ane cakSurindriya nAme cAra Indriye che te caturindriya jIva kahevAya che. bhamarA (pILA, kALA) bhamarI, macchara, DAMsa Adi che jemanI be lAkha pramANa jAtio che, temane DI. DI. TI. jevA jatuna auSadhe dvArA, manuSya jAtine mAnave pitAnI sukhAkArI mATe mArI nAkhe che. madhapuDA jyAM hoya tyAM vAgharI vagere dhUmADAnA prayogathI jemAM hajAre, lAkhe mAkhIo, bhamarA, bhamarIo ane temanA IMDAone vinA mate maya vinA chuTako nathI. . . .
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 121 teIndriya jIve - - kAna ane AMkha vinAnA jIve teIndriya ja che. jemAM mAMkaNa, jU, lIkha, kIDI, uhI, maMkaDA vagerene samAveza che. manuSya potAnA sukhane mATe game tevA prayAgathI mArI nAkhe che. beIndriya jIvo - zaMkha, kaDA, kaDI, gaMDaLa, aLasIo vagere jIve beIndriya che. temanuM jAti pramANa sAta lAkhanuM che, ane vAraMvAra janmatAM tathA maratAM rahe che. ekendriya che ane temanI hatyA. . . nikRSTatama pApanA udayathI ekendriyAvatAranI prApti thAya che. pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAyarUpe temanA pAMca bheda che. kAyane artha zarIra hevAthI, pRthvI ja jemanuM zarIra che te pRthvIkAya kahevAya che. kuvA, vAvaDI, varSAda, karA, hima, jhAkaLa ane samudramAM raheluM pANI ja jemanuM zarIra che te apakAya che. prAImasa, gesa, bhaTTI, sagaDI ke vijaLI AdimAM rahela agni je agnikAyanA jIvanuM zarIra che. maMda-teja avAja karatuM vAvAjhoDuM temaja paMkhA AdithI saMcAlita vAyu ja jemanuM zarIra che te vAyukAya che ane pratyakSa dekhAtA jhADa, pAMdaDA, phaLa AdimAM rahela vanaspati jemanuM zarIra che te vanaspatikAya kahevAya che. A pAMce sUkSama ane bAdara be bhede che. nAmakarmanI
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 * zrI praznavyAkaraNa sUtra prakRtimAM sUkSama nAmakarmanA udayavatI jIvone sUkSma jANavAM. je carmacakSuthI sarvathA adazya che, tathA a chedya, abhedya, adAhya ane akaledya hoya che. kevaLa asaMyamI, avirati, kaSAyI ane pramAdI mAnava ja pitAnA mAnasika pApanA pariNAmathI temanI hatyAnA nimitta bane che. kAjaLanI DAbalImAM bharelA kAjaLanI jema pUrNa brahmAMDamAM pUrNarUpe A cha vyApta che. tathA bAdara nAmakarmanA udayathI prApta thayeluM ekendriyatna ApaNe sau joI zakIe chIe. AmAM paNa paryApta ane apaptarUpe be bheda che. pitAne gya paryAptio pUrNa kare te paryApta ane te pahelA marI jAya te aparyApta kahevAya che, jemAM nAmakarma kAma karI rahyuM che. vanaspatikAyanA paNa sAdhAraNa ane pratyeka be bheda che. sAdhAraNa nAmakarmane laI sAdhAraNatva ane pratyeka nAmakarmane laI pratyeka vanaspatine avatAra pAme che. eka ja zarIramAM anaMta jIve rahe te sAdhAraNa ane eka zarIramAM eka ja jIva rahe tene pratyeka vanaspati kahevAya che. pRthvI, jaLa, agni ane vAyumAM avatarelA che asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNa kALa sudhI tyAM ja janma-maraNarUpe jIvana pUrNa kare che, jyAre sAdhAraNa vanaspatimAM gayela chene anaMta utsarpiNa ane avasarpiNI kALa pUrNa karavAne rahe che. sarvathA aniSTa ane duHkha samudAyane bhegavatA vAraMvAra tyAM ja janma ane maraNa pAme che. temanI kAyasthiti tevA prakAranI niyata havAthI na kalpI zakAya teTale lokALa tyAM pUrNa kare che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 123 daza keDAcheDI sAgaropamanI eka utsarpiNuM ane teTalA ja kALanI avasarpiNI kahevAya che. temAM eka eka cauvIsI (tIrthaMkara paramAtmAonI vIsI) thAya che. A rIte asaMkhya ke anaMta covIsI vItyA pachI ekendriya jIvane AgaLa vadhavAne avasara prApta thAya che. yadyapi badhAya jI utkRSTa AyuSya baMdhanavALA hotA nathI athavA badhAyane tevI sthitivALA karmo bAMdhavA joIe te niyama nathI. ekendriyAdi jenI hatyAnA prakAre : kedA, pAvaDa, leDhAne jADe saLIye, haLa AdivaDe pRthvI ane vanaspatinA jInI hatyA thAya che. baLatI agnimAM pANI nAkhavuM tene mardana kahe che. khADA Adi sthAne pANI bharAI gayuM hoya tene sAvaraNI (jhADu) AdithI bahAra kADhavuM tene bhaNa kahevAya che. kUvA, taLAva, khAbocIyA ke TAMkA-TAMkI AdimAM pANIne rekI levuM tene rodhana kahevAmAM Ave che. ItyAdi kAryo karavAthI pANIkAyanA jIne duHkha thAya che. agni ane vAyukAyanuM hanana svakAya zastra ane parakAya zastrathI thAya che. chANanI agni sAthe kelasAnI agninuM mizraNa paraspara svakIya zA hevAthI baMnenuM hanana thAya che ane dhUla, rAkha tathA pANI parakAya zastra che. vAyumAM paNa pUrva dizAne vAyu mATe pazcima dizAne vAyu kAya kSastra che. agnivaDe pANI garama karavuM athavA kAcA pANImAM rAkheDI Adi dravya nAkhavA te pAkAyanA jInI hatyA che. A pramANenA prasaMgamAM ekendriyAdi jInI hatyA-mAraNa
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 6 zrI praznavyAkaraNa sUtra ane tADana thAya che. je jIvamAtrane mATe icchanIya nathI. sArAMza ke kaI paNa jIva harahAlatamAM paNa maravA mAMgato nathI chatAM paNa pApakarmomAM rata, saMyama ane virati vinAnA jIve sArthaka ke nirarthaka pRthvIkAyikAdinI hatyA karatAM ja rahe che. phaLasvarUpe temane ekendriyatva prApta karI tevA ja prakAranI pIDA bhegavavAnI raheze. vanaspatine kuhADAthI kApavAmAM Ave che, tenI DALe kapAya che, vAMsalAthI chedAya che, karavatathI kapAya che ane pATIyA bane che, sutAra temAM khIlA ThokI pATa, pATalA, khurazI, Tebala vagere banAve che. zAkarUpe janmelI vanaspatine teDe che, thALI ke capunI dhAravaDe temanI chAla utAre che, namakanA pANIthI dhAvAmAM Ave che. tyAra pachI bhIMDI, kArelA, kAkaDI AdinA peTamAM capu mAre che ane cIre kare che, temAM namaka, maracuM vagere bharI culA para mUke che, pANImAM rAMdhe che. rUne teDI kapAsIA jUdA kare che, rUne tAra kare che yAvat vA banAve che. auSadhIne pANImAM ukALe che, pattharathI pase che, tene kADhe banAve che. zarIra para pANI reDavAmAM Ave che ane manuSya te pANIne zarIra para ghase che, sAbu lagADe che, tenA para bIjuM pANI reDe che, sAbunA kSAramAM te ja marI jAya che. kerI, mesaMbI, nAraMgIne saMcAmAM nAkhI tene rageragamAMthI rasa kADhe che, temane masaLe che. upara pramANe indriyenA ane kaSAyenA gulAma judA judA prakAre jInA ghAtaka bane che. A
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 125 prathama kahevAI gayuM che tema tIvratama kaSAya bhAvene laI bAMdhelA, nikAcita karelA, cirasthiti ane rasamAM kaTutamatA lAvelA karmone naraka tathA tiryaMca gatimAM bheLavI lIdhA pachI paNa zeva karmone bhegavavA mATe kadAca manuSyagatimAM avatarI paNa le, te paNa temanA rUparaMga keIne paNa na game tevA kadarUpA hoya che. zarIramAM khUdha, eka paDakhe kheDa, ThIMgaNapaNuM, kAne badhira, AMkhe kANu, hAthe ThuMThA, page laMgaDA, aMge pAMga kheDakhApaNavALA, mUMgA, tetaDA, AMdhaLA uparAMta bIjI bimArIo paNa temane hoya che. TUMkI AyuSya maryAdA vALA eTale ke mAtAnI kukSimAM marI janArA ke bAlyakALamAM mRtyune bheTanArA ke mazInathI maravAvALA bane che. zarIranI racanA kharAba, hADakAonI kamajorI, pramANa rahita zarIra, moDhA para dhumaDA, AnI vikRti, nAkanI kharAbI Adi temanA bhAgyamAM rahe che. kadAca zarIranI surUpatA haze te garIbAInA duHkhe, gharanA kaleze, mArapITa, laDAI-jhaghaDA temane cheDe tema nathI. sArAMza ke-manuSyAvatAramAM paNa teo sukhano zvAsa laI zake tema nathI. mATe ArtadhyAna ke raudradhyAnamAM chello zvAsa pUrNa karI pAchA durgatinA mAlika bane che. A kAraNe ja tIrthaMkara paramAtmAoe prANavadhane caMDa, raudra, zudra, sAhasika, anArya Adina vizeSaNathI vizeSita karIne pharamAvyuM ke, he mAnava! tuM prANIhatyAne tyAga karaje. A pramANe sudharmAsvAmIjIe jabusvAmIne kahyuM. " ! phulya - " - prANuvadha nAmanuM prathamadvAra pUrNa.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI sarvajJAya namaH prathama rakadha : varga bIjo bIjuM adhyayana prANAtipAta Azrava dvArane kahyA pachI mRSAvAda nAmanA bIjA Azravane pAMca dvAramAM kahevAze. te A pramANe - (1) mRSAvAdarUpa AzradvAra kevuM che? eTale ke mRSAvAdI mAnavanA svabhAve kevA ane keTalA prakAre hoya che? (2) mRSAvAdanA paryAye (judA judA nAme) keTalA che? (3) manda-tIvra Adi pariNAmone laI tenuM sevana kyAM kyAM karAya che? (4) mRSAvAdanA phaLe kevA hoya che? (5) kyA kyA pApI jIva mRSAvAdI hoya che? uparanA pAMca prakAre mRSAvAdanuM vivecana A adhyAyamAM karAze. mRSA eTale mithyA ane vAda eTale belavuM, tene mRSAvAda kahevAya che. tenuM AcaraNa karanAra eTale ke jemanA jIvananA aNuaNumAM jUTha belavuM, jene jUTho vyApAra ane jUTho vyavahAra hoya che, temanI pravRtti ane vRttimAM kevI rIte kayAM kyAM pharaka paDe che, caherAnA tathA AMkhanA raMgamAM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 127 pheraphAra thavAnuM kAraNa zuM ane belavAmAM kayAM kayAM thApa khAI jAya che, A badhI vAtane saMsAravatI jIvAtmAonA karmone, kartavyane, temanI pratra ane bhAva pravRttionA jJAtA, kevaLajJAnanA mAlika, zrI sudharmAsvAmIe jammusvAmIjIne kahyuM ke, he AyuSyamAna ! asatyavAdI mAnanA svabhAva kevA hoya che? te paramAtmA mahAvIrasvAmIe je kahyuM hatuM ke huM tane kahI saMbhaLAvuM chuM, te tuM sAvadhAna thaIne sAMbhaLaje. mRSAvAdI jIvonA svabhAva : (1) laghusvaka-laghu capala bhaNita : A padamAM laghu+svaka+laghu capala ane bhaNita zabdane samAsa che. laghu zabdane artha nIca, tuccha ane gaurava rahita thAya che, svaka arthAt AtmA. - saraLArtha, nIca, tuccha, gaurava rahita hIna mANase karatAM paNa vadhAre kharAba mANaso caMcala manavALA hovAthI temanI jIbhethI belAtA zabdo para keIne paNa vizvAsa rahetuM nathI. atyAre tevA mANase zuM bele che? ane pAMca miniTa pachI te ja vAtane kevI rIte pheravaze? pAMca mANasanI vacce bolavAnuM ane khAnagImAM besavAnuM juduM hoya. tevA mANasonuM belavuM-bhasavuM te mRSAvAdIne pahele svabhAva che. athavA jIvananA prAraMbhamAM mAtA pitAonA sArA saMskArane
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra laI jIvana unnata hoya, paNa umramAM jema jema juvAnInA raMga vadhatAM jAya che, tema tema viSaya-vilAsa tathA dravya ane bhAva parigrahamAM AtmA paNa phasAte jAya, raMgAte jAya ane svabhAvamAM hInatA, dInatA, tucchatA, gaurava hInatA Adine praveza thatuM jAya che. tyAra pachI te tenA belavAmAM, lakhavAmAM, IzArAmAM, vicAra ane AcAranI avanati ane tenuM avamUlyana thatuM jAya che mATe AvA mANasane asatyavAdI kahyAM che. "keIka samaye sAcuM bolavuM joIe, "sAcAmAM samakti vase..." A TakazALI vacanene vAgoLate paNa hoya che. paraMtu saMsAranI mAyAne raMga te vAkyone AcAramAM utaravA de tema nathI. (2) bhayaMkara"svamina parasmina ca bhayaMkaretIti bhayaMkara pitAnA AtmAmAM ane pArakA jImAM bhayane utpanna karanAra mAnava bhayaMkara hovAthI mRSAvAdI ja che. cerInA, kALAbajhAranA, vyAjavaTAvanA goTALA tathA bheLaseLanA vyApAranA hisAba-kitAba jUThA rAkhanArA mAnavone uMdhamAM tathA dhArmika sthAnamAM beThA hoya te paNa sarakArI aphasarenA bhayane laIne temanA hadayanA dhabakArA resanA ghoDAnI jema jorajorathI cAlatA ja rahe che. saMvatsarI pratikramaNanA be kalAka pahelA ja ola inDiyA reDio breDakAsTa karI jAya ke, "so senI neTa calaNamAMthI rada karAya che tyAre pratikramaNanI dazA jevA jevI thayA vinA rahevAnI nathI. maithunakarmamAM pUrNarUpe
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 129 masta banelI abhayA rANIe sudarzana zeTha jevA ziyaLasampane paNa bhayamAM lAvI mUkyo hate, ItyAdi kAraNene laIne asatyavAdI mAnava sva-parane mATe Aje ke kAle, sUtAM ke jAgatAM bhayaMkara ja hoya che. (3) duHkhakara -vate ane niyama vinAne mAnava ke strI lagAma vinAnA kAbulI ghaDA jevA hovAthI kaI rIte, kayAre, kyA prasaMge asatya bhASaNa dvArA pitAnA vyaktitvane, kuTuMbane, samAjane tathA dezane paNa duHkhadAyaka banavA pAmaze te kahevuM kaThaNa che. kemake temanuM jIvana asatyanA pAyA para avalaMbita havAthI svAbhimAnI nahi, paNa meremamAM mithyAbhimAnI ja hoya che, tethI game tyAre paNa tevAonA mukhathI kaDavA, karkaza, gaMdA, asabhya ane bIjAone daSArepaNa karanArA zabdonI sarasvatI sarI paDaze, te anubhava kene thayuM nathI? A kAraNe ja tevA mANaso kyAreya paNa sukhakara, priyaMkara, zubhaMkara, bhadrakara ane abhayaMkara hoI zakatA nathI, paraMtu bhayaMkara ja hoya che. (4) ajasakara yaza ane kIrti meLavavAnI jhaMkhanAthI keTalAka mAnave saMghanI, samAjanI, dezanI pratyeka kamiTi emAM membara banavA mATe prayatna karatAM hoya che ane thoDI ghaNI jAtamahenata paNa kare che, te paNa teo yazasvI banI zakatA nathI. kemake temanA jIvanamAM paDelI gaMdI Adate, ghAlameLa karavAnI AvaData ane pitAnA sAthIdArane pakSamAM laI hajAre lAkha rUpiAnA gavana (gALameLa) karavAnI
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 * zrI praznavyAkaraNa sUtra vRttionA kAraNe temanuM pracchanna eTale svArtha sAdhavA mATe gupta rahele ke rAkhele mRSAvAda ane mRSA vyavahAra ja temane tathA temanA parizramane kalaMkita banAvatuM hovAthI temanA bhAgyamAM ghaNuM ghaNuM karavA chatAM paNa apajasa ane apakIrti ja zeSa rahe che. maLelA apasanA mULa kAraNamAM pUrva bhavanA puNyakarmanI kacAsane betavA javA karatAM, vartamAna jIvananI mRSAvAditA ja mukhya kAraNa che. tene tame jANe ane bhUtakALane revA besavA karatAM cAlu jIvananA durguNone hAsa thAya-kSaya thAya te prayatna ja karavAno prAraMbha kare hitAvaha che. mAnyuM ke apayaza nAmakarmanA kAraNe paNa apayaza maLe che, te paNa ATaluM jANavAnuM ja raheze ke te karmone udayamAM lAvavAmAM A bhavanA gaMdA kAryo, apramA Naka pravRtti, mithyAbhimAna AdinI udIraNuM ja kAraNabhUta che. (5) vairakAraka -asatya bhASaNa zA kAraNe karavAmAM Ave che? javAbamAM kahevAyuM ke, "voTTA vA DhoTA at mayA vA hAlA vA" jIvanamAM mithyAtvanuM jora hoya che, tyAre krodha, lebha, bhatpAdaka kAryo tathA hAsya-mazkarI Adine tyAga lagabhaga azakya che, tevI sthitimAM krodhI, lobhI, bhayagrasta ane mazkaro mANasa bIjAonI sAthe vera-jhera, virodha, laDAI-jhaghaDA karyA vinA kaI rIte rahI zakaze? A kAraNe ja devAdhideve kahyuM ke, asatya bhASaNa, mRSAvAdanA kAraNe sagI mAvaDI ke patnI sAthe paNa vara baMdhAI jatuM hoya te bIjA jI sAthe tenI mitratA sthira rahevAnI zakyatA kayAMthI
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 131 heya? kadAca mitrI baMdhAya te paNa te svArtha pUratI ja raheze. mATe vaira-virodhanuM mULa kAraNa asatya bhASaNa che. (6) rati-arati, rAga-dosa-maNa saMkleiza vitaraNa - saMsAranI mAyAmAM lebhAnya, krodhA, kAma ane svAthabdha banelA mAnavenA jIvanamAM prAyaH karI. 1. saMyama, sadAcAra ane prAmANikatA pratye arati (napharata) hoya che. ' 2. asaMyama, durAcAra, mithyAcAra uparAnta pitAnA jIvanamAM ke kuTumbamAM khAnadAnane bhraSTa karAvanArA durgaNe pratye rati (Asakti) hoya che. 3. Antara manamAM, hRdayamAM ane buddhimAM paNa paudgalika padArthone rAga hoya che. 4. ane nahiM gamatA bhajana, pAna, sparza, darzana, zravaNa pratye dveSa hoya che. pa. mAnasika jIvanamAM kyAMya sthiratA detI nathI, temAM bhAva mana judI judI jAtanA saMkalezemAM rAcatuM hoya che. uparanA pAMce kAraNenA mULamAM mRSAvAdane camatkAra rahele hoya che. kemake-...mAyAmAM mithyAtvare prANI...." jIvAtmAne mAyA tarapha laI javAmAM mithyAtva ja mukhya sahAyaka che, jenA kAraNe jIvAtmAnAM gupta manamAMthI ratiarati-rAga-dveSa ane mananI saMliSTatA maTatI nathI, ochI thatI nathI. tevI paristhitimAM mRSAvAdanI hAjarI keI kAle nakArI zakAtI nathI.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (7) aliya: asatya bhASaNa-ke vyavahAra karanAre lagabhaga niSphaLa bane che arthAt tene badhoya kiyA kalApa phaLa vinAne raheze. te cAhe sAkSara ke nirakSara heya, paDita ke mahApaMDita hoya, bhagavAnane parama bhakta hoya ke na hoya, tapasvI hoya ke saMyamI heya pitAnI sAdhanAmAM zI rIte saphaLa banaze? temanAM zuddhAnukAnamAM zuddhatAne aMza kevI rIte TakavA pAmaze? ane na Takyo te temanA vyaktitva tathA vastRtva saMsArane samyagujJAnanI bakSIsa kaI rIte Apaze? A kAraNe ja devAdhideva paramAtmA, mahAvIrasvAmIe kahyuM ke, asatya vacana jema niSphaLa che, tema tenA mAlikanuM jIvana, bhaNatara, gaNatara, huzIArI, bahAdurI ane cAlAkI paNa niSphaLa hevAthI bhArarUpa banaze. pitAnI rUpa chaTAmAM, vApha chaTAmAM, saMsArane game teTalA bharamAvI laIe te paNa sAmevALAne jyAre khabara paDaze, tyAre temane vizvAsa ApaNA uparathI khatama thaI gaye haze mATe asatya bhASaNamAM Izvarane AzIrvAda ke sAkSAtkAra nathI, paraMtu kevaLa AtmachalanA che. (8) niyaDi-sAti-bhegabahule - niyaDi nikRti eTale asatyamaya AcaraNa, bhASaNa ane vyApAra dvArA hajAro prakAre karAyelA duSkarmo tathA durAcArane chupAvavA mATe dhamapachADA karavA, pharIthI jUTha prapaMca karavA Adi pApane nikRti kahevAya che. sAti arthAta avizvAsa
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 133 kare, vizvAsaghAta kara, bIjAone dharmanA bahAne tathA vyApAramAM lAbhanI lAlasA ApIne temanI sAthe chetarapiMDI karavI te sAti kahevAya che. A baMnene pitAnA jIvanamAM otapreta karI mAyAmRSAvAda, kapaTa, dhUrtatA ane daMbha Adi dvArA vAraMvAra bIjAne zIzAmAM utAravA Adi karmo asatya jIvananA svabhAva che, je sarvathA tyAjya karma che. (9) naya jaNa niseviyaM -jeo jAtithI, kuLathI, khAnadAnIthI ane AcAra-vicAra tathA uccAra Adi guNothI hIna-kamara mAne che, teonuM jIvana asatyaprAcarya hevAthI temanI bhASA, vyavahAra, vyApAra AdimAM asatyavAda spaSTa dekhAI Ave che. te durguNe jyAre maryAdAthI bahAra vadhI jatAM hoya che tyAre mRSAvAda sAthe mAyAnuM mizraNa thatAM mAyAmRSAvAdapUrvakane vyavahAra banatAM jANIbujhIne lAbha thAya ke na thAya paNa bIjAone ThagavAmAM teo ghaNA ja hoMziyAra hoya che. je bhAgyazALIo jAti, kuLa, dharma ane guNethI sampanna che, eTale ke saMtasamAgama ke svAdhyAyabaLe pitAnA AcAra-vicAra ane uccAramAM svacha che temane jUTha balavAnuM kaMI paNa prajana nathI hotuM. paraMtu jeo nAnI umarathI ja gaMdA sahavAsa, gaMdI Adata athavA mAtA - pitAenA beTA saMskAronA kAraNe khAnadAnI dharmathI nIce utare che tyAre sauthI pahelAM jUTha bolavAnI Adata paDe che. A kAraNe ja asatyavAdI mAnavanA svabhAvamAM nIcatA, dhRSTatA, kuratA ane tucchatAne praveza sulabha bane che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (10) nirTsasaM -nRzaMsa eTale dUra-lajajA zarama vinAnA mAnavanA bhAgyamAM asatya belavA sivAya bIjo kyo mArga? mATe ja AvA mAnave kyAMya paNa vizvasanIya, prazaMsanIya, AdaraNIya, mAnanIya paNa banI zakatA nathI, te pachI pUjanIya kevI rIte banI zakavAnA hatAM? devadurlabha manuSyAvatAramAM, bhale ApaNe naraka gatine tyAga karIne AvyA hoIe, ke mAtA-pitA tathA mitrenA saMskAra paNa game tevA prApta thayA che, te paNa AtmA yadI pitAnA bhAnamAM, zAnamAM sthira thaI jAya te game tevI beTI Adatene lAta mArI bhagADI zake che. joIe che kevaLa AtmavizvAsa, mana ane indriyenuM kaDakAIpUrvakanuM damana ane zanaiH zanaiH saMta mahApurUSane sahavAsa, beTA kane kartApaNa AtmA che ane temane samULa nAza karI siddhazilAne prApta karanAro paNa AtmA ja che. caMDakauzika nAgarAjane AtmA jyAre samajI gayA ane saMyama (HIMSELF)nA mArge AvI game tyAre AThame devaleka prApta karavAmAM paNa vAra lAgI nathI; te pachI manuSya dhAre te zuM na karI zake ? (11) apazcayakAraga -apratyaya eTale Aje ke kAle paNa sarvatra avizvAsa utpanna karAvanAra mRSAvAda che. sArAMza ke asatyanA pAyA para jIndagInI ImArata (makAna) ubhuM karanAre game te rAjanaitika hoya ke dhArmika hoya, koIne kyAreya paNa vizvAsa prApta karI zakatuM nathI. tyAre "mAnava jIvananI kiMmata zuM?"
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 135 AnA javAbamAM maharSioe kahyuM "aDhaLaka senA cAMdInI pATe, hIrA, motI, temaja lAkho karaDene vyApAra karate hoya te paNa yadI te mAnava pitAnA kuTumbI ene, samAjane vizvAsa meLavI na zake te tenuM jIvana kevaLa ArtadhyAna ke raudradhyAnamaya banavA pAmaze" ane tema thayuM te durgati tarapha jatAM tene keInI zakti paNa rekI zake tema nathI. anubhavI AcAryadevoe te tyAM sudhI salAha ApI che ke mAnava ! e mAnava ! yAdI tuM buddhizALI ho te manuSya jIvanamAM ja eka vAtane nirNaya karI leje ke, "durgatidAyaka mRSAvAdane tyAga kare ThIka che ke muktisukha zAMti ane samAdhidAyaka satyavAdane tyAga kare ThIka che." "gaM tamAre". (12) paramasAhugarahaNijja -utkRSTatama padane prApta thayelA sAdhuo, munio, AcAryo, gaNadhara ane tIrthakara paramAtmAoe paNa asatya vacanane nindanIya, mahA nindanIya, kahyuM che. anAdi kALathI saMsAra paribhramaNamAM jIvAtmA, mAyAnA madamAM aMdha baneluM hovAthI samyaktvanA prakAzane meLavI zakyo nathI. paraMtu saMsAranA duHkhane anicchAe paNa bhegavatAM jema jema akAma nirjarA thatI jAya ane sanmArge AvavAnI taiyArI thAya tyAre A jIva samyakatvane meLavavA mATe bhAgyazALI bane che. eTale ke mAyAnA aMdhakAramAMthI bahAra nIkaLIne satyanA prakAzamAM praveza kare che. ane temanA jIvanamAMthI mAyAnA pApe eka pachI eka vidAya levA mAMDe
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra che ane jema jema satyane prakAza temane sAMpaDatuM jAya che tema tema te AtmAM pitAnA mULa svabhAvamAM AvatuM jAya che, jene ApaNe samyakatva kahIe chIe. A kAraNe ja samyaphAvanI prAptine mULa pAye satya upara raheluM che. tyAra pachI satya dharmanI ArAdhanA kamazaH AgaLa vadhatI jAya che, tema te jIve kevaLajJAna meLavavAnA mArge AgaLa vadhatAM vadhatAM tIrthakare, gaNadhare ke sAmAnya kevaLIo banavA pAme che. AvA mahApurUSe jyAre asatya vacana, asatya vyavahAra ane asatya vyApArane pApa kahe che, te pachI bhagavatatatva prApta karavAnI bhAvanAvALA bhAgyazALIoe atyaMta niMdanIya asatya bhASaNanuM AcaraNa keI kALe paNa karavuM na joIe. kadAca Adata paDI gaI hoya te paNa jabaradasta purUSArthanA baLe te Adatane zaktihIna karI levI joIe. AnAthI atirikta kalyANa mArga bIje nathI. (13) parapIDAkAraka dravya ane bhAvarUpe pIDA be prakAranI che. dravyapIDA eTale sAmevALAne prAyaH karIne mRtyutulya nathI, kadAca thatI haze te sAdhya, susAdhya ane kaSTasAdhya hAIne baMne pakSe saMpa thata vAra lAgatI nathI. paraMtu bhAvapIDA asAdhya paNa hoya che ane duHsAdhya paNa hoya che. koI paNa vyakti cAhatI nathI ke mAro lADakavA putra, pati, jamAI, zeTha asatyavAdI bane, jUThA prapaMca karanAre bane. mAvaDI banavA mATe taiyAra thayelI strI harahaMmeza paramAtmAne prArthanA ja karatI hoya che ke, he prabho!
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 137 mAro putra garIba rahe, anapaDha rahe, te mane paravaDaze, paNa asatyavAdI, labADa, vADiye ane gappI bane tevA putranI mAvaDI banavAne avasara ApIza nahi. tevI rIte pitAne pati jUTho, ke jamAIrAja kUDakapaTa ke prapaMca karanAra, ke zeTha labADa, vizvAsaghAtI tathA "abhI belA abhI pheka" na have joIe. kemake asatyavAdI, gelamAla ke prapaMca karanArA mANasathI ke tenA sahavAsathI paNa trAsa tathA pIDAnI bakSIsa maLyA vinA rahetI nathI. ghaNIvAra tevA putranI mAvaDIe asahya vedanAone jyAre bhagave che, tyAre AkAza tarapha najara nAkhIne eTaluM ja kahe che. he prabho ! AvA kupAtra putranA panAre mane kyAM pADI?" pitAnA mAtApitAonA nAme AMsu sAratI keIkanI patnI kahetI hoya che ke "AnA karatAM huM kuMvArI rahI hota ke dIkSA lIdhI heta te paNa mAruM hita thAta, paNa labADa, bezarama, krUra, vizvAsaghAtI jevA patine gatavAmAM mArA mAvataree bhUla ja khAdhI che." sArI rIte dubhAyelA khAnadAna nekare paNa khAnagImAM kahe che ke "mAre zeTha pAke cera, badamAsa, labADa, harAmakhera, harAmajAdo ane jUhe che. A pramANe saMsAranA tathyane sArI rIte jANanArA tIrthaMkara paramAtmAoe asatya bhASaNa karanArane sadaiva pArakAone mATe pIDAkAraka ja mAnyA che ane samavasaraNamAM birAjamAna thaIne DaMkAnI ceTa sAthe uddaghoSita karyuM ke, asatya vyavahAra hiMsa karma che, asatya bhASaNa hiMsA che "asatya vyApAra hiMsAne janaka che."
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrI praznavyAkaraNa sUtra suSupta AtmAne jAgRta karavAnI bhAvanAvALe puNyazALI putra, pati tathA zeTha pitAnI kharAba Adata, kuTevane choDI satya mArge AvavA mATe bhAgyazALI banI zake che. dhIme dhIme prayatna kare, satyavAdIone sahavAsa kare, tathA asatya bolanArAone sahavAsa sarvathA choDI de te tenA jIvanamAMthI asatyane alavidA letA vAra lAge tema nathI. (14) paramakihalessasahiya:-parama kRSNa zyAmaya asatya bhASaNa che. jemane ApaNe chetaravA, ThagavA, zIzAmAM utAravA ke temanI sAthe chaLa, prapaMca, kuDa-kapaTa karavA dhArIe chIe, te kAma dhAryA pramANe ghaNuM saraLa nathI; kemake-sAmevALa game te bheLe, bhadrika, aNasamaja ke bheTa hoya te paNa te keInAthI ThagAvA mAMgatA nathI, tema chatAM saMsAranA ghaNuM mAna, dharmanI ADamAM, lebha ke svArthanI ADamAM, athavA dhArmikatA ke veSanI ADamAM ThagAya paNa che ane temane ThaganAra paNa che. AvuM kayAre banI zakaze? sUkSama buddhine thaDI kasarata karAvIe te samajAya tevI vAta che ke, sAmevALAnA bhadrikapaNAne geralAbha lenAranA manamAM aneka prakAranA tarko, kutake, chaLa-prapaMca mATenA dAvapeca, balavAnI cAlAkI tema sAmevALAne kaI rIte pachADe, AvI bhAvanA paNa jyAre udbhave che, vadhe che ane kAryAnvita karavAno avasara Ave che te samaye te jIvAtmAne
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra che 139 kRSNalezyA tarapha gayA vinA chuTake nathI. svArthAnya jIvana, hiMsaka hovAnA kAraNe bIjAne ThagavA AdinA kAryomAM tenI lezyAo sArI kaI rIte rahevA pAmaze? ane jyAM legyAemAM kharAbI ke gaMdu tatva praveza karaze tyAre mAnavanA pariNAme paNa ugratA, vyagratA, krUratA kSudratA, duSTatA AdimAM parivartita thatAM vAra lAgavAnI nathI. ane tema thayuM te tenuM prasthAna durgati tarapha nakkI samajI levAnuM che. mATe ja tIrthaMkara paramAtmAoe jUTha bolavAvALAnA svabhAvamAM kRSNalezyAne nakArI nathI. (15) durgati vinipAta vivadhUnama -jaina zAsanamAM pAMca TakA pApa kahyAM che. temAM asatya bhASaNa parapIDAkara hovAthI vastutaH te prANAtipAta ja che, chatAM paNa tene juduM karavAnuM kAraNa A che ke-utAvaLamAM AvIne vinA vicAryuM kaMI paNa bolavuM, bIjAone peTA kalaMka devA, keInA gupta pApane ughADA karavA ke bIjAo sAme prakAzita karavA pApapadeza Ape ane peTA dastAveja karavA AvA prakAranuM asatya vacana mahApApa che. zA mATe mahApApa che? javAbamAM kahevAyuM che ke, "jUThA nara paga bhUmi zedhana jaLa chaMTakAva karyo re; mohana mere mugati se jAI ma..." gaMgAsnAna karI pItAmbara paherelA bhAnu nAmanA mahApaMDite, jenA eka hAthamAM gaMdAnI TopalI ane bIjA hAthamAM pANIthI bhareluM tAmrapAtra che. temAMthI pANInA chAMTA nAkhIne besanArI bhaMgIyaNane pUchayuM, tenA javAbamAM teNIe kahyuM: paMDitarAja!
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra huM jAtivizeSanA kAraNe bIjAonA saMDAne sApha karatAM je pApa lAge che tenA karatAM jUThA belanArA vadhAre pApI hevAthI temanA rajakaNathI apavitra banelI bhUmine zuddha karavA mATe pANI chAMTu chuM. samajavuM saraLa raheze ke asatya bhASaNa mahApApa hevAthI durgatine denArUM, tene vadhAranArUM hevAthI sarvathA tyAjya che. (16) punarbhava kAraNuM -bhagavad vacana che ke, A jIve anAdi kALanA saMsAramAM, 84 lAkha nimAMthI eka eka yonimAM anaMtIvAra janma ane maraNo karyA che, te paNa saMsArane aMta AvyuM nathI, ane jyAM sudhI jUTha belavAnuM baMdha karavAmAM na Ave tyAM sudhI tene janmAktara thayA vinA raheze nahi. pratyeka bhavamAM jIva e ja che, je atyAre manuSya zarIra dhAraNa karIne beTho che, tathA pitApitAnI karaNI anusAre te te karmAnusAre traNAnubaMdha cukavavA mATe judA jUdA zarIre dhAraNa karavA paDe che. pratyeka jIva sAthe rAgAtmaka ke dveSAtmaka saMbaMdha bAMdhavAne mATe ghaNuM kAraNamAMthI asatya vyavahAra paNa mukhya kAraNa che. jIvanabharamAM eka ja vAra jUTha bolavAthI ke sAkSI devAthI vasurAjA narakamAM eTalA mATe gaye che ke, tenI sAkSIthI hajAro-lAkhonI saMkhyAmAM bakarA, gheTAM, pADA Adi jAnavare devInI samakSa balidAne caDyAM che. te samayanA satyuganI te hiMsaka prathA Aje paNa yathAvata cAlu che. apramANabhUta mAnavanA asatya vacanathI paNa phleza, kaMkAsa, laDAI Adine tephAne thaI jatAM hoya che, te jenA
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 141 pratye hajAro-lAkha ane karoDe mAnave zraddhA rAkhe che tevA pramANabhUta mAnava jyAre jUTha bole che athavA "naro vA kuMjaro vA' jevI nahi satya ke nahi jUThI bhASAne praga kare che, tyAre saMsAramAM adharma, pApAcaraNa ane mArakAnuM vAtAvaraNa jAmI jatAM vAra lAgatI nathI. temAM paNa jyAre AtmA-paramAtmA ane paraleka mATe jUTha belavAmAM Ave che tyAre AkhA saMsAramAM hiMsAnA tAMDava nRtya, asatyanI bolabAlA, cauryakarma tathA maithunakarmanI samAtIta vRddhi ane parigraha nAmane rAkSasa pUrNatayA vistRta thayA vinA rahetuM nathI. "AtmA, zarIra-pariNAmI, karmonA kAraNe pariNAmI, caitanya svarUpa ane dravya nayanI apekSAe bhavAntara karavAvALe che. rUpa-raMga-rasa ane sparza vinAne che, mATe ja adazya che, aspRzya che." AvA prakAranI sthiti saune anubhavagamya hovA chatAM paNa "AtmA nathI, paraka nathI. haze te paNa cekhA ke aMgUThAnA pramANa jeTaluM haze. AvA prakAranA vacane sarvathA asatya hovAthI kyAreya vizvasanIya banI zakatA nathI. arthAntara asatya eTale je vastu jevA rUpe che, tenAthI viparIta rUpe mAnavI, balavI. jemake, hiMsA-muMgA jInI katala, zarAbapAna, parastrIgamanamAM pApa che, te paNa temAM dharma mAna ane ahiMsA-saMyama-tapAdharma ane cAritradharma harahAlatamAM dharma che, te paNa tene adharma mAna, tathA goM eTale bIjA jIvone ghAta thAya, pIDA thAya tevI bhASA belavI. jemake-tuM marI jA, tArI AMkhe phUTI jAya, tuM
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14ra * zrI praznavyAkaraNa sUtra ghare ghare bhIkha mAMgaje, ityAdi gaha svarUpamAM asatya bhASA che. A traNe prakAranA bhASA prayogathI keTalAya ja AtmAparamAtmA tathA dharma ane sadanuSThAnane paNa DhaMga-dhatIMga mAnavA lAgI jAya che. arthAntara bhASaNathI keTalAya ne adharmanA mArge javAnI sugamatA thaze, gaha parajInI hatyAnuM kAraNa banaze. mATe saMsArane TUMkAvavo hoya, janma jarA ane mRtyuthI chuTI javuM hoya ane paramAtmapada meLavavuM hoya te traNa prakAranA jUThane tyAga anivArya che. (17) cirapariciyaM pratyeka mAnavane satyavAdI banI, yaza-mAna ane pratiSThA meLavavAnI IcchA ane jUTha bolavAnI anicchA hovA chatAM paNa A jIvAtmAne kayuM kAraNa naDe che, jethI tema karI zakato nathI. jANavAnuM saraLa bane che kejanma lenAra jIva yadyapi vasa-bhUSaNa vinAne ja janme che. te paNa pitAnA pUrvabhavanAM AcarelA adaSTa karmonA kusaMskAra ane susaMskAre laIne janme che, tyAre ja te dhArmika mAtA-pitAne tyAM pApI che ane pApI mAtA-pitAene tyAM dhArmika saMtAnane paNa janma thAya che. kukSimAM AvanAro jIva mAtAnA lehInA mAdhyamathI pitAnA zarIranI racanA kare che ane pitAnA vIryamAM paNa kusaMskAra ke susaMskAra vidyamAna havAthI janma lenArA saMtAnamAM paNa te saMskAre AvavA joItA hatAM. paraMtu tema prAyaH karIne banatuM nathI, kemake mAtA-pitAnA zukrarajanI tAkAta karatA paNa janma lenAranA adaSTa karmo vadhAre joradAra hoya che. A
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 143 kAraNe carAcara saMsAranA jIvonA karmone pratyakSa karanArA tIrthaMkara paramAtmAe kahyuM ke-ghaNuM bhavamAM mithyAtva, avirati ane kaSAya AdinA gADha saMskArane laI janma lenArA jIvane asatya balavAnA, jUThI sAkSI devAnA, ghAlamela karavAnA, mithyapadeza devAnA kusaMskAronI prApti thavAnA kAraNe ja satyavAdI banavAnI prabaLa bhAvanA hovA chatAM paNa tema thaI zakatuM nathI ane prasaMga Avye punaH punaH asatyanA mArge prayANa karavAnI pharaja paDe che. mATe mRSAvAdanA saMskAra ati nikAcita hovAnA kAraNe jUThane tyAga thaI zakatA nathI ane satya belI zakato nathI. tema chatAM te jIvAtmA mokSAbhilASaNa purUSArtha zaktine vikAsa kare, te game tevA kusaMskArone samULa nAza karIne satyamArge prasthAna karavAnI zakayatAne jainazAsane nakArI nathI. (18) anugate -keIpaNa bhavamAM samyaga jJAna ke jJAnIne sahavAsa nahi karela hovAthI A bhavamAM paNa mithyAdarzana ane mithyAjJAnanA cakrAve caDelI vyaktine asatya balavAnI, bIjAonI krUra ke mIThI mazkarI karavAnI, kaidha tathA lebha karavAnI Adata eTalI badhI joradAra paDelI hoya che, jenA kAraNe asatya bolavAnuM saraLa bane che. jIvanamAM jyAM sudhI krodha, lobha, bhaya ane hAsyanI Adata paDI che tyAM sudhI asatyane tyAga thato nathI ane satya Acarita thatuM nathI. (19) du2ta-mRSAvAda eTale ke vAte vAte nirarthaka jUTha bolavApaNuM jIvanAM ghaNuM bhavane bagADanAre che, te
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 * zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa tene tyAga kare chene mATe paNa duraMta eTale dukhethI choDI zakAya teve che. A pramANe mRSAvAdInA 19 prakAre svabhAve kahIne have tenA paryAnuM varNana kare che. mRSAvAdanA arthane sUcita karanArA bIjA paryAye keTalA? Arya sudharmAsvAmIe jabUsvAmIne kahyuM ke, mRSAvAdane samajavA mATe eTale ke kyA kyA guNa niSpanna nAme vaDe mRSAvAda sUcita thAya te paryAye (nAma) tIsanI saMkhyAmAM paramAtmAe kahyAM che, te A pramANe - (1) aliyaM -je bhASAne ApaNe belIe chIe tenuM phaLa sarvathA viparIta AvatuM hoya tevI bhASAne "alika kahe che. pUrvanA puNyodaye mAnavazarIramAM mukhanI prApti thAya che ane bhASA prayoga mATe jIbhanI prAptimAM ane tene upagamAM mAnavanuM puNya kAma kare che. kemake -sAta lAkha pRthvIkAyika, sAta lAkha jaLakAyika, sAta lAkha agnikAyika, sAta lAkha vAyukAyika, daza lAkha pratyeka vanaspatikAyika, ceda lAkha sAdhAraNa vanaspatikAyika, upara pramANenA bAvana lAkha chavAyeninA anaMtAnaMta jIne kevaLa spaze. ndriya hevAthI jIbha indriyanI prApti temanA bhAgyamAM hotI nathI.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 145 tethI 84-para=32 lAkha jIvAyeninA jIvane jIbha maLe che, tema chatAM cha lAkha vikaLedriya 32-6=36 A pramANe temane jIbha maLI che paNa tenA upayogamAM temanuM bhAgya joradAra kAma karatuM na hovAthI zeSa 26 lAkha che rahyAM, temAM paNa cAra lAkha yoni pramANa nArake mahApAdiyavALA hevAthI ane cAra lAkha deva mahA puNyazALI hovAthI temanI jIbha kevaLa upArjita pApa ane puNyane bhegavavA sivAya lagabhaga bIjA kAmamAM AvatI nathI. cAra lAkha tiryaMca paMcendriya jIva paNa jIbhane upayoga karI zakatA na hovAthI 26-12=14 lAkha manuSya ja jIbhano upayoga maMtrI prasAraNa athavA vaira prasAraNamAM karavA zaktizALI bane che. A kAraNe ja manuSyAvatAra devadurlabha hovAthI sarva zreSTha che. manuSya jAtimAM paNa anArya deza, anArya kuLa, anArya bhASA ane anArya dharmanA mAlike prAyaH karI hiMsaka hevAthI keI kALe paNa satya bhASA belI zakatA nathI athavA satya ane asatyane nirNaya temanAM jIvanamAM thayeluM na hovAthI satya bhASA kene kahevAya? ke asatya bhASA kone kahevAya? tenI mudala khabara temane hetI nathI, athavA ame belIe chIe te satya bhASA che ke asatya tene nirNaya paNa teo karI zakatA nathI. mATe manuSyamAMthI upara kahelA mAnanI bhASA alika ja hoya che. kemake temanuM jIvana jyAre alika hoya te temanI bhASA zA mATe alika eTale niSphaLa na hoya? zeSa rahelA mAnavenA jIvanamAM dharme maryAdA na hoya
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra te jIvananI chellI kSaNa sudhI paNa hiMsA, juTha corI, maithuna ane parigrahane cheDI zakatA na hovAthI temanuM paNa jIvana niSphaLa che, mATe temanI bhASA paNa alika ja rahevAnI che. A kAraNe alika zabda mRSAvAdane paryAya che. je bhASAne pravega karavAthI karavAvALAne yaza, pratiSThA, mAna. maratabo prApta karAvI na zake te bhASA cAhe alaMkArika hoya, moTA moTA vizeSaNavALI hoya, kaleSamaya hAya, dviarthika hoya te paNa zA kAmanI? vicAre ane AcAra gaMdA hoya tevA mANasonI chaTAdAra bhASA kevaLa manoraMjana sivAya bIjuM zuM karaze? ' (2) zaTha (4) :-mRSAvAdane A bIje paryAya che. tene artha thAya che luccA, svAtha, mAyAvI, prapaMcI. AvA mANase pitAnA svArthane sAdhavAmAM, bIjAne potAnI mAyAjALamAM phasAvavAmAM saphAIpUrvaka chaTAdAra bhASAne praga karavApUrvaka teo mRSAvAda sivAya bIjI kaI bhASA belaze? mATe zaThabhAvayukta mAnava mRSAvAdI che. (3) anArya (1Lakanna)-jemanAM jIvanamAM Atmonnati, uccastarIya jIvana ke yaza pratiSThAne khyAla nathI te anArya kahevAya che. je cAlatAM pharatAM gaMdA zabdo, asabhya vyavahAra ane gALI pradAna karyA vinA rahetA nathI. khAvA-pIvAnuM jemane bhAna nathI, balavA-cAlavAmAM viveka nathI, maithuna saMjJAnA gulAma hovAthI game te prasaMge game te sthAne temane dharma
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 147 adharmane khyAla nathI, tevAM anAryo kaI ane kevI bhASA belaze? khAnadAna, pati, grejyueTa ane uccastarIya sthAna para javAbadArI saMbhALanArA tathA avasara Avye saune dharma ane adharmane bheda samajAvanArA bhAgyazALIonuM Akta jIvana yAdI anArya jevuM haze to temAM ane anAryamAM kayuM aMtara? mATe ja devAdhideva mahAvIrasvAmIe kahyuM ke-mRSAvAda bhASaNa anArya tvanuM utpAdaka hovAthI anArya ja che. kemake anAryonA bhedamAM bhASA anAryane paNa eka bheda che. pharaka hoya te eTale ja ke kaI pracchanna ane bIje pragaTa anArya che. (4) mAyAmRSA (mAthAnono )-je asatya bhASaNa, mAyA, prapaMca, dhUrtatA tathA chetaravA pUrvakanuM hoya tene mAyAmRSA kahevAya che. eTale ke kapaTapUrvaka, pilITikasapUrvaka khUba ja ThAvakAIpUrvaka bolavuM te mAyAmRSA che. asatya bhASaNa ja mahA pApa che, temAM jyAre mAyA, dAMbhi, garva AdinuM mizraNa karavAmAM Ave tyAre te mAyAmRSAvAdasAdhakanuM adha5tana karAvavAmAM pUrNa samartha che. (5) asatka-je viSayamAM, carcAmAM yadI tattvanI yathArthatA na hoya tevA bhASaNane asatya bhASaNa kahevAya che. AtmA - paramAtmA-leka Adi sat padArthone asat kahevA-mAnavA te asatya che. mAnava ajJAnavaza ema mAnIne beTho che kesAcI vAtane kahevAmAM kyo vadhe che"?, "sAmevALe mANasa je che te kahevAmAM khoTuM zuM che? javAbamAM jANavAnuM ke, game tevI pratyakSa karelI vAtane kahevAthI sAmevALAne
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra AghAta lAge tevI sAcI vAta paNa hiMsaka hovAthI jUTha che. A kAraNe ja zAstromAM kahevAyuM che "amRta, kaThora, cADI karanArI, malina, kaluSita, duSTa ane pApI bhASA tathA sAMbhaLanArane bhrama karAve tevI bhASA, hiMsaka, IrSyA ane svArtha pUrvaka belAtI bhASA game tevI sAcI haze, te paNa mahAvIra prabhunA zAsane tene asatya kahelI hovAthI bolavA lAyaka nathI. (6) kUDa kapaTa avastukaH-sAmevALA mitrane, zatrune ke vizvasta mAnavane ThagavA, chetaravAM ane phesalAvavA mATe, mIThuM-maracuM bharIne vAta karavI, tenA para beTA doSa mUkavA, kalaMka lagADavA, bIjAnI sAcI vAtane cheTI karavI, pitAnI beTI vAtane sAcI karavI tathA avidyamAna tatvane ke vAtane pragaTa karavI. jema ke, saMsAranI racanA karanAra izvara che, tenuM pAlana karanAra viSNu che ane pralaya karanAra zaMkara che, ItyAdi bhASA belavI te kUDakapaTa avAstuka bhASA paNa asatya che. (7) nirarthaka ane apArthaka -jene bhAva sarvathA nirarthaka che, samaya vinAne che, kaSAyone udIti karAvanAra che, satyathI vegaLe che, sIMga tathA mAthA vinAne che, te badhIya bhASAo asatya che ane tene belanAre lebhAgu ane labADa hevAthI asatyabhASI che. (8) vizleSagIMNIya haiyAmAM vera-viredhamaya jhera bharI rAkhIne, Sa tathA krodhapUrvaka belAtI bhASAne, munirAjee nindanIya bhASA kahelI hovAthI asatya bhASA che. bhUtakALa
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 149 patI gayuM che, te tamArA mATe kaI kALe paNa vartamAna thavAnuM nathI, te pachI, te samayanI vAtane vAgeLatA rahIne, vyaktitvane, samAjane, ke dezane pharIthI tephAne caDAvavuM, tene artha eTale ja che ke, pitAne tathA bIjAone AtadhyAna tathA raudradhyAna tarapha laI javAnuM mahAhiMsaka kArya siddha thaze je sarvathA tyAjya che. (9) anujuka -trane artha saraLa thAya che. te jenA AtmAmAM keLavAyela nathI athavA je keLavavA mAMgate nathI te mAnava anujuka (vakra, vaka-De) hovAthI temanI bhASA paNa vaka ja hoya che. haiyAmAM ke mana-vacana tathA kAyAnA aNuaNumAM vakatA rahelI hoya tyAMthI saraLatAnI kalpanA zI rIte thAya? ane vegavaMcakanI kriyAo paNa vaka hovAthI tenA phaLe paNa vaira-virodha, kaleza ane kaMkAsapUrNa ja maLavAnA che. jenA zabdomAM, padomAM, vAkyomAM ja bIjAe para vyaMgya prakAzita thatuM hoya, temanI bhASA game tevI zabdAlaMkAra ke arthAlaMkAramaya hoya te paNa svaparaghAtaka ja rahevAnI che. zatruMjaya-siddhakSetra tIrthane "siddhAcala" paNa kahIe chIe. te zabda ja kahI rahyo che ke, mAnava ! tArA jIvanamAM haMmezA "siddhA + cala" eTale tArI balavAnI bhASA uparAnta badhIya kriyAomAM sIdhe cAlaje paNa vAMke cAlIza nahIM. yegazAstra paNa kahI rahyuM che ke : saraLatA mekSa mArga che ane vatA naraka mArga.' A baMne mArgomAthI " le te sAthare"
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 % zrI praznavyAkaraNa sUtra (10) kankanA A zabdane artha TIkAkAre pApa tathA mAyA caraNa karyo che. je bhASA bolavAthI AtmAmAM, manamAM, malinatA Ave tene kakanA kahe che. ApaNA zarIranA taMtramAM ApaNuM hRdaya nyAyAdhIzarUpe hovAthI game te kAryanA prAraMbhamAM ja ApaNuM hRdaya ApaNane sUcita kare ja che ke, A kAma karavA jevuM che, athavA nathI karavA jevuM. A vAta bolavAthI kavAyanI udIraNA sivAya bIjuM phaLa maLavAnuM nathI. tema chatAM pApa ane mAyAcaraNane pUjArI nyAyAdhIzanA jajameMTanI paravA karyA vinA pitAnI jIvana nAvaDI ADe avaLe mArge haMkArI rahyo che. A kAraNe ja pApamaya ane mAyAcaraNapUrvakanI bhASA hiMsaka bhASA che. (11) vaMcanA:-bIjAne ThagavAnA IrAde tene avaLe mAge caDAvavAne mATe belAtI bhASAne vaMcanA kahe che, je sarvathA asatya hovAthI tyAgavA lAyaka che. (12) mithyApazcAt kRta -jesalameranA registAnamAM, grISma RtunA divasomAM dUra dUra hariNAne pANInI bhramaNA thAya che ane tadanusAra bhaTake che, paNa thAkyA pAkyA pachI paNa temane pANI maLatuM nathI. te prakAre asatyathI paripUrNa jIvana jIvatAM mANasa, sAmevALAne pitAnI jALamAM phasAvavA mATe mIThA vacane, Agraha ane soganapUrvakanA vacane belIne temane pitAnI tarapha AkRSTa karI le che ane ekavAra temane zizAmAM utArI paNa le che, paraMtu temane jyAre saccAInI khabara paDe che, tyAre bIjIvAra hajAra segana
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 151 khAIe te paNa te jALamAM phasAvA mATe taiyAra thato nathI. mATe ja aSTa pravacana mAtAnA pALavAvALA munirAjee AvI bhASAne tyAga karyo che ane pitAnA upadeza dvArA bhAvukene paNa tevI bhASAne prayoga na karavA samajaNa Ape che. A kAraNathI A bhASA sAvadya, dhokhebAja, vaMcaka hovAthI tyAjya che. (13) sAti-(avizvAsa):-eka mANasa pAse lAkha ane karaDeno parigraha che, paraMtu temanA pratye keIne paNa vizvAsa nathI, tema tenA zakuna ke prAtaHkALamAM temanuM nAma paNa kaI levA mAMgatA nathI, kemake-temanuM bAhya ane Antara jIvana asatyapUrNa havAthI, temaja jIvananAM e keya taMtramAM saccAI na hovAthI, temanA belavA para, khAnapAna para, gRDasthAzramanA nIti niyama para keIneya, yAvat temanI bhAbhI, sALI, paDosaNu, sahapAkinIne paNa vizvAsa hote nathI. zAstrakAre kahe che ke, asatya jIvanane laI sarvatra avizvAsu banele mAnava potAnA jIvatAM jIvanamAM ja maryA barAbara che, mATe jyAM sudhI bane tyAM sudhI satya bhASaNane ja Agraha rAkhe. tema chatAM pApI peTane khAtara, mAMDelA gRhasthAzramane nabhAvavA khAtara paNa sUkSma satya na AcarAya te paNa skUla satya balavAne Agraha jarUra rAkho. te paNa piTa ane paTArA na bharAya tyAMsudhI. paratu bhAgyadaye peTa ane paTArA bharAI jAya tyAra pachI je mAnava jUTha bole, jUTha Acare ane saunI sAthe jUThane vyavahAra kare tenA je kamabhAgI bIje keNu? mAnava yadI sahRdaya ane sadvivekI
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra haze te jaMkazana jevA manuSyAvatAramAM satya dharmanI pratiSThA karaze ane yazasvI, tejasvI, ojasvI ane varcasvI banaze, jethI saMsAranA ItihAsamAM suvarNAkSare amara thaze. eka anubhavI mahApurUSa te tyAM sudhI kahI gayuM che ke, amara banavA mATe Arasa patthara upara nAma dAvavAnI AvazyakatA nathI ke lAkha rUpIA kharcavAnI paNa jarUrata nathI, paraMtu saMsAranA haiyAmAM tamAruM satya jIvana ja tamane amara banAvanAra che. A badhAya kAraNone laI avizvAsanuM maulika kAraNa asatya che. (14) usUtra:-virUddha arthavALI bhASA belavI te asatya bhASA che. pitAnA dene chupAvavA mATe, vAkapraga kare te ucchanna che, kemake -lekamAM nindanIya bane, zAstrathI virUddha kAMIka belAya ane AcaraNa karavA jevuM na hoya tenuM AcaraNa karavAmAM AvyuM hoya, tevA prasaMge te badhIya vAtane chupAvavA mATe mAnava asatya bhASaNa karIne ja prayatna karatA hoya che. usUtrane artha apazabda paNa thAya che, arthAt gharamAM juvAna umaramAM rahelI putrIo, putravadhUo, nAnI umaranA bALako ane bAlikAo hoya, te samaye gaMdA zabdo, gaMdI gALo bhAMDavI, jora jorathI barADA pADavA tene apazabda kahevAya che. potAnI jAtane satyavAdI mAnIne bIjAone mATe kharAba apamAnajanaka zabdo bolavAmAM asatyane Azraya lIdhA vinA cAle tema nathI. ahiMsA, saMyama ane dharma utkRSTa dharma hovAthI tenI virUddha apalApa kare, zAstra
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 153 virUddha bolavuM, athavA dhArmika anuSThAnamAM jainatva virUddha vyavahAra kare te usUtra che, je nikRSTatama pApa che. (15) uskUla -saMsArane samudranI ane manuSyAvatArane kinArAnI upamA devAmAM AvI che. tamAma zAstrakAroe paNa kahyuM ja che "mokSanuM ane sAtamI narakanuM dvAra manuSyAvatAra che." mahesANA jakazanathI kalela, tAraMgA, vijApura, bhayaNI, hArija, dilahI ane amadAvAda, ATalA sthAnamAMthI jyAM javuM hoya tyAM jaI zakAya che. tevI rIte manuSyane mATe paNa cAre gatienA dvAra ughADA ja che. kyAM javuM che? tene nirNaya karanAra saMkhyadhamI ane mithyAdhamI be prakAranAM mAnave che, temAMthI prathama mAnava potAnA bhAgya bharose maLelA sAdhanamAM saMtoSa mAnIne, navA pAponA dvAra baMdha karaze ane junA pApane samyapha cAritravaDe dheI nAkhaze. jyAre bIjo mAnava tenAthI viparItarUpe AcaraNa karaze ane pApakarmone bhAre bAMdhavAmAM mazagula banaze. pUrvabhavanA pApa mAthA upara hoya ane A bhavamAM sadguruone sahavAsa karyo nathI te kAraNe jIvananA pratyeka kSetramAM asatya belavAnuM pApa joradAra banIne mAnavanA badhAya satkarmo, sanmArgo tathA sadbuddhine paNa bhraSTa karI nAkhe che, tethI svaccheda bhASAnA pravegavALI uskUla bhASA asatya ja che. (16) Arta (ahaM)-zikArI, vyabhicArI ane lebhAnya mANasanuM jIvana, jAnavarane, strIone ane grAhakane
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 * zrI praznavyAkaraNa sUtra gatavAmAM ane pitAnI mAyAjALamAM phasAvavA mATe A dhyAnamAM ja pUrNa thAya che. tevI rIte jUTha belavAnI AdatavALI vyakti paNa pitAnI bhUla, aparAdha, pApa ane gunAhita kAne chupAvavA mATe jUdI jUdI rIte A dhyAnanA dAvapeca ramate rahete hevAthI asatya bhASAne praga karyA vinA cAlatuM nathI, ane maraNa samaye paNa tevI leNyAmAM maraNa pAme che, mATe mRSAvAdane paryAya Arta zabda che. (17) abhyAkhyAna-asata doSAropaNa -paise paisAne, puNya puNyane tevI rIte pApa pApane vadhAre che. jIvanamAM piSAyelA pApakarmone kaDaka hAthe svAdhIna karavA jeTalI zaktine je sAdhake keLavI nathI, temanAM jIvanamAM cAre bAjuthI pApanA dvAre ughaDelA hevAthI eka pApa pachI bIjuM ane bIjA pachI trIjuM yAvat aDhAramuM pApa rAha joIne beThuM che. paraMtu bhUlavuM na joIe ke, badhI jAtanA karelA, karAvelA ke anudelA mArA pApe ughADA thavA na pAme, koI joI na jAya, koI joI gaye hoya te tene kaI rIte khatama ke bolate baMdha karI deve, ItyAdi mATe asatya pApane Azraya lIdhA vinA bIje mArga nathI. A pApa jIvananA aNu aNumAM vyApta hoya tyAre zatrune dabAvI devA mATe, samApta ke zaktihIna karavA mATe abhyAkhyAna pApane AmaMtraNa dIdhA vinA chuTake nathI. abhyAkhyAna eTale sAmevALAmAM deSa na hoya te paNa banAvaTI denI kalpanA karIne paNa temane samAjamAM prasArita karavAmAM, teo sArI rIte ustAda hoya
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 155 che. vivekAnanda svAmIjIne keIe pUchayuM ke, tamArA bhAratamAM moTo doSa ? javAbamAM temaNe kahyuM, te A pramANe sAmevALAne mAra khavaDAvo heya, pIche haTha karAvavI hoya, athavA temanI bolatI baMdha karAvavI hoya te, temAM vyabhicAra pApanI kalpanA karIne samAjamAM prasArita karI de" eTale tema thatAM tenuM pANI utarI jatAM vAra lAgavAnI nathI, A che abhyAkhyAna doSanI tAkAta. theDA AgaLa vadhIe, A doSanA mAlikenA mastiSka pravRti vinAnA, kAma dhaMdhA vinAnA, svAdhyAyAdi vinAnA ane paropakArAdi vinAnA hevAthI, bIjAnA jIvanamAM kyA kyA doSa che? temanI pAse kaNa kaNa Ave che, teo pote kenI pAse ubhA rahI vAta karI rahyAM che, ItyAdi asaddabhUta denI kalpanA karavAmAM ja temanI jIndagI pUrNa thAya che. (18) kibiza-prANAtipAta hetutvAt -pApI jIvana pitAnI lakSmaNa rekhAnuM ullaMghana karavA na pAme, tyAM sudhI jIvAtmAne khAsa vAMdho Avato nathI. anyathA khUba ja vadhI gayuM ke vadhArI dIdheluM asatyAcaraNa mAnavane tevI kakSAmAM mUkI de che ke, jyAMthI pAchuM vaLavuM lagabhaga kaSTasAdhya ja hoya che. AvI sthitimAM temanI mAnasika, vAcika, kAyika ane AdhyAtmika zaktio upara kRSNa lezyA, nIla glezyA, ane kAta lezyAnA paDachAyA paDyA vinA rahevAnA nathI. pariNAme prANAtipAta eTale ke, pitAnI sAme paDelAne je rIte thAya te rIte adhamuo, ke hAtha paga bhAMgI nAkhavA ke guMDAo
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra pAse marAvI de ke methIpAka tevI rIte khavaDAve, jethI te khATalA bhege ja thaI jAya, chevaTe yamarAjAne atithi ja banAvavAmAM temanAmAM dayA rahetI nathI. A kAraNe ja devAdhideva bhagavaMte kahyuM ke, asatyAcaraNa sAmevALAnA prANone atipAta paNa karAvI zakyA samartha hovAthI kibiza zabdamAM asatyane paryAyakatva sArthaka bane che. (19) valaya kuTilatvAn -strInA hAthamAM baMgaDI geLa AkAranI hoya che, tevI rIte asatya bolavAnI Adata jyAre vadhI gaI hoya che tyAre te sAdhAraNa vAtane paNa ghAlamelanA cakAve caDAvaze, ane saMgha tathA samAjanI ke svAmI bhAI enI hitakAriNI, pavitra, sAdI ane sIdhI vAtane paNa cUMthI mAraze, bIjA dalAle ke pakSo pAse cUMthAvI deze. Aje saMghanI, samAjanI ke dezanI bhalAInI vAte saphaLa banavA pAmatI nathI te A bhAgyazALIone AbhArI che. bIjA mANasane te dveSI banele mANasa paNa gaLagaLa vAta karIne saMghanI beThakane bagADyA vinA rahetuM nathI, kemake teje TheSa, vyakti dveSa mahAbhayaMkara pApa che, mATe ja tevA mANase kAtara jevuM jIvana jIvIne ItihAsanA pAne AvI zaktA nathI. mANasanI kiMmata paise, rUpa, belavAnI chaTA ke vakatRtva kaLA nathI paNa tene svabhAva kevuM che? tenA para tenI kiMmata thAya che, vadhe che ane ItihAsanA pAne amara bane che. te dveSI mAnava pAse sarjanazakti nathI hotI paNa nAzaka zaktinA abhizApe temanI jIbhathI sIdhA, saraLa, pavitra
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 157 ane saunuM bhaluM kare tevA zabdo nIkaLatA nathI. mATe ja asatya zabdano paryAya valaya zabda sArthaka che. zabdo bhale judA rahyAM paNa tenuM phaLa eka ja che, "sAmevALAne kaI rIte zIzAmAM utAra." . (20) gahana-eka jamAno hato ke bhayaMkaratama jaMgalamAM praveza saraLa hato, paNa temAMthI jIvita pAra utaravuM bhalabhalAnA chAtInA pATIA besADI de tevI vAta hatI. eTale ke koI virale mANasa ja vanamAMthI kuzaLakSema bahAra nIkaLI zakate hate. tevI ja rIte asatyAcaraNa, asatya bhASaNa ane asatya vyavahAra jyAre paNa mAnavanA jIvanamAM praveza kare che, te samaye tenI asara dekhAtI na hoya te paNa haDakAyA kUtarAnI jema tenI asara jora kare che ane jIvanane aNuaNu asatyamaya bane che, tyAre tene asatyanA gahana vanamAMthI bahAra nIkaLavuM atIva kaThaNa bane che. Aje paNa hajAre mANasone ApaNe joI rahyAM chIe ke teo kUtarAone jeTalA nAkhaze, kabUtarane caNa Apaze, paNa asatya jIvana, beTI sAkSI, bIjAonI vAtane cagAvI cagAvI jAhera karavAnI Adata, paraprapaMca ane nirarthaka gappA mAravAne zekha Adi pApamAMthI chuTakAro pAma temanA mATe bahu muzkela che. A mANasa dharmAdA khAtAne TrasTI bane ke kathita dharmane Agraha rAkhe te paNa potAnI Adatane choDI zakavA mATe samartha banI zakatuM nathI. mATe ja asatyane paryAya gahana zabda banavA pAme che. -
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 * zrI praznavyAkaraNa sUtra - (21) manmanama-tetaDA, bobaDA mAnavenA zabdo jema aspaSTa hoya che, tema asatyavAdIonI bhASA, vastunI rajuAta kayAreya paNa spaSTa hotI nathI. kemake asatya nAmanA rAkSase temane tevI rIte kanTrolamAM karI lIdhA che jenAthI teo saraLa bhASA belavA jAya te paNa belI zakatA nathI. guNIyala mANasanI prazaMsA karavA lalacAya te paNa tema karI zaktA nathI. manuSyAvatAra meLavIne kaMIka karavAnI bhAvanA kharI, paNa vivAhanI varasI kare tevI temanI bhASA goLane gabara karI nAkhatA vAra lAgatI nathI. nAnI umaramAM ja temanuM jIvana eTalI hade avaLe mArge gayeluM che jethI bhaNIgaNune hoMzIAra thayA pachI paNa bhASAnA prAgamAM gothAM khAdhA vinA rahetA nathI. AvA mANase satya tathA priya bhASA belI zaktA nathI, sAtho sAtha sIdhA ane saraLa paNa banI zakatA nathI. phaLa svarUpe ghaNAonA zatru banavA sivAya temanA mATe bIje mArga nathI. AvA mANasanI khAsa Adata hoya che ke teo pitAnA pratyeka prasaMgane chupAvavA mATe ja prayatna karatAM hoya che. A kAraNe ja pitAnI mAvaDI ke dharmapatnI pratye paNa spaSTa heI zaktA nathI, te bIjAone mATe vAta ja kyAM rahI? pitAnA jIvananI sAthe ghaNuonA jIvanamAM kaleza-kaMkAsanI Aga lagADavA mATe kaI vAta kene karavI? mAvaDIne kahevAnI vAta patnIne kahevAthI ze phAyado? ane strIne kahevAnI vAta pitAnI mAvaDI ke bahenane karavA gayA te temAMthI utpanna thatAM ane vadhatAM kalezane kaI
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 159 rIte zamAvaze? bIje kaNa zamAvI Apaze ? mATe ja asatya ane mansanama zabdo eka bIjAnA pUraka hovAthI paryAya bane che. (22) tUma chAdana-DaLanA game tevA svaccha pANImAM telanuM eka buMda ja pANIne telavALuM karavA samartha hoya che. tevI rIte pUrvanA puNyadaye maLelA manuSyAvatAramAM, bhUle cUke ke mazkarImAM paNa ekAda pApane praveza thaI gayA pachI tene niyati kara baccAono khela nathI. kema ke mehamithyAtvanA kAraNe paugalika padArthomAM anAdi kALathI DUbelA AtmAne pagalika pApi tarapha AkarSaNa thayeluM che. tethI nimitta maLatAM pApa pratye kheMcAyele jIvAtmA pApane saMgraha kare che. temAM jema jema vRddhi thatI jAya che, tema tema tenI bhAvanA, vRttio ane pravRttiothI bIjA guNiyala mANasonA guNone kaI rIte dabAvavA ane tevA mANasonI dharmavRttine kevI rIte samApta karavI ane karAvavI tenA kAvAdAvAmAM jIvana pUrNa thAya che. tyAra pachI te tenI Adate ja tevI paDI jAya che ke, tame jemanI prazaMsA karaze, A bhAI tamane belate baMdha karIne kaheze, jayA-joyA! tamArAthI prazasita bhAIne te huM kyAreya oLakhuM chuM. ATaluM kahIne ja aTakI jatAM nathI, paNa temanI temanI sarasvatI AgaLa cAlaze ane siddha karI deze ke, A bhAI je vyabhicArI, badamAza, dharmaDhegI bIjuM koI nathI. A kAraNe ja devAdhideve kahyuM, AvI AdatavALA mAnavanA lehInI buMda buMda asatya pApathI otapreta hoya che. '
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (23) nikRti -mAyA chAdanArtha vacanavipralaMbhanavA devadurlabha mAnavAvatAramAM deva guru dharmanI, darzana-jJAnacAritranI, nyAya-nIti pramANiktAnI ane AcAra-vicAra tathA uccAranA zuddhikaraNanI tAlIma levI joItI hatI, tenA sthAne pApa prapaMcanI, mithyAtvanI, kuDa-kapaTanI, keTa-kacerInI, khoTA tela mApanI, deva guru dharmanI, ThagAInI tAlIma dvArA jIvananA chellA caraNe Avela mAnava pApone prAyazcita karavA samartha na banyuM paraMtu pitAnA mAyA prapaMcAdine chupAvavA maraNa pathAriye paNa praryatna kare che. je jIvananI, khAnadAnInI, bhaNatara-gaNataranI karUNatA che. pitAnA guNanI zekhI mAravI, te paNa AtmonnatimAM bAdhaka bane che, te pachI karelAkarAvelA ane anu medelA pApane tathA duSkRtyane, dharmamAM khapAvavA prayatna kare AnAthI bIjuM moTuM pApa karyuM? mATe asatya vacana ane vyavahAravALAnA jIvanamAM samyagajJAnane prakAza na hovAthI, mAyAndhakAramAM racyA pacce te pApane bhAre laI durgati tarapha prasthAna kare che. (24) apratyayaH-AjIvana asatya vyavahAramAMthI jeo bahAra AvI zaktA nathI, temanuM jIvanapaTa kALu thaI gayeluM rahevAthI, teo game tevA segana khAIne vAta kare te paNa temanA belavA pratye keIneya vizvAsa AvatuM nathI. gharanI patnI paNa temanA bolavA para vizvAsa rAkhI zaktI nathI, te duniyAya mUrkha nathI ke temanA upara kaI vizvAsu banI jAya. A kAraNe ja asatya ane avizvAsane bhAIbaMdhI che.
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 161 (25) asabhyataH-nyAyanAcaritaH sabuddhi ane sadvivekapUrvaka je bhAgyazALI nyAyI, pramANika tathA dharma ane adhama nA bhedone jANe lIdhA che tevA mahA munioe asatya bhASA ane asatya vyavahAra tathA vyApArane DakAnI ceTa sAthe niMdanIya tarIke jAhera karyo che. eTale ke svapnamAM paNa tathA zatruo sAthe kAma patAvavuM hoya te paNa asatyatAne Azraya kaI kALe paNa le na joIe, kemake AnAthI prAmANikanI prAmANikatAne dhakko lAgyA vinA rahetuM nathI, nyAyataMtenA nyAyamAM zaMkA jame che, buddhizALIonI buddhimAM dubuddhine AbhAsa thAya che, dhArmikenI dhArmikatAmAM apayazanI prApti, puNyazALIonA puNyakarmomAM dAMbhikatAne praveza thAya che ane satkama enA satkarmo yazasvI nathI banatAM, tathA dAnezvarIonA dAnamAM paNa svArthAnyatA anumAnita thAya che, ItyAdi kAraNane laI asatya bhASaNane munioe nindrita kahyuM che. ' (26) asatyasandhatvama :-belAtI bhASAmAM asatyanuM mizraNa heya, satyanI ADamAM mRSAvAda chupAyele hoya, saMdhA eTale lIdhelI pratijJAone pALavAnI dAnata na hoya, bhAva paNa na hoya, paraMtu amuka kAraNasara samAjamAM mithyA pratiSThAne sthApita karavAnA Azaye paNa pa-25 ke 500 mANasanI vacce pratijJAo levI temAM paNa Antara jIvanamAM raheluM asatya ja kAma karI rahyuM hoya che. zatapratizata jANatAM hoIe ke amuka bhAIne vyApAra, vyavahAra, jainatvane
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ke gRhasthAzramanI maryAdAne sarvathA pratikuLa che, te paNa temanA pa-25 hajAra ke lAkha be lAkhanA dAnanA prasaMge saMghamAM temanuM bahumAna karavuM, mAnapatra devuM, temanI bhATa cAraNAI karavA ItyAdinA mULamAM paNa asatyanI bolabAlA aspaSTarUpe paNa potAnuM kAma karI rahI che. dhULadhANI thayelI pratiSThAne punaH sthApIta karavAnA Azaye je pALI na zakAya, keI pALI na zake tevA padake ke AjJApatra bahAra pADavA, sAmayikamAM prakAzita karAvavAnuM nATaka ke I karatuM hoya temAM paNa pracchannarUpe asatya dAnavane ja camatkAra rahe che. sArAMza eTale ja che ke mahArAjAnI nATaka lIlAne eTale ke meharAja ApaNuM jIvanamAM kaI rIte kayAMthI praveza karIne sAdhakatAne bhraSTa karaze, tenI mAhitI sArA sArA sAdhakane paNa thavAmAM vAra lAge che. te pachI moharAjAne lADakavA putra asatya (mRSAvAda) paNa pitAnA pitAnI jema sAdhanA Antara jIvanane bagADavA mATe zI rIte pIchehaTha karaze? AvI paristhiti prApta thAya te prathama pitAnI sAdhanA dvArA sAdhakatvane camakAvavA mATe nirNaya kare joIto hate ke tIrthaMkara paramAtmAoe pharamAvelA vratane upAsaka banuM ke mithyA pratiSThA nAmanI rAkSasIne upAsaka banuM? A baMne mAMthI mAre kene pakSe javuM? AvA nirNayamAM bhUla khAdhelI. hevAthI sAdhakanI sAdhakatA kapALa para teja lAvI zakI nathI, vacanasiddhi prApta karAvI zakI nathI, tejalezyAmAM vRddhi karAvI zakI nathI ane jIvanavyavahAramAM paropakAritA, bhAva
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 163 dayALutA Adi sadguNe ArAdhita thaI zakyAM nathI. A kAraNe asatya saMdhAnanI asatya pApa sAthe bhAIbaMdhI asatyane paryAya banavA pAme che. (27) vipakSa:-Ava ane saMvaranuM uMDANathI jJAna karAvyA pachI, Azravane mArga cheDAvavAmAM pUrNa samartha jainI vANI kahe che ke "saravaM mathaa " satyabhASAthI atirikta bIje kaI bhagavAna nathI. jenA jIvanamAM satyava che, te cekasa bhagavAnano bhakta che. mAnava mAtra satyavAdI banavA mATe prayatna jarUra kare che, paNa te mATe meTAmAM mATe prayatna asatyano tyAga ja che. kemake satya ane asatyanI vacce bArame caMdramAM raheluM che, tathA krodha, lobha, mAna, mAyA, hAsya ane bhaya jyAM sudhI jIvanamAM che tyAM sudhI satyavAditA prApta thatI nathI. (28) aupazcika-kapaTagRha -asatya vadanAra mAyAmaya ja hevAthI "jIbhe te cha cha kare che....' pitAne garaja hoya te saunA page paDe, dADhImAM hAtha nAkhe, paraMtu tenA hRdayamAM mAyAnI churI hovAthI garaja patyA pachI pAke zatru banatA vAra lAgatI nathI. kevaLa jIbha ja tenI sAkaranA gAMgaDA jevI hoya che. paNa "mukha meM rAma aura bagala meM churI; jokhebAja kI yaha nizAnI.." jevA ghATa ghaDelA hevAthI pitAne dAva AvatAM sAmevALAnuM gaLuM kApatAM paNa vAra kare tema nathI.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (29) upadhaazuddha -upadhine artha sAvadya che. pApavALA kAryo, pApa bharelA mana, kAtara jevI jIbha jenI hoya che, mATe sAvadya-pApathI temanuM haiyuM azuddha hevAthI teo satyavAdI zI rIte banavA pAmaze? A kAraNe ja AvA mANase asatyamaya hoya che. (30) apalepa -saunI samakSa pApa karI rahyo che, te paNa saphAI mAratAM kaheze ke-"huM AmAM kaMI paNa jANa ja nathI, parastrI pAse jAte ja nathI, beTI sAkSI ApatuM nathI, para dhana patthara jevuM mAnuM chuM". ItyAdi sapheda jUTha belavAmAM A bhAI pAke haziAra hoya che. mATe apalApa, asatyane paryAya bane che. upara pramANe tIsa paryAya ane tenA jevA bIjA paNa asatya vacana ja che. asatya bhASA bolanArA kezu? ane zA kAraNe? - jUTha bolanArA keNa koNa? ane kevA svabhAvanA, kayA mANasa, kevA prakAranA vyApAra-vyavasAya karanArAo jUTha bole che, ane kyA prajanane laI jUTha bole che, tathA ajJAnamAM aMdha banIne dhamaM-leka tathA tatvanA viSayemAM kevA kevA tarko dvArA jUTha bole che, tenuM vizada vivaraNa A prakaraNamAM ApavAmAM AvyuM che. manuSyAvatAra pAmIne paNa puNyakarmone jANI-samajI ane AcarI zakyAM nathI, temanAM bhAgyamAM khAvA, pIvA, UThavA, besavA ane belavA cAlavA AdinI pratyeka kriyAomAM
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra gata 165 ajJAna, mithyAtva, moha mAyA hovAthI ane ajJAna e ja moTAmAM moTuM pApa hovAthI, tevA pApI AtmAo ke pAparasika AtmAo, vAte vAte mRSAvAdane Azraya le che. jyAre ajJAnane pA5 samajI tathA temanA dvAre baMdha karI devAnA AzayathI jeo mahAvratadhArI, dhIrajavaMta, bhikSA mAtrathI nirvAha karanAra vaikArika, vaibhAvika ane paugalika bhAvone samyagajJAnapUrvaka tyAga karI, samabhAvamAM sthita thayelA, tathA parajIvone hiMsA-ahiMsA, jUDa-satya, cauryakarma ane tene tyAga, maithuna-brahma, parigraha-saMteSanA hAnilAbha batAvIne dharmane upadeza karanArA munirAje, tathA sarvathA pApane tyAga nahIM karI zakanArA, paraMtu pApa, pApa ja che, tema samajI tenA tyAganI bhAvanAvALA ane nirarthaka pApane choDI, dezavirati dharmane svIkAranArA evA munirAjone ke zrAvakane asatya bolavAnI AvazyakatA rahetI nathI mATe teo asatyavAdI nathI, tenAthI atirikta jeo jUTha bolanArA che temanI nAmAvalI AgamAnusAra nIce pramANe che. asatya balavAnA prakAre - (1) mana ane IndriyenA gulAme asaMyata hevAthI, asatya bole che. (2) pApamArgothI nivRtta thayelA na hoya tevA avirata mAnavene vAte vAte ane mazkarImAM paNa asatya belavAnuM phAvI gayuM che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 zrI praznavyAkaraNa sUtra (3) sImAIMta mAyA, prapaMca ane kapaTanA sevanathI jemanAM mana ane AtmA vakra, kaDavA tathA tRSNAtura thaI caMcala banelA che, temane asatya bhASaNa ane jIvana pacI gayuM hevAthI, teo avasara Abe lAkhanA dAna karaze, kasAIkhAnAthI 2-3 pazuone choDAvI zakaze, paraMtu narakagatine apAvanAra asatyane tyAga karI zakatA nathI. | (4) krodhI, lebhI, bhayagrasta ane majAka-mazkarInI AdatavALAo paNa kyAre asatya belaze, tenI khabara temane paNa paDatI nathI. (5) kerTa kacerImAM jaIne bIjAone mATe khoTI sAkSI ApanArA, athavA pitAnA kesamAM paNa bIjAo pAse beTI sAkSI apAvanArAo jUTha belanArA hoya che. (6) bIjAone pApanI, bhUlanI khabara rAkhanArA athavA bIjAo pAse rakhAvanArA tathA vAte vAte yuddha, daMtakaleza, laDAIjhaghaDA karanArAo jUbelavAmAM heziAra hoya che. (7) rAjAonuM, rAjyanuM, khajAnAnuM, ke rAjya Tekasa vasula karI te rakama pitAnI pAse rAkhanArA khaMDa rakSake jUTha bole che. (8) jugAramAM hArI gayelA jugArIo paNa kahe che ke "hajI mArI pAse ghaNuM dhana che, tethI AvatI kAle ApaNe pharIthI ramavAnuM rAkhIzuM." mATe temane paNuM jUTha bolavAnuM koThe paDayuM che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 167 (9) bIjAonA AbhUSaNe, tAMbA-pittaLanA vAsaNa Adine rAkhI, vyAje nANA dhIranAra paNa asatya belyA vinA rahetuM nathI. (10) jUThI mAyAmAM mastAna banIne, bIjAonI beTI vAta karanArA tathA rADa pADIne belanArAo paNa asatyavAdI che. (11) svarganA sukhanuM, narakanA duHkhenuM varNana karIne, dharmanA nAme dekhAbAjI karI, bIjAo pAsethI dravya paDAvanArA dhaMdhAdArI kuliMgio paNa asatya bhASaNa karanArA che. (12) mAyAcArapUrvaka. jemake "mane suvarNa banAvatAM AvaDe che, tamArA dasa dasa rUpIAnI noTone huM sa senI banAvI zakuM chuM.' AvI rIte mAyAjALamAM bIjAone phasAvIne dhana luMTanArA asatyasevI che. (13) beTA mApa, beTA telA ane trAjavA, levAnI pAMcazerI judI ane devAnI judI. AvI rItanA dhaMdhA karanArA yadyapi bahArathI jUThA dekhAtA nathI, te paNa mananA melA ane lebhI hovAnA kAraNe prapaMca dvArA dhana kamAnArAene jUTha belyA vinA cAlatuM nathI. (14) kariyANanA, kapaDAnA, senA cAMdIne ke bIjA prakAranA vyApAra karanArA, seLabheLa karanArA, sAre namune batAvIne nakalI mAla denArA, athavA nakalI mAla banAvanArA
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrI praznavyAkaraNa sUtra ghogapatio asatya sevI che. te uparAMta vaNakara, senI, kArIgara, Thaga, guptacara, khuzAmatIyA, keTavALa, sevaka, cADIA, vicAryA vinA belanArA, pitAne tuccha mAnanArA ke uMcA mAnanArA, Rddhi AdithI garviSTha banelA, asatyane upadeza karanArA, ApabaDAI karanArA, Indriyane vazamAM nahIM rAkhanArA, pratijJAbhraSTa eTale ke samayanI maryAdA nahIM rAkhanArA, yadvADhA belanArA ityAdi mAnave jUTha belanArA hoya che. AmAMthI keTalAka Adata paDelI hovAthI, vyApAranA kAraNe, pApakarmonA bhAre hovAthI, peTa bharavAnA kAraNe, keTalAka peTa bharAyA pachI lebhavaza banIne, viSayavAsanAthI, mehathI, yuvAnInA madathI jUTha belanArA hoya che. keTalAka vyavahAramAM satyavAdI dekhAya che, paNa aMtaranA melA haiyAnA, melA mananA hovAthI temanI bhASA chaLa-prapaMcavALI hoya che, sAmevALe na samaje tevI mAyA mRSAvAdavALI, pilITikasa vALI hoya che. jyAre keTalAka dharmagraMthanA dAkhalAdalIlemAM lekene phasAvanArI bhASA bolanArA hoya che. keTalAka dharmanA nAme, TIlA TapakAnA nAme, veSamayadAnA nAme, kriyAkAMDenA nAme paNa jUTha bolanArA heya che. khoTA tarko dvArA darzanazAstrIo juTha kevI rIte bole che? mithyAtva mehanIya karmanI asara jyAre joradAra satAvatI hoya che, tyAre mAnavane pitAnI jAtane nirNaya karavA jeTalI kSamatA paNa hotI nathI. te pachI sarvathA parokSa AtmA,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 169 paramAtmA, leka, alekanI vyavasthA, upArjita karmonA kAraNe anubhavAtAM sukha duHkhe, jIne gatyantara karavAnuM kAraNa zuM? ityAdi pratyakSa anubhavAtAM tane nirNaya karavAmAM teo pagale pagale bhUla khAya te manAya tevI vAta che. jyAM sudhI mAnava chadmastha che, piTabharo che, lADI-vADI ane gADIne mAlika che. AvI vyakti cAhe te rAkha coLanArI hoya, dhuNI dhakhatI haya, jaTA rAkhatI heya, rUdrAkSa pheravatI hoya, IzvaranA nAme bhAMga, gAMjo, carasa, aphINa ke calama pItI hoya, saMskRta ke vedabhASAnA vyAkaraNane kaMThastha karanArI heya, kAbene banAvI zakatI hoya, te paNa temAM adhurApaNuM hovAthI saMsAramAM rahelA pakSa tarane keI kALe paNa sArI rIte ke satya rIte na jANI zake te mAnI zakAya tevI vAta che. paramAtma tatvane prApta karavA mATe samyajJAnanI sauthI pahelAM AvazyakatA che, tyAra pachI samyagadarzana dvArA te tane Atma sAkSAtkAra karIne jIva-ajIva-Azrava-saMvarabaMdha-nirjarA ane mekSa nuM yathA svIkAre che ane tyAra pachI sAkSAtkAra karelA tane potAnA jIvanamAM samyaka rItyA Acarita kare che, jethI Azrava tatvane tyAga ane saMvaranI ArAdhanAnA mAdhyamathI bhUtapUrva karmonI nirjara thayA pachI saMpUrNa AvaraNa rahita kevaLajJAnanI prApti thatAM pUrNa saMsAra, jInI gati-Agati, tene karmo Adine sArI rIte joI jANuM lIdhA pachI saMsAranA jIvanane upadeza kare che. mATe ja chadmastha ane kevaLInI prarUpaNamAM AkAza
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 % zrI praznavyAkaraNa sUtra ane pAtALanuM aMtara hoya che. yathArthavAdI kevaLInI prarUpita bhASAmAM keIne paNa zaMkA rahetI nathI. temane syAdvAda siddhAMta ja akAcya hovAthI cArvAka darzanathI kramazaH AgaLa vadhatAM temanI asatyatA paNa sApha sApha dekhAI Ave che. mAnavanA mukha dvArA je zabdo nIkaLe che, teTalA ja darzane, dharma, tattva ane kriyAkAMDanA nAme matamatAntara thAya che te saMsArane avicala kAyado che. jInA mohaka eka samAna na hovAthI koIne mithyAtva meha zata-pratizata hoya che, jyAre bIjAone eka eka paisA jeTaluM ochuM hovAthI keIkane mithyAtvane sarvathA nAza ke upazama thAya che ane samyagradarzananI prAdubhUti thatAM, tene jIvanavikAsa (samyaphacAritra) vadhatAM vadhatAM kevaLajJAnanI hada sudhI paNa laI jAya che. mehanIya karmanAM, darzana mehanIya ane cAritra mehanIya nAme be bheda che, temAM bIjA karatAM pahele ajabagajabanI tAkAtavALe hovAthI, tenA mAlikane pitAne ja khyAla na hovAthI leka paralekane paNa niSedha kare te svAbhAvika che. te badhAya dazanene saMkSepathI prastuta Agama pramANe ja jANI laIe. zUnyavAdI darzanane mULa siddhAnta karyo? suortta -A darzananA bhAgyazALIonuM kahevuM che ke, uMcI dRSTi karIe tyAre AkAza dekhAya che, ane sau koI
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 171 tene AkAza kahe che. paNa vastutaH je padArthane koI AkAra niyata nathI, pramANita nathI, tenI vidyamAnatA heI zake nahIM. AkAza paNa AkAra vinAne hovAthI zUnya che. tevI rIte jene tame saMsAra kaho cho, tenA AkArane kaI paNa batAvI devA mATe samartha na hovAthI vastutaH te zUnya ja che, ane je zUnya hoya tenA mATe take karavA paNa bekAra che. "jagata nAstitva vidituM zIla yasya se nAstikavAdI " AvI rItanI mAnyatA zUnyavAdInI che. zunyavAdane pratikAra :- upara pramANenA zUnyavAdIne pratikAra karatAM kahevAyuM che ke, saMsAra zUnya nathI, paraMtu AbALage pALa saunI sagI AMkhe sApha sApha dekhAI rahyuM che. temAM rahelA anaMtAnaMta jIvAtmAo tathA zUnyavAdIone AtmA paNa sukha-duHkha, saga-viyega Adi dvone je anubhava karI rahyo che, tema cAra pagA, AkAzamAM uDanArA pazu pakSIo, kIDAo paNa duHkhane pratyakSa karI rahyA che, tema pratikSaNe ApaNe AtmA, kabUla karI rahyo che ke, A pRthvI che, tenA para meTA meTA jhADe che, tenA phaLe che. jene ApaNe khAI rahyAM chIe ane tRptine oDakAra laIe chIe A nadIo eka kALe pANI vinAnI hatI, Aje gheDA pura deDI rahI che. A zahero gAmaDAo jemAM jUdA jUdA mAne tipitAnA karelA puNya pApane bhegavatAM, rIbAtAM, bhUkhe maratAM, mAlamasAlA
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra khAtAM, nagna pharatAM amUlya vastro ane AbhUSaNone paheratAM, ane te dvArA sukha duHkhane bhogavatAM pratyakSa che, te jenuM astitva saune pratyakSa hoya tene zUnya kahevuM te sarAsara mRSAbhASA che. nasthigavAiNo vAmalogAI bhaNati 'nasthi jIvo' nAstikavAdI ane vAmavAdIonuM matavya che ke"jIva nathI >> AMkhethI je vastu dekhAya che chatAM te nathI. Ama mAnanArA nAstikavAdI che ane vidyamAna padArthone asat rUpe mAnanArA vAmavAdI che. teonuM mAnavuM che ke je sukha duHkhane bhaktA hoya, te jIva nAmane padArtha saMsAramAM nathI. yadi hoya te AMkhe dekhAte kema nathI? mATe tenI vidyamAnatAmAM vizvAsa rAkhavo ThIka nathI sparzendriya dvArA paNa jIvane koIne sparza thaye hoya tema sAkSI devA mATe paNa kaI taiyAra nathI. dhrANendriya (nAka) dvArA tenI gaMdha keIe jANa nathI. rasanendriya (jIbha) dvArA nAraMgI, mosaMbIne svAdanI jema jIvane svAda ke? te keIe anubhava karyo nathI. AMkhathI zarIramAM Avate ane zarIrathI ja jIva keIne jovAmAM AvyuM nathI. tema kaNendriyathI jIva kaI bhASA bele che? tene koIe sAMbhaLI nathI. ItyAdi kAraNe pAMce Indriyane je pratyakSa thaI zakyuM nathI, thaI zakatuM nathI tema karoDo prayatna karyo paNa pratyakSa thavAne nathI, tenA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 173 astitvane mAnavAne kaI artha nathI. mATe je pratyakSa nathI te sAdhya banI zake nahi. tema chatAM tenAmAM sAdhyanI kalpanA karaze te sAdhananA abhAvamAM sAdhyanI siddhi karavAnI zakti kayAMthI lAvaze? sAdhya ane sAdhananI vyAptinA grahaNa vinA anumAnathI AtmAne siddha kare asaMbhavita che. nAnI uMmaramAM ghaNIvAra joyuM che ke, jyAre jyAre rasoDAmAM (cUlAmAM ke bhaThThImAM) lAkaDA ane agnine saMga thAya che, tyAre pahelAM dhUmADe nIkaLe che ane tyAra pachI agni prajvalita thAya che. AthI bALakanA manamAM eka nirNaya thAya che ke "jyAM jyAM dhUma che, tyAM tyAM agni che" AvI rItanA vANInA prayogane vyApti kahevAya che, arthAta sAdhya ane sAdhanane avinAbhAva saMbaMdha te vyApti che. keIka samaye sagaDImAM paNa agni dekhAya che paNa dhUmADe dekhAtuM nathI. mATe te bALaka potAnI meLe nirNaya karI le che ke, jyAM dhUmADo tyAM agni hoya te mAnavA lAyaka che, paNa jyAM agni hoya tyAM dhUmADo hoya che ane nathI paNa hote. A nirNaya thayA pachI ja kaIka samaye jaMgalamAMthI pasAra thatAM kaIka sthaLe dhUmADo dekhAya ane bALaka pitAnI meLe ja bole che ke-tyAM agni jarUrathI ho joIe. AvI samajutine anumAna kahevAmAM Ave che. paNa tamArA AtmAne siddha karavAmAM ekeya anumAna kAmamAM AvI zake tema nathI, kemake tenA mATe ekeya sAdhana nathI. mATe vyApti paNa nathI. A kAraNe pratyakSa ane anumAnathI AtmAnI siddhi thaI zake tema nathI.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra upamAna pramANa paNa AtmAne siddha karavA samartha nathI, kAraNa ke tenA je bIje kaI padArtha hoya te ja tenI upamA daI zakAya, jemake -gAya jevuM hoya te rejha kahevAya" AmAM gAya ane rejha baMnenI vidyamAnatA sau keIne pratyakSa che, jyAre AtmA je bIjo ekeya padArtha nathI. mATe upameya nathI tema upamagna paNa nathI. "vA, Agama pramANamAM eka vAkyatA na hovAthI te dvArA AtmAne mAna te segana khAIne ke khavaDAvIne vAta manAvA jevI che. uparanA badhAya pramANe jyAM kiciMtakara banatA nathI. mATe : ra nA rUDha varean g' paralokathI jIva manuSyanimAM Ave ane manuSya marIne pAche paralekamAM jAya, te ThaMDA pANInA gapA mAravA jevI vAta che, kemake AtmA jyAre che ja nahi, pachI paralekanI kalpanA karIne lekone bharamAvavAmAM karyo phAyado? na 2 vi vi 16 juna vAva" AvI sthitimAM puNya ane pApane sparza paNa AtmAne thatuM nathI, kemake, AtmAnI avidyamAnatAmAM karmone sparza eTale ke, puNya pApa rUpa karmonA baMdhana thavAnI vAte hAsyAspada jevI che. "natha4 suvaya suvALa"
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 175 AtmA nathI, karmonuM baMdhana nathI, te pachI te karmonA sukha duHkha rU5 phaLane AtmA kaI rIte bhegavaze ? mATe saMsAramAM kaMI paNa nathI. svarga, naraka, puSya, pApa tathA bhavAntara prAptinI kalpanA sarvathA mUDha mAnavee ja karI che. uparanA matanuM nirasana kaI rIte? upara pramANenA matavyadhArIone pUchI zakIe chIe ke, tame jyAre AtmAne mAnatAM ja nathI, te pachI tamArUM A zarIra kenA AdhAre TakavA pAmyuM che? tame pote tamArI mAtAnI kukSimAM mala mUtranI vacce nava mahinA rahyAM che, jamyA pachI malamUtramAM AleDyA che, meTA thaye paraNyAM che, bhegavilAsanI madhurajanIo sArI rIte mANI che, phaLa svarUpe saMtAnonA bApa banyA che, temane khoLAmAM ramADyA che pachI tame bhaNyA gaNyA ane paMDita banyA haze ke bhagavA kapaDA paherIne vairAgI banyA haze. A badhIya avasthAomAM tamAruM zarIra kyA AdhAre TayuM? tenA javAbamAM teo kahe che ke, 'pacamahAbhUiya zarIra bhAsaMti' pRthvI, pANI, agni, vAyu ane AkAza nAmanA pAMca mahAbhUte mAtAnI kukSimAM jyAre bhegA thAya che, temAMthI eka caiitanyanI prAdubhUti thAya che, je khUba ja tAkAtavALo hovAthI saMsArane vyavahAra cAlI rahyo che, mATe pAMca bhUtothI atirikta AtmAnI kalpanA karavI sarvathA nirarthaka che. spaSTa dekhAya che
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ke pRthvImAM kaThina dharma che, pANImAM dravatA, agnimAM uSNatA, vAyu sadaiva calana svabhAvI ane AkAza saune avakAza Ape che. tethI A pAMce bhUtanuM mizraNa thatAM caitanya guNa dekhAya che, je zarIrAdinuM saMcAlana kare che. jonqtta "-hevAga eTale svabhAvanA kAraNe pAMca bhUtone saMga ane viga thayA kare che. saMbaMdha hoya tyAM sudhI caitanyanI kriyAo thAya che ane teone viga thatAM kiyAe baMdha thAya che, tethI AtmA ke karelA karmone kAraNe saMsAranuM saMcAlana nathI paNa svabhAvathI thAya che. uparanA matanuM khaMDana - nAstika, vAma ane zUnyavAdIonI vAte buddhinI kasoTI para sAcI utarI zakaze ? vicAra karavA jevo prazna che, tema kRti-yukti ane anubhUtine anukULa tene nirNaya karavA jevuM che. kemake (1) kRti (zAstrI) anubhUti(anubhava)ne sAthe lIdhA vinA kevaLa yuktio(tarko)thI vitaMDAvAdane janma thatAM saMsAra ane ApaNuM jIvana viSa karatAM paNa vadhAre kaDavuM jhera jevuM thaI jaze. (2) yukti ane anubhUti vinA game tevA zAstronA pAnAone "bAbA vAkya pramANuM" mAnavA jatAM jIvanamAMthI ahiMsA, saMyama ane dharmanI vidAya thayA vinA raheze nahiM. pariNAme kaSAnA kaleze zeSa rahevA pAmaze.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 177 (3) tema hRti ane yuktimAM anubhUtine abhyAsa karavAmAM na Ave te matijJAna kuMDita thatAM vAra lAge tema nathI. A kAraNe kaI paNa praznanuM nirAkaraNa karavAmAM yathAzakaya ane yathAmati zruti-yukti ane anubhUtino praveza thavA daIe te zrutajJAnane vikAsa sarvAgINa thaze, jethI maitrI-pramoda ane kArUNyabhAvane AmaMtraNa devAnI paNa AvazyakatA raheze nahi. spardhaka ane pratispardhaka, vAdI ane prativAdI tathA astitvabhASI ane nAstitvabhASI saMsAramAM vidyamAna haze te ja tatvanA yathArthyane nirNaya karavAnI majA Avaze. A kAraNe ja keIe kahyuM ke, "cArvAka matane prarUpaka je kaMI hoya, yadi te jamyA na hota te jIvAtmAnA viSayamAM ATalA badhA tarko ane vitarkone janma paNa thaye na heta." kemake ghaNI saMkhyAmAM jIvatattvane mAnavAvALAonI vacce DaMkAnI ceTe cArvAka kahe che, "paMca bhUtAtmaka cetanA sivAya jIvanA astitvane mAnavuM ThIka nathI." jaina maharSie A viSayamAM zuM mAne che? jaina maharSioe kahyuM ke, cArvAkanI hayAtImAM paNa pRthvI-pANI-agni-vAyu ane AkAzanA mizraNa keIe kya nathI, ane kadAca kya hoya te temAMthI cetanazaktinI utpatti thaI hoya te anubhava cArvAkane paNa thayuM nathI. kemake A pAMce bhUte sarvathA jaDa che, te jakamAMthI caitanyanI
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 * zrI praznavyAkaraNa sUtra utpatti hoI zake, te nAnuM baccuM paNa mAnI zake tema nathI. Aje vijJAnane jamAne hovAthI pratyeka rASTra A akhatarA karI joyA che, paNa pAMca bhUtanA banAvelA putaLAone keIe eka IMca paNa calAvyA hoya te khyAla koIne paNa nathI nAnuM bALaka paNa jANe che ke- A pAMce bhUta jema jIvatAM mANasamAM vidyamAna che, tema marI gayelA mANasamAM paNa vidyamAna che, chatAM te mANasa pAMce Indriyana bhegone jema bhegavI rahyo che, tema maDaduM kaMI paNa karI zakatuM nathI. temAMthI ekeya bhUtanI hAni nahi thayelI hovA chatAM paNa, pAMca miniTa pahelA cAlanAre, jenAre, khAnAro, sUMghanAre ane bIjAnI vAtane sAMbhaLanAra koNa hato ? have kyAM gaye? jenA saMdubhAvamAM zarIradvArA thatI kriyAone sau koI najare joI zakatA hatAM, have tenuM te zarIra kaMI paNa karavAnuM te ThIka paNa tene kApI nAkho, bALI nAkhe te paNa kaI jAtane pratikAra karavA paNa samartha rahyo nathI. pAMce bhUtAmAMthI ekeyano viyoga thaye nathI, te paNa zarIra kaMI karI zakatuM nathI. AvI paristhitimAM pAMce bhUtonA saMgathI cetanAzaktinI pidAza mAnavAnI dhRSTatA karavI, saMsArane hiMsA, jUTha, zarAbapAna, parastrIgamana, cerI, badamAsI ane parigrahanI bakSIsa ApIne kadarUpa banAvanAra banavA pAmaze. mATe zarIrarUpI bhADAnA makAnamAM AtmAne pRthapha mAnavAmAM te koIne paNa Apatti AvavAnI nathI. AtmA caitanyazaktisampanna hovAthI preraka che ane zarIra preryA che. sarvataMtrasvataMtra AtmA joktA che ane
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 179 zarIra bhAgya che athavA pitAnA pUrvabhavanA karelA puNyapApane tathA tenA miThA-kaDavA phaLone bhegavavA mATe sAdhanarUpe zarIra che. je kenI zakti vizeSathI paNa koI kALe kartA banI zakate nathI. te AtmAne sukha-duHkha, saMgaviyega, harSa-zoka AdinA anubhava daramyAna ApaNe pratyakSa anubhavI rahyAM chIe ke, janmatuM ane maratuM zarIra jaDasvabhAvI hovAnA kAraNe, mArA AtmAnI preraNA vinA kaMI paNa halana-calananI, khAvA-pIvAnI, sUMdhavA-sAMbhaLavAnI Adi kriyAo karavA mATe samartha nathI, tema Indriya paNa jaDa hevAthI AtmAnI preraNA vinA kaMI paNa karI zakatI nathI. mana paNa jaDa che, tethI AtmAnI IcchA vinA ke saMketa vinA sekyo pApaDa paNa bhAMgI zake tema nathI. atyAra sudhInA e keya zAstramAM ke koI paMDita vizeSanI jIbha dvArA paNa "huM zarIra chuM, huM ghara chuM, huM vastra chuM, ghaDiALa chuM, AvI rItanA zabdone pravega keIe karyo nathI. cArvA ke paNa karyo nathI, tenA celA cApaToe paNa karyo nathI. paNa A mArUM zarIra che, mAruM ghara che, mArUM ghaDiyALa che, mArI strI che. Ama saMbaMdhane batAvanArA ane sUcavanArA AtmA zabdane ja prayeAga kare che. A zarIra mAruM che, eTale kenuM ? mArUM eTale putra ke patnInuM nahi paNa mArA AtmAnI mAlikInuM. AvA ane AnA jevA anubhava dvArA paNa ApaNuM zarIramAM AtmAnuM pratyakSIkaraNa thAya che, ane jema mArA zarIramAM caitanya svarUpI AtmA che te bIjA anaMtAnaMta zarIramAM
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 * zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa AtmAne mAnavAne ja raheze. arthAt te AtmAnuM astitva mAnyA vinA chUTako nathI. AtmA ane upagane avinAbhAva saMbaMdha trikALamAM paNa abAdhita hovAthI, anumAnathI paNa AtmAnI siddhi nakArI zakAya tema nathI. jemake yatra yatra AtmA tatra tatra caitanya upayogamattvAt yathAtvamaham ca yatra caitanya nAsti tatra AtmA api nAsti yathA paJcabhUtAH / / tatra vaitAmA-mAmana karavutti zarAvata, vandhyAputravat , AkAza kusumavat darIdrazyate / upamAna pramANane upayoga na karIe te paNa vAMdho Ave tema nathI. kemake saMsAramAM ghaNA padArtho evA che, jene upamA ApI zakAtI nathI, jemake -atyAra sudhImAM keTalAya ghInA DabA peTamAM padharAvyA pachI, kaI prazna kare che, ghIno svAda ke ? - Ane javAba keInI pAse nathI. kemake ghInA svAdanI tulanAmAM Ave te padArtha keIne jaDe tema nathI. rAmarAvaNanuM yuddha kenA jevuM thayuM ? AkAzanI laMbAI ceDAI keTalI? che keInI pAse javAba. jyAre rUpI padArthone paNa upamA nathI jaDatI te pachI arUpI (zabda-rasa-gaMdha ane sparza vinAno) AtmAne mATe upamA na jaDe, tethI ghI, yuddha ane laMbAInI upamAnI jema AtmAne abhAva mAnavA jeTalI utAvaLa karavAthI zuM phAyado? Agama kRti)mAM AtmAnI siddhinuM prAmANya jaina sUtramAM akabaMdha sacavAyuM che. kemake "AptavacanamAgama:"
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 181 rAga, dveSa, meha, mAyA, krodha, lebha Adi vaikArika, vaibhAvika, tAmasika, rAjasika ane chAghasthika karmone jemaNe samULa nAza karyo che, temane Ati kahevAya che ane AvI Apti jeNe prApta karI che te Apta che, AvA Apta kevaLajJAnI sivAya bIjo koI hoI zake tema nathI. A pramANe zrutiyukti ane anubhUtithI AtmA siddha che, je sarvazaktisampanna che, karmone kartA che, bhaktA che, zarIra parimANa che, paryAnA kAraNe pariNamI che ane adaSTa karmone laI bhavAntare ke gatyantare karavAnI pharaja paDe che. karmo tathA tenA phaLa paNa pratyakSa dekhAya che - AtmAne mULa svabhAva niraMjana-nirAkAra-zuddha-buddha bhale rahyo, paraMtu jyAM sudhI tene mULa svabhAva pragaTa na thAya tyAM sudhI te tenA eka pradezamAM anaMtAnaMta karmonI vargaNuM (bhA) cUMTelI che, je pravAhathI anAdi kALanI che. sau prathama AtmA zuddha haze? A mAnyatA paNa beTI che. kemake siddhazilA prApta karelA siddhAtmAo sivAya saMsArane ekeya jIva kyAreya zuddha hatuM nahiM, yadI te zuddha ja heta te tene ka lAgavAne avakAza rahetuM ja nathI. gehanA dANuM sekAI gayA hovAthI bIjatatva nAza thavAnA kAraNe AkhI duniyAnA kheDUto bhegA maLIne paNa temAM aMkuraspatti karI zake tema nathI. tevI rIte karmonA bIja sarvathA niSphaLa thayA pachI rAga dveSanI cikAzanA abhAve temane karmonI dhULa kevI rIte lAgaze? mATe ja temane cheDI. java ane karmonuM
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 * zrI praznavyAkaraNa sUtra mazraNa anAdi kALathI siddha che. jUnA karmone laI jIvanI lezyAo-saMskAramAM paNa pheraphAra thAya che ane pharIthI navA karmonuM baMdhana (sparza) thAya che. jema ke - (1) keIka bhavamAM karmo vadhAre pramANamAM bhagavAya che ane baMdhAya che DA. (2) keIka bhavamAM baMne cheDA ja hoya che. (3) keIka bhavamAM baMdhAya che ghaNA ane nirjarAya che ceDA. (4) keIka bhavamAM baMdha ane nirjarA vadhAre hoya che. * A badhA kAraNe ja kamene sparza ( baMdhana) jIvane thAya che, ane jyAre baMdhana che te yathA samaye te karmone bhegavavA mATe svargamAM, narakamAM, tiryaMcamAM ke manuSyagatimAM bhramaNa karavAnuM nirmIta ja che, tathA paralakI arthAt karmonA kAraNe saMsAramAM bhramaNa karanAro jIva che, mATe ja paraleka paNa hovuM ja joIe. sArAMza ke paralakI (AtmA) che te paleka-saMsAranI cAre gatio paNa che. " A pramANe sasAra, che, tenA karmo ane tene bhegavaTAe saune pratyakSa che, jemake - * (1) ekaja mAtA-pitAnA noDalA bALakamAM paNa cAritra, parAkrama, jJAna, vijJAna ane vairAgyamAM AkAza-pAtALa jeTa pharaka dekhAI rahyo che..
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 183 (2) baMne bhAIonA rAka, ramata gamatanA sAdhane temaja paThanapAThananI sAmagrI eka samAna hovA chatAM paNa eka bhAI kArya siddhi meLave che jyAre bIje sAva niSphaLa jAya che, A baMne prasaMgomAM karelA ane karAtAM karmo sivAya bIje ka hetu che? (3) mAtAnA garbhamAM jUdA jUdA kavalAdi prakAre nava mahinA sudhI jIvane tyAM rokI rAkhe ane samaye garbhamAMthI bahAra kADhe. A badhAomAM Izvarane nahIM paNa karmasattAne camatkAra pratyakSa dekhAI rahyo che. A kAraNe jIve, tenAM karmo ane bhagavaTAo paNa che. boddhamata ane tenI asatyatA : tIrthakara prarUpita samyaphazAstro jemanAM bhAgyamAM nathI, teo tatvane nirNaya yathArtha rUpe karI zaktA na hovAthI, buddhadevanI mAnyatAmAM pAMca skaMdha para saMsAnuM saMcAlana avalaMbita che. te A pramANe - rUpa skaMdha, vedanA skaMdha, vijJAna skaMdha, saMjJA skaMdha ane saMskAra skaMdha, pRthvI-pANI vagere tathA rUpa-rasa vagere rUpa skaMdha che. sukha-duHkha Adine anubhava vedanA skaMdhane AbhArI che. rUpa-rasa AdinuM vijJAna te vijJAna skaMdha che.
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1844 zrI praznavyAkaraNa sUtra A amuka che." ItyAdi vyavahAra saMjJA skaMdhane AbhArI che. pApa-puNya rUpa dharma samudAyane saMskAra skaMdha kahe che. bauddha zAsanamAM upara pramANenA pAMca dhone choDI AtmA nAmano padArtha mAnya nathI. je moTAmAM moTI bhramaNa che. kemake pitAnA kAvaDe pratyakSa pramANa, anumAna pramANa ane Agama pramANathI AtmA pratyakSa che. AvI sthitimAM Atmadevane avalApa kare ati duHsAhasa che. kAraNa ke pAMce ska dvArA thatuM jJAna AtmA sivAya bIjA koIne paNa thaI zake tema nathI. pAMca jJAnendriyAnA mAdhyamathI rUpa vedanA-sukha-duHkhanA anubhava temaja IhA-avAya ane dhAraNa jJAnathI saMjJAo ane pUrvabhavanA karelA karmonA kAraNe saMskAronI prApti thAya che. mATe pAMce skane janaka AtmAthI atirikta bIje nathI. "mar 2 mALIyA vAta...." bauddhonA cAra bhedomAMthI eka bhedavALA manane jIva rUpe mAne che. te Ama kahe che. pAMca skache uparAMta bIjuM paNa tatva hovuM joIe. je rUpAdinuM jJAna prApta karavAmAM upAdAna kAraNa hoI zake ane te mana che. paraMtu badhI rIte vicAra karatAM mana javarUpe haiI zake nahi, kemake mana paugalika che mATe jaDa che. jaina zAsanamAM zarIra, indri, mana ane matijJAnAvaraNIya janya dubuddhi paNa paugalika
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 185 hovAthI jaDa che, mATe ja temanI utpati che, nAza che. tyAre ja te cakSurindriyAvaraNIya karmanA kAraNe cakSunuM teja samApta thaye chate paNa joyelA padArthonI smRti rahe che. tethI ja nirakSara paNa samajI zake che ke cakSurindriyamAM caitanya na hovAthI te AtmA nathI. tevI ja rIte vadhAre paDatAM zarAbapAnanA kAraNe mana jyAre gherAI jAya che tyAre tenI vicAra ane smaraNazakti para jabaradasta paDade AvI jAya che. mATe ja mana jIvarUpa na hovAthI jaDa che ane zarIranI sAthe ja smazAnamAM baLIne khAkha thAya che. pachI paralekamAM janAra kezu? sUkSma mananI kalpanA karIe te paNa ThIka nathI, kadAca ThIka hoya te te nitya che? ke kSaNika? yadi kSaNika che te zarIra sAthe nAza pAmatAM paralekamAM javAvALe keNu? yadi tene nitya mAnavAnI utAvaLa karaze te tamArA hAthe ja tamArA kSaNikavAdane mRtyughaMTa vAgI jatAM vAra lAgavAnI nathI, mATe AtmA sarvAtaMtra svataMtra che. jyAre mana jIvane adhIna hovAthI jIva preya che ane je preya hoya te jaDa ja hoya che. vAyu jIvosi evamAhesu : keTalAke vaLI vAyune jIva mAne che, ane kahe che ke, vAyu che tyAM sudhI zvAsozvAsa che, mATe vAyune jIva mAnavAmAM vAMdho nathI. paNa temanI A vAta satya nathI. kemake mananI jema vAyu (prANa) paNa jaDa hevAthI, zarIra sAthe ja tene paNa nAza thAya che. mRtyunA samaye ke maDadAne game teTale
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 4 zrI pravyAkaraNa sUtra okasIjana ApIe te paNa tene jIvitadAna devAnI tAkAta vAyu pAse nathI. - zarIra, vAyu, mana ane Indriye jaDa hevAnA kAraNe teo svayaM kaMI paNa karavA zakti dharAvatAM nathI. jyAre temane adhiSThAtA caitanya svarUpI AtmA hevAthI pitAnA puNya-pApane bhegavavA mATe svayaM vicAra kare che, ane teo kAryAnvita thAya che. sarIra sAiya sanidhana ihabhave ege bhave : keTalAka vAdIo kahe che ke, zarIranI utpatti thatI hovAthI, tene nAza paNa nizcita che. A bhavamAM janmelA jIvane eka bhava arthAt cAlu bhava pUratA ja khela che, marI gayA pachI nATakanI samApti thaI jAya che, tethI bhavabhavAntaranI kalpanA, kevaLa kalpanA ja che. AnA javAbamAM jaina zAsane kahyuM ke, uparanA badhA vacane sarvathA kAlpanika hovAthI asatya che, kemake zarIra sAthe AtmA paNa marI jatA hoya te, samyaga jJAna-darzana ane cAritranI ArAdhanA, dayAdAnanI pravRttine artha nirarthaka raheze, paNa AvuM kyAreya banyuM nathI, banatuM nathI ane banaze nahi. nAstikavAdIonAM game tevA na hoya te paNa, saMsAramAM game tyAre paNa ahiMsA saMyama ane dharmanI ArAdhanA ane ArAdhaka abAdha rahevAnA ja che, mahAvratanI sAdhanA karavA mATe hajAro che Aje paNa pratyakSa jevAI rahyAM che. veda-vedAnta-bauddha-IsAI
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 187 ane muslima dharmomAM paNa, gRhasthAzramathI judA paDe tevA sAdhu santa ane dharmaguruo che, te badhAya che vatte aMze AtmAnuM dhyAna rAkhIne ja sapravRtti karatAM hoya che.' mAnavanA zarIranA semeromamAM jyAre - (1) pApabhAvanAonuM jora vadhI jAya che tyAre. (2) paramAtmAnA vicAre karavAmAM mati jyAre kuMThita banI jAya che tyAre. (3) paravAdIonA trAsathI ke tiraskArothI prApta thayelI dhRSTatA jyAre bekAbU banI jAya che tyAre "vicArazUnya tathA vivekazUnya banIne dharma pratye ane dharmanA pratyeka aMgo pratye tene khUba ja napharata Ave che ane gAMDA mANasanI jema yadvAta&A bakavAda karavAmAM ja pitAnI amUlya dagAnIne samApta kare che. bhagavAna mahAvIrasvAmInI vidyamAnatAmAM 363 pAkhaMDIonA vAgayuddhonuM varNana mArAthI vicita bhagavatI sUtra sAra saMgraha 'nA cothA bhAgamAMthI joI levA bhalAmaNa che. - have ApaNe prastuta sUtrAnusAre temanA mithyAlApane jevAne prayAsa karIe. teo kahe che ke - : "bru." te kAraNathI arthAt AtmA nAmane padArtha vidyamAna na hoya tyAre maDAne zaNagAravAnI tulya dina puNyAdi sarvathA bekAra che. te A pramANe - ke -
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ___ " dANavayaposahANa tavasaMjama baMbhacerakallANa mAIANa nahi ." bhIMta na hoya te citrAmaNanI kalpanA zA kAmanI? tevI rIte AtmAnA abhAvamAM dAna, vrata, piSadha, tapazcaryA, saMyamArAdhanA, brahmacarya pAlana Adi kriyAonuM phaLa keNa meLavaze? koNa bhegavaze? mATe dAnAdi kriyAo nirarthaka che. tevI rIte _ " naviya pANavaha aliyavayaNa Adi nasthigavAiNo vAgoLavA." A AlAvAne artha A pramANe che :jIvahatyA, jUTha vacana, cauryakarma, paradAragamana tathA parigrahamAM kaMI paNa pApa nathI. naraka, tiryaMca, manuSya, deva ane siddhigati nAmanI kaI vastu nathI, mAtA-pitA nathI, purUSArtha ke pratyAkhyAna nathI, kALa maryAdA nathI. ariha ta, cakravatI, baladeva ke vAsudeva ane trASie nathI, dharmAdharmanuM phaLa thoDuM ghaNuM paNa nathI. mATe indriyane anukULa je pramANe rahevAtuM hoya te pramANe rahe, khAo, pIo ne mojamajhA kare. A pramANe nAstikavAdIo kahe che. temanI mAnyatAnuM khaMDana - A vAdIo uparanI badhI vAtemAM svabhAvane ja mukhya kAraNa mAnatAM kahe che ke, svabhAva ja jIva"hevAthI narakAdi gationI prApti svAbhAvika che, karmajanya nathI. kAMTAomAM tIkSaNatA, mayUranA pAMkhenI vicitratA ane maraghAonI varNa vicitratAmAM svabhAvathI atirikta bIjuM ekeya kAraNa keIne paNa dekhAya che? javAbamAM temanI mRSAvAditA A pramANe jANavI. tamAre
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 189 mAnele svabhAva, yadI jIvathI jUdo hoya te, te prANAtipAtAdi kiyAethI utpAdita karma sivAya bIje kaI heI zake nahiM. kemake karelA ane karAtAM karmonA saMskAre ja bhavAntara karavAnuM kAraNa che. yadi tamAro mAnya svabhAva, jIvathI jUda nathI eTale ke svabhAva ane jIva eka ja che, te jIvanI siddhine mAnyA vinA chUTako nathI. kemake svabhAva jIvathI judo hoI zakatuM nathI. kadAca bhinna mAnavAmAM Ave, te narakAdi gatienI vicitratA hetu vinAnI mAnavI paDaze, paNa saMsAramAM kaI paNa vastu nihetuka nathI. mATe taiyaca, manuSya, nAraka ane devanA avatAre, potAnA karelA puNya ane pApanA phaLa svarUpa che ane siddho, karmone samULa kSaya karIne siddha zilAmAM gayelA hovAthI temane ane zAzvatI siddha zilAne abhAva mAnava harahAlatamAM paNa jUTha che. utpatti mAtranA ja kAraNabhUta banelA mAtA-pitAmAM kevaLa janyajanakabhAva sivAya bIjA keInI kalpanA ThIka nathI, kemake sacetanathI jU, mAMkaDAdinI sacetana utpatti ane mUtra-maLa Adi acetana vastuonI utpatti tevI rIte cIrAtA lAkaDAnuM cUrNa (vera) acetana rUpe janme che, mATe mAtA-pitAmAM janyajanakabhAva ja hovAthI temane bhega-vinAza ke apamAnAdimAM koI jAtane doSa dekhAto nathI. upara pramANenI temanI mAnyatA kevI rIte asatya che tene joIe....
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 * zrI praznavyAkaraNa sUtra janya ane janakatva samAna hovA chatAM paNa mAtApitAonA upakAra vizeSane kaI paNa sUtrakAre, RSioe paNa amAnya karyo nathI, tethI temane nAza ke apamAna harahAlatamAM paNa pApa ja che. sAmAnya upakArIne paNa apalApa kare aparAdha che. te je mAtA-pitAnA upakArane badale vALa paNa azakya hoya tene apalApa, mahApApa banavA pAme te anapaDha mANasa paNa samajI zake tevI hakIkata che. purUSArthane niSedha karIne badhAya prasaMgamAM niyatine mAnatA teo kahe che ke, "niyativaza je vastu thavAnI hoya te thAya ja che," mAnava game te puruSArtha kare te paNa na thavAnI vastu kadi paNa thatI nathI ane thavAnA kAryomAM keIne vikta kAme AvatuM nathI. A pramANenI temanI asatyatAne batAvatAM kahe che ke, saune pratyakSa dekhAtA puruSArthanA camatkArane apalApa karI kevaLa niyatine mAnavA jatAM tenuM prAmANya raheze nahi. jemake bhUkha lAgI che te niyatinA bharose moDhAmAM keLiyA AvavAnA nathI. purUSArtha karyA vinA keI paNa vidyAthI ISTa siddhine sAdhI zaktA nathI. kheDuta caMdi mahenata na kare te bhUkhe maryA vinA koIne paNa bIje mArga dekhAtuM nathI. paraNelI strInA bhAgyamAM putra che paNa purUSArtha karavAmAM na Ave te? ane chevaTe niyativAdane prarUpaka pote bhaNavA mATe ane vitaMDAvAdathI saMsArane bagADavA mATe ekAda paMDita
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 191 pAse paNa bha ga te hazene? ItyAdi kAraNene laI niyatine ja sarvesarvA mAnavAnI bhUla asatyane AbhArI che. pratyAkhyAna (paccaphakhANa) dharmanuM sAdhana nathI, Ama kahevuM te sarvathA asatyabhASA che. kemake tIrthaMkara paramAtmAeAe pratyAkhyAnane dharmane aMga tarIke mAnyuM che ane upadezya che. kALa vinA vRkSene phaLa, AkAzamAM vijaLInA camakArA, phaLanI paripakvatA Adi thatI ja nathI, mATe kALa pramANa che. A bhava sudhInI AyuSya maryAdA pUrNa thaye jIvanA bhAgyamAM mRtyu paNa che mATe AyuSyakarmanI siddhine mAnyA vinA chuTako nathI. arihaMte, cakravartIo vagere mahApurUSe che, te vinA zAstronI paraMparA kyAMthI Avata. mATe te AganA prarUpake paNa hovA joIe. paMcamahAvratadhArI, samiti guptinA pAlaka munirAje pahelA paNa hatAM ane Aje paNa saune spaSTa dekhAI rahyAM che. mATe dharma che, adharma che ane tenA phaLa paNa che. InDiyAnA bhegomAM atyAsakta thavuM te nindanIya kArya che, mATe tyAjya che. A pramANe te vAdIonI asatyatA pratyakSa che. tema chatAM te mUDhe, atIva mUThe ajJAnanA nazAmAM saMsArIone ThagI rahyA che. che te darzanamAM sRSTi racanA kevA prakAre che? saMsArane banAvanAra keNI nAnI uMmaranA baccAthI laIne vRddha sudhInA mAnavIne A prazna hovA chatAM samyagubuddhi ane samyajJAnanA abhAve ta-vitarko ane vitaMDAvAdothI suvu nirNaya meLavyA vinA ja kALa kavaLita thAya che.
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra kemake sRSTi canAmAM matamatAntare paNa aneka che. saMpradAya ane tenA pravartake paNa ghaNA che, koIne paNa keInI sAthe meLa hatuM nahi, tema temanA abhizApe bhaviSyamAM paNa meLa jAmI zake tema nathI. AdhyAtmika bhArata dezanI karUNatA AnAthI bIjI kaI hoI zake? pUrvagrahathI grasta thayelA teo bIjAo sAthe besavA mATe paNa taiyAra nathI, vicArenI adalAbadalI karavA mAMgatA nathI, te pachI tatvane nirNaya kevI rIte karavAnA hatAM? sauthI pahelA kayA kayA darzanavAdIe saMsAranI racanAmAM zuM kahe che te jANavuM agatyanuM che. saunI najare dekhAtAM saMsArane asarUpe mAnanArAonuM mantavya che ke A lekamAM sauthI pahelA pRthvI vagere pAMca bhUte, tathA manuSya, tiryaMca, deva, nAraka, pRthvI, apU teja, vAyu ane vanaspati nAmanA padArtho hatAM ja nahi kevaLa pUrNa leka jaLamaya ja hatuM, jemAM ghaNA lAMbA kALa sudhI bhIMjAI gayeluM ane phATI javAnI rAha jotuM eka IMDu hatuM, samaya pAkatAM te jyAre phATayuM ane lIMbunA phaDanI jema be TUkaDA thayAM, eka TUkaDAmAMthI pRthvI Adi bahAra AvyA ke utpanna thayAM, jyAre bIjAmAMthI AkAzanI racanA thaI. pRthvI parathI manuSya, de, nArake tathA tiryaMcane prAdurbhAva thaye ane AkAzathI sura-asura Adi devasRSTi thaI A ja vAtane bIjA matavAdIo Ama kahe che, "jyAM sudhI saMsAranI racanA thaI na hatI, te pahelA pAMca bhUte
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 193 hatAM nahi ane cetana jIvasRSTi paNa na hatI. tyAre pahelA zuM hatuM? Ama pUchIe, tyAre teoe kahyuM ke "gADhatama aMdhakArathI vyApta kevaLa samudra hatuM, tyAM viSNu bhagavAna tapa tapatA hatAM. ekadA temanI nAbhImAMthI kamaLa bahAra AvyuM, jemAMthI brahmAjIe janma lIdhe. temane AThanI saMkhyAmAM jaganmAtAo banAvI. tenA nAme A pramANe che. diti, aditi, manu, vinatA, kadda, sulasA, surabhi ane IlA. teomAMthI kramazaH daitya, Aditya, manuSya, samasta pakSI, badhI jAtanA sarvo, nAga jAtio, cAra pagA pazuo ane khetIvADI mATe badhAya bIjene avatAra thayuM che. A pramANe sthAvara ane jagama sRSTinI racanA thaI che. keTalAke prajApatine, bIjAo Izvarane jagakartA mAne che. naiyAyike jagatkartA izvarane mAne che. tarka ApatA kahe che ke saMsAra kArya che mATe Izvarane kartA rUpa mAnavAmAM vAMdho nathI. paraMtu A mAnyatAmAM anaikAtika doSa Ave che, jemake temanA matamAM tamAmane banAvanAra Izvara che te pANImAM vAraM vAra thatAM parapoTA kese banAvyA? je prati samaye utpanna thAya che ane phUTe che, paNa tenA kartA rUpe Izvarane keIe paNa je hoya tevI sAkSI ApanAra koI nathI ane hajAro prayatna karyo jevAze nahi. bIjAo kahe che ke pANImAM, pRthvImAM, parvatanA agra bhAgamAM tathA agninI javALAomAM viSNu che. sArAMzamAM jagat viSNumaya che. uparanI mAnyatAmAM kevaLa viSNu sivAya
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 * zrI praznavyAkaraNa sUtra bIje kaI nathI tyAre A mArI mAtA, A mArA pitA" Adi zabdonA vyavahAramAM vadhe AvatAM, pUro saMsAra viNamaya zI rIte banaze? janmadAtA pitAne temanA nAmathI saMdhavA karatAM viNa mArA bApa, viSNu mArI mAtA, huM paNa viSNu; Avo vyavahAra kema koI karatuM nathI ? mATe temanI mAnyatA satyarUpa na hovAthI koIne paNa magajamAM utarI zake tema nathI. keTalAke saMsAramAM eka ja AtmAne mAne che ane jagatane mithyA mAne che. tarka ApatA kahe che ke "AkAzamAM candramAM eka ja che paNa pANIthI bharelA vAsaNamAM jUda jUde dekhAya che tevI rIte pratyeka prANImAM bhUtAtmA eka ja che. eTale ke zarIre bhale jUdA jUdA rahyAM hoya paNa darekamAM AtmA eka ja che. paraMtu vicAra karatAM AvI mAnyatA mRSAvAda pUrNa eTalA mATe che ke paMDita, mahA paMDita, mUrkha, bALa, vRddha ane strI Adi jIvAtmAe pitApitAnA karelA dharma ane adharmanA phaLa je bhegavI rahyAM che tenAthI sAbIta thAya che, AtmA eka ja hoI zake nahi. sukha-duHkha, saMga-viyega Adi saune eka sarakhA ja heya te eka AtmAnI kalpanA magajamAM utarI zake che, paNa tevuM kaI kALe banyuM nathI, banatuM nathI ane banaze paNa nahi. bIjA matAntaro AtmAne svataMtra mAnavA chatAM paNa, temAM karmonuM kartava mAnatA nathI jyAre bhetRtva mAne che. tarka ApatAM kahyuM ke, sphaTikamaNI pAse je raMgane padArtha
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 19pa rahyo hoya, to temAM paNa te raMga dekhAze, paNa vastutaH phaTika ane raMga ne kaMI paNa saMbaMdha nathI. tevI rIte AtmA sphaTika je ane padArthone ga raMga je hovAthI baMnene leNa-deNa nathI. temanA matamAM sukRta ane dukRta karanAra AtmA nathI paNa indriya che. uparanI vAtamAM mRSAvAda A pramANe jANa. jaina zAsane saMsArI AtmAne kathaMcit mUrva ane pariNAmI mAnya hovAthI karmonuM katRtva ane bhakatRtva temAM banI zake che, kemake prakRti jaDa hevAthI kaI kALe paNa katva ane bheMkatRtva temAM saMbhavI zake tema nathI. game tevA patthara para mUkelA dahIM Adi padArthone patthara jaDa hevAthI kyAreya khAI zakatuM nathI, jyAre jIvatA mANasanA zarIra para dahiM mUkatAM zarIramAM rahele sarvazaktisampanna AtmA pite ja zarIranA rUMvATA dvArA dahIMnuM AsvAdana karI le che. ane jIva vinAnuM maDadu kaMI paNa karatuM nathI, kemake te jaDa che. A rIte prakRti jaDa hevAthI keInuM paNa kartRtva ane bhakatRtva svIkArI zakatI nathI. kevaLajJAna laI muktimAM gayelA AtmAo amUrta hovAthI temane kaMI paNa karavAnuM rahetuM nathI. A kAraNe AtmA sarvathA nitya, niSkriya, nirguNa ane nirlepa nathI. bezaka ! kathaMcit eTale dravyanI apekSAe nitya che ane paryAnI apekSAe anitya che, kemake pratisamaye thanArA jUdA jUdA pariNAme pratyakSa dekhAya che ane anubhavAya che. AtmAne sarvathA nitya mAnanAra pate eka divasa A kAraNe AbhAra eTale manI pratisamaye
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra bALaka ane nirakSara hatuM tathA vayapariNAme (paripAke) te yuvA-vRddha ane sAkSara bane che, te mATe ekAnta nityamAM A pariNAme zI rIte banavAnA hatAM? karmonI mAyAjALamAM phasAyele AtmA puNya-pApane bhogavavAmAM sarvathA niSkriya bane rahe, e vAtane kaI paNa kaI rIte svIkArI zakaze? AtmA ekAnta nirguNa paNa nathI. saMsAramAM pratyakSa anubhavAya che ke keTalAka sAtvika mAna che, bIjA rAjasika ane trIjA tAmasike paNa che. A traNethI rahita chaghasthatA (karyAvaraNa) jenI nimaeNla thaI gaI hoya tevA arihaMta paramAtmA sivAya bIjo koI nirguNa nathI. paMca mahAvratadhArI jaina munione choDI bIjA AtmAo nirlepa kaI rIte? gRhasthI hovAthI strIone bhegavilAsamAM, putranA rakSaNamAM, dhananI prAptimAM nirlepatA rahetI haze? sarvathA mUrkha mAnavane paNa mAnavAmAM na Ave tevI vAta che. jagatanA nirmANamAM uparanA matamatAMtare temanA zAstrothI jANI lIdhA pachI, A viSayamAM jaina zAsana zuM kahe che? te jANavuM zeSa rahe che. sAthe sAthe temanI samIkSA paNa karavI sArI che, te A pramANe - pAMca bhUtanA mizraNa thayA vinA AtmAnI haiyAtI tame mAnatA nathI, te pachI, tamAre mAnele samudra kyAMthI Avyo? tyAM IMDu koNe mUkayuM? lAMbA kALa sudhI tene tyAM paDyA rahevAnI jarUra zI hatI? tene keIe pheDayuM ke pitAnI meLe phUTayuM? eka TUkaDAmAMthI pRthvI nIkaLI, te pahelA pRthvI
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 197 hatI ke nahi? bIjA TUkaDAmAMthI AkAza thayuM, pRthvI parathI manuSyAdi thayA. te badhAya kayAMya chupAI gayA haze? ke navA utpanna thayA ? gADha aMdhakArathI vyApta samudramAM viSNu zA mATe tapa karatAM hatAM? tenA mATe tapa karatA haze? temanI nAbhimAMthI brahmAjI pragaTa thayA ane temane ATha jaganmAtAo banAvI, ane temanAthI carAcara saMsAra thaye, paNa te jogamAyAo paraNelI hatI? ke kuMvArI hatI? paraNelIne te tame mAnatA nathI, te zuM tamArA zAstromAM kuMvArI kanyAo putrane janma de che? pRthvI vagere hatI ja nahi te pachI viSNu, brahmA ane putravatI banelI pahelI kuMvArI jaganmAtAo kyAM ubhA rahyAM haze? viSNue tapa karyuM teno artha eTale ja che ke te pote adhurA rahevAthI hajI bhagavapada meLavyuM nathI, kemake bhagavAna te niraMjana nirAkAra hoya che arthAt AkAra vinAnA hovAthI hAtha Adi temane hoya ja nahi, te pachI pAMca bhUtane bhegA kaI rIte karyo haze? tevI sthitimAM diti jaganmAtAe daityone, aditie Adityane, manue manuSyane zI rIte janma ApyuM haze ? jaganmAtAonA janma pahelA pAMca bhUta hatAM ja nahi...tyAre cAra pagA-gAye, bhese uMTa, hAthIo tathA moTA moTA tetiga AMbalInA jhADe, AMbA, vaDa ane pIpaLAnA jhADe te bicArI jaganmAtAonI kukSimAM kaI rIte rahyAM haze? ane janma samaye temanI dazA kevI thaI haze? te samaye brahmAjIne dayA AvI haze? upara pramANenA prazno ane tenA javAbo bALaceSTitane ja siddha
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra karanArA hevAthI teja A viSe ghaNuM ghaNuM lakhAyeluM hovAthI piSTa paSaNa karavAnI AvazyakatA nathI. Izvare saMsAra banAvyuM, temAM cAra kAraNemAMthI kayuM kAraNa? (1) zuM pitAne svabhAva te hevAthI Izvare saMsArane banAvyA? (2) kIDAo karavAnI Adata paDelI hevAthI banAvyuM? (3) IcchA thavAnA kAraNe saMsArane banAvyuM? (4) athavA dayAbhAvamAM AvIne saMsAranuM nirmANa karyuM ? svabhAva eTale jene je svabhAva hoya, tenI kriyAo satat thatI rahetI hoya che. jema agnimAM dAhazakti svabhAvathI che. te jyAM sudhI agninA aNuo che tyAM sudhI dahatva raheluM ja hoya che. A pramANe viSNue brahmAne utpanna karyA te satat te kArya cAlu rahevuM joItuM hatuM. AvuM te tame paNa mAnatA nathI. mATe koIne paNa utpanna karavAne svabhAva viSNune hoI zake nahi. manamAnI kaDAo karavAnI Adata zudrone hoya che, tamArA mate viSNu te nathI paNa paramAtmA che, AnaMda svarUpI che, mATe kIDAthI saMsArane banAve che, A vAta paNa mAnI zakAya tevI nathI, kemake IcchAonI utpatti mehakarmane adhIna hovAthI sakamI AtmAone ja IcchA thAya che jyAre paramAtmA akamI che. tevA niraMjananirAkAra paramAtmAne paNa sRSTi racavAnI IcchA thatI hoya
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 19 te mAnavuM ja rahyuM ke teo hajI ApaNI jema saMsArI che. dayALutAthI saMsAranI racanA mAnIe te badhAya che rUparaMga-vaibhava tathA bhega-upabheganI sAmagrIthI eka samAna hevA joIe, paNa saMsAramAM AvuM kyAMya dekhAtuM nathI. jemake eka regI che, bIje nirogI che, ekane tyAM ghI-keLA che jyAre bIjAne tyAM lukhA reTalAnA paNa phAMphAM che, ekane tyAM rUpavatI, madavatI ane yauvanavatI nArI ane bIjAne tyAM aNagamatI che. A pramANenI saMsAranI viTaMbanAo joyA pachI jagakartAnI dayALutA kevaLa mazkarI karAvanArI bane che. kadAca jIvAtmAnA karelA karmonA kAraNe AvuM bane che, ema tame kaheze te paNa katvanI upAdhi IzvaranA nAme caDAvavAnI zI AvazyakatA? brahmAnI banAvelI ATha jaganmAtAomAMthI manu nAmanI jagadaMbAe manuSyanuM sarjana karyuM, te zuM manuSyanA zarIrane pahelA banAvyuM haze ? ke AtmAne? tamArA manamAM AtmA nAmane padArtha pahelA hate nahi, te atyAre kyAMthI Avye pahelA zuddha svarUpamAM hate? ema mAnavuM paNa ThIka nathI, kemake zarIranI gaMdaDI mAyAmAM, duHkha-daridratA ane viyegapUrNa avasthAmAM, svataMtra ane zuddha jIva pitAnI meLe mAtAnI nava mahinAnI gaMdI, bIbhatsa ane jeIne paNa vamana thAya tevI kukSimAM rahevA mATe pasaMda kare ja nahi. tyAre brahmAne ke jogamAyAne AvA nATakaDA karavAnI jarUra zI paDI? kadAca pUrvabhavanA karelA karmonA kAraNe Ama thAya che te AvI rItanI tamArI mAnyatA paNa
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 % zrI praznavyAkaraNa sUtra ThIka nathI. kemake AnAthI te tamArA matathI sarvathA virUddha AtmAnI siddhi thayA vinA rahevAnI nathI. kemake AtmA caitanya sampanna hovAthI keInAthI paNa utpAdya nathI ane keInAthI nAza pAmavAne paNa nathI. tema chatAM karmonI mAyAmAM anAdi kALathI phasAyeluM hovAthI bhavabhramaNa kare che. kadAca haThAgrahamAM AvIne tame kahevA jaze ke A vAta te tamArA jenA AgamanI che, jene tame segana khavaDAvIne paNa manAvavAnI koziSa karI rahyA che. javAbamAM jaNAvavAnuM ke DIvArane mATe tame ane ame (jene) zAstrone jUdA mUkI daIe ane nAnI uMmaranA bALakane tathA pratyakSa dekhAtA saMsArane joI laIe te AtmAnI ane karmonI siddhi thayA vinA rahevAnI nathI. kemake keInuM paNa zarIra, rUpa-raMga, jJAna-vijJAna ane svabhAva bIjA ekeya jIva sAthe meLa khAtA nathI. eka ja jhADanA pAMdaDA paNa eka samAna hatA nathI te pazu-pakSI ane manuSya sRSTimAM kaI AMkhe sarakhe te nAke jUda, bIje kAne jUdo, trIjo moDhAnI goLAI-laMbAIthI jUda, keTalAka hAthe-page-AMgaLIe ane chAtIe jUdA, te ekeyane svabhAva keInI sAthe paNa meLa khAte nathI. A badhI vastuo joI lIdhA pachI ane anubhavyA pachI karmasattAne mAnyA vinA bIjo mArga kyo? paMkhIo prAyaH karIne iMDA vinA thatAM nathI, te jaganmAtAe pahelA maraghI banAvI haze ke iMDuM? kemake duniyAbharanI zakti vizeSathI paNa iMDA vinA maraghI ane te
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ra01 vinA IMDu thatuM nathI. gehu-caNA Adi bIjene joyA pachI khAtrI thaze ke bIja ane bIjatatva baMne sarvathA jUdA che. game te prakAre bIjatatva (jIva) nAbUda thaI gayuM hoya te game tevA sArA bIje paNa aMkurAone utpanna karI zakatA nathI, kemake te samaye te bIja jaDa che jyAre bIjatatva caitanya che. tarkonA ghoDAone game tema doDAvavAthI samyajJAna thatuM nathI ane mithyAjJAnathI bahAra nIkaLatuM nathI. A kAraNe ja dharmanA nAme, izvaranA nAme tathA tenA nAme vera-virodha, jhaghaDA-mArapITa kaI divase paNa baMdha thayA nathI. je tarko, tarkazAstro, pratyakSa anubhavAtA saMsAranI samasyAone sulajhAvI zaktA nathI, te tarko paNa zA kAmanA? tarkazAstro paNa zA kAmanA dharmo paNa zA kAmanA ? ane saMpradAya paNa zA kAmanA? temaja dharmabuddhithI karatAM paNa adharma- dveSa, ane dhamadhatAne utpanna karatAM ane paSatA anuSThAne paNa zA kAmanA ? mAnavanuM mana jyAre adhaHpatana tarapha jAya che, tyAre jIvanamAM aNuaNumAM tAmasika, rAjasika, vaikArika, vaibhAvika ane paugalika bhAvanI vRddhi thatAM koNa rokI zakaze ? addhi-samRddhinA nazAmAM sarvathA bebhAna banelA, khAnapAnanI maryAdAne be maryAda karI, rAkSasone khAvA lAyaka mAMsa, IMDA, zarAbapAna, AsapAnamAM gaLeba thayelA tathA zarIranA zRMgAra, tAkAta, puSTi, suMdaratA ane vIrya zaktinA saMvardhana,
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 * zrI praznavyAkaraNa sUtra saMrakSaNa tathA zIdhrapatanane na IcchatAM mAna, jayAre pAMce IndriyanA gulAma, temAM atyAsakta thaIne maryAda-bekarAra, beImAna, berahima ane binadAsta thAya che tyAre temanAM jIvanamAM pApamArgonA dvAra ughADA rahevA pAme temAM zuM Azcarya? te samaye temanI mAnyatAo kevI thAya che, tene sUtrakAra, sUdharmAsvAmIjI vAcA ApatAM kahe che ke "dharma, adharma, puNya, pApa tenA zubhAzubha phaLe, svarga narakamAM javAnuM, vagere badhAyamAM mAnava sarvathA niraparAdhI che, kemake saMsAramAM je kaMI bane che, te yadayA, svabhAvena tathA daiva prabhAvathI ja bane che. eTale ke pApa puNyanuM AcaraNa buddhipUrvaka thatuM nathI, paNa yadacchayA (akasmAtu-atakiMta) tathA saMsArane svabhAva ja e che ke je kaMI bane che te pitAnI meLe ja bane che, ane daiva prabhAvathI je banavAnuM hoya che te tevI rIte ja bane che. hajAra prayatna karavA chatAM je nathI banavAnuM te banatuM nathI, banavAnuM mithyA thatuM nathI. uparanA mantavyamAM teo AgaLa vadhIne kahe che ke, "keI paNa kArya karmaniSpanna nathI, paNa niyatinA kAraNe ja badhuM banI jAya che." temanA matanI asatyatA : upara pramANenI mAnyatAmAM saccAI hoI zakaze? khUba ja gaMbhIra vicAraNA mAMge te prazna che. jIva mAtranAM kalyANakAmI, bhagavAna zrI mahAvIra svAmInA jamAnAmAM athavA haiyAtImAM, te samayanuM sAmAjika jIvana keTaluM nIce utarI
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 203 gayuM haze tenI sAbitI karAve che. gulAmI prathA, dharmanA nAme karAtI hiMsA AdinA mULa sAmAjika jIvanamAM keTalA joradAra banyA haze, tene jainetara lekhakathI paNa ApaNe nirNaya karI zakIe chIe. gulAmI prathAnA pApe bharabajAramAM vecAtI kanyAone kharIdanAra dhanavAna ane sattAdhArI sivAya bIje kaNa? ane jyAre A baMnenA jIvanamAM A durAcAra pApane praveza thAya che ane meremamAM vadhe che tyAre zarAbapAna temAM vadhAre kare che te mAnI zakAya tevI sIdhI sAdI vAta che. AvI paristhitimAM, paMDitenI sarasvatI paNa kyo mArga apanAvaze? kemake teo gRhasthAzramI hovAnA kAraNe temane rejI ane reTI dhanavAne sivAya bIje ke ApanAra ? AvI sthitimAM nAstikavAda, vAmavAda, asabhAvavAda jevA niMdanIya vAda vadhe te hakikata che. A kAraNe ja mahAvIrasvAmIe kahyuM ke "he gautama! A badhAyamAM mRSAvAdanI bolabAlA spaSTarUpe dekhAI rahI che." kayA kAraNe mAnava mRSAvAdI bane che? nAraka ane pIDita, trasta, duHkhI karavAmAM ane karAvavAmAM paramAdhAmIone jeTale rasa hoya che, tenA karatAM meLavelA devasubene bheLavavAmAM heta nathI. tevI rIte devadurlabha manuSyAvatAra meLavyA pachI paNa je jIvAtmAene nirarthaka jUTha bolavAmAM, koIne ALa devAmAM, kalaMkita karavAmAM, metInA pANu utAravAmAM rasa paDe che, tenuM varNana
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra sUtrakAra sudharmAsvAmI jabUsvAmInI AgaLa karI rahyAM che. dravya ane bhAvarUpe rasanA be prakAra che. dravyarasanA paNa be prakAra cheH zubha ane azubha. lIMbu, mosaMbI, kerI, dUdha, dahIM, malAI Adi zubha rasa. zarAba, parastrIgamana, gaMda kherAka, vAsI khorAka Adi azubha rasa che. tevI rIte paropakAra, dayA, dAna, ziyaLa, tapa Adi zubha bhAva rasa, paraniMdA, IrSyA, laDAI, jhaghaDA, kaleza, kaMkAsa Adi azubha bhAva rasa che. zubha rasanI prAptimAM ane bhegavaTAmAM puNyadaya kAma kare che, jyAre azubha rasane bhegavaTAmAM puNya ane pApa baMne kAma karI rahyAM che. azubha rasanI prAptimAM puNya bhale kAma karI rahyuM hoya te paNa tenA bhagavaTAmAM pApavRtti, pApapravRtti, pApamitra, pApasahakAra, Adi kAma karatAM hovAnA kAraNe puNyathI meLavelA padArtho paNa pApopArjana karavAmAM nimitta banIne mAnavAvatArane sarvathA barabAda kare che. ghaNuM prakAre karelA padayanuM phaLa mAnavAvatAra hevAthI tene sudhArave ke bagADa AmAM kamazaH saddabuddhi ane dubuddhi kAma kare che. dubuddhine mAlika game tevI khAnadAnImAM jampa haya, te paNa amuka prakAranI jUThanI bhASA tyAgI zakate nathI. mATe teo je rIte mRSAvAdanuM sevana kare che te kahe che, darzanavAdIonI asatyatA batAvyA pachI bIjAo
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 205 je prakAre asatya bole che, te keNa keNa? jUTha bolavAmAM doSane na dekhanArA ke mAnanArAonA pyAlAmAM "asatya belivuM adhama nathI, kemake te vinA paisAvALA kaI rIte thavAya ane te vinA samAjamAM, dezamAM tathA kuTuMbamAM mAnamaratabe kaI rIte maLe? tethI vyavahArane sAcavavA mATe teo nIti virUddha, dharma virUddha, khAnadAna virUddha, kuLa paraMparA virUddha, bIjAone doSa devA rU5 bhASaNa karatAM athavA bIjAomAM asat doSAnI kalapanA karI potAnI marajI mujaba game tema belavAmAM bhaya pAmatA nathI, te A pramANe - (1) sAmevALe cAra nathI, cerI karI nathI, te paNa "A cera che" tevuM kahIne samAjamAM tene utArI pADavAmAM temane khUba ja rasa paDe che. (2) sAmevALe svabhAvathI ja udAsIna eTale ke, keInA jhaghaDAmAM paDavAne svabhAva tene nathI. te paNa "A jhaghaDAra che, saune jUdA karAvanAra che" AvuM asatya belavAmAM teo zUrA hoya che. (3) sAmevALe durAcArI che, tene durAcAra karatA meM joye che. (4) A parastrIgAmI che, kemake meM tene eka divase, amuka samaye, amuka bAI sAthe vAta karatAM, hasatAM ane paraspara tALIo pADatAM joyA hatAM. (5) svabhAve sadAcArI mANasane kalaMkti karavA mATe, samAjamAM vAta phelAvatAM kahe che ke "A mANasa dekhAvamAM
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ja sadAcArI che paNa tene potAnI gurUpatnI sAthe vyabhicAra karatAM meM joye che. (6) sAmevALAnI phelAyelI kIrtine tathA yazane sahana karavAnI tAkAta vinAnA mRSAvAdIo kahe che. "A mANasane pitAnI mitrapatnI sAthe vilAsa karatAM meM je che" mATe dhArmika nathI paNa pApI che, vizvAsue sAthe vizvAsaghAta karanAra tathA bIjAne khabara na paDe tevA pApa kAryone khAnagI rUpe karanAra che. (7) sagI bhaginI je saune mATe agamya hoya che, tene paNa sAmevALo bhegavanAra hovAthI dekhAvamAM ja dhamI che. (8) sAmevALe aneka pApakAmAM rapa hevAthI durAtmA che, tathA bhadrika mANasane dveSI che, mATe namra nathI, saraLa nathI, paNa sneha rahita che, paralekane bagADanAra che, ItyAdi prakAranA mAna jemane paradoSane ughADA karavAne svabhAva che mATe te bicArA bhayaMkara karmonA baMdhanamAM baMdhAIne naraka gatinA ke tiryaMca gatinA ghaNA avatArone karyA pachI paNa bIjA prakAre duHkhane bhegavavA mATe pitAnA AtmAne taiyAra kare che. (9) AvA mAnanuM mukha ja temane zatru bane che, je AgaLa pAchaLa athavA mArA jUThA deSAropaNathI sAmevALAnI kevI dazA thaze tenI paravAha karyA vinA asatya bhASaNa karavAmAM ja rAmAnya hoya che. muhari (mukharI-mukhArI)
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 207 eTale ke mUMgA mAnavane joIne dayA khAnAra mAnava nathI jANato ke AvuM mUMgApaNuM zAthI prApta thAya che? zAstrakAree kahyuM che ke-moDhAnA deSa, jIbhanA doSa, tetaDApaNuM, belatAM cUMka uDe ke pitAnI bhASA pote paNa na samaje tevI akta bhASAne belanArA mAna, gayA bhavamAM bIjAone kalaMkita karanArA ke vizvAsaghAta karanArA mRSAvAditvanA pApe ja mUMgApaNuM prApta kare che. lebhAdha mANase jUTha kevI rIte bole che? bhavabhavAntarathI upArjita, vardhita ane nikAcita, parigraha saMjJA jyAre mAnavanA jIvanamAM jera kare che tyAre tene dhanAlpa, lebhAdhu banatAM vAra lAgatI nathI. eTaluM ja nahi paNa temanuM mana, buddhi, zarIra ane purUSArtha paNa pArakAnA dhanane svAdhIna karavAmAM pravRttivALA bane che. have sUtrakAranA mukhe sAMbhaLIe - (2) gharaNa thaI jafDhAjiddhA nivale savadatta... arthAt pArakAnA dhanamAM atyaMta Asakta thayelA mAnave pArakAnI thApaNane pacAvI pADe che ane temanAmAM asat denI kalpanA karIne temanI sAthe laDI paDatA kahe che... "tAre eka paNa paise mAre tyAM nathI, tuM cheTI rIte gaLe paDe che" ityAdi zabdothI thApaNa mUkanArane bIjAonI vacce jUTho pADe che. A pramANe pArakAnA dhanane svAdhIna karavA arthe beTI sAkSIo Ape che. bIjAone paisA ApIne
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa pitAnA pakSanI sAkSI mAMge che. chevaTe bhagavAnanI, devenI, mAtA-pitAnI tathA gItAjInA ke kalpasUtranA paNa segana khAvAmAM temane vAMdho nathI. (2) kathAgi :-lAkha ane karoDonA dhananI prApti je rIte paNa thAya te rIte jUTha belaze, matalaba ke temanA mastiSkamAM paise ja paramezvara hovAthI kadAca dhArmika saMsthAnA TrasTI banaze te paNa dharmanI, vratanI maryAdA teDIne dharmasthAnamAM paNa paisAnA pujArI banaze. (3) brAjhi-eTale pitAnI kanyAnA sagapaNa samaye tenI jAti, svabhAva, guNa ane bIjI vAte kharAba hovA chatAM paNa tenI prazaMsA ane pArakI kanyA mATe niMdAne zabda belaze. upacArathI samasta jIvana guNane, doSa rUpamAM belaze. temaja bIjA ne bhava, bhAva ane gRhasthAzramI bagADIne paNa jUTha belavAnI AdatavALA tema karyA vinA rahetA nathI. bhUmi arthAt khetara, vADI, jamIna, makAna saMbaMdhI jUTha belaze tathA gAya, bheMsa, baLada Adi jAnavarone kharIdavA hoya ke vecavA hoya tyAre tatsaMbaMdhI jUThane maTakuM jUThANuM kahevAyuM che. bIjAnA jAti, rUpa, zIla, svabhAva saMbaMdhI jUTha belavuM. jemake sAmevALA jAti (mAtRpakSa) kula (pitRpakSa) Adine huM jANuM chuM, tethI kahuM chuM ke teo hIna jAtinA, hInA kuLanA ane nindanIya svabhAvanA che. AvI rItanI asatya
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 209 bhASAo, mokSanAzaka, paramArtha rahita, dveSa karAvanArI, anarthamaya jJAnAvaraNIyAdi pApakarmone upArjana karAvanArI, adharmamayI, azravya keIne paNa na game tevI, sAMbhaLanArane paNa lajaja karAve tevI nindanIya, parane vadha, baMdhana ane phleza karAvanArI, janma,jarA ane mRtyune apAvanArI hovAthI narakadAyinI hoya che. asatyavAdI manuSya, sAmevALAomAM guNe nathI te paNa pitAnA pakSanA che tethI temane guNavALA kahevA eTale ke pitAnA pakSakAre niMdanIya che te paNa temanI baDAI karavI, vipakSIonA guNe niMdanArI, hiMsA ane pApapUrNa, jIvasRSTine hAni karAvanArI, adharmajanaka hovAthI tevI bhASAne mUnioe niMdanIya kahI che, kemake AvI rItanI bhASAbhASIonA Antara jIvanamAM pApamArgano khyAla na hovAthI teo jIvananI chellI kSaNa sudhI adhikaraNa kriyAomAM rata rahe che. AvA pApAraMbhI mAnave ajJAnavaza, sAvadya prANaghAtaka, nirvasa pariNAmI, kaThora ane karkaza bhASAne belavAnA rasiyA havAthI pitAne svArtha na hoya te paNa nIce pramANenI bhASA belaze. ( 2 ) gvameva baMdhamALA makri sUre ya sAta ghAyaTi.... meremamAM jUTha jyAre vyApta thaI jAya che, tyAre temane besavAnI maryAdA rahetI nathI, sArthaka ane nirarthaka bhASAne viveka temanAmAM heta nathI. A kAraNe ja pADA ane sUvara (jaMgalI bhUMDa) ne mAranArA lokone teo kahe che ke
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 * zrI praznavyAkaraNa sUtra amuka jaMgalamAM tame zIdhra jAo jyAM pADAo ane zakaro pharI rahyAM che, temane tame mArI nAkhe, vIMdhInA vagere vagere. (2) rasAsa ira sAheMti vApurAna... jeo jALa laI jaMgalamAM jAya che ane pAtharelI jALamAM jAnavarone phasAvI nAkhe che tevA vAgharIone kahe che 'amuka jaMgalamAM sasalA, mRge ane rohiSa nAmanA mRge che. tyAM tame jAo ane temane jALamAM phasAvI le, bAMdhI le, pakaDo ane mArI nAkhe. (3) tattaravadRDhAve ya na thazeyasAheMti vaLI... tIrakAmaThAgephaNa ane baMdukane khabhA upara laI jaMgalamAM janArA pAradhIene kahe che ke "amuka vanamAM tetara, baTara, lAvA, kapila ane kabutara pakSIone tyAM jaI mArI nAkhe, baMdukathI uDAvI mAre, gephaNathI mArI nAkho, bANathI vIMdhI nAkhe." ( ) samarachame ya kAti machiyA... taLAva, jaLAzaya, nadI ane samudramAM jALa nAkhI, jaLacarane mAranArA macchImArone kahe che "tame te te jaLAzayamAM jAo, tyAM tamane nAnI moTI mAchalIo, moTA magara ane kAcabAo dekhAze, jemane tame sAvadhAnIthI jALamAM phasAvI leje ane bajhAramAM vecI mAraje.'
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 211 (1) saMva ya sAheMti mArA nAnI nAvaDImAM besI, pANImAM pharanArA, rahenArA, dhIvarane kahe che te te sthaLe zaMkha-nAnA nAnA chIpalA ane keDIo che, te tame tyAM jAo ane jamaNA ke DAbA zaMkhene tathA keDIone laI Ave, ane dhyAnamAM rAkhaze ke jamaNA zaMkhenI kiMmata tamane sArAmAM sArI maLaze." ( 6 ) sAra-monasa-naM4i-vIra-marI sAta vAkiyA... vyAlika eTale sApane pakaDanAra madAriyane kahe che ke amuka parvatamAM, guphAmAM, makAnamAM ane jaMgalamAM meTA ajagare, be mukhanA sApe, genasa (pheNa vinAnA) maMDalI nAmanA sApa, pheNavALA sApa, maulI eTale meTI pheNavALA sApa paNa che, mATe tyAM jAo temane pakaDe, karaDiAmAM baMdha kare, ghera ghera phera, ramADe ane paisA kamAve. (7) johA se ya sArA sArA ya sAheMti suDhA... zikArIone te te sthAne ne batAvatAM teo kahe che ke, te taraphanA jaMgalamAM gedhA (ge) je hAthathI cAle che, sehasIselIyA, kRkalAsa, kAcaMDA vagere jAnavare che." tema kahIne te mRSAvAdIo jIvahatyAnA nimittabhUta bane che. (8) jaya-vAra ya sAheMti vAriyA... game te rIte pAzabaMdhathI hAthIone, vAnarane pakaDanArA pAzikane kahe che ke-hAthIo atyAre jaMgalamAM AvI
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra gayA che, vAnarAo paNa tyAM kUdAkUda kare che. ema kahIne te zikArIe te te sthAnanI mAhitI Ape che. (9) sukabarahiNamayaNa sAlakoila haMsakule sAraseya sAheti vosaTr. pipaTa, mera, sArikA, keyala, haMsa Adi varganA bIjA paNa paMkhIone pakaDAvavA mATe bIjAone eTale tenA ghAtakene salAha ApyA kare che. te uparAMta ADesa-pADosa tathA gAmanA bIjA bhAI bahenamAM beTA aparAdhanI kalpanA karI keTavALa yA sipAI pAse phariyAda kare che ane mAra khavaDAve che. cerI karanArAone saMketa karI bIjAonA dhanadhAnya, gAya-bheMsa, bakarA-gheTAMonI cerI karAve che. pitAnA khAnagI mANasane bIjA zrImatenA gharanI tapAsa karavAnuM kahe che. gAmanA sImADe bIjAone lUMTanArAo, cerI karanArAo Adine keTavALa pAse laI jaI temane ughADA kare che. gAya, bheMsa, uMTa Adi rAkhanArAo ane pALanArAone kahe che-A jAnavarone DAma apAvI de, baLada-gheDA vagerenI khasI kare, A gAyane dehatAM kema nathI, javacaNA vagerene khorAka Ape, marI gayelA vAcharaDAvALI gAya pAse bIje vAcharaDo lAve ane dhavarAve, dehatA pahelAM gAya bheMsanA paga bAMdhI le, A vAcharaDAo have gADImAM jetavA lAyaka thaI gayA che. khANIAone patthara, maNI, pravAla vagerenI khANe batAve che. mALIone puSpa ane phaLanI mAhitI Ape che. vanacara bhalene madha ane madhapuDAo
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ enA gabhANane hare tevA ja talane zrI praznavyAkaraNa sUtra B 213 lAvavAnuM kahe che ane paisA ApIne tamArUM madha ame kharIdIzuM, Ama bAMhedharI Ape che. tathA magaphaLI, talane pIlavAnI ghANI, mazIna, tatkALa prANane hare tevA viSa tathA sarponA viSane, bIjAonA garbhane pADanArA, mULakarma(auSadha), mUla nakSatramAM janmanArA bALakanI deSa zAnti mATe, snAna AdinA pragone tathA maMtrane, gAma-nagaramAM vikSebhamaMtrAdi pragane bIjAone batAvanAra, kahenAra ane pite paNa paraprANaghAtaka pragane upaga karanAra hoya che tathA pApapUrNa nirarthaka bhASAvAdIo vAraMvAra kaMIne kaMI bolatA ja hoya che ke amuka sthAne corI karavA jAe, amuka sthAnethI te strI tathA kanyAnuM haraNa kare, guMDAo pAse temane methIpAka khavaDAve, zrImatene tyAM dhADa pADe, bahArathI guMDAone belAvIne AkhA gAmamAM trAsa phelAve, jagalamAM Aga lagADe, taLAvanI pALa teDI nAkhe, maMtrataMtrAdinA prayogathI na mAne temane vaza karAve. A pramANe mRSA bhASAvaDe bIjAo pAse uparanA kAmo karAve che ane pote paNa kare che. bIjAone bhaya-maraNa-kaleza ane udvega karAvanArI bhASA vApare che. malina adhyavasAye vaDe pArakAone ghAta karAvanAra rUpa hiMsAjanaka bhASAne belyA ja kare che. A akalpanIya vicitratAothI paripUrNa A saMsAramAM keTalAka mAnae bhale mAnava ni prApta karI lIdhI haze, paNa pUrvabhavIya anArya saMskArothI teo eTalA badhA dabAI gayelA hoya che, jenA kAraNe temanA svabhAvamAM bIjAone
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ ga, pApI karIne mata vinAnA 214 * zrI praznavyAkaraNa sUtra khuza kevI rIte karavA? athavA levA devA vinAnI pArakI khuzAmata karavAmAM ja teo mazagula hoya che. pitAnA jIvana namAM dhArmika saMskAre laI zakAya teTalI anukuLatA hevA chatAM paNa temane AmAM rasa hote nathI ane jIvananI chellI kSaNa sudhI paNa pApa, pApI bhASA, viveka vinAnuM jIvana, asabhya vyavahAra, apamAna sahana karIne paNa pArakAonI bhAMjagaDa karavAnI Teva, A rIte manuSyAvatAranI kiMmata vinAnA mANasanuM jIvana kevaLa pArakAone rAjI rAkhavA mATenuM hovAthI, "mukhamasti vaktavyaM" meTuM che te bolavuM joIe, tevA prakAranI udhI gaNatrInA kAraNe pariNAmane vicAra karyA vinA ja belyA kare che. pApane khyAla karyA vinA ja teo kahe che "tame tamArA uMTone, baLadone tathA rejha nAmanA jAnavarone sArI rIte calAvavAnuM zikhave, jethI tamArI kamAI vadhe, paisAdAra thavuM hoya te juvAnImAM AvelA ghaDA-hAthI-gheTAM-kUkaDA Adine kharIdo ane bIjAo pAse kharIdI karAve, samaya Avye temanI kiMmata ghaNuM vadhI jaze. cokhAne bhaMDAra bharyo che to rAMdhI-rAMdhIne khAtA kema nathI ? gharamAM AvelA mahemAnone mAMsa vagere pIrasatA kema nathI? sAthe zarAbamadirA paNa parase temane pIvaDAve ane tame paNa pIve, tamArA nekarane Ama besADI kema rAkhyA che teo ALasuno pIra thaI jAya te pahelA temane kAma upara kAma cIMdhatA ja rahe. dAsI-dAsa, mRtya-bhAgIdAra, ziSya-preSya,
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 215 kiMkara ane svajanene navarA besavA deze nahi, je majurI karanArA che temane majurI ja karAve paNa bagAsA khAvA daIne temane ALasuno pIra banAvaze nahi. vanavagaDAmAM, ghAsavALA khetaromAM Aga lagADI dejo jethI khetara kheDavA lAyaka banaze. te bAjunA DhagalAne bALI nAkho, A jhADe kApI le, AkaDA beraDIne mULamAMthI kADhI le, A khetaramAMthI zeraDIne kapAvI le, magaphaLI tathA talane ghANImAM nAkhIne tela kaDhAvI leje, gRhanirmANa mATe IMTo banAvavAne orDara atyArathI ApI dejo, khetara kheDAvI le, kemake varasAdanI taiyArI che. A tarapha mAga sAro banAvaje, tene sApha karAvaje ane vanamAM ke khetaramAM jAo tyAre phaLa, phUla, pAMdaDA, bhAjI, sakariyA, gAjara, dhAnAnA pAna vagere lAvatA raho, tathA tamArA kuTuMbIone mATe thoDI thoDI bacata karatAM raho, jethI sAta peDhIne keI paNa membara bhUkhe maravA na pAme. kheDuta bhAIonI vacce jaIne kahe che ke-cokhAnI khetI barAbara thaI gaI che, java khetaramAM pAkI gayA che mATe kApaNI karAvI le, temAMthI ghAsane jUde kema karatAM nathI, khaLAmAM DhagalA kare, dANA chuTA paDI jAya te upaNI lejo, kemake pavana tamane anukULa che, pachI keDAramAM bharI devAmAM pramAda karaze nahi vahANamAM beThelA mANasane tathA pakSIone mArI nAkhe, tephAnagrasta sthAnamAM sainyane javA do, jethI teo yuddha
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra karI jaya meLavI zake. baLadagADAone calAvatA kema nathI? bIjA vAhanane paNa paDyA kema rAkhe che? jaI, vivAha ane yajJAdi anuSThAne, karaNa, nakSatra ane tithie sArI joIne karaje, sArA joSI pAse muhUrta kaDhAvaze, navI AvelI vahune Aje snAna karAvI lo, jethI saMtati paraMparAnI sulabhatA raheze. suvAvaDIne paNa Aje snAna karAvaje, AvA prasaMge lADavA, khAjA banAvaje, sAthe sAthe bIjI paNa khAvA-pIvAnI vastuo meLavajo jethI mahemAnone majA Avaze. saubhAgya ane daSTideSanA nivAraNa mATe rakSApiTalI, derAdhAgArUpakautuka auSadhi ane maMtrothI maMtrita jaLavaDe snAna karAve, hema karAvo. grahaNane divasa Ave tyAre, putra-putrIo, AtmIya mANasa, dAsa-dAsIo tathA pitAnA sukhane khoTA svapnAo Ave tyAre maMtrita pANI vaDe snAna karaje, pitAne mastakanA pratinidhirUpe leTanA mastaka banAve ane mahAkALI Adi devIone balidAna Ape. jarUra paDe te pazuonA mAthA paNa caDAve, jUdI jUdI auSadhio, madyamAMsanA bhejane, mALAo, pupi, dIpa tathA dhUpadAnAthI devIne pUje. dhUmaketu utpAta-duHsvapna-azubha zukuna, krUra grahanI dazA, gocaranI azuddhi, Adi amaMgaLane zAMta karavA mATe hiMsAnA mArgo svIkAravA joIe, sau bhUkhe mare, nekarI vinAnA thaI jAya te sAruM jethI keIne dAna ApavuM na paDe. te duSTa mANasane tame mAryo te ThIka karyuM, te kuTuMbane tame pAyamAla karyuM, temAM kaMI paNa cheTuM thayuM nathI."
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 217 upara pramANenI bhASAone te asatyavAdIo nirarthaka belatA ja rahe che, paralekane bhaya temane hete nathI, kemakeasatya balavAnI bhayaMkara kuTeva temane joradAra paDelI che. jene tyAga samajadAra mANasa paNa karI zakatA nathI, te pachI dharmakarmathI vimukha, bhASA samiti vinAne mAnava jUTha balavAnI lata kema cheDI zakaze? karmonI sattA ane tenA phaLe? manTa, mandIra-mannatama, tIvratIvratara ane tIvratama bhAve mAnasika-vAcika ane kAyika kriyAo thAya che, je karmonAM baMdhananuM mukhya kAraNa che, je samayano paripAka thaye, pitAnuM phaLa paNa batAvavAnI zakti-karma sattA pAse anAmata che. badhA dharmonA sUtre, kathAnakane joI lIdhA pachI eka ja vAta jANavA maLe che ke karmasattA sarva zaktisampanna hovAthI jIvamAtranI tenA tevA prakAranI sthiti thaI jAya che. ane bIjAo dvArA tevA tevA phaLe tene bhegavavAnA rahe che. Izvara niraMjana nirAkAra hovAthI saMsAranA saMcAlanamAM ane jIne sukha dukha devAmAM sarvathA akiMcikara che. pippalanuM pAnuM kharavAmAM, vAdaLAonuM gamana ane Agamana thavAmAM tathA phaLanA pAka AdimAM havA mukhya kAraNa che. jIvane garbhamAM AvavuM, nava mahinA rahevuM, gaMdI kukSimAM duHkhI thavuM, tyAMthI bahAra AvavuM mAvaDInuM amRtatulya dUdha pIvuM, moTA thavuM, paraNavuM, vRddhAvasthAnA dukhe bhegavavA ane chevaTe marI javuM AdimAM
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra janma lenArAnA jaNAnubaMdhana ja kAraNa che. amuka samayamAM gehu, bIjA samayamAM bAjarInA vAvetaramAM kALadravya kAma karI rahyuM che. ItyAdi prasaMgamAM karma sattA ja baLavAna hovAthI pUrvabhavamAM jevA jevA prakAranA karmo upArjita karyA che, tene phaLe paNa tevA ja ane tevI rIte bhegavavAnA maLe che. purUSottama rAmacaMdrajInI dharmapatnI sItAjIne rAvaNa zA mATe upADI gayA? rAvaNane buddhi zA mATe thaI? sItAjI jevI rUpavatI bIjI strIo ghaNu hatI chatAM sItAjIne upADI javAnuM kAraNa? rAvaNa ane sItAjInA prArabdha karmo keNe ghaDyAM? zA mATe ghaDyAM? A ane AnA jevA bIjA praznonA javAbe jaina ane jainetara maharSionAM eka ja che ane te pUrvopArjita karmo. bIjA badhAya pApamAM asatya bhASaNa, vyavahAra, vyApAra paNa moTuM ane sattAvAhaka pApa che, tenAthI baMdhAtA azubha karmonA phaLa jIvavizeSane paNa bhagavyA vinA bIje mArga nathI. have vistArapUrvaka tenA phaLo kahevAmAM Ave che, jenuM pratyakSIkaraNa saMsAranA jIvAtmAo para daSTipAta karatAM thaI jAya che. sUtrAnusAre mRSAvAdanuM phaLa zuM che? arihaMta paramAtmAe kahyuM ke, saMsAravata keTalAka ajJAnI, mithyAjJAnI ane bhramaNAnI jIvAtmAo asatya
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 219 belavAnuM pApa ane tenA phaLane (vipAkane) jANatAM na hevAthI naraka tathA tiryaMcagatirUpa durgatimAM paribhramaNa karanArA hoya che jyAM asahya, bhayaMkara, moTA ane niraMtara eTale lAMbA kALa sudhInA duHkhane bhegavavAnA hoya che. pRthvI-pANa-agni ane vAyukAyamAM saMkhyAta tathA asaMkhyAta kALa, vanaspatimAM anaMtakALa, tiryaMcamAM palyopama ane naraka gatimAM sAgarepamo jeTale samaya vyatIta karavAne anivArya che. asatya bhASaNa karanAre jIva potAnA sahavAsamAM AvanArAo sAthe vaira-virodha, kaleza ane kaMkAsapUrvakanA karmonuM baMdhana karate hevAthI bhavabhavAntaramAM paNa pharI pharIthI tevA ja saMskAronI prApti temane thatI rahe che, je bhavaparaMparA vadhyA vinA rahetI nathI. phaLasvarUpe durgatimAM athaDAtAM, paramAdhAmIonA DaMDA khAtAM. pharIthI keIka samaye mAnavAvatAra meLavavAne mATe bhAgyazALI bane te paNa, pUrvabhavanA asatyajanita pApanA kAraNe paNa sArA cAsethI teo vaMcita ja rahevA pAme che. te A pramANe -nIca jAti, daridra kuLa ane garIbanA ghera janme che. kamANa- nekarInA abhAve temanI dazA sArI hotI nathI. traNa sAMdhe ane tera tUTe tevI daridratAnA ja teo mAlika hoya che, mATe AjIvana parAdhInatA temanA bhAgyamAM lakhAyelI che. saMpatti-sukha-samAdhithI dUra ne dUra ja rahe che, jame tyArathI jUdI jUdI jAtanI bImArIo temanA gaLe vaLagelI ja hoya che. rahevAnA makAne sAva TUMkA, bena beTIonI maryAdA paNa na sacavAya tevA, ane
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 2 zrI praznavyAkaraNa sUtra cAre tarapha gaMdakIthI trAsajanaka hoya che. khAnadAna ane sajajana mitre temanAM bhAgyamAM hotA nathI. kaDha, khaNaja, cAmaDI tathA lehInA regiSTa hoya che, tethI zarIrane AkAra beDoLa, cAla kharAba, belavAmAM kaDavA, laDAI-jhaghaDA, vairavirodha karavAmAM-vadhAravAmAM ane taDa ne phaDa karavAmAM agresara hoya che. bhAI-bhAMDuothI pAkI duzmanAvaTa ane peTa bharAya teTalI AmadAnI na hovAthI rAta-divasa, saMsAranI bhaThThImAM tapAI gayelA hoya che. temanAM mana, buddhi ane Indriye pApa mArge ja javAnI AdatavALI hoya che. teja, e ja, varcasva, yaza vinAnA hoya che. zarIra ane AtmAnA sArA saMskArothI hIne levAthI, temanA zarIra, zvAsa ane vastro paNa durgadha mAratA hoya che, temanA ekeya kAryamAM ke bolavAmAM paNa cetanA dekhAtI nathI. utsAha marI paravAryo hoya che. eka IMca jeTale paNa varasAda paDe te sUvA, uThavA, besavA ke rasoI banAvavA mATe eka iMcanI jamIna paNa temanI pAse hatI nathI. kadAca Aga lAge te sauthI pahelA AvA pUrvabhavanA vadhAre paDatAM pApa karmIonA ja jhuMpaDA baLI jatA vAra lAgatI nathI. bAla baccA ane strIone mATe khorAka, vastro ane mRtyunA samaye auSadhane abhAva hovAthI rIbAtAM rIbAtAM maravAnuM bhAgyamAM lakhAyeluM che. dIna-duHkhI ane anAtha hovAthI temanI bhASA lakhI-kaThora ane karkaza hoya che. mATe kyAMya besI zakavAnI paNa lAyakAtavALA hotA nathI. sau koInA apamAna ane sIpAhIonA mAra khAtA ja rahe che. nirakSara hevAthI jJAna-vijJAna
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 221 samajaNa ane buddhi vinAnA jaDabharata jevA hoya che. mUMgA ane baherA paNa hoya che. kALI majUrI karatAM temanA zarIranA raMga-rUpa paNa rIsAI gayelA hoya che. AMkhe beDoLa, kapALa kharAba ane cahere na game te hoya che. jAtikULa ane getra hIna hovAthI kyAMya paNa vizvasanIya banatAM nathI. nIca ane halakI jAtanA mANaso sAthe ja temanuM uThavuM, besavuM ane khAvA-pIvAnuM hovAthI sarvatra nidAne pAtra bane che. bIjAene tyAM jADu kADhavAnuM, vAsaNa mAMjavAnuM, lugaDAM dhovAnuM, gaMdI galIone sApha karavAnuM, saMDAsa ane bAtharUmane chevAnuM Adi kAryo karavAnA temanA nasIbamAM hoya che. dharma-maMdirasaMgIta maMDaLI ke sAdhu saMtenA oTalA temane prApta thatAM nathI. dharmabuddhithI vikala hovAthI dharmanI ekeya maryAdA temanA jIvanamAM AvatI nathI. gata bhavenA pApane bhegavatAM teo rAtane divasa nisAsA nAkhatAM apamAna, niMdA, tiraskAra AdinI mAnasika yAtanAothI teo bahAra AvI zakatAM nathI. guru, svajana, bhAI-bhAMDu ane mitrothI anAdaravALA hoya che. game tyAM ane game teNe dhADa pADI hoya te paNa sipAhIo temane ja sauthI pahelAM aTakamAM laI le che, tyAM ThaMDA-uMTaranA mAra khAdhA pachI jelamAM rahevAnuM paNa zakya bane che. hRdaya ane mana saMtapta rahe che. managamatA bhejana, pIvAnA ThaMDA pANI, sArA vastro temanA bhAgyamAM kyAMthI hoya? jene tyAM nekarI kare che te zeThanI, ophIsaranI, hAjarI bharavAvALA jamAdAranI gaMdI ane halakI bhASA ja sAMbhaLavAnI rahe che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra upara pramANenI bhayaMkara yAtanAo, duHkhe, saMtApa pIDAe ja temanA bhAgyano phaLAdeza che. pUrvabhavanA mRSA vAdanA dukhethI saMtapta banelA teo pharI pharIthI jUTha belanA mArge ja jatA hoya che. mRSAvAdane upasaMhAra: mRSAvAdathI AtmA kevI rIte bhAre bane che ane cAre gatiomAM bhramaNa karate kevAM duHkhe bhagave che, te jANa lIdhA pachI have A prakaraNane upasaMhAra karatAM sUtrakAra pharamAve che ke-A alIka vacana arthAt jUTha bolavArUpa asatya bhASaNa A leka tathA paralokane bagADanArUM che. vartamAnamAM je bhavamAM hoIe tene A leka ane mRtyu pAmIne jyAM jaIe te paraleka che. mRSAvAdI jIva cAlu bhavamAM je dukhe ane maryA pachI narakagati ane tiryaMcagatinA dukhone je rIte bhagave che te kahevAI gaI vAtane pharIthI sUtrakAra kahI rahyAM che. pApanA phaLane vAraMvAra kahevAthI, vAMcavAthI, pApabhIrutA prApta thAya che, jethI mAnavane khyAla Ave ke mRSAvAda" jevuM bhayaMkara pApa bIjuM nathI. bhegavAtA sukhamAM saravaiyuM kADhatAM pachI, eTale mRSAvAda bolyA te pachInA kALamAM, dukhanI paramparA sarjAtI hoya te te sukhe ane tene bhegavaTA paNa khetpAdaka hovAthI duHkha ja che, mATe mRSAvAda sukha rAhata che, ane dukhatpAdaka vardhaka ane paramparaka che. cAre taraphathI bhaya saMjJAne utpAdaka che. kemaketevAo cAre tarapha bhayanA mAryA vAraMvAra joyA kare che ane
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 223 dukhane nisAsA nAkhe che. karmonuM upArjana vAraMvAra thAya che eTale ke, jenA kAraNe asatya belAze tenA taraphathI zApa ja maLavAnA hovAthI sAte prakAranA karmo prati samaye baMdhAtA rahe che. jenA bhega AtmAne khUba ja bhISaNa ane kaThera lAge che. azAtA vedanIya karmane baMdhAvanAre, nikAcita karAvanAra ane bhavAntaramAM paNa tenI prApti karAvanAra che. AkhI jIndagAnImAM eka ja vAra kevaLa eka ja prasaMge jUTha belanAra vasurAjA narakagatinA lAMbA kALa sudhInA duHkhe bhogavI rahyo che. te pachI miniTe miniTe jUTha belavAvALAnI zI dazA? mRSAvAdI prAyaH karI tuccha-nIca ane caMcala svabhAvane hoya che, sarvatra aprItikara, apakIrtikara ane varakAraka che eTale ke, tevA mAnave kayAMya paNa prItIne TakAvI zakatA nathI, mATe apakIti ja temanA bhAgyamAM rahe che. cAre taraphathI rati-rAga-dveSa ane manane kaleza denAra mRSAvAda che. saphaLatAne nAza kare che, mAyA vadhAre che, game te prajanathI belAto mRSAvAda bIjAone pIDAkAraka hoya che. je samaye AtmA mRSAvAdane Azraya le che. te samaye temanI pariNati (adhyavasAye) prAyaH karI hiMsaka hoya che, malina heya che. mATe pharI pharIthI durgatine prApta karavAnI rahe che. jenA mATe mRSAvAda belAya che te karmo sAme vALe AtmA jyAM sudhI saMsAramAM raheze, tyAM sudhI bhegavyA vinA chuTake nathI, tethI pratyeka bhavamAM mRSAvAdanuM pApa jIvAtmAnI sAthe ja rahe che. -
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 * zrI praznavyAkaraNa sUtra upara pramANenI mRSAvAda saMbaMdhInI vAta, jJAtaputra mahAvIrasvAmIe bAraparSadAna vacce karI che, te huM sudharmA svAmI tane jaMbU kumArane kahuM chuM. " je puNyAtmAo tIrthakara padanI prApti kare tenAthI trIjA bhava pahelA vIzasthAnakanI ke temAMthI ekAda padanI paNa mana, vacana ane kAyAthI ArAdhanA kare che. te samaye saMsAra ane saMsArI ja pratyenuM temanuM vairAgya saune mATe AdaraNIya, prazaMsanIya ane zraddheya hoya che. tenuM svarUpa A pramANe che : (1) saMsAravatI jI pitAnA ja karelA karmonA kAraNe duHkha jogavI rahyAM che, rIbAI rahyAM che, rogathI AkrAnta banelA che, kuTuMbanA membarathI trasta che, mAnI lIdhelA mitrethI ke zatruothI bhayagrasta che. (2) A bicArA ajJAnI ja eka kuTuMbamAM rahe che te paNa temane jIvatAM AvaDatuM na hovAthI kaleza kaMkAsamAM jIMdagI pUrI kare che, mithyAjJAnathI vAsita hovAthI mArA karelA A karmo jyAre bhegavavA paDaze tyAre mArI dazA kevI thaze?" tevuM jJAna temane hetuM nathI. (3) A kAraNe huM pote ja saMsAranA jIvene sukhazAMti ane samAdhi ApanAro thavA pAmuM, tevA pavitra, sarvathA pavitra bhAvane mAlika banIne bIjA ne manavacana ane kAyAthI temane duHkha mukta karanAre banavA pAmuM.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 225 (4) te mATe kareDAdhipati ke sattAdhArI na banavA pAmuM. kemake svayaM rogagrasta mAnava bIjAne regamukta, bhayagrasta mAnava bIjAne bhayamukta banAvI zakavA samartha nathI hete. paraMtu saMsArane tyAgI temanA karatAM paNa kareDegaNuM saMsArane sukhI banAve che. mATe huM pote saMyama grahaNa karI utkRSTa tapanuM ArAdhana karI tevA prakAranI zaktine prApta karUM jethI ghaNA jIne saMsAramukta banAvI zakuM. (5) upara pramANenI bhAvadayAthI otapreta banelA ane parajInI dayA khAIne tapadharmanI ArAdhanAthI tIrthaMkarapada prApta kare che. A kAraNe je pavitrAnuSThAnanA mULamAM ja pavitratama bhAva raheluM hoya tenA phaLa paNa pavitra ja heya te svAbhAvika che. A kAraNe trIjA bhave ArAdhelA vIza sthAnakenA baLe kSatriyakuLa jevA pavitrottama rAjavaMzI kuLamAM janma le che, bhega sAmagrIne tyAga kare che, saMyama svIkAre che, tapa kare che ane ghAtakarmone kSaya karIne kevaLajJAna meLave che. te samaye ja temane tIrthakarapadanI prApti thatAM devendronA, asurendronA sthira Asane paNa kaMpI uThe che. ane teo Ave che, kevaLajJAnane mahotsava kare che. A pramANe jemanA jIvanamAM rAga nathI, dveSa nathI, meha nathI, mAyA nathI, tema temanA cihno paNuM nathI, tevA paramAtmAe jIva mAtrane upadeza ApatAM kahe che ke, "he bhAgyazALIo! tame jUTha bolavAnuM baMdha kare, kemake tenA jevuM bhayaMkara pApa bIjuM nathI." mRSAvAdane bIje varga pUrNa...
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ trIjo adhyAya : trIjo varga "adattAdAna? bIjA adhyAyamAM mRSAvAda saMbaMdhInuM vivecana karavAmAM AvyuM che. have trIjA adhyAyamAM adattAdAnanuM vivecana karavAmAM Avaze. kemake jeo adattAdAnI (cAra) che, te lagabhaga mRSAvAdI (jUThA belA) ja hoya che, tethI mRSAvAda pachI kramathI adattAdAnanuM prakaraNa ucita che. ' ' "datta" eTale ApeluM ane "adatta" eTale nahi ApeluM. nAnI ke meTI, sacitta ke acitta, vastune mAlika je hoya tenI rajA sivAya, pUchaDyA sivAya ke tene aMdhArAmAM rAkhIne laI levI tene adattAdAna kahevAya che. sArAMza kevasa AbhUSaNa, pustaka, makAna, makAnanI jamIna, khetara, strI ke putrI (kanyA-vidhavA-sadhavA) vagerenA mAlike nahi ApelI hoya tenuM chetarapIMDIthI, vizvAsaghAtathI grahaNa karavuM, pacAvI levuM te adattAdAna che jenA cAra prakAra che. te A pramANe - (1) tIrthakara adatta je vyavahAramAM, vyApAramAM, khAvAmAM ke raheNIkaraNImAM tIrthaMkara paramAtmAnI AjJA na hoya tevA kAryo karavAmAM tIrthakara saMbaMdhI adattAdAna lAge che.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 227 (2) guru adatta :-paMca mahAvratadhArI guru bhagavaMtenI jemAM AjJA nathI athavA je kAma karavAmAM temane niSedha hoya tevA kAryo karavA te guru adatta kahevAya che. jemake gocarI lAvavAvALe ziSya kevaLa gocarI lAvavAne adhikArI che, paNa jhoLIne ke gocarIne mAlika lAvanAra nathI paNa guru mahArAja mAlika hevAthI temanI AjJA sivAya gecarIne upaga-upabhega ke durUpayega kare te guru adatta eTale ke gurunI corI kahevAya che. (3) svAmI adatta :-upAzraya, vADI, makAna Adine je mAlika hoya tenI AjJA vinA tene upayoga kare te svAmI adatta kahevAya che. jemake vihAra karatAM karatAM vADI ke bagIce AvyuM hoya, temAM rahelA phaLAdi padArtho vADInA mAlikanA kahevAya che, tethI temane pUchyA vinA jhADanuM ekeya pAMdaDuM, phaLa, puSpa teDavA te cerI che. athavA je upAzrayamAM rahyAM hoIe temAM rahelI vastu joItI hoya te tenA TrasTI, munIma, chevaTe cekIdArane paNa pUchyA vinA levI te svAmI adattAdAna che. (4) jIvaadatta -keInI vADI, bagIco ke gharamAM beThA hoIe tyAre teo game te phaLAdi Ape temAM svAmIadatta nathI, paNa te phaLAdimAM je ja rahelA che teo khAnArane kahetA nathI ke tame mane cIrI nAkhe, mArA peTamAM cIre kare, mIThuM maracuM bhare, ke cUlA para garama pANImAM mane nAkhe, mATe A jIva adatta cerI kahevAya che kUvA ke vAvaDIne
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra mAlika ApaNane pANInI Dola bharIne bhale Ape, paNa temAM rahelA jIvo paNa maravA nathI mAMgatA hovAthI tene upayoga jIva adatta kahevAya che. upara pramANenI cAre prakAranI cerI (adatta)ne tyAga, samiti-guptine dhAraka, guru AjJAmAM samarpita thayele jaina muni Aje paNa karI rahyo che. game tevI bhUkha lAgI haoNya ke tarasa lAgI hoya te paNa te kAcA ke pAkA phaLane teDane nathI, tene sparza paNa karatuM nathI, tema vAvaDI, naLa-taLAva AdinA sacitta pANane sparza paNa karatA nathI. - jaina munithI utarate bAra vratadhArI zrAvaka hoya che. yadyapi adattAdAnane sapUrNa tyAga temaNe karyo hetuM nathI, te paNa te pApa ja che, tevI samajaNa rAkhIne uparanI cAre prakAranI kacerIne tyAga tenAthI thaI zakatuM nathI. te paNa yathA zakya ane yathA parimANa tene tyAge che, tyAgavAnI bhAvanA rAkhe che. AnAthI utaratAM vrata vinAnA samyagadaSTi jIve che, teoe yadyapi sUkSma ke sthaLa adattAdAnane tyAga karyo nathI, paraMtu temanA hRdaya maMdiramAM samyakatvane prakAza thayela hovAthI adattAdAna kene kahevAya? tenI samajaNa barAbara lIdhelI hevAthI, game tyAre paNa cAritra mehanIya karma DhIluM paDaze ane eka divasa Ave paNa Avaze ke caurya karmane tyAga AsAnIthI karI leze.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 229 temanAthI utaratAM mAnave, je samyagadarzana meLavI zakyA nathI, temane cauryakarma ane acaurya karma kone kahevAya tene khyAla paNa AvI zake tema nathI, mATe temanA jIvanamAM adattAdAna (corI) nA badhAya mArgo ughADA hevAthI, game tyAre paNa dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI paNa cerI karavAnI zakyatAne nakArI zakAya tema nathI. dravya cerI-eTalegame tyAre, tenA dravyane, telathI-mApathI, hisAba kitAbanA goTALAthI ke bheLaseLathI ceravAnI bhAvanA. kSetra cerI-eTale gAma, nagara, udyAna ke bIje game tyAMthI paNa corI karavAnI bhAvanAne kSetra corI kahevAya che. kALa cerI-eTale ke, divasamAM paNa cArI, ane rAtamAM paNa cerI karavAnA pyAlA hevAthI corI karavAnI taka maLatAM corI karaze. bhAva cerI-arthAta rAgAtmaka ane helAtmaka banIne pArakAnI vastunuM apaharaNa karaze. vrata vinAnA mAnave dharmanI maryAdAthI bahAra rahevAnA kAraNe caurya karmamAM mazagula bane che ane sukhI jIvanane jANe bujhI dukhI banAve che. Arya sudharmAsvAmI, pitAnA ziSya jakhkhasvAmIne kahe che ke, he jabba! samavasaraNamAM bIrAjamAna thaIne bhAvadayAnA
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra sAgara, tIrthakara, arihaMta, devAdhideva, zrI mahAvIrasvAmIe trIjuM pApa adattAdAna je pramANe kahyuM che, te huM tane kahI saMbhaLAvuM chuM, te sAvadhAna thaIne sAMbhaLaH- cauryakarmane pApa tarIke nahi jANanArAone A vicAra nathI AvatuM ke, "huM karI rahyo chuM te cerI kahevAya? athavA bhramajJAna ke viparIta jJAnane laIne paNa-rauhiNeya carane pitA Ama samajI beTho hatuM ke "mArA khAnadAnamAM janmelAne corI karavI pApa nathI paNa dharma che. athavA pUrva bhavanA cauryakarma karavAnA karmonA pradezanA bhArathI teone corI karyA vinA cAlatuM nahi hovAthI AjIvana te kama karavAmAM ja jIvana pUrNa karaze. matalaba ke, gatabhamAM ghaNA prakAre cauryakarma AcaryuM tenA saMskAre A bhavamAM udita thayA, have A bhavamAM pharIthI tevA-karmo-pApa karaze te saMsAra kArAgRhamAMthI kevI rIte chuTI zakaze? athavA pUrva bhavanA puNyakarmonA udayathI A bhavamAM dUdha reTalA mALelA che te paNa, madirApAna jevA mahakarmane laI vyAja, hisAba, leNadeNa, bheLaseLa, jUThI sAkha, thApaNa mose Adi karIne paNa cauryakarmanuM sevana karaze. kemake gayA bhavamAM puNyakarmonI sAthe sAthe cauryakarmanA saMskAra paNa bhArobhAra upArjana karelA che. AvA mANaso avasara Avye lAkhanA dAna puNya karaze, paNa cerInA vyApAra cheDI zake tema nathI. tIrthakarenI vANI sAMbhaLaze, paNa pApa karmonI Adata choDI zake nahi. mATe jANavAnuM saraLa bane che ke pUrvabhavanA saMskAranA mULa keTalA badhA majabUta hoya che..
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 231 adattAdAnanuM svarUpa zuM che? sUtranA prastuta AlAvAmAM cIryakarma karavAnI Adata, jenI nasenasamAM paDI gaI hoya che te mANasenA bAhya ane AtyaMtara svabhAve kevA hoya che? tenuM nirUpaNa nIce pramANe jANavuM. (1) Tura-eTale haraNa karavuM. ceranuM mana haMmezA pArakAnuM dhana pitAne svAdhIna karavAnuM hovAthI teo A pramANe belatA rahe cheH "AnuM dhana harI le, khetara paDAvI le, AnI DezI marI jAya ke tatkALa tenuM ghara kabaje karI le, vyAjamAM goTALA karIne paNa tenI thApaNa pacAvI le" ItyAdi vicAre temane rAta-divasa AvatA hoya che. (2) vaha-pADozI na mAne te keIne khabara paDavA na pAme tevI rIte tenA makAnamAM ke vADAmAM Aga lagAvI daIe, jethI hatAza thayelA temanI jamIna ApaNe pacAvI laIzuM. (3) maraNa-sAmevALo levA devAmAM ApaNuM kahyuM na mAne te tene jhera daIne ke jaMgalamAM laI jaI dhAriyAthI paNa mArI nAkhIe. jethI tenI milakata, makAna, jamIna ApaNu kabaje AvI jaze. (4) bhaya-zastrAdine bhaya batAvIne paNa sAmevALAnuM dhana harI levuM. kemake A mANasane bhaya batAvyA vinA cAle tema nathI.
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra (5) kaluSa-sAmevALAne traNa bhAgIdAra hoya te be jaNane ApasamAM laDAvI mAravA, temanAmAM kaleza vadhArI de jethI teo kaMTALIne paNa jUdA paDaze. tyAra pachI ekane dhAkadhamakI ApIne bhayagrasta banAvI levAthI tene udyogaphekaTarI-kaMpanI-peDhI-ophisa ApaNA kabajAmAM AvI jAya. (6) tALa-gAsana yadi kaleza-kaMkAsa karAvavAthI Akhe lADa hAthamAM na Ave te bIjI rIte sAmevALAne trAsa Apa. jemake hisAbamAM. jANIbujhIne goTALAo karI baMnene kahevuM ke "ApaNuM peDhI, phekaTarI, kaMpanI Adi kheTamAM jAya che, mATe kAM te tame baMne chuTA thaI jAo, anyathA mArI rokAyelI muDIne huM kabaje karI lauM chuM." AvI rIte trAsa utpanna karIne bIjAo sAthe kAma levuM. (7) vasaMtafr ...pArakA dhanamAM Asakti rAkhavI ane te dhanane je rIte paNa svAdhIna karI zakAya tevA manasubA karavAM. (8) le-pArakAnI aDhaLaka zrImaMtAIne joyA pachI raudradhyAna karavuM. ane samayanI ke zrImaMtanI nabaLI kaDIne dhyAnamAM rAkhI avasara AvyuM tenA para "ghA karave jethI te haMmezane mATe nabaLA paDI jAya. upara jaNAvelA ane have pachI jaNAvAze temAM adattAdAnane bhAva kAma karI rahyo che.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 233 (9) kALavisamasaMsiya... cerI karanArA mANasone corI karavAno samaya rAtane hoya che tathA jagalamAM temane vAsa che. matalaba ke amArA pApa pakaDAI na jAya te bhayathI teo nirjana sthAnamAM rAtavAso kare che ane avasara joIne cArapagale gAmamAM Ave che, tathA nakkI karelA makAnamAM khAtara pADe che. A kAraNe kahevAyuM che ke, cerI jArI karanArAo rAtabhara jAgatA rahe che ane divase agharInI jema UMghe che. (10) atyaMta nikRSTatama pApadayanA kAraNe je mAnanI viSayavAsanA tRpta thatI nathI athavA tenI pUrti mATe kherAka AdinA abhAvane pUrNa karavA mATe paNa naraka tarapha prasthAna karAvanArI cerI karavAnA kAme kare che. mATe ja atRpta vAsanA adattAdAnane pretsAhana karanAra che nekarI karatAM pagAra TUMka heya, AmadAnI ochI hoya, sAthesAtha IndriyanA bhegavaTAnI vAsanA paNa tIvra hoya tyAre dravya vinA cAlatuM nathI. A kAraNe jyAM hAtha lAge, phAvaTa Ave tyAM corI karyA vinA chuTako nathI. (11) jenI hAthacAlAkI ke vAcALatA cauryakarmamAM kAraNa bane che temanA bhAgyamAM apajasa ja zeSa rahe che. * (12) cerI karanAranuM mAnasika jIvana anAryane pAmeluM hovAthI tene vyavahAra paNa anAryasvarUpa bane che. (13) pArakA makAnamAM kyA mArge javuM jethI tenI mAlamatA paNa hAtha lAgI jAya ane keIne khabara paNa paDavA na pAme. AvA adhyavasAye coranA hoya che.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 % zrI praznavyAkaraNa sUtra (14) pArakAnI amuka vastu ceravI che, te sAmevALe jyAre bIjA kAmamAM hoya tyAre tenI manIbega, ghaDiyALa, caMpala, buTa laIne palAyana thAuM (15) Aje corI karavA jAuM ane te mANasa jAgate haze te? athavA keInA lagna AdinA varaghoDAmAM hajAro mANaso haze, teo mane joI leze te? Apatti AvyA vinA raheze nahi, tethI mANasonI avarajavara ochI thayA pachI javAnuM rAkhyuM jethI mArA pAsA pibAra paDe. (16) rAjA AdinI AjJA kayA mArge javAnI che ane kayA mArge javAnI nathI tenI tapAsamAM rahevAnA adhyavasAye cAranA hoya che. (17) corI karavA mATe atyAre amuka galImAM jAuM. kemake zarAbapAnanA nazAmAM gharanA ane phaLIyAnA mANase uMdhI gayA haze. . (18) "vyApArAdinuM kAma patAvIne zrImaMte 10-10 vAge ghera Ave, jame ane pachI suvAnuM rAkhe che, tyAre sahajamAM madhyarAtri thaI jAya che, te samaye temane tyAM pahoMcI javuM sArUM" cAra haMmezA AvI gaNatrI karato ja hoya che. ' (19) "amukanuM dhana harI levuM che, gajavuM sApha karavuM che tevA vicArethI maMtra praga-baLa prayAga, hAtha cAlAkI, chevaTe sAmAvALAnI AMkhamAM maracuM nAkhIne paNa cAra potAnuM kAma karyA vinA rahetuM nathI.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 235 (20) cerI jArI karanArAonuM bhejuM haMmezA azAnta ja rahetuM hovAthI teo sabhya, sajajana ane sAdhu saMtanI pAse paNa besI zakatA nathI. (21) vAraMvAra cerIo karavAthI avasara AvyuM, game tevA duSkarmo ke bIjA paNa pApAcaraNa karI nAkhatAM temane vAra lAgatI nathI. (22) temane keIne pratye dayA paNa hotI nathI kemake jyAre ne tyAre temathI AMkhe cAre tarapha pharatI hovAnA kAraNe, game tema karIne paNa pArakAne luMTI levAnI ja tamannAvALA hoya che. (23) rAjapuruSo tathA pilise paNa te carethI sAvadhAna rahe che. arthAt cerI karanArA mANasa upara temanI vakradRSTi paDelI ja hoya che. (24) sAdhu saMte jenI pAse rahetA bhaya pAme che, te bIjAone mATe tevA mANase bhayaprada banavA pAme, temAM zuM Azcarya! (25) kuTuMba tathA mitra maMDaLamAM paNa tevA mANaso besavAnI lAyakAta vinAnA hoya che. (26) dravyapApa, bhAvapApanuM piSaNa karatuM hovAthI ceranA jIvanamAM ghaNuonI sAthe rAga ane ghaNuonI sAthe drava vadhavA pAme che, pitAnA sAthIdArane pesebhejanapANI
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra tathA cereluM dhana sastA bhAve levAnA kAryomAM rAga heya che. jyAre bAkInA badhAnI sAthe dveSa-zatrutA-vaira Adi vadhavA pAme che. mATe bhayagrasta cora haMmezA duHkhI ja hoya che. (ra7) cera, kaI rIte ? kenAthI? ane kevA zastrothI maraNa pAmaze, tenI khabara hatI nathI; kemake jene tyAM cerI karavA jAya ane te mAlika jAgRta hoya te laDAI jhaghaDA thatAM vAra na lAge ane temAM kadAca cera marI paNa jAya che athavA ghAyala thAya che. (28) pitAnA sAthIdArone paNa bhaya rahete hevAthI, cArane bahu ja sAvadhAnIthI rahevuM paDe che ane keIka samaye sAthIdAronA hAthe paNa matanA ghATe utaravAne samaya AvI jAya che. (29) cerelA mAlane vaheMcaNI karatAM paNa pakSanA mANasa sAthe jhaghaDA ane chevaTe mArAmArI paNa thayA vinA rahetI nathI. . (30) cerI karanArA ghaNA kuTuMbane zatru banate hovAthI chevaTe pApakarmone bhAre ja tenA mAthA para rahe che ane narakAdigatine atithi bane che. (31) saMsAranI mAyAmAM lebhAgdha banI pApamAge gayelA corane vAraMvAra janma dhAraNa karyA vinA bIje mArga nathI.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 237 (32) chevaTe A cAlu bhavanA cerIkamanA kusaMskAre bhavabhavamAM sAthIdAra bane che ane pratyeka bhavamAM te saMskArone pravAha vadhatuM ja rahe che. pariNAme corane aMta samaya paNa duHkhadAyI, dayApAtra ane dhRNAjanaka ja hoya che. upara pramANe trIjA AzravanuM svarUpa devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM che. have tenA paryAye kahevAmAM Ave che. adattAdAna zabdanA paryAye keTalA che? paryAye eTale nAmAntara, adattAdAnane artha cerI karavI te che, paNa A arthane kyA kyA zabdothI kahevuM? te paryA che, jenI saMkhyA 30 nI che. - 2. vori-mAlikanI paravAnagI (rajA) vinA temanI kaI paNa vastu ceravI te cera mANasa ja tevuM karI zake che. jeo pUrvabhavanA tevA ja saMskAra laIne janmyA hoya che, jethI bIjAnuM dravya haraNa karyA vinA temane bIjA ekeya kAmamAM Ananda AvatuM nathI. 2. ra6-hAtha-paga-AMkha ke belavAnI cAlAkIvaDe bIjA pAsethI vastu paDAvI levI, athavA temanA bheLapaNane lAbha laI, athavA dharmanA nAme temane vizvAsamAM laI temanuM dhana, vastra, chatrI, pina, ghaDiyALa, cazamAM, caMpala, manIbega vagere paDAvI levI te parahuta kahevAya che. rU. satta-tRNathI laI mUlyavAna vastu, je keInI dIdhela nathI te adatta che.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra 4. jUriyA-nirdaya banIne bIjAne dhAkadhamakI ApavI, ke chare, lAkaDI ke tamaMce batAvIne temanuM badhuM chInavI levuM te kUrikRta che. pa. parAma-pasIne pADyA vinA pArakAnuM dravyAdi, ceranA hAthamAM Ave che tethI tene paralAbha kahevAya che. 6. anamo-mana-vacana ane kAyAthI, kaSAyavaza banIne, tIrthakara adatta, gurUadatta, svAmIadatta ane jIvaadatta levuM te asaMjama che, sArAMza ke-nAnI ke meTI, sacitta ke acitta, gAmamAM ke araNyamAM, jANIbujhIne ke mazkarImAM dIdhA vinA pUchyA vinA keInuM kaMI paNa levuM te asaMyama ja che. 7. rAbhi zeTTIM-pArakAnI kaI paNa vastu upara lAlasA rAkhavI, tene haDapa karavAnI dAnata rAkhavI te paradhana vRddhi kahevAya che. 8. 4-parigraha saMjJAmAM atyAsakta banI kedanI paNa vastu kevI rIte upADI levI athavA temAM lAlaca banavuM te lalika kahevAya che. 2. tAra-pArakAnI vastu levI te zAhukAranuM kAma nathI paNa coranuM kAma che. 20. savAra-duSTatA, durjanatA ane asabhyatApUrvaka bIjAnuM haraNa karavuM te.
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 239 22. suthag-cerI karavAnI AdatavALAnA hAthamAM eTalI badhI caMcaLatA-lAghavatA ane cAlAkI hoya che, jenA kAraNe pArakAnI vastu, neTa (paisA), ghaDiyALa vagere evI hoMziyArIthI paDAvI le che jenI khabara keIne paNa zIvra paDatI nathI. te zAhukAranA veSamAM ApaNI pAse besaze, dharmakarmanI vAta karaze, deza-dezAntanA samAcAra Apaze, sAthosAtha bleDathI gajavuM kyAre kApaze ane tamane revaDAvI mUkaze tenI khabara kadAca tamane bahu meDI paDaze. te pahelAM te dharmanI vAta karanAra kyAMya gacchatI thaI gaye haze. . vAvarmAraNa-cerIkama pApatpAdaka, pApavardhaka ane AvanArA bhavamAM pApanA phaLane ApanAra hovAthI cerI karavI te pApakarma che. kemake zrImaMta mANasane paNa paise prANasamAna hovAthI tene kaI corI jAya te pasaMda na paDe, te mAnavA jevI vAta che. jyAre tene khabara paDe ke mArI amuka vastu cerAI gaI che, tyAre tene gatavA mATe AkAza pAtALa eka karI le che. na maLatAM duHkhane pAra raheto nathI. kyAreka AghAtane pAra rahetuM nathI. kadArA maraNasanna avasthA paNa prApta karAvI zake che. mATe cerI karanAre pApI che. rU. senisa-stana eTale ceranuM karma te sainya kahevAya che. 24. dRraLafacqLAno-game tyAre paNa corI karanAra mANasa jene tyAMthI corI kare che, tenA prANane paNa jokhamama
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra mUkI dete heya che. sAthe sAthe pitAnA thaDA ghaNA satkarma, puNyakarmo, gata bhavanI ArAdhanAo uparAMta pitAnI khAnadAnI tathA bhaNatara gaNatarane paNa nAza karanAra bane che. kemake cerI karavAnA samaye atyaMta saMkSiNa pariNAme thayA vinA rahetA nathI. temAM nirdayatA ane dharma rahitatAne sathavAre maLatAM ja A bhavanI theDI ghaNI ArAdhanA, dAnapuNya vagere te khatama thAya che ane pUrvabhavanA thoDA ghaNA puNe zeSa rahyA hoya te 5 khatama thAya che. - 21. sALA-eTale AdAna-grahaNa karavuM, sabhyatA, mAnavatA, dhArmikatA ane dayALutAne sparza, AtmAne thaI gaye hoya te tene mAnasika jIvanamAM satkarmitAne praveza thayA vinA rahetuM nathI, jethI pagalika vastuone sahavAsa ane tenI chAyA paNa AdhyAtmikatAne bagADI nAkhavA samartha che, tenuM samyagajJAna prApta thayA pachI pArakAnI paugalika vastuonI corI karavAne prazna rahetuM nathI, tema chatAM badhAya jIvenI AdhyAtmika bhUmi eka samAna na hovAnA kAraNe je tevA satkAryothI rahita che, temane ja pArakAnI vastuonuM grahaNa-sparzana tathA upabhega karavAne bhAva thAya che, je pApa che. - 16. zuMghAghaLarLa-pArakAnA dravyane pacAvI javAnI bhAvanAthI, athavA tene potAnI pAse rakhAvI lIdhA pachI kahevuM ke, "tArUM dravya mArI pAse che ja nahi. kadAca mUkayuM hoya te sAkSI lAva." ItyAdi zabdonI mAyAjALamAM tene tevI
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 241 rIte phasAvI le, jethI te kaMI paNa karI zake nahi. A rIte pArakA dhananuM huM paNa eTale ke tevI rIte pacAvI levuM, jenI khabara keIne paDavA pAme nahi." 27. -cauryakarma avizvAsane janaka hevAthI carane kaI paNa vizvAsa karatuM nathI. je jIvananI asalI kamANI che. karoDe rUpIA maLavA sulabha che, paNa vizvAsapAtra banavuM atyanta kaSTasAdhya che. gRhasthAzramImAM paNa ekAda paisAnI ghAlamela karanAra hoya ke zAkabhAjI lAvatAM paNa paisAnI ghAlamela karavAne svabhAva hoya, tevA mANase, gharanA meMbara hoya te paNa phemIlI vyavasthAmAM kyAMya vizvAsa jamAvI zakatA nathI. 28. sovorAapIDa-cera, jenA ghare cerI kare tenA dravya ane bhAva prANene jema pIDA karanAra hoya che, tema pitAnA AtmAne, sadbuddhine tathA sadvivekane paNa pIDA karanAra bane che. matalaba ke-je kAryo karavAthI mAnava parapIDaka bane che, te ja karmothI pitAnA AtmAne paNa pIDaka banavA pAme te svAbhAvika che. pApabuddhi jema jema vikase che, ke, udIrNa karIne vikasAvavAmAM Ave che, tema tema te AtmA nirdhvasa pariNamI, kaThera hRdayI, malina adhyavasAyI, karkaSabhASI, asadu vyavahArI, anArya vyApArI, duSTa saMsargI bane che, jethI tenA kALA patthara jevA hRdayamAM dharma ane tenA anuSThAne paNa kevaLa mazkarIrUpathI vadhAre kaMI paNa prApta karAve tema nathI. vaMditu sUtramAM jyAre tenA haDappAoge...gAthA belAya che.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra tyAre te gAthAne bhAva tenA mATe, tIrthakaronI, gurudevenI ane pavitra kriyAkAMDane majAka jevA ja lAge che. pApakarmothI kharaDAyelA tenA magajamAM arihaMta paramAtmAe zuM kahe che? ane huM zuM karI rahyo chuM ? tene khyAla paNa AvatuM nathI. mATe AvA kriyAkAMDIonI kriyAo para anugadvAra sUtra paNa bhAvanikSepanI chApa mAravA taiyAra nathI. (1) sojavavo-avakSepa...pAMca daza cere bhegA maLIne lAkhanuM jhaverAta bhale lAve, te paNa teo tenI kiMmata barAbara upajAvI zaktA nathI. kemake corane rAjasattAne bhaya satAvate hevAthI khulA bajhAramAM vecI zakAte nathI. jyAre vyApArIone khabara hoya che ke-"A cera ke che, tethI temane dhamakAvIne, DarAvIne, cArAyeluM A jhaverAta amuka zeThanuM che, temaNe polisa khAte arajI karI dIdhI che" ityAdi ADI avaLI vAta karI cera pAsethI sastA bhAve ke pANInA bhAve teo kharIdI le che, ane cAra leke DaranA mAryA ApI de che. je kaMI paisA coronA hAthamAM Ave che tenAthI teo sArA vastro ane rAka kharIdI zaktA nathI ane hoTalamAM, zarAbagharamAM, vezyAgamanamAM ke parastrIgamanamAM te badhAya paisA be cAra divasamAM ja samApta thaI jAya che. pariNAme melA kapaDAM, lukhA roTalA ja temanA bhAgyamAM rahe che. pakaDAI javAnA bhaye teo pa-25 divasa rAmAntara karatAM rakhaDapaTTImAM samaya pasAra kare che. AvI paristhitimAM teo
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 243 nathI thatA patnInA, putrenA, kuTuMbanA ke mitrenA. A kAraNe corI karavI pApa che. (20) 3ravo-ukSepa.... dayALu ane sahRdaya dhana vAnanA ghare raheluM dhana samaya Avye deza, samAja, dharma ane dInaduHkhIo mATe paNa kAmamAM Ave che. Aje paNa ApaNe joIe chIe ke dezanI kaTokaTInA samaye, suke ke lIle duSkALa paDe tyAre, samAjanI saMsthA mATe, pAMjarApiLo mATe, dharma mATe ke bIjA keI prasaMgo para dhanavAnonI tIjorImAMthI aDhaLaka paiso ja saunA kAmamAM Ave che. jyAre cera, dhADapADu ke luMTArA mANasa temane tyAM khAtara pADIne dhana upADI jaze tyAre tevA prasaMga mATe paise kyAMthI Avaze? kemake coronA hAthamAM paise rahevAne nathI ane zrImaMtanI tIjorI khAlI che, mATe corI karanArA deza, samAja, dharma ane garIbanA paNa drohI bane che, je mahApApa che. | ( 21 ) faheva-vikSepa...gata bhanA mahApApodaye A bhavamAM paNa te prArabdha pApa sAthe ja AvatA hovAthI, puNyazALI zrImaMtone pitAnA dhananuM rakSaNa karavA mATe je sAdhane sulabha banavA pAme che, te pApakamI AtmAone durlabhatama hovAthI, "cerI karIne lAveluM dhana mukavuM kyAM ?" tenI muMjhavaNa temane satAvatI hoya che, jemake- mArA pApa ughADA thaI jaze te? pilisene keIe kahI dIdhuM haze ?
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra mArA sAthIdAromAMthI koI phUTI gaye haze te ItyAdi kAraNethI vikSipta ane bhayagrasta banele te cora utAvaLamAM ne utAvaLamAM game tyAM khADe chedIne dhanane dATI de che, pachI jyAre dhana levA jAya che, tyAre kAM te sthAna nathI maLatuM, kAM te dhananA badalAmAM pattharAo maLe che. matalaba kecAreluM dhana khAI zakAtuM nathI, dAnamAM ApI zakAtuM nathI, bIjAone khavaDAvI paNa zakAtuM nathI, ane jevuM Ave che tevuM nAza pAme che. tyAre corI karanArAonA mAthA para te cArInuM pApa, corI karatAM keTalAkanI sAthe laDAI-jhaghaDA, vaira-virodha karyo tenuM pApa, mitra sAthe vizvAsaghAta karyAnuM pApa, mAnavatAne kalaMkita karyAnuM pApa, ane chevaTe ArtadhyAna tathA rodradhyAnanuM moTuM pApa mAthA para laTakatuM ja hoya che. A kAraNe ja cerI karavI anantara ane paramparAe paNa pApa ja che. (22) kUvA-kUTatA "eka pApa, bIjA pApane AmaMtraNa ApyA vinA rahetuM nathI." A nyAye, carelA dhananA poTalA bAMdhIne sAthIdAre sAthe vanavagaDAmAM AvI gayA pachI, tenA bhAga karavAmAM kAM te hAthanI cAlAkI, tela mApamAM chetarapiMDI, hisAba-kitAbamAM goTALA, ane chevaTe kamabhAgyanI ghaDI AvI jAya te paraspara dhAriyA, DaMDA ke baMdukanI geLIonI ramajhaTa jAmyA vinA rahetI nathI. (22) kumalI-kulamathI potAnA khAnadAnIne, kuLa paraMparAne paNa kalaMka lagADavAnuM kAraNa cerI che. jenA pApe
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra % 245 tenA pitAne, vaDilene, temaja temanA saMtAne ane strIone paNa bajhAramAM nIce meTuM rAkhIne cAlavAne avasara prApta thAya che. corIne lAvelA dhanathI, sAthIdAro sAthe heTamAM, resToranTamAM, chevaTe vezyAonA ghare jaI, cAra ghaDInI cAMdanI jevI meja karIne paisAone svAhA kare che, tyAre gharanA chokarAo ghaMTI cATatA hoya che, patnI retI hoya che, mAvaDI kalpAMta karatI hoya che, ItyAdi pApane bhAre ceranA mAthe ja hoya che, (24) ravA-kAMkSA....be cAra vAra cerI karavAmAM phAvaTa AvI jAya che tyAra pachI te tela biMdu jema vistare re..." A nyAye cerI mATenI navI navI janA ghaDavAnI, te mATe hathiyAre saMgrahavAnI, ko sAthIdAra vaphAdAra che ane kyo nAvaDIne DubADanAre che te mATe temanI parIkSA karavAnI, kyo zrImaMta kamAIne Ave che ane kamANe kyAM rAkhI che tenI tapAsa karavAmAM te ceranuM mana, buddhi ane Indri te te kAryomAM kAme lAgI jAya che. A pramANe coranuM mana ekeya kSaNa mATe paNa sthira rahetuM nathI. muMbaInA saToDiyAnI AMgaLIo para aMgUThe jema pharate ja hoya che tema te ceranuM mana ane cAlAka AMkhe cAre tarapha pharatI ja hoya che. (21) jhAjhacqi gghaLA-lAlapana prArthanA.... niMdanIya ane gahita arthamAM "la, Adi dhAtuone "ya" pratyaya lagADavAthI "lAlapana" zabda bane che. eTale
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra ke sazastra sAthIdAro sAthe corI karavA gaye hatuM, tyAM dhIMgANu mastI thaI hatI, bAthaMbAthI paNa thaI te paNa te gRhasthanuM dhana cerI lAvyuM che, te paNa te cAra pitAnI belavAnI cAlAkIthI kaheze ke-paramAtmAnI tathA 33 karoDa deva-devIonI segana khAIne kahuM chuM ke huM cera nathI, Aje ghara bahAra nIkaLe paNa nathI, mAre kaI sAthIdAra paNa nathI. Ama sapheda jUTha belIne paNa pitAnI jAtane zAhukArarUpe manAvavAne gahaNIya prayatna kare che athavA te adhI rAte paNa cerI karavA jAya che tyAre gharanA eTale ubhuM rahI prabhunuM smaraNa karatAM kahe che ke he prabhe ! mArI rakSA karaje, ane chevaTe mArI cerI kyAMya pragaTa na thavA pAme tevA sArA zakune karAvaje, tathA A vakhatanI cerI karavAmAM huM kareDAdhipati banI jAuM te he mArA prabhu! tane suvarNanuM mugaTa paherAvIza, 21 nALIyeranuM tAraNa bAMdhI ApIza ityAdi prArthanA te karate rahe che tyAra pachI gharanA oTalA parathI cirI karavA mATe prasthAna kare che. mATe ja kahevAyuM haze? boviMda geviMda se kaI kahe, Thaga ThAkura arUM cera vinA prema rIjhe nahi, premI naMdakizora." (ra6) sArasanAtha vA-se divasa sAsunA te eka divasa vahune" A nyAye koIka samaye corI karanArAone pApane bhAre jyAre khUba bharAI jAya che, tyAre te bIjAonA
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 247 hAthe ke pitAnA hAthe paNa matanA ghATe utarIne be mate maraNane zaraNa thAya che. tathA hajAre prakAranI Apattio tenA mAthe cakakara mAratI ja hoya che. eTale ke eka Apatti mAMthI barAbara chuTake thaye na hoya ane bIjI tenA mAthA para avasaranI rAha jotI ubhI ja hoya che. ane A pramANe ApattionA DuMgarAomAM phasAyelA te bhAIne eka divase kUtarAnA mete maravAne avasara Ave che. A rIte baMnene mULamAM cauryakamane camatkAra pratyakSa dekhAI rahyo che. kemakecerInI jyAre maryAdA ullaMghAI jAya che, tyAre koIne koI savAyA mANasanA hAthe maravAnuM thAya che. ane tema na thayuM te bIjA prakAranI kanaDagata, asAdhya rega rU5 mAnasika vyAdhiothI te chuTI zake tema nathI. | ( 27 ) cha-chA-pArakAnI kaI paNa vastune upaDavAnI, chupAvavAnI ke pacAvI levAnI prabaLa IcchA ane tene parata na karavAmAM rakhAtA kAvA-dAvAnA mULamAM adattAdAnane bhAva spaSTa dekhAI rahyo che. (28) tArI-gaLI jyAM sudhI mAkhIne pakaDe nahi, tyAM sudhI tene cena paDatuM nathI, tema pArakAnA ghare rahelI amuka vastune joyA pachI tene kaI rIte upADavI, ceravI, te mATe tenA mAlIkane kevI rIte vizvAsamAM le Adi kiyAo mATe atIva jhaMkhanA karavI, tathA cerelI vastune nAza karyA vinA kyAM saMtADavI te mATenI prapaMca lIlA cauryakarmane AbhArI che.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra - ( ra ) nika-cArI karavA mATe chaLa, prapaMca, kapaTa, dhUrtatA, zaThatA, belavAnI cAlAkI, ghAlamela karavAnI vRtti ke chupAvavAnI pravRtti Adi je kaMI karavuM hoya te corI karanArane mATe sahaja ane svAbhAvika tathA saraLa che. ( 3 ) sarojIM-apakSa cerI karatA pahelA, te cerane cAre tarapha nIce pramANe dhyAna rAkhavuM paDe che. mane koI jotuM te na hoya. mArI pAchaLa koI AvatuM te na heya. A udharasa, chIMka vagere kyAMthI AvyA? gharadhaNuM jAgatuM haze ? cerI karavAnI AdatavALAne upara pramANenA badhAya svabhAve janmathI ja paDelA hoya che. Arya sudharmAsvAmIe kahyuM ke upara pramANenA cauryakarmamAM prANAtipAtAdi pApasthAnaka uparAMta yuddha, kalaha ane mitradrohAdi pApe rahelA ja che, mATe adattAdAna pApa che. upara pramANe 30 saMkhyaka paryAne vIravijayajI mahArAje bAravratanI pUjAnI thI DhALamAM lagabhaga A pramANe mUkyA che. svAmIadatta kadApi na lIje, bheda aDhAre parihariye re, citta cekhe corI navi karIe, navi karie te bhavajaLa tariye re. citta
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 249 sAta prakAre cera kahyAM che, - tRNa tuSa mAtra kara na dhariye re.....citta rAjadaMDa upaje te cerI, nADuM paDayuM vaLI visariye re.....citta phUDa tele phUDa mApe, aticAre navi aticariye re...citta A bhava parabhava cerI karatAM, vadha baMdhana jIvita hariye re...citta cerInuM dhana na Thare gharamAM, cara sadA bhUkhe mariye re..citta carane koI dhaNI navi have, pAse beThA paNa Dariye re.citta paradhana letA prANa ja lIdhA, paMcendriya hatyA variye re...citta cAre prakAranA adattamAMthI zrAvakane kevaLa svAmIadatta tyAgavAne bhAva rAkhave. nIce pramANe cAranA sAta prakAra che - (1) cera pite, (2) cerI karanAra, (3) cerIne lAvelI vastune vecI ApanAra, (4) cerane pitAnA ghare bhejanapANu khavaDAvanAra, (5) paisA TakAothI tene sahAyaka bananAra, (6) cArane salAha denAra tathA cerI mATenI goThavaNa karI ApanAra, (7) cerane Azraya ApanAra cAhe te dalAla heya, vyApArI hoya te saune arihaMtanA zAsane cAra kahyAM che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 % zrI praznavyAkaraNa sUtra cauryakamane karanAra koNa? ane te kevA hoya che? pArakAonuM dhana, makAna, vastra, bhUSaNa, strI tathA kanyAne hiraNa karavAnA svabhAvavALA. corI karavAnA kAryomAM nipuNatA meLavelA. - cerI kyAre karavI? kyAre javuM? kaI bAju javuM? kenA ghare javuM? ItyAdi vAtane avasaraNa hoya che. mAnasika baLa temanuM tevA prakAranuM thaI gayuM hoya che, jethI maravA ke mAravA para AvI jatAM vAra karatAM nathI. pApanA bhArAthI temane AtmA tuccha eTale kALA patthara je thaI gaye hoya che. cauryakarmamAM ja temanI mahecchA hevAthI atizaya lebhAnya hoya che. belavAnI chaTA sArI keLavelI hevAthI, pite cAra tarIke zIdhra oLakhAtA nathI. paraseve utArI peTa bharavAnI kaLAothI sarvathA anabhijJa, ALasu ane kAmanA cera banI gayelAone mATe cerI karI peTa bharavAne mArga ja zeSa rahe che. mRtyunI paravA karyA vinA paNa corI karavI e ja temane khAnadAna dharma che.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 251 karaja (aNa) cUkavavAmAM teo samajatA nathI, eTale ke garaja paDye zAhukAra pAse khAtuM paDAvIne traNa levAmAM zUrA che, paNa te RNa cUkavavAmAM teo samajatAM nathI. mitrAdinI sagAI (mitratA) paNa avasara AvyuM cheDI de che. rAjanItithI viparIta kAryo karavA mATe temane phAvaTa AvI gaI che. mitramaMDaLImAM paNa jenA pratye zaMkA jAya tene mArI nAkhavAmAM ja dharma mAneluM hoya che. avasara Avye gAma-nagarane agnithI hAni karatAM paNa corane vAra lAgatI nathI. - musApharone mArgamAM, jagalamAM ke game tyAM paNa luMTI lenAra che. ' je makAnamAM, cerI mATe gayA hoya tyAMthI kaMI paNa na maLe to Aga paNa lagADI de che. hAthacAlAkIthI pArakAne tenA dekhatAM ja cerI le che. yAtrALu. musAphara ane sAthIdArane luMTavAmAM temane pApa jevuM lAgatuM nathI. cerInA dhaMdhA karavAthI prApta thayelI kuzaLatAnA kAraNe, temanI AMkha, pArakA dhana-vaibhava-strI ane putrI para ja maMDAyelI hovAthI, tenA apaharaNa mATene samaya ja netA hoya che.
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra lAMca-rUzvata, vyAjanA geTALa Adi dvArA dhana upArjita karanArA paNa cora che. pitAnI cAlAkIthI-pArakI strIone ThagavAnA dhaMdhA karanArA paNa cora che. pArakI bena-beTIone tathA sArA gharanI bhalIbhAlI strIone maMtra-jaMtra-dorAdhAgA, chevaTe putrAdine lebha daIne ThaganAra paNa cera che. purUSe, strInA kapaDA paherI, strIone ThagavAnI ane strIoe purUSa vezamAM purUSone ThagavAnA kAryo karavA te cauryakarma che. bIjAonA gharamAM ke bhIMtamAM chidra pADIne aMdara javuM ane corI karavI, tathA bIjAone vizvAsamAM laIne temanA gajavA kApavA vagere cerI che. bIjAne mArIne, AMkhamAM maracA nAkhIne, vazIkaraNa maMtrathI bIjAne vaza karIne, pArakAnuM dhana cerIne, baLAtkAra eTale bIjAo para baLajabarIne prayoga karIne, temanI sAthe laDAI karIne, tathA bIjAonI gAya, bheMsa, bakarA, gheTAM, gheDA ane dAsa-dAsIone upADI janAra cera che. leTesTa veSa paridhAna, kAMDA ghaDiyALa, sonerI phemanA cazmA Adine prayAga karI keIne tyAM jAya che, temanI sAthe alakamalakanI vAta kare che ane gharanA mAlikane vizvAsamAM laI hAthamAM je Ave tene gajavAmAM mUkIne tevI rIte gharathI vidAya leze jenI khabara gharanA mAlikane paNa paDatI nathI. jaina sUtrakAra kahe che ke upara pramANenA badhAya cora che. keTalAka rAjAo vagere paNa corI karanArA hoya che.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 253 pitAnI saMpattithI asaMtuSTa banelA nAnA-moTA rAjAe sAmenA rAjAne khajAne, za, gAma-nagaranI suMdara bAMdhaNa AdinA lebhamAM temanI sAthe yuddha kare che, harAve che ane temanuM badhuMya pitAne svAdhIne karI prasanna thAya che. temanI pAse hAthI, ghoDA, ratha, padAti(pAyadaLa)nI caturaMgiNI senA tathA koinAthI gAMjyA na jAya tevA paDhAkAra, zakaTa, sUcI, caka, sAgara ane garUDanI bhUha racanA karavAmAM hoMziyAra vaiddhAo hoya che. pitAnA dUte tathA guptacare dvArA sAmevALAnI kamajorI jANIne yuddhathI temane harAvI lIdhA pachI sattAdhArIo dhananuM haraNa kare che. teo zatrusainyane tathA rAjAne mArI nAkhavAmAM athavA kArAgRhamAM nAkhI pitAnI AjJA manAvavAmAM kuzaLa hoya che. kadAca yuddha ramavuM paDe te pite zastra, tIra kAmaThA, bhAlA, gophaNa, talavAra, bacha, DhAla AdithI sajaja thaIne raNamedAnamAM jAya che. zarIra para lekhaDanuM bakhtara ane mAthA para lekhaMDane kAMTALe Topa pahere che, sainyane judI judI rIte nyUha racanAne Adeza Ape che, te samaye cAraNa bhATa temane raNamedAnane mahimA batAve che, temane pAchuM caDAve che ane kezarIyA karAve che ane rAjA yuddhano Adeza zaMkha, Dhola, nagArA athavA amuka prakArane dhvaja batAvIne Ape che. te samaye sainike pitapitAnA ISTadevanuM smaraNa karI potAnA zastrone upayoga kare che. baMne se maraNIyA banIne yuddha rame che. jemAM hAthI, ghaDAo, uMTo tathA sainikone kaccaraghANa nIkaLe che, lohInI nadI vahevA mAMDe che. AkAzamAM gIdha, kAgaDA,
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra samaDIo, tathA jamIna para ziyALIA, kUtarAo paNa pitAnA bhakSyane zodhavA mATe AMTA mAratAM thaI jAya che. je nirbaLa rAjA hoya tenI hAra thAya che. tenA sainike bhAgadauDa kare che ane vijayI rAjA, parAjita rAjAne khajAne, jhaverAta, suvarNa, cAMdI Adine pitAnA kabajAmAM le che ane pitAne vijaya vAvaTo pharakAve che ane pitAnA sainikane gAma luMTavA mATenI AjJA Ape che. pitAnA bhAgya pramANe je kaMI hAthamAM Ave tene kabajAmAM le che, juvAna strIo tathA kanyAone paNa cheDatA nathI. paradhanamAM tathA parastrImAM atyanta lubdha banelA zaktizALI rAjAe yuddha ramIne paNa bIjAone luMTe che. A badhAya kAryomAM pArakAnuM dhana pacAvI levAnI, adattAdAna(cerI)nI bhAvanA paSTa dekhAI Ave che. pharI pharI cauryakarmane karanArA kevA krUra hoya che, tenI hakIkta have judA prakAre kahe che (ekanI eka vAta punarUkti deSa svIkArIne paNa kahevAne Azaya eTale ja che ke, mAnava mAtra pitAnA pApone, tenA prakArane, tene phaLone, tathA puNyadaye-mAnava zarIra meLavIne pApAsakta banI zuM zuM nathI karatAM te batAvavAno che. jethI pApabhIrutAnI prApti thatAM mAnava, bIjA mAnavone mitra banavA pAme. kemakebIjA sAthenI mitratAnA mULamAM zrImaMtAI, sattA, rUpavattA, ke bolavA-cAlavAnI hoMziyArI kAma AvatI nathI, paNa pApa vinAnuM jIvana, cauryakarmanI bhAvanAne abhAva Adi ja kAma
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 255 Ave che, AvA prakAranI mitratA ja bhavabhavAMtaramAM paNa kAme Ave che ane sahAyaka bane che. - te cora leke dhana meLavavA mATe atyanta lukhya hevAthI, sAmevALAonA gAma-je sthAnamAM rahetAM, prApta thayelI buddhi ane guNene kramazaH hAsa thAya tene gAma kahevAya che. Akara-jyAM lavaNa-patthara-suvarNa Adi dravya jamInamAMthI nIkaLatA hoya tene Akara kahe che. nagara-jyAM koI paNa jAtane rAjya Tekasa levAtuM nathI te nagara che. beTa-je gAmanI cAre tarapha dhULane kile hoya te beTa che. kabUTa-jemAM vasati bahu ja theDI hoya. maba-jenI AsapAsa bIjA keI gAma letA nathI te maDaMba kahevAya che. droNamukha-je gAmamAM praveza ane nirgama mATe jaLasthaLa baMne mArgo hoya, pattana-jyAM badhIya vastuo sulabhatAthI maLI zake te pattana che, zahera che. Azrama-jyAM tApasane samUha rahetuM hoya che. nigama-jyAM nigamo-vyApArIo rahe che. janapada-jema rAjasthAna, saurASTra, mahArASTra, gujarAta, Adi dezone janapada kahevAya che.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 * zrI praznavyAkaraNa sUtra upara pramANenA 11 sthAnamAM rahenArA, zrImaMtane luMTI lenArA hoya che ane avasara AvyuM te sthAnene Aga dvArA bALI paNa nAkhe che. cerI karanArAo kevA hoya che? (1) sthira hRdayA-cerI karavA mATe temanuM hRdaya sthira arthAt nizcala hoya che. cerI karavI amArI khAnadAnIne dharma che, tema samajIne pitAnA cauryakarmamAM aDaga hovAthI, game tevI paristhitimAM paNa teo corI karavAnuM cUkatAM nathI. pUrva bhavanA nIca gotra ane kama khAnadAnInA azubhatama karmone bhAre mAthA para laIne avataranArAo, maravA-mAravA taiyAra raheze paNa cerI karyA vinA rahevAnA nathI. sAmevALAnI kaI paNa vastu temanI najaramAM Ave tene hAtha cAlAkIthI paNa caryA vinA temane cena paDatuM nathI. (2) chinnalajajA-cerI karavAthI temanAM hRdaya ja kALA patthara jevA thaI gayelA hevAthI temane jAti-kuLa, mAtApitA ke bIjA koInI paNa zarama naDatI nathI. arthAt sarvathA bezarama banelA hoya che. kemake nIca kuLamAM janmelAomAM prAyaH karI lajajA hevAne saMbhava ocho hoya che. (3) banTigrahagrahAzca-jIdagIbhara jeoe pArakAnA pUjA-pATha-lagna-hema Adi kAvaDe kaMika mAyA bhegI karI heya temane paNa athavA avasara Avye temanI gAyavAcharaDAo-bheM-uMTa Adine paNa haraNa karI jAya che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 257 cerI karavAvALAone kayAreya khyAla nathI AvatuM ke A bicAre brAhmaNa, bIjAonA stuti-pATha karI paise meLave che, te temane luMTavAthI mane ko phAyade? paraMtu cerI karavAnA svabhAvavALAone A pavitra vicAra Avate na hevAthI pArakAne luMTavAne svabhAva ja temane dharma che. (4) dArUNamati-temanI buddhi atyaMta dArUNa, kaThora, pApamaya, kUra hovAthI jIvana jIvavA mATe bIjA saraLa mArgo hovA chatAM paNa teo potAnA svabhAvathI lAcAra hevAnA kAraNe sAmevALAnuM kAsaLa kADhIne paNa temanA ghare cerI karavI, Aga lagADavI, temanA bALabaccAMone mArakUTIne yamanA atithi banAvavAmAM temane AnaMda Ave che. (5) niSkapa-gherAtighera kRtya karatAM, temanA manamAMthI kRpA-dayA-mAnavatA-lagabhaga samApta thaI gayA hoya che. A kAraNe temane vicAra karavAno paNa avasara rahetuM nathI kepUrvabhavanA AcarelA pApakarmothI A bhavamAM sarvathA nindanIya tathA hiMsaka kAryo karavA paDe, tevI jAti-kuLamAM huM janme chuM ane A bhavamAM paNa corI karavAnuM cAlu rAkhIza te AvanArA bhAmAM mAruM zuM thaze? AvI rItanA vicArazUnya banelA teo DI ke ghaNuM, sacitta ke acitta, zaheramAM ke gAmamAM, garIba ke zrImaMta hAthamAM Ave temane luMTyA vinA rahetA nathI. (6) svajanaghAtaka-A saMsAramAM bhalA mANasanI jema burA mANasonA paNa maMDaLa racAI gayA hoya che. bhalA
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 * zrI praznavyAkaraNa sUtra mANase eTale parahitanA kAryo karavAvALAonA maMDaLamAM ekeya kharAba tatva hotuM nathI, jyAre burA eTale parahitanAzaka mAnavenA maMDaLamAM ekeya sArUM tatva hotuM nathI. racAtA pratyeka maMDaLanI vyavasthA mATe ghaDAyelA kAyadAo pratye temanA membarane mAyA paNa hoya che, jethI pitAnA kAyadAethI viparIta cAlanArA svajanene paNa mArI nAkhatAM corane dayA AvatI nathI. samajavuM saraLa banaze ke, pApI mANasa ja pitAnA pApa pratye zaMkAzIla hovAthI sAmevALAne zatru mAnavAnI utAvaLa karatAM vAra lAgatI nathI, tenA kAraNe vacce AvanArA svajanene paNa yamanuM ghara dekhADI de che. (7) gRhasandhi-arthAt pArakAnA gharanI bhIMta, vADa, phATaka Adine tevI rIte teDI mAre che, jethI game tyAre paNa tenA gharamAM, khetaramAM ke vADImAM, praveza karI sAmevALAnI corI karI zake athavA vizvAsue tene tyAM dhana, dhAnya ke AbhUSaNe mUkyA hoya, temAM tevI rIte goTALe karaze jethI tenI badhIya mAlamattA ceranA gajavAmAM AvI zake. bheLaseLa, vyAja ke vyApAranA geTALAo karIne sAmevALAne vizvAsaghAta karavAmAM paNa teo huziAra hoya che. dharma saMjJA ke samajJAnanI saMjJA mudala temanAmAM na havAnA kAraNe corI karavI pApa che" A zabdo paNa sAMbhaLavA mATe teo taiyAra nathI. sArAMza ke-cauryakarmane teo choDI zakatA nathI. mATe ja AkhI jIMdagImAM corI karavAnA sAdhane, sahAya vagerene meLavatAM rahe che. koNa zrImaMta che?
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 259 mAlamattA kyAM mUke che? tijorInI cAvIo kyAM rAkhe che ? temanI uMgha kevI che? madhyarAta kyAre thaze? AvA vicAromAM masta banIne bapore uMghatA hoya che ane rAte jAgatA rahe che. corI karyA pachI pakaDAI javAnA bhaye teo ramazAnabhUmimAM, tUTyA gharomAM, avAvarA paDelA makAnamAM saMtAIne divase pUrNa kare che. smazAnanuM varNana karatAM sUtrakAra sudharmAsvAmIjI pharamAve che ke-jemAM moTA jADA lAkaDAo para maDadAne mUkI bALavAmAM Ave te cittAo baLatI-saLagatI dekhAya che, maDadAonA lehI, vALa, hADakAo Adi vikharAyelA paDyAM che. sArI rIte nahi baLelA maDadAne bahAra kheMcI kADhanArA kUtarAo jyAM bhamatAM ja hoya che tathA maDadAne lehI-mAMsa khAIne jemanAM meDhA kharaDAyelA che tevI DAkaNothI bhayaMkara, ghuvaDethI bhayAnaka, vetAla tathA pizAce jyAM khaDakhaDa hasI rahyAM che, tevA smazAne jyAM marelA, ardha baLelA, maDadAenI durgadha AvatI hoya tevA sthAnamAM ce chupAIne rahe che. vAgha-varU jevA janAvara heya tevA vanavagaDAomAM care saMtAI saMtAIne jIvana pUrNa kare che. khAvA-pIvAnA phAMphA, kuTuMbIone viyega, lukhA-sukA roTalAenuM bhajana, aDadhA bhUkhyA, chevaTe maDadAnA mAMsanuM ke kaMdamULAdinuM bhajana karI bahu ja muzkelIthI jIvana jIvanArA hoya che. gharanA putra parivAra sAthe dharAIne bhejana karI zakatA nathI. tethI temanI jIvanI azAMta-pApamaya ane astavyasta ja rahevA pAme che. yaza-kIti vinAnA, temanuM nAma sAMbhaLatAM ja bIjAone
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 % zrI praznavyAkaraNa sUtra kaMpArI chuTe tevA, Aje kayA gAmamAM, kone tyAM dhADa pADavI tevA manasubAvALA, gAmanI bahAra pitAnI maMDaLI sAthe masalata karanArA, ghaNAonA mATe khataranAka, zarAbapAnamAM mazagUla banelA cere haMmezane mATe bhejAphATa ja hoya che. satI-satA tathA sAdhujanone hasanArA ane marIne teo narakanA mahemAna banavA pAme che. cerI karyAnuM phaLa zuM che? : - khetaramAM nAkhelI kerInI goTalI ke bAvaLanuM "bIja', samaya pALe phaLaprada banyA vinA rahetA nathI, tevI rIte game tevA AzayathI ke kAraNothI karelA, karAvelA ane anumodelA pApa paNa pitAnuM phaLa dIdhA vinA rahevAnA nathI. jIvamAtranA jyAre jyAre adhyavasAye badalAya che, te samaye rAga-dveSa, kAmavAsanA, krodhAdi kaSAya, pramAda ane aviratinA phaLa svarUpe AtmAnA cikAsamaya pradeza para ATha prakAranI karma vagaNa caMcyA vinA rahetI nathI. temAMthI keTalIka utkRSTa rUpe ane keTalIka jaghanya ke madhya rUpe hoya che. mATe abAdhAkALane cheDI jyAre temane paripAka thAya che, tyAre AtmAnI mAnasika ane vyAvahArika paristhiti paNa tevA prakAranI thavA pAme che. ane karmo udayAvalikAmAM praveza karI phaLe mukhI bane che, tyAre tevAM tevAM aniSTa phaLane bhegavavAnA bhAgyamAM rahe che. mATe ja jaina zAsana kahe che ke karmone kartA ane bhaktA jUdA jUdA nathI paNa Atma pite ja che. kelase khAnAra eka heAya ane kALuM huM bIjAnuM thAya tevuM keIe joyuM
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 261 nathI, jevAtuM nathI ane javAze paNa nahi, A kAraNe ja karmone bhAre mAthA para laIne pharanAro AtmA ja manuSyabhavathI bhraSTa thaIne narakAdi gationI yAtrA kare che ane jeo devapUjA, guru sevA, svAdhyAya-saMyama-dAna ane tapanI ArAdhanA kare che, teo manuSyAvatAranI mAyAno tyAga karI devakane prApta kare che. bIjA ghaNAM ghaNAM ja sAthe vaira-virodha-TaMTA kisAda karAvanAra cauryakarma (adattAdAna) hovAthI te pApa ja che. mATe tenA phaLe paNa corI karanAra, karAvanAra, tene mAla saMgrahanAra, cerane madada denAra, Adine bhegavavA paDe che, je nAnuM baccuM paNa jANI zake, tevI sIdhI ane sAdI vAta che. AvI sthitimAM "AtmA karmone kartA nathI tevA siddhAntane jADI buddhivALA paNa mAnI zake tema nathI te pachI sahRdayane zI rIte manAvAze? AtmA zuddha-buddha-niraMjana-nirAkAra che te vAta sAcI hovA chatAM paNa atyAre te badhAya vizeSaNe kevaLa sattAmAM ja paDelA che. tethI tene zuddha-buddha kahI zakAya nahi. AthI jJAnAvaraNIyAdi karmonA kAraNe, pApAcaraNanI Adata, kuTeve, gaMdI ceSTAo maTI zakatI nathI. tevI rIte cAritra mehanIya karmanA kAraNe paNa pitAnI zuddhi, pite ja karavA mAMgatA nathI. tyAre eka bhavamAMthI bIjA ane bIjAmAMthI trIjA bhavamAM, chevaTe cerAsInA pherA karavAnA sarvathA anivArya che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 * zrI praznavyAkaraNa sUtra cera kevI kevI rIte phaLa bhogavaze? sUtrakAra pote ja te cerI karyAnuM phaLa vistRta tathA anubhavagamya nIce pramANe varNana kare che. jyAre rAja purUSa (sipAIo)nA hAthe paradhanane coranArAo sapaDAI jAya che, tyAre polisa ceka para laI jaIne uMDe uMDe mAre che, doraDAthI bAMdhe che, kedakhAne nAkhe che, deraDAthI bAMdhIne AkhA gAmamAM temane pherave che. tyAra pachI guptacarene seMpI de che, jeo pahelA te temane mIThA ane kemaLa zabdathI, pachI dhIme dhIme kaDaka zabdothI, chevaTe keraDAonAM mAra mAre che. nirdaya banelA keTavAle, phejadAre te cerane atyaMta gaMdA, kaDavA, karkaza zabdathI gALo bhAMDe che ane dhAkadhamakIthI DarAve che. gaLAmAMthI pakaDIne temane cAre bAju pherave che. te samaye cora trAhimAma trAhimAm'nI rADa pADe che ane jelare temane jelamAM dhakelI mAre che. tyAM paNa samaye samaye cAbukenA joradAra phaTakAo, taDakAmAM ubhA rAkhavA tathA temanA mAtA pitAnA nAmanI bhuMDI gALe temane khAvI paDe che. tema chatAM paNa era pitAne aparAdha na kahe te temanA baMne pagane lAkaDAnA banelA heDamAM (Cross) nAkhIne lekhaMDanI majabuta sAMkaLathI bAMdhI de che, tyAM ghaNA lAMbA samaya sudhI eka ja Asane ke mudrAmAM temane besI javA sivAya tathA kapALa para hAtha mUkIne dhrusake dhrusake revA sivAya bIjo mArga nathI. tyAra pachI keraDAnA cheDe bhAra mUkela hoya tene athavA cAmaDAnI ke lekhaMDanI sAMkaLa ceranA gaLAmAM,
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 263 hAthamAM hAthakaDI, pagamAM beDI tathA bIjA prakAre paNa hAtha paga jakaDAI jAya tevA baMdhane bAMdhe che, je atyaMta trAsajanaka hoya che. kamabhAgI cera leke Aje paNa jelamAM anubhava karI rahyAM che. cerI karavAnA vizeSa phaLa kyA che? vastu tatvane jaghanya(saMkSepa)thI ane utkRSTa (vistAra)thI kahevAnI paddhati sudharmAsvAmI pAse eTalA mATe hatI ke teo kevaLajJAnanA mAlika hatAM. jeghanyatama jJAna nimedavatI jIne ane utkRSTatama jJAna kevaLI bhagavaMtane hoya che. tene hADavairI kevaLa jJAnAvaraNIya karma che, te jyAre utkRSTatama tapazcaryArUpI agnimAM baLIne khAkha thAya che tyAre kevaLajJAnanI prApti thAya che. saMsArabharanA badhAya jJAnanI carama sImA kevaLajJAnamAM samApta thAya che. mATe te kevaLa, AvaraNa rahita, utkRSTa ane nirapekSa hevAthI saMsArane ekeya bhAva kevaLajJAnane mATe ajJAta nathI. A kAraNe ja kaI paNa dravyane paryAya, jIvanI gati-Agatine aMtima nirNaya kevaLI bhagavaMte sivAya bIjA koInI pAse hotuM nathI. he jabU! samavasaraNamAM besIne arihaMta paramAtmA zrI mahAvIra svAmI pAsethI je meM sAMbhaLyuM te tane saMbhaLAvuM chuM. ke-jelara (sipAIo) te cerane, jenA dvAra cAre bAjuthI baMdha hoya tevA lokhaMDanA pAMjarAmAM bheMyarAmAM temane keda karI le che. bhayaMkara aMdhArAvALA kUvAmAM paTakI de che.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 * zrI praznavyAkaraNa sUtra kArAgRhamAM rahelA lekhaMDanA ke lAkaDAnA khUMTA sAthe bAMdhI de che. gADAnA cakra (paiDA) sAthe majabuta bAMdhIne jamIna para te cerane mUkIne gADAne calAvatAM tenuM zarIra paNa jamIna paranA kAMkarA ane pattharAo sAthe ghasaDAtAM ghasaDAtAM lehIluhANa thaI jAya che ane cIsa pADavA lAge che. gaLe jADA deraDA bAMdhIne thAMbhalA sAthe bAMdhe che. baMne page doraDA bAMdhIne jhADa para uMdhA laTakAve che, gaLAmAMthI pakaDIne ceranuM mAthuM TheTha chAtI sudhI meDI nAkhe che, jethI ceranA hADakA kaMpI jAya che, temane vAraMvAra uThabeza karAvIne herAna kare che. pANIthI bhIMjAvelI cAmaDAnI deraDI temanA mAthe tANIne bAMdhe che. be paga ( TAMTIA) eTalA badhA pahoLA kare che jethI kaIka samaye te phATI paNa jAya che. temanI sAthaLa para ane gudA(maLa mArga)bhAga para kASTha bAMdhI de che. tapovelA saLIAothI cArane DAma de che. tathA garamAgarama se temanA zarIranA amuka amuka bhAgomAM ghusADI de che. lAkaDAne chelI nAkhanArA vAMsalAthI temanA zarIra chele che, temanA nAka-AMkha ne moDhAmAM tIkhA tamatA maracAne pAuDara nAkhavAmAM Ave che. A pramANe hajAre prakAranI pIDA temane ApavAmAM Ave che, te sipAIe coranI chAtI para khUba ja vajanadAra lAkaDAnI gheDIne Ama tema pheravatAM, temanA hADakA, pAMsaLA tUTavA lAge che. tyArapachI temanI chAtI-piTa tathA bIjA bhAga para lekhaMDanA DuMDA mAre che. ane basti pradeza(gudA ane liMga)ne khUba ja jorathI phaTakAre che. tene nirdaya rUpe dabAve che, tyAre
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 265 nAraka nI jema vedanA bhagavatA hoya tema lAge che. cerI, dhADa, luMTa ane khunAmarakI dvArA mahA pApane upArjana karelA corane yamarAja jevA sipAIe lekhaMDanA, cAmaDAnA dhAriyAnA ghA karI temane herAna parezAna karavAmAM temane paramAdhAmIenI jema khUba ja majA Ave che. samaya badalAtA DayuTI para AvelA bIjA sipAIe thappaDa, muThThI, lAta ane keraDAothI mAre che, tyAre te bicArAonI cAmaDI paNa laTakatI thaI jAya che. AvI bhayaMkara yAtanAone bhegavatAM temanI laghuzaMkA ane vaDIzaMkAo paNa buddhadevanA kSaNika vAdanI jema adazya thaI jAya che. core kevA hoya che? ane zA mATe corI kare che? Arya sudharmA svAmIe kahyuM ke, he jagga! nAnI moTI corI karavAnI AdatavALA mAnavAmAM pUrvabhavane pAjodaya ane A bhavamAM jJAna tathA viveka saMjJAne abhAva hovAthI mana ane Idrine koI kALe paNa kAbUmAM rAkhI zakatAM nathI. mATe temanA bhAgyamAM indriyanI gulAmI nakArI zakAya tema nathI. devadurlabha manuSyAvatAramAM sauthI prathama ane sauthI vadhAre pApa IndriyenA bheganuM hoya che. mAnava zarIra sAthe lAgelI athavA pitAnA puNya ane pApanA bhagavaTA mATe prApta thayelI indriye paugalika hoIne rasanendriyane khArA, tIkhA, mIThA, khATA padArthonI, spazendriyane uSNa, zIta, mRdu, karkaza, bhArI, haLavo Adi padArthonI, cakSurindriyane kALA, dhaLA, lAla, pILA raMgane jovAnI, zravaNaIndriyane managamatA
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra zabda, gIta, bhajanIyAone sAMbhaLavAnI tathA nAka Indriyane sugaMdhI vagere padArthonuM AkarSaNa rahe te mAnI zakAya tema che, paraMtu te te padArthonI prApti saune mATe sulabha hatI nathI. AvI sthitimAM mAnavenuM mana pArakAnI mAlamatA, sI, yuvAna putrI Adi upara kharAba bane che. karma saMge tenI prApti thAya te tene hamezAne mATe pitAnI banAvavA mATe paise, vastro, AbhUSaNa kyAMthI lAvavA? tyAre cerI karavA tarapha prasthAna karavAno nirNaya levAno rahe che. parastrIone ane temanI rUDI rUpALI kanyAonA bhega vilAsene mATe atyaMta Asakta banele mAnava temanA madhura mIThA gIte, temanI sAthe vAta karavAnA prasaMge, temanI sAthe hoTalamAM besIne vAtenA taDAkAo uparAMta temane bheTanuM ApavA mATe raMga-beraMgI sADIo, blAujha, ghaDiyALa, parsa, papha pAuDara, lIpasTikanI DabI tathA kAjalanI DabIonI kharIdI karyA vinA kyo mArga? paraMtu pitAnuM manIbega kamajora hoya tyAre bIjAonI corI karyA vinA bIje upAya kyo? A kAraNe ja temane cerInA dhaMdhAmAM utaravAnuM rahe che. temanAM jIvananA aNuaNumAM mehakarmane naze be maryAdA hevAthI temAM bebhAna, beImAna ane bezarama banelA ja khAnadAnI dharmane tyAga karI pharI pharIne mehakarmanA andhakAramAM aTavAI jAya che. tyAre ? - parase utAryA vinA pArakAnI zrImaMtAIne svAdhIna karaze.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 267 jenI nokarI kare che, tyAM namakaharAma banIne game te rIte paNa zeThane khADAmAM utArI deze. zeThanI ophisamAM besIne paNa pitAne khAnagI dhaMdhe karaze tathA ophIsamAM sAthe kAma karavAvALI bahenanI AMkha coraze. zAka-bhAjIthI laIne bIjA paNa hisAba kitAbamAM goTALA karaze. mAlikane pUchyA vinA ephIsanI ghaNI vastuonI corI karaze. je AgaLa jaIne maTI cerIonuM mULa kAraNa bane che. jenAthI sparzendriyane bhaDakAvavAmAM Ave tevI parastrIomAM, kanyAomAM, sahapAThanIomAM, temanuM mana lubdha bane che tyAre game te nimitta ubhuM karIne temanA sparza pratye jhaMkhanA rAkhe che. ane te kAryo paisA vinA banatA nathI. mATe cerI karavAne raste ja zeSa rahe che. pArakAnuM dhana kAcA pArA jevuM hevAthI corI karIne, dhADa pADIne, vizvAsaghAta karIne, tela-mApa ke vyAja vaTAvanA jUThANuthI meLavelA dhanane vAparavA mATe bIjo mArga prAyaH karIne na hovAthI parastrIramaNa, zarAbapAna ane jugAra AdinA vyasane lAgu paDyA vinA rahetA nathI. mATe ja sUtrakAra kahe che ke-tevA prakAranA vyasanemAM rahelA jIvone cauryakama dvArA meLavelA dhanane pharI pharIthI pApa mArge nAMkhavAmAM Ave che. tema chatAM kadAca parastrInI prApti sulabha
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 * zrI praznavyAkaraNa sUtra banavA na pAme te tRSNAnA mAryA teo rAta-divasa saMtapta rahe che, phAphA mAre che, duHkhI bane che. atRpta vAsanA ja mahAduHkha hovAthI temane zarAbanA nazAmAM paDyA rahevAnuM thAya che. athavA pUrvabhavanA pApa tathA zApanA kAraNe napuMsakatva prApta thayeluM hovAthI paNa temanI vAsanA atRpta ja rahe che. AvI paristhitimAM pharIthI teo jyAre pakaDAI jAya che, tyAra sipAIone paNa temanA pratye dhRNA utpanna thayA vinA rahetI nathI. pariNAme joradAra phaTakA mAre che, temane vadha kare che, majabuta sAMkaLethI temane bAMdhe che ane mRtyu samIpe paNa laI jAya che. cerane pakaDyA pachI paNa te sipAIo temanA piTanA uMDANamAM utarIne paNa cArI saMbaMdhInI vAtane meLavavA prayatna kare che. miThA vacane chevaTe kaDavA vacanethI paNa tene manAve che ane na mAne te pa-25 sipAIo bhegA thaIne netarara lAkaDIthI, meTA DaMDAthI, lekhaDa maDhelI lAkaDIo paNa mAre che. jethI te bicAre adhamuA je thaI jAya che. jaina dharma sUkSmAtisUkSma hovAthI karaNa, karAvaNa ane anumodana sarakhA phaLavALA hoya che. A kAraNe ja ceranA sAta prakAra paDe che. (1) cAra-cerI karanAra pite ja. (2) caurApaka corI karanArane bIjI vastuo lAvI Ape te.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 269 " (3) maMtrI-AgaLa pAchaLane vicAra karyA pachI gerene saMmati Ape che, eTale ke-tame jAo, zakuna sArA che, te bAjunA mArge jaje, ItyAdi. (4) bhedajJa-Aje amuka lattAmAM, amuka makAnamAM jaje ane ghara mAlika sUte hoya tyAre makAnanI bAjuthI upara caDajo ane bolyA cAlyA vinA amuka kabATamAMthI AbhUSaNe uThAvI leje. (5) kANakakrayI-cArela mAla-jhaverAta Adine sastA bhAve lenAra. (6) annada-pitAne ghare besADIne, khAvA-pIvAnuM ApanAra. (7) sthAnaprada-DA divasa mATe cArane pitAnA ghare saMtADI de che. matalaba ke, cerI karavI, bIjA pAse karAvavI, karanArane sahAyaka banavuM. A traNe prakriyAmAM cauryakarmanA bhAva spaSTa dekhAI rahyo che. bIjI rIte paNa cora aDhAra prakAre hoya che. TIkAkAra zrI abhayadevasUrijIe eronI 18 prakAranI saMkhyA kahI che. 1. bhalana-eTale corI karanArAonI jamAta sAthe aMdarakhAnethI maLI javuM, ane bahArathI jUdA rahevuM, te bhalana che. athavA bahArathI zAhukAra tarIke chApa rAkhavI ane
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra70 % zrI praznavyAkaraNa sUtra aMdarathI dANacorIne vyApAra je rIte vikAsa pAme tema vartavuM te bhalana che. 2. kuzala-cerI karavAvALAone temanA sukha-duHkha mATe pUchatAM rahevuM ke-tame ThIka che ne? A vakhate jarA dhyAna rAkhIne paradezane mAla vadhAre lAvaje, tamane pahelAthI kaMI joItu kAravatuM hoya te kahetA raheje. Ama sukha-duHkhanA khabara kADhavA eTale ADakatarI rIte cArane pretsAhana ApavuM. 3. tarjA-cera maMDaLInA AgevAna sAthe amuka prakAranA saMketanA zabdo, IsArAo, hAthanA AMgaLAnI ceSTAo vagere nakkI karI levA ane samaya Avye IzArAthI te corene sAvadhAna karI levA athavA cerIne lAvela mAla kyAM utAra vagerenI jANakArI ApavI. 4. rAjabhAga-sAmenA vyApArI sAthe saMbaMdhita thaIne mAlanuM bIla ochuM banAvavuM jethI rAjabhAga(jakAta)mAM phAyado thAya. athavA pAMca-dasa sagAonA nAme bIla banAvarAvavA jethI kAyadAmAMthI chuTake thaI zake athavA peDhI, ophIsa, phekaTarI eka ja hoya paNa temAM pAMca-dasa khAtA jUdA judA nAme paDAvavA ke pADavA jethI InkamaTekSa, selaTekSanA ophIsarothI bacavAnuM saraLa bane ityAdi kAryomAM corI chupAyelI ja hoya che. pa. avakana-cerI karavA cera jaI rahyo hoya te samaye khabara hovA chatAM paNa upekSA karatAM kahevuM ke "jA jA AvA
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 271 khoTA dhaMdhA kare che. AvI bhASAnA mULamAM pote (belanAre) te cera sAthe maLe che, paNa zeTha ke ophisarane aMdhArAmAM rAkhIne kahe che ke " atyAre sarakArI mANasone khabara paDI gaI che, tethI A samaye corInA mAla para dhyAna rAkhavA jevuM nathI." Ama kahI pate parabAreja keIne khabara na paDe tevI rIte corane mAla pitAne kabaje karI le che. tene naphe potAnA gajavAmAM sarakAvI de che. zAstrakAra AvA dhaMdhAne paNa cerI kahe che. 6. amArgadarzana-enI pAchaLa rAjAnA ArakSake paDyAM hoya, ane ApaNe jANatAM hoIe ke re A tarapha cerI karavA gayA che, paNa temane bacAvavA mATe ke ArakSa kothI temane surakSita rAcavA mATe kahevuM ke "ame carone joyA nathI" athavA te avaLI dizAnuM nAma kahevuM jethI viparIta dizAmAM sipAIo doDAdoDa karatAM rahe, teTalAmAM te corInuM kAma patAvIne core paNa surakSita sthAne pahocI gayA hoya che. AvI rItanA vacana vyavahAranA mULamAM adattAdAna spaSTa dekhAI rahyuM che. 7. zayyA-cara leke pitAnA sthAnathI AvI gayA hoya, paNa jenA ghera cerI karavAnI che te mAlika haju bajAramAM che, pitAne vyApAra patAvIne 2-4 kalAke ghera jaze teTalA samaya mATe temane pitAnA ghare, dukAne, vakhAre ke kArakhAnAmAM sUvA-uThavA mATe pathArI, bIDIo, cA-pANI tathA nAsta karAve che jethI teTale samaya ArAmathI pasAra thaI jAya che.
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra 8. padabhega-corI karIne relI mAlamattA sAthe re Ave che ane rastAmAM temanA pagalAM paDe che, tene sipAIo jANI na zake te mATe temanA pagalAM para gAya-baLada Adi pazuone calAvavA jethI sipAIonI dADha gaLavA pAme nahi tathA cerone sipAIone bhaya batAva jethI mAlamattA pitAne tyAM mUkI jAya, phekI jAya. pAMca-dasa divase cera ane zeTha mAlane tapAsavA bhegA thAya che, te pahelAM te zeTha sAhebanI hAtha cAlAkInA kAraNe jhaverAtamAMthI sAcA hIrA, metI, suvarNa vagerenA sthAne nakalI hIrA motI mUkAI gayelA hoya che. phaLasvarUpe enA hAthamAM be cAra divasanI khIcaDI ke lukhA peTalA rahe che ane pApane joradAra bhAre mAthA para rahevA pAme che. .. !! - 98 vizrAma-samaya pasAra karAvavA mATe ane khavarAvI pIvarAvIne temane pAkA vizvAsamAM levA mATe pitAnA ghare ja temane Azraya Apa, te vizrAma kahevAya che. zayyAnA bhedamAM tenI vyavasthA bIje kyAMya karI zakAya che, jyAre vizrAma te pitAnA ghare ja karAvavAnuM hoya che. 10. pAdapatana-dharma ane mokSa purUSArthane aMza paNa jyAre jIvanamAM nathI te tyAre artha ane kAma purUSArtha ja zeSa rahevA pAme che. tenAmAM sarvathA aMdha banelA mAnavane, ke AMkhanA palakAre parase utAryA vinA zrImaMta thavAnI bhAvanAvALA mAnavane, devadarzana, pUjA, saMtasamAgama, japamALA, tapa-tyAga, dAna-ziyaLa, popakAra Adi ekeya
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 273 kAryamAM rasa muddala hotuM nathI ane jyAMthI pitAne svArtha sadhAya ke zrImaMtAImAM vadhAro thAya tevA progrAmamAM dharma patni, putra AdinI bimArImAM bedarakAra rahIne paNa sauthI pahelA bhAga leze. gAmaDAomAM jaze, corane maLaze, temane bIDI sigAreTa pIvaDAvaze, haTalamAM laI jaze, khavarAvIne temane prasanna karaze ane chevaTe vizvAsamAM levA mATe temanA page hAtha lagADIne paNa kaheze ke-"atyAre rAjanIti avaLA mAge gayelI hovAthI cerInA kAmamAM jhaMpalAvavA jevuM nathI, sarahadanA sipAIone tathA AvakaverAnA mANasone bhaya vadhI gaye che, tema chatAM bhaya jevuM dekhAya te mArI dukAnanA pAchalA mArge AvIne mAlanA baMDale phekI jaje, te mATe mArA pratye kaI jAtane avizvAsa rAkhaze nahi, tamArA mAlane mArA mAlamAM bheguM karyA pachI, jayapura-amadAvAdamuMbaI-lakhanau ke dilhInA guptacare kadAca Avaze te eka Tebala para besADIne zarAbanI beTele temanuM svAgata karaze. tAja mahela hoTalamAM temane jamADIza, AgatA svAgatAmAM khAmI rAkhIza nahi, jethI mAlane AMca Avaze nahi. mATe ratimAtra ciMtA karyA vinA mAruM mAnI leje. chevaTe 5-25 bhagavAnanA segana khAze, pitAne gaLe hAtha lagADIne vizvAsamAM leze. A badhA kAryomAM artha ane kAma purUSArthamAM keTalI zakti rahelI che te sApha dekhAI rahyuM che. AsanadAna-cAra leke prasanna rahe te mATe teo jyAre bajAramAM Ave tyAre temane Asana, khusI, sAdaDI, zetaraMjI
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra vagere besavA mATe ApavI te AsanadAna kahevAya che. samajAya tevI vAta che ke, artha ane kAmane rasiye te baMnemAM keTale badhe jAgRta rahe che. artha eTale-paisA kamAva, surakSita rAkhave, vadhAre, ghaTavA na deve, ceranI najara nA paDe tevA sthAne rAkha, amuka dravya ane AbhUSaNa kyAM saMtADyAM che tenI mAhitI gharanA meMbarone paNa na ApavI te artha purUSArtha che. kAma eTale--zarIra ane indriye sArI ane zasakta rahe, rUparaMga vikasita thAya, temAM vadhAre thAya, papha-pAvaDara AdithI caherAnI camaka-damaka banI rahe, vijAtIya (purUSane mATe strI ane strIne mATe purUSa)nuM AkarSaNa thAya te rIte apaTuDeTa rahevuM ityAdi prakAre raheNI karaNa rAkhavI te kAma purUSArtha che. mAnava jyAre pitAne dharma-khAnadAna, pUrvabhavIya satkarmo, jJAna, vijJAna Adine bhUlI jAya che, tyAre tene adharma-pApane mArga, khAnadAna virUddha AcaraNa rAkhavuM, satkarmomAM ghaTADo karatAM jevuM, jJAna-vijJAnanedarUpaga kare. te uparAMta mahApuNya kameM maLelI bharajuvAnIne prAraMbha kALathI ja pApamArge vALavI ItyAdi karmomAM tenuM mana prasthAna kare che. te samaye mitrone sathavAre paNa te ja maLI Ave che, ke meLavavAmAM Ave che, jethI te te karmone karavA mATe paisAnI AvazyakatA nakArI zakAya tema nathI. AvI sthitimAM teo eronI sAthe mitratA rAkhe ane samaya Avye tene satkAra kare te mAnavAmAM Ave tevI hakIkata che.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 275 arihaMtanA zAsananI eTale temanA prarUpelA sthaLa adattAdAna viramaNavratanI avahelanA ke AMkha miMcAmaNA jyAre karavAmAM Ave che tyAre ja zAsana virUddha kAryo karavAmAM kevaLa paisA-paisA ane paisAnI AmadAnI sivAya bIjuM ekeya lakSya temanuM rahetuM nathI. tene khabara che ke sAme vALe cera che, tene vyApAra-dharma ke vyavahAra rAjya virUddha che te paNa temanAthI be paisAno phAyado thato hoya te temane satkAravA, mAnapatra devuM, samAja vacce temanI birUdAvalI gAvI vagere kAryo karavAmAM sAkSAt ane paraMparAe cauryakarmanI anumodanA tathAkArita de rahelA hevAthI jaina zAsana temane cera ja kahe che. 12. gepana-amuka samaya pasAra karavA mATe cArane chupAvI devAmAM AvyuM hoya, te paNa bIjAone kahevuM ke te cera mAre tyAM nathI. vadhArAmAM kahevuM ke "huM te kelasA ke lAkaDAne vyApArI hovAthI mAre ane cerane ze saMbaMdha? cAra cerI kare te hIrA bajAra, motI bajAra, suvarNa bajAra ke cAMdI bajAramAM rakhaDate hoya che, mAre tyAM zA kAraNe Ave? " Ama kahevuM te gopana che. 13. khaMDakhAdanacerI karIne mAlamattA sAthe AvelA ene miSTAnnapAna khavaDAvavA mATe TI-pATae geDavavI ItyAdi kA khaMDakhAdana kahevAya che. sArAMza ke corI karavA vALAonI sAthe jamavA besavuM temAM paNa cauryakarmane doSa lAge che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra 14. meharAjika paiso kamAvavAnI dhUnamAM mAnava jyAre lebhAdha bane che, arthAta piTa bharAI gayA pachI paNa paTArAene bharavAne lebha jyAre rAkSasanI upamAmAM praveza kare che tyAre pitAnA bhaNatara-gaNatara, phAMkaDI aMgrejI bhASA, phArasI bhASA, saMskRta-prAkRta bhASAnA sUkto belavAnI chaTA dvArA corene jUdI jUdI rItanI salAha Apate rahe che. te A pramANe - atyAre te gAmanA dariyA kinAre sarakAre nAkAbaMdhI karI che ane pilI nI cekI majabuta karAvAI che, mATe tamAre jahAja mArge vALI deje ane te bAju mArA mANasanI nAvaDIo jenA para amuka nizAna che temAM pika karelA baMDalene utArI deje, utAvaLathI kAma patAvaje, pachI mArA mANaso te baMDane nAvaDImAM chupAvIne upara mAchalA, mAMsanA TopalA tathA maraghA-batakAnA karaMDIo mUkI deze." ItyAdi prakAre cArane salAha sUcanA karavI. 15. corane hAtha-paga devA mATe sAbu ane garama pANI ApavuM tene padma kahe che. 16. bhejana banAvavA mATe prAImasa, sagaDI, gesa ApavA tene agnidAna kahe che. 17. pANa AdinI vyavasthA karavI te udaka dAna. 18. ane cerIne lAvelA mAlane meDA upara mukAvavA mATe deraDA ApavA.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 277 upara pramANe coranA 18 prakAro batAvavAmAM AvyA che. teo sapaDAI na jAya te mATe jaMgalamAM jIvana pUrNa kare che. kaI samaye temanA hAtha-paganA AMgaLA paNa kapAI jAya che. pANInA abhAvamAM tarasyA rahe che, pAchuM-pAzuM karatAM marI paNa jAya che. vastro sAva phATI gayelA hovA chatAM bIjA kharIdI paNa zakatA nathI. pakaDAI gayA pachI rAjA tene mArI nAkhavAne Adeza Ape che. tyAre atyanta karkaza avAja karanArA Dhela kUTavAmAM Ave che. kema ke pratyeka saMketane sUcavanArA Dhela jUdI jUdI jAtanA hoya che. bhagavAnanI bhakti mATe Dhela, rAja darabAranA samayane Dhela, rAjA Adi moTA mANasone jagADavA mATene Dhela, mahAtmavAdine Dhola tathA koIne phAMsI (vadhasthAna) devAnI hoya tyAre Dhela. A badhAyamathI atyAre vadhasthAna mATene Dhela vAgatA ja rAja, karmacArIo, nagaravAsIo pota potAnA gherathI bahAra Ave che ane rAjadvAre bhegA thAya che, te badhAya cerane pakaDIne zULI sthAne laI javAnA cihna svarUpa lAla kaNeranI mALA gaLAmAM nAkhe che ane te samayanA be vastro paherAve che. tene pakaDIne leke mAre che, ThaMDA phaTakAre che, gALe bhADe che. te samaye maraNanA bhayathI bicAre cAra trasta, dayApAtra ane AkhA zarIre parasevAvALo thaI jAya che. AvI sthitimAM paNa tenA zarIre cUne copaDe che, rastAnI dhULathI temanuM mAthuM bharAI jAya che, kaumuMbI raMgathI temanA vALa raMge che tyAre e samajI jAya che ke have ame mRtyunA mukhamAM dhakelAI rahyAM chIe. tyAre temanA magaja,
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra AMkhe, hRdaya cakranI jema pharavA mAMDe che, AMkhe aMdhArA ane hRdaya dhrujavA lAge che. kemake jIva mAtrane potAnA prANe priya hoya che. paramAdhAmI jevA pApI, nirdayI, kUra ane caMDAlasamAM rAjapurUSe te corone mAMsanA TUkaDA khavaDAve che ane keraDA mAre che, hajAre mANasothI gherAI gayelA te bicArA ghaNA ja duHkhI bane che, gAmanI vaccethI temane laI javAmAM Ave che. sarvathA azaraNa, anAtha, abaMdhu, baMdhutyakta hovAthI temanA para koIne paNa dayA AvatI nathI ane vadhasthAne temane lAvI mitanA ghATa utAre che. pArakAonA gharamAM ghusI temanuM dravya, strI, putrI AdinuM haraNa karanArA caronuM jIvana bhayaMkara pApamaya, kliSTa pariNAmI ane dUra hevAthI hAthanA karyA haiye vAgyA A nyAye caMDAlenA hAthamAM sapaDAyelA te care DhoramAra khAIne adhamuA thaI jAya che, AMkha tathA jIbha bahAra nIkaLavAnI taiyArImAM hoya che, dhamaNanI jema zvAsa nizvAsa letAM temane majabuta doraDAthI bAMdhIne jhADanI DALIe uMdhA laTakAve che, parvata parathI dhakko mArIne nIce paTake che, te samaye parvatanA aNIyAlA pattharothI temanI cAmaDI, hADakA vagere tUTI jAya che, cAmaDI chelAI jAya che. hAthIne paga nIce mUke che ane nALIeranI jema hAthI temane cagadI nAkhe che. kuhADAethI temanA kAna, nAka, AMkha, heTha, hAtha,
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ra79 paga, jIbha, Doka, vakSasthaLa ane gupta zarIrane kApI nAkhe che. gupta aMgane mULamAMthI kApe che, dAMta ane dADha ukheDI mAre che, jIbha kheMcI levAmAM Ave che. A pramANe mAratAkATatA te caMDAle cerene zULI para lAve che. tyAra pachI keTalAka gerene mAre che, keTalAkane dezanIkAla kare che, bIjAone hAtha paga kApIne choDI mUke che, tyAre keTalAkane AjIvana kArAvAsamAM mUke che. tyAM tenI mulAkAta hatI nathI. bhUkhyA tarasyA rahe che. jemAM sarpa, viSNu, kAnakhajurA, viSTA, mUtra bharelA che tevI eka ja keTaDImAM rAkhe che. tyAM ghaNA rogo temane lAgu paDe che, tyAre mAthe hAtha mUkIne rADa pADatAM maraNasanna thAya che. nakha, keza vadhI jAya che, tyAM snAnanI sagavaDa nathI, ThaMDu pANI nasIbamAM nathI ane asahya dukhene bhegavatAM teo jyAre marI jAya che. tyAre page deraDA bAMdhIne marelA kUtarAnI jema jamIna para ghasaDatAM laI jAya che ane jaMgalamAM phekI de che, jyAM varU, zikArI kUtarA, ziyALa vagere phelI khAya che. cAre jyAM sudhI jIvatA rahe tyAM sudhI "satyujhapurATrirnAM ramavaiva te" A nyAye temanAM zarIramAM ghaNa jAtanA asAdhya rege, parU, kIDAo utpanna thAya che, jethI durgandha mAratuM zarIra keI sagAonI pAse paNa besavA lAyaka rahetuM nathI. ane AvA mAna mare che tyAre janatA sukhano zvAsa letAM kaheze ke
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra "pApI-cera-badamAsa-ra-nApAka, be ImAna ane nirdaya cera marI gaye te sArU thayuM, gAmane mAthAbhAre mANasa maryo. have janatA sukhethI jIvI zakaze." te cere paralokamAM kevuM phaLa bhegAvaze? ThoThamAM TheTha mANasane paNa samajamAM Ave evI hakIkata che ke, mAlikanI rajA vinA temanI ghaDiyALa, pina, cazmA, chatrI, buTa, caMpala, vasA, peTa, pustaka tathA bhegI karelI theDI ghaNuM paisA AbhUSaNanI mAyAne dhADa pADIne, khuna karIne, AMkhamAM maracAnI bhUkI nAkhIne, melI vidyAne pravega karIne, vyApAramAM naphe karAvavAnI lAlaca ApIne, rAja virUddha-dharma virUddha karmo karIne, cerI karanArAo para hajAro-lAkhe. mANasonA zApa lAgelA ja hoya che, kemake lAkha karoDanI zrImaMtAIvALAo paNa pitAnA gharanI koI paNa cIja cerAI jAya tema IcchatA nathI. te pachI TAMTIyA teDIne, parase utArI, bALa baccA ke patnIne 8-10 ghaTAne viga sahana karIne, ke mahinAnA pagAra para daSTi rAkhIne, bhUkha-tarase ke lukhA bhejana karIne tathA mahinA sudhI atyanta dayanIya dazAne bhegavIne paNa thoDI ghaNI mAyA bhegI karelI hoya. jenA para teonI jIndagInI AzA rahelI hatI, temAMthI jyAre kaMIka corAI jAya, tyAre temanA zApa, duHkhAI zApa corI karanArane lAgyA vinA rahevAnA nathI. AvAonA gharamAMthI kaMIka cerAI gayA pachI temanI Antarika dazA, AMkhanA AMsu, bhAvIne mATe zuM karavuM? TUTela jhuMpaDuM
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 281 pAchuM kevI rIte bAMdhavuM? sAdhana kyAMthI lAvavA? bhejanasAmagrI ke mahinAne pagAra corAI gayA pachI mahinA sudhI rotA TaLavaLatAM chekarAone zI rIte rAjI rAkhavA? temanA piTanI Aga zI rIte bujhavavI? pitAnA bhAgamAM AvelI 20-25 hajAranI rakamane, ulaTA suTA pATho bhaNAvIne nAnA bhAInI bhalamanasAIne durUpayoga karanAra moTA bhAIne, kAkAne, bApane, ke bIjA keIne nAnA bhAI zrApa dIdhA vinA zI rIte rahevAnuM che? AvatI kAle putra moTA thaze, temane paraNAvavA paDaze. te mATe 20-25 talAnA AbhUSaNe kAme Avaze te AzayathI keIne tyAM thApaNa mUkyA pachI yadi te zrImaMta dAgInA pacAvI mAre tyAre vizvAsu sAthe karelA vizvAsaghAtanuM pApa temane AvatA bhave bhegavyA vinA zI rIte cAlaze? ItyAdi prakAre luMTAI gayelA mAnavanA jIvananI AntaradazAne kevaLajJAnI sivAya bIje koI jANI zake tema nathI. mahAvIrasvAmI kevaLajJAnI hatAM, temanI ananya upAsanA karI lIdhA pachI Arya sudharmAsvAmI ane gautamasvAmI kevaLajJAnanA mAlika banyA hatAM. A kAraNe ja adattAdAna eTale corI karavAmAM Aje ke kAle paNa keTaluM bhayaMkara pApa baMdhAya che ane bhagavAya che, te vAta temaNe anaMtAnaMta jIvathI paripUrNa A saMsAramAM je jIvAtmAe adattAdAnanuM phaLa bhegavI rahyAM che ane AjanA cere paNa AvatI kAla kevA phaLa bhegavaze tene pratyakSa karelA hovAthI, pitAnA priya
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ziSya jabUsvAmIne saMbodhana karI kahe che ke-cAra lekee pitAnI jIvitAvasthA sudhI te karmonA phaLe bhegavyA pachI narakagati taraphanA prasthAnane kaI rokI zake tema nathI. lAkhe jIvathI zrApagrasta banelA che narakamAM jAya ke yamadUte (narakAnupUthvI) temane narakamAM dhakelI mAre temAM kaIne zaMkA rahetI nathI. jo ka ra va tA 4 vAlA" je mANaza jevA prakAranI karaNI karaze tene tevA ja phaLa bhegavavAnA raheze. narakabhUminA duHkhonuM varNana - " 'te bhUmi sarvathA amanejha hovAthI tyAMnI ekeya vastu AMkhe na game tevI che, jIbha mATe svAda egya nathI, nAkathI suMghavA lAyaka nathI, sparzendriyathI aspRzya che. tathA tyAMnA jIne eka paNa ArtanAda sAMbhaLavA lAyaka nathI, nirabhirAma (asuMdara) che. hajAro maNa saLagAvelA lAkaDAnI garamI karatA tyAMnI garamI vizeSAdhika che. tathA DhagalAbaMdha baraphamAM je DI hoya tenAthI vadhAre ThaMDI tyAM che. manuSyabhavamAM hajAro-lAkhe ane karaDe che sAthe karele vizvAsaghAta, dhUrtatA, zetAnI, krUratA, kaDavI bhASA, ThagArApaNuM, parastrIonI beIjajatI, atyanta parigrahazIlatAnA kAraNe paMdara karmAdAnA vyApArathI, udyogothI, dalAlIthI karelA samAtIta jIvahatyAnA pApa, abhakSya anaMtakAyanA
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 283 bhakSaNathI parama dayALu arihaMta paramAtmAnA zAsananI bevaphA dArI, zrImaMtAI ke sattAnA abhizApe mahArAje ke sAdhvI mahArAjanI karelI avahelanA AdinA kAraNethI anaMtavargaNAmAM upArjana karela bhayaMkaratama asAtavedanIya karmone bhegavavA mATe narakabhUmi sivAya bIjuM sthAna karyuM? A kAraNe ja te bhUmio duonI khANa samI che. bhADabhuMjAne tyAM caNe sekavAnI bhaThThImAM je reta hoya che, tenA karatA vadhAre garama narakabhUmi che. jethI te bicArA nArake cAre tarapha ThaMDakane gatavA pUrvathI pazcima ane uttarathI dakSiNa tarapha doDAdoDa kare che. lekhaMDanA ati tIkSaNa khIlA jevA kAMTA tathA bhIMtemAM dhAradAra bhAlA gADelA hoya che. jethI kyAMya vizrAma levA mATenI anukULatA temanA bhAgyamAM nathI. yatra-tatra-sarvatra viSTA, mUtra, parU, lehI, saDI gayeluM mAMsa, marI gayelA durgandha mAratA kUtarA-ziyALa, kAga, uMdara tathA bIlADAnA kalevare paDyAM hoya che jenI dudha nAra kone mATe asahya che. paraMtu narakabhUminI AyuSyamaryAdA sudhImAM pApodayanA kAraNe temane madada ke AzvAsana denAra keI nathI. pilIsenI kALI cekIvALI jelamAM rahelA aparAdhInI mAphaka nArake paNa tyAMthI bahAra nIkaLavA mATe sarvathA asamartha che. AthI ja AyuSyakamane beDInI upamA sArthaka bane che. devayoni meLavelA paraMtu atyanta pApakarmI paramAdhAmI asure, temane sANa sAmAM pakaDIne, pIgaLAvelA sIsAnI vaitaraNImAM pheke che,
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 % zrI pravyAkaraNa sUtra bahAra kADhe che, taravAra jevA dhAradAra pAMdaDAnA jhADa para caDAve che, tyAMthI kheMcIne bhAlA para le che, kuhADA-vAMsalA, charA, AdithI kAkaDInI jema temane care che, ItyAdi vedanAe ApatA paramAdhAmIe nAraka jIvane joIne Ama belatA hoya che. haNa chinraha mindahaNa daheti, sadde suNentA paradhammiyANa / te nAragAo bhayabhinnasannA, kakhanti ke nAma disaMbayAmo / / | (sUya. pa-1) athAta-nArakene jaI paramAdhAmIo paraspara A pramANe bele che. Ane bANa, barachI, talavAra, kuhADAthI mArI nAkhe, kApI nAkhe, jIvate rahevA deze nahi. kemake manuSyAvatAramAM dubuddhivaza mehamAyAmAM mastAna banIne corInA dhaMdhA karyA che. kheTA hisAba, vyAjanA geTALA tathA tela mApamAM jUThANuM karIne mAyA bhegI karI che. jenA kAraNe asaMkhya jIne motane ghATa utAryA che, revaDAvyA che, bhUkhe mAryA che tethI Ane mAre. A bAjuthI AvatA pilA nArakane chedI nAkhe, cAmaDI utArI nAkhe, AMkhanA DoLA pheDI nAkhe, hAtha paga kApI nAkhe. kemake 15 prakAranA karmAdAnanA vyApAramAM agaNita tala, magaphaLI, geha, caNA, maga AdinA ane daLI nAkhyA che, pIsI nAkhyA che, temanA be TUkaDA karyA che, cule mUkIne bAphI dIdhA che. tyAre A bhAInA kAra khAnAmAM tejAbanI, sAbunI, senA-cAMdI tathA lekhaMDa dhAtune pIgaLAvavAnI bhaThThIo hatI. mATe A nArakane chedI nAkhe,
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 285 kApI nAkho, baLatA lAkaDAmAM ke kelasAmAM nAkhIne bALI nAkhe. kemake ThekAthI jaMgalanA jagala mela laIne ghaNI jAtanA lIlA jhADa kapAvyA che, tenA kelasA paDAvyA che, te dvArA meLavelA dravyathI mevA miSTAnna khAI kevaLa pitAnA peTane ja paMpALyuM che, tenI mehamAyAmAM, parigraha lAlasAmAM, viSayavAsanAmAM masta banI je prakAre jIvahatyA, cerI, badamAzI karI parajIne satAvyA che tevI rIte A nArakane paNa bALI nAkhe. upara pramANenA paramAdhAmIonA zabdo sAMbhaLatA paNa kaMpArI Ave che, te bicArA dhruje che, hADakAomAMthI paraseve, AMkhamAMthI AMsunI dhAra nIkaLe che. paNa karmarAjAnI beDImAM phasAyelA hevAthI paramAdhAmIothI zI rIte bacI zakavAnA hatAM? mATe bhayanA mAryA cAre bAju doDe che, paTakAya che. tema chatAM verajheranA bharelA te nAra ke paraspara mAratA-mAratA jAya, eka bIjAne jIvaleNa phaTa phaTakAratA jAya che. temanuM jaghanya AyuSya daza hajAra varSanuM che ane utkRSTa tetrIsa sAgarepamanuM hovAthI temane tyAM rahevAnuM sarvathA anivArya che. kemake sau karatAM karmasattA atIva baLavatI che. manuSyAvatAramAM rahIne cerI Adine karanArA jIvAtmAo upara pramANenI narakabhUminI vedanAone bhegavI tyAMthI bahAra Ave che ane tiryaMcAvatArane prApta kare che.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kemake"heya vipAke daza gaNuM eka vAra kIdhuM karma , zata sahasa keDI gAme re, tIvra bhAvanA marma. re prANa ! jinavANuM dhare citta." je kSaNe pArakAnI corI karavAno saMkalpa karyo te samaye ja tenA mAthA upara dravya ane bhAvahiMsAnuM pApa lAgI jAya che. mATe eka vAra kareluM kama dazagaNuM bhegavavuM paDe che, ane te ja karma tIvra bhAvanAe kareluM hoya te se vAra, hajAra vAra ke kaDavAra paNa bhegavyA vinA chUTake nathI. A kAraNe ja karmothI bhAre banelA che naraka ane tiryaMcagatimAM keTalAya sAgaropamanA sAgarepamamAM pUrNa kare che. keTalAya jI ApaNane pratyakSa che ke-mehamAyAmAM, kuTuMba kabIlAmAM, parastrIgamana ke zarAbapAnamAM eTalA badhA mastAna banI gayA hoya che ke samaya Avye mahAvratadhArI, tapasvI-tyAgI munirAjanA ke sAdhvIjI mahArAjanA nidaka banIne gaMdA zabdo paNa belI nAkhe che tathA puNya pApanA viveka vinA teo brahmacarya, sadAcAra, satyajIvana Adi dharmone, satkarmone mATe yadvAtA belIne bhayaMkaramAM bhayaMkara napuMsakavedanuM baMdhana kare che, jenI utkRSTa sthiti 20 kaDAkoDI sAgarepamanI che. A samaya daramyAna tIrthaMkara paramAtmAonI be covIsI thavA chatAM paNa napuMsakaveda tathA napuMsakaliMgane bhegavanArA che narakagati, sthAvara tathA vikaLendriyamAMthI
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 287 bahAra AvI zakatA nathI. ATalA lAMbA kALa sudhI napuMsakavedane bhegavanArA te jIve mAnasika daSTie paNa bhayaMkara duHkhI ja hoya che. tirthazAvatAranA dukhenuM varNana: sUtrakAra pharamAve che ke-tiryaMcagatinA dukhe paNa naraka samAna ja jANavA. A pramANe naraka ane tiryaMcamAM rakhaDapaTTI karatAM, eTale ke-narakamAMthI tiryaMca ane tyAMthI pAchA narakamAM bhamatA lAkho-karoDo avatAra pUrA thaI jAya che. manuSyAvatAramAM gherAtira jUTha-prapaMcAdi kAryo karIne bhegI karelI mAyA para jyAre mehanuM AvaraNa Ave che, tyAre te dhanane jamInamAM, pahADa para ke nadI-nALAmAM khADo khedIne dATavAmAM Ave che. ane maratI vakhate temAM mUcchI rahelI hovAthI mArUM dhana tathA jhaverAta keI upADI na jAya, tevA adhyavasA mAM mRtyu pAmele te mAnavI sarSa, uMdara, neLIyA, vAgha, varUM jevA hiMsaka avatAre prApta kare che, tyAM temane ekeya paisAne upaga bhAgyamAM rahetuM nathI ane bIjA hiMsaka jIvothI bemete mare che. tyAMthI nIkaLIne kaIka samaye manuSyAvatAra meLavavA bhAgyazALI bane che. paraMtu karmone bhAre vajanadAra hovAthI tene laI nIca getra ane azubha nAmakarmanA udayathI anArya, le, zaka, yavana Adi halakI jAtiomAM, kuTuMbamAM janme che. kadAca AryabhUmimAM utpanna thAya te paNa caMDAla, bhaMgI, camAra Adi kuLamAM janme che. tyAM dharma-karmanA viveka,
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra khAvA-pIvAnI sabhyatA na hovAthI tema belavA cAlavAmAM amaryAdita hovAthI tiryaMca janAvaramAM ane temanAmAM khAsa pharaka paDatuM nathI. mATe hiMsA, jUTha, cerI AdinA duSkRtyomAM racyA pacyA rahevAthI AThe kamene pharI pharIthI upArjana kare che ane AvanArA bhavemAM naraka ane tiryaMca avatAra meLave che. corI karanArA mAnave paNa jJAnAvaraNIyAdi karmomAM baMdhAIne bhavacakrane vadhAre kare che. saMsArane sAgaranuM rUpaka zA mATe? cauryakama dvArA sImAtIta pApAnubaMdhI AtmAo cAra gatirUpa saMsAramAM grAunDanA phUTabelanI jema rakhaDapaTTI anivAryarUpe karatAM ja hoya che. tethI ahi sUtrakAra pote mahAkavinI bhASAmAM rUpakAlaMkArathI saMsArane sAgaranI sAthe sarakhAvavA mAMge che. jema alaMkAra vinAnA mAnavanuM ke strInuM zarIra zobhatuM nathI, tema gadya ke padya kAvya paNa alaMkAra vinAnuM haze te kaMika nirasa lAge che, tethI kavio pitAnA kAvyane zabdAlaMkAra ke arthAlaMkArathI zaNagAre che. tyAre sArAmAM sArA vyAkaraNazAstrIonuM vyAkaraNa jJAna keTaluM che? tenI parIkSA thayA vinA rahetI nathI. jemAM eka samAna zabda Ave te zabdAlaMkAra che. jema ke samavasaraNa beThA, lAge che jinajI miThThA, kare gaNapa paIdrA, Indra candrAdi diDhA, dvAdazAMgI varidvA, gUMthatA TAle riTTA, bhavijana hoya hidA, dekhI puNya gariDha. ''
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 289 A kAvyamAM badhA sthaLe "" bharAI beThe che, paNa artha jUdA jUda che. A prakAranI racanAne zabdAlaMkAra kahevAya che. alaMkAra eTalA mATe ke AvA kAvya belavAmAM, sAMbhaLavAmAM ane AlApamAM paNa midA lAge che. arthane zaNagAre tene arthAlaMkAra kahe che. jema ke - vizAlalocanadala', prodyasdantAMzu kesaram / prAta:jinendrasya, mukhapadma punAtu vaH / / A kAvyamAM vIra paramAtmAnA mukhane padma'nI upamA ApelI hovAthI te arthAlaMkAra mukha zabdane zebhAvI rahyo che. A pramANe A prastuta sUtramAM saMsAra ke che? te kahevAne Azaya che, paNa sIdhI sAdI bhASAmAM na kahetA, saMsArasamudra je kaI rIte che? A vAtane sudharmAsvAmIjI rUpakAlaMkArathI kahI rahyAM che. muMbaInA samudra(dariye)nI vAta karIe, tyAre copATI marIna lAIna, kolAbA, varalI vagere samudranI bAhya paridhi kahevAya che. kemake temanI pALa pAse dariyAnI gati samApta thAya che. tevI rIte saMsAra paNa naraka, tiyaca, deva ane manuSya gatirUpa cAra gatiomAM pUrNa thAya che. sArAMza ke, jIvane potapotAnA karelA karmonA kAraNe cAre gatimAMthI bahAra javAnuM hotuM nathI, kemake jInI gatimaryAdA cAremAM samAI jAya che. dariyAnuM pANuM atyAre pATInI pALa pAse che. te kadAca bIjI kSaNe marIna lAInanI
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 * zrI praznavyAkaraNa sUtra pALa pAse, tyAMthI varalInI pALa pAse paNa AvI zake che. tevI rIte narakagatimAM rahele jIva manuSyAvatAra pAmIne zeka, zAhukAra, rAjA, mahArAjA banI zake che ane tyAMthI deva paNa bane che. tyAMnI mejamajAnuM devALu kADhIne bIje game tyAM paNa jaI zake che. sArAMza ke jIvAtmA cAra gatiomAM tevI rIte jakaDAI gaye che jethI bahAra jaI zakatuM nathI. - sAgara eTale jaLane agAdha khajAne, tevI rIte saMsaramAM paNa janma, jarA, mRtyuthI utpAdita mahAbhayaMkara phalezAdirUpa jaLa che. ahi phalezAdine jaLanuM rUpaka ApyuM che. jyAM sudhI kArmaNa zarIranI sattA che, tyAM sudhI tajajanya bIjA zarIrane svIkAra karavAne ja rahyo. zarIrane vRddhAvasthA ane maraNa paNa che. janmavuM bhale gamatuM hoya, paNa vRddhAvasthA ane maraNathI pratyeka jIvAtmA bhaya pAmyA vinA rahetA nathI ane jyAM bhaya che. tyAM duHkha che. sArAMza ke, saMsArasAgaramAM rahelA duHkhenI paraMparA rUpa jaLa kakyAreya khuTavAnuM nathI. ASADha, zrAvaNa mahinAmAM pATInI pALa para beThA hoIe ane atyanta vega sAthe pANInuM pUra uchaLatuM hoya tyAre bhalabhalA mUchALA mAnane paNa bhaya lAgyA vinA rahetuM nathI. tevI rIte " sArAmAM savA kulI garama karana zomA A nyAye saMsArI AtmA sadaiva duHkhI che. "punajhana puraka marakaM punarAgananI na rAyana" arthAt karmonA phalezenA kAraNe jamyA, vRddha thayA, regiSTa thayA ane maryA.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 291 pharIthI jamyA ane maryA, ItyAdi duonI paraMparA tenuM nAma che saMsAra. havAnA kAraNe samudramAM jema lahera Ave che, tema saMsAramAM managamatA padArthone viyega tathA aNagamatAne saMga rUpa laheriye samaye samaye saMsArI AtmAne caMcaLa banAgrA vinA rahetI nathI je duHkha che. samudramAM samaye samaye meTA majA Ave che, tema saMsAramAM jUdA jUdA kAraNone laI bhinna bhinna prakAre zokasaMtApa-mAnasika ciMtA, karUNa vilApa, gharamAM kaca kaca, daMta kaleza, meTA avAje ghATA pADavA ane vAre vAre bIjAonA apamAna, tiraskAra sahana karavA rU5 phINathI yukta mejAe rahelA che. sArAMza ke-capATInI pALa para besI samudrane joIe te eka pachI eka meTA meja AvatA ja hoya che, matalaba ke te vinAne samudra kavacita ja hoya che. tema seMkaDe, hajAre, lAkha tathA karoDe bhavanA upArjita karmonA kAraNe mAnava jIvanamAM, zeka zamyA na hoya ane saMtApa vaLage che, te samApta thAya te pahelA ciMtA nAmanI DAkaNa gaLuM pakaDI le che. te jAuM jAuM kare te pahelA bIjAo sAthe vaira-virodha jAgI jAya che, te zame te trIjA sAthe jIbhAjoDI taiyAra che, AvI rIte mAnava jIvana sadeva kSubdha ja hoya che. pracaMDa pavananA jhakere dariyAmAM moTA moTA taraMgo Ave che. jenAthI nAnA-meTA nAvaDAo DUbI javAnI taiyArImAM
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 * zrI praznavyAkaraNa sUtra A jAya che. moTI sTImare paNa DAmADoLa thayA vinA rahetI nathI. tema saMsAramAM paNa cerI-badamAzI ane jIva hatyAdinA kAraNe upArjita karelA vadhArelA ane nikAcita karelA jJAnAvaraNIyAdi karmonA kAraNe jIvAtmAone bIjAo dvArA thatI nidAo, mAnasika akathya vedanAo, pIDAo, anAdara, kaThora ane karkaza vacane, tiraskAra ane avahelanA rUpa karmonA phaLa bhegavavAnA hoya che. tevI sthitimAM paMDita mahApaMDita-mAnava paNa kSubdha, kiMkartavya mUDha thayA vinA rahetuM nathI. te samudramAM jema moTA moTA pASANe -khaDaka hoya che. jenA kAraNe naukA cAlaka yadi aNasamaju che te nAvaDIne, musApharone ekasIDenTamAM lIdhA vinA rahetuM nathI, ane samaju haze te bIjAone pUchI dhAstI ane dhAstI vinAnA mArgonI jANakArI meLavyA pachI ja nAvaDIne samudramAM laI jaze ane musApharone kuzaLakSema pAra karaze. tevI rIte manuSya jIvanamAM paNa vAraMvAra janma lenArUpa meTA pattharAo che, jarA nAmanA khaDake che ane maraNarUpa mahA parvata che. karmone bhArI banele AtmA saMsArasamudramAM gothA khAI rahyo che. samyaga jJAnI haze te yAtrAne saphaLa banAvaze ane tenAthI viparIta haze te jIvana nAvaDIne DUbADIne pote paNa DUbaze. samudramAM moTA pAtALa kaLazAo che, je vAyunA vege calAyamAna thatA temAMnuM agAdha, akalpanIya vArI pravAha
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 293 samudramAM ThalavAtAM bharatI Ave che. tevI rIte saMsAravatI jInA jIvanamAM krodha, mAna, mAyA ane lebha nAmanA cAra pAtALa kaLazA che, je tRSNArUpa vAyuthI pUrNa che. mAnavanA durgAnapUrNa cittanA saMka9pothI tRSNavAyu bhaDake che, tephAne caDe che tyAre kaSAyarUpa jaLa pravAha maryAdAne teDIne jIvAtmAne bhAre kamI banAvI le che. lAkha karoDa bhava bhavAntararUpa jaLathI saMsArasAgara pUrNa che. samudrane jema aMta nathI tathA keI kALe paNa tene aMta AvI zake tema nathI, tema saMsAra paNa aMta vinAne che. kemake samudra anAdi ane anaMta che, tema saMsAra paNa che. paraMtu eka jIvanI apekSAe te saMsAra anAdi ane mokSamAM gayA pachI sAnta che. samudranI yAtrA jema uddhagajanaka che, tema svakRta karmonA kAraNe Adhi-vyAdhi ane upAdhine bhegavanArane mATe saMsAra uddhagajanaka che. samudranI jema saMsAra paNa apAra che. samudramAM agaNita mAchallAo, magaramacche che tethI tenI yAtrA karanArAone mATe koIka samaye bhatpAdaka banI jAya che. tema moha, mAyA, ajJAna, avirati, pramAda, kaSAya tathA apratyAkhyAnAdinA kAraNe upArjana karelA karmorUpa magaramo ane temanI uttaraprakRti rUpa mahAmasyAnA kAraNe A
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 karI praznavyAkaraNa sUtra sasAra saune mATe bhayAnaka che. jenI bhayAnaktA cakavartI vAsudethI laIne adanA mAnave paNa pratyakSa karI rahyAM che matalaba ke saMsAre sau koIne raDAvyA che, paNa hasAvyA nathI. aparimita-viSayavAsanAnA kAraNe mati jemanI malipa thaI gaI che ane prApta nahi thayelA padArthone meLavavA mATenI AzA tathA prApta thayelA bhegya ane upagya padArthone bhegavavA mATenI IrachorUpa pipAsA pAtAla saMdeza che. samudranA pAtAlano ataHstana pAmI zakAtuM nathI. tema AzA-tRSNabhegA lAlasA paNa jANavI. vRddhAvasthAmAM bhAga mATenI indriye zithila banaze, paraMtu bhagavAI gayelI madhurajanao zithila thatI nathI , - samudranI jema kAma-rati, rAga-draSa, mAnasika saMkaHvika, Atmika ane AdhyAtmika jIvanane mATe aMdhakAra samAna che. - maDAmaDu-atRpta vAsanA ane te mATe AkAMkSArUpa vamaLamAM saMsArIonuM jIvana phasAI gayeluM hoya che. samudramAM paNa meTA vamaLamAM phasAyelI nAvaDIo chevaTe meTI sTImara paNa khatama thaI jAya che. (nadImAM ke samudramAM kyAMya meTo khADo hoya tyAM pANuM geLa cakkara pharatuM hoya che tyAM salAmatI mATe khatare hoya che. tene vamaLa kahevAya che.) karmonA kAraNe vyAkuLa banelA jIvAtmAo saMsAranI cAre gatiomAM herAna-parezAna banIne janma dhAraNa kare che.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 295 karma janya dukhethI pIDita thaine rUdana, mahArUdana, chAtI phATa rUdana karavArUpa mahAvAyuthI paraspara athaDAtA ane na gamatA Adhi-vyAdhi ane upAdhinA duHkharUpa taraMgethI saMsAra vyAkulita banela che. bhayaMkara raudra svarUpI pAMca prakAranA pramAdarUpI mahAmasyAthI samudranI jema saMsAra paNa vyApta che. ' mithyA jJAna, viparIta jJAna, saMzaya jJAna, pUrvagrahagrasita jJAnarUpa moTA mAchalAo, pAMca indriyenA 23 viSayanI bhega vAsanArUpa magaramaccha, na kalpI zakAya tevA adhivyAdhi, mAtA-pitA, strI-putra, parivArane viyegarUpa vaDavAnala samAna saMsArasAgaramAM pitAnA karelA pApanA kAraNe jIva mAtra trANa ane zaraNa vinAne hovAthI agaNita mAnasika-vAcika ane kAyika duHkha bhogavI rahyo che. dvigArava-rasagArava ane zAtAgAravarUpa jaLacara jenA kAraNe jIvAtmA bhinna bhinna prakAre mAnasika vyathA bhagave che ane samyajJAna na hovAnA kAraNe jJAnAvaraNIyAdi AThe karmone pharI pharIthI upArjana karI rahyo che. doraDAthI baMdhAyelA kASThanA bhArAnI jema jIva paNa karmanA doraDAthI baMdhAyelA hovAthI naraka gatiomAM satata paribhramaNa karI rahyA che. khinna ane dukhiyArA banelA cha ghaDika ratimAM, ghaDika aratimAM temaja sAte prakAranA bhayethI vyApta che. zekasaMtApathI utpanna thayela dainyabhAva temane satAvI rahyo che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 296 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra mithyAtva, kuguru, kudeva ane asatkarmona upAsanAjanya durUpI mahA parvatethI saMsAra viSama banela che. pravAharUpe anAdi kALathI vistAra pAmelA karmonA baMdhanathI utpAdita kalezarUpI kIcaDathI saMsArasAgara hustara che, cAre gati rUpa goLAkAra veLAM che jemAM bharatI AvavAthI ane javAthI jema pANI ahi tahi bhaTakyA kare che, tevI rIte jIvAtmAe zvAsane paNa vilaMba karyA vinA bhramaNa karI rahyA che. hiMsAjADa-cauryakarma-maithuna ane parigraha A pAMce pApane karavAM- karAvavA ane anumodavAthI prati samaye baMdhAtA sAte kamethI AkrAnta banelA ja duHkharUpa jaLamAM DUbaDUbA thayelA hevAthI temanA mATe saMsArasAgara alabhya talavALe che, jemake samudranuM taLa adazya agocara che, tema bhAre kamI jIne saMsArane cheDe kyAre Avaze tenI khabara nathI. mATe ja mana-vacana ane kAyAne rega-zeka saMtApa-duHkhadAridraya-viyega-ciMtA AdinA dukhethI teo mukta nathI. tethI ghaDIkamAM sAtA ane ghaDIkamAM asAtA bhagavatA jIvana pUrNa kare che. asaMyamI jIve arakSita rahevAthI AhArasaMjJA-bhaya saMjJA-maithuna saMjJA ane prarigraha saMjJAmAM mastAna banIne pharI pharI saMsAranI vRddhi kare che. A rIte sAgara sadaza saMsAramAM pitAnA ja karelA pApa, aparAdhe ane bhUlanA kAraNe ja dukhI banavA pAme che..
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 297 cerI karavAvALAonI sthiti kevI hoya che? keTalAka auSadhone vadhArevAra ghuMTavAthI sArA bane che. pIparane paNa cesaTha pahora sudhI kharalamAM ghuMTavI paDe che. bhAMga jeTalI ghuMTAze teTalA pramANamAM temAM nazAnuM pramANa vadhaze. roTalI banAvavAnA leTane jeTale khuMdavAmAM Avaze, roTalI paNa teTalI ja narama banavA pAmaze. tevI rIte pApakarmone samajAvavA mATe tenI vinAzakAraNa zaktine khyAla ApavA mATe tathA bhayagrasta banIne paNa "pApa tyAga karavA gya che." tevI samajutI ApavA mATe paNa bhAvadayAnA mAlika sutrakAra eka ja vAtane vAraMvAra samajAvAne parizrama kare che. adattAdAna (cerI karavI) mahApApa che, yadyapi tene khyAla zIghratAthI nathI Avate parantu khubaja cAlAkIthI rahevA chatAM jIvanamAM apayaza apakIti temaja khAvApIvAmAM phAphA joIe chIe tyAre AvuM kema thayuM? AnuM kAraNa gatavAne prayAsa karIe ane tema karIne paNa corI karavAnA ApaNuM saMskAro khatama thaI jAya te keIne paNa vAMdho AvavAne nathI. have sUtrAnusAre corI karanArA mAnave kevA ane keTalA duHkhI bane che te joIe. corI karavAnA samaye jevAM jevAM pApakarmo AcaryA hoya temane tevI tevI jAtio, kuLa ane khAnadAne mAM janmavuM paDe che. jayAM nAnI umrathI ja cerI karavAnI Adata paDayAM vinA rahetI nathI, teo pitAnA bAMdha mAtApitAo tathA
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra mitrAdi parivArathI dUdhamAM paDelI mAkhInI jema phekAI jAya che eTale ke cora saune avizvAsu banate hevAthI tene sagAo paNa tene gharamAMthI bahAra kADhI muke che. - A cAra che evI mAhitI jayAre saune maLe che tyAre tenA pratye rahele ke rAkhele prema paNa hAthatALI daIne cAlyA jAya che. temanI jAtikuLa ane mAtApitAonI khAnadAnI ja tevI hoya che jenA kAraNe temanuM nAma ane zakuna paNa levA mATe keIne utsAha hete nathI. pApakarmo karI karIne teo sarvathA uddhata, udraDa ane zetAna banI jAya che. pilIsane paNa zIghratAthI khabara na paDe tevA gAmaDAemAM teo bhaTakatA hoya che. kayAMya ThAma TharIne besI zakatA nathI. temanI belavAnI bhASAja tevA prakAranI hoya che jethI temane vizvAsa karI zakAtuM nathI. te kAraNe ekavAra cerI karyA pachI mahinAo ane divasa sudhI vana vagaDAnI patyarAlI jamIna para suIne divase pUrNa karavAnA heya che. tema lukhAsukA roTalAnA TukaDAo ja temanA bhAgyama rahe che. pApakarmomAM ja masta hevAthI temanA zarIra ane mana kyAreya zudhdha ane pavitra hetA nathI.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 299 zarIra saMghayaNa paNa beDela hovAthI keIne priya banatA nathI. temane cahere kUra, AMkhe lAla ane magaja sadaiva uzkerAyeluM ja hoya che. temanA rUparaMga bhayAnaka hevAthI jevAvALAne paNa bhatpAdaka hoya che. - temanA krodha-mAna-mAyA ane lebha anaMtAnubaMdhI hovAthI teo sadaiva krodhI ja hoya che. mATe game tyAre paNa hAthamAM dhAriyuM-baMduka ke patthara letA paNa vAra lAgatI nathI. abhimAnI hovAthI saune mATe aNanama ja rahe che. mAyAvI hovAthI temanI gharavALI paNa vizvAsa karatI nathI ane rAkSasa karatAM paNa nirdayI-lebhAdha avasthA game tyAre mAtA-pitA ke patnIne paNa baMdukathI uDAvI zake che. kAmadevanI mAtrA temane joradAra satAvatI hovAthI game tyAre ane game tene tyAM paNa durAcAra, vyabhicAra chevaTe purUSane dhamakAvIne paNa sRSTi virUddha karma karavAnuM cUkatA nathI. - dharma-dhArmikatA ke RtajJAna AdinA pavitra zabdo paNa temanA kAnamAM paDI zakatA nathI. - game teTalI cerI kare ane lAkhanI milkata cerI lAve te paNa temanI daridratA kyAreya maTatI nathI. celuM dhana jamInamAM ja dATeluM rahe che ane temane pArakAnA ghare nekarI karyA vinA chuTake nathI.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 * zrI praznavyAkaraNa sUtra bhAre kamI-pApAnubaMdhI pApakamI hovAthI satya-sadAcAra ane sabhyatAthI teo hajAre mAIla dUra rahe che. dInAvasthA temanA bhAgyamAM lakhAyelI hovAthI jyAre ne tyAre pitAnI garIbAInA rodaNA ja retA hoya che. pArakAnA bhejana para ja jIvatA hoya che, kemake cerInI kamAI khAI zakatA nathI ane sArA vastro paNa paherI zakatA nathI. celuM dhana polise, leNadAre ke mitrenA hAthe sapaDAI jAya ke phasAI jAya tyAre temane bhUkhe maravAnuM ja bhAgyamAM rahe che. ghaNIvAra marI-masAlA, ghI-tela ke dUdha-dahIM vinAnA bhejana ja temanA nasIbamAM lakhAyelA hoya che. bIjA mANasanI addhi-samRddhi-yaza-sanmAna ke ujaLA vastro joIne temane IrSyA nAmanI jIvatI DAkaNa kyAreya cheDatI nathI. sArAMza ke teo sadaiva IrSyALu hovAthI pArakAnuM dhana cAravA sivAya bIje kyAMya temane rasa hote nathI. AvI sthitimAM jyAre be-cAra divasa bhUkhe maravAne samaya Ave che tyAre pitAnA pApane saMtApa temane thAya che ane temanuM pApI jIvanaja temanAM dukhemAM vadhAro kare che, zokagrasta, saMtApI ane kaleza pUrNa banIne pitAnuM jIvana pharIthI pApamArgeja nAkhe che.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 301 asahAya hovAthI temanuM manobaLa bhAMgI gayuM hoya che tethI sArA kAryo karavA mATe samartha banatA nathI ane naThArA kAme cheDI zakatA nathI. pariNAme saune tiraskAra, parAbhava, apamAna ja zeSa rahe che, koI paNa jAtanI kaLA, jJAna-vijJAna tathA ahiMsAdi satkarma rahita hevAthI janmajAta pazu jevuM ja temanuM jIvana hoya che. AhAra, bhaya, mithuna ane parigrahAda saMjJAnuM jora temanAmAM vadhAre hoya che, pariNAme te saMjJA - ethI tupta thavAnI AzAe, pharI pharI nIca karmo karyA vinA bIjo mArga nathI. - nindanIya, garhaNIya jIvana hovAthI prAyaH karI tevAonA makAne gAmathI dura ja hoya che. Icchita bhejana, pANI, makAna, amanacamanane temanI sAthe rIsAmaNa karelA hovAthI teo sadaiva nirAzAne ja anubhava kare che, kapelI vastu cerImAM na maLe, bIjI maLe, ochI maLe, sastAbhAve vyApArIne devI paDe, saMtADavI paDe ane chevaTe pitAne bhega upabhegamAM na Ave te pahelA ja polisanA hAthe sapaDAI jAya ke game tyAre paNa sapaDAI javAno bhaya rahe tyAre muchALA mAnavenA jIvanamAM paNa nirAzA hatAzA, udAsInatA lamaNe hAtha daI AMkhamAMthI pANI TapakAvone avasara AvI jatAM vAra nathI lAgatI, te pachI tevA cerane paNa nirAzA satAve te mAnavA jevI vAta che. tema chatAM AzAnA pAzamAM baMdhAyelA hovAthI Aje, kAle ke paramadAhADe, mahine ke varSe paNa AzA phaLaze tevI AzAthI teo jIvita rahe che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra dharma saMjJA vinAnA jIvAtmAonI jema te care paNa artha ane kAmanI abhilASAthI gaddhAmajurI kare che. te paNa temanI IcchA pUrNa thatI nathI. lekamAM artha ane kAmane sArabhuta mAnavAmAM Ave che. jema ke jemanI pAse paisAnI mAyA che, teo ja purUSa che, mitravALA che, bAMdhavAthI yukta che ane teo paMktirUpe paNa manAya che, kema ke atyAre te dravyasampana che, saMsAramAM puthvI jamInanI prAptisAra che. temAM paNa zaheramAM rahevuM, mahelAte maLavI, temAM paNa veta jADA gAdalA maLavA, rUpavatI tathA anaMga sarvasva strInI prApti thavI sAra che. A pramANe artha ane kAma sArabhUta manAya che. te paNa pUrva bhavanI puNya beMkamAM beMka beleMsa na hoya te temane artha ane kAmanI sulabhatA rahetI nathI, kadAca sulabha bane te temanA bhega-vilAse temanA mATe durlabhatama bane che. A kAraNe ja caro nirAza rahe che. mATe teo mana-vacana ane kAyAne paNa daridra hoya che. coreluM dhana, uttama bhejana AdithI rahita hoya che. pAMce IndriyanA vilAsa mANI zakatA nathI, mANatA hoya to temAMthI Ananda meLavI zakatA nathI. ApaNe jANatA hoIe chIe ke, cerInA dhaMdhA rAjya virUddha kAryo, dANacorIne dhaMdhA karanArAo ekAntamAM ke bAbAonI jhuMpaDImAM saMtAI rahe che. dharmapatnI kakyAMya, mAvaDI bIje sthaLe, putre vaLI kyAMya havA khAtA rakhaDatA hoya che, ane temanI meTaro tathA bIjA vAhane vaLI bIje
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 303 kyAMya paDyA hoya che. pakaDAI javAnA bhayathI meTaranA raMge paNa keTalIyavAra badalAvavA paDe che. duHkhI banavuM gamatuM nathI" chatAM paNa temane kaI sukhI banAvI zakatuM nathI. athavA keI dayALu mAnava temane sukhI banAvavAnA prayatna kare te paNa te sukhe temane herAna parezAna karyA vinA rahetAM nathI. gata bhavamAM AcarelI cerInA phaLo upara pramANe bhegavavA chatAM paNa A cauryakarmanAM phaLe che, tenuM jJAna temane hetuM nathI ane tevA dhaMdhA paNa cheDI zakatA nathI. mATe teo duHkhI che, mahA duHkhI che, rogI ane mahA rogI che. bhayanA mAryA duHkhI ane papama ke sAgare pasudhI naraka vedanA temanA bhAgyamAM rahe che. jJAtakuLanandana, paramadayALu zrI mahAvIrasvAmIe kahyuM. meM pratyakSa sAMbhaLyuM tene he ja! meM kahyuM che. A adattAdAna pApa sva ane parene mAranAra che, mananI malinatA vadhAranAra che. akasmAt bhayenI hAjarI paNa rahelI hoya che. kaSAyenuM mULa kAraNa che. anAdi kALathI levAyeluM hovAthI dutyAjaya che. A pramANe tIrthaMkara paramAtmAe kahyuM che. prazna vyAkaraNanuM trIju adattAdAna nAmanuM adhyayana samApta karyuM che
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ brahmaniSTha zrI gautama svAmine namaH zAstravizArada, jainAcArya zrI vijaya dharmasUri gurudevAya namaH caturtha adhyAya abrahma (mathuna) prANAtipAta, muSAvAda ane adatAdAna nAmanA traNa Azra pachI abrA AvanuM vivaraNa karavAmAM Ave che. kemake, jeo manathI, vacanathI ke kAyAthI brahmAmaithuna)ne sevaka che, te prakArAntare paNa adattAdAnane karanArA hoya che. jemake - . (1) kumArI kanyA, sahapAkinI ke ziSyAnA pitAnI AjJA meLavyA vinA teonI sAthe manamelA karavAthI svAmI adatta nAmanI cArIne deSa lAge che. (2) temanI IcchA vinA temanA para baLAtkAra karanArane jIvaadatta lAge che. (3) guru ke zikSakanI AjJA meLavyA vinA sahapAkinI ke vidyArthinInA mananA ceranArane guru adatta nAmanI cerI lAgyA vinA rahetI nathI. (4) zabda, rasa, gaMdha, rUpa ane sparzarUpa pAMce IndInA bhemAM mazagula banavAvALAne tIrthakara adatta lAgyA vinA rahevAnuM nathI, kemake parama dayAla tAraka
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 305 paramAtmAoe IndrIyenA gulAma banavA mATenI AjJA ApI ja nathI. uparanA kAraNe adattAdAna pachI abrahma Azrava krama yathArtha che. cera asatyavAdI ja hoya che. ane te dravya ane bhAvathI hiMsaka hovAthI prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithunanI kramazaH sthApanAmAM keineya zaMkA rahetI nathI. arihaMtenuM zAsana tathA zAsananI eka eka dhArA paNa sarvathA niHzaMka che, kevaLa samajavAne prayatna karIe te matijJAna saune mATe sahAyaka banyA vinA rahevAnuM nathI. pratyeka adhyAyane pAMca prakAre vicita karavAnI pratijJAvALA sUtrakAra A adhyAyane paNa pUrvavat pharamAvI rahyAM che. (1) yAdazamaithunanuM svarUpa zuM che? (2) tenA paryAyavAcI zabda keTalA che ? (3) tenuM sevana kayAre karAya che? (4) te karmanuM phaLa zuM che? (5) tenuM AcaraNa karanAra keNa ke? uparokata pAMca prakAranuM vivecana vistArathI karavAnuM kAraNa eka ja che ke, jIvamAtrane mATe maithuna karma dusyA jaya che. kemake keTalAka jI kevaLa manathI, kevaLa vacanathI, kevaLa kAyAthI maithuna kamI che, keTalAka traNe yethI maithuna kamI che, jayAre keTalAka mana-vacanathI, mana-zarIrathI, vacana-zarIrathI maithuna kamI hoya che. kAraNamAM pharamAvyuM kepUrvabhavanA karelA prArabdha karmo temaja A bhavanI tevA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra prakAranI paristhiti vaza jIvanA adhyavasAya ( kriyamANa ka) eka samAna hoI zaktA nathI, tema purUSArtha, saddagurU samAgama paNa eka samAna nathI. maithunanuM svarUpa zuM che? gaNadhara zrI sudharmAsvAmIe pharamAvyuM ke-he janme! tIrthaMkara paramAtmAoe abrahma Azravane akuzaLa, adharma ane pApajanaka kahyuM che. strI ane purUSa baMne maLIne je gaMdu kArya kare che te maithuna che-abrahma che. je mana-vacana ane kAyAne, buddhi-viveka ane savRttinI kuzaLatAne bagADanAra levAthI pApabaMdhaka che. tIrthakaree mithunane cheDI bIjA ekeyane ekAMte niSedha ane AjJA ApI nathI, jyAre maithuna karmane mATe ekeya apavAda dAkhavyuM nathI. kAraNa ke rAga tathA dveSa vinA mithuna karma karAtuM nathI. sparzana, AliMgana ane cuMbana AdimAM rAga rahele che ane maithunamAM dveSanI hAjarI nakArI zakAtI nathI. kAraNa ke mithunArUDha mAnava pitAnA ekavAranA maithunamAM lAkhe ne mAraka, ghAtaka ane Dika bane che. strInuM avAya sthAna mUtra ane raktamaya hovAthI temAM saMmUcchita chanI utpatti kAmasUtrakAree paNa nakArI nathI. te uparAMta zukra ane rajanA mizraNamAM be thI nava lAkha sudhInA saMmUcchita paMcendriya chanI utpatti arihaMtoe kahI che, mATe ja ekavAranA maithunamAM te jIvene maryA vinA chuTake nathI ane bIjAone mAravAnI kriyA dveSa vinA thatI nathI. yadyapi jIvavicArAdi
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 307 prakaraNonuM jJAna pratyeka jIvane na hovAthI maithunamAM "huM hiMsA karUM chuM" teve khyAla hete nathI, mATe ja ajJAna jevuM mahApApa bIjuM e keya nathI. "mannALA # fi na vANI....' arthAt ajJAnI AtmA badhAya pApa karI zake che. deva-manuSya ane asura pramukha viziSTa leke paNa maithuna kamanI jhaMkhanA-tIvra jhaMkhanA karatAM ja hoya che. matalaba ke, saMsAranA anaMta jI karatAM jemanA AtmAe tapa, tyAga, vidvatA ane dhyAna mAge sArAmAM sAro vikAsa sAdhI lIdhuM che teo paNa kAmadevanI gulAmIthI dUra rahI zakyA nathI. viziSTa puNya karmonA kAraNe deve pAse bhautika sukha manuSyothI paNa vadhAre che, tema deve karatAM manuSya pAse Atmika vikAsa vadhAre che, te paNa maithuna kamane sUkSma ke bAdara abhilASa temane AgaLa vadhavA devAmAM jabaradasta antarAya karanAro che, arthAt devanA puNya ane manuSyanA guNene samApta karavAmAM viSayavAsanAnI lAlasA ja mukhya kAraNa che. sAdhAraNa mAnave jemane deva tarIke pUje che te deve paNa kAmadevanA bANathI ghAyala thaI gayA che, jema ke mahAdeva zaMkarajIne pArvatI nAme rANI che. jagatanA sarjana karanArA ane vRddhAvasthAmAM rahelA brahmAjIne sAvitrI, zaMkhacakra dharanArA viSNu bhagavAnane lakSamIjI, Indrane zacI (IndrANI) sUryanArAyaNane ratnAdevI, candrane dakSa putrI, 33 karoDa denA gurU bRhaspatine tArA nAmanI mahArANI che. agnidevane svAhA, kAmadevane ratidevI ane zrAddhadevatAne
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 * zrI praznavyAkaraNa sUtra dhUrNa nAmanI rANIo, paTTarANuo che. AvI sthitimAM paNa zaMkara bhIlaDInI pAchaLa deDyA che, brahmAjI pitAnI putrInI pAchaLa, Indra mahArAja ahalyA nAmanI tApasInI pAchaLa, sUrya nArAyaNa cAra paganI tiryaMca ghaDInI pAchaLa ane cadramA te pitAnI gurU patnInI pAchaLa pAgala banyAnI vAte purANuM kahI jAya che. AvI sthitimAM teo paramAtmA zI rIte hoI zakaze? gurUkuLavAsa vinAnA manuSya paNa mahAna tapazcaryAo dvArA meLavelI khyAtine kAmadevanI upasanAnA kAraNe nAza karI zakyAnA hajAre udAharaNe ApaNI jIbha upara ramI rahyAM che, tethI ja vairAgyavAsita bhartuharine paNa hAtha jhATakIne kahevuM paDayuM ke mattebhakumbhadalane bhuvi santi zUrAH kecitpracaNDa mRgarAjavadhe'pi dakSAH / kintu bravIbhi balinA purataH prasahya, kandapaMdapadalane viralA manuSyAH / / artha-hAthIonA mAthA phADavAvALA, pracaMDa siMhane bhedI nAkhanArA ghaNuM chepaNa chAtI ThokIne kahevAde ke teo badhAya IndriyenA gulAma heIne kAmadevane jItI zakyA nathI. paMkapanaka-pAza ane jALanI upamAvALuM maithuna kama che. paMka eTale mahAnakardama-kAdavamAM cAlavAvALA mAna game te sAvadhAna haze, te paNa pramAdavaza paga lapasI paDatAM zarIra ane vastro bagaDyA vinA rahetA nathI. kadAca
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 309 kAdavamAMthI bahAra nIkaLavuM paNa muzkela banI jAya che. A pramANe maithunakarmamAM phasAI jatAM vAra lAgatI nathI, paNa temAMthI chUTakAro meLave kaSTasAdhya ke asAdhya che. AtmAne, buddhine, jJAnavijJAnane tathA khAnadAnane kalaMkita karanAra che. satkarma tathA puNya pavitra mArga para AvatA jIvAtmAne sadaiva avarodha karanAra A pApa che. panaka-pANImAM thanArI sevALamAM kadAca phasAI gayA heIe te temAMthI chuTakAro meLavavAmAM paNa saraLatA nathI, tevI rIte maithuna pApa paNa sevALa jevuM hovAthI, temAMthI bahAra nIkaLavAmAM apavAda sivAya saune mATe kaThina che. pAza eTale baMdhana. majabuta doraDAthI baMdhAI gayA pachI jIva vizeSa paNa temAMthI bahAra AvI zakato nathI. tevI rIte maithunakamanI lAlasA paNa jIvAtmAne mATe mahAbhayaMkara baMdhana svarUpa che. jANatAM ke ajANatAM, duSTa buddhithI ke saraLa buddhithI, IcchAthI ke anicchAthI mithunakarmanA mArge paga maMDAI jatA vAra lAgatI nathI, paNa tene cheDavAmAM bhavanA bhava bagaDyA vinA, satkarmo nesta nAbuda thayA vinA, ane puNyakarmothI hAtha dhoI nAkhyA vinA bIje mArga nathI. jALamAM pazu paMkhIone phasAI javAmAM vAra lAgatI nathI, tevI rIte pAMce IdriyenI gulAmIvaza saMsAranI raMgIlI mAyAmAM phasAIne pitAnuM jIvana dhULadhANuM kare che athavA vinA mate mare che. A kAraNe ja maithuna, kAdava sevALa, pAza ane jALa jevuM che..
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 * zrI praznavyAkaraNa sUtra mAnavamAtra sanmArgamAM, Indripara prabhutva meLavavAmAM, lajajALutAmAM, vinaya-vivekamAM tyAM sudhI ja sthira rahe che ke jyAM sudhI madamAtI strIonI dehalatA, kaTAkSa (AMkhanI vaktA) hAsya purvakanA mukhakamaLa, ke tenI vilAsavatI cAlane jete nathI, matalaba ke purUSane mATe strI ane strIne mATe purUSanuM AkarSaNa thayuM hotuM nathI, tyAM sudhI purUSa sanmArge sthira che. strI-purUSa napuMsada lakSaNa AThe prakAranA maithunAbhilASamAM mULa kAraNa vedakarma che. verAti muDhi rAdhAramAnaniti veH " jenAthI, anaMta zakitasaMpanna AtmAmAM caMcalatA, mUDhatA, vyAhatA uparAnta purUSane strInuM ane strIne purUSanuM AkarSaNa thAya te vedakarmanuM kArya che, temAM strI purUSa ane napuMsakarUpa mAnava traNa prakAre che. purUSanA rUparaMga, zarIra sauSThava, bolavA cAlavAnI madhuratA, keza ane veSaparidhAnanI mehakatA joIne tenA pratye strIne meha jAge te strIveda che. tenAthI viparIta, strInI mahakatA para je mugdha thAya, tenA sahavAsanI jhaMkhanA jAge, game te upAye tene vaza karavAnA prayatnane prAraMbha thAya temAM purUSada kAma karI rahyo che, tathA baMne pratye je pitAne meha kAbumAM rAkhI na zake, eTale ke te baMnene sAthe kAma kIDAnI tIvratA rahe tene napuMsakavedane udaya
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 311 kahevAya che. A prakAre traNe vyaktione mahakarmanuM gheluM lagADanAra abrAnI vAsanA che. tapa, saMyama ane brahmacaryadharmane vinakAraka maithuna che. AMkhomAM caMcalatA, belavAmAM cAlAkI tathA veza paridhAna ane mukhane bhapakAdAra banAvavAnI vRtti, paraspara snehanI gAMThamAM baMdhAI javAnI taiyArI tathA bIjAnuM AkarSaNa thAya tevA prakAranI raheNI-karaNImAM, maithunanI bhAvanA nakArI zakAtI nathI. bAhya tathA atyaMtara tapa, saMyamI jIvana tathA brahmacarya jIvanamAM vidana karanAra maithunabhAva che. sArAMza ke AtmAnI unnatImAM mukhya bhAga bhajavanAra, tapa, saMyama ane brahmacaryamAM zithilatA, bedarakArI, Alasya ane pramAdane AmaMtraNa denAra maithuna che. AtmAne kevaLajJAnanI bhUmikA batAvanAra samyaphacAritra che. tene arthAt samacAritrane kramazaH vinAza karavAmAM, tathA zanaiH zanaiH manda, mandatara ane mandatama banAvavAmAM maithunanA saMskArothI udbhavelI vikathA, kaSAyabhAva, ati AhAra, gariSTha AhAra, zRMgArapriyatA AdinA kAraNothI cAritrane hAni pahoMce che. kAyara purUSathI jenuM sevana thAya te maithuna kahevAya che. je zarIra, Indriyo ane manathI kamajora hoya, tevA kAyara purUSone ahIM levAnA nathI, kema ke temanA jIvanamAM kayAreya uttama kAryo mATe utsAha AvatuM nathI, kadAca Ave te TakavAno nathI, kadAca Take to tenA svAdu phaLa maLI zake tema nathI. mATe je hRdayathI, AtmAthI ane samyagajJAna ke samyakracAritrathI kamajora hoya,
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 * zrI praznavyAkaraNa sUtra muddadila hoya te koyara purUSe jANavA, temanA jIvanamAM vairyazaktine vikAsa thayela na hovAthI pariSahone jItavA mATe teo samartha banI zakavAnA nathI. tethI temane pApa mArge javAnuM saraLa bane che. maithuna mATenI paristhiti prApta thatAM temanAM manamAM tevA prakAranI caMcaLatA, vihaLatA ane utAvaLa AvI jAya che. jethI pitAnA manane, buddhine, Indriyane ane zarIrane maryAdAmAM rAkhavA jeTalI kSamatA temanI marI paravAre che. sAthe sAthe khAnadAnInA dharmo, gurU tathA vaDilenI zarama, svArIne sneha ane pApabhIrutA Adi je AdaraNIya guNe hatAM te paNa eka pachI eka palAyana thAya che ane AjIvana maithanAsakta banIne jIvana pUrNa kare che. - jeo jIndAdila che tevA sajajane, mahAmAna, mahAvratadhArIothI tyajAyeluM maithuna che. eTale ke, temane AtmavikAsa sArI rIte thaI gayeluM hovAthI teo atIva nindanIya pApa karmone sevatA nathI, temanAthI utaratA dezavratadhArIo, eka patnIvratanA cUsta himAyatI banIne parastrIne mAtRtulya mAnaze. bhaNatara-gaNatarane phalitArtha eTale ja che ke, te mahAvratadhArI ane gRhastha, gRhasthAzramanA vatanI maryAdAmAM Ave. kemake khAnadAna mAnavane parastrI, vezyA, zarAbapAna Adi gaMdA ta bhAyamAna thatA nathI. mATe ja jenAthI AtmA vajanadAra bane, durgatinI prApti thAya tevA pApakarmone tyAga karavo hitAvaha mArga che.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 313 maithunakarmI AtmA prakArAntare paNa keTalAya jIne zatru banate hevAthI udghaleka, pAtAlaleka ane tiryakarUpa saMsAranuM paribhramaNa ghaTatuM nathI paNa vadhavA pAme che. kilaSTa adhyavasAyethI karAyelA keTalAka pApanuM phaLa se vAra, hajAra ane lAkho gaNuM vadhAre hoya che. eTale ke viveka ane dayA buddhi vinAnuM pApa je thAya che, tenI nikAcanA paNa joradAra hovAthI temAMthI chuTavuM sau koIne mATe saraLa hotuM nathI. hajAre prakAre dAna-ziyaLa-tapa ane zubha bhAvanAothI prApta thayelA manuSyAvatArane mithunarUpa kIcaDamAM phasAvavuM hIra vecIne kAca kharIdavA" jevuM che. kemake temAM dravya mana racyuMpacyuM hoya ke bhAvamana (sUmamana) racyuMpacyuM hoya, bhagavelI rAtrie ke have pachInI rAtrionI thoDI ghaNI smRti paNa rahetI hoya, tyAM sudhI tenA saMskAro game tyAre paNa jIvAtmAne durgati tarapha prasthAna karAvI zakaze. AvI sthitimAM tenAthI thatAM agaNita pApathI gherAyelA AtmAne muktine mArga maLa saraLa nathI. janma-jarA-maraNa-roga-zekAdinuM mULa kAraNa maithuna che. belavAmAM, carcA karavAmAM ke bIjAne zikhAmaNanA be zabdo kahevAmAM mAnavamAtranI dhvani tathA pratidhvani eka ja hoya che ane te e ke jIva mAtranA janma-maraNanA pherA ochA thAya ke haMmezane mATe tenAthI chuTI javAya te mATe take-vitarko, udAharaNe ane chevaTe zAstronA pAnAonI sAkSI paNa devAmAM Ave che, paNa zAstronI kahAI devAvALAo
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 * zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa temAMthI chaTakI zakyA nathI, balka beTI carcAomAM paDIne jIvanane dhULadhANa karyuM che. AvI sthitimAM jaina zAsananA svAmIoe kArya ane kAraNanuM talaspazI darzana ane tenuM prarUpaNa A pramANe karatAM kahyuM ke janma ane maraNathI sarvathA mukta thavuM A kArya che, te tenuM kAraNa paNa hoI zake che. karyuM kAraNa haze? A prastuta jainAgama ja ApaNane kAraNa batAve che. jyAM sudhI jIvananA keI aNumAM paNa maithuna karmanA saMskAra vidyamAna hoya tyAM sudhI tenA janma-maraNa maTavAnA nathI. have A vAtane vistArathI jANIe - - (1) janma - anAdi kALanA A saMsAramAM pratyeka jIvAtmAoe anaMtavAra janma lIdhA che, temAMthI keTalAka janme te eka kSaNe jamyA ane bIjI kSaNe maryA jevA thayA che. janma levAne sarvathA anivArya eTalA mATe che ke AtmAnA ekeka pradezamAM anaMtAnaMta karmonI vargaNa cUMTelI hevAthI je samaye je jIvAtmAonI sAthe rAgAtmaka ke SAtmaka kANAnubaMdhane bhegavavAnA hoya che, tyAM ja janma dhAraNa karavAnuM rahe che. karmasattA baLavatI hovAthI jIva vizeSane mATe paNa janma lIdhA vinA cAle tema nathI. kemake prArabdha karmo avazyameva bhegavavA ja paDe che. mAyAnu baMdhana vicitra hevAthI A bhava pahelAMnA anaMta bhavenI smRti ApaNane thatI nathI. tethI gatabhamAM ApaNe kaNa hatAM? mA-bApa keNa hatAM? ane te bhavanI mAyA Aje keNu jogavI rahyA che, ItyAdi vAtanI jANakArI ApaNI pAse
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 315 nathI. mATe A bhavanI mAyAmAM bhUtakALa bhUlAI javAya che ane cAlu bhavanI mAyAmAM tevI rIte lapeTAI jaIe chIe ke jANe A pahelAnA bhave mArA thayA ja nathI. je bhramajJAna, mAyAjJAna, mohajJAna che. bIjamAM jyAM sudhI bIjatatva hoya che tyAM sudhI aMkutpattimAM koIne zaMkA rahetI nathI. tema karmonI sattA (kAzmaNa zarIra) vidyamAna hoya ane jIvane janma le na paDe tevuM banatuM nathI, devenI sahAyatAthI banI zakavAnuM nathI. tIrthakare, cakravatI e, vAsudeve ke bIjA game te hoya saune janma levA mATe mAtAnI kukSimAM AvavAnuM rahe che, jyAM gaMdI koTaDImAM nava mAsa uMdhA mastake pUrNa karavAnA che. janma letI vakhate trAsa ane mAnasika vedanAno pAra nathI. oparezana thIeTara para lephemanA kAraNe vidyamAna cetanA paNa jema aspaSTa thAya che, tema janma letA baccAnI cetanA aspaSTa hovAthI duHkhanA anubhavanI khabara na paDe te paNa suvAvaDakhAne najara karavAmAM Ave te janma lenAra ane denArane duHkhane pAra hetuM nathI. paraMtu madirApAna jevA mehanA nazAmAM tenI khabara chavane paDatI nathI, te paNa A satya hakitane keInAthI paNa chupAvI zakAya tema nathI. saMsArI jIvane maithuna karmanI lAlasA ghaNI ja baLavatI hovAthI tenI pAchaLa maryAdA bahAranA maithunanA pApe ghaNuM ja sAthe vairAnubaMdha baMdhAya che, janma lenAra baccA sAthe paNa rAga ke dveSa saMbaMdhathI joDAyA pachI jyAM sudhI tenI jALamAMthI mukta thavAya nahi tyAM sudhI janma lIdhA
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra vinA zI rIte cAlaze? mATe ja jaina zAsananI ArAdhanAmAM gArU =rA mana to ghaNA sALa " janma maraNa, jarA ane zekAdine nAza karAvavAnI tAkAta che. jyAre maithuna pApa tene vadhAranAra hevAthI jainatva ane maithuna bhAva eka myAnamAM be talavAranI jema sAthe rahI zakatA nathI, tethI ja kahevAyuM che ke jeTalA aMzemAM tyAga bhAvapUrvaka maithuna karmane tyAga karAze, teTalA aMzamAM te bhAgyazALInuM magaja ThaMDu. AMkhamAM nirvikAritA, dilamAM dayA-prema ane samatAne praveza thatAM dharma zuM che? ItyAdine samajavAmAM umaLake Avaze. (2) maraNa -narakanA nArakane paNa eTalA mATe maravuM gamatuM nathI ke bIjA nArake sAthenI mAraphADa karavAnI mAyAne cheDI zakAtI nathI. yadyapi te pApaja che ane mahAbhayaMkara vedanA che te paNa pApane, pApa bhAvanAne, vaira virodhane tathA maravA ane mAravAnA vicArane tyAga atIva duSkara che. viSTAne kIDe paNa viSTAmAMthI chuTo thavA mAMgate nathI, te maravAnuM zA mATe pasanda karaze? ane jyAre atyanta duHkhIyAra che paNa vinA mate maravA mAMgatA nathI, te pachI bakarA, gheTAM, pADA, baLada, gAya, sarpa, vAgha, reja, mRga, sasalA, mayUra, kabUtara, maraghA, tetara ane cakalA vagerene bIjAonA dhanuSyabANa, baMduka ke phaNathI maravAnuM na game te satya hakikata mAnyA vinA chuTake nathI. paraMtu maithuna karmamAM gaLe DUba thayelAe, zarIranI zaktine vadhAravAnA khAlAtemAM para jInI hatyA karIne-karAvIne paNa hiMsAmAM
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 317 kAraNabhUta bane che. janmavA karatAM maravuM vadhAre kaSTadAyI hoya che. paNa bAlyakALa ane yuvAkALamAM maithuna dvArA maryAdAtIta zaktine nAza karI pitAnA mRtyune jANIbujhIne bagADanArAo rIbAI rIbAIne mare che. maithunAsakta jIvane pitAnI strInI kukSimAM rahelA garbhanI hatyAne ke jamyA pachI AMdhaLA, magajanA kharAba ke gAMDapaNane prApta thayelA saMtAna pratye dayA rahetI nathI. A pramANe je bhAgyazALIo bIjA jIvane mAravAno mArga na choDe te temane paNa AvanArA bhAmAM bacAvanAra kaMI paNa maLI zake tema nathI. sAmevALAnI ke pADozInI mAla-milkata upara najara bagADIne, mAyAjALamAM phasAvIne tene tevI rIte pAyamAla kare jethI tenA bALa baccAone tathA temanI patnIone bhUkhe maravAnA divase jevA paDe. eka jhATake mAravAvALAo karatAM bIjAone duHkhI banAvI rIbAtA rIbAtA mAravA mahApApa che. tethI ja AvA jInuM vAraMvAra mRtyu thAya che. roga rogagrasta mAnavanA jIvanamAM pUrvabhavIya asAtAvedanIya karmanA udayane vicAra kare asthAne nathI. paNa bhUlavuM na joIe ke eka karmanA udayamAM bIjA karmone ke temanI uttara pravRtione sathavAre (nimitta kAraNo) maLyA vinA rahetuM nathI. AyuSya karmane choDI bAkInA sAteya karmo prAyaH karI eka sAthe ja baMdhAtA hovAthI mAnavanA jIvanamAM mehakamara, mAyAkarma, vedakarma tema jJAnAvaraNIyAdi karmonA nimitta nakArI zakAtA nathI. jema ke bAlyakALane tyAga karI
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 * zrI praznavyAkaraNa sUtra yuvAnInA praveza samaye mohakarmane udaya thAya che ane tenI AMkhe keI vijAtIya ane na maLe te sajAtIya vyaktine gatavAmAM lAgI jAya che. (purUSane mATe purUSa ane strIne mATe strI sajAtIya che. viparIta vijAtIya) tyAra pachI sahavAsa, AMkhamIMcAmaNuM, levaDa-devaDanI vAta sAthe saMbaMdha dhaniSTha thatAM baMne cha maithuna mATe taiyAra thAya che ane vRddhAvasthAnA prAraMbha sudhI te kukarmo tathA pitAnI strI pratyenA sukarmo dvArA purUSa tathA strInI vIrya tathA rajazakti maryAdAthI vadhAre pramANamAM kharcAI javAnA kAraNe eka pachI eka susAdhya, kaSTasAdhya ane asAdhya rogo je asAtavedanIya karmanuM kArya che, tene praveza thAya che, jenAthI pIDAte, rIbAte ane dayanIyadazA bhagavate, lAkhanA bAra hajAra karIne, manuSyAvatArane barabAda kare che. ane anaMta saMsAra nIyAmAmAM vadhAro kare che. purUSa ane strInA zarIramAM rahela vIrya tathA rajane pATaDAtulya manAya che. tene prAkRtika ke aprAkRtika maithuna dvArA vadhAre paDatuM durUpayega, nIce pramANenA rogone AmaMtraNa ApanAra che. kampa : svedaH: zramo mUrchA bhramiglAnibala kSaya : rAjayakSmAdirogAzva, bhaveyumaithunAsthitA: kaMpa:-hAtha, paga, mastiSka ane zarIranA bIjA bhAgamAM vagara kAraNe dhrujArI AvavI te kaMpaga. daH-zrama vinA paNa samAtIta paraseve. zrama -mAmulI kAma karatAM ke kaI samaye kAma na karIe te paNa thakAvaTa lAgavI.
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 319 mUccha :-meha thave, atizaya vIryanA nAzanA kAraNe, mAthAnI sthio eTalI badhI zithila thaI gaI hoya che, jenAthI sArA ke naThArA padArtho pratye paNa mehanI mAyA lAge che. bhUmi :-amuka kAma meM karyuM? na karyuM? khAdhuM? na khAdhuM? ityAdi kAryomAM tenI smaraNazakita vekaAuTa karI gaI hoya che. glAniH-kamara-sAthaLa, paganI piMDIo Adi aMzemAMthI tAkAta jANe nIkaLI gaI hoya tema Akhuya zarIra duHkhatuM ja hoya che. baLakSaya -mevA-miSTAnna, gharanuM tAjuM ghI, vagere khAvA chatAM paNa zakti vadhatI nathI. parINAme, tenuM cAlavuM, besavuM, uThavuM Adi kriyAo maDadAla jevI banI jAya che. te uparAMta kSaya, bhagaMdara, blaDaprezara, hArTaeTeka, udharasa, meTIudharasa, dama, DAyAbITIza vagere asAdhya bImArIo, tathA vA saMdhIyA-lakavA vagerenA roga lAgu pADavAmAM virya zaktine maryAdA durUpayega kAraNa che. jIvanamAM praveza karelA ke mejazekha ane mazkarImAM tathA nAnI uMmaramAM durjana, luccA, asabhya ane nirdanIya AcaraNavALA mitrenA kAraNe praveza karAvelA vyabhicAra saMbaMdhIne durguNe bhAdaravAno bhIMDAnI jema divase ane rAtre vadhatAM ja jAya che.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (3), jarUd #iffsa mAtaM nATI kiraNa nArago..... vRddhi pamADelA denA abhizApe AMkhane gamI gayelI strI tarapha manameLA karavAne bhAva thatA khAnadAnInI kuLa maryAdAne alavidA levA sivAya bIjo mArga raheze nahi tathA sva strI parathI kUdake mArI para strIomAM lapaTAyeluM mana kyAMya sthira paNa rahevA pAmaze nahi. paise-35, belavAnI chaTA dvArA parastrI hAthamAM Avaze te paNa kyAreya tenA pati, pitA ke sAsune khabara paDatAM athavA rAjA pAse phariyAda thatAM durAcArInuM mana atyanta bhayagrasta banane na kalpI zakAya tevA pariNAme ane pazcAttApane anubhava kare che. kadAca AvuM na thayuM te paNa zaMkAzIla baneluM mana tephAne caDyAM vinA rahevAnuM nathI. jema ke mArA pApane A jANa haze te? tenA pati Adine khabara paDI gaI haze te? mArI strIne paNa khabara paDI gaI haze te? A pramANe jIvanamAM nahi netarAyelI vihaLatA, vyAkuLatAne mAryA tene khAvAnuMpIvAnuM ane gharamAM rahevAnuM paNa duHkha-mAnasika vyathAne karanAra banaze. durAcArI banele pitAnA pApane piSavA mATe bhagavAnane maMdirane, dharmasthAnene, smazAna ke TUTAphUTyA makAnene upaga karatAM kUtarA karatAM paNa napAvaTa rIte jIvana jIvate vinA mate maraze. parastrI sAthenuM maithuna game tyAre paNa prANene AghAta lagADatA, mRtyunuM kAraNa banaze paraspara vaira-virodha vadhaze ane keIka samaye mArAmArI thavAne prasaMga paNa upasthita thaze. kadAca puNya karmo sAthIdAra banavA
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 321 pAme te paNa vyabhicArInA jIvanamAM zeka-saMtApa-muMjhavaNa, kalezanA upadrava thaze. Antara jIvana kaDavA jhera jevuM thaze... vadha-baMdhana ane apayaza Adine denAra maithuna che. rAjAne khabara paDatAM maithunakamI AtmAne phaTakAne mAra khAvo paDaze. kArAgRhamAM jaze, samAjamAM apayaza, apakIrti thavAne prasaMga Avaze. darzana mehanIya ane cAritra mehanIya karmane upArjana karAvanAra maithuna che. maithunakarmanI virati (tyAga) jemanA bhAgyamAM nathI hotI teo temAM atyanta kilaSTa adhyavasAyenA mAlika banatAM bhavAMtone mATe darzana mohinIya ane cAritra mehanIya kamanI nikAcanA karaze. sArAMza ke maithunakamI jema cAritramehanIya karmanI nikAcanA kare che, tevI rIte darzanamohanayanI paNa nikAcanA (gADha baMdhana) karyA vinA raheze nahi. zaMkAzIla ziSyanuM kahevuM che ke "tIvra kaSAya, mehakamanI tIvra pariNati, rAgadveSamaya jIvana jIvavAvALo, cAritrane ghAta karanAra, kaSAya ane kaSAya svarUpa cAritramehane upArjaka hoya che." paNa darzana mehane upArjana karAvanAra ekeya zruti nathI. kema ke "arihaMta, siddha, aiya, tapasvI, jainAgama, gurU, muni ane saMghane virodhI mAnava darzanamehanIyane baMdhaka che." A kathanamAM maithuna zabda nathI, javAbamAM jANavAnuM ke A zaMkA nila eTalA mATe che ke svapakSa eTale sAdhvI, saMghanI milkata eTale membara hevAthI sAdhvI sAthenuM abrahma sevana saMgha prayanIka (saMzadroha)
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kahevAya che mATe te darzana mehanIya bAMdhe che. zAstromAM paNa kahevAyuM che ke-sAdhvI sAthe maithuna karanAra mithyAtvamehane bAMdhe che. anyathA te durlabhabadhI zI rIte? gAthA A prakAre che :" sejai cautthabhage, ceiyadavve ya pavayaNuDaDAhe / risidhAe a cautthe, mlaggI vohilAbhassa // " sArAMza spaSTa che. mahamithyAtvanA kAraNe jIvamAtra maithunane anAdithI sevate AvyuM hovAthI tyAjya che. jIvane tevA saMskAra paDelA che mATe jIvanI sAthe ja rahenAra che. A pramANe cothA abrahma AzravanuM svarUpa kahyuM che. maithunanI spaSTatAvALA paryAye keTalA? ane kyA kyA? pahelAnA traNa AzravanI jema A Azravane paNa judA jAdA zabdothI paripuSTa kare, arthAta tenI talasparzI vyAkhyAo samajAvIne mAnava mAtrane maithunakarmanI bhayaMkaratA batAvI Ape tene paryAya kahevAya che. "Azra bhavahetuH sthAt " eTale ke AvabhAgane Azraya le te bhavaparaMparAne vadhAravA jevuM che. kema ke Azrava ane saMvara baMne pratispadhI zabda che. jenA haiyAmAM AzravanI ArAdhanA haze tyAM saMvaranI vidya mAnatA ane saMvaranI hAjarImAM AzravanI vidyamAnatA heI
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 323 zake nahi. kadAca baMnenI ArAdhanA sAthe karavAmAM Avaze te AvanArA bhAmAM paNa mizraphaLa maLyA vinA rahevAnuM nathI. saMvaranA pariNAme manuSyAvatAra maLaze paNa mizrita thayelA AzravathI nIca kuLa, kama khAnadAna, kadarUpuM zarIra, khAnapAnanI kharAbI, kamANIne abhAva, raheThANanI muzkelI, rogiSTa ane pauSTika AhAra vinAnuM zarIra, mAyakAMgalA saMtAne, jJAna-vijJAnane sarvathA abhAva Adi paristhiti, omAM saMvara-puNyanA kAraNe meLavelA manuSyAvatArane rIbAI rIbAIne ArtadhyAnapUrvaka samApta karavAnuM raheze. bhArata dezamAM karoDo mAnavene uparanI sthitimAM rIbAtA rIbAtA ApaNe sau joI rahyAM chIe. madhyama varganI sthiti paNa khyAla bahAra nathI. kema ke teo paNa traNa sAMdhe tyAM tera tUTe tevI paristhitimAM kyAreya svastha thaI zake tema nathI. 84 lAkha jIvAyenimAM kevaLa manuSyAvatAra ja zreSThatama che, tema sau kaI dharmAcAryo eka avAje kahI rahyAM che. kemake sadubuddhi, saddaviveka, dharma karmanI sadbhAvanA, te mATenI mana- vacana ane kAyAnI svasthatA manuSyane cheDI bIje kyAMya nathI. tethI ja devene paNa durlabha manuSyAvatArane meLavyA pachI tene bagADavAne ke sudhAravAne? tenA nirNayamAM pramAda-ALasa, bedarakArI, pUrvagrahitA, trAhitA ke kadAgrahatA rAkhavI posAya tema nathI. puNyanA phaLe ane mArgonI cAhanA sau koIne hoya paraMtu temanAthI virUddha kamene tyAga jyAM sudhI karavAmAM na
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zrI praznavyAkaraNa sUtra Ave tyAM sudhI puNya mArgonI prAptithI vizeSa phAyado thAya tema nathI. (1) ahiMsaka banatA pahelA hiMsAnA mArgo cheDavAnA raheze. I , (2) satyavAdI banatA pahelA mRSAvAdane samaja ane tyAga nitAMta Avazyaka che. mRSAvAdanA tyAga pahelA kodha-lebha-bhaya ane hAsyane dezavaTo dIdhA sivAya tene tyAga asaMbhava che. . (3) cerI karavAnA mArgo, prakAro ane saMkalpanA tyAga vinA acauryavratanI ArAdhanA zI rIte thaze? | (4) brahmacaryane pAke zatru maithuna che. mATe te baMne eka sAthe rahI zake tema nathI mATe ATha prakAranA maithunane tyAga atIva jarUrI che. te pahelA brahmanI kalpanA vAMjhaNI raheze. brAhmaNaputra kAzI jaIne paNa bhaNatarane lepi rahe te tene Dha' kahevAmAM Ave che. vANIyAne beTo muMbaI AvIne lAkhanA bAra hajAra kare te gAmanA mANase kaheze ke "A bhAInA bAra vAgI gayA che. matalaba ke sArAmAM sArUM sTeja prApta thaI gayuM hoya te tene sadupayoga karavAmAM Izvarane AzIrvAda maLaze ane AtmAne paramAtmA, jIvane ziva, narane nArAyaNa, khudane khudApadanI prApti thatAM saMsAranA kArAgRhamAMthI tene chuTakAro thaze. veda, vedAnta, upaniSadu, bauddha ane jainAgamanA mate paNa aneka bhavamAM aneka
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 325 jInA AzIrvAda meLavele bhAgyazALI ja manuSyAvatArane meLave che, ane anahada puNya pArjana tathA satkarmonA kAraNe jIvana sukhamaya bane che. A badhI paristhiti joyA pachI ja A avatAramAM abrahma (maithuna, durAcAra, vyabhicAra, parastrIgamana, vezyAgamana) AdinA mArge javA karatAM brahma eTale AtmAnI upAsanA karavI hitAvaha mArga che. kema ke tenI upAsanA manuSyabhava sivAya bIjA ekeya bhavamAM banI zake tema nathI. pApa pracura nArake pApa karmone bhegavavAmAM, puNya pracura deve bhega vilAsamAM bemada masta hovAthI Amennatine nakaze temanI pAse muddala hotuM nathI. tiryaMce avivekI hovAthI brahmanI sAdhanA mATe lAyaka nathI. jyAre manube ja sabuddhi sampanna hovAthI AtmAnuM kalyANa karI zake che. ane je tema na thayuM te "dI laI kuve paDyo dhikkAra che mujane khare..." AvI sthiti thayA vinA rahe tema nathI. prastuta prakaraNa maithuna nAme cothA AzravanuM che. tethI tenI vicAraNA sUtronusAra karIe. jenA 30 saMkhyAnA paryAye kramazaH nIce mujaba che : (1) abrahma che, jenAthI, jemAM brahma nathI, brahmanI prApti nathI ane brahmamAM praveza nathI, tene abrahma kahevAya che. sAdhAraNatayA AtmA, paramAtmA, tapa ane Agama (da) brahma zabdathI vAcya bane che. je abrahmanA kAraNe A cAra arthe AvRtta thAya che temAM mukhya kAraNa maithuna che. eTale ke tenA saMskArone piSavA, vadhAravA, udIrNa karIne
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa temAM mazagUla banavAvALAne pitAnA AtmAne khyAla rahetuM nathI ke keTalAya bhavanI puNya kamAInA kAraNe ATalI badhI sAmagrI pAmelA mArA AtmAnuM zuM thaze? mArI khAnadAnI, mArA bhaNatara-gaNatara temaja mAtA pitAnI IjajatanuM zuM thaze? paramAtmAnI oLakhANa karAvavAmAM kaTTara virodha karAvanAra mithuna che. AnA kAraNe AMkhamAM caMcaLatA AvatAM ja tenI maMdiramAM ke jJAnacarcAmAM beThA hoya te paNa cAre bAju ghumatI je heya che. sArAMza ke paramAtmA sAthe tadAkAratA prApta nahi thavAmAM kAraNabhUta A maithuna pApa che. "mArU AtmakalyANa thaze" tevA AzayathI karAtA bAhya ane Abhyantara tapane hArDaverI A pApa che. kema ke viSayavAsanAne mAlika tapasavI banI zakata nathI paNa kaSAyI bane che. mahAmahopAdhyAya yazavijayajI mahArAja paNa jJAnasAramAM pharamAve che ke - viSayakaSAyAhAra tyAgo yatra vidhIyate / upavAsa sa vijJeyaH zeSa lAGghanaka viduH / / eTale ke viSayI ane kaSAyI AtmA tapasvI hoI zako nathI. tathA jainAgamanA abhyAsamAM thayelAne TakAvavAmAM, TakAvelAne AtmasAt karavAmAM maithuna karmanA saMskAre avaredha karanArA ja banavA pAme che. sArAMza ke viSayavAsanAnA khAlAtemAM gothAM bhArate sAdhaka bhAvanikSepe AtmA ane paramAtmAno jJAtA hete nathI. tapa ane zrutajJAnane ArAdhaka banI zakatuM nathI. kema ke AtmAmAM ramatA karAvavAmAM
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 327 avadhUta banAvavAmAM, dila ane dimAgane bhAvadayALu banAvavAmAM brahmacaryadharmanI sAdhanA ja kAme Ave che. te vinAne sAdhaka paugalika padArthomAM rapa raheze. kema ke viSayI AtmAnI Indriye sadaiva caMcaLa hovAthI jaDa indriyane jaDa padArtha tarapha prasthAna karavAmAM vAra lAgatI nathI. mATe ja abrahma kAmane paryAya bane che. (2) maithuna maithuna eTale yugala bhegA maLIne baMnenuM puNyaghAtaka karma maithuna kahevAyuM che. kAraNa ke maithunakamI AtmA sAdhaka nahiM paNa ghAtaka hoya che. athavA je adhyavasAyethI ke saMmilanathI purUSanuM vIrya ane strInuM rAja calAyamAna thAya-patita thAya te maithuna kahevAya che. cAhe te puruSa strInA milanamAM thAya ke be purU ke be strIo bhegA maLIne thAya athavA aprAkRtika arthAt hAtha, rabara ke plAsTika sAdhanethI thAya te maithuna che. mananI caMcalatAthI laI zukrapAta ke raja nirgamana sudhInA kALamAM kaMI paNa sAdhaka ke sAdhikA AtmAparamAtmA-tapa ane zrutajJAnanA ArAdhaka banI zakatA nathI. (3) carata.... zabdane saMskRta bhASAmAM TIkAkAre caratu " zabda mUkyo che, jene artha thAya che, traNe lekamAM sarvatra vyApaka kAmadevanI tAkAtane khyAla Ave che, jenAthI tiSa deve, brahmalekanA deve, vyastare, yakSa, Indro, IndrANIo tathA deva-devIo paNa kAmadevanI gulAmI kukarAvI zakatA nathI. vratadhArIone cheDI, mAna, mahAmAna, paMDita, mahApaMDite ane AtmajJAna vinAnA tApa paNa kAmanI
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra upAsanAmAM rata hoya che. anyathA ghAsa pAMdaDA khAIne strInA mukhane paNa na jonArA vizvAmitra jevA tApase tattamA apsarAnA bAhupAzamAM zI rIte phasAya? IndranuM AyuSya sAgaropamanuM ane devI IndrANI, papamanA AyuSyavALI eka koDa popamane eka karoDa palyamathI guNA karIe ane AMkaDA mAMDIe te AyuSya daramyAna Indrane keTalI IndrANIo thaze? tyAre ja samajavAnuM saraLa bane che ke, puNyakarmomAM masta banelA de ane devendrone bhege vilAse sivAya bIjo mArga nathI ja. te e kAmadevanI atRptinA kAraNe vanaspatimAM utpanna thavAnuM rahe che. te TUMkA AyuSyavALA bicArA manuSyanI zI dazA? - khAvA arthamAM caru dhAtunI vyAkhyA karavI hoya te, AtmAmAM rahelA-kamAvelA-cAritrAdi guNene khAI jAya, bALI nAkhe te caramaithunane paryAya sArthaka bane che. A (4) saMsarga. strI ane purUSane saMsarga, sahacAra, sammIlana ane temAMthI utpanna thayelA kAmanA saMskArane laIne, mAnavanuM mana kAmadevane jhulaNamAM kevA kevA hiMcakA khAya che, tenuM Abehuba varNana TIkAkAranA zabdomAM karIe. mArI sAthe premAlApa karanArI preyasI AvI gaI? kema na AvI hoya? saMketane samaya thavA AvyA che mATe have AvavI joIe. A pramANe tenI smRti thatAM, sAdhaka vihvaLa thaI jAya che. te pachI, laTakamaTakA karatI, ane nacAvatI,
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 329 jhAMjharane jhaNakAra karatI ane khuMkhArane saMketa karatI, AvatI preyasIne joyA pachI, te bhagavAna jANe, tenI dazA kevI thatI thaze? athavA AnandaghanajI mahArAjanA zabdo yAda karIe te.... "Agama Agama dharane hAthe" hAthamAM rahelA AgamanA pAnA tathA sadanuSThAne AdinI dazA zuM thaze? mATe sAdhakanI AvI dazA karAvanAra maithuna pApa che. (5) sevanAdhikArI... maithunakarmanA A paryAyanuM tAtparya che ke cerI, badamAzI, hAtha cAlAkI, jugAra, bIjAene motanA ghATa utAravA, zarAbapAna, vezyAgamana Adi pApakA(pratisevanAo)mAM prerita karanAra maithunajanya saMskAre che. nAnI umarathI yadi A saMskArane maryAdAmAM levAmAM na Ave te game tyAre ane game te nimitte paNa A saMskAra bhaDake baLaze ane sAdhakane adha:patananA mArge laI jaze. mAnava jIvananA vyApArAdi kaI paNa kSetramAM bheLaseLa, khoTA telamApa, vyAjavaTAvamAM goTALA Adi cauryakarmathI mAnavatA, dayALutA, viktA ane premALa svabhAva samApta thaI jAya che. hAthacAlAkI dvArA kadAca tatkALa dUdha reTalA maLaze paNa jIvanamAM tathA mukha, jIbha, kAna, AMkhamAM paNa cAlAkIenI paraMparA vadhyA vinA raheze nahi. jugAranA raste paDelA mAnavane kauTumbika ke vyavahArika maryAdAo sAthe khAsa leNadeNa rahe tema nathI.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra parahatyA-cAhe ApaNuM kAraNe keIne paNa kerosInathI, keIne vijaLIthI, keIne TreIna nIce paDatuM mUkIne maravAnuM thAya te samajI levAnuM ke AnA jevuM mahApApa bIjuM nathI. zarAbapAna-khAnadAnI, bhaNatara temaja prabhunA zapatha laIne uccAsane beThelAone mATe paramAtmA, samAja, deza ane pitAnA vyaktitvane paNa droha karAvyA vinA raheze nahi. ItyAdi nirarthaka-sarvathA nirarthaka dUSaNonA utpAdanamAM ane vardhanamAM paise, pise ane paise kAma kare che. A badhIya vAtemAM TIkAkAra abhayadevasUrijI durguNenA mULa sudhI pahoMcIne ApaNane saune jAgRta karatAM kahe che ke-paisAnI lAlasAnA abhizApe ja mAnava mAtra badhAya anarthone kare che. paraMtu paise joIe che zA mATe ? peTa bharAI gayA pachI paisAnI AvazyakatA zA mATe? javAbamAM jaNAvyuM ke-je kumArI, sadhavA, vidhavA, sahapAThanI, vidyArthInI, bhAbhI, sALI, paDesaNa Adi strIo sAthe manamelA karyA che, vadhAryA che, temanA pratyenI akADhya mehamAyAmAM jakaDAyelA manuSyane temanI sAthe prema TakAvavA mATe game tyAre paNa paiso joIze. kema ke te vinA prema thatuM nathI, TakatuM nathI, tethI samaye samaye temane khuza karavA mATe henDaca, senAnI ke . hIrAnI baMgaDI, leTesTa phezananI plAsTika baMgaDIo, kadore, hAra, sADI, blAuja pIsa ane te bhaNatI haze te pustaka neTa buka, pena, belapena, amuka presa kaMgAra sAdhana, nhAvAnA sAbu vagere badhuya lAvIne ApavAnuM raheze. tathA je je
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI praznavyAkaraNa sUtra * 331 vastuonI pharamAIza karaze te hAjara karyA vinA premI pAse bIje mArga nathI. matalaba ke, AvA gerakhadhaMdhAmAM utAranAra maithuna karma che. " sarve'noM vidhiyante narairarthakalAla saiH thatu prAte prAya: preyasI 9mAnima:" (TIkAkAra) AnAthI jANI zakAya che ke, zrImaMtanI zrImaMtAI, dharmanA kAryomAM "eraNa kI corI karI, seya ke dIje dAna" DI ja kharcAtI hoya che. jyAre pitAnA kAma purUSArthane mATe ghaNuM ja vadhAre kharcAya che. (6) saMkalpa. zarIra ane vacanamAM saMkalanI utpati nathI, paNa jemanuM mana gaMdu ane adhArmika haze, svArthAnya, lebhAnca ke mAyA haze, temanA jIvanamAM samudranA taraMganI jema saMka9panI paramparAe tephAna macAvatI hoya che. haiyA para hAtha mUkI vicAravAmAM Ave te adhArmika-svArtha, lebha AdinA gaMdApaNAmAM jainatva" kAma karatuM nathI paNa kAmuktA ja kAma karatI hoya che. jemanA mAnasika jIvanamAM tene vAsa hoya che, tene svArtha sAdhavAmAM judA judA saMka9panuM jora vadhAre hovAthI, zarIra-AMkha-kAna ane mana paNa caMcala thayA vinA rahetA nathI. kezakAree paNa kAmane saMka9pa ja kahyo che, kema ke kAlpattinA mULamAM saMkalpa rahele che. kAma ane rAma (paramAtmA) ne bAramo candra hovAthI, jyAM rAmane vAsa che tyAM kAma hatuM nathI ane
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra jyAM kAma che tyAM rAma nathI. jaina zAsana paNa dharma sthAnamAM praveza karatAM pahelA mana-vacana ane kAyAnA pApane, tenA saMskArane sirAvI devA mATe traNa vAra nihi kahevA mATenI AjJA Ape che. gItA paNuM... dhyAya te viSayAna pusaH saMgateSa-upajAyate, | saMgAt saMjayate kAmaH - sArAMza ke viSaya vilAsamAM jenuM mana racyuM pacyuM hoya che teo tenI prApti je mAge thAya, tene saMga karaze, jethI kAmetpatti saraLa bane che. ' TIkAkAre paNa kahyuM ke, huM kAma! tArA gorakhadhaMdhAne huM jANuM chuM. kema ke tArI utpatti ja saMkalpa dvArA thAya che. paNa samajI leje ke deva-devendro tathA mAnave kadAca tArA caraNanA gulAma haze, paNa huM te arihaMta paramAtmAne caraNamAM besIne samiti-guptibAra ane cAra bhAvanAomAM masta baneluM hovAthI mArA manamAM tAre vAsa kyAMthI hoya? . (7) bAdhanApadAnAM prastuta prakaraNamaithuna karma mATenuM hevAthI "pada"ne artha saMyamasthAna karavAmAM AvyuM che. kAraNa ke saMyama AtmAne zaktisampanna guNa hevAthI temAM bAdhA karanAra haiyAnA khuNAmAM bharAyele kAmadeva che. anubhavAya che ke hajAra mANasenA jorazorathI thatA avAjenI vacce paNa saMyamazIla saMyamanI mastImAM, dhyAnastha yogI
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra = 333 dhyAnanI mastImAM ane paThanazIla vidyAthI pATha gokhavAnI mastImAMthI calAyamAna thatuM nathI. jyAre calAyamAna thanAra saMyamasthAnIya hetuM nathI paNa kAmadevane pujArI hoya che. A kAraNe ja kAmanA paryAyarUpe bAdhanApada' mUkyo che, je sArthaka che. padane bIjo artha prajA paNa thAya che. kema ke kAmuka mAnavanI indriye kanTrola AuTa hevAthI tenI AMkha bIjAnI bena beTIo para paDelI hovAthI kaI nabaLI kSaNe te bAIonA sagAone roSa te kAmuka para utaraze te kaMI paNa kahevAya tema nathI. phaLa svarUpe duHkhanI paraMparA ane ravAnA divase bhAgyamAM zeSa rahe che. yazcehaloke'dhapare narANAmutpadyate duHkham sahyavegam / vikAza nIlotpala cArunetrA, muktvAstriyastatra na heturanyaH / / arthAta-jene vega asahA hoya che, tevA dukhenI utpattimAM, kamaLanA pAMdaDA jevI moTI ane kAjaLathI AMjelI AMkhevALI strIne choDIne bIjuM kaMI paNa kAraNa nathI. matalaba ke purUSanA manamAM madamAtI strIne ane strInA manamAM vAMkaDIyA vALavALa, caTakedAra belanAre, marakamaraka hasavAvALe, Akhene vAMkIcukI nacAvanAre ane rUpALe yuvAna mANasa jyAre praveza kare che tyAre sADA sAtanI nahi paNa jiMdagInA chellA kSaNa sudhInI zani mahArAjanI patI besI jAya che. kahevAyuM paNa che - dvAdazame chAyAsuta beThe, jisa mana para tarUNI heI; rati mati chati savi joI hINa, vaLI heI durbaLa dehA.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra (8) darya.... zarIranI mehakatA ane mAdaktA dvArA utpanna thayelI dehanI daptatAne darpa kahevAya che. matalaba ke madamAtuM zarIra kAmavAsanAnuM janya paNa che ane janaka paNa che. A kAraNe ja zAstrakAroe kahyuM ke zarIrane puSTa kare tevA pauSTika padArtho, miSTAnno ane rasanuM sevana AtmArthIe karavuM nahiM. kAraNa ke tevA rAkathI zarIramAM mAdakatA vadhe che ane vikAre bhaDake che. zubha nAmakarmathI maLeluM zarIra sauSThava, zAtA vedanIya karmanA kAraNe maLeluM bhautika padArthonuM AnukUlya, yaza nAmakarmathI yazasvI jIvana, jJAna lApazamathI maLelI buddhinI vipulatA Adi kAraNathI jIvAtmAne garvanI prApti thatA vAra lAgatI nathI. mATe ja dehadaptatA maithunane sArthaka paryAya che. svabhAvathI, gurUkulavAsathI dehadaptatA prApta thatI nathI. mATe temanA badhAya zubha ke zuddhAnuSThAne saphaLa bane che. jyAre dehadaptatAnA kAraNe prApta thatI vyabhicAritA anuSThAmAM niSphaLatA karAve che. (9) meha-mohana.. pUrvabhavanA ArAdhita ane nikAcita vedakarmarUpa mehakarmanA udayathI athavA jJAnAvaraNIya karmanI tIvratAthI ajJAna-viparIta jJAna ane bhramajJAnanI utpatti thatAM, aMdha mANasa sAme paDelI dazya vastune jema joI zakate nathI, tema rAgAnya mANasa paNa vidyamAna ane dazyamAna padArthane parihAra kare che ane avidyamAnane svIkAra kare che. jema ke strInuM zarIra hADa, mAMsa, lehI, viSTA ane mUtrathI ja paripUrNa che. te paNa rAgA pitAnI mAnI
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 335 lIdhelI priyatamA-preyasInA hADakAnA dAMtene paNa kunda puSpa jevA mAnI bese che, netrane nIlakamaLa jevA, mukhane pUrNimAnA caMdra jevuM, mAMsanA piMDa jevA stanone pUrNa kaLaza jevA mAnIne tenA sparzamAM svargIya sukhanI kalapanA kare che. A badhAyamAM mehakarmanI prabalatAjanya ajJAnanuM kAraNa che. (10) manaH saMkSebhaH....mAnasika jIvananI caMcaLatA, vyagratA, vihaLatA ane ugatAnuM mukhya kAraNa kAmajanya saMskAre che. matalaba ke pUrvabhavamAM brahmanI ArAdhanA karI na hoya, ochI karI hoya, kAcI karI hoya ke retAM rotAM karI hoya tyAre ja caMcalatAo mAnavatAne khatama karanArI bane che. jyAre brahmanI ArAdhanA pUrvabhavanI sArI haze te tenuM mAnasika jIvana saMyamanA deraDAthI baMdhAyeluM hovAthI caMcaLatAnA badale sthiratA, vyagratAnA badale dhIratA, vihaLatAnA badale samacittatA ane uganA sthAne gaMbhIratAmaya jIvana haze. kAcI ArAdhanA haze te nAnI uMmaramAM paNa caMcaLatA jovA maLaze, ane AgaLa jatAM kAmadevane sathavAro maLatAM ja TuDanTa beya garlsa phrenDanI ane TuDanTa garlsa boyaphrenDanI tapAsamAM raheze. pachI te bezarama banIne paNa vilAsa mATenA prayatna gatavAmAM ja kAmadevanI nizALanuM snAtaka pada prApta karavAnuM bhAgyamAM raheze. mATe manaHsaMbha kAmane utpAdaka ane utpAdya paNa kahevAya che. mAnavatAne pAke duzmana kAma che ane temAMthI utpanna thayela nAma zogha: laMbAyate...' krodha paNa che. jenA jIvanamAM
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 - zrI praznavyAkaraNa sUtra saMyama nathI, zarama nathI, AtmannitinI tamannA nathI tevAenA jIvanamAMthI caMcaLatA ane kAmavAsanA AyuSyanA chellA kSaNa sudhI paNa hAjara hovAthI apelekanA atithi banavAnuM temanA nasIbamAM ghaDAyuM hoya che. (11) anigraha. samyaphacAritra ane jJAnathI ani yaMtrita Indri ane manane svAmI game tyAre paNa kAmadevane gulAma banyA vinA rahevAne nathI. lagAma vinAne ghaDe avizvasanIya hevAthI game tyAre paNa pitAnA savAra (mAlika)nA hADakAM teDI nAkhe che, tema Atma sAdhanA, tapa ArAdhanAne svAmI paNa kAmanA saMskArothI yukta haze te tenuM patana thayA vinA rahetuM nathI. zarIrarUpI rathane gheDAnI jema pAMce Indriye joDAyelI che. te yadi saMyamanI lagAma vinAnAM hoya te AtmA nAmanA zeThane muktinA dvAra sudhI kyAre pahoMcADaze ? mATe ja aniyaMtrita mana ane Indri kAmadevane bhaDakAvavAmAM sahAyaka bane che. gRhasthane paNa sukhazAMti ane samAdhi meLavavAnI cAhanA hoya te yathAzakya, yathAparisthiti pitAnI indriyane bekAbu thavA na devI joIe. (12) vigraha vigrahane artha leza-kaMkAsa, daMtayuddha-DaMDADuMDI yuddha thatuM hovAthI, kAmadevanA gulAmenA bhAgyamAM temanuM zaraNa svIkAryA vinA cAle tema nathI. ApaNe jANatA heIe ke na jANatA hoIe, ItihAsanA pAne vAta lakhAyelI hoya ke na hoya, te paNa saMsAranA rAjA-mahArAjAonA yuddhamAM, derANI-jeThANInA datakalezamAM, bhAI
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 337 bhAIonI laDAImAM, guptarUpe paNa kAmanA nazAne camatkAra kapa khoTuM nathI. baMne rAjAe dezanuM rakSaNa karavAnA vratavALA hovA chatAM paNa baMnenA vacce jyAre ekAda strI ke vezyAne prasaMge upasthita thAya tyAre temane raNamedAne caDatAM keNa rokaze? kema ke kAmanI zakti sate mukhI hevAthI Ajane rAga AvatI kAle dveSamAM parivartita thatAM, yuddho, daMta kaleze, vaira-virodhe bhaDakyA vinA rahetA nathI. vigraha zabdanA sthAne "budugraha' zabda paNa che. teno artha thAya che, viparIta Agraha. kAmadevanI vyuhajALamAM mAnavanuM mana jyAre pUrNa rUpe phasAI jAya che, tyAre duHkhamUlaka, duHkhaphalaka ane dukhaparaMparaka kAraNe paNa sukha rUpe lAge che. jema ke pagamAM beDI nAkhavI keIne gamatI nathI, paNa kAma devanA jhulaNe hiMcakA khAte yuvA mANasa pitAnA jIvanamAM, strIrUpa mahAbeDI nAkhIne jIndagIbhara tenA kArAvAsamAMthI mukta thaI zakato nathI. sAkaranI cAsaNImAM lapaTAyelI kaDavI davA thoDA samaya pUratI mIThI lAge che, tevI rIte mehakarmanI cAsaNamAM lapaTAyelA che tene sukhanI carama sImA mAne che. garbha dhAraNa karavuM, nava mahinA sudhI udarane bhAra vahana kara, ityAdi prasaMgamAM duHkhanI kalpanA karavAthI ja khabara paDe che ke AnA jevuM bIju duHkha ekeya nathI. suvAvaDakhAne jarA najara karazo te pratyakSa jaNAze ke te samayanuM duHkha, mAvaDI sivAya bIjAne zI rIte khabara paDaze? bicArI strI te samaye mRtyunA mukhamAM praveze che ane paramAtmAnA bharose ja samaya
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra pasAra kare che, tapa-japa ane samAdhi sukhanA kAraNe che, te paNa kAmIne duHkha jevA lAge che. (13) vighAta... vighAtane artha nAza thAya che. prastuta prakaraNamAM zaramathI, dharamathI ke karamathI ke samAjanA bhayathI kaMIka guNa upAjya hoya te badhAya kAmadevanA nazAnA kAraNe kAcI ghaDImAM nAza pAme che. lajajAne guNonI mAtA kahI che. jyAre viSayavAsanA guNene nAza karanArI jIvatI DAkaNa karatAM paNa vadhAre kharAba che. kema ke viSayAsakta mAnavanI caturAI, - paMDitAI, huMzIyArI, mAnavatA ane khAnadAnI paNa nAza pAme che. anubhavI, AtmalakSI AcArya bhagavaMtee tyAM sudhI kahI dIdhuM che ke "cAhe te sAdhaka ubhe ubhe kAryotsarga karate hoya, kalAka sudhI mauna rAkhe, leca kare, nagna rahe, tapa kare, paNa tenA gupta manamAM kAma nAmane cera bharAI rahyo haze te, te cAhe svayaM brahyA hoya te paNa mane gamavAne nathI." "te mANasa ja bhaNele che, gaNele che, mananazIla che, jAgRta che, je hajAre ko paDavA chatAM athavA rUparUpanA aMbAra jevI madamAtI strI prArthanA kare chatAM paNa akAryamAM, maithunamAM, AMkha mIMcAmaNAmAM lapaTAtA nathI." (14) vibhaMga. pUrvabhavanI ArAdhanAne baLa prApta thayelI kSapazamanI zaktinA kAraNe athavA cAlu bhavamAM gurusevA, svAdhyAya ane vAMcananA kAraNe prApta thayelA guNone vikasAvavA joItA hatAM paNa kAmukI bhAvanAne kAraNe banAvela
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 339 raMgIlA jIvanamAM prApta thayelA pramAda AdinA prabhAve guNenI ArAdhanAmAM divase divase maMdatA AvatI gaI pramAda, Alasya ane bedarakArI vadhatI gaI, pariNAme mAnasika jIvanamAM virAdhakabhAva vadhato gaye che. (15) vizvama... game tevA mANasenA sahavAsathI, athavA cAritrabhraSTa thayelA mAnavenA ghAsaleTIA sAhityanA vAMcanathI, athavA AcAra-vicAra ane uccArabhraSTa thayelA mAnanA paDakhA sevavAthI buddhi-zraddhA ane utsAhamAM bhramane prAdurbhAva thAya che, pariNAme sarvathA tyAga karavA yogya viSayamAM pravRtti kare che. gaMdA tane, pApa bhAvanAone apanAve che, athavA juvAnInA raMga jema jema jAmatA jAya che, tema tema zarIranA aMgeaMgamAM tAmasika (viSayavAsanAnA bhAva) ane rAjasika (krodha, avaLacaMDAI, zetAnI) bhAvanuM jora vadhatuM jAya che. pariNAme khAnadAnInA ane dhArmika maryAdAnA susaMskAre eka pachI eka vidAya le che. mATe ja gItAmAM kahevAyuM che ke : kAma eSa krodha eSa, rajoguNa samudbhavaH / mahAzano mahApApmA, viddhi ena hi vairiNam / / (16) adharma-acAritrarUpavA.. abrahma (maithuna) pApanI khANa che, adhama che, ane cAritradharmane dezavaTo denAra che. jyAre brahmanI sAdhanA dharma che, paramatkRSTa dharma che. kema ke "huti pachAnidhArAvuM jayate' durgati tarapha prasthAna karelA jIvAtmAne sadgati tarapha
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrI praznavyAkaraNa sUtra lAvavAmAM pUrNa samarthatA dharmamAM che. jo garA ghoi " je sthAna para rahIne mAnava mAtra svastha eTale pitAnA AtmAnA zubha pariNAme mAM sthita thAya te dharma che. 'ghaE ratIti ghaifmava:" sadudharmanuM AcaraNa kare te dhArmika che. AvA prakArane dharma prApta thavAmAM brahmacaryanI upAsanA maulika kAraNa che. parastrI(vidhavA-sadhavA-kumArI-sahapAThanI)ne mana-vacana ane kAyAthI tyAga karI, sva strI sAthe paNa maryAdita rahe te AMzika brahmacarya kahevAya che ane kaI paNa jAtanI chuTachATa rAkhyA vinA pUrNarUpe brahmacaryanI upAsanA sapUrNa brahmacarya kahevAya che je cAritra svarUpa che ane AtmAnuM mULa svarUpa che. athavA brahmacarya AtmA ja che ane AtmA brahmacarya ja che. tenAthI viparIta abrahmAnI smRti mAtrathI eka pachI eka pApanuM AvAgamana saraLa bane che. je cAritra mahanIya karmane bAMdhavAnuM mULa kAraNa che. (17) azIlatA... cAritravarjitavAta. pUrvabhavanA zApathamika bhAvanI ArAdhanAnA baLe A bhavamAM prApta thayelA sammacAritranAM saMskAre jenAthI calAyamAna thAya, cAlyA jAya, athavA dhIme dhIme maMda paDatAM jAya temAM azIlatA ja kAraNabhUta hoya che. mAtApitAnA zubha saMskArathI ApaNane sArA tatvanI bakSIsa maLI hatI. te jyAM sudhI abrahma sevananI bhAvanAne uddabhava thatuM nathI tyAM sudhI Take che athavA TakAvI zakAya che. paraMtu jema jema
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrA praznavyAkaraNa sUtra 341 uMmara vadhe che, zarIranA aMge pAMga khIlavA mAMDe che, tema tema caMcaLatA vadhe che. sAthe sAthe gaMdA mitro, paDozIo, sahapAThIeAno saMsarga paNa vadhe che ane dhIme dhIme vaDIlenI zarama, guruonI zarama, mAvaDInI zarama ane paramAtmAnI paNa zarama vidAya le che, phaLa svarUpe bhAva cAritra hAthatALI daIne gacchatI thAya che. (18) grAma dharma.... je mANasane je vAtanuM vyasana hoya che, tene game tyAMthI meLavavA mATe phAMphAM mAre che. maLI jAya te khuzIne mAryo kUdAkUda kare che anyathA lamaNe hAtha daI temAM antarAyabhUta thanArane sAta peDhI sudhInI gALo devA taiyAra thaI jAya che. kema ke pitAnA vyasananI pUrti ja temanuM jIvana che, dharma che. nAnapaNathI ja temane mitramaMDaLI tevA prakAranI maLelI hovAthI eka pachI eka vyasananI hAramALA temanA gaLAmAM varamALA nAkhIne beThI che, tevI rIte kAmuka mANasa paNa pitAnI gaMdI bhAvanAne pUrNa karavA mATe anapaDha, gamAra ane nIca jAtinA mAnavenA jevA prayatna ane sahavAsa karIne paNa pitAnuM jIvana pUrNa kare che. (19) rati... je samayanI maryAdAmAM kAmadevanI mastI jAge che, te samaye potAnI preyasIne ke pitAnA premIne gupta sthAnamAM laI jaIne zarIranI bhUkhane pUrNa kare che. mATe ratikriyA abrAnI pUrNAhuti che.
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra - (20) rAga. te ti rA:" - rudriya manasa% rakSati rA: je abrahmanA sevanathI, ciMtanathI, darzanathI, AlApathI, ke saMsargathI indriyane tathA manane sajAtIya ke vijAtIya vyaktinuM sevana, ciMtana, darzana, AlApa ane saMsarga game te rAga che. ane Indriyone tathA manane je gulAma hoya te AtmA rAgamaya banIne temanA nacAve nAce temAM rAganuM kAraNa che. mehakarmane moTo putra rAga che. je bhavAbhinandI jIvAtmAenA meremamAM raheluM hovAthI rAganuM kArya eka ja che ke te strI ke purUSa pratyenuM AkarSaNa ubhuM karaze. tenI veSabhUSA, bhASaNa ke ceSTAo pratye dhIme dhIme AkarSaNa vadhaze ane bane cha rAgamAM masta banIne abrahmanA sevana sudhInI maryAdAmAM pahoMcI jAya che. A badhAyamAM guptaveSI rAgane camatkAra nakArI zakAtuM nathI. ane jyAM sudhI paugalika rAganI vidyamAnatA raheze ke rAkhavAmAM Avaze tyAM sudhI te jIva mekSAbhinandI prAya thaI zake tema nathI. (21) kAma gamAra pAMca jJAnendriyanA viSaye sarvathA judA judA nirdhArita che. sparzendriyathI sparzanuM ja jJAna thaze, rasanendriyathI rasanuM, dhrANendriyathI sUMghavAnuM, cakSuthI rUpanuM ane kAnathI sAMbhaLavAnuM jJAna niyata che. iMdriyenA viSayane kAmaga kahevAya che. kema ke vAsanAnI utpattimAM kAmalega ja mukhya pAtra bane che. temAMthI zabda
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 343 ane rUpa kAma che, tathA rasa-sparza ane gaMdha bhaMga che. kAna ane AMkha Indriya aprApyakArI hovAthI strInA zabda ja kAnane athaDAyuM che tema tenuM rUpa dUra rahelI AMkha grahaNa kare che. paNa strI pite kAmInA kAnamAM ke AMkhamAM praveza karatI nathI. jyAre strIne saMsarga thatAM ja tenA sparza-rasa ane gaMdhane sparzendriya, rasanendriya ane prANendriya bhegave che. mATe A traNene bhega kahevAya che. AmAM kAma kAraNabhUta che ane bhega kArya che. te baMnemAMthI kAmavAsanAne janma thAya che. tene mAra (Trafa snAra Ina mAra:) kAmadeva kahevAya che. A kAraNe ja "kAmabhegamArane abrahmane paryAya kahyo che athavA mArane artha TIkAkAre maraNa paNa karyo hovAthI kAmonuM sevana AtmAne mAre che, ArtadhyAna-raudradhyAna karAvIne durgatimAM nAMkhe che, jIvAtmAne revaDAvavAnuM, lamaNe hAtha daI besADavAnuM kAma bhegavilAsanuM che ane chevaTe dazavaikAlika sUtranI niryuktimAM kAmanI dasa dazAmAM chellI dazA maraNanI che eTale ke kAmane atireka jyAre thAya che tyAre kAMkarIyA taLAva ke jUhane dariye ja zaraNabhUta thAya che. hajArenA mRtyu zAstromAM ke nyUjha peparamAM jovAya che. ane AvI paristhiti kadAca na sarjAya te paNa zukane artha- zorArina zujha' zukra patana thayA pachI te mANasane lamaNe hAtha daIne ja besavAno vAro Ave che. mATe ja kAmane naze bhayaMkara che.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (22) vera vira hetutvAt.... kauTumbika ke sAmAjika vyaktio sAthe vaira-virodhanA prasaMge upasthita karAvavAmAM ghaNA kAraNe heI zake che, temAM pracchannapaNe kAmukI bhAvanA paNa kAma karI rahI che. kema ke be nI vacce khAnagImAM, IcchAthI, anicchAthI, baLajabarIthI kaMI banyuM hoya te vAtane trIjo mANasa bhale na paNa jANe, te paNa na kahevAya, na saMbhaLAvAya, temAM kaMIne kaMI khAnagImAM baphAI gayeluM hoya che. mATe sva strIne revaDAvIne bhUkhe mArIne, parastrIonA zekhanenA mAthA upara keTalAya varIo trATakelA ja hoya che ane ghATa ghaDavA mATe rAha joI rahyAM hoya che. kadAca matanA ghATe na paNa utAre te paNa vairI banelA teo temane japIne besavA de tema nathI. (23) rahasya... (rahasi bhave rahasya). arthAt saMsAranA badhAya kAryo saunI pratyakSa ane prakAzamAM karavAnA hoya che, paNa maithuna kArya sarvathA ekAnta ane aMdhArAmAM karAtuM hovAthI tene rahasya kahevAmAM AvyuM che. kAmabheganA atirekamAM taNAyelI vyakti athavA parastrI sAthe lapaTAyela vyakti prakAzamAM ke saunI AMkhe pATA bAMdhIne kaMI paNa karaze ane vAta prakAzamAM Avaze te te bhAIne kALA moDhA thayA vinA, Ijajata AbarUnA kAMkarA thayA vinA, ke zaramanA kAraNe vinA mate maryA vinA bIjo mArga ekeya nathI.
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 345 (24) gurdA-gepanIyatvAt... nAnI uMmaranA putra-putrIothI paNa A kArya eTalA mATe chupAvAya che ke kadAca teo kaIne kahI na de. AvA AzayathI ja A kArya gepanIya bane che. bIjuM kAraNa e che ke te samayanA DAghathI kharaDAyelA vastro paNa sabhA-sAyaTImAM paheravA lAyaka rahetA nathI. kadAca bhUlathI paherAI gayuM te tamArA mitre tamane mAraze te nahi paNa saunI vacce tamArI DhaDhaphajetI karyA vinA nahi rahe mATe A kAma gopanIya che. svI sAthenuM dhamma maithuna paNa gepanIya bane che, te pachI adhamya maithunanA mAlike hajAra sogana khAIne paNa prakAzita kare tevI tAkAtavALA detA nathI. (25) bahumata (vahUnAM matavAtu)... samyagadarzanI ane mithyAdarzana, A baMne jAtanA jIvAtmAomAMthI bIjA naMbaranA jIve anaMtagaNuM vadhAre che. je mithyAdaSTi ane mithyAjJAnI che tathA samacAritrathI hajAra mAIla dUra hovAthI, mehamAyAnA mAryA teo maithuna kamane mAne, Acare te banavAjoga hovAthI A karma bahamata kahevAya che. tethI samyagadaSTione paNa mAnya che, tema mAnavAnI bhUla karavAnI nathI. kema ke temanAmAM sabhya jJAna ane samyaphacAtrine praveza thayela hovAthI heya( tyAgavAlAyaka)ne tyAgI devAmAM athavA maryAdita karavAmAM vAra lagADatA nathI. maithunakarma pApa che tenI samajaNa temane
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 * zrI praznavyAkaraNa sUtra barAbara hevAthI te prApane choDI de che, choDavA mATe prayatnazIla bane che. - (26) brahmacaryavina. zraddhApUrvaka caturvidha saMghanI hAjarImAM svIkArela brahmacaryanI maryAdAne maithunakarmanA saMskAro TakavA detA na hovAthI lIdhelA vratamAM atikrama, vyatikrama, aticAra ane chevaTe anAcAramAM paNa tANI jAya che. (ra7) vyApatti sArA sahavAsamAM rahevA chatAM paNa manane tephAne caDAvanAra A pApa che. (28) virAdhanA vAte vAte sArA kAryomAM virAdhanA karAve che. (29) prasaMga.... mana-buddhi ane AtmAne kAmo tarapha AkarSaNa karAve che. - (30) kAmaguNa... kAmadevanuM kArya hevAthI abrahma paryAya sArthaka bane che. upara pramANe abrahmanA 30 paryAye kahevAmAM AvyA che. kayA kyA jIvAtmAo maithunakamamAM Asakita rAkhe che? siddha ane saMsArIrUpe ja be prakAranA che. kane samULa nAza thavAnA kAraNe siddhAtmAe saMjJA vinAnA che. tathA nava saiveyaka ane anuttara vimAnavAsI devenI jeoe manuSyabhavamAM niraticAra ArAdhanA karelI hevAthI dabAI gayelI
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 347 saMjJAvALA che. A baMnethI atirikta badhAya che AhArabhaya-maithuna ane parigraha saMjJAthI saMnnita hevAthI ochAvattA aMzamAM paNa maithuna saMjJAvALA hoya che. bhavanapati, paramAdhAmI, vyantara, vANavyantara, tiryakajubhaka, jatiSI, brahmalekavAsI, vaimAnika vagere cAre nikAyanA deve saMsArI che. mehakarmavAsita buddhinA mAlika hovAthI maithuna karmane choDI zake tema nathI. asurakumAra, nAgakumAra, suvarNa kumAra, vighukumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dikakumAra, vAyukumAra, svanitakumAra nAme bhavanapatinA dasa prakAranA deve tathA temanA vimAnamAM rahenArA bIjA lAkhonI saMkhyAmAM deva maithuna saMjJAvALA che. aNupatrika, paNa patrika, RSivAdika, bhUtavAdika, kaMdita, mahAkadita ane pataMga ATha prakAranA A vyaMtaradeve uparitana bhAgamAM rahenAra che. tathA pizAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, ki purUSa, mahoraga, gaMdharva nAme vyaMtara jAtinA deve tathA temanI sAthe rahenArA bIjA lAkha de, temanA Indro, maithunakarmathI baMdhAyelA che. sUrya-candragraha-nakSatra ane tArA nAmanA jyotiSa deve tathA temanA vimAnamAM rahenArA lAkha karoDe de, enA jima jama bhavana kamara, hara, vizva
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 * zrI praznavyAkaraNa sUtra pita pitAnI devIo sAthe ramaNa karanAra che. sUrya ane candra Indro che. - badhAya vidyAdhara, yugalika ane manuSya vedakarmanA udayavALA hevAthI maithunakarmane choDI zake tema nathI. tiryaMca prANIomAM keTalAka pANImAM cAlanArA, keTalAka pRthvI para ane keTalAka AkAzamAM cAlanArA Ama traNe prakAranA tirya maithunakama che. temAM sAte narakabhUminA nArake, pAMca prakAranA sthAvare, vikaLendriya kevaLa napuMsakavedanA mAlika hevAthI napuMsakaliMga (zarIra) prApta karelA hovA chatAM paNa maithuna karmathI bakAta nathI, temane strI ke purUSanuM maithuna saMbaMdhInuM zarIra nahi hevA chatAM paNa te napuMsakenA manavacana ane kAyAnA ANuaNumAM napuMsakavedane tIvodaya vidyamAna hevAthI teo maithunabhAvavALA che. saMsArI maithunAsakta zA mATe thAya che? javAbamAM jaNAvavAnuM ke anAjanA amuka dANAomAM aMkutpattinuM mULa kAraNa temAM rahelA bIjatatvane AbhArI che. tevI rIte anaMta saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvAtmAnA pratyeka pradeza para AThe karmonI anaMta vargaNa vaLagelI che. temAM zarAbapAnanA nazAne caritArtha karanAra mehakarmanA antabhRta vedakama paNa pitAnI sattA majabuta jamAvIne raheluM che, jenA kAraNe purUSane strI tarapha, strIne purUSa tarapha ane napuMsakane bane taraphanI mAyAnA prabhAve eka jIva bIjA
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 349 jIvane mATe AkarSaNa karanAra banavA pAme che. vedakarma paNa ati nikAcita, alpa nikAcita ane anikAcitarUpe traNa prakAre che. gata bharamAM mohamAyAmAM pUrNa masta banIne AvanArA bhavene mATe ati nikAcitarUpe bAMdhela vedakarma te jIvAtmAne jema jema bAlyakALa samApta thatuM jAya che, tema tema bhaDakate jAya che. ane bhoganA sAdhana tarIke maLela purUSane purUSa zarIra, strIne strI zarIra paNa madamAtuM-bhegakSama ane AkarSaka banatAM vedakarmane cAre taraphathI prajavalita kare che ane bhegavilAsamAM ja tenuM jIvana samApta thAya che. alpa nikAcita mahekama AtmA, gRhasthAzramamAM rahe chate paNa tenA bhaMga vilAsamAM khAnadAnInI maryAdA, sArI saMtati prApta karavAnI tamannAne praveza thaze. sAthe sAthe dAnaziyaLa-tapa ane sAtvika bhAvanAmAM paNa tene mastI raheze. jyAre anikAcita mohakama AtmA eTale pUrvabhavamAM satkarmonI sevanAthI niyANa vinA bAMdhela manuSyAvatArane meLavelA mAna, kadAca saMsAramAM praveza karaze te paNa brahmacarya dharma pratye rAgavALA hovAthI maithunane pApa samajaze ane jema bane tema kALA karmone karAvanArI badhIya rAtrione athavA be-cAra rAtrIone khulI rAkhI bIjI rAtrione saMyamavratanI maryAdAmAM pUrNa karaze. tema karatAM kadAca kaIka samaye manamAM tephAna jAge te paNa sasvAdhyAya ane saMta samAgama pUrvaka AyaMbIla, upavAsa dvArA pitAnA manane svAdhIna karaze. athavA gRhasthAzrama bhAgyamAM na hoya te nAnI
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra uMmarathI ja vairAgya rAjAnI chAvaNImAM praveza karI, pitAnA mana-vacana ane kAyAne avarodha karI urdhvagati tarapha prayANa karaze. - sArAMza ke, bIjA ane trIjA naMbaranA bhAgyazALIe te lAkhe mANasomAM be ke cAra ja maLaze, jyAre pahelA naMbaranA ati nikAcita vedakarmanA udayavALAone khAtAM, pItAM, UThatAM, besatAM paNa vedakarmanI satAmaNuM joradAra hovAthI bhaDakelA vedakarmane joradAra bhaDakAvavA mATe raMgamahela, palaMga, maccharadAnI, pizAka, khAnapAna, sugaMdhI dravya tathA kesIna chAMTelA agninA bhaDakA jevA nRtya-gAna, citra, nATaka, navalakathAo uparAMta zarAbapAna, bhAMga, aphINanI goLIo (nAITa pIlsa) te upara dUdha, kesara-mAvA, malAI, mAkhaNa, mISTAnnanA bhejanane kyAreya paNa cheDI zake tema nathI. kadAca kamabhAgIne strInI prApti sulabha na rahe te paNa prabaLa vegavALo ati nikAcita vedakama, jaMgalavAsI, saMnyAsI ke dravyajJAnI banaze, te paNa tenI sAdhanA saphaLa banatI nathI. kadAca sAdhana maLe te paNa temane te bhega-vilAsamAMthI zAMti maLatI nathI, tRptI thatI nathI. tethI jyAre juo tyAre kAmavAsanAnA bhUkhyA ja hoya che, pariNAme vAMdarAnI jema kUdake mArIne bIjAne sahavAsa kare te paNa bhUkhyA varUnI jema tenI vilAsI mAyA temane rAta-divasa ujAgarA karAvatI ja hoya che. AvA mANase sadaiva vyAkula hoya che, mahAsakata hoya che. vilAsa sivAya
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 351 temane bIje kyAMya besavuM, belavuM ke UThavuM paNa gamatuM nathI. uzkerAyeluM mana hajAra maNa AIsakrIma jApaTI gayA hoya ke erakanDIzanamAM beThA hoya te paNa garama ja hoya che. temanuM mana ekamAM sthira nathI, bIjImAM TharatuM nathI, trIjI bahArathI game che paNa aMdarathI nahi, ethI madrAsamAM, pAMcamI kalakattAmAM, chaThThI pUnAmAM, sAtamI vaLI kyAMya bagAsAM ja khAtI hoya che. AvI rIte temanuM jIvana bhaMDa karatAM paNa gayuM-vIteluM hoya che. maithunAsaktimAM ATalI badhI tAkAta zA kAraNe? "sarva rIte saMpUNa bhegakarmanA sAdhane mane maLe" tevA niyANApUrvaka bAMdhela vedakarmanI ati tIvratAnA pratApe tevA chanI maithuna saMjJA atyaMta baLavAna hovAthI temanuM zarIra, mana ane Indriye paNa sarvathA kanTela AuTa thaI gayelI hoya che. saMjJA zabdanA bIjA ghaNA arthonI kalpanA prastuta prakaraNamAM anAvazyaka hovAthI ahi jaina zAsananI paribhASAmAM saMjJAne artha vAsanA ja karavAnuM raheze. kema ke pUrvabhavamAM jevA AzayathI, pApakarmanI ke puNyakarmanI vAsanAmAM pitAnuM zarIra cheDanAra jIva bIjA bhave paNa tevI ja vAsanAvALe bane che. A pramANe pUrvabhavanI ati baLavatI vAsanAne sahAya karanAra zarIra che. paNa parigraha vinAnA zarIranI sahAyatA zA kAmanI? moTarane peTrelanI jema zarIrane paNa mAlamasAlA khAvA maLe te ja gADuM
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra AgaLa cAlaze. mATe mithunakarmane sAce sahAyaka parigraha che. kemake jema jema parigraha vadhatuM jAya che tema tema dUdhamalAI-mAvA-miSTAnna ane tAjA phaLe uparAMta ghImAM taraboLa thayelA dALa-roTalA vagerenA kAraNe eka samayanuM maDadAla zarIra tathA temAM rahela dhAtuo tAkAtavALA banIne mAnavane svapnamAM paNa herAna parezAna kare che. pANInA snAnathI tathA mAlIsathI cAmaDI narama bane che. tema thatAM zarIranI vadhelI ke vadhArelI sukumAratA ja mAnavane kAmAtura banAve che. jema jema zrImaMtAI vadhatI jAya che ke vadhAravAmAM Ave che tema tenA zarIramAM upara pramANenI mAdakatA paNa vadhe che. ane - AMkhamAM judA ja na dekhAvA mAMDe che. pariNAme Indriyana ghaDAo judA mArge ja doDe che ane bhegavilAsanuM sAdhana gotI le che. mAlamasAlA khAtAM paNa zarIranI bhegazaktimAM kamajorI dekhAya te auSadha mATe, hajAre, lAkhe rUpIyAne vyaya karatAM temane vAra lAgatI nathI. auSadha ane kherAkanA baLe mana jyAre sarvathA bekAbU bane che tyAre jenA para najara jAya tyAM InAma-bakSIsa, vastra AbhUSaNa, khAdhAkherAkI vagerene kharca upADIne paNa tene kabaje karavAnA mArgane svIkAra kare che. pachI cAhe te paryuSaNa, saMvatsarI, AyaMbIlanI oLI ke upadhAna tapa haya, manajIbhAIne dharma sAthe leNadeNuM tUTI jAya che. A kAraNe ja dharmasthAnamAM, gurUonA sahavAsamAM, mALA pheravavAmAM, paNa tenI AMkhe sthira rahetI nathI, mastiSka bIje kyAMya gIlI-DaMDA ramatuM hoya che.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 353 IzArA ane saMketa trIjA sthAne. A ane AnA jevI bIjI ceSTAomAM kAmopAsanA ane tenI atirekatA kAma karatI heya che. devamAM viSayavAsanAnI adhikatA zA mATe? - devagati prApta deva tathA devIonI pAse Indriyane tathA manane pUrNa tRpti thAya tevA bhautikavAda(paugalikavAda)ne sAdhananI bharamAra hoya che. mATe ja temAMthI utpanna thatI mehanI mAyAnA kAraNe maithunakarmanA saMskAre prabaLa vegathI udayamAM AvyA vinA ke te sAdhanAthI kAmanI udIrNa thayA vinA rahetI nathI. saMsAramAM paNa pratyakSa jevAya che ke pari grahanI mAtrA jenI pAse vadhAre hoya che tyAM pAMca IndriyenA 23 prakAranA bheganI lAlasA vadhAre hoya che. jyAre devonI pAse te temanA puNe vadhAre prabaLa hovAthI temane kAmavAsanA paNa vadhAre hovAthI mahAvratanI ke dezavirati dharmanI ekeya dhArA (niyama) jIvana sAthe saMbaMdhita thavA pAmatI nathI. devadevIonA jIvanamAM managamatA zabda, rasa, gaMdha ane sparzanI prApti manuSya karatAM hajAragaNuM vadhAre hevAthI teo pAMca-daza miniTa mATe paNa tyAga-tapane svIkAravA mATe samartha banatA nathI. A kAraNe ja jaina zAstrakAe "mehamahitamati" vizeSaNa devene mATe sArthaka mUkyo che. AyuSyane meTo bhAga nAca, khela, tamAsA, saMgIta AdimAM ja pUrNa thAya che. pitAnA mULa zarIre kyAMya paNa
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 zrI praznavyAkaraNa sUtra nahi javAmAM viSayavAsanAnI prabaLatA ja mukhya kAraNa che. vAkaya zarIranA mAlika hovAthI devabhUmimAM utpanna thatAM ja vaikriya labdhivaDe managamatAM rUpAMtaranI vimurvaNuM karIne paNa pitAnI vAsanA pUrNa kare che. zarIramAM hADa, mAMsa, lohI, viSTA, mUtra, kapha, pitta vagere gaMdA ta na hovAthI kapUranI geTI jevA temanA mulAyama-sukemala zarIranI bhUkha vAsanAnI tRpti thayA pachI ja maTe che. kalpavRkSe tamAma prakAranI uttamottama sAdhana sAmagrI pUrNa kare che. temanA amRtamaya AhAranI AgaLa manuSyanI rasajharatI rasavaMtIo paNa temane mana sAva nirasa hoya che. kalpavRkSanA sugaMdhI puSpa temanA manane vAraMvAra uzkeranArA hoya che. devIonA-apsarAonA saMgIte devene tathA devIone vAraMvAra kAmopAsanA mATe sahAyaka bane che. AvI rItanA viSayavAsanAne utpanna karAvanArA-bhaDakAvanArA vAtAvaraNamAM rahenArA deva ane devIe vAsanAmukta zI rIte banI zakaze? deve kayAM rahetA haze? je jamIna para ApaNe ubhA chIe te sAta narakabhUmimAMthI prathama bhUmi che, je pahelI naraka kahevAya che. te 1080000 eka lAkha eMzI hajAranI jADAIvALI che. temAMthI upara nIce eka eka hajAra jana cheDIne zeSanA kharabhAga, pakabhAga ane jaLabahula bhAganA traNa vibhAge che. temAMthI kharabhAgamAM asurakumArone cheDI zeSa bhavanapationA
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravyAkaraNa sUtra 4 55 makAne Ave che. temAM rahenArA de zokhIna hovAthI kumAra zabdathI aMkita hoya che. ane paMkabhAganA sthAnamAM asura kumAre rahe che. uparanA hajAra jana je choDI devAyA hatAM temAM upara nIce 100-100 jana cheDI zeSa 800 janamAM vyaMtara de rahe che ane uparanA tyajelA 100 janamAMthI upara nIcenA 10-10 jana cheDI zeSa 80 janamAM vANavyaMtara de rahe che. tathA jaMgale, tuTela makAnamAM, moTA moTA jhADa upara paNa te deve rahe che. merU parvatanI samatala bhUmithI 790 ejana thI 900 pejana sudhImAM tiSa de rahe che. te A pramANe 70 jana para tArAnA vimAne, tyAMthI 10 ejanamAM sUryanA vimAne, tyAMthI 80 janamAM caMdranA vimAne, cAra jana nakSatra ane seLa janamAM grahonA vimAne che. bhavanapati ane vyaMtare prAyaH, karI adhelakamAM, tiSa deve tirachAlekamAM ane vaimAnika deva urva lekamAM che. bhautikavAdanI sImA samApta thayelI hovAthI mehakarmathI grasta hevAnA kAraNe te deve bhega vilAsI che. AvI rIte zrImaMtane paNa jANavA. cakavataenA zarIra ane raddhi-samRddhinuM varNana manuSyAvatAra pAmelAomAM cakavartIo utkRSTa puNyazALI hoya che, jenuM varNana sUtrakAra pite ja karI rahyAM che, te A pramANe sura-asura, manuSya, tiryaMca (gajaratna,
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zrI praznavyAkaraNa sUtra azvaratna) Adi prANIo tathA mAMDalika rAjAonA miThThAmadhurA zabdomAM anurAgavALA hoya che, deva-indro ane moTA moTA rAjAo dvArA sanmAnita che. mahaddhika devenI jema sukhazALI che. bhAratabhUminA-parvata, nagara, nigama, janapade, zahere, droNamukhe, kheTa, kabUTa, marDa, durgo ane patanethI yukta hovAthI cakravatI ane temanA zAsanamAM rahelI prajA paNa AnandapUrvaka rahe che. ekachatra pRthvInA svAmI, samudra paryanta bhUminA bhaktA hovAthI siMhanI jema zUravIra che. manuSyanA tathA khaMDIA rAjAonA svAmI che. Indra samAna hovAthI narendra che. tAkAtathI paripUrNa baLada jevA che. rAjya lakSmIthI ghaNA ja dedIpyamAna che. zAnta svarUpI che. rAjya vaMzanA Adi kartA che. sUrya, candra, zaMkha, zreSTha cakra, svastika, patAkA, java, mAchalI, kAca, zaNagArele ratha, ni, bhavana, vimAna, azva, teraNa, mukhya dvAra, candrakAMtAdimaNI, nandAvarta, muzala, haLa, kalpavRkSa, siMha, bhadrAsana, AbhUSaNa, staMbha, mugaTa, hAra, kuMDala, hAthI, baLada, dvIpa, merU, garUDa, dhvajA, Indradhvaja, darpaNa, aSTApada darpaNa, dhanuSyabANa, nakSatra, megha, kaMdare, vINA, dhUMsarI, chAtra, puSpamALA, kamaMDaLa, kamaLa, ghaMTa, naukA, samudra, magara, jhAMjhara, vA, vyaMtara deva, mara, haMsa, sArasa, cakera, cAmara, vAjIMtra, paMkhe, lakSamI abhiSeka, talavAra, aMkuza, kaLaza, zRMgAra, vardhamAnaka ItyAdi cihAnA dhAraka cakravartI hoya che. pharIthI teo kevA hoya che tenuM varNana thAkyA vinA sUtrakAra karI
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 3pa7 rahyA che. batrIsa hajAra mukuTabaMdhI rAjAo cakravatInI pAchaLa pAchaLa bhamatAM hoya che. rUpanI carama sImAne prApta thayelI ane uttama khAnadAnamAM janmelI, cesaTha hajAra strIonA svAmI hoya che. raktanI bahalatAne kAraNe temanuM zarIra lAvaNyamaya hoya che. kamaLanuM kesara, kereTa puSpamALA, caMpAnA puSpa tathA tapAvelA suvarNanI rekhA jevuM temanuM zarIra che. mukhya zaheramAM banelA judA judA raMgathI raMgelA, eNa-aiNa Adi harinI rUMvATIethI banAvelA suMdara, svaccha ane jenAranI AMkhene game evA vastro paheranArA hoya che. uttama sugaMdhI dravyathI tathA caMpamAlatI Adi atIva sugaMdhI pupivaDe temanA mastiSka zebhatA hoya che. suvarNanA hAra, kaDA, bAjubaMdha, mugaTa, kuMDaLa Adi uttama AbhUSaNathI zarIra suzobhita che. badhI jAtanA hIrA, motI, mANeka Adi maNiethI jaDita hAra temanA gaLAne tathA vakSasthaLane zobhita kare che. judA judA naMgavALI vIMTI paherelI che. ujajavala-hRdayaramya vastro zarIra para che. sUrya jevuM teja ane meghasamAna avAja hoya che. senApati, gAthApati, purohita, azva, vakI, hAthI, strI, cakra, chatra, carma, maNi, kAkiNI, kha, daMDa Adi deva adhiSThita cauda ratnothI zobhAyamAna che. naisarpa, peDuka, piMgala, sarvarana, mahApaddha, kAla, mahAkAla, mANavaka, zaMkha Adi nave nidhAna temanA caraNe rahyAM hoya che. pUrI pRthvinA mAlika che. hAthI, azva, ratha, pAyadaLarUpa caturaMgiNI senAthI yukta
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra che. yaza ane kIti temanI phelAyelI che. zArada caMdra jevuM mukha che. zatrumardanamAM zUra che. cha khaMDAtmaka bhArata dezanA adhipati che. narendra che, naradeva che, dhIra che, saMgrAmamAM ajeya che. badhAya parvate, vane chevaTe himAlaya sudhInI pRthvi temanA tAbAmAM che. siMha samAna che. pUrva bhavemAM AdhelI arihaMta paramAtmAonI AcAra saMhitAthI upArjana karelI puNyarAzinA svAmI che. badhAya dezanA rAjAonI rUpavatI kanyAo sAthe vivAhita thaI temanI sAthenI kAmakelImAM tathA temanA uttamottama zabda, gaMdha, rasa ane sparzanA vilAsamAM mazagula che. upara pramANenA anupama, advitIya, vaibhava vilAsamAM rahelA cakravartIe paNa pAMce IndriyenA viSaya vilAsamAM atRpta ja rahevA pAme che. phaLasvarUpe viSamAM atyAsakta rahenArA teo atRpta avasthAmAM ja maraNane zaraNa thAya che. zAsakAra kahe che ke-64 hajAra rUpavatI, madamAtI, lAvaNyamayI strIo sAthenA bhogavilAsamAM jemanA seMkaDo, hajAra, lAkhe, pUrva ane pUrve jeTalA varSe samApta thAya che, chatAM paNa temanI vAsanA ochI thatI nathI, tRpta thatI nathI, manamAM rahelI lAlasA zAMta nathI, te sAdhAraNa mANasa jene manamAnyA sAthane maLyA nathI, maLyA hoya te khAvA pIvAnA sAdhananI kamI hoya, zarIra azakta ane bhegane mATe artha heya, rogagrasta hoya te tevA puNya vinAnA athavA adhurA puNyanA mAliko zI rIte tRpta thaze?
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrA praznavyAkaraNa sUtra che 359 kAmabhogena kAmAzA kadApi naiva zAmyati / indhanaudhena dIpto'gniH zAmyati kiM kadAcana / / vAsudeve ane balade paNa atRpta ja rahe che... * pakhaMDAdhipati ane trikhaMDAdhipati rUpe cakravatI be prakAranA che. pahelA cakravatInA rUpa-raMga-vaibhava ane vilAsonuM varNana karAI gayuM che, have bharatArdhacakI, vAsudeva ane baladevone mATe sUtrakAra pite ja vistArapUrvaka kahI rahyAM che A baMne eka ja pitAnA saMtAna hovAthI bhAI bhAI che. vAsudevanuM puNya vadhAre hovAthI rAjyagAdInA joktA bane che. 16-16 hajAra rUpavatI strIonA vilAsamAM masta hoya che. baladeve paNa viSayAsakta ja hoya che. sAthe sAthe sAtvika vRtti ane pravRttinA mAlika hevAthI vairAgyavAsI paNa banI zake che. bhogavilAsanI carama sImA, tathA te mATenA agaNita sAdhane meLavelA hovA chatAM paNa baLatI sagaDImAM paTela nAMkhavAthI jema sagaDI bujhAtI nathI, paNa vadhAre bhaDake che, ane avasara Avye gharane bALIne khAkha karI nAMkhe che, tevI rIte viSayavAsanAnI Aga paNa jema jema vilAse maLe che, bhagavAya che, tema tema have pachI vilAse kevI rIte bhegavavAM? kayAM sthAnamAM jaIne bhegavavA? kyo khorAkaauSadha ane zarAba, aphINa, bhAMgane naze kevI rIte karI ? keTale kare? tenA para ghI-dUdha miSTAnamAM zuM zuM levuM ? snAna pAchuM ane sugaMdhI padArthone upaga kevA samaye
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 * zrI prazavyAkaraNa sUtra kaI rIte karI? ghoDAnI jevI tAkAta karAvI Ape tevA rasAyaNe kyA vaidyarAja pAsethI maLaze? te sAyaNavAjIkaraNa auSadhane, mAkhaNa, madha ke bIjA anupAna sAthe levA? bhejana pachInA pAnamAM kaye masAle nakhAva? ItyAdi viSayanI vAte-carcAe sivAya bIjI ekeya vAta temanA magajamAM AvatI nathI. kema ke temanA sAthIdAre paNa tevA ja hoya che athavA pitAne raMgamAM raMgAI jAya tevA ja mitre banAvavA paDe che. vAsudeva tathA baLadevonI . raddhi-samRddhinuM varNana:- purUSamAM pradhAna, mahAbaLa eTale mAnasika zakti ane parAkrama eTale kAyika baLa temanuM aciMtanIya hoya che. devAdhiSThita zA (zArga) dhanuSyanI dorIne dhanuSya sAthe joInTa karanAra che. baLavatemAM temanuM baLa sAgara jevuM che, zatruone mATe aparAjita che, dhanuSya dhArI che, vRSabha samAna baLavAna che. vAsudevanuM nAma kezava ane baLadevanuM nAma rAma che. tathA samudravijaya, abhya, svimita, sAgara, himAvAna, cala, dharaNa, pUraNa, abhicaMdra tathA vAsudeva Adi dazAhane ane prazna, sAMba, anirUddha, niSidha, utsuka, sAraNa, gaja, sumukha, karmukha Adi sADA traNa karoDa yAdava rAjakumArane prANathI pyArA che. baLadevanI mAtA rohiNI tathA kRSNa vAsudevanI mAtA devakInA hRdayane AnaMda ApanAra
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 361 che. 16 hajAra rAjAo vAsudevanI sevA karanAra che, 16 hajAra strIone svAmI che. temane tyAM caMdrakAntAdi maNione, suvarNane, kaketanAdi ratnane, metIene, muMgAone, uparAMta nALIyera, sepArI, dhanadhAnya, geLa, sAkara AdinA bhaMDAra sadaiva bharyA rahe che. hAthI-ghoDA tathA rathenA teo svAmI che gAma-nagarAdi hajAre saMkhyAmAM zahera, gAme para temanuM prabhutva che. sva ane paracakranA bhayathI teo rahita che. temanA zAsanamAM janatA khuza ane dharmaparAyaNa che. dhAnyanI utpatti barAbara thatI rahe che. upajAu bhUmi, nayanaramya jaLAza, nadIo ane parvatethI tathA nagaranI cAre tarapha nAnA moTA vRkSanA samUhathI zobhatA te nagaramAM janatAne haravA-pharavAnI chuTa hatI. vaitADhya parvatathI vibhakta thayelA dakSiNArdha bharata lavaNasamudrathI viMTAyeluM hatuM, jemAM varSA, zarada, hemaMta, zizira, vasaMta ane grISma Rtune anurUpa phaLa-phUla-pAna vi. samayasara saune tRpta karatAM hatAM. AvA dakSiNAI bharatanA teo svAmI hatA. kIti ane baLa sadA vRddhivALA hatAM. zatruo taraphathI thanArA AghAtathI rahita hatAM. hajAro zatruone parAjaya devAvALA hovAthI temanA mAnamardaka hatAM. bIjAone mATe sadaiva amatsarI eTale temane thatA lAbhamAM Ananda mAnanArAM hatAM. kAraNa vinA krodha kaSAyathI dUra hatA. hAsyapUrNa jIvana hevAthI sArapUrNa tathA madhura bhASA bolanArA hatAM. samIpe rahevAvALAone mATe vAtsalyabhAva dharAvanArA hatAM. zaraNAgatanA rakSaka hatAM.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra hAtha paganI rekhAo tathA tela ane masA Adi zubha cihnothI yukta hatAM. zarIrane bhAra, uMcAI ane avayathI dedIpyamAna hatAM. sArAMza ke samasta lakSaNethI zobhatAM, hRSTapuSTa sundaratama zarIravALA hatAM. pUrNimAnA candranI jema saumyakAra hatAM. priyadarzanI hatAM. atyAcAra karavAvALAo pratye asahiSNu hatAM. duSTone daMDa tathA sajajanene mAna devAmAM yama jevA ane candra jevA hatAM. baLadevanI davAmAM tAlavRkSa ane viSNunI dhvajAmAM garUDanI nizAnI hatI. atyanta garviSTha banelA mauSTika nAmanA madonmatta mallane baLadeve capaTI vagADatA ja mRtyune zaraNa banAvI dIdhAM hatAM tathA cANuramallane tathA riSTha nAmanA baLada je kaMsa prerita hatAM, temane paNa mRtyu pAme pahoMcADI dIdhA hatAM. gAma, nagara tathA khetarone badhI rIte hAni pahoMcADanAra siMhane tripRSTha vAsudeve (mahAvIrasvAmIne jIva) phADI dIdhuM hatuM. yamunA nadInA uMDANamAM rahIne pitAnA kAtIla viSathI saune mATe bhayajanaka banelA kALIyAnAganuM damana vAsudeve karyuM hatuM. vikriya labdhithI mahAvRkSanA rUpane dhAraNa karelA yamala tathA arjuna nAmanA vidyAdharone tathA mahAzakuni ane pUtanA nAme rAkSasIone samApta karI hatI. kaMsanA darabAramAM AvatAM cAramallane methIpAka dIdhA pachI kaMsa rAjAne siMhAsanathI kheMcIne tenA mugaTa vaDe mArI nAkhyuM hatuM. rojagRhI nagarInA rAjA jarAsaMghane mAranAra vAsudeva ha. dIvyamAna chatranA dhAraka ane cAmarothI sadaiva vijAtA hatAM.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 363 (cAmaranuM varNana pAMDitya bhASAmAM alaMkArothI yukta ane vistRta che, tene mULa sUtra tathA TIkAthI jANavAnI majA Avaze.) temanA rathe ammalita gatie avadha vinA ja cAlanArA hatAM. haLa, musala ane suvarNanA kaDA baLadevanA hAthamAM tathA zaMkha, cakra, gadA, zakti ane ajeya talavAra vAsudevanA hAthamAM rahetA hatAM. atyaMta bhAsvara kaustubhamaNi tathA mugaTa vAsudeve dhAryA hatAM, ratnajaDita kuMDaLathI temanA mukha vikasvara hatAM, kamaLa jevA nayane hatAM, zrIvatsa temanA vakSasthaLe zebhatuM hatuM, badhI hatuonA pupanI mALA temanA gaLAmAM hatI, pratyeka aMgo salakSaNovALA hatAM. vAsudeva pItAmbara ane baLadeva nIlAmbara vastro paheratA hovAthI temanA zarIranI kAnti dviguNita vadhI gaI hatI. tejasvI, ojasvI, varcasvI ane yazasvI hatAM. meTA meTA siMhane paNa parAsta karanArA hatAM. dvArakA nagarInI janatAne mATe atIva priya hatAM. judA judA dezanA rAjAonI rUpavatI-lAvayavatI kanyAo sAthe vivAhita hatAM. temanI sAthe yatheccha viSaya vilAse mANavA chatAM paNa tRpti thatI nathI-vAsanAnI Aga bujhAtI nathI jema jema bhego bhegavAya che tema tema AvatI kAlanA vilAsa mATe jhaMkhanA tItrAtitIvrarUpe bhaDake baLatI jAya che. pariNAme nidAnagrasta vAsudeve viSayavAsanA mATenuM ArtadhyAna ane temAM viddha karanArAo pratye raudradhyAnamAMthI kyAreya bahAra nIkaLI zaktA nathI. pariNAme jIdagInA chellA kSaNe paNa
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 * zrI praznavyAkaraNa sUtra bhagavelI rAtrionA-vilAsI svapnA jetAjotA ja yama nA atithi bane che. mAMDalika sajAe paNa abrahma sevI hoya che - cakravartIe, vAsudeve ane baLadevanI addhi, zarIra suCtA, puNya vibhava, lega vilAse, bhegazaktinuM varNana tathA temanI atRpta vAsanAnA kAraNe mRtyu sudhInuM varNana jANI lIdhA pachI have temanAthI utaratAM puNyavALA mAMDalika rAjAonuM varNana karavAmAM Ave che. te A pramANe - cakravatInI AjJA pUrA bhAratavarSa para hoya che. jyAre mAMDalika rAjA ekAda dezanA adhipati hoya che. tema chatAM paNa temanI addhi-samRddhi tathA sattA vagere kama hetI nathI. te vAtane sUtrakAra paNa kahe che. temanI pAse senA bahu moTI hoya che. antapuramAM ghaNuM rANuo tathA parivAra paNa meTa hoya che. zAMti-puSTi karma karanArA purohite, rAjyanI ciMtA karanArA maMtrIo, rakSA karanArA senApatiothI yukta teo heya che. dhana, dhAnya, suvarNa, cAMdI, hIrA, metI, pukharAja vagerethI yukta hoya che. rAjyAddhi bahu vizALa hoya che. A pramANe rAjyasattAne bhegavanArA te rAjAone mATe samaya rANIvAsamAM bhegone bhegavavAmAM ja pUrNa thAya che. te paNa jIndagInA aMta sudhI tRptine anubhava karI zakatA nathI. cakavatI AdinI AyuSya maryAdA ghaNuM maTI ane strI parivAra paNa managamata maLe chatAM
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 365 temane paNa bhegavilAse tRpta karI zakatA nathI, te TUMkA AyuSyavALA rAjAo atRpta rahevA pAme te mAnI zakAya tema che. mATe puNya vaibhavathI meLavelA devadurlabha mAnavAvatArane bhegavilAsanA kIcaDamAM pUrNa kare che ane tRpta thayA vinA ja mRtyu pAme che.. jeo rAjasattA vinAnA dhanika tathA rAjakarmacArIo che, te paNa pitAnI addhi-samRddhinA anusAre bhegavilAsane meLavavA mATe, meLavelAne vadhAravA mATe, vadhI gayelAne TakAvavA mATe jUdA jUdA tarIkA, dAvapeca, mAyA mRSAvAda Adine apanAvIne potAnuM jIvana atRpta vAsanAmAM ja pUrNa kare che. kemake-kAmavAsanAnI Aga ja eTalI badhI jabaradasta hoya che, ke lAgyA pachI bujhAvavI azakya hoya che. kAraNa ApatA kahyuM ke, jema jema tenA sAdhane maLatA jAya che ane peTamAM kezarIyA dUdha, malAI, mA, mAkhaNa, ghImAM taraboLa roTalI, managamatA zAka, rAyatA, phaLa vagere jema jema paDatAM jAya che, tema tema kAmanI Aga vadhatI jAya che, jemAM pUrvabhavanA puNya karmo, satkarmo baLIne khAkha thAya che. phaLa svarUpe bhegavelI rAtrione karelA AMkha mIMcAmaNuone ThaThA mazkarImAM karelI ceSTAone smRtimAM lAvatAM lAvatAM ja mRtyune zaraNa bane che. akarma bhUminA bhaMga vilAse. karmabhUmi ane akarmabhUmi rUpe bhUmi be prakAranI hoya che. pahelI bhUmimAM tIrthaMkara paramAtmAe, kevalIo,
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 9 zrI praznavyAkaraNuM sUtra cakravatIo, vAsudeva, baLadeva ane sAtvika mAMDalika rAjA-mahArAjAo vagere janme che. jyAre bIjI akarma bhUmimAM kevaLa bhegabhUmi hovAthI temAM janma lenArA yugalike, yugaliyAo puNya vaibhavanA mAlika hovA chatAM yaugika jIvana rahita ja hoya che. eTale ke, temanA jIvanamAM dharmakarmanI ekeya maryAdA hotI nathI jaina zAsana pramANe eka lAkha ejananA jambudvIpamAM bharata, haimavata, hari, videha, ramya, heraNyavata ane airAvata nAme sAta kSetre che tathA temane vibhAjita karanArA ane lavaNasamudranI pUrva dizAthI pazcima dizA tarapha janArA himAvAna, mahA himAvAna, niSadha, nIla, rUkima ane zikharI nAme cha mahA parva che. jema ke bhArata ane haimavatanI vacce vizALakAya himavAna parvata che. A rIte sAte kSetra mATe kalpI levuM. temAM bharata, airAvata ane mahAvidehane karmabhUmi kahevAya che. jyAM asi-masi ane kasine vyavahAra hovAthI vyApAra, khetIvADI, sutAra, luhAra, nApita AdinA kAryo hoya che. jyAre haimavata, hari ramyapha ane hairaNyavata A cAra kSetre akarmabhUmi kahevAya che. mATe tyAM asi-masi ane kasine vyavahAra hete nathI. dhAtakI khaMDa ane puSkarAI dvIpamAM jambudvIpa karatAM dviguNita kSetre hevAthI bharatakSetramAM- 3, dhAtakI khaMDamAM-6, puSkarAI dvIpamAM-6, 3-6-6=15 kSetre manuSyanA che. eTale ke jyAM manuSyadharmanA badhAya vyavahAre che. zeSa yugalikenAM kSetra che.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 367 utsarpiNuM ane avasarpiNInA nAme kALacaka be prakAranA che : AyuSya baLa, zarIra, saMsthAna ane dhairya Adi ghaTatuM jAya te avasarpiNa kALa che. pratyeka kALamAM suSamA suSamA, suSamA, suSama duSamA, duSama suSamA, duSamA ane duSamA duSamAM nAme cha-cha ArA hoya che. te kramazaH cAra keDIkeDI sAgaropamane, traNa, be ane eka kaDAcheDImAM 42 hajAra varSa ochA tathA pAMcame Ave ane chaThTho Aro 21-21 hajAra varSane hoya che. utsapiNImAM viparIta kama jANa. A kALane prabhAva bharata ane airAvata mATe ja jANe. paraMtu mahAvideha kSetra ane mahAvideha kSetramAM merUparvatathI uttara tarapha uttarakurU tathA dakSiNa tarapha dakSiNakurU nAme baMne kSetre karmabhUmimAM hovA chatAM paNa akarmabhUmi che. te akarmabhUmimAM vananAM vRkSone vistAra khUba hovAthI tyAMnA yugaliko pAdavihArI hoya che. eka sthAnathI bIjA sthAne javA mATe vAhana vyavasthA muddala na hovAthI teo zarIranA majabuta bAMdhAnA tathA prAkRtika niyamone AdhIna jIvana hevAthI sadaiva rega rahita, pramAda rahita, durgathI rahita ane prakRti dvArA je kaMI uttamettama khAnapAna, vastra Adi maLe che, temAM ja pUrNa saMtoSI hovAthI parigraha makAna-hATahavelI-tIjorI-kabATa-tALA-kuMcInI AvazyakatA temane nathI. kalpavRkSe dvArA mAnava vargane atyanta durlabha, adarzanIya, amRta jevA kharAka, raMgaberaMgI vastronI prApti IcchA mAtrathI thaI jAya che. mATe temane vyApAra-rojagAra-levaDa
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 zrI praznavyAkaraNa sUtra devaDa-hisAba-kitAbanA goTALA jevuM kaMI paNa karavAnuM rahetuM nathI. traNa papamanuM AyuSya hevA chatAM janmatAM ja sAtamA saptAhe bharajuvAna banI bhega rasika bane che. ATalA lAMbA kALa daramyAna temane eka yugala (putra ane putrI) nI prApti thAya che, teo sAthe janme che. paraspara vaivAhika saMbaMdhathI joDAya che ane sAthe ja mare che. A kAraNe temane bIjA sAthe vaivAhika prazna rahetuM nathI. mATe koInI sAthe vaira, dveSa, kaleza, kaSAya ke kaI paNa jAtanI levaDa-devaDanA bhAve rahetA nathI, udbhavatA nathI. tethI te badhAya sukhI che, zA che ane svastha che. kevaLa apratyAkhyAnI kaSAyane udaya vartate hevAthI tyAga, tapa ke dezavirati temanA bhAgyamAM hetI nathI. yugalikenA zarIranuM varNana - vAhana-gADI-ghaDAgADI Adine sarvathA abhAva hevAthI page ja cAlanArA manuSya karatAM paNa uttama bhegavilAso sevanArA, te samayanA svastikanA cihethI yukta, bhegepabhegamAM pitAnI zobhA mAnanArA, sundaratama rUpavaMtA, aMgapratyaMgethI hapuSTa thayelA, hAtha paganA taLIyA svAbhAvika lAla ane kemaLa hoya che, baMne pago kAcabAnI jema uThAvadAra ane ghATilA, hAtha paganI AMgaLIo sIdhI, saraLa ane sundara, nakha vacce unnata-pAtaLA tAMbAnA raMga jevA komaLa ane kAntivALA, paganI baMne ghUMTaNe mApasara puSTa , uM
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 369 tathA alakSya, baMne jaghAo hariNI jevI-kurUvida (tRNa vizeSa) tathA takalInI jema goLa goLa ane upara jatAM jADI, jAnu gupta, sAthaLa hAthInI sUMDha jevI nIcethI pAtaLI ane upara jADI, hAthInA jevA pAkamI ane vilAsavatI cAlavALA hoya che. temane guhya bhAga (jananendriya) ghoDAnI jevI gupta, gudAne bhAga gheDAnI jema mela vinAne, jAtavaMta azva ane siMhanI kamara karatAM yugalikenI kamara pAtaLI hoya che. dakSiNa dizAnA pavanathI gaMgA nadImAM utpanna thayelA vamaLAnI samAna tathA sUryathI vikasita kamaLanI jema temanI nAbhi sundara ane UMDI hoya che. temane madhya bhAga vaka ane pAtaLo hoya che. remarAjI, saraLa, sapramANa, sUkSma kALI-suMvALI ane nayanaramya hoya che kukSi sundara ane puSTa che. mAchalAnA peTa jevuM udara che. pAzva bhAga sArA ane mAna pramANavALA hoya che. pAMsaLInA hADakA dekhAtA nathI. chAtIne bhAga suvarNanI zilA jevo prazasta puSTa ane vizALa hoya che. khabhA sthULa, ramaNIya ane puSTa hoya che. baMne bhujAo nagaranA dvAranI bhegaLa jevA goLa hoya che. yugalikonuM vizeSa varNana: temanI baMne bhujAo nAgarAja jevI vizALa ane bhegaLa jevI eTale ke ghuMTaNa sudhI pahoMcI jAya tevI lAMbI hoya che. hAthanI hatheLI lAla-kamaLa-puSTa ane mAMsala hoya che. AMgaLIo chidra vinAnI pIvara (puSTa) ane kamaLa che.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 % zrI praznavyAkaraNa sUtra nakha lAla che. hAthanI rekhAo sArI ane suMvALI tathA candrAkAra-sUryAkAra-zakhAkAra-cakAkAra, dakSiNAvarta ane svastikanA AkAra jevI spaSTa ane phaLadAyinI che. hRSTa-puSTa khabhA pADA-varAha-siMha-baLada ane hAthIne skaMdha jevA che. Deka cAra aMgulanI tathA uttama zaMkha jevI che. dADhI sundara ane zebhanIya che. heThanI nIceno bhAga puSTa, mAMsala, sarasa ane siMhanI dADhI je vizALa che, nIcene heTha paravALA je lAla che. mukhamAM rahelA dAMte candra-zaMkhagAyanuM dUdha ane pANIne phINa jevA ujaLA tathA pUrNa pilANa vinAnA che. jIbha lAla che. nAsikA garUDa jevI che. AMkhe vikasita kamaLa jevI che. AMkhanI bhramara dhanuSya samAna vaka che. kAna hAthI jevA, gAla puSTa ane mAMsala che, lalATa AThamanA candra jevuM, mukha pUrNa candra jevuM, mAthuM chatranI jema goLa ane UMcuM che. kezAvaLI kemaLa ane kALI che, zarIranA pratyeka aMge suDoLa-suspaSTa ane darzanIya che. svastika Adi lakSaNothI yukta che, batrIsa lakSaNathI temanuM zarIra zobhatuM che. svara-haMsa-kauca, duMdubhI, siMha, meghadhvani je hovAthI vacce kayAMya tUTatA nathI, vArASabhanArAjI saMghayaNa, samacaturaDha saMsthAnanA mAlika che. roga rahita che. kabUtaranI jema nirdoSa AhAra lenAra che. pakSInI jema melathI kharaDAyA vinAne gupta bhAga che. jaMghAbaLa majabuta che. zvAsozvAsa kamaLa je sugaMdhayukta hoya che. zarIrastha vAyuo paNa anukula che. tema chatAM te yugaliyAe
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 371 traNa pApamanA lAMbA AyuSyavALA hovA chatAM paNa kAmagathI tRpta thatAM nathI, mATe atRpta avasthAmAM ja maraNa pAme che. tema chatAM yugalike sukhI kema? uparyukta varNanamAM yugaliyAonA zarIra, rUpa, raMga, majabutAI, temaja paganA taLIyAthI mAthA sudhInuM khUba ja vistRta varNana suvAcya bhASAmAM karavAmAM AvyuM che, paraMtu temanI pAse addhi keTalI hatI? hATa-havelI, vyApArarokaDa, suvarNa-cAMdI, kAcA-pAkA makAna, baMgalA, bAgabagIcA keTalA hatAM? AdinuM varNana mULa pAThamAM ekeya akSarathI dekhAtuM nathI. jyAre cakravatI, vAsudeva, baLadeva, mAMDalika rAjA ke dhanavAnI zrImaMtAI, sattA, temanA baMgalA, vAhana Adi sAdhananuM temaja temanA bhegavilAsanA varNanamAM palaMga, gAdalA, rezanI, khAnapAna, auSadha tathA snAnapANInA varNane khUba ja vistArathI karAyelA che. tema chatAM te sAdhane bhADutI hevAthI kSaNasthAyI ane vijaLInA camakArA jevA che. jyAre yugalika pAse akRtrima (sahaja) sAghane hovAthI vadhAremAM vadhAre sukhI, zAnta ane samAdhivALA che. jyAre Avazyaka ke anAvazyaka paugalika sAdhanomAM rahenArA zrImate sukhI nathI, regarahita nathI, hasamukha nathI ane samAdhithI hajAro mAIla dUra che. mATe mAnasika ane zArIrika dRSTie vadhAre duHkhI che, regiSTa che, zeka saMtApI che ane AkAza jevI AzA tRSNane kAraNe temane
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kyAMya saMtoSa na hovAthI cakravartIe-temanI rANIe chevaTe dhanike ane temanI zeThANIonuM jIvana na maLyAnuM duHkha, ochuM maLyAnuM duHkha, vadhAre putra hoya te paNa duHkha, putrIe vadhAre hoya te paNa duHkha, A pramANe teo sukhane zvAsa meLavI zakatA nathI. jyAre yugaliyAe badhIya pIDAethI mukta che. kemake teo sadaiva prakRtinI godamAM vaselA che. mATe zarIranI majabutAI, suMdaratA ane pavitratA temane prApta thayelI che. banAvaTI papha-pAuDara, lipasTika, phezana temaja DhagalAbaMdha vastronA bharAvAnI AvazyakatA nathI. makAnabaMgalA, phanIcara, meTA moTA kAca, sophA AdinI temane mula jarUra nathI. khAvApIvA mATenI judI judI vAnagIo mATe temane tephAna karavAnA nathI, mastI karavAnI nathI, tema veDamI, osAmaNa, aDada, maga ke tuveranI dALa, dahIvaDA, baTAkAvaDA, bheLapurI ke pAtaLA pAtaLA phUlakA, seva, pAtaLI seva, bIkAnerI seva, bhAvanagaranI badAma purI, suratanI ghArI, khaMbhAtanI sutaraphINI AdinI tyAM mudala jarUra nathI. nAnI meTI godarejanI tIjorI-kabATa, vagerenI AvazyakatA eTalA mATe nathI ke tyAM parigraha nAmane bhUta buddhadevanA zUnyavAda je che. A kAraNene laI tyAM kaIne kaInI sAthe saMbaMdha nathI, vaira-virodha nathI. daMta kalezane tephAne paNa nathI. mATe sarvathA svataMtra, nina ane paugalika vastuone saMgrahanI AzA vinAnA che. eka ja yugala saMtAnanI prApti thavAnAM kAraNe temanA zarIramAM kyAMya phIkAza, bImArI, kamarane
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 333 duHkhAve DAyAbITisa(miThThI pezAba), dama, udharasa, mATI udharasa, kSaya, hArTaTrabala, thAka, blaDapresara, zarIranI sthUlatA, hADakAne duHkhAva jevA asAdhya, kaSTa-sAdhya rogothI teo dUra che. AnAthI viparIta jyAM saMtAnanI bharamAra che, tenI jhaMkhanA che, te mATe game tevA auSadhe, nazAnI davAonA upabhegapUrvaka mananI gaMdI bhAvanA ane svAthI bhAvanAothI jemanA jIvanamAM mithunakarmanI lAlasA che, tIvra lAlasA che, tevA strI ane purUSane ja badhIya jAtanI vyAdhio che ane temanI davAdArU karAvavAmAM ArtadhyAna che. jyAre yugaliAe tenAthI sarvathA mukta che. mRtyu samaye paNa temane vyAdhi nathI, pIDA nathI. kevaLa yugalamAM ekane chIMka ane bIjAne bagAsu AvatAM ja tathA potAnI pAchaLa eka yugalane mUkI mRtyu pAme che ane niyamA eTale keInI rokaTeka vinA devalekanA mAlika bane che. jyAre rAjA-mahArAjA, kaDAdhipatie, temanI zeThANIo, lakSAdhipatio, jeo zrImaMtAI ane sattAnA ghamaMDanA nazAmAM pitAnI mUcha para lIMbu laTakAvIne garva le che, teone mATe sAtamI narakanuM dvAra paNa ughADuM ja che. cakavatIo yadi samajadArI ane jJAnapUrvaka maithuna-lAlasAne tyAga karI, zramaNadharmane svIkAra kare te mekSa ke devagati niyamA che, anyathA naraka temanA bhAgyamAM zeSa rahe che. yugaliyAo mATe uparanA kAraNene laIne kadAca kaI anumAna lagAve ke yugalika purU pAse jyAre kaMI
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra nathI te manamAnI strIe paNa temane nahi maLatI hoya, kadAca maLatI haze te purUSone pasaMda nahi paDatI hoya ItyAdi vicAre bhramajanaka che. kemake zrImaMtenuM maithunakarma aprAkRtika eTalA mATe che ke tene prApta karavA mATe ane zarIramAM zaktino saMcAra karavA mATe maithunakarmamaya banI atyaMta nikRSTa, abhakSya ane apeya khAnapAna, sinemAnA gaMdA citra tathA kathAnake tathA potAnA raMgamahelane kAmukI bhAvanAthI tevA prakAre zaNagArI lIdhA pachI utpanna thayelI kAmavAsanAne saMtoSavI paDe che. temAM adhyavasAyanI kharAbIne nakArI zakAya tema nathI. jyAre yugaliyAonuM jIvana prAkRtika havAthI gaMdI bhAvanA vinAnuM che. - have temanI strIo kevI haze? tenuM varNana kevaLajJAnanA mAlika, carAcara saMsArane pratyakSa karanArA sudharmA svAmI vistArapUrvaka kare che. yugalika strIonuM varNana - anaMtAnubaMdhI kaSAyanA abhAvamAM samyaktvanI ke aupacArika vratenI kalpanA karIe te paNa vadhe nathI ane jIvavizeSane laIne karIe te paNa vadhe nathI, chatAM paNa tevA jIva bhadrika pariNAmI, svaccha hRdayI, pApanI dhRNA ane saMteSI hoI zake che, temAM matabhedane avakAza nathI. sAthe sAthe vadhAre jANavuM hoya te anaMtAnubaMdhI kaSAyanA mAlike prAyaH karI samyaktvazIla nathI hotA mATe temanAM jIvanamAM
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrA praznavyAkaraNa sUtra * 375 ghatenI maryAdA, pApa bhIrutA, svacchatA, AMkhanI nirvikAritA Adi umadA ta nathI hotAM tema mAnavAmAM keIne paNa bAdha AvavAno nathI. yugalika purUSa ane strIne jIvanamAM anaMtAnubaMdhI kaSAye upazamita hovAnA kAraNe ja teo durgatimAM kayAreya jatA nathI paNa devagatimAM jAya che. A kAraNe ja yugalika strIo ghaNuM ja zAnta ane dekhAvamAM saumyAkAranI hoya che. temanA aMge suMdaratama ane ghATilA, kyAreya thAka na lAge tevA majabuta pagevALI, AMgaLIo saraLa, komaLa ane puSTa che. nakhe madhyamAM unnata, pAtaLA ane lAlaraMgI che. baMne jaghA geLa, roma vinAnI ane suMvALI tathA zItaLa hovAthI sarvapriya banavA pAme che. DhIMcaNa (dhuM TaNa) suDoLa, pramANasara ane gUDha hoya che. sAthaLe keLavRkSanA staMbha jevI, sundarakAra ane ghAva AdinA nizAna vinAnI geLa ane hAthInA sUDha jevI hoya che. kamara pAtaLI, suMvALI ane muSTi grAhya hoya che. nitaMba pradeza (kulA ) vizALa, mAMsala, puSTa ane zithilatA vinAne che. udara vajA jevuM sundara, madhyamAM pAtaLuM tathA sat lakSaNathI lakSita che, matalaba ke temanuM peTa pAtaLu che, peTa para rahelI traNa rekhA (trivalI)thI suzobhita temanuM peTa che. tyAM rahelI remarAjI saraLa, sarakhI, ghana, pAtaLI, kALA raMganI, suMvALI ane prazasya che. nAbhI ( DuMTI) gaMgA nadImAM rahela vamaLa jevI vikasita ane kamaLanI jema gaMbhIra hoya che. udaranI baMne bAjunI kukSio eka samAna, prazasta puSTa ane sundara che.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra pIThanA tathA chAtInA hADakA adazya che. baMne stane gaLAkAra, unnata, suvarNa kaLaza jevA, uMcAImAM eka samAna kaThaNa ane nIcenI tarapha jhukelA na hatAM, stanane agra bhAga (DiTIdUdhanuM sthAna) manane gamI jAya tathA zyAma mukhavALe hate. sarSanI jema kramazaH pAtaLI thatI baMne bhUjAe gAyanA pUMchanI jema gaLa hatI tathA ghuMTaNa sudhI dIrgha hatI. hAthanI AMgaLIe goLa hatI. paMjo mAMsala hate. hAthanI rekhAo sArI ane spaSTa hatI. sUrya rekhA, candra-zaMkha-caka-svastika Adi rekhAothI suzobhita hatI. nAbhInI nIcene bhAga puSTa ane bharAvadAra hatA. zaMkha jevI grIvA dADhInI nIceno bhAga mAMsala, nIcene heTha dADamanA puSpa je lAla, puSTa ane sahaja sundara hatuM, uparane hoTha paNa sundara hatuM. temanA dAMte kaMda puSpa jevA, dahIM jevA, gAyanA dUdha jevA ujaLA hatAM. jIbha lAla ane sukumAra hatI. temanI nAsikA kareNanI kaLI jevI akuTila ane unnata hatI, baMne AMkhe kamaLa- pavanI pAMkhaDI jevI nirmaLa, ujajvaLa ane manahara hatI. baMne kAna sarasa ane zravaNazakti ghaNuM sArI hatI. cAra AMgaLa vistRta lalATa che. zaradu pUrNimA jevuM mukha che. chatranI samAna unnata mastaka che. mAthAnA vALa kALA bhramara ane ASADhI vAdaLA jevA kALA tathA pAtaLA ane lAMbA che. vANI keyala jevI, cAla haMsa jevI, saune priya lAgatI hatI. temanA zarIramAM kyAreya paNa karacalIo paDatI nathI, vALa sapheda thatAM nathI, zarIramAM kheDa khAMpaNa nathI, virUpatA mula
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 377 nathI, vyAdhi nathI, bAdhA nathI. tema vaidhavya deSathI hajAra mAIla dUra che. manuSya karatAM uMcAI kaMIka ochI hoya che. veSabhUSA atyaMta zRMgArapUrNa hoya che. temanAM stane, jaghAe, sAthaLe, mukha, hAtha, paga ane AMkhe atyaMta sArI ane saune darzanIya hoya che. temanAmAM lAvaNya, rUpa, yauvana ane jIvanatattvanA guNe asAdhAraNa ane sAhajika che. zarIranI viziSTa suMdaratAne lAvaNya kahevAya che. je samasta avayavanI suMdaratAmAM vadhAre karanAra che. naMdanavanamAM pharanArI asarAe jevI, utarakurUnI bhUmimAM utpanna thayelI te yugalika strIo jANe manuSyarUpiNa apsarAo che. temanAM saundarya, dehayaSTi, cAla, bhASA ane veSabhUSA atyabhuta che, jovA lAyaka che. abhUtapUrva rUpa che. traNa pApamanI AyuSya maryAdAvALI che. A rItanI saundarya sampanna te strIe jIdagInA chellA kSaNa paryata kAmamAM masta rahevA chatAM paNa tRpta thatI nathI, saMtoSa meLavI zakatI nathI, zarIranI bhUkha pUrNa thaI zakatI nathI ane kAmavAsanAnI bhAvanAmAM ja mRtyu pAmI devalekavAsinI banavA pAme che. sArAMza ke sarvathA svataMtra kAmavilAsanA mAlika yugalie paNa maithunakarmathI tRpta thatAM nathI. mithunakamI AtmA kevA prakAranA phaLe meLavaze? mithunakarmanuM svarUpa, paryAye Adine kahyA pachI Arya sudharmAsvAmIjI jakhkhasvAmIne kahe che ke, he jabba ! samavasaraNamAM birAjamAna thaIne paramAtmA zrI mahAvIrasvAmIe
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 zrI praznavyAkaraNa sUtra abrahma(maithuna)nuM sevana kaI kaI rIte karAya che ane tenA phaLe keTalA bhayaMkara hoya che." maithunakarma, mithunasaMjJA, viSayavilAsanI umatatA ane te mATe karelA maryAdAbhaMganA kaDavA, mahA kaDavA phaLonuM vivaraNa have huM tane kahI saMbhaLAvuM chuM, te dhyAna daIne sAMbhaLaje. (?) megnA saMnidhrA : A sAmuhika padamAM mithuna, saMjJA ane saMpragRddhA, traNa zabdo che. tene artha maithunakarmanI saMjJAmAM atyaMta Asakta thAya che. maithunanI vyAkhyA karAI gaI che. jene khaNuja (khAja, khujalI)nI upamA devAmAM AvI che. zarIrane parasevo ane pANInA vikArathI mAnavanA guptAMgamAM ke hAthanA AMgaLA emAM khaNaja thAya che. tenI paNa eTalI badhI mIThI hoya che ke te mAnava chevaTe lAkaDAnA TUkaDAthI ke lekhaMDanA TUkaDAthI khaNavA mAMDe che tyAre tene bahu ja gamatI hoya che. paraMtu temAMthI jyAre lehI nIkaLe che, tyAre tenI baLatarA ghaNIvAra asahya bane che. tevI rIte "miTho lAge re te pUre, pariNAme ati dUra." maithunakarma bhegavatA ja sArA lAge che. paNa te samayanA AtmAnA ane manane atizaya philaSTa pariNAma ane tenAthI utpanna thatAM hiMsAdi dUra pariNAme jyAre bhagavAne avasara Avaze tyAre AtmAnI thatI dazAne kevaLI bhagavaMte sivAya bIje kaI jANI zake tema nathI. te kAraNe A karmane pApa kahyuM che, je sarvathA ke alpAze paNa tyAjya che. anyathA tenI saMjJA (vAsanA) AtmAnA
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI praznavyAkaraNa sUtra * 379 pradeze sAthe cela majIThIyA raMga jevI lAgI gaI te te sarvathA duHsAdhya banatAM mAnavanA satkarmone bagADyA vinA raheze nahi. mATe ja AhAra-bhaya-maithuna ane parigrahamA jakaDAyele jIvAtmA, jema bIlADIne mukhamAMthI kabUtarane bacAva azakya che tema jIvAtmAne paNa anaMta bhavenI rakhaDapaTTImAM yamarAjane mAra khAvAnuM, rIbAtAM rIbAtAM janma. vAnuM, meTA thavAnuM ane maravAnuM ja bhAgyamAM rahevA pAmaze. cAre saMjJAmAMthI mithunasaMjJA eTalA mATe bhayaMkaratama che, temAM phasAyele jIva AhArasaMjJAne AmaMtraNa detAM judI jUdI jAtanA miSTAnno, rasAyaNa tathA tene pacAvavA mATe abhakSya peyane gulAma banaze, ane te kharcane pahoMcavA mATe parigraha saMjJA jIvatI DAkaNanI jema meTuM kholIne taiyAra ja beThelI hovAthI kheTa tela-mApa-vyAjanA goTALAseLabheLa-dANacerI AdimAM phasAIne parigraha vadhAravA mATe dhamapachADA karaze ane tyAra pachI rAjAo dvArA, caro dvArA ke agni dvArA zakya bananArI bhayasaMjJAmAMthI keIno paNa chuTakAro zI rIte thaze ? mATe ja kevaLI bhagavaMte kahyuM ke, devadurlabha mAnava avatAramAM tapa, tyAga ane saMyamAdi bhAvathI maithanasaMjJAne na dabAvI zakyA te te bhavAntaramAM paNa naDyAM vinA rahevAnI nathI. phaLa svarUpe jIvAtmAnI maithunasaMjJAmAM atyAsakti mithune mithune vadhatI ja jAya che. ane mehamAyA tathA ajJAnAndhakAramAM phasAI gayA pachI, purUSArthathI upArjana karelA vinaya-viveka, sat saMskAro ane puNyakarmothI hAtha dhoI nAkhyA vinA bIje mAga nathI.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ nI taithuna saM ta zothI calI mithuna 380 % zrI praznavyAkaraNa sUtra (2) sara sRjati imeva : pitAnI maithuna saMjJAnI pUrti thavAnA samaye vine karanArane hAthamAM AvelA game te zastrothI mAryA vinA rahete nathI. kAraNa ke lehInI buMdabuMdamAM vAsita thayelI maithunasaMjJAmAM otapreta thayela AtmA te samaye sadbuddhi denAra vaDila, guru ke mitrane paNa pAke duzmana samajanAra bIjAne mAryA vinA zI rIte raheze? (3) visayavisassa udIraesu avare paradArehiM rammati : gaMdu sAhitya, mitra, kathA, sahavAsa, citra AdinA abhizApe maithunabhAva jema jema bhaDake che tema tema strIone, temanI veSabhUSAne, zRMgArane, mekaapane tathA cAlane joI joI ati mUDha, viveka patita te mAnava te strIone svavaza karavAnA prayatna Adare che ane ghaNIvAra bane che tema parastrIonA hAthe, viSapragathI, zastraprayAgathI ke bIjA keI prAgathI te bhAIne vinA mate mRtyune ghATa jevuM paDe che athavA bIjA guMDAo dvArA te strI tene mAravAnuM kAraNa bane che athavA strInuM zarIra zikAra hovAthI tene vaza karanAre jyAre jANI le che ke mArA zikAra para te bhAI DoLA rAkhI rahyo che tyAre tenA hAthe paNa methIpAka khAdhA vinA bIjo mArga nathI. ItihAsanA pAnA ja sAkSI Ape che ke keTalIka vAra methIpAka ja motanuM kAraNa bane che.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 381 (4) visugiyA ghaNanAsa sayaNavippaNAsa pAuNaMti : parastrIne vAraMvAra jevI, tenI sAthe vArtAlApa kare, mazkarI karavI, hasavuM tathA chevaTe bhogavilAsa karavAnA IrAdA rAkhanArA keTalAka mAna jagatanI batrIsIe caDyA vinA rahetA nathI. te paNa "lakhaNa na badale lAkhA...." Aje zikAra pAMjarAmAM nathI AvyuM, te kAle Avaze, athavA parama dahADe te mArI bhUjAmAM samAI gaI samajone. AvA khyAlamAM ne khyAlAmAM tenI pAchaLa hajAro-lAkha rUpIA sAthe potAnI, pitAnA khAnadAnanI Ijajata-AbarUne paNa vyaya karI de che. Ama jUTha-prapaMca, kALAbajhAra ane dANacerI AdinA pApathI kamAyeluM dravya parastrIgamananA mahApApamAM hemAI gayA pachI pitAnA mAthA para Dabala pApane bhAro na chUTake svIkArI le che. karela-karAvela ane anudela eka pApathI paNa chuTakAro meLavatAM keTalAka bhava bagaDI jatA hoya te Dabala pApane bhegavatAM tenI dazA kevI thaze? game te kAraNe paDelI Adate eTalI badhI khataranAka hoya che, jenA pariNAme gharamAM rahenArI tenI bhAbhIo, sALIo, sahapAThanIo ke ziSyAo paNa te lapaTane cheDI de che. peDhI dara peDhIthI cAlatI AvatI zrImaMtAImAM ghATe AvavAnA be kAraNe che. eka te khAnadAnImAM gupta vyabhicAra ane bIju daMta kaleza-jIbhA joDI. A be doSanA kAraNe ja mAnavane zrImaMtAI, sattA ke IjatathI hAtha dharavAne avasara
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra Ave che. maithunakarmamAM saMtapta thayelA pitAnA pitAnI milkatane paNa capaTI vagADatAM nAza kare che ane pitAnA svajanene paNa mArI nAkhe che. pazu ane pakSIomAM paNa A duSkRtyanuM pariNAma ApaNe sau joIe chIe ke bakarI, gAya, hariNI, ghaDI, hAthiNI, vAMdarI ke bheMsa eka ja hoya che tyAre tene svavaza karavA mATe be bakarA, be sAMDha, be hariNa, be ghaDA, be hAthI, be vAMdarA ane be pADA ke kUtarA ApasamAM khunakhAra yuddha karIne tathA bIjAne mArIne pitAnI premIkAne pitAnA kabaje kare che. sArAMza ke jAnavara paNa pitAnI premikA sAthe bIjo pazu maithuna karato hoya te tene mAryA vinA rahetuM nathI. paMkhIomAM paNa A yuddha jevAya che. te pachI mAnava je mAnava pitAnI strI sAthe bIjA mAnavane zI rIte sahana karaze? athavA strIne ke putrIne pralebhana daIne phasAvanAra pratye zI rIte sahiSNu banaze? Aje AkhAya saMsAramAM ke kuTumbamAM ghara kalezenA mULa kAraNamAM A pApa saMskAre ja kAma karI rahyAM che. gata bhamAM ke A cAlu bhavamAM parastrIgamanane tyAga nahi karanAra mAnavanA pApa saMskArane koNa dabAvI zakaze? A kAraNe ja parastrInA tyAga vinAnA mAna maithunamAM Asakti rAkhanArA hovAthI AkhAya saMsAranA zatru bane che. te pachI mitra, sagA bhAIo, sAtuo ke pADozIone zatru bane temAM zuM Azcarya ?
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 383 ( 5 ) samayadhamme gaNeya bhiMdati : parastrI pratyenA pyAra-meha-ceSTA ane vAsanA AdinA kAraNe mAnavanA Antarika jIvanamAM tevA prakArane moha- pramAda ane tenI pUratI na thAya te kaSAyabhAvene praveza thatAM ja bhUtakALamAM lIdhelI satkAryo mATenI pratijJAo dhIme dhIme zithila banatI jAya che. siddhAntonI zraddhA ghaTavA mAMDe che. guruonuM tathA vaDilenuM bahumAna palAyana thatuM jAya che. vyutadharma tathA cAritra paranI zradheya bhAvanA Dagamaga thAya che ane eka divasa e paNa AvI jAya che ke je gaNamAM, ToLAmAM, maMDaLamAM ke samudAyamAM hAIe tenA kAyadAone paNa teDIne ekanA be TUkaDA karAvI devAya che. (6) dhammaguNarayA ya babhayArI khaNeNa carittAo ulloTati : saddaguruonA sevanathI, uttamottama svAdhyAyathI prApta thayela purUSArtha baLathI, pUrvanA puNyadaye prApta thayelA dhArmika bhAthI, maryAdita ke pUrNa rUpe thayelI brahmacaryanI bhAvanAethI, prApta thayelA ane TakAvI rAkhelA cAritra paryAye paNa udIrNa karIne udayamAM lAvelA maithuna pApanA kAraNe eka ja kSaNamAM nAza pAme che. A sUtrathI ApaNe maithuna ane maithunasaMjJAne taphAvata samajI zakIe chIe ke maithunane pUrNavirAma cha guNasthAnake paga mUkatAM ja thaI jAya che. kema ke sAdhutA, munitA ke samiti-gupti dharmane maithunabhAva sAthe hADavaira che. tema chatAM paNa mithyAtvanA aNuo hajI sattAmAM paDelA hovAthI maithuna saMjJA, purUSada ke strIvedanI
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sattA paNa nakArI zakAya tema nathI. je navamA guNasthAnake birAjamAna cAritradhArIne calAyamAna karavA mATe samartha hoya che, kema ke A sthAne maithunane virAma che paNa maithunasaMjJAne virAma nathI. mATe tene udaya thatAM ja te sAdhakanuM Antarika jIvana sarvathA kamajora banaze. pariNAme eka pachI eka mahArAjAnA sainikanI chAvaNImAM sapaDAI gayA pachI te sAdhaka bhraSTa thayA vinA rahetuM nathI. (7) suvayA jasavaMto: tranI ArAdhanA dvArA yazasvI ane kIti sampanna sAdhakone paNa strIonA sahavAse athavA vratadhAriNa, yazasvinI sAdhvIjI mahArAjene paNa purUSanA sahavAse temanA yaza ane kItimAM kAlimA ane jhAMkhapa lAgyA vinA rahevAnI nathI. (8) paradArAo je. avirayA durArAhagA bhavaMti :- paradAra arthAta lagna samaye paMcanI sAkSIe je strI sAthe hastameLApa thayA hoya tene choDI bAkInI badhIya para strI kahevAya che. jemAM vidhavA, kanyA, sALI, bhAbhI, sahapAkinI, vidyArthinI chevaTe vezyAgamana paNa jANI levuM. yadyapi vezyAne mAlika keI paNa na hovA chatAM mANasanuM mana vAMdarA jevuM caMcala hovAthI je vezyAgAmI che tene parastrIgamana karatAM keTalI vAra? je parastrIgAmI che tene kanyA kumArIne phelAvatA ke sALI tathA bhAbhInI sAthe saMbaMdha bAMdhatA keTalI vAra? ane A pramANe laMgeTa chuTI rAkhyA pachI sAthe bhaNavAvALI ke potAnI pAse bhaNavAvALIne
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 385 mAyAjALamAM phasAvatA tene pApa lAgatuM nathI. A pramANe eka pagathiyAthI nIce paDatAM tene TheTha nIce AvatA paNa vAra lAgatI nathI. A rIte sadAcAra-satya-saMyama-eka patnIvratathI mazkarImAM paNa yadi nIce utaravAnuM thayuM che te mAnava pAse durguNane khajAne ja zeSa rahevA pAmaze. A kAraNe ja parastrIgAmI purUSa paramparAe paNa pApamArgone zikAra banI pitAnA AtmAne kyAMya paNa rahevA deze nahi, tathA zeraDImAMthI rasa nIkaLI jatA jema tenI dazA thAya che tema zarIramAM bhayaMkara, asAdhya, kaSTasAdhya roganI utpatti thatAM mRtyuzacyA bagaDyA vinA rahevAnI nathI. phaLa svarUpe ArAdhaka banavAnA badale virAdhaka banavAne avasara Avaze ane durgatinuM bhAna banaze. (9) kei parassadAra gavesamANA narae gacchaMti : viSayavAsanAmAM sarvathA aMdha banelA keTalAka jyAre pakaDAI jAya che tyAre temanA bhAgyamAM strInA sagAo, bIjAo tathA polIse paNa doraDAthI, DaMDAthI ke lekhaMDanA saLIyAthI mArI mArIne adhamuA karI de che. AvA ja marIne narakanA atithi bane che. kAmadevanA nazAmAM aMdha banelA traNa khaMDanA rAjA laMkAdhipati rAvaNe sItAnuM apaharaNa karyuM ane rAmalakSamaNanA hAthe vinA mate marIne nAraka banya. dhAtakI khaMDane rAjA padmanAbha draupadI para kAmAnya baje
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra ane tenuM apaharaNa karyuM. nRsiMhane avatAra laI kRSNa mahArAjAe tene mRtyunI TimAM pahoMcADI dIdhe. sugrIva rAjAnI tArA rANIne mATe sAhasagati vidyAdhare bahurUpI vidyA sAdhI ane banAvaTI sugrIvanuM rUpa laIne AvyuM. baMne sugrIve khUba laDyAM, chevaTe rAmacaMdrajInA hAthe banAvaTI sugrIva mAryo gaye. raktasubhadrA, kRSNanI bahena hatI. arjuna para Asakta thaI ane chevaTe dhamasANa yuddha khelAyuM. A pramANe suvarNaguTikA, kAMcanA, ahatrikA, rehiNI Adi strIonA kAraNe yuddho khelAyA che, jemAM agaNita mAnave mAryA gayA che. parastrInA kAraNe bhUtakALamAM ane Aje paNa vaira, virodha, laDAI, mAraphADa abhAva nathI. maithunAsakta mAnavenA baMne bhava bagaDI jAya che. mahA mahAnya banI narakamAM jAya che. tyAMthI trasa, sthAvara, sUkSma, bAdara, paryApta, aparyApta avasthAne duo bhegave che. tyAMthI nIkaLIne aMDaja (iMDAmAMthI utpanna thatAM cha ), pitaja (hAthI vagere), jarAyuja (mAnava vagere), rasaja (pAkI gayelA phaLamAM), parasevAthI (ja, lIkha vagere), saMmUcchima (deDakA vagere), udubheja (tIDa vagere), aupapAtika (deva ane nAraka)mAM utpanna thAya che, maraNa pAme che. A prakAre lAMbA
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 387 ke TUMkA AyuSyanI maryAdAmAM anAdi anaMta cAra gatirUpa saMsAramAM paribhramaNa karatAM pratyeka bhavamAM yamarAjane mAra khAtA rahe che. abrahmanuM phaLa pharamAvatAM sUtrakAra kahe che ke pratyeka bhamAM sukha gheDuM ane duHkha vadhAre bhogavavAnuM, vadha, baMdhana, janma-maraNa Adi mahA bhayamAMthI chuTI zakAtuM nathI. karmanuM baMdhana, sthiti ane rasanI tIvratA vadhAre rahe che. tenuM phaLa atIva dArUNa che. dasa prakAranI kSetra vedanAne utpanna karatuM hovAthI karkaza che. asAtavedanIya karmane khajAno che. A pramANe jJAnakula naMdana, trizalA putra, bhagavAna mahAvIrasvAmIe samavasaraNamAM birAjamAna thaIne bAra parSadAnI vacce je kahyuM hatuM te tane saMbhaLAvI rahyo chuM. ceAthe AzrayadvAra pUrNa.
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMcamuM adhyayana : parigraha sUtra racayitA zrI sudharmAsvAmIe cothA adhyAyamAM abrahmanuM vistRta varNana karyA pachI pAMcamo adhyAya pharamAvatAM kahe che ke "he AyuSyamAna jammu ! abrahmanA sevana mATe khAnapAna, vastra, AbhUSaNAdinI AvazyakatA anivArya hovAthI A adhyAyamAM parigrahanI carcA tane saMbhaLAvIza. AzranI saMkhyA pAMcanI ja hovAthI parigrahane chellA naMbaramAM mUkavAmAM Ave che. je grahaNa karAya ane jenA pratye mUchabhAva, mamatvabhAva utpanna thAya tene parigraha kahevAya che. AnAthI jaina munirAjane vastra pAtrAdi, dharmopakaraNa, dharmArAdhanA mATe nimittabhUta hevAthI, temane te upakaraNa pratye mUchano abhAva hovAthI tene parigraha mAnavAnI bhUla koIe karavI nahi. kemake zAstromAM "mujhA rijo vRtto' eTale ke mUcchane parigraha kahevAmAM AvyuM che. AtmAne cAre taraphathI mUcchita banAve tene parigraha eTalA mATe kahevAya che ke, AkAzamAM bhramaNa karatAM nave grahane zAnta karavA saraLa che, paNa parigraha nAmanA dasamAM grahane vaza kara atIva kaThaNa che. mATe ja tene mahAvRkSanI upamA devAmAM AvI che, je AgaLanA vizeSaNothI
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 389 te keTalI badhI sArthaka che tene khyAla Avaze. vRkSane mULathaDa-moTI zAkhA-nAnI DALa, pAMdaDA-puSpa ane phaLa hoya che. tevI rIte parigraharUpI vRkSamAM paNa te badhAya saMbaMdhone zAstrakAra pite ja ghaTAvI rahyAM che. parigrahanuM svarUpa zuM che? bhavabhavAntaramAM upArjita karelI, pazelI, vadhArelI parigrahasaMjJAnA kAraNe cAre gationA jIvAtmAone judI judI vastuone jovAnI, kharIdavAnI, saMgraha karavAnI ane te te vastuo pratye mAyA vadhAravAne bhAva anAdi kALane che. te vastu kaI kaI? jenA pratye jIvAtmAone AkarSaNa thAya che, te batAvavA sArU kahe che : jUdA jUdA prakAranA raMgaberaMgI candrakAnta maNio, suvarNa-cAMdI ane tenA judA judA ghaDAyelA hAra-kaMdarA, baMgaDI, jhAMjhara, baTana, kaDA, kuMDaLa, karkatana-paravALA Adi ratno. sugandhI gulAba, kevaDe, hInA Adi attare. putraputrIone meLAmAM ramADatI dharmapatnIe, pautra-pautrIbhANeja vagere parijane. dAsa-dAsI, gharanuM judu judu kAma karanArA kArIgare, TAMTIyA teDIne kAma karanArA cAkare, hAthI-ghaDA-gAya-bheMsa-uMTa-gadheDA - bakarA- bakarI-gheTA, pAlakhI-gADuM-ratha-meTara-sAIkala-skUTara-spaMdana (uttama ratha), palaMga, gAdalA, rajAI maccharadAnI, Tebala, khurazI, sephA, Asana vagere gharamAM vaparAtu rAcaracIluM. suvarNa mahora
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 zrI praznavyAkaraNa sUtra Adi dhana, khAvA mATe cekhA (kezarIyA bhAta, khIra ke dUdhapAka mATe), mega (garamAgarama vaDA khAvA mATe), aDada (kaLA khAvA mATe), ceLA (dahIMvaDAnA TesTa mATe), vAla (rasa purIne TesTa mANavA mATe), meMdo (pANI purI, khAjA, ghevara AdinI majA luTavA mATe) Adi dhAnya, dUdha (malAI, bAsudI ane "cA" devInI ArAdhanA mATe) Adi judA judA prakAranA bhejanIyA jamavA mATe, raMga be raMgI vastro, dhAbaLA, ITAlIyana raga oDhavA mATe, ajabagajanA sugadhI dravya gulAba-megarA-kuMda-jAI-ketakI ane kevaDAne puSpa tathA tenI mALAo, bhajana karavA mATe thALI, dUdhapAka ke osAmaNanA svAda mATe vATakA-vATakI, ThaMDA pANIne peTamAM padharAvavA mATe glAsa-pyAlA vagere. makAnamAM havA tathA be ghaDI besIne zaherane jovA mATe jharUkhA, bArIo ane aTArIonI sagavaDa, leTesTa baMgalAo-phaleTo ityAdi padArthonA upaga mATe parigraha vadhAravAM jIva mAtrane lAlasA, AkAMkSA, jhaMkhanA, cAhanA vagere rahe che. tathA te mATe parvatemAM, nagaramAM, zaheramAM, nigamamAM, deza paradezamAM, kheDemAM, bhIla-meNA, vAgarA, kasAI ane gaNikAonA sthAne mAM, marDamAM, kheDutanA khetaramAM, paribhramaNa karI, svapara cakathI bhaya rahita bhUmi tathA cakravatI pada prApta thayA pahelA mAMDalika rAjA tarIke ane te padanI prApti pachI eka chatra bhUmi kabaje karavA mATe cha khaMDanAM aparimita bhegA karavA chatAM tathA prApta na thayelI vastune raNasaMgrAmamAM
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 391 hajAre mAnavene, pazuone mRtyunA mukhamAM dhakelI devAnI abhilASAthI paNa sarvathA atRpta rahenArA cakravatI Adi rAjAonA jIvananI atRpta vAsanAnA zApe prApta thanArI durgati ja parigraharUpI vRkSanuM mULa che. sArAMza ke Arya sudharmasvAmI parigrahane vRkSanI upamA ApatAM samajAve che ke AzA ane tRSNA AkAza samAna hovAthI tene aMta kyAreya AvavAne nathI, kemake lebha samudra samAna agAdha hovAthI pUrA saMsAranA zahenazAha, pradhAnamaMtrI banI jaIe ke kaDe-abajonI kiMmatanA dravyenI prApti thaI jAya te paNa "je dasa vIsa pacAsa bhaye, zata hAI hajAra te lAkha maMgegI; keTi araba kharaba asaMkhya, dharApati hone kI cAha jagegI. svarga pAtAlakA rAjya karuM, tRNuM atihi Aga lagegI; "suMdara" eka saMteSa vinA zaTha ! | terI te bhUkha kabhI na bhagegI." AvI paristhitimAM bhege paga meLavavAnA dravya meLavavAnI jhaMkhanA karavI, tenA mATe rAta-divasanA ujAgarA karI devAdeDa karavI, meLavyAne surakSita rAkhavAnI vyavasthA karavI, tene vadhAravAmAM lehInuM pANI karavuM ityAdi kAraNathI te te vastuo parane asaMtoSa bhAva ja parigraharUpI vRkSanuM mULa che.
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra jenA mULIyA khUba ja majabuta hoya che. je game tevA vAvAjhoDAthI paNa paDatAM nathI. mATe Atmadravyane khyAla karyA vinA paugalika sAdhananI atRpti ja parigraha vRkSanuM mULa bane che. tyAre te jIvAtmAnI parigrahasaMjJA jIvatI rAkSasInI jema behada vakarIne mAnavanuM patana-sarvathA patana kare temAM Azcarya zuM? (2) joma 4 sAda karavo." vRkSane meTI maTI zAkhAo hovAthI tenA dvArA vRkSanA jIvanane khUba Teke maLe che. AMbalI, vaDa, pIpaLa, bAvaLa, AMbA, rAyaNa ane lImaDAM Adi moTA moTA vRkSo hajAro varSathI zAkhAonA baLe ja aDikhama ubhA rahelA jovAya che. tema parigraharUpI vRkSanI lebha, kali (kuleza), kodha-mAnamAyArUpa kaSAye ja maTI DALe che, je dhIme dhIme AtmAne bhAna bhUlAvatA jAya che, moha-mAyAnuM nATaka dekhADatA jAya che, athavA lebhAdinA kAraNe parigrahano bhAva jIvate jAgate ja rahe che. bhavaparaMparAthI upArjita parigrahasaMjJAne sAthe ja laIne jamele mAnava jema jema moTo thAya che ane saMsAra para daSTipAta kare che tema tema te saMjJAmAMthI lebha nAmane rAkSasa-mahArAkSasa janma le che ane jema jema "lAbha le vadhate " bhautika padArtho meLavavA mATenA kAvAdAvA, chaLa-prapaMca, cerI-chInALavAmAM phAvaTa AvatI jAya che, tema tema AkhA saMsAranuM dhana pitAnI tijorImAM lAvavA mATenI
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 393 AzA-tRSNa nAmanI jIvatI DAkaNa, catarIe, rAkSasI mAnavane sukhanI nidrA levA detI nathI, jyAM potAnA svArthamAM kayAMyathI vadhe Avate dekhAya, tyAM bela cAla, jIbhAjoDI, gALAgALI, DaDADaMDI ane chevaTe sAmevALAne guMDAo dvArA motanA ghATe paNa utArI devAmAM parigrahanA mAlika ke gulAmane pApa lAgatuM nathI. A kAraNe ja lebha, kalaha ane kaSA parigrahavRkSanI zAkhA samAna che. ( 3 ) citA saya niciyavi ulasAlI : parigraha jema jema vadhato jAya che, tema tema saMrakSaNanI tathA bIjA prakAre paNa tene vadhAravAnI, phAvaTa AvatI hoya te tenA mATe beTA kharA dhamapachADA karavAnI ciMtAo paNa samudranA taraMganI jema vadhatI jAya che, jema ke A kapaDuM barAbara nathI, raMga gamatuM nathI, darajIe silAI barAbara karI nathI. A dALa, roTalI, bhAta Aje barAbara banyA lAgatA nathI, AmAM masAle che che, ItyAdi seMkaDo ciMtAonA jALAmAM tene phasAI javA sivAya bIjo mArga nathI. mATe ja cAlu viSayamAM parigrahane sAkhAonI upamAM devAmAM AvI che. jhADane jema zAkhAo hoya che tema parigrahadhArI kyAreya nizcita thaI zakatuM nathI, khAI zako nathI, UMdhI zakti nathI, pitAnA vaDile sAthe belatAM paNa tenA magajamAM hajAro ciMtAo resanA ghoDAonI jema kUdakA mAratI hoya che, jema ke atyAre dubaInuM plena AvI
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 * zrI praznavyAkaraNa sUtra gayuM haze? DrAIvara meTara taiyAra kara, mAre sTezane javuM paDaze. hIrAnA paDikAo laIne munImajI pherenamAM gayA ke nahi? A rIte game tyAre juo te parigrahadhArI lamaNe hAtha daIne beTho hoya che, je ArtadhyAnanuM mULa kAraNa che. ( 4 ) gAravapavilliyaggaviDavA : parigrahanI mastIne na caDele mAnava jyAre juo tyAre addhigArava, rasagArava ane sAtAgAravanA khyAlAmAMthI bahAra AvI zakatuM nathI. hIrA-motI, senuM-cAMdI-AbhUvaNenA kabATa ane tijorIe joI joI pitAnI addhi mATe gaurava leto hoya che. managamatA-mIThA-tIkhA, khATAkhArA, taLelA bhejanIyAnA rasamAM temane eTale badhe mehaheya che ke grevIse kalAka khAvAnA padArthonuM varNana temanI jIbha parathI broDakAsTa thayA vinA rahetuM nathI.. pitAnA zarIranI, tene rUpALuM banAvavAnI tathA sazakta rahevA pAme tevA rasa ane rasAyaNenI ciMtAmAM ja jIdagI khapI jAya che. mATe parigraharUpI vRkSane mATe traNe gAra zAkhArUpa che. (1) nikitathA vattAvAro.... svArthampa, mAyAnya banIne judA judA prakAre karelA mAyA mRSAvAda, chaLa prapaMcarUpa nikRti arthAt mAyAcArI ja parigraharUpa vRkSanA pAMdaDA, chAla ane aMkurA che. sArAMza ke
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 395 gupta ke agupta, DI ke vadhAre, kaMI paNa nyAya nItinI maryAdA teDyA vinA bhAvamAM, hisAbamAM, vyAjamAM, tela- mApamAM, bhAvenI phera badalImAM ke seLabheLamAM athavA bhagavAnanAM, deva-devInA ke mAtA-pitAnA segana khAIne mAyAmRSAvAdapUrvaka vizvAsuonI sAthe vizvAsaghAta karyA vinA paiso, maTara, baMgale ke phezanAliTInA bharapura sAdhane maLI zakatA nathI. "pUrvabhavanA puNyathI saMpati maLe che" A tarka vajuda vinAne eTalA mATe che ke-je mAnavane pitAnA puNya para vizvAsa ja hoya te temane chala prapaMcAdi karavAnI jarUrata rahetI nathI, paNa jovAmAM, anubhavavAmAM tenAthI viparIta Ave che. mATe paise mAyAcArI vinA maLatuM nathI je parigraharUpI vRkSanI chAla, pAMdaDA ane aMkurA samAna che. (6) garaNa purU rAmamonA parigrahane tathA kAmadevane ghaniSTha mitratA rahelI hovAthI jema jema parigraha vadhavA mAMDe che, tema tema gharanI gAyabheMsanA dUdha, mAvA, malAI ane ghImAM taraboLa roTalAroTalI, caTAkedAra pharasANe, atyaMta ThaMDA ane indrimAM tarAvaTa lAve tevA zarabata Adi piyethI temanA peTa bharAtA jAya che ane indriyanA ghaDAo sazakta banatA marI gayela ke maravAnI aNI para Avele kAmadeva pharIthI jAgRta thatAM mAnava kAmagomAM bebhAna, emaryAda ane bekarAra bane che. A kAraNe ja jaina sUtrakAre parigraharUpa vRkSanA pupe ane phaLane kAmabhege sAthe sarakhAve che, je sArthaka che.
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (7) nAthA vinA ja vicAro.... parigraha vadhAravAnA zekhIne zarIra, vacana tathA manane parizrama khUba ja karavAnuM hoya che. jemake Aje muMbaI, kAle dilhI, parama dahADe pherena (pAzcAtya deze), tyAMthI kalakattA, madrAsa, vaLI keIka samaye 5-25 hajArane ghATa dekhAya ke lAkhe rUpIAnI kamANI dekhAvavA mAMDe tyAre nAkeDAnA bherUjI, vAlakezvara ke nareDAnI padmAvatI ane chevaTe vAsakSepathI mAthuM bharAvyA vinA rahetA nathI. visUraNA eTale mAnasIka pIDA, jema ke nekara-munIma ke bhAgIdAra pharI jaze te? AvakaverAnA InsapekaTarane mAhitI ApI deze to? gAmaDAnA gharamAM dATeluM aDhaLaka dhana keI jeI gayuM haze te? vakIla ke cArTarDa ekAunTanTa ja cADI khAI jaze te? AvA kAraNe cintAtura thayelAe ghaNIvAra chupAIne pharatAM hoya che. kalaha eTale jIbhAjoDI-zaMkAnA pula para caDelA parigrahadhArIone game tenI sAthe paNa kalaha karyA vinA cAlatuM nathI. ItyAdi prasaMgethI parigraharUpI vRkSanA agrabhAge sadaiva kaMpatA ja rahetA hoya che. vRkSa jema sthira nathI, tema paisAvALAe paNa dhrujatA ja rahe che. rAjAo, karmacArIo, ane dhanikene parigrahanI mAyA khUba ja hoya che. tethI mekSamArga para AvavA mATe temane vadhAre parigraha ja rUkAvaTa kare che. ka parigrahanuM svarUpa samApta thayuM 5
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 397 parigrahanA paryAye kyA ane keTalA? - prANAtipAta (hiMsA), mRSAvAda (jUTha), adattAdAna (cerI), abrahma (maithuna), AzronA jema 30-30 paryAye batAvavAmAM AvyA che, tevI rIte parigraha Azravane paNa 30 paryA vidyamAna che. yadyapi badhAya paryAye bhAvatAparya eka ja che. te paNa saMghamAM rahelA sAdhakanuM matijJAna sthaLa, sUphama, AdinuM tAratamya dharAvatuM hovAthI keIne eka zabdathI ja tatvajJAna thaI jAya che jyAre bIjAne judA judA prakAre samajAvavuM paDe che, ane guruonI paNa pharaja che ke dIkSita ziSyane zikSita karavA mATe te je rIte samaje te pramANe samajAvavAno prayatna kare, parizrama kare. mATe A prastuta prakaraNanA paNa 30 saMkhyAnA paryAne nIce pramANe kamazaH varNavavAmAM AvyA che. ' (1) parigraha -cAre bAjuthI AtmAne gherAvAmAM laIne muMjhavI nAkhe, phasAvI mAre ane karmonI vagaNAothI khUba ja vajanadAra banAvIne durgatimAM paTakAvI mAre tene parigraha kahevAmAM Ave che. te dravya ane bhAva, athavA bAda ane Abhyantara rUpe be prakAra che. caitanya svarUpI AtmAthI sarvathA pRthak eTale ke jenA vinA AtmAne tala mAtra paNa hAnimAM utAravAnuM rahetuM nathI. - je para zabdathI oLakhAya che ane je para che, te badhAya pigalika ja hoya che. mAnyuM ke jyAM sudhI AtmA chadmastha che, tyAM sudhI pudgalene sahavAsa chuTI zakavAne nathI. te
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa sahavAsa ane AtmIyatA baMne jUdA hevAthI sabhAna ane jAgRta AtmA pugalenA sahavAse raheze. te paNa tenI sAthe AtmIyatAnA saMbaMdhathI saMbaMdhita na hovAnA kAraNe game tyAre paNa te pudgalene, tenA mehane, mAyAne tyAgI zakavA mATe ke abhyAsapUrvaka dhIme dhIme paNa tene tyAga karavA mATe samartha hoya che, tathA ghaniSTatA eTale AtmAne pudgale sAthenI AtmIyatA baMdhAI gaI haze, te madhanA vATakAmAM paDelI mAkhInI jema AtmAnI paNa tevI ja dazA thayA vinA rahevAnI nathI. bAhya ke dravya parigrahamAM khAnapAna, vastra, makAna, pazu, dAsadAsI, putra parivAra Adine samAveza thAya che. jyAre Abhyantara ke bhAvaparigraha 14 prakAranA che, je karmajanya paNa che ane karmajanaka paNa che. eTale ke bhUtakALanA karmone vipAka (phaLa) ane bhAvine mATe karmone bhAre utpanna karAvanAra che. mithyAtva, traNa veda, cAra kaSAya, hAsyaSaka rUpe Abhyantara parigraha 14 bheda che. jene kaMIka vistArathI jANavAno prayAsa karIe. (1) mithyAtva -je AtmAne guNa nathI paNa paryAya che anantAnubandhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjavalana rUpe kaSAyane cAra bheda che. temAMthI game te kAraNe utpanna thayelA krodha-mAna-mAyA ane lebhane naze ghaNA varSo sudhI chevaTe jIndagInI chellI kSaNa sudhI paNa utaravA na pAme te anantAnubaMdhI kaSAya kahevAya che, ane jyAM sudhI AnuM jora ghaTavA na pAme tyAM sudhI mithyAdarzana paNa haTavAne mATe
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 399 InkAra kare che. je AtmAne bhayaMkara roga-badhAya pApanuM mULa ane andhakAra samAna hovAthI AtmAne pitAnuM mULa svarUpa khyAlamAM AvatuM nathI. mATe hiMsA-jUTha-cerImaithuna-parigraha je pApa ja che tene paNa dharma mAne che. asabhyaasatya ane durAcArI jIvanane paNa sabhya-satya ane sadAcArI mAne che. bhegavilAsamAM pUrNa masta hovA chatAM paNa pitAne tyAgI-tapasvI mAne che. A badhAya mithyAtvanA phaLe che, jene choDavA mATe bhAvanA nathI, zraddhA nathI, purUSArtha nathI. mATe tevAonuM Akhuya jIvana ArtadhyAna ane raudradhyAnamaya rahe che. "AtmAnI sAthe anAdikALane sahavAsI hovAthI parigraha che. ' traNa veda -AThe karmomAM atyaMta sazakta mehakarmAntargata vedakarma che, jenA kAraNe maithunakarmanI lAlasAne prAdurbhAva thAya che. jaina zAsana saMsAranA saMcAlanamAM tathA mAnavanI sArI-narasI buddhimAM karma sattAnuM ja prAdhAnya mAne che. bezaka! purUSavedane purUSaliMganuM, strIvedane strIliMganuM ane napuMsakavedane napuMsakaliMganuM sAhacarya hovuM jarUrI che je karmajanya che. paraMtu IzvaranuM sRjana nathI. anAdi kALathI bemaryAda baneluM A vedakarma jinezvaradevanI AjJApUrvaka vratadhArI banyA pachI ja kaMIka maryAdAmAM Ave. tyAra pachI maithuna samayanA philaSTa, nirvasa tathA azubha legyAmAM pheraphAra thatAM tevA karmomAM rahelI atyAsakti ghaNuM ja ochI thatAM mithunakartAne kaSAyanI sadbhAvanA lagabhaga nathI rahetI. anyathA jemanA jIvana
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 % zrI praznavyAkaraNa sUtra vratamaya nathI temanI maithuna mATenI atyAsakti azubha ane azuddha leyAo pAMca pacIsa miniTanA viyogamAM paNa hada vagaranA dhamapachADA AdinA kAraNe anaMtAnubaMdhI kaSAyanA bhAva AvyA vinA rahetA nathI. A kAraNe vedakarmane Abhyantara parigrahamAM samAveza karyo che. dezavratadhArIne paNa vedane udaya hoya che paNa temAM apratyAkhyAna, pratyAkhyAnI kaSAye hovAthI tene pratikAra sulabha bane che. mahAvratadhArIne A karma upazamita hoya che. cha hAsyaSaka -hAsya, rati, arati, bhaya, zeka ane jugupsA. A cha karmo paNa mehakamaMtargata che ane nokaSAyanA nAme prasiddha che. ghaNuM mANase bhadrika, saraLa, sAtvika, dhArmika anuSThAnemAM zraddhAvaMta hovA chatAM paNa temanA jIvanamAM guptapaNe rahelI mazkarI(hAsya)nI Adata eTalI jabaradasta hoya che jenA pApe ke abhizApe AkhA samAjane lezakaMkAsanI hoLInI bakSIsa denArI banI jAya che. pitAne aMgata svArthanA kAraNe na karavAnI mIThI mazkarI karavAnI Adata temanAmAM ajoDa hoya che, mATe AvI AdatavALA mAnave bahArathI ujaLA hovA chatAM Antara parigrahanA mAlika bane che. rati-aratinA kAraNe paNa bahAranI duniyAnuM nukasAna thAya ke na thAya, te paNa pitAnuM Akhtara jIvana malina ja rahevA pAme che. teo kadAca AyaMbIla ke ekAsaNA paNa karI zakaze te paNa khAvA-pIvAnI vastuo paranI rati-arati tyAgI zakatAM nathI.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 401 bhaya-zeka ane jugupsAnA mAryA mAnave kevA samaye pitAnA AtmAne sarvathA malina banAvIne ananta saMsArI banAvaze tenI khabara temane mudala paDatI nathI. AvI rIte kaSAyonA mAlike pAse yadi "micchAmi dukkaDa" devAnI Adata nathI hotI te temanA Antara jIvananI malinatA kevI rIte vizvAsaghAta karaze te kevaLIbhagavaMta jANe. (2) saMcaya :-dhana-dhAnyAdi rAzionuM samUhIkaraNa karavuM te saMcaya che. parigrahazIla mAnavane pitAnI pAse rahelI mAlamattA tathA dhana, dhAnya para eTalI badhI mUccha hoya che ke ghaDIkamAM noTonI thekaDIo, bIjI kSaNe AbhUSaNe, trIjI kSaNe hunA DhagalA. maganA DhagalA ane vastronA DhagalA joI joI AnaMdita thAya che, ane tene vadhAravAmAM ja rasa hoya che. ghaNA mANasone, zrImatene ApaNe jANIe chIe ke temane gharanA kAmakAjamAM ja eTalI badhI mastI hoya che ke divasanA 24 kalAka paNa temanA mATe ochA paDe che. (3) caya :-ghaNA mAnavane parigraha saMjJAnA kAraNe e bhrama thaye hoya che ke, "saMgharyo sApa paNa kAma Avaze" paNa maryo sApa keIne paNa lAbhadAyaka banyA hoya te Aje sau ke tema karavA mATe taiyAra che. lAkhe koDe kathAomAMthI bAI cAnsa ekAda kathA game te Azaye maLI jAya te te siddhAntanuM svarUpa dhAraNa karatI nathI. kema ke kathAonA jere
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra siddhAnta banato nathI paNa te te sarve taMtra-ravataMtra hoya che. paraMtu parigrahanA aMdhakAramAM aTavAyelAe pitAnI parigraha saMjJAnA gulAma hovAthI saMgrahazIlatA choDI zakatA nathI. mATe caya, parigrahane paryAya banavA pAme che je sArthaka che. (4) upacaya :- puNya pApanI taratamatAne kAraNe dhIme dhIme ke jhapATAbaMdha zrImaMta thayelAone kamAyelA dhanamAM, baMgalAomAM, meTaromAM vRddhi karavAnI bhAvanA thAya te upacaya che. (5) nidhAna -mArUM dhana-AbhUSaNa-rekaDa nANuM cera cerI jaze te tevI zaMkAthI jamInamAM khADe chedIne dATI devAnI pravRtti karavAnI bhAvanA temane hADohADa vyApI jAya che. tethI ceranI bIkanA mAryA teo Aje gharanA eka khUNAmAM te dhanane dATe che. 2-4 divasa pachI dATelA dhanane pharIthI joI jAya che, gaNI jAya che ane bIjA sthaLe tene dATe che. Ama parigrahasaMjJAnA doraDAmAM sArI rIte baMdhAyela mAnava dhana saMtADavAmAM, keIne tyAM jamA mUkavAmAM, beMka belensamAM tathA kaI beMkamAM keTaluM dhana mUkayuM che, tenI khabara ghara nA membarane paNa paDavA detA nathI. . (6) saMbhAra-kekAra vageremAM bharI rAkhelA ane samaye samaye vadhArI dIdhelA anAjanI, rekaDa nANAMnI ke AbhUSaNanI bIjI rIte kevI vyavasthA karavI, te mATe parigrahazIla mAnava sadaiva ArtadhyAnamaya ja rahevA pAme che. tenA kAraNe gharamAM lAvelA ane rAkhI mUkelA phaLa, zAka-bhAjIo saDavAnI
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 403 taiyArImAM hoya te paNa parigrahanI mAyAnA zApe, nAkaracAkarene ke putravadhuone paNa ApavAnI icchA thatI nathI. sArAMza ke phekI deze paNa gharanA membarone khAvA deze nahi. mATe saMbhArane parigrahano paryAya kahyo che. (7) saMkara :-vyApAra AdimAM vadheluM suvarNa ke cAMdI vagere kyAM mUkavA ? te mATe hajAra prakAranA saMka9pa-vikala karyA pachI, pahelAnA AbhUSaNene gaLAvI vadhArAnuM senuM temAM umerI nAkhe che, athavA vadhI gayelA senAne pIgaLAvIne bIjA prakAranA ghATa ghaDAve che. jethI sipAIo paNa bhUla khAI zake che, athavA tema karI pAMcamuM vrata pALyAne paNa saMtoSa ane corI karavAnI Adata TakI rahI tene paNa saMteSa. (8) evamAcAra -bhUtakALanA aneka bhavamAM bhagavelA durgatine duHkhene tathA karAtAM pApanA kAraNe bhAvikALanA bagaDI janArA avatAramAM je duHkhe bhegavAze, te baMnene bhUlI jaI kevaLa vartamAnakALamAM game te rIte paNa drapAnamAM jemanI mati cakkara khAI rahI che, teo lehImAMsa-mAchalI Adi anArya vyApAra karIne paNa dhana bheguM karavAmAM bhAna bhUlyA hovAthI temanA rome remamAM dhananI mAyA sivAya bIjuM e keya satkarma hotuM nathI, athavA dhane pArjana ja amAre AcAra che" tevuM temanA manamAM vaseluM hovAthI dravyanI vRddhi karyA vinA saMsAramAM ke samAjamAM jIvavuM nakAmuM che, kema ke Ijajata-AbarU, mAna-satkAra,
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra vagere paise hoya te ja maLe che ane tenA vinA jIvana jIvyAnuM phaLa zuM? AvA vicArothI prerAIne paNa teo paisAnI kamANIne ja dharma mAnI beThA hoya che. (9) piMDa -parigrahane ja dharma mAnIne jIvanayApana karanArAo dhana-dhAnyathI pitAnuM ghara bharyA bhAdaravA jevuM rahevA pAme tevA khyAlAtothI prerAIne bhautika padArthone vadhAre karavA mATe prayatnazIla bane che. varSabhara cAlI zake teTalI mAyAmAM temane kyAreya saMteSa hetuM nathI. mATe ja pratyeka prasaMganA vastro, khamIsa, peInTa, chetIyA, buzazarTa, sADI vagere judA judA khAnapAnamAM badhI jAtanA anAje, masAlAo, sarabatenA zizAo, cUrNonI beTale, pAnanA karaMDIyAo, mevA-miSTAnnanA bharelA pekeTa vagerethI ghara bharI dIdhA pachI temanA bhegavaTAmAM temanuM mana sarakI jatAM tenA vicAre temane satAvaze. Ama AkhI jIMdagI parigrahanI pAchaLa divAna banIne pUrNa karaze te paNa mAyAnA bhagavaTA temanA adhurA rahetA mRtyu samaye paNa saMsAranI mAyAnA ArtadhyAnamAM khela khatama karaze. (10) dravyasAra -parigraha saMjJAnA kIDA banelA mAnave kaheze ke dharma ane tenA phaLa keNe joyA che? pUjA-pATha, sAmAyike karavAthI AkAzamAMthI paise paDate keIe je che? tapazcaryA karIne peTanA kIDAone bhUkhe mAravAmAM kevI dayA? AvI rItanA viparIta jJAnanA mAlike dhana-dhAnya, raMgaberaMgI vastro, judA judA bhojane, jhAMjharanA jhaNakAre
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 405 cAlatI putravadhuothI bharyuM bharyuM gharanuM vAtAvaraNa, vevAIvevANa Adi kuTuMbIonuM vAraMvAra AvAgamana ane temane karele satkAra ja dharma che, mATe tapa-tyAga-pauSadha-sAmAyika vagere vRddhAvasthAmAM karIzuM. muni mahArAje te kahetA rahe, temane gRhasthanA vyavahAranI zI khabara paDe? Ama belatA jAya ane mAnavAvatAramAM kevaLa paise paise paiso ja sAra che.... te sivAya badhuMya nakAmuM. mATe ja parigrahI AtmA bhautikavAdane ja jIvanane sAra samajI jIvana pUrNa kare che. (11) mahecchA -IcchA, AzA, tRSNA, A traNe zabdone artha eka ja che. moTA meTA jahAjonI musApharI karatAM paNa samudra kinAre prApta thAya che. kadAca bharadariye tUTI jAya te paNa ekAda lAkaDAnuM pATiyuM hAthamAM AvatAM lAMbA kALe paNa dariyAnI yAtrAne anna Ave che, athavA devanI prasannatA dvArA paNa aDhIdvIpanI yAtrA miniTomAM pUrNa karI zakAya che. te paNa AkAza jevI anaMta AzA-tRSNa ane IcchAne pAra AvI zakatuM nathI. kema ke tenI mAyA ATalI badhI cikAzavALI ane dunivAra che ke, buddhadevanA saMtAnanI jema eka pachI eka saMtAnanI hAramALA vaLagelI hoya che, tevI rIte jIvananI ekAda IcchAnI pUti thAya ke na thAya te pahelA te bIjI AzAne janma thaI jAya che. A krama jIndagInA chellA kSaNa sudhI paNa maTavA pAmate nathI. mATe ja tIrthakaronI AjJA jIva mAtrane mATe kalyANakArI eTalA mATe banavA pAme che ke saMsAra kArAgRhathI muktine
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 zrI praznavyAkaraNa sUtra cAhanAre jIvAtmAM samajadArIpUrvaka khAvAnI, pIvAnI, rahevAnI, oDhavA-paheravAnI, vyApAra-rojagAranI karela AuTa thayelI IcchAone tyAga karavAne bhAvapurUSArtha karato jAya che, vadhAratA jAya che ane manajIbhAIne phaTakArate jAya che. te mATenA navA navA niyamane kaDakAIpUrvaka pALatuM jAya che. A pramANe IcchAone tyAga karelA ke tyAga karavA mATe prayatnazIla banelA jIvAtmAne cheDI bIjA sau koIne mATe AzA-tRSNA tyAga atIva duSkara hoya che. (12) pratibaMdha -ghaNIvAra amuka bhAgyazALIone, sva tathA paranuM, cetana athavA jaDanuM jJAna thayeluM hoya che. tenI carcA karIne paNa teoe khyAti meLavI lIdhelI hoya che tathA adhyAtma zAstronuM paThana-pAThana paNa temanI jIhA birAjamAna hoya che. te paNa pitAnA jIvananA aNuaNumAM ghara jamAvIne beThelI paradAnI Asaktine tyAga, potAnA jIvanane mATe karI zakatA nathI. phaLasvarUpe abhakSya-anaMtakAya, rAtribhejana Adine vyavahAra temanA jIvanamAM jyAre saMbhaLAya che, anubhavAya che ane jovAya che, tyAre parigrahasaMjJAnuM jera keTaluM badhuM vyApaka che tene khyAla AvyA vinA rahetuM nathI. mATe ja paradranI AsaktirUpa pratibaMdha parigrahane paryAya banavA pAme che. (13) lebhAbhA -lebha ja AtmA (svarUpa) che jene te parigraha keTale badhe kadAvara che ke madhanA vATakAmAM paDelI mAkhI jema bahAra nIkaLI zakatI nathI, kadAca nIkaLavAne
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 407 prayAsa kare te AgaLathI nIkaLe ane pAchaLathI phasAya che, athavA pAchaLathI nIkaLe te AgaLathI phasAI gayA vinA chuTake nathI, tevI rIte lebhAtmA paNa vyApAra rojagAramAM khUba khUba phasAI gayA pachI ke mana-vacana ane kAyAthI pUrNarUpe kaMTALI gayA pachI paNa DIvArane mATe smazAna vairAgya jevuM lAge te paNa haLadaranA raMga je te vairAgya kyAreya Takate haze? tevI rIte lehInI buMdabuMdamAM pravezele parigrahane bhAva-mamatA ke Asakti pharIvAra satAvyA vinA rahetI nathI. mATe lebhAtmA kyAreya paramAtmA, svabhAvAtmA ke jJAnAtmA banI zakatuM nathI. mATe ja parigrahane paryAya yathArtha che (14) mahAti -koIne paNa na kahI zakAya, na sahI zakAya tevA prakAranI mAnasika, zArIrika ke kauTuMbika pIDAo parigrahavaMtane bhegavavAnI anicchA chatAM paNa te pIDAo anivAryarUpe bhegavavI ja paDe che. kema ke parigrahamAM atyaMta Asakta mAnave temAMthI chuTakAro meLavI zake tevI sthitimAM hotA nathI. vairAgya ane parigrahane bAramo caMdramAM hovAthI jyAM parigraha che tyAM vairAgyanI utpatti, vRddhi paNa thAya tema nathI. rUThelA AkAzastha graho kadAca eka eka zaktine ja dabAvI detA haze, paNa parigraharUpI mahAgraha jIvAtmAnI badhIya zaktio, puNyakarmo tathA satkarmone paNa khatama karyA vinA rahetuM nathI. tevAo mATe dravyapArjana tathA tenuM rakSaNa ja temanuM mukhya lakSya bane che, ane tenI
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra ArAdhanAmAM ja jIrvana pUrNa thAya che. A kAraNe ja tenA upArjanathI, rakSaNathI, vyayathI ke nAza thavAthI bhayaMkaramAM bhayaMkara vedanAone bhegavatAM mAnave raudradhyAnanA sTeja para ArUDha thaIne durgatinA mahemAna banavA pAme che. (15) upakaraNa -Antara jIvanamAM parigraha pratyenI mAyA baMdhAyelI hovAthI mAna ghara, dukAna, zarIra, vastraparidhAna, khAnapAnane judA judA prakAre suMdara banAvavAmAM ane te te padArthone meLavavAmAM je je upakaraNe heya tene meLavavAne mATe AkAza-pAtALa eka kare che. upakaraNa eTale sAdhana. yadyapi ahiMsA ane saMyamanI puSTi mATe paNa sAdhakane dharmopakaraNa svIkAravAnA ja rahe che, mATe te arthamAM paNa upakaraNa zabda vaparAye che. paNa ahiM parigraha saMbaMdhIne prapaMca carcAI rahyo hovAthI jUdA jUdA prakAranI sAmagrI ekatra karavI te upakaraNa che. . (16) saMrakSaNa jIvanamAM dharma-dhArmikatA ane samyagujJAna na hovAnA kAraNe athavA parigrahasaMjJAne udayakALa joradAra hovAthI dharma ane jJAna meLavavAnI paristhiti hevA chatAM paNa tenA pratye AMkha miMcAmaNA karate mAnava parigrasaMzAne upAsaka bane che ane te mATe meLavelA bhautikavAdanA sAdhananI surakSA mATe tathA pitAnA zarIra ane kuTumbane managamatA bhejana, vastro, AbhUSaNanI bakSIsa devA mATe tanatoDa prayatna karavAmAM divase, rAtrio, mahinAo,
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 409 varSo ane jIndagIne chello zvAsa pUrNa karI parigrahanA bhArathI vajanadAra banele AtmA cAlu tathA parabhavanA satkarmone khatama kare che ane durgati tarapha prasthAna kare che. (17) bhAra :-bhAra eTale vajana-jahAja, meTara, baLada gADI ke sAIkala para maryAdAthI bahAra bhAra lAdavAmAM kaIka samaye te jahAja vagerene jaLa samAdhi levAno, gADAne tUTI javAno bhaya nakArI zakAtuM nathI. tevI rIte parigrahane bhAra kahevAne Azaya eTalo ja che ke, gajA uparane parigraha meLavavAne mATe pratyakSa ke parokSa karelA hiMsAnA kAryo, jUThA vacane, cerInA dhaMdhA ane maithuna Adine ati nikAcita karmonA bhAre AtmA eTale badhe vajanadAra banavA pAme che, jenAthI tene aleka (naraka) tarapha javA sivAya bIjo mArga rahetuM nathI. kema ke ceDA ke ghaNA vAyarAmAM haLavA kAgaLe, rU ke tRNa vagerene AkAzamAM uDatAM jovAya che, paNa vajanadAra patthara IMTa Adine AkAzamAM uDatAM koIe joyA nathI, tema tyAga-tapa Adi satkarmothI AmA haLave thAya che ane urva lekane prApta kare che. jyAre parigrahanA bhArathI vajanadAra banelA AtmAne naraka ke tiryaMcagati tarapha jatAM kaI rokI zake tema nathI. A hetuthI parigrahane bhAra kahyo che je yathArtha che. mAmulI parigrahI paNa pitAnA AtmAnA hitane mATe ghaDI ardha ghaDIne samaya paNa meLavI zakatA nathI, te pachI sImAnIta parigrahane dharma mATe samaya kayAMthI maLaze? dALa, reTI jeTalI AmadAnImAM
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 * zrI praznavyAkaraNa sUtra te bhAgyazALI prabhupUjA, gurusevA ke thoDuM ghaNuM dAna puNya paNa karate hoya che. paNa jema jema vyApAra vadhatuM jAya tema tema dhArmika anuSThAna para eka pachI eka cekaDI mUkAtI jAya che. ane ekavAra cekaDI mUkAI gayA pachI saMsAranI mAyAmAM teo evI rIte lapaTAI gayA hoya che ke vAretahevAre paNa dharma kRpAthI temane hAtha dhoI nAkhavA paDe che. hoTala, resToranTa, sinemA, tAsapAnA (gaMjIphA-paleIMga kArDa, ramI, TelIvijhana, kalaba, gappAsagyA mATe teo game tyAre paNa taiyAra hoya che, paNa dharmanA anuSThAnemAM parigrahanA pApe temane muddala rasa hote nathI, AvatuM nathI te pachI vadhavAne rasa ja kyAM rahe. vyavahAra pUratA karAtAM dAna puNyamAM paNa temanI gaNatrI pitAne vadhAre lAbha meLavavA mATenI ja hoya che. jema ke pAMca-dasa lAkhanuM TrasTa pitAnA kabaje AvatuM hoya te AgevAnI laIne paNa pAMca-dasa hajAra TIpamAM maMDAvI leze. (18) saMpAte pAyaka-parigrahane vadhAravAnI IcchAthI, game tevA jUThA prapaMcakAvAdAvArUpa pAponuM utpAdana karAvavAmAM samartha bane che. eTale ke paise meLavavAmAM hAthanI, belavAnI ke lakhavAnI cAlAkIne upayoga karyA vinA lakSmI. devI maLatI nathI, vadhatI nathI ane surakSita rahetI nathI. mATe anarthonI paraMparArUpa nikAcita pAponuM utpAdana karAvanAra parigraha che, mATe tenA paryAyarUpe saMpAte pAyaka zabda sArthaka bane che. mAtra vyApAra dvArA vRddhi pAmatA
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 411 parigrahamAM pApana saMpAta (prApti) avazya hoya che. kemake zAlibhadrajI, dhannA ke vastupAla, tejapAla jeTaluM puNya bIjAonuM kyAMthI hoya? mATe ja jUThanA mArgo apanAvavAnI pharaja paDe che, athavA parama dayALu, jIva mAtranA tAraka tIrthakara devanA cIMdhelA prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, maithuna viramaNa ane parigraha viramaNa jevA pavitratama dharmomAMthI 'viramaNa" zabdane dezavaTo devAnI pharaja paDe che. kemake te tIrthakarene anuyAyI nathI paNa parigrahane anuyAyI che. ' (19) kalaha karaMDa:-kAMDane artha karaMDIo, peTI, maMjuSA, tijorI vagere thAya che. parigrahIne pitAnA parigrahanA vardhana mATe, rakSaNa mATe, putratulya pitAnA nAnA bhAIothI laIne bIjA keTalAyanI sAthe kalaha, vaira, virodha, jIbhAjoDI chevaTe kaMDArDaDI paNa karavAnI pharaja paDe che. je vyApAramAM pAMca pacIsa hajArane, lAkha be lAkhano ke pAMca pacIsa lAkhane phAyado najare paDate heya, tyAre hIrAmetI, suvarNanI lagaDI ke dANacerInA ghaDIyALa vagerene kharIdavA mATe bIjAo sAthe kalaha karyA vinA chuTake nathI. je kaIka samaye jIbhAjoDImAM ja pUrNa thAya che, tyAre kaMIka samaye sAmevALA pratispadhine gUMDAo pAsethI methIpAka paNa khavaDAvavo paDe ke sarakAra pAse phariyAda karI pite paNa na khAya tema bhAIone paNa khAvA na de tevI sthiti sarjavA mATenuM mULa kAraNa parigraha che, ane tenuM kArya kalaha che. mI varSa mATe keTalAyanI ne pharaja pa
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ' (20) pravistAra :-jyAM sudhI hRdayamaMdiramAM sarvathA niparigrahI arihaMta paramAtmAnI pratiSThA karavAmAM AvatI nathI, tyAM sudhI parigraha nAmane zetAna hRdayamAMthI khasate nathI, A kAraNe ja parigrahadhArI gRhasthane tenI mAyA rahe ane tadanusAra pravRtti kare te svAbhAvika che. temAM jyAre pUrva bhavanuM puNya sAthIdAra bane tyAre lebha nAmanA rAkSasane bhaDakatA vAra lAgatI nathI. phaLa svarUpe kaI paNa jAtanAM anAcAra sevyA vinA kuTumba ke vyavahAranuM pAlana sulabha baneluM hovA chatAM paNa, vyApAramAM be guNa-cAra gaNuM vRddhi karavAnA saMkalpa thaze ane dezanA khUNe khUNe hAra udyoge, kArakhAnAo, ophIsa, peDhIone vistAra karate jaze ane eka divase neTanA baMDalene gaNatAM, suvarNacAMdI-hIrA-motInA AbhUSaNone nIrakhatAM, putra parivArane Tagara Tagara jatAM copaDAomAM naphAnI rakamane jIbha para pheravatAM pheravatAM hRdayanI gati baMdha paDI jatAM manuSyAvatAramAMthI bhraSTa thaI tathA sAthe kaMI paNa lIdhA vinA marIne naraka, uMdaraDA, sApa, neLIA, dIpaDA Adi kaniSThatama avatArane dhAraNa kare che. (21) anartha :-"acyate Iti artha" mAnava mAtra jaMdagInA chellA kSaNa sudhI sukha-zAMti ane samAdhinI sAthe sAtha maLelI ke meLavelI milakatanI AbAdIne ja Icchate hoya che. paraMtu keTalAka vyApAra-vyavahAra ke tenA mATe rakhAtAM utsAha AvA khataranAka bane che, jenA lIdhe
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 413 mAnavanI zAMti khavAI jAya che, sukha hajAre mAIla dUra jAya che ane samAdhinA badale mana-vacana ane kAyAmAM asamAdhi nAmanI rAkSasI hAjara thaIne, mAnava mAtrane rovaDAve che, rIbAve che, chAtIkuTA karAve che, uttama dhAnyanI hAjarI chatAM bhUkhe mAre che, bharyAbhAdaryA gharamAM paNa ataDApaNuM karAve che. A pramANe parigrahanA lebhamAM taNAIne jANIbujhIne vecAtI lIdhelI anarthonI paraMparAmAM te jIva tevI rIte sapaDAI jAya che jemAMthI bahAra nIkaLavuM atyaMta muzkela bane che, ane jenI arthanA-prArthanA nathI karAtI tevA duHkhanA anartho bhegavavA mATenuM mULa kAraNa parigraha che. (22) saMstava zAstrakAranuM kathana che ke, he jIva! tAre sukhI banavuM hoya te "goipUrA vIvena vattAtula varapUrA ' jenAthI duonI paraMparAne udbhava thAya, vardhana thAya tevA sahavAse paNa choDI de che. arthAt jIva sAthe, jI sAthene nirarthaka, niSphaLaka, svAthI ke mAyAvI saMbaMdha bAMdhIza nahi. kema ke temanI sAtheno saMbaMdha ja Aje nahi te AvatI kAle paNa duHkhadAyaka banyA vinA rahetuM nathI. tema chatAM paNa trANAnubaMdhamAM phasAyelA jIvone bIjA mANase sAthe vyApAra saMbaMdhe ke vivAha saMbaMdha bAMdhyA vinA cAlatuM nathI. temAM mULa kAraNa parigraDa meLavavAne, vadhAravAne, tema judI judI jAtane lAbha khATavAne meha rahele ja hoya che. kema ke svArtha vinA saMbaMdha baMdhAtuM nathI. A pramANe bAMdhele saMbaMdha ane tene kAraNe judA judA
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sAthene hada vinAne thayele paricaya chevaTe te duHkhanuM kAraNa ja bane che. "oLakhANa te ratnanI khANa che" A vacana parigrahadhArIonuM hovAthI tyAjya che. kAraNa ke parigrahagrasta mAnavane bIjAo sAthe vadhI gayele paricaya ja AMkhamAMthI pANI kaDhAvanAra bane che. parigraha sArthaka ane nirarthakarUpe be prakAranuM che. temAMthI nirarthaka parigraha sarvathA bemaryAda hovAthI tenA mAlikane berahema, bekAbu, bedarakAra, beImAna, bekadara uparAMta AtmAnI zaktionA mATe beparavAha banAvIne tenA jIvanane, yazane, bhaNatara-gaNatarane, caturAI-cAlAkIne, dhArmika abhyAsane tathA khAnadAnInA dharmone paNa alavidA apAvanAra banavA pAme che. jyAre sArthaka parigraha anivArya hovAthI AtmA yadi jAgRta bane eTale ke rAga-dveSanA gADha aMdhakAramAM ke saMsAranA khoTA vyavahAramAM phasAyA vinA teTale ja vyavasAya karaze jenAthI varSabharane kharca sukhapUrvaka nIkaLI zake. temAMthI paNa pitAnA mATe bhejana-zAkabhAjI, vastro temaja kAmacalAu AbhUSaNonI maryAdA bAMdhaze. jethI ghaNuM che sAthe paricaya bAMdhavAne avasara Avaze nahi. kadAca Avaze te temAM svArthavRttine praveza karavA deze nahi. kadAca tene praveza thavA pAmaze te paNa temAM nirvasa pariNAma, kubuddhi, aviveka AdinA pravezane pitAnI vratamaryAdA dvArA rokI leze, jyAre nirarthaka parigrahIne mATe bhAvavRtenI maryAdA hetI nathI. (23) agupti -anAdi kALathI ananta bhAmAM meha-mAyAne kAraNe A jIvAtmAe, dharmonA anuSThAne,
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 415 maryAdAo, AjJAo ane tenI AcAra saMhitAone Thokare mArI che. paraMtu pApanA vyApAra, bhASAo, bhajana, vaira- virodha, jhaghaDA ke jIbhAjoDI Adine Thekara mAravA jeTalI Atmika zakti kyAreya paNa keLavI zakyo nathI. kema ke jIvanA prati pradeze parigrahanI saMjJA pitAnI sattA jamAvIne beThI che. tenA mULamAM mithunasaMjJA zera karI rahI che tathA AhAra saMjJA jIvatI DAkaNanI jema moTuM vikasAvIne sarvataMtra svataMtra banI che, tyAre mAnavanA badhAya dharma--vyavahAra ane sabhyatAnuM devALuM kaDhAvanArI bhaya saMjJA binadAsta thaIne mAnavane na karavAnA kAryo karAve temAM zuM Azcarya ? mATe abhimanyunA keDAnI jema cAre saMjJAna cakAve caDhanAra mAnava apavAda sivAya "hAryo jugArI bamaNuM rame" A nyAyathI AzA tRSNane mAryo te saMjJAone vadhAre paDatuM mAlika banI pitAnA jIvanane sarvathA barabAda karaze. mATe ja jaina zAsana kahe che ke "parigrahI AtmAnI tRSNae kyAreya maratI nathI. kAbumAM AvatI nathI. tenI sthitimAM ArtadhyAna ane raudradhyAna ja bhAgyamAM zeSa rahe temAM zuM Azcarya?" (24) AyAsa -Ano artha kheda-muMjhavaNa-kiMkartAvya mUDhatA ane parizrama thAya che. parigrahamAM atyanta Asakta banele mAnava, saMsAranA jUThA vyavahArane sAcavavA mATe, nAkanuM TeravuM bIjAo karatAM uMcu rAkhavA mATe ke mArI mUchane vALa nIce na thAya te mATe grevIse kalAka tanateDa pirizrama kare che, dukAnethI ghera, ane gharethI dUkAna sivAya
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra bIjA ekeyanI tene dhUna hatI nathI. paiso-paiso ane paise, te sivAya bIjuM ekeya saMgIta tene AvaDatuM nathI, jUThaprapaMcane cheDI tenA jIvanamAM ekeya dharma hoto nathI. AvI paristhitimAM ghare, ephIserasoDe ane chevaTe saMDAsamAM paNa TelIphenanI mAyAmAM mastAna banIne hADaDa parizrama kare che. kyAreka niSphaLatA maLe che tyAre lamaNe hAtha daI muMjhavaNa ane khedane anubhava karate kiMkartavya mUDha banIne pathArImAM paDyo paDyo ke phenanA bhUMgaLAne kAna para rAkhIne AMkhamAMthI pANI TapakAvavAne avasara AvI jAya che. pherenathI AvelA mAlanI levaDa-devaDa karavAmAM, telamApa karavAmAM, beMkamAM paisA bharavAnA samayamAM ke valaNanA divasamAM maMdira, upAzraya, saMta samAgama ke dhArmika anuSThAne lAta mArIne Let go karIne savArathI sAMja sudhI doDadhAma kare che. bIjAonI dADhImAM hAtha nAkhe che ane temAM paNa niSphaLatA dekhAya tyAre prANapyArI dharmapatnI para pitAnI dAjha kADhe che. mAvaDIne gALo bhAMDe che, chokarAone mArapITa kare che ane kadAca AmAM paNa niSphaLatA maLe tyAre dhuMApaMA thayelA te bhAI sAheba gharanA AMgaNe jorazorathI bakavAda kare che, reSamAM AvIne gharanI kiMmatI vastuonI teDapheDa kare che, bahAra pheke che ane potAnA reSane zAnta kare che. Ama thAkyo pAkyo zAnta thavAne avasara Avaze te pahelAM te teDapheDa karIne hajAro-lAe rUpIAnI hAnine bIje cAMdale bhAgyamAM lakhAze. mATe ja mAnasika
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 417 kheda, vAcika kheda ane zArIrika kheda thavAmAM parigraha ja mULa kAraNa bane che. tethI sarvathA niSparigrahI arihaMta paramAtmAoe parigrahane pApa tarIke saMbo che. ' (25) aviyega :-parigrahamAM atyAsakta mANasa avasara Avye pitAnI strIne ke putraparivArane viyega sahana karI zake che. paraMtu pitAnA upArjana karelA dhananezrImaMtAIne viyega tenA mATe asahya hoya che. tema chatAM keIka samaye 5-25 hajAra kharcavA paDe te paNa "eraNa kI cerI karI soyanuM dIje dAna" A nyAye dharmAnuSThAne paNa temane prasannatA prApta karAvI zake nahi. kema ke temAM paNa "pAMca paisA ochA kharcAya te sAruM' tevI dAnata hevAthI je kaMI karavuM paDI rahyuM che temAM kaMjusAI karyA vinA te rahetuM nathI. kema ke A bhAI sAheba arihaM tenI gulAmIne pasaMda nathI karatA paNa paisAnI gulAmIne pasaMda kare che. dhana pratyenI AsaktinA kAraNe tenA viyegane nahi Icchata mAnava jIdagInA chellA kSaNa sudhI paNa jhIMdAdila, marda banI zakate nathI paNa haiyAne muDadAla, mudadila ane nAmarda banIne pitAnI jAtane durgatine mahemAna banAve che. A kAraNe aviyega parigrahane paryAya banavA pAme che je yathArtha che. (26) amukti -mukti eTale saMteSa ke parigraha parimANa. paNa te saMteSa ke parigraha parimANa na Ave te amukti eTale lebha kahevAya che. sArAMza ke lebhane kIDo bane te mANasa svapnamAM paNa saMteSI banatuM nathI. te
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 * zrI prakSavyAkaraNa sUtra vinA tene sukhI banAvavA mATe duniyAbharane ekeya maMtrajatrataMtra, vAsakSepa, jamaNuM zaMkha, ekAkSI nALIyera, hAthA jeDI, gAla siMdhI, AkaDAnA gaNapati, chevaTe ciMtAmaNI ratna, kAmadhenu, ke kAmadhara paNa kAmamAM Ave tema nathI. tevI avasthAmAM te bhAI sAheba bahArathI game teTalA AIsakrIma, baraphanA ThaMDA sarabate, pINAo, chevaTe erakanDIzana paNa temane sukha-zAMta banAvI zake tema nathI. kema ke atizaya lebhAnya banelAnuM mastiSka haMmezA garama ja rahevA pAme che tyAre erakanDIzana bicAruM zuM karI zakaze? parigrahasaMjJA ane maithuna saMjJA baMne sahiyara (benapaNI) hevAthI maithunane puSTa karavA mATe zarIrane puSTa banAvaze. te mATe vaidya ane hakImone gulAma banIne chevaTe pAradaprayeLa eTale ke amuka vanaspati sAthe pArAnuM mizraNa karIne AkhA zarIre tene lepa karaze, mAliza karaze, suvarNabaMga ane hajArapuTI abrakanuM sevana karaze. tenA para dUdha-malAIbAsudI khAze ane ghImAM taraboLa thayelI lApasI, hala ghevara khAze. chevaTe rAjasthAnanA dAlabATA khAze. A badhAyamAM hajAro rUpIyAeno vyaya karyA vinA raheze nahi. AvI sthitimAM jenI zrImaMtAI AvA pApakAryomAM kharcAI jatI hoya te bicArA dharmadhyAnamAM, munionI sevAmAM, ke sIdAtA svAmI bhAiene madada karavAmAM paise kyAMthI kharca karaze? (27) tRSNa -gaI kAle lukhA jeTalAne paNa abhAva hate. Aje be cAra peDhI sudhI na khuTe teTalI mAyA bhegI
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 419 thayA pachI paNa temane lebha thaMbhAta nathI. kema ke lebhanI dAsI tRSNa che ane jema jema lAbha thatuM jAya tema tema lebha rAkSasanA tephAne vadhatA jAya che. mATe ja sUtrakAra kahe che ke parigrahane paryAya tRSNA hevAthI AkAzane anta AvI zakaze te paNa AzA-tRSNAne aMta kyAreya AvI zakatuM nathI. AnA mULamAM mehakama kAma karI rahyuM che, jene zarAbanA nazAnI upamA devAmAM AvI che. nazebAja mAnavane game tevA vicAra karavAne hakaka che. tema AzA-tRSNanA bhagatarAmene zuM khAvuM? keTaluM khAvuM? zuM belavuM? AvI bhASA belAya ke na bolAya? ityAdinI vicAraNA karavA jeTalI paNa kSamatA temanI pAse rahetI nathI. (28) anarthaka :-mANasa mAtrane anartho karavAnI IcchA hotI nathI, paNa samagajJAnanA abhAvamAM tenuM haiyuM-manabuddhi-Indriye ane zarIra maryAdAtIta thayelA hovAthI anicchA chatAM paNa viSaya kaSAyamAM phasAI javAnA prasaMge upasthita thatAM tenA piSaNane mATe bIjA game tevA anartho karavA paDe te paNa temane AMcake lAgatuM nathI. sArAMza ke pApabhIratA prApta na thavA devAmAM parigrahasaMjJA mukhya kAraNabhUta che, mATe DhagalA baMdha anarthone sarjaka parigraha che je lebha sAthe janya ane janaka saMbaMdha dharAve che. lebhanA paNa keTalAya prakAre che. jema ke - keIne putrane lebha che. keIne viSaya vAsanAne lebha che.
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 * zrI praznavyAkaraNa sUtra - keIne mahilAonA ToLAmAM besavAne lebha che. keIne mithyA pratiSThAne lebha che. koIne pustaka pAnAne lebha che. tyAre koIne dhana vadhAravAne lebha che. ItyAdi lebhanA prakAre anartha paramparA sivAya bIju kayuM phaLa Apaze? matalaba ke parigrahasaMjJAnA abhizApe lemAMdha banele mAnava anartho tarapha ja prasthAna karaze. | (ra9) Asakti manamAM jyAre gaMdu tatva kAma karI rahyuM hoya tyAre tene te te gaMdA bhAvenA piSaNa mATenI Asakti vadhyA vinA rahevAnI nathI. ane te badhIya Asaktione pUrNa karavA mATe parigrahane vadhAre karyA vinA cAlatuM nathI ane jema jema temAM vadhAre thAya che tema tema tenI pAMca indriyenA trevIsa viSayane bhegavavA mATenA Asakti-lAlasA-vAsanA-IcchA vagerene vadhavAne cAnsa maLatAM te sAdhaka manuSyAvatArane saphaLa karavAnA mArge jaI zakate nathI, paNa lAkhe-kaDe sudhI pharIthI manuSkA vatAra na maLe te mATe AsaktipUrvakanA kAraNe karAyelA pApathI vajanadAra banIne durgati tarapha javA mATenI taiyArI kare che. mATe ja Asaktine parigrahane paryAya kahyo che. (30) asaMteSa -eTale ke jIvAtmAne kayAMya paNa saMteSanI prApti na thavAmAM kAraNa zuM? ghaNuM mAnane joIe chIe ke khAI rahyAM che te paNa khAvAmAM saMtoSa
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 421 nathI. jANe ekAda bhajIyuM, kacerI ke keLAvaDA ke dahiMvaDA vadhAre pIrasAya te sArUM. managamatA vastro che paNa judA jUdA parvone jUdA jUdA joIe. jema ke besatAM paryuM saNanI sADI, svapna utare tyAre jUdI, saMvatsarInI jUdI, pAraNAnI jUdI, varagheDAnI jUdI, lagna gALAnI jUdI, raseInI jUdI, ghara kAmanI jUdI, TIpArTI mATenI judI ane pATI para pharavA jaIe tyAre jUdI sADI ane chevaTe marelA mANasanA besaNA mATe jaIe tyAre cAra AMgaLanI kALI paTIvALI sADI jUdI. ATale badhe ThaThAro gharamAM hoya te paNa saMtoSa nathI, ane jyAre juo tyAre kahevAze ke "mArI pAse kaMI nathI" ItyAdika prasaMgane joyA pachI, jANavAnuM saraLa bane che ke asaMtoSa mANasa mAtrane mATe keTale badhe bhayaMkara roga che. mATe parigrahanA paryAyamAM asaMteSane naMbara che le che. ka "parigrahanA paryAnuM prakaraNa samApta" para parigraha sevanA kaNa kaNa? A prastuta prakaraNamAM parigrahanA mAlike kaNa kaNa hoya che, je AmAM atyAsakta banIne parigraha kevI rIte apanAve che, tenuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. jyAM sudhI chadmastha che tyAM sudhI parigrahadhArI rahevAne che. bezaka ! keTalAka : bAhA ane Abhyatara rUpe baMne prakAranA parigrahadhArI che.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 * zrI pravyAkaraNa sUtra bAho parigrahI hoya, te paNa AtyaMtara nathI letAM. jema ke vratadhArI bhAgyazALIe. bAhya parigrahI nathI paNa Avyantara parigrahI hoya che, jema ke puNya vinAnA bhIkha maMgA athavA pazu-pakSIo. baMne prakAre nathI, jema ke siddhAtmA. lebha ane parigraha saMjJAthI grasita thayelAe "A mArU-A mArUM" Ama pratyeka padArtha para mamatva (mArApaNuM)ne dhAraNa karatAM cAre nikAyanA devene parigraha pratye rUci hovAthI vividha prakAre tene vadhAravAnI buddhivALA hovAthI judA judA prakAre tenI vRddhi karatAM rahe che. kyA kyA deve parigrahanA mamatvavALA hoya che? asura, nAga, suparNa, vidyuta, agni, dvIpa, udadhi, dika, vAyu, ane tanitakumAra nAme bhavanapatinA dasa bhedanA devo. ATha prakAranA vyaMtara deve, vANavyaMtara deve, tirtha bhaka deve je vyaMtara devanA bheda che. caMdra, sUrya, graha, nakSatra ane tArA, pAMca prakAranA jyotiSa deve. temAM gurU, caMdra, sUrya, zukra, zani, rAhu, dhumaketu, budha ane maMgaLa deve graha jAtinA che. te sivAya necuna, harSala ane ketu vagere rahe sArI rIte tapAvelA suvarNanI jema camakadAra ane janma lenArane zubha athavA azubha phaLane sUcavanAra che. tathA potapotAnA samaya pramANe
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 423 meSa, vRSabha, mithuna, karka, siMha, kanyA, tulA, vRzcika, dhana, makara, kuMbha ane mIna rAziomAM kramazaH paribhramaNa kare che. kema ke temane svabhAva ja gatizIla hovAthI eka rAzimAM paDyAM rahetAM nathI. abhijit sAthe aThThAvIsa nakSatre che, jemanA saMsthAne vividha prakAre che. A badhAya tiSI. deve sadaiva bhramaNa kare che ane manuSya lekamAM rahe che. jyAre tenAthI bahAranA tiSa deve sthira che, eTale jyAM che tyAMthI calAyamAna thatAM nathI. keTalAya yojanAnI uMcAIvALA merU parvatanI cAre tarapha bhramaNa kare che. samaya, ghaDI, divasa, mAsa, varSa AdinA vyavahArane AdhAra sUrya-caMdrane AdhIna che. tyAra pachI bAra prakAranA vaimAnika devanA vimAne che, je urdhva lekavAsI kahevAya che. kalapepanna hovAthI tIrthaMkara paramAtmA nI sevAmAM, temanA kalyANa kemAM, atizaya zraddhApUrvaka Ave che ane bhaktibhAve ArAdhanA kare che. temanA nAma-saudharma, IzAna, sanaskumAra, mAhendra, brahmaleka, lAntaka, mahAzuka, sahasAra, Anata, prANata, AraNa ane acuta che, pitApitAnA kalpavara vimAnamAM rahetA hovAthI kapipanna kahevAya che. tyAMthI ucA ane grIvA sthAne rahenArA nava prakAranA raiveyaka deve tathA pAMca anuttara deve, mahartika eTale moTI RddhivALA ane sarva devamAM zreSTha manAya che, je kapAtIta kahevAya che.
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zrI praznavyAkaraNa sUtra mATe tIrthakara devena kalyANakamAM AvavAnuM rahetuM nathI. tethI ema samajavAnuM nathI ke tIrthaMkare karatAM kapAtIta deve moTA hoya che, paraMtu teonuM avadhijJAna eTaluM badhuM vizada hoya che ke pitAnA vimAnamAM beThAM beThAM ja samI pamAM viharamAna tIrthakarene manathI prazna pUche che ane samAdhAna meLavI le che. cAre nikAyanA devemAM parigrahanuM varNana - mAnavAvatAramAM karelI-karAvelI ArAdhanA-virAdhanAnA kAraNe, taratamabhAve maLelA bhavane, vane, vAhane, yAne, vimAne, zayane, Asane vagere bhegya sAmagrInA sAdhane, manuSya lekanA vAsIo karatAM ghaNA prakAre zreSTha, svaccha, sUkSma, mulAyama ane indriyenA piSaka hoya che. judA judA raMge raMgAyelAM vastro ghaNuM ja kimatI hoya che. saMbhaLAya che ke paramAtmA mahAvIra svAmInA khaMbhA para paDelA devadUSyanA baMne TUkaDAone sAMdhanAra darajI ane brAhmaNa paNa AjIvana zrImaMta banI gayA hatAM. nayanaramya ane mane hArI AbhUSaNe, candrakAnta tathA sUryakAnta Adi jUdA jUdA raMgenA maNiothI zobhatAM temanAM pAtro (vAsaNo) devAnI IcchAne anukuLa, vividha prakAranA rUpAntara karavAmAM apramatta apsarAone samUha temanI pAse kAyama rahe che, jenA para devone ghaNIja mAyA rahe che. tathA dvIpa, samudro, dizAo, vidizAo, caityavR, bIjA paNa uttamottama vRkSa,
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 425 parvate, gAma, nagare, bAgabagIcAo, upavane, pupa tathA phaLothI ladAyelA vRkSo, ane vane, jagale, kUvA, vAvaDI, taLAva, kamaLathI pUrNa jaLAzaye, devasthAne, sabhAsthAne, para ItyAdika sthAne para devane atIva mAyA hovAnuM kAraNa eka ja che ke, teo samAtIta zokhIna, sugaMdhI padArthonA upalektA, managamatA zekha karanArA, majA mATe te te sthAnamAM janArA-pharanArA hoya che. tyAM managamatI kAmakrIDA, hAsya, kutUhala, khela-kUda, tamAzA karavAnI temane ghaNuM ja majhA paDe che. ghare badhAya sAdhane hovA chatAM zrImaMte jema haravA pharavA jAya che ane manane praphulla kare che tema devene paNa pitAnA vimAne, gAdalAo, rajAIo, dhUpadAnI, sugaMdhI dIvAo vagere sAdhana hovA chatAM paNa te deve eka ja sthAnamAM ratikrIDA karanArA nathI, mATe maLelI sAmagrIone bhoga judA judA sthAnamAM jaIne kare che. sarvazreSTha parigrahamAM paNa temane saMtoSa kema nathI thatuM? jIva mAtranA mAnasika vicAre, saMkalpa ane tadanusAra kAryone pratyakSa karavA mATe tIrthaMkara paramAtmAe sivAya bIjA keInI pAse kSamatA hotI nathI. jema ke ApaNuM jevAone mATe deve jyAre pratyakSa ja nathI te teo pitAnA vimAnamAM kevI rIte rahetA haze? zuM karatA haze? temanA kAmavilAse kevA, kAre ane kathA sthAne hotA haze? ItyAdi vAtane chaghI mANasa zI rIte pratyakSa karavAne hate? kemake A badhAya jJAtaiinyatA chAghakijJAnanA
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaNa kevaLI yathArthI 426 4 zrI prakSavyAkaraNa sUtra nathI paNa kSAyikajJAkevaLajJAna)nA che. ane tevuM jJAna kevaLajJAnI sivAya bIje kyAMya hotuM nathI. mATe apratihata jJAnadarzanavaDe mAnavenA mAnasika bhAvene yathArtha jANI zakavAnI ane prarUpaNA karavAnI zakti kevaLIo pAse ja hoya che. tethI ja yathArthavAdI paramAtmAe pharamAvyuM kemanuSya lekanA cakravatIo karatAM paNa sArAmAM sArA pari. grahanA mAlike, badhAya Indro, deva ane devIo paNa pitAnA parigrahathI saMtoSa meLavI zakatA nathI. game tyAre paNa tenA bhagavaTAnI IcchAe temane thAya che ane manamAnyA bhegavaTAo kare che paNa saMteSa pAmI zakatAM nathI, vAsanAonI tRpti paNa temane thatI nathI. paraMtu baLatI sagaDImAM nAkhelA kelasAethI jema agni bhaDake che tema temanI IcchAo paNa judA judA rUpe thAya che ane bhagave che paNa saMteSane Atmika jIvana sAthe saMbaMdha hovAthI AtmAmAM jyAre kAmavAsanA bhaDake baLatI hoya, AMkhamAM vikAra hoya, sparza sukha mANavAnI tamannA hoya, tyAre saMteSa zI rIte maLaze? keNa Apaze ? mATe vaikiya lablivaDe game te padArtha game tyAre meLavI zake che, paNa saMtoSa tavanI prApti temanA bhAgyamAM hatI nathI je manane ane zarIrane bhUkhe che, te mANasa sarvazreSTha bhegavilAsa mANavA chatAM paNa bhUkhe ja rahevAne che. mATe temane zarIra zRMgAra, vastra paridhAnanI mAyAnA raMgane aMta AvatuM ja nathI. mATe dene lebhIyA kahyAM che,
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 427 temanA parigrahanA kSetre kayA kayA? potAnA mojazokhane pUrNa karavA mATe deve tathA devIo kayA kyA sthAne jaI pitAnI vAsanAone pUrI kare che, tenuM varNana karatAM sudharmAsvAmIe kahyuM ke-himAvAna Adi varSadhara parvate, ISakAra parvate, dhAtakI khaMDa tathA puSkarAvartadvIpanI maryAdA batAvatAM dakSiNathI uttara sudhInI laMbAI vALA parvate, zabdApati, vikaTApati, gadhApati tathA mAlya vAna nAmanA goLa vaitAtra parvate, jambudvIpathI agyAramA kuMDala nAmanA dvIpa maLe kuMDalaka parvata, jambudvIpathI teramA rUcakavara parvatanA madhyamAM maMDalAkAra parvate, mAnuSAra parvate, manuSya kSetranI maryAdA karanArA mAMDalAkAra parvate, kALadadhi nAmanA bIjA samudramAM, lavaNa samudramAM, gaMgA Adi maDA nadIomAM, padma-mahApadma Adi mahA hadomAM, jambudvIpathI AThamA naMdIzvaradvIpanI cAre vidizAomAM rahela jhAlaranA AkArasamA kALA raMganA cAra aMjanI parvatemAM, tathA cAre dizAomAM sthita dadhimukha pavatemAM, soLa saMkhyAmAM rahela puSkaraNaenA madhya bhAgamAM, seLa veta parvatemAM, temAM apAta parvatemAM, eTale ke deve jyAre manuSyalekamAM Ave che tyAre pahelA A parva para utare che ane tyAra pachI manuSyalekamAM Ave che je tigikUTa parvate kahevAya che. kAMcana parvatamAM, uttara kurU ane devakurUnI vacce pAMca pAMca hadenA pratyekanA baMne khUNuM para rahelA parvatamAM, citra-vicitra nAmaka parvatamAM, je niSadha
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra - nAmanA varSadharanI pAse tathA satedA nadInA kinArA para che. nIlavarSadharanI pAse Avela tathA satedA nadInA kinAre yamaka nAmanA parvamAM, gestubha Adi parvatemAM deve Ave chedevIo Ave che, jJAna ane jaLakrIDA kare che, puchape teDe che, ekabIjAne mALA paherAve che, vastra paridhAna kare che, hare che, phare che, me jamajA kare che ane kAmakIDAthI thAkI gayA pachI ArAma karI samaya pasAra kare che. sAthe sAthe pitAnAthI maTI trAddhivALA denA bhabhakAdAra vastro, AbhUSaNo, maNio, vIMTIo, vimAne, paganI mejaDIo ane temanI devIone joI joi temanA manamAM baLatarA, irSyA, dveSa AdinI Aga lAge che ane avasara Avye hAtha cAlAkI paNa vAparI le che, tathA manuSya bhavamAM karelI deva-gurU ane dharmanI ArAdhanAmAM sevAI gayelA pramAda, ALasa, nidrA, bedarakArI ane zraddhAnI khAmIne khyAla AvatAM AkhemAMthI pANI paNa TapakI paDe che. upara pramANe deve pAse agaNita bhautikavAda hovA chatAM paNa temane tRpti nathI, saMteSa nathI. mATe samyagRSTi vinAnA deve tevI sthitimAM ja AyuSya pUrNa karI pharIthI anaMta saMsAranI musApharI kare che. sArAMza ke--pitApitAnI parigrahanI mAyAne itizrI mAnI temAM masta bane che, phaLa svarUpe duHkhI bane che. kema ke deve paNa saMsAranA musAphare hevAthI temanA AtmAnA pratipradezamAM cAre saMjJAnI sattA rahelI che.
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 429 manuSyanA parigrahanuM varNana - akarma bhUmimAM thayelA yaugalika-yugaliyA ane karma bhUmimAM thayelA vidyAre ane manuSya rUpe manuSyanA be bheda che. temAMthI karmabhUminA manuSya je cha khaMDa pRthvInA bhaktA cakavartIo, traNa khaMDane letA vAsudeve, balade, prativAsude ane - mAMDalike -jemanI pAse maMtrI, purohita, khajAne ane caturaMgiNI senA heya tenAnA meTA dezanA rAjA-mahArAjAo. izvarA temanA moTA yuvarAja putrane Izvara kahevAya che. talavara -senApati, zeTha, ibhya (ghaNu dhanavALA) purohita, rAjakumAra, daMDa nAyaka, gaNanAyaka, mAMDalika, sAthe vAha, kauTumbika amAtya Adi bIjA mAnave paNa jemanI pAse parigrahanI mAyA che, ane dina pratidina temAM vadhAre karavAnI lAlasAvALA che. parigrahanI mAyAnuM mULa kAraNa zuM che? sapUrNa manuSyalekamAM mahAvratadhArI munirAje parigrahasaMjJA ane lebhasaMjJAthI hajAro mAIla dUra che, ane samyaguru jJAna dvArA svIkArelA dezavirati-aNuvratadhArI zrAvaka, nirarthaka pApabaMdhana thAya tevA parigrahane tyAgI hovAthI kevaLa anivAryarUpe a5 parigrahane ja dhAraka che. A baMnene choDI je vrata vinAnA che, te badhAya parigraha nAmanA mahAgrahathI pUrNa rUpe grasta che. teo nathI te parigrahanI mAyA - "
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra cheDI zakatA ke nathI tenI maryAdA karI zakatA. kemake - "te ja kuLa variyANaM mamAyaMti sromAthA' eTale ke, samasta prANIo lebha nAmanA rAkSasathI gherAyelA hoIne savArathI zayanavasthA sudhI "mArUM mArUM ' karatAM rahe che. AnA kAraNe mAnava pratyeka padArthane Icche che, grahaNa kare che, ekanA Dabala kare che, surakSita rAkhe che, temAM preraNA Ape che. jethI mAnavanI buddhi muMjhAI jAya che. tenI sAthe jyAre jJAnAvaraNIya ke matijJAnAvaraNIya karmanuM mizraNa thAya che tyAre parigraha vinA phezanebala, hATa, baMgalA ane vyApAra dvArA lAkhekaraDene kamAvyA vinA zI rIte cAle? ane zarAbapAna jevuM mehukama sAthIdAra bane che tyAre eka paNa dharmavAkyane sAMbhaLyA ke zraddhAmAM utAryA vinA "parigrahane ja dharma mAnatAM kahe che ke, "vyApAramAM sAcA beTA, vyAjanA goTALA ke tela mApamAM nyAya jevA besIe te zrImaMta banavAne samaya kyAreya paNa Ave ja nahiM. vyAkhyAnanI pATa parathI AcArya bhagavaMtene kahevAne dharma che ane ApaNane sAMbhaLavAne, bAkI te bhAI, mahArAjanI vAta mAnIe te vagara pANIe hajAmata thaI jAya tema che." AvA kAraNone laI parigrahadhArInA jIvanamAM hiMsA, jUTha, cerI ane maithuna pAponuM tathA hada bahAra thayelA kakSAnuM prAbalya Adi pApa eka pachI eka AvatAM ja rahe che. ghaNIvAra te pApanA bhAve, jyAre atyavra bane che tyAre tene paisA kamAvavAnI dhUna sivAya bIjA ekeya kAryamAM rasa hete nathI.
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 431 pApane bApa lebha zA mATe kahevAye? pApanA utpAdanamAM, vardhanamAM, lebha maulika kAraNa hovAthI, pApane bApa ( Father ) lebha kahevAya che. saMsA2nA itihAsamAMthI, ApaNA tathA pADozIonA jIvana vyavahAramAMthI thayela anubhava ja sAkSI ApI rahyo che ke nAnI umara satya pratijJa, dharmane saMskArI, mAtA pitAne pUjaka, bhaktAmarane gAyaka, aticAra sUtrane pAThaka, AvatI kAle pratijJA braNa, dharmane nAzaka, mAtA pitAne mAraka zI rIte banatuM haze? ane banavAnuM kAraNa zuM? (1) rAjya lebhanA kAraNe koNike pitAnA bApane kAragRhamAM nAkhyuM hatuM. A vAtane tame jANe che? (2) viSaya lebhamAM AMdhaLI, 14 svapna sUcita putranI mAtA banelI cUliNIe pitAnA cakravartI brahmadatta putrane lAkhanA gharamAM dhakelI dIdhAnI vAta tame sAMbhaLI nathI ? (3) pitAnI dharmapatnIne devatAI hAra paherAvIne sarvAga suMdara banAvavAmAM viSayAndha keNike potAnA nAnA (mAtAnA pitA) ceDA mahArAjA sAthe yuddha ramIne 1 karoDa eMzI lAkha mAnanI hatyAnuM pApa pitAnA mAthe lIdhelI vAtane tame kyAreya gurU mahArAja pAsethI sAMbhaLI che? (4) rAjya vistAranA Icchuka, cakravatI padane lebhI bharata rAjAe pitAnA prANa cArA bAhubalI bhAIne mAravA mATe cakrano upayoga karavAmAM lAbha sivAya bIjuM kAraNa zuM?
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 * zrI praznavyAkaraNa sUtra ityAdi agaNita dAkhalAone joyA pachI "roga gharano nivedanazo" jinezvara paramAtmAoe te sImAM lebha parigrahane mULa kAraNarUpa kahyo che. naTarAja tarIke prasiddhi pAmelA lebhanA rUpAMtare nIce prakAre jANavA - putrane lebha, dhanane lebha, sattAne lebha, parastrIne lebha, viSayavAsanAne lebha, zarIrane zaNagAravAne lebha, pijhazanane lebha, putra parivAranI mAyAne lebha, Adi rUpe naTarAjanA veSe judA judA che. parigrahane svabhAva kevA prakAra che? * parigrahanI mAyA ane tenAthI baMdhAyelA RNAnubaMdhanene tyAga eTale badhe kaThaNa che, jenA kAraNe tene svabhAva kahevAI gayuM che, chatAM pharIthI. sUtrakAra zrI sudharmAsvAmIjI parigrahanI bhayaMkaratAne batAvavA mATe udAra banyA che, jethI hahaDatA kaliyuga (huDIavasarpiNInA pAMcamA ArAnI vizamI zatAbdi)mAM janmelA ApaNA jevAone matijJAnAvaraNIya ane mehakarmanA udayamAM paNa kaMIka jJAnasaMjJA prApta thAya ane parigrahanI mAyAne dhIme dhIme cheDavAne vizeSa purUSArtha karIe, AnA sivAya bIjuM kAraNa zuM hoI zake? kema ke samyagajJAnanI prApti atyaMta durlabha kahI che. vidyAnI prAptimAM udarabharitva ke svArtha paNa kAraNa hoI zake, jyAre , samyajJAnanI prAptimAM kevaLa AtmAne paramAtmA banAvavAnI bhAvanA ja hoya che. vidyA prAptinI sulabhatA te sUtrakAra
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 433 pite ja AgaLa kahevAnA che. tethI atyAre samyajJAnanA hADavairI parigrahanA svabhAvane kramazaH jANue. (1) ananta -parigrahanA kIDA svarUpa mAnavone, parigraha vadhAravA mATe ja manuSyAvatAra mAnya hoya te kAraNe temanA ahorAtrI, mahinAo, varSo ane chevaTe jIvananuM samApana "hAya mAro pai" karatAM karatAM dhana, suvarNa--hIrA tathA zaNagArelA makAnone retAM retAM, maraNane zaraNa thAya che. samudrane pAra karavA mATe jahAja che, bhArata khaMDanI parikramA karavA mATe vaikiya zakti che, paNa parigraDane pAra karavA mATe keInI pAse kaMI paNa sAdhana nathI. mATe tene ananta kahyo che. khAvA mATe be roTalI, paheravA mATe be vastra ane rahevA mATe makAnanI eka keDI (rUma) anAyAse maLI gayA pachI paNa parigraha saMjJAnA kAraNe temAM tene saMteSa ja nathI. parigraha vadhAravA mATe hajAra prakAranA manasubAo rUpa ArtadhyAnanA mAlika banelAe javanane aMta lAvaze paNa parigrahane anta kyAreya paNa lAvI zakavAnA nathI hajAralAkhe ane karoDo maLyA te paNa parigrahano aMta dekhAte nathI. chevaTe cakravartitva, Indratva, vAsudevatva tathA zarIranA rUpanI parama sImA, zUravIratAnI ajoDatA ane saubhAgyanI pUrNAhuti potAnA bhAgya thaI gaI hoya te paNa parigraha vadhAravAnI pUrNAhuti thatI nathI arthAt amaryAdita thayelA parigrahane maryAdita karavA jeTalI zakti paNa AtmAmAM rahetI nathI.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (2) azaraNa-mAnava mAtranuM janmavuM ane maravuM sarvathA nirNata thayelI hakikata che, temAMthI eka sekaMDa paNa AghI pAchI karavAnI tAkAta Indro vagere 33 kareDa devenI paNa nathI. janma levAmAM pUrvabhavIya RNAnubaMdhane, rAga dveSanA kAraNe eka karajadAra ane bIjo leNadAra tathA eka mArya, ghAtya ane bIje mAraka tathA ghAtaka AdinA saMbaMdha nikAcita thayelA hovAthI, janma kyAM le? te tenA hAthanI vAta rahetI nathI, paraMtu mAraNe mRtyune mATe tevuM nathI. saddabuddhi ane vivekadvArA nakkI ja karI levAya ke, mAre mRtyu bagADavuM nathI. te retAM retAM Avele mAnava hasatAM ane hasAvatAM paNa jaI zake che. anyathA retAM retAM te javAnuM che ja. parigrahanuM pApa ja eTaluM badhuM meTuM che ke, tenA mAlika para hajAro lAkhe mAnavanA zApa-reSa ane malina bhAve rahelA ja hoya che, kema ke game temAM ane game te rIte geTALA karyA vinA, keTalAone duHkhI banAvyA vinA, revaDAvyA vinA zrImaMta thavAtuM nathI, kema ke hIrA-motI-suvarNa ke lAkhokaraDe rUpI Ane neTanA baMDalo AkAzamAMthI ke vaSadanA pAmAMthI paDatAM nathI. atyaMta garIba 100 mAnanA jhuMpaDA teDyA vinA ke teDAvyA vinA AlizAna baMgalA banatA nathI. vyAja, hisAba ke telamApamAM beTA karmo karyA vinA keInA paNa gharamAM sanalAITa sAbu, malamalanA vastro, hIrAmotInA dAgInA, mAvA miSTAnnanA bhejanIyA, tene pacAvavA mATe cUrNanI goLIo ane chevaTe kAnamAM rAkhavA
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 435 mATe hInA, gulAba, caMpA, kevaDA ke bIjA koI attara naLamAMthI TapakatA nathI. A pramANe vadhArI dIdhelA parigrahamAM moTAmAM meTuM dUSaNa hoya te eka ja che ke tenA mAlikane hajAre prakAranI Apattio, vipattiorUpe bhayasaMjJA lAgu paDyA vinA rahetI nathI. jemAMthI DAyAbiTisa, hArTaeTeka, blaDaprezara, kensara, TI.bI. AdinA sarvathA asAdhya rogo lAgu paDe che. A kAraNe ghasAI gayeluM zarIra, kamajora thayeluM mastiSka, paravArI javA AveluM puNyakarma jyAre eka divase vizvAsaghAta karaze, tevA samaye mRtyu pAmanArA mANasane zaraNa devAvALe ke? kema ke sagAe jemAM putro, pitA ane dharmapatnI mukhya che, teoe Aja sudhI koIne paNa maratAM bacAvyAnuM e kema udAharaNa hajAre phUlalAITamAM tapAsavA chatAM paNa maLavAnuM nathI. te ApaNane bacAvanAra koNa? ane je kaMI na hoya te parigrahanA pApamAge chaMdagIne khapAvI devI tenA karatAM tene maryAdAmAM karavA je bIje mArga nathI. A kAraNe ja sUtrakAroe kahyuM "parigraha keIne paNa zaraNa ApavA mATe samartha nathI." yamarAja keInI rivata leto nathI, zarama rAkhatA nathI. mALavA, gujarAta, amerikA, chevaTe vimAnamAM, basamAM ke potAnI amerikana kAramAM beTho hoya te paNa zarama vinAne yamarAja tamane game tyAMthI upADyA vinA rahevAne nathI. (3) duranta buddhizALI ane vivekI AtmAnI nAnI ke moTI pravRtti paNa sArA pariNAma denArI hoya che.
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 436 * zrI praznavyAkaraNa sUtra kema ke teone potAnA bhAgya para atUTa vizvAsa hovAthI kyAMya paNa avaLo mArga svIkAratA nathI, vyavahAra pUratuM dhana meLavavAmAM kyAMya anIti-prapaMca thavA na pAme tene khyAla rAkhe che, chevaTe pitAnA kaTTara duzmanane paNa beTI salAha ApatAM nathI. sarvathA niNata tathya che ke bhAgyanI dALaroTI ke dUdharaTImAM ratimAtra pharaka paDato nathI. paranta dharma ke siddhAntanI paravA karyA vinA je pitAnA bhAgyane vizvAsa beI nAkhe che, temane paramAtmA para paNa vizvAsa hoI zakatuM nathI. te kAraNe dubuddhi vaza banelA te mAna parigraha eTale paise vagere vadhAravAnA avaLe raste jAya che, jenuM pariNAma (rIjhalaTa) haMmezA duranta eTale khataranAka ja Ave che. hajAro zrImaMtamAMthI ekAdane apavAda rUpe cheDIne bAkInA dhanavaMte mRtyunA samayamAM hAyapITa karatAM, rogamAM pIDAtAM ane pitAnI bhegI karelI mAyAne Tagara Tagara jotAM , ja AMkha baMdha karI le che ane durgatinA atithi bane che. (4) azruva -hajAro lAkhe mAnavenI zraddhAMjalI ane arthothI satkAra pAmelA sUryanArAyaNane udayakALa paNa sthira rahI zakatuM nathI. pariNAme potAnI udayAvasthA daramyAnamAM pitAnA jAtabhAI candra, tArA, graha ane nakSatra Adine sarvathA tejahIna karanAra sUryane astAcala para jatAM keI jevA mATe paNa taiyAra nathI. tevI rIte parigrahane udaya paNa jANave. ApaNe pratyakSa jANIe chIe ke, zrImaMtAI daramyAna pitAnA bhAInA putrone, bhAbhIone, phaIbA ke kAkA
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 437 kAkIne ke garIbanA ghera rahelI pitAnI bhaginIone paNa bAra mahinAnA reTalA nahi ApanAra zrImaMtane lakSamIdevI jyAre hAthatALI ApIne ravAnA thaI che, temane muMbaIna bajAramAMthI gumAvI dIdhelA eTalAo ke dukAne ke peDhIo pharIthI prApta thaI nathI. ItyAdi kAraNone laI sUtrakAre kahyuM ke parigraha saune mATe nAzavaMta che. Adhi-vyAdhi, asaMtoSa ane avizvAsane ApanAra che. mATe ja eka kavie kahyuM kekAna para beThelI tArI kalama tArA kAnamAM nIce pramANe kahI rahI che. (1) sAdhusaMta ane munirAjone haMmezA nyAya nItithI pavitra thayeluM dAna Apaje. (2) zatruo para haMmezA upakAra karaje ane temanI bhUlene bhUlI jaje. (3) baMdhu-kauTumbika, pADozI ane phemIlInA meMbare sAthe sajanatA-sabhyatA ane dharme vyavahAra karaje. (4) tArUM pitAnuM hitakArya kyAreya bhUlIza nahi. matalaba ke kalAka be kalAka tArA AtmAnI bhalAI thAya tevA dhArmika kAryo karaje. (5) tArA mAlika, zeTha, ephasara sAthe luccAI, beImAnI karIza nahi. ItyAdi kAryo tuM barAbara karaje, satata karaje, anyathA mRtyunA samaye tArUM meTuM mArA jevuM kALuM thaI jaze. kalama
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kahe che ke-caputhI mAruM nAka kapAyeluM ane zAhIthI kALuM che tema tArUM thavA na pAme te dhyAnamAM laIne parigrahane maryAdAmAM levAne bhAva rAkhaje, tathA jema jema dhoLA vALa thatA jAya tema tema saMsAranI mAyAne, upAdhine, vyApAra rojagArane cheDate jaje. (5) anitya -Aja sudhInA itihAsane joyA pachI khyAla Avaze ke parigrahanI mAyA koInI pAse paNa sthira rahI nathI. jabaradasta puNyakarmane udaya vartate hoya te be cAra peDhI, keIne eka peDhI, keIne pAMca pacIsa varSa, ane comAsAnA deDakA jevA zrImate evA paNa che. kyAre zrImaMta thayA? kyAre camakyAM? ane kyAre "mela karavatyA karavata Akhare mecIDAne cIDe" nI jema pAchI nokarI karavAnI ja bhAgyamAM rahe che. saTTA bajAramAM tejI maMdI ramanArA, phIcaranA AMkaDA lagADanArA, resanA ghoDA deDAvanArA, ke tAsapAnAthI ramI ramanArA hajAre mANasene joIe chIe ke, Aje temanA bALabaccA ane patnIe retAM retAM divase pUrA karI rahyAM che. kAraNamAM sUtrakAroe kahyuM ke lakSmIdevInA page bhamaro hevAthI kyAreya ane koIne tyAM paNa sthira rahetI nathI. lakSmInI mAyA kyAre sameTAI jaze tenI khabara paDavAnI nathI mATe sadaiva anityarUpane dhAraNa karatA parigraha eTale dhana-bhUSaNa vagerene khADo chedIne dATavAmAM ke beMka belesane vadhAravAmAM paisAne upaga karI pApamAM paDavuM tenA karatAM dIna-duHkhIonI sevAmAM, jAti bhAIomAM,
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 439 sAdhu munirAjanI sevAmAM, dhanane upaga AvatA bhavane mATe paNa kalyANakArI raheze. anyathA parigrahanI mAyAmAM maryA te AvanArA bhavamAM uMdaraDA, bIlADA, neLIyA, sarpa, kUtarA, ziyALIyA, ke vyantara jevA halakA deva thayA vinA bIjo mArga nathI. (6) azAzvata -A cAlu bhavamAM puNyakamiMtA arthAt dAna-puNya, sAdhu-sAdhvIonI saeNvA, jina maMdiramAM jinapUjA nimitte dUdha, ghI, sAkara, agarabattI, basa Adi pUjAnA sAdhanathI upArjita thatuM navuM puNya bAMdhavAnuM bhAgyamAM na rahyuM, sAthesAtha hajAra puNyanI vacce jyAre pApakarmanI rekhA udayamAM Avaze, tyAre beMka belensane paNa cavAI jatAM vAra lAgaze nahi. tevA samaye bhege karela parigraha tamane ArtadhyAnamAM phasAvyA vinA raheze nahi. mATe ja sUtrakAroe kahyuM ke, "maLela ke meLavela parigraha keIne mATe paNa zAzvata eTale ke jIvananI chellI ghaDI sudhI TakI raheze tene vizvAsa rAkhave te dI laIne kUvAmAM paDavA jevuM che." mATe pachIthI pastAvuM paDe ane pharIthI lakSmI meLavavA mATe dhamapachADA karA paDe, aMte pAsethI dorAdhAgA, jamaNa zaMkha ke vAsakSepa levA mATe rakhaDapaTTI karavI paDe tenA karatAM zrImaMtAInI vidyamAnatAmAM ja teno upayoga dAna-puNyamAM karI le zreyaskara che, kemake : 1. lakSmI yadi tArAthI kamAyelI hoya te te tArI putrIrUpI hovAthI tene upaga pApamAge, parastrIgamananA
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 2 zrI praznavyAkaraNa sUtra mAge, zarAbapAnane mAge ke hoTalamAM ke bajAramAM pAuMbhAjI, saTTA ke zera bajAramAM dahIMvaDA, baTATAvaDA ke pANIpurI khAvAmAM kare te potAnI putrIne kasAIvADe devA jevuM raheze. mATe tene upaga garIbanI sevAmAM, muni tathA sAdhvInI vaiyAvaccamAM, temane bhaNAvavA mATe paMDitenA pagAramAM, sIdAtA svAmI bhAIone dAla-reTI, vastra, auSadha devAmAM karI le, AnuM nAma ja AtmakalyANa che, mahAvidehakSetramAM javAno mArga che. kema ke tamArI kamAyelI lakSamI tamArI putrI che. 2. yadi tamArA vaDilenI kamAyelI lakSamI tamane maLI che te te pitAnI putrI bahena kahevAya. A nyAye lakSamI tamArI bahena bane che ane sagI bahenane pApamAge laI javI tenA jevuM pApa bIjuM kayuM? 3. ane bIjAonI lamI tamane maLI haze te te tamArA mATe parastrI jevI hovAthI tene upaga sAdhusAdhvIo para AMkha miMcAmaNA karIne, gharanA phaleTa baMdha karyA pachI sAlamapAka, badAmapAka, mAvA miSTAnna khAvAnA rAkhyA te parastrIgamana jevuM pApa lAgyA vinA raheze nahi A kAraNe game tyAMthI tamane maLelI lakSmInA sadupayoga sivAya bIjo mArga nathI. kema ke azAzvatI lakSmI kyAM sudhI TakavAnI hatI tethI te jAya te pahelA upaga karI le. (7) pApakarmamUlaka -saMta sevA, sadgurUone paricaya, sahavAsa ke temanI sevA (vaiyAvacca) jemanA bhAgyamAM nathI
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prabhavyAkaraNa sUtra : 441 rahelI tyAre pUrvabhavanA puNyane samApta thatAM vAra paNa lAgatI nathI. phaLasvarUpe navA navA jJAnAvaraNIyAdi pApakarmo baMdhAtA jaze mATe sUtrakAre kahyuM ke, parigraharUpa moTA pApanA kAraNe pratisamaye sAta ke ATha karmonuM baMdhana jIvamAtra karI rahyo che. jemake - 1. parigrahamAM matAna banI samyajJAnane meLavavAne mATe udAsIna, pramAdI, beparavA banate mANasa jJAnAvaraNIya karmane bAMdhyA vinA rahetuM nathI. 2. dhanane meLavavA mATe cAre dizAomAM dhamapachADA karate mAnava cAlavAmAM, khAvAmAM, doDadhAma karavAmAM ke bolavA AdinA vyavahAramAM sarvathA bedarakAra rahenArA ghaNu nAnA moTA jIvonI tathA temanI indriyane ghAta karaze. zarAbanA nazAmAM agherInI jema uMghate raheze. phaLasvarUpe darzanavaraNIya karmane bAMdhyA vinA raheze nahi. 3. ahiMsA, saMyama tathA dharmane Dhaga mAnIne ke bedarakAra rahI hiMsA, durAcAra ane bhaMga lAlasAmAM phasAyA te asAtavedanIya karmane bAdhyA vinA zI rIte rahevAze? 4. parigrahanI atyAsaktimAM khAnadAna, dhArmika saMskAra ke sabhya vyavahArane tyAga karI devAze te 70 kaDAkoDI sAgaropamanuM mohakarma tamAre paDachAye choDaze nahi ane tIrthaMkara paramAtmAonI sAta-sAta vIzIo thayA pachI ja tamAre pAlava cheDaze, tathA mehakarmanI lapasaNI mAyAmAM pharI
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 zrI praznavyAkaraNa sUtra pharIthI pApakarmone bAMdhatA gayA ane "na kare nArAyaNa nA hisAbe vanaspatikAyamAM pahoMcI gayA te anaMta vAsIo thaye chate paNa manuSyAvatAra meLavavAmAM duniyAbharanA tiSI mahArAja pAse AMTA mArI mArIne thAkI jaze te paNa tamAre naMbara lAgaze nahi. 5-6-7. mehAnya ane lebhAnya cha AThe prakArane masthAnanA mAlika banI parajInI hatyA, temanI niMdA, pitAnI Apa baDAI, bIjAone guNenI avahelanA, pitAnA pApane chupAvavA vagere kAryo karavAthI AvatA bhavane mATe TUMku AyuSya, azubha nAmakarma ane nIca gotranuM upArjana karaze. 8. ane chevaTe zarAbapAnanA nazA je mehakama tamane pitAne paMjAmAM sapaDAvI mAraze tyAre bIjAonA bhegamAM, upabhegamAM, parAkramamAM, lAbhamAM ane dAnamAM ISyavaza aMtarAya karyA vinA tamArAthI rahevAze nahi, je nikAcita aMtarAya karmane baMdha kahevAya che. (8) avakaraNIya -jJAnacakSuthI jenA karmone gatiAgatione pratyakSa karanArA, dayAne avatAra, tIrthakara paramAtmAoe parigrahanI mAyAne tathA tenA pratyenI atyAsaktithI udbhavelI mUDhatAne sarvathA tyAga karavA kaheluM che, kema ke parigrahanI ArAdhanAmAM bhavabhavAntaranA upArjana karelA puNyakarmone nAza karavAnI zakti saune anubhavamAM Ave tevI che. mATe satparUSArtha maLe chanAmanA zravaNathI buddhirUpa cakSu
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 443 yadi raMgAI gayA hoya te parigrahane choDI devAno ja bhAva zakha zreSTha che, athavA tenuM parimANa (maryAdA) eTale ke pratyeka padArthonA bhegavaTAnI maryAdA karI levI joIe. jethI nirarthaka pApa "ninA khASA, vinA bhegavyA, phegaTa karma baMdhAya" ne avarodha thaze. (9) sva ane pArane vadhaH- dhana ane cittamAM malina bhAva karAvanAra parigraha che. AthI deve paNa pitAnA vaibhava vilAsamAM bekarAra bane che, tyAre temane saMsAranA 84 lAkha cakakara ja nazIbamAM lakhAyA hoya che, je bhUkha-pyAsaDaDI-garamI-viyega-vara-kaleza Adi duHkhanuM ghara che. parigraha meLavavAne mATe jUdA jUdA prakAre kyAM? sUtrakAra pote ja parigrahanI prApti ane vRddhi mATe mAnave kevA kevA dhaMdhAo kare che, tenI vistRta vyAkhyA dvArA samajutI ApatAM kahe che ke yadyapi gRhasthAzramIne parigraha anivArya hovAthI vyApAra rojagAra karavAnI pharaja paDe che. anyathA svajane tathA kuTumbane nirvAha azakya hevAthI saMsAra kaDe jhera banaze, je AdhyAna ane raudradhyAnanuM kAraNa che. tethI tenAthI bacavAne arthe kaMIka karavuM paDe te alapa aparAdha ane anivArya hovAthI dharma sUtrakAre tene niSedha karatAM nathI, paraMtu je rojagAra-zilpa-vidyA-maMtrataMtra-udyoga- phekaTarI Adi vyApAramAM lebhagrasta banI vadhAre paDatAM AraMbha samAraMbha karavA paDe, te tyAjya che. te kayA kayA?
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (2) zilpA zikSet... game te rIte paNa khUba khUba paisAdAra thavA mATe judA judA paMDite, mAsTara pAsethI seMkaDe prakAranA zipa jevA kekubhAra kaLA, nApita kaLA, suthAra ane darajI kaLA, jugAra kaLA, kalabamAM javAnI kaLA, aMgrejI belavAnI-lakhavAnI kaLA, vastRtva kaLA Adi bIjI keTalIya kaLAo zikhavAne Azaya eTale ja che ke te kAryothI, dhaMdhAothI, chevaTe pherena javAthI paNa mane paise maLe. yadyapi kaLAo zikhavI khoTuM nathI, paNa tene hastagata karyA pachI temAM sadeSatA, lebhAnyatA, svArthIndhatA ke mAyA-prapaMca dvArA bIjAone zIzAmAM utArI pitAnA paTArA bharavAnI vRttithI mAnavatA khatama thayA vinA rahevAnI nathI. (2) suviphaLAyo. vAvari jAgo" zikSA prApta karavAnI icchAvALAomAM sArAmAM sArI hoMziyArI prApta karAve tevI jUdI jUdI bhASAo, lipio, anuvAda karavAnI ke TAIpa karavAnI kaLAo, pakSIonI bhASA, temanAM rUdananuM jJAna, gaNitamAM jeDa, bAdabAkI, guNakAra ane bhAgAkAramAM hastalaghutA tathA bIjI jAtane paNa gaNita, purUSanI 72 kaLAo, bagIcA, udyAna, makAna Adi banAvavAnI kaLA, chaLa-prapaMca tathA belavAnI caturAInI kaLA, kenI sAme? kyA samaye? ke vAkyaprayoga karavo tenI kaLA vigere zikhe che. tene badhAyane sAra eTalo ja che ke
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 44pa jemAM je rIte phAvyuM te rIte kAma karI pitAnA parigrahane vadhAravAnI IcchAne zAMta kare che-pUrNa kare che. AmAM paNa eTaluM ja jANavAnuM ke A kaLAothI pitAne svArtha bhale sAdhe paNa bIjAonuM zeSaNa, apamAna, anyAya, chetarapiMDI, vakratA, turachatA ke avaLe mArge tene upaga na kare. anyathA khUba parizrama karIne zikhelI kaLAo Atmika jIvananuM adhaHpatana paNa karAvI zake che je mAnavIya jIvanane mATe zApa che. (2) rAja... mahApu." jethI kAmanA saMskAra jAge, vadhe ane AMkha, kAna, jIbha tathA pazendriya madamAtI (zetAna) bane tevA prakAre strIonI 64 kaLAe zikhIne tathA temAM hoMziyArI batAvI te strIo tathA kanyAonI sAthe nRtya karavA, rAsa ramavA, dAMDIyArAsa levA, garabA gAvA vagere kAryothI tatkALamAM paisA maLaze, parigraha vadhaze, sAthosAtha Amika, mAnasika ane bauddhika jIvananuM devALuM nIkaLyA vinA raheze naDi. kaLAonI paNa jyAre maryAdA ullaMghI javAya che, tyAre game tevI veSabhUSA, meIkaapa, abhinaye, zarIrane mareDa, paganA pAyala ke hAthanI cUDImAMthI nIkaLate karNa priya zabda, tabalA vAdana, dilarUbA ke vINA vAdana Adi nAnA prakArothI saMsAranA yuvA mANasone ke yuvatione AkRSTa karIe te paNa temane zRMgArarasanI bakSIsa maLavA dvArA dezanA yuvAnenuM, zRMgArapriya zrImatanuM, sarva temukhI thatuM adhaHpatana zI rIte rokI zakAze ? pariName hajAro-lAkha yuvAne
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra tathA yuvatiene maryAdA chatA. ziyaLa bhraSTatA, viveka bhraSTatA, tathA khAnadAnI bhraSTatA ja bhAgyamAM rahevA pAmaze. AthI dekhAtI, AtmAthI anubhavAtI upara pramANenI satya hakIkatanI paravA parigrahanA zekhInene hetI nathI. je dezanI rAjyasattA ke udyogapatio kevaLa paise kamAvAnA IrAdAthI ja sinemA, nATakazALA, nRtyazALA, kalaba, jugArakhAnA, vezyAdhAma ke reDiyAe tathA TelIvijhane, chevaTe pAMce IndrimAM vikRtinI prAdurbhuti thAya tevI haTale calAvaze te deza kyAreya unnata thAya tema nathI. tathA tevA zrImatanI zrImaMtAImAM paramAtmAne pyAra maLI zake tema nathI. dravya meLavavAnI IcchAvALA game te rIte paNa chevaTe hajAro zrImate, minisTare, rAjakarmacArIo tathA yuvAnanI vacce sarvathA nagna rIte paNa nRtya karavA taiyAra thaze. AjanA gAMdhI bAbAnA rAjyamAM paNa bharajuvAnImAM praveza karelI, rUpALI madamAtI strIonA nagna nRtye amuka hoTalamAM, kalabamAM tathA tevA prakAranA prAIveTa sthAne mAM jovA maLaze, sAMbhaLavA maLaze. asi-masi ane kasi tathA vANijyamAM judI judI cAlAkI karavAnuM prajana kevaLa parigrahanI mAyA ja che. arthazAstrI, kauTiyazAstrInA mAdhyamathI copaDA kaI rIte lakhavA, amuka rakamane kyA khAte nAkhavI? athavA cepaDAmAM
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznadhyAkaraNa sUtra * 447 nAkhyA vinA ja tenuM gepana kaI rIte karavuM ? be jAtanA copaDA kaI rIte lakhavA? vakIle tathA cArTarDa ekAunTane khuza karI temanI salAha pramANe kALA bajhAranA lAkhe-kare rUpIAne ujaLA kaI rIte karavA ItyAdi zikSaNa meLavavAnA AzayamAM parigrahanI bolabAlA sApha sApha dekhAI rahI che. kevI rIte zrImaMta thavAya te mATe arthazAstra zikhaze jethI kAyadAomAMthI chaTakI javAnI kaLA meLavI zakAya. dhanuSya, bANa, talavAra Adine banAvavA mATenI tathA tene upayoga kaI rIte kare? tenuM zikSaNa meLavaze. bIjAnI strIone, kanyAone, vidhavAone tathA pitAne svArtha jenAthI sadhAya tevAone vaza kaI rIte karavA te mATenA zAstro, maMtra, taMtre zikhaze. tAMtrika prayogo jevA ke-kALI gAyanI parI, bIlADInI jAra, ghuvaDanA nakha, kAgaDAnI viSTA, dhatUrAnA bI vagere sAdhane, je bIjAone vaza, mAMDA, pAgala tathA temanA gharamAM jhaghaDA, tophAna karAvavA mATe upayogamAM Ave che, tene abhyAsa karaze. saMkhyAta-asaMkhyAta chane ghAta thAya tevA sAbu- DA, tejAba, spIrITa, zarAba ke tenA jevA bIjA sAghane athavA jUdA jUdA prakAranI phekaTarIo, upazana zeraDI, tala, magaphaLI, kapAsIyA, sarasava vagere pIlavAnI ghANuo AyAta karIne ke vecAtI laIne tenAthI lAkha rUpI Ane parigraha vadhAraze. ItyAdika pApajanaka vyApAramAM mastAna banIne te parigrahI pitAnA jIvanane kaluSita banAvaze. mazIna dvArA jIvatA pazuonA utArelA narama cAmaDA,
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 * zrI praznavyAkaraNa sUtra hAthIdAMta, sApa Adi jAnavaronI hatyA dvArA temaja deDakA, mera, uMdaraDA, vAMdarA vagerenI hatyA karAvIne paisA meLavaze. sArAMza ke nirdoSa ane nirdhvasa pariNAma vinA hajAro vyApAra vidyamAna chatAM parigrahanI mAyAne ja dharma mAna nArAo jIvahatyA karIne-karAvIne paNa zrImaMta banaze. pAMca rUpIAnI AmadAnI thatI hoya to game tevuM jUTha vacana, jUThI sAkSI ke paramAtmAnA segana khAIne paNa jIvana yApana karanArAo parigrahanA ja gulAma hoya che. mATe eka bAju arihaMta paramAtmAnI AjJA hoya ane bIjI tarapha jUTha belIne mAyA maLatI hoya to teo paramAtmAne abharAIe mUkI binadhAsta jUTha belaze. grAhakane sAro mAla batAvaze ane detI vakhate ochA kereTanA AbhUSaNo, pANa vinAnA banAvaTI hIrAo ane kalacara metIe ApatA temane koI jAtanuM pApa lAgatuM nathI. vadhI gayelA ke vadhArI dIdhelA parigrahanA kAraNe ghI-dUdhamasAlAne khorAka vadhatAM kAmanI jAgRti ane mananI caMcalatA vadhaze. phaLasvarUpe vRddhAvasthAnA prathama caraNe ja zarIra ane manane adhyAtmaraMganI bhAvanA devI hatI tene badale zRMgAra rasa tarapha DhaLI javAno prayAsa karaze ane yamarAjanA dUta jevA sapheda vALa thayA pachI paNa juvAnIne AmaMtraNa Apaze. baLatI sagaDImAM nAkhelA kelasAnI jema bheganI lAlasAthI mana bekAbU banavA pAme che tyAre parastrI tarapha mana jaze, tenI prApti na thAya athavA eka parastrI karatAM bIjIne
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 449 raMgIlI tathA madamAtI jaze tyAre tene meLavavA mATe phAMphAM mAraze. chevaTe atRpta rahetA tene AtmA, buddhi ane indriyanI vAsanA maraNa avasthAmAM paNa ArtadhyAnathI mukta banavA de tema nathI. gaLInuM dhyAna mAkhI para kendrita banatAM tene dADhamAM lIdhA vinA jema cena paDatuM nathI, tevI rIte parigrahane vadhAravAnI dAnatavALe mAnava paradravya eTale pArakAnA dhana pratye pitAnI AMkhanA DoLA lagAvIne ja beTho hoya che. sAmevALAnI nabaLI kaDI hAthamAM AvatAM ja tenuM dhana, ophIsa, piDhI, phekaTarI game te upAye paNa pitAnA kabaje karyA vinA rahetuM nathI. bhAI-bhAIomAM, pitA-putramAM, derANuM-jeThANImAM paraspara kalaha, jIbhAjoDI, daMtakaleza, vaira-virodha ane chevaTe korTa-kacerInA pagathiye caDAvanAra parigraha che. kuTumbIo, pADozIo ke bIjAonuM apamAna, tiraskAra karAvanAra parigraha che. kema ke bIjI badhIya garamI karatAM paisAnI garamI 108 DigrInI che, athavA dasa beTala zarAbapAna jeTalI manAya che. tethI temanuM mastiSka (heDa ophIsa) cevase kalAka garama rahevA pAme che. phaLasvarUpe svapnamAM paNa bIjAene gALo bhAMDyA vinA rahetA nathI. A kAraNe ja kahevAyuM haze ke, "bhUlecUke paNa saToDIyA, phIcarIyA, tejI-maMdIvALA, kAmavAsanAnA kIDA ke parigraha grahathI pUrNarUpe grasta
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra thayelAonI paDakhe suvAnuM rAkhaze nahi. anyathA tamArI rAta bagaDyA vinA rahevAnI nathI." jUdI jUdI jAtanI IcchAo, vyApAranI moTI janAo, tema bhegavilAsamAM pUrNa tRpta thavAya tevI davAo, geLIo (nAITa pIlsa) athavA kAyAkalapanI pApecchAthI sadaiva atRpta rahevAmAM parigrahane pracchanna camatkAra raheluM hoya che. aprApta dravyane prApta karavAnI tRSNa, prAptamAM Asakti, vadhAre paDatI Asakti parigrahanuM kArya che. lakSAdhipati, karoDAdhipati thavAnA khyAlAmAM jemano AtmA bekAbU (ka Trala AuTa) thayeluM hoya che, temanuM mana krodhamAM, mAnamAM, mAyAmAM ane lebhamAM ja phasAyeluM hovAthI, eka tarapha paramAtmAnI vizALa mUrti, senAnI japamALA, pUjanasAmagrI, zarIra para dhAraNa karelA amUlya vastro, hIrAnI vIMTIo ane bIjI tarapha atyanta malina bhAvanA, kAvAdAvAnI sAthe sAthe arihaMta paramAtmAoe prarUpela dharmathI sarvathA virUddha pApakAryo karavAnuM paNa teo cUkatA nathI. parigrahamAM pApanI paraMparA mATenuM vaktavya.... chevaTe kevaLI bhagavaMte e pharamAvyuM ke-"vari reva rU$'ti" vaikArika, vaibhAvika, paugalika, tAmasika, rAja sikabhAvanI utpatti ane temanI paramparA parigrahanA kAraNe thAya che ane vadhe che. janmeluM bacu nAdAna hovA chatAM paNa vikRta thavA mAMgatu nathI, pitAnI nirdoSatA choDavA mAMgatA
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 451 nathI temaja koInI sAthe vaira-virodha ke kaleza paNa karavAmAM samajatuM nathI, paraMtu ApaNuM saune anubhava kahI rahyo che ke, te baccAne jema jema parigrahanI mAyA athavA kusaMskArI mAtA, phaIbAnA kusaMskAranA kAraNe prApta thayelI mAyA athavA AcAra-vicAra ane uccArathI bhraSTa thayelA laMgeTiyA bALamitronA pApa sahavAsanI mAyA vaLage che athavA lagADavAmAM Ave che, tema tema te jAtakemAM kharAbatattvagaMdutatva praveza kare che ane tema thavAmAM parigraha maulika kAraNa che. parigraha zabda eka ja che paNa tenI mAyA ajaba gajabanI che, jema ke - (1) putra prAptine meha te putra parigraha, (2) strI prAptine meha te strI parigraha. (3) kAmavAsanAne meha te kAma parigraha. (4) dhana-AbhUSaNa ane makAnanI mAyA te dravya parigraha. (5) viSayavAsanAne jAgRta karavAne meha te vAsanA parigraha. (6) tijorImAM ke beMkamAM saMgrahAyeluM dhana te bhAvaparigraha, (7) TesTaphula kherAka khAvAne meha te bhejana parigraha (8) abhakSya, anaMtakAya ane 15 karmAdAna vyApArane meha te pApa parigraha. ityAdi hajAre prakAranA parigrahamAM gaLADUba thayelA jIvAtmAone aDhaLaka saMpatti paNa sukha-zAMti ane samAdhi
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45ra * zrI praznavyAkaraNa sUtra ApI zakatA nathI. kemake jaina zAsane hiMsAnA eka ja pApamAM 18 pApane prakArAntare kahyAM che. tema parigraha nAmanA pApamAM paNa te pApane bhegA thatAM keNa rokI zakaze? athavA parigraha e prANAtipAta ja che. kemake AmAM dravyahiMsA ane bhAvahiMsAne InakAra thaI zakatuM nathI. parigrahamAM kyA pApane samAveza thaze? parigraha nAmanA Azravane khUba ja uMDANathI samajAvavA mATe bhAvadayAnA mAlika sudharmAsvAmIjI kahe che ke, he jabba ! arihaMta paramAtmAoe parigrahane pApa, kALo nAga, kaDavuM tuMbaDuM, vizvAsaghAtaka Adi vizeSaNathI vizeSita karyo che. kemake AnA kAraNe ja mANasa mAtra saraLanA sthAne vakra, kamaLanA sthAne kaThaNa, dhAmikanA badale adhArmika ane premInA badale drohI banatAM vAra karatuM nathI. sAthe sAthe AtmikaanivRtikaraNa (purUSArtha vizeSa)nA kAraNe meLavela samyakatvane paNa mithyAtvamAM rUpAntara karatAM vAra lagADatuM nathI, mATe Atmika jIvanane dUSita karAvanAra parigrahanA kAraNe te te deze Ave che, jemake :- (1) traNa zalya -zalyane artha kAMTe thAya che. zarIranA keI paNa bhAgamAM rahela kAMTo duHkhadAyI ja hoya che, tema AtmikatAne samApta karAvanAra mAyAzalya, nidAnazalya ane mithyAtvazalya-A traNa kAMTA che. parigrahamAM traNe zalya taratamajege praveza pAmyA vinA rahevAnA nathI, jema ke paisAvALAone tame pUche "tamArI pAse mAyA keTalI che?"
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 453 paNa mane vizvAsa che ke tamane sAco javAba kayAreya nahi Ape. kema ke parigrahamAMthI avizvAsa ane asaMtoSa nAmanA bhayaMkaramAM bhayaMkara mAnasika rogo utpanna thavAthI temane keInA prati vizvAsa hetuM nathI. bIjA keI paisAvALAne pUche te kaheze ke, dAla-reTI jeTaluM meLavyuM che, paNa teTalAthI zuM thAya? hajI amerikAnuM sonuM, osTrelIyAnI mAlamattA, mArI tijorImAM Ave tevA vAsanikSepa karanArA muni bhagavaMtane athavA kayAMyathI jamaNe zaMkha, ekAkSI nALIyera maLI Ave tenI tapAsamAM chuM. svargalekanA vimAna jevA baMgalAo, palaga, attaranI vAvaDI ane kapUranI goTI jevI devIe mane maLe, tevA maMtranI, janI tathA tAMtrikanI zodhamAM chuM. chevaTe AvatAM bhAvamAM paNa maLe, te mATe bhagavAnane hIrAne hAra, suvarNa Adi jhaverAtane mugaTa paherAvI dIdho che. A pramANe parigraha vadhAravAnI dhUnamAM aticAra ane anAcArene khyAla nahi rahevAmAM mithyAtvazalya sivAya bIjuM kayuM kAraNa? matalaba ke traNe zalyo tyAM nakArI zakAtA nathI. (2) traNa daMDa:-rAti ghora dhummasamAM AMkhenuM teja jema maMdu paDe che, tema parigrahanA ghera andhakAramAM khAnadAnanA ke nAnI uMmaramAM meLavelA dhArmika abhyAsanA saMskAre paNa calAyamAna thatAM, mana-vacana ane kAyAnuM sapUrNa taMtra azubha ane azuddha banyA vinA rahetuM nathI. matalaba ke manadaMDa, vacanadaDa ane kAyadaMDanuM mULa kAraNa pariDa che. jenI mAyAmAM aTavAI gayelA AtmAne sAmAyika
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 & zrI praznavyAkaraNa sUtra karatAM ke paramAtmAnI sAme ekAgra thavAmAM ghaNuM ghaNuM pari. grahanA jALA vacamAM Ave che. (3) traNa gArava :-abhimAna-mAna-garva-ghamaMDa, ahaM. kAra AdinI utpatti jenAthI thAya tene gArava kahevAya che, je addhigArava, sAtAgArava ane rasagArava rUpe traNa prakAranA che. parigrahanI mAyAmAM phaleTanuM dvAra baMdha karI jyAre tijorImAMthI dravya bahAra kADhe che, gaNe che ane goThave che, tyAre temane pitAnI addhi-samRddhine mada pUre pUre caDe hoya che. jemake A hIrA-pannA-pukharAja-metI vagerenA paDikA pherena jaIza tyAre sAthe lete jaIza. tyAM manamAnI AmadAnI thaze. neTanA baMDale jyAre gaNatA hoya che tyAre ekAda neTanI bhUla na thAya te mATe 2-3 vAra gaNatAM paNa temane svapnamAMya AThama-caturdazInuM pratikramaNa yAda Ave tema nathI. je prakAranA khAnapAna ke vastra paridhAnathI pitAnA zarIranI sukumAratA poSAya, caherAnI camakadamaka vadhe, pAvaDara-vastro para seMTa ke attaranI sugaMdha, pAnamAM tevA prakAranA ghaTaka dravyonuM mizraNa, deza-paradezathI sAbu, seMTa vigerenI kharIdI Adi dravyamAM sAtAgArava kAma kare che. A kAraNe ja temane sAmAyika ke pUjAnA veSa gamatA nathI. upAzrayamAM rahelA maccharone mAra sahana thatuM nathI. kema ke traNe gAra parigrahathI poSAyelA hovAthI temanA zarIra, indri, buddhi tathA manamAM eka pachI eka athavA traNe sAthe resanA ghoDAonI jema doDadhAma karatAM ja hoya che.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 455 pakhIsUtramAM paNa kahevAyuM che ke, "safmanameLa vA vamagr', rAgadosapaDibaddhayAe, bAlayAe, mohayAe, medayAe, tigAravagaruyAe, caukkasAovagaeNa pariggaho gahio vA...." (4) cAra kaSAya -dhArmika maryAdAone dezavaTo ApyA pachI Atmika ane vyavahArika jIvanamAM kevaLa pari. grahanI mAyA ja zeSa rahevA pAme che. jemAMthI lebha nAmane dupUraNIya rAkSasa utpanna thayA vinA rahevAne nathI ane homAta : kanAre... lebhamAMthI koi nAmane bhUta bhaDakayA vinA rahetuM nathI ane vAte vAte krodhI bananArA bhAgyazALIe ahaMkAra, ghamaMDa ane abhimAnanA pUtaLA hoya che. kemake AThe prakAranA madanA svAmIne pitAne mada ghavAte hoya te krodhane pAre caDyA vinA rahetuM nathI tathA mAnarUpI ajagara sAthe mAyA nAmanI nAgaNe na hoya tevuM bane tema nathI. jemanuM jIvana AdhyAtmikatAne meLavI zakayuM nathI, teo parigrahane AmaMtraNa ApyA vinA rahI zakavAnA nathI tyAre bhAgyamAM anaMtAnubaMdhI kaSAyenI hAjarIne keNa rekI zakavAne hate? phaLa svarUpe "sanAtAnuM mAna anuvadanarita ruti 3natAnurvAna: pAyAH" pitAnI uktine satyArtha karyA vinA zI rIte raheze? ane Ama thayuM te mithyAtvanuM ghara keTaluM dUra ? (5) cAra saMjJA :-AhArasaMjJA, maithuna saMjJA, parigrahasaMjJA ane bhayasaMjJA nAmanI cAre sahiyare paraspara celamachaDiyA raMgamAM raMgAyelI hovAthI sAdhakane kyAMyane
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra rahevA deze nahi. kadAca koI eka ja saMjJAne mAlika heya te paNa tenA jIvananA ekAda khUNAmAM gupta ke aguptarUpe paNa bAkInI traNa saMjJAnI hAjarI nakArI zakAya tema nathI. kadAca keIne dravyarUpe nahi te bhAvarUpe paNa kharI. jema ke AhAra saMjJAnA gulAmane zabda, rasa, gabdha ane sparzane bhagavaTAne atireka thatAM bhAvamathunasaMjJA paNa gherAve ghAlyA vinA raheze nahi. kema ke dUdha-malAI ane miSTAnno khAvAvALA vRddha mANasane paNa marI gayele kAma pharIthI jAgRta thayA vinA rahevAne nathI. kadAca vayaparipAkane laI AvelI azaktinA kAraNe purUSanI purUSazakti ke strInI strIzakti marI paravArelI hoya te paNa bhagavelI madhurajanIonI smRtiothI chuTakAro meLavavAmAM bhegIo-mahAgIe paNa apavAda sivAya niSphaLa gayA che mATe kahevAyuM che keH pAlA patti khAya je, tAke satAve kAma; dUdha-dahiM-malAI cATe, tAkI jANe zrI rAma. " eTale ke sukha-sukha khAnArAo paNa kAmadevanI jelamAMthI mukta nathI te mAla masAlA khAvAvALAonI dazA kevaLI sivAya bIjuM jANe? AvA prakAranI maithunazaktinI pUrti parigraha vinA zI rIte thaze? ane traNenA atirekamAM bhayasaMjJA vaLagyA vinA rahevAnI nathI. jIvatI jAgatI eka DAkaNa paNa vaLagatAM mAnavane bapore AkAzanA tArA dekhAvA mAMDe che, te jeo cAreya saMjJArUpa DAkaNanA cakkaramAM phasAyA haze tenI dazA zI thaze?
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 457 (6) kAmaguNa eTale pAMce IndriyenA 23 viSaye, parigrahavaMtane vaLagyA vinA rahetAM nathI. eTale ke parigrahane gulAma, pAMce IdrinA viSayene game tyAMthI ke game te rIte paNa meLavavAne mATe rAta divasa eka karyA vinA rahevAne nathI. (7) parigrahanA indriya rUpa ghoDAo haMmezA tene caDelA hoya che. anubhavamAM paNa Ave tevI vAta che kecAlIsa varSanI uMmara sudhI parigrahanA abhAve hADa mAMsa sUkAI gayelA, hoTha phIkA paDelA, cahero joyelA cekhA je phIke ane AMkha uMDI thaI gayelI hoya paNa kadAca tyAra pachInA divasamAM parigrahane sathavAro maLI jAya te mANasane pAcho sazakta thatAM vAra lAgatI nathI. mATe ja sUtrakAra kahe che ke, parigrahanI hAjarImAM Indriyane vega ThaMDuM paDatuM nathI. (8) paisAvALAnA gupta ke agupta zatruo ghaNuM hovAthI temanI leDyA apavAda sivAya aprazasta ja rahevA pAme che. eTale ke kRSNa-nIla ane kApita lezyAnA teo mAlika bane che, je durgatidAyaka che. ItyAdika vaibhAvika ke audayika bhAvanA mULamAM parigrahanI sattA joradAra hoya che. jenA kAraNe cakravartIe, vAsudeve ane baLadeve paNa atRpta rahyA hoya to temanAthI utaratAM puNyavaMtenI zI dazA? chevaTe kevaLI bhagavatee kahyuM keparigrahanuM pApa sAdhakane mATe doraDAnuM baMdhana che, lekhaMDanI eDI jevuM che, jemAMthI chuTI zakAtuM nathI.
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra sUma nAmakarmanA kAraNe sUkSmatvane meLavelA jIvAtmAene paNa saMjJArUpe parigraha nakArI zakAtuM nathI mATe temane paNa ATha prakAranA karmonuM baMdhana saMjJAone AbhArI che. mATe zarIranI sattAmAM nimedavartI jIvAthI laI Indra sudhIne che paNa parigrahanA mAlika che. parigrahanuM phaLa zuM? parigrahamAM mastAna banelA ane AvanArA bhava naSTa thayele jANa. ajJAnathI yukta thaI temanI jJAna dazA AcchAdita hoya che, cAre gatimAM bhramaNa kare che, punaH punaH karmonuM baMdhana kare che, bhagave che ane pharIthI kane bAMdhatAM sthAvara-traNa, paryAptA-aparyAptA, pazu-pakSIonA avatAre grahaNa kare che. parigrahamAM sukha-DuM ane dukhonI paramparA vadhAre hovAthI AvanArA bha paNa bagaDyA vinA rahetA nathI. devalekamAM paNa sukhethI rahevA detuM nathI, kema ke tenA saMskArano tyAM paNa udaya thatAM bIjA devenI vadhAre ddhisamRddhi Adine joIne ISya AdimAM deve paNa duHkhane ja anubhave che. durgatiomAM palyopama, sAgarepama sudhInI AyuSya maryAdA dukhapUrvaka pUrNa kare che. pAMce Azrave mATe Antama vaktavyatA... ( A pramANe he jabU! meha mAyAmAM phasAyelA mAna pitAnA jIvananI chellI kSaNa sudhI paNa 1-hiMsA(prANAtipAta), 2-jUTha (mRSAvAda), 3-corI (adattAdAna), 4-maithuna (abrahma)
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 459 ane 5-parigraha, A pAMce AzranuM sevana karIne kamarajane upArjana karaze. jethI teonuM cAre gatienuM paryaTana vadhavA pAme che. (1) deva durlabha manuSyAvatArane meLavyA pachI, jeo zruta cAritra rUpa dharmane sAMbhaLatA nathI ane sAMbhaLyA pachI AcaratAM nathI. arthAt zruta cAritradharmanI ArAdhanA karavAnA samaye pramAda kare che, teo pAMca prakAranA moTA pApa ( Azra) nA sevana dvArA pUrvanA puNyane samApta karI navA pApane upArjana karanArA bane che, jethI hIna puNya banelA teo narakAdi durga tiomAM anata bha sudhI rakhaDanArA banaze, kema ke hadaya maMdiramAM kAMte ArAdhanA raheze, kAMte virAdhanA raheze. yadi ArAdhanA na karI zakyA te pagale pagale, zvAse zvAsamAM virAdhanA ja bhAgyamAM rahetAM cAturgatika saMsAra tamane cheDI zakaze nahi. eTale ke legrAunDanA phUTabolanI jema saMsAranI gatirUpa zerIomAM rakhaDapaTTI karatAM karatAM herAna-parezAna thayA vinA rahevAnA nathI. (2) mithyAtvanA gADha aMdhakAramAM rahelA jIvAtmAone ghaNI ghaNI rIte samajAvavA chatAM paNa teo zuddha, pavitra, sarvathA nirdoSa mArge AvavA mATenuM samyagUjJAna sAMbhaLI zakatA nathI, tene AcaraNamAM utArI zakatA nathI. mATe pharI pharI nikAcita pApone upArjana karatAM hoya che. (3) udaramAM rahelA viSane kADhavA mATe je auSadha pItA nathI, tema bhAre kama jI pitAnA bhAva paraMparAnA pApa
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka 460 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kane Atma pradezathI khaseDavA mATe jina vacanarUpI hitakara auSadha pI zakatA nathI. (4) uparanA kAraNe bhava paraMparAne TUMkI karavI hoya te pAMce Azrane tyAga kara sarvathA anivArya che. tyAra pachI ja teo karmarajathI mukta thaIne anaMta sukhanuM dhAma, duHkhanA aNu mAtrathI paNa mukta, siddhazilA, mukti-mokSa meLavavA mATe bhAgyazALI banaze. paraMtu tenI zakyatA tyAre ja banavA pAmaze jyAre pAMce Azrane bhagADavA mATe-dezavaTo devA mATe pAMca prakAranA saMvaradharmane Azraya levAmAM Avaze. te vinA duniyAnA ekeya maMtra-taMtra ke jaMtranI zakti kAma Ave tema nathI. athavA pitAnA pApane dhavA mATe bIjA mANasane sathavAre paNa kAma Ave tema nathI. mATe samyam buddhithI upara pramANe jANIne sarvathA athavA yathAzaka, yathAparisthiti te pApanA dvAra alpAze paNa baMdha karavA ane jANIbujhIne, mazkarImAM, kutUhalamAM paNa pApanA mArge javAnuM baMdha karavuM tenAthI bIje hitAvaDa mArga nathI. - paMcama Azrava dvAra samApta na
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 461 samApti vacana samyagadarzana, jJAna ane cAritranA aThaMga abhyAsI, pAlaka ane pracAraka, mahA hiMsaka dezamAM lAkha karoDa mUka prANIone abhayadAna denArA, durAcArapUrNa khAnadAnane satya ane sadAcAra dharmanI lhANI karanArA tathA bhegalAlasuone tapodharmanI samajuti denArA, jagadvikhyAta, zAstravizArada, jainAcArya, sva. 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI (kAzIvALA) ma. sA.nA anekAneka zikhyAmAM, camakatA zukranA tArA jevA, zAsanadIpaka, vakatRtva zakti dhAraka, sAtizaya prabhAvazALI, sva. munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA ziSya, nyAyavyAkaraNa, kAvyatIrtha, dvahanapUrvaka paMnyAsapada dhAraka, cAra bhAgamAM bhagavatIsUtra sAra saMgrahanA lekhaka, nAnA moTA bIjA pustakanA racayitA, gaNivarya zrI pUrNAnaMdavijayajIe (kumAra zramaNe) potAnA matijJAnanA vikAsa mATe tathA bhava paraMparAnA vaLagelA AzravamArgonA saMskArane nAbUda karavA arthe dvAdazAMgImAM sarva prathama upAdeya, dasamA aMga tarIke prakhyAta zrI praznavyAkaraNa (AvAra) ne pitAnI yathAmatie vicita karyuM che. " zubha bhuyAt sarveSAM jIvAnAm, jovAH sarve AzravarahitA bhavantu "
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya zruta skaMdha prathama saMvara dvAra - zrI zrutadevIne namaskAra tathA pUjya gurUdevenuM smaraNa karI prazna vyAkaraNanA bIjA bhRta skaMdhanuM vivaraNa lakhavAne prayAsa karIza. dvAdazAMgImAM dasamAM aMga zrI praznavyAkaraNa (vAra) nA pAMce adhyAyamAM kamazaH pAce AzranuM vizada varNana karyA pachI krama prApta bIjA zruta skaMdhanA pAMce adhyAyamAM saMvaradharmanI vyAkhyA ApavAmAM AvI che. sudharmAsvAmIe kahyuM he jaNU! samavasaraNamAM birAjamAna thaIne paramAtmA mahAvIrasvAmI pAsethI vyavadhAna vinA sAMbhageluM saMvaratatva huM tane kahIza, je jIva mAtrane duHkhamukta karAvavAmAM pUrNa samartha che. kevaLajJAna meLavavAnI IcchAvALA pratyeka bhAgyazALIne saMvaratatvanI ArAdhanA sarvathA anivArya che, te vinA Azravane nirodha banI zakato nathI. pApanA dvAra ughADA rAkhavA te Azrava che ane baMdha karavA te saMvara che. AtmA ane paramAtmA upara zraddhA rAkhIne A baMne tatvanI talasparzI vyAkhyAone yadi hRdayaMgama karI levAmAM Ave te paNa te sAdhaka zanaiH zanaiH pitAnuM kalyANa sAdhI zake che. ahiMsA (prANAtipAta viramaNa), satya (mRSAvAda viramaNa), acaurya (adattAdAna viramaNa), brahmacarya (maithuna viramaNa), saMteSa (parigraha viramaNa), A pAMce saMvaranuM anukrame varNana karavAmAM Avaze.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 463 atyanta namrabhAve sudharmAsvAmIjI pharamAve che ke, A saMvaradharmonuM pratipAdana ane pAlana tIrthaMkara paramAtmAoe kareluM hovAthI huM paNa tadanusAra ja kahIza. ananta saMsAra anAdikALathI che, je keInathI paNa utpAgha nathI. anaMta karmo paNa anAdikALanA che. anantAnaH jIve paNa anAdikALanA che. tevI rIte saMvaradharma paNa anAdikALane che. kema ke naraka bhUmio jyAre anAdi kALanI che te mokSa mukti ane kevaLajJAna paNa anAdikALathI vidyamAna ta che. kyAreya paNa tene viccheda thaye nathI, thatuM nathI ane thaze paNa nahi. pANIthI bharelA taLAvane khAlI karavA mATe be mArga che. jyAMthI navuM pANI Ave che te mArga sarvathA baMdha karavA ane reTa-koza ke mazIna dvArA jUnuM pANI bahAra kADhI levuM, A be sivAya trIjo mArga ekeya nathI. jyAM sudhI navA pANIne mArga baMdhana thAya tyAM sudhI taLAvane khAlI karavAne prayatna saphaLa thAya tema nathI. tevI rIte jIvarUpI taLAvamAM bhavabhavAntaronA, sAgaropame pahelAnA ke keDAcheDI sAgaroame pahelAnA karelA karmo rUpI pANI bhareluM che. mATe saMvaradharmathI sauthI pahelA navA AvanArA-baMdhAtA karmone rekI levA ane tapadharmathI jUnA pApane nirjarita karavA, AnAthI bIje muktimArga nathI. saMsArarUpI kArAgRhamAMthI mukta thayelA anaMta jIvAtmAone mATe A ja mArga hatuM ane bhaviSyamAM paNa mukti meLavanArA bhAgyazALIone saMvaradharma svIkAryA vinA chuTake nathI. temAM sauthI pahelA ahiMsA nAme
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra saMvara che. arthAta pAMca saMkhyAnA saMvaramAM sauthI pahele saMvara ahiMsA nAme che. ahiMsAnuM svarUpa zuM che? () tathAvaraNaaadhUrI .... trasa ane sthAvararUpe saMsArI jIve be prakAranA che. eka sthAnathI bIjA sthAne javAvALA beIndriya, teIndriya, caturindriya ane paMcendriya jIvo trasa che. pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatikAyanA jIve sthAvara che. A baMne prakAranA paryApta, aparyApta, sUma ane bAdara prakAranA che. spaSTa ke aspaSTa caitanyazakti sampanna hovAthI saga-sukhazAntine cAhanArA che. tathA viyega - duHkha - maraNa - zekasaMtApAdine cAhanArA nathI. A kAraNe ja ahiMsAdharma sampanna munirAje te jIvene abhayadAna denArA che. tethI ahiMsAdharma trasa ane sthAvara jIvenuM kSema karanAra che. AMkhathI dekhAtA pazu-pakSIo para dayA ane ahiMsA karanArA mahAtmA buddhadeva AdinA udAharaNe vidyamAna che. paraMtu sthAvara ane vikaLendriya (2-3-4 IndrivALA) cho paNa che ja, jemAM keTalAka pratyakSa che ane keTalAka pakSa che, mATe temanI paNa hatyA na thavA pAme te mATe prANatipAta viramaNavrata svIkAryA vinA chuTake nathI. anyathA te jIva para dayA ane ahiMsA azakaya banatAM ahiMsAdevInI ArAdhanA adhurI ane vAMjhaNuM raheze. mAnasika jIvanamAM
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra = 465 sau jIvonI rakSA karavAnI bhAvanAne dayA kahevAya che ane game tevA saMjogomAM paNa pitAnA hAthathI-pagathI, balavAcAlavAthI, khAvA-pIvAthI, sUvA-uThavAthI ke besavA-ubhA rahevAthI e keya jIvanI hatyA na karavI tene ahiMsA kahevAya che. A kAraNe ja trasa ane sthAvara nuM hita karanArI ahiMsA che. taLAva-kuvA ke naLanA pANIthI snAna karanAra pANInA ane ghAtaka che. puSpamALA paheranAra vanaspati jIvane mAraka che. meTamAM besIne pharanArA vAyukAya ane trasa jInA nAzaka che. hAthe rAI pANI karIne mAla-masAlA khAnArA pRthvI, pANI-agni-vAyu vanaspati ane trasa jIvene zatru che. mATe ja sarvAgINa ahiMsAdharmanI ArAdhanA mahAvratadhArIe vinA azakya che. (2) mahuvA zrAvakadharmanA aNuvratanI apekSAthI je moTA vate che, tene mahAvrata kahevAya che. jemAM hiMsAdi pAMce pApane mana-vacana ane kAyAthI, karaNa karAvaNa ane anumodanathI paNa tyAga karavAne rahe che. mATe ahiMsAdharmanI ArAdhanA mahAvrata svarUpa che, athavA mahAvatenI mAtA ahiMsA che. mAvaDI vinA putranI prApti sarvathA azakya che, tema ahiMsAmAtAnI ArAdhanA vinA mahAvatanI rakSA, vRddhi sarvathA azakya che.
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 zrI praznavyAkaraNa sUtra (3) loga hiya savvayAi ahiMsA nAmane saMvaradhama trasa ane sthAvara yenamAM rahelA jenuM hita karAvanAra saduvrata che. mATe mahAvratadhArI munirAje ane sAdhvIjI ma. pitAnA saMvara dharma vaDe jIva mAtranuM rakSaNa karanArA che. (4) suyasAgarade siyA ahiMsAdharmane zrutasAgara dezita ( arihaMta prarUpita jainAgama dezita) kahevAne Azaya eTale ja che, ke sAdhaka jema jema A dharmanI ArAdhanA karaze, tema tema gabhIratAdi guNone vikAsa karatAM AtmadharmamAM ramaNa karanAra banavA pAme che. kemake hiMsAdi deSanI vidyamAnatAmAM gaMbhIratA, dakSatA, vinaya, viveka, mRtA, kuzaLatA, dayALutA Adi guNe kevaLa svArtha pUratA ja hoya che, ane svAthI jIvana hiMsaka che. (1) tavAMgamamagvAyA ahiMsAnI ArAdhanA dvArA bAhya ane Abhyantara tapa tathA 17 prakAranA saMyamanI ArAdhanA karavA rUpa mahAvratanI sAdhanAmAM AtmAne abhUtapUrva Ananda Avaze. Ama karatAM saMyamathI navA pApanA dvAra baMdha thaze ane ta5 jUnA pApanuM nikaMdana karAvI AtmAne nirjarAnA mArge mUkaze. pAMca Azra, pAMca indriye, cAra kaSA ane traNa daMDa, A 17 prakAre navA pAponuM upArjana thAya che. mATe mahAvratanI
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 467 ArAdhanA dvArA te pApamArgo para saMyamanI maryAdA AvatAM ja te pApi pitAnI meLe baMdha thayA vinA raheze nahi. mATe saMyamathI navA pApa rokAya che ane "tArA nirjarA " A sUtrathI karmarUpI kASThone bALI nAkhavAnuM kAma tapa karaze. mATe ja ahiMsAdharmane tapa tathA saMyamanuM maulika kAraNa mAnavAmAM AvyuM che. (6) zIkALavaravADuM.... zIlane artha svabhAva thAya che. AtmAne svabhAva kayo? kadha-vaira-virodha, hiMsA-juTha Adi AtmAnAM svAbhAvika guNa nathI, paraMtu vaibhAvika eTale kRSNAdika legyAnA mAdhyamathI parizramapUrvaka AmaMtrita paryAye (guNa) che. jyAre cittanI samAdhi-vinaya viveka Adi guNe svAbhAvika, sAhajika eTalA mATe che ke, tenI prApti mATe AtmAne kaMI paNa parizrama karavuM paDatuM nathI. "varSe nidhana : ghare ghara mAva:" gItA vacananuM tAtparya eTaluM ja che ke, ahiMsA-saMyama-ane tapadharmarUpa svadharma eTale AtmAnA sAhajika guNemAM maravuM paNa sAruM che. paNa jIbhanI lAlasAe para jInI hatyAthI ja prApta thatA mAMsanuM bhejana, zarAba. pAna, parastrIgamana vagere paradharma hovAthI temAM maravuM te AtmAne mATe bhayaMkara che. A kAraNe ja devAdhideva-mahAvIra svAmI prabhue kahyuM ke, ahiMsAdharmanI ArAdhanAmAM ja jIvAtmAne sadguNonI prApti thAya che.
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (7) saragavavAr... jIvananA aNu aNumAM ahiMsAdharmanI ArAdhanA vinA satya (mRSAvAdane tyAga) ane Arjava eTale hRdayanI kaThoratA, karkazatA ane mAyA prapaMcAdine tyAga kaI kALe paNa zakya nathI. athavA satya ane saraLatAnA AdhAre ja saMvaradharmanI ArAdhanA thAya che. ApaNe anubhava paNa kahe che, durguNenA tyAga vinA kheMcI tANIne lAvelA guNothI mAyArUpa svArthanI sAdhanA thaze. paraMtu AtmAnI sAdhanA kyAreya nahi thAya. A kAraNe ja ahiMsAdharmanI ArAdhanA thatAM AtmAnA kilaSTa-pApamaya pariNAmono nAza thaze ane saddaguNenI sulabhatA ane tenI sthiratA thavA pAmaze. (8) narasiriyamardevA vivagADuM." | game te anapaDha mANasa paNa janma-jarA-maraNazeka-viyega AdinA duHkhothI pUrNa cAturgatika saMsArane aMta (nAza) karI kevaLajJAna-mukti-mekSanI ja jhaMkhanA karate hoya che, paraMtu samyagujJAnanA abhAvamAM samyaphacAritranI prApti atyaMta durlabhatama hovAthI mekSanI jhaMkhanA sa-phaLIbhUta banavA pAmatI nathI. viparIta jJAna(ajJAna)nA kAraNe keTalAka ja bhautikavAdanI pUrNa prApti jyAM thAya che, tevA devalekane ja mokSa mAnIne beThA che. paraMtu temane te khyAla nathI hota ke bhautika sukhe game teTalA maLyA hoya te paNa te nazvara hovAthI ja lIne juo narartho vizA' A nyAye punaH saMsAranI 84 lAkhanI zerIomAM rakhaDapaTTI je
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 469 bhAgyamAM lakhAyelI hoya che. jyAre AdhyAtmika sukha sadaiva zAzvata hovAthI tene aMta kyAreya thavAne nathI. hiMsA Adi kAryothI bIjA cha sAthe vera baMdhAyA vinA ane dAna-puNyathI bIjAo sAthe mitratA baMdhAyA vinA rahetI nathI. tathA A paNa eka tathya che ke-rAga ke dveSathI je jI sAthe baMdhAyA hoIe tyAre temanAthI mukta thayA vinA AdhyAtmika jIvanI prApti azakya hovAthI ahiMsAdharmanI pUrNa ArAdhanAnI zakyatA banI zakavAnI nathI. AvI sthitimAM jaina zAsana pharamAve che ke, "ahiMsArUpa saMvaradharmanI ArAdhanAnA baLe ja mAnavamAtra ke jIvamAtra narakagati, tiryaMcagati, manuSyagati ane devagatirUpa saMsArane aMta karavA samartha banavA pAme che." (1) saravALAnA... laukika ane le kettararUpe yegIo be prakAranA hoya che. pahelAmAM mithyAtvI ane samyaktvanA be bheda che. mithyAtvI yegI pite AtmajJAna vinAnA hovAthI te vidyAvaMta hAI zake paNa jJAnavaMta hotA nathI. jyAre samyakatvI yegIo chadmastha hovAthI teo jJAnAvaraNIyAdi karmothI AvRtta hovAthI saMsAravatI javAnA karmo, tenuM baMdhana ane mecananuM jJAna samyaphaprakAre karI zakatA nathI. A kAraNe muktinuM satyasvarUpa ane tenI prAptinuM mULa kAraNa teo jANI zakatA nathI. jyAre kettara bhegIone chAbrAsthika ghAtakarmone samULa nAza thayela hovAthI temane AtmA sphaTika je
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 % zrI praznavyAkaraNa sUtra nirmaLa hoya che. mATe jIvamAtranI gatie, A gatie temanA karmone yathArtharUpe jANI zake che. tethI atyAra sudhInA bhUtakALamAM jeTalA jinezvaro thayA che ane bhAvikALamAM thaze te badhAya saMvaradharmane ja upadeza Ape che, Ape che ane Apaze. kema ke te vinA koIpaNa jIva saMsAranI yAtrAne TUMkAvI zakta nathI. mATe te dharma sarvathA, sarvadA grAhya che. eka ja cinagArI jema hajAro maNa kASTone bhasmIbhUta karI zake che, tema ahiMsA nAmane saMvaradhama hajAro bhavenA karmone vinAza kare che, bhavonI paramparAne nAbUda kare che, seMkaDohajAre prakAranA duHkhane nAza kare che ane teTalA pramANamAM vadhAre sukha-zAMti ane svasthatA Ape che. mana-vacana ane kAyAnA kAyara mANase, jemanA dila ane dimAga mithyAjJAnathI pUrNa che, maDadAla mananA che, saMsAranI mehamAyAnA nazAmAM bebhAna banelA che, pUrvagrahanA kAraNe samya vicAraNA jemanI samApta thaI gaI che athavA kugurUonA sahavAsathI hiMsA-jUTha AdinA pApomAM gaLADuba thayelA che tevA mUrdAdila mAnave ahiMsAdharmanI vyAkhyA paNa samajI zakatA nathI. te tene AcaraNamAM lAvavAnI vAta ja kyAM rahI ? tenAthI viparIta AtmAo, je sadavicAra ane sadbuddhimAM ramatA hoya tevA jIndAdilavALA ja ahiMsAnI ArAdhanA karI zake che. mekSane denAra ahiMsA che. chevaTe svarga paNa Ape che. A pramANe bhagavAna mahAvIra svAmIe ahiMsAdine saMvara kahyAM che.
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 471 pAMce saMvaramAM pahelI ahiMsA kahevAmAM AvI che, je deva ane manuSyane mATe dIpa samAna che. dvIpa ane dIpa zabdone prAkRtamAM "dIva" zabda bane che. samudranI vacce pANInI sapATIthI je jamIna uMcI hoya te dIpa kahevAya che. bharadariye nAnA-moTA vahANe tUTI javAthI tenA musApharone eka bAju jaLasamAdhine bhaya, bIjI tarapha moTA magara macho ane mAchalAone bhaya, trIjI tarapha samudranA meTA taraMgothI zarIranA gAtra bhAMgavAne bhaya hovAthI atyanta eTale cAre taraphathI dIna-duHkhI ane hatAza banelA mAnavene jema dviIpa Azraya Ape che, tevI rIte saMsArasAgaramAM adhavacce phasAyelA, hajAro prakAranA Adhi-vyAdhi-zeka-saMtApa ane viyega Adi dhApadethI page page pIDIta thayelA, ghaDIkamAM svajanene saMyega, ghaDImAM viye.garUpa zraddhanA taraMgothI behAla banelA mAnavene mATe ahiMsA bhagavatInI ArAdhanA ja kAmiyAba nIvaDe che, mATe tene dvIpanI upamA ApavAmAM AvI che. tathA bhayaMkara andhakArane laI jemanI AMkha kAma karatI nathI temane yadi dIpane prakAza maLI Ave te te padArthane joI zake che. tevI rIte hepAdeyamAM vivekahIna banelA mAnane mATe ahiMsA dIpanI garaja sAre che. kemake jIvanamAM jema jema tenI ArAdhanA thatI jAya che tema tema jJAnAvaraNayAdi karmone mahAtvakAra paNa vilIna thatuM jAya che. pariNAme ativizuddha matijJAna eTale saddabuddhinA vaibhavathI AtmA prakAzamAna thatAM ajJAnarUpI andhakAra TakI zakate nathI.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 2 zrI praznavyAkaraNa sUtra mAnavanA jIvanamAM ghaNIvAra na kapelI ApattionA pahADe cArebAjuthI tevI rIte Ave che jenAthI saMsArane e keya mAnava ke aDhaLaka saMpatti paNa temane rakSaNa ApI zakatI nathI. te samaye manasA-vacasA ane kAyAthI ahiMsAdharmanI sAdhanA ja tenuM rakSaNa karavA samartha bane che. mATe ja tenuM zaraNa svIkAranAra mANasane deva-dAnava, asura, bhUta, preta, vantarAdine tathA hiMsaka prANIone paNa bhaya rahe nathI. saMsAranA phalezethI kaMTALI gayelA mANasane Aje, kAle, ke parama dahADe paNa ahiMsA dharmane Azraya lIdhA vinA cAle tema nathI. ahiMsAnA abhAvamAM bhADutI rUpe prApta karelA guNa paNa kadAca tenA sAdhakane hAtha tALI ApI uMdhe mArge caDAvI zake che. kema ke hiMsaka mAnavanA guNa vijaLInA camakArA jevA azAzvata hoya che, jayAre ahiMsaka mANasa svayaM saddaguNone bhaMDAra ja che. - have sUtrakAra pitAnI paddhati pramANe ahiMsAnA paryA ne batAve che. tenuM tAtparya eTaluM ja che ke ahiMsAtatvanA jijJAsuonI jijJAsA, tathA jJAnecchanI jJAnecchAne pUrNa karavA mATe ja paryAnuM jJAna paryApta che. ahi 60nI saMkhyAmAM paryAya batAvyA che, je prakArAntare ahiMsA zabdane ja puSTa karanArA che. athavA zAbdika ke Atmika jJAna meLavavAne mATe paryAnuM jJAna Avazyaka che, tene kramazaH jANavAne prayAsa karIe,
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prazvavyAkaraNa sUtra * 473 (1) nirvANa -nirvANa eTale mokSa-mukti, atyAra sudhI kArAvAsa(jela)mAM rahele mANasa pitAnI avadhi pUrNa thayA pachI jyAre tyAMthI chUTe che tyAre ApaNe kahIe chIe ke jelamAMthI tenI mukti thaI" Aja pramANe anAdikALathI karmarAjAnI beDImAM jakaDAyelA jIvAtmAo saMsArarUpI jelamAM phasAI rahyAM che. tenAthI mukta thavAne mATe prayatna kare che, paraMtu samagajJAnanA abhAvamAM tenA badhAya prayatna kAragata nIvaDatA nathI. paraMtu pratyeka bhavamAM athaDAte jIva jyAre samyagadarzananA prakAzamAM pitAnA AtmAne barAbara oLakhI le che, tyAra pachI samyaga jJAnanA prakAzamAM je je prayatna karaze te badhAya muktinuM kAraNa banavA pAmaze. badhAya prayatnomAM ahiMsAnI ArAdhanA ja saphaLa-saraLa ane nija prayatna hovAthI je kaI bhAgyazALI pitAnI zakti ane paristhiti pramANe jeTalA aMzamAM ahiMsAdharmane oLakhaze, ArAdhaze tema tema muktinI maMjhila tarapha tenI AgekUca vadhatI jaze ane eka divasa muktivAsI banIne "name siddhANaM' padane bhaktA banaze mATe nirvANa pAmavAnuM maulika kAraNa ahiMsAdharmanI ArAdhanA che. (2) nivRti-nivRti eTale svAdhya. svajana-zAna tiSThatIti thatatha mAva sAdag"..." ahi "sva" ne artha zarIra nahi paNa AtmA che. temAM ramaNa karavuM te ravastha che. tene bhAvaarthamAM pratyakSa lagADavAthI svAcya zabda bane che. sArAMza ke AtmAmAM dhairya prApta karavuM, karyuM hoya te
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra TakAvavuM, TakAvyuM hoya te prati samaye tene vadhAravuM. paraMtu prazna e thAya che ke, AvuM svAcya prApta zAthI thaze ? javAbamAM jaNAvavAnuM ke atyAra sudhI ApaNo AtmA asvastha hate. eTale ke bAhAtmA banIne paugalika padA rthomAM arthAt karmothI upArjita karelI mAyAmAM sthira thayelA rahevAthI pitAnuM svAthya meLavI zakavA samartha banI zako nathI, paraMtu jyAre ahiMsAnI ArAdhanA karatAM karatAM ata. rAtmA bane che tyAre tenuM lakSya paramAtmA banavA pratye hovAthI dhIme dhIme svasthatA vadhatAM eka divasa e paNa AvI jaze tyAre ahiMsAnI pUrNa ArAdhanA karavA mATe samartha banele AtmA pitAnuM svAthya pUrNa rUpe prApta karaze. (3) samAdhi -Ano artha TIkAkAre samatA karyo che. vaikArika, vaibhAvika, audayika ane tAmasika jIva pratye jyAre paNa ApaNuM AtmAmAM samatAbhAva Ave te samajavuM ke AdhyAtmika zreNimAM ApaNe AgaLa vadhI rahyAM chIe. AvA bhAvane utpanna karavA mATe jaina zAsane cAra bhAvanAmAM upekSAbhAvane samAveza eTalA mATe ja karyo che ke pitAnA mitre, putra, patnIo pratye je samatA sadhAya che temAM vairAgyanI nahi paNa mehanI mAyA kAma karI rahI hoya che. jyAre zatruo, gALo bhAMDanArA, kAmIo ane krodhIo pratye samatAbhAva keLavavAmAM nAma-sthApanA ane dravya adhyAtma kAme nathI AvatuM, paNa bhAvaadhyAtmanI ja AvazyakatA rahelI che. AvI paristhitine prApta karavAmAM ahiMsAnI
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 475 ArAdhanA anivArya che. mATe samAdhine ahiMsAne paryAya kahevAmAM AvyuM che. eTale ke ahiMsaka mANasa ja samAdhi sampanna hoya che. paramadayALu paramAtmA pAse "samarat voDrAma ra" samAdhinI yAcanA aupacArika che. jyAre tAtvika daSTie ahiMsaka banyA vinA samAdhi prApta thatI nathI. (4) zAnti -sAkSara ke nirakSara, gRhastha ke muni, strI ke purUSa sau koI zAnti meLavavAne mATe ja prayatna karatAM hoya che. paraMtu ApaNe anubhava kahe che ke kareDAdhipati ke abAdhipatioe tathA sattAdhArIoe paNa zAti meLavI nathI, paNa eka bIjAnI sAthe duzmanInA dAvapeca ramatAM beDAla maryA che. yuvAvasthAnA madA paNa bhegavilAsanA kIDA banIne rIbAtA maryA che. paMDitAInA vidyAdhe kenI racanA karatAM ane dharmavAdanI uMdhI vetaraNamAM saMsArane rAga-dveSanI bakSIsa ApI mAnavatAne droha karatAM yamarAjanA atithi banyA che. upara pramANenI bhautikavAdanI sevanAupAsanAmAM Aja sudhI keIe paNa zAnti meLavI nathI. erakanDIzanamAM besIne tathA AIsakrIma, keDrIMka veTara tathA magajane tuSTapuSTa rAkhavA badAma, pistA, aMjIra, kAju tathA miSTAnnone khAnArAo paNa pitAnA mastiSkamAM zakti meLavI. zakyA nathI. AvI paristhitimAM jaina zAsana kahe che, bhautikavAda, padugalikavAda svayaM vijaLInA camakArAnI jema azAzvata hovAthI tenA sevanamAMthI cirazAnti zI rIte meLavI zakAze? mATe ahiMsAnI sAdhanA ja mana-vacana ane kAyAmAM zAntinuM
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sarjana karaze. paradrohI AtmA bhayagrasta hoya che, zAnta hetuM nathI. "o garato mA" hiMsakajIvana paradrohI banyA vinA rahetuM nathI. mATe ahiMsA bhagavatInI upAsanA ja zreyaskara che. (5) kIrti-munirAjenI tathA sAdhvIjI mahArAjanI sevAmAM eka paiso paNa na kharcanArA keTalAka bhAgyazALIo phegaTanI kIti meLavavAne mATe muMbaI samAcAra AdimAM pheTAo chapAvavAne mATe hajAro rUpIAonA ceka phADI nAkhanArA hoya che, te paNa teo vastupALa, tejapALa, anupamAdevI, jagaDUzAha, bhAmAzAhanI mAphaka cirasthAyinI kIti meLavI zakyA nathI, paraMtu lAkhe mANasanI majAkanuM kAraNa bane che. jyAre ahiMsAnI ArAdhanA karanArAo bhAvadayALu banelA hevAthI guptadAna vaDe pitAnA svAmIbhAI, jAtabhAI Adine saddhara kare che, tyAre temanI kIrti pitAnI meLe dezanA khUNe khUNe phelAI gaI hoya che ane gAmaDAMnI baheno paNa pitAnA rAsaDAomAM temanI kIrtinI gAthAo gAtI hoya che. (6) kAntiH -hiMsaka, jUThA, cera, badamAza mANasa kyAreya prasannatAne anubhava karI zakatA nathI. hAsyazIlatA (Laughing Life) temanA bhAgyamAMthI rIsAmaNuM karIne bhAgI jAya che ane dinazIlatA (Crying Life) maraNa pathArI sudhI paNa sAthIdAra bane che. mATe ja jaina sUtrakAroe kahyuM ke, jIvanamAM prasannatA meLavavI hoya, jIvana bharyA bhAdaravA
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pramathyAkaraNa sUtra # 477 jevuM rAkhavuM hoya to sauthI prathama ahiMsaka banavA mATe ja prayatna karaje. kemake teo keInI hatyAmAM bhAga letA nathI, jUTha belatA nathI, cerI karatA nathI, parastrIne phosalAvatA nathI, gappIbAja banatA nathI ane keIna drohamAM ubhA rahetA nathI. mATe ja temanA jIvanamAM kAnti-prasannatA spaSTa dekhAze. (7) rati -rati eTale AnaMda, mana-vacana-kAyA ane kuTumbamAM sukha-samRddhipUrvaka AnaMdanI prApti thAya te mATe pratyeka dharma pratyeka InsAna paramAtmAne prArthanA karate ja hoya che paraMtu te kene kene phaLIbhUta thaI tenA AMkaDA nakArAtmaka javAba Ape che. AvI sthitimAM samajavuM joIe ke Izvara ane ahiMsAdharma baMne jUdA jUdA to che. ahiMsAmaya mAnava jyAre Izvarane bhajate-stavate ke pUjate hoya tyAre tenA caherAmAM, manamAM ane AtmAmAM sAtvika AnandanI lahera upasI AvyA vinA rahetI nathI. jyAre hiMsaka mANasanA jIvanamAM tAmasika, banAvaTI ane bIjAone dekhADavA pUrato ja Ananda Ave che, jenA kAraNe mAnava pote ja potAnI mAnavatAnI kura mazkarI karanAro banI jAya che. Izvara pUrNa ahiMsaka hovAthI temanA bhaktone paNa ahiMsaka banyA vinA bIjo mArga nathI. te vinA temanI bhakti phaLadAyinI zI rIte banaze ? tAmasika AnandanA antastalamAM mArakatva, ghAtakatva, hiMsakatva, tADakava, nindaka Adi meharAjAnA subhaTonuM rAjya nakArI zakAtuM nathI. jyAre sAtvika AnandamAM saMsAranI pratyeka jAtinAM ane
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 zrI praznavyAkaraNa sUtra dharmonA pratyeka mAnava sAthe maitrIbhAva, pramedabhAva, kAruNyabhAva ane upekSAbhAva vartato hoya che. A kAraNe ja jaina zAsane pharamAvyuM che ke antarAmAne tevA prakArane Ananda meLavavA mATe jenI ahiMsAnI bALapathI bhaNavAnI raheze. (8) virati -viparIta arthamAM viupasarga pUrvaka ramaNa karavAnA arthamAM "rama" dhAtuthI virati zabda banya che. anAdikALathI meha ane mithyAtvanA saMskArene laI jIvamAtra hiMsAdi pApamAM ramaNa karI rahyo che. temAM ja tene kAgaLane phUla je banAvaTI Ananda maLI rahyo che. pariNAme saMsAranI yAtrAne TUMkAvI zakyo nathI ane duHkhanA DuMgarAothI bacI zakavA samartha paNa banyuM nathI. tema chatAM dareka bhava eka samAna ane eka ja vicAranA maLatA nathI. mATe kaIka bhavamAM A jIvane vicAra udbhavaze ke "sukhanA sAdhane ghaNuM bhegA karyA paNa sukhane meLavI zakyo nathI ane duHkha ghaTayuM nathI." sAthe sAthe buddhi ane sadvivekanuM mizraNa kadAca thaI jAya te jarUra tenI samajamAM Avaze ke mArA pitAnA pApane laIne ja huM dukhI chuM, mArA aparAdhe, bhUle ja mane mAra khavarAvI rahyAM che, to jIvanamAM paDelA ke vadhArelA pAMce pApanA saMskArane ja choDI dauM te?" AvI vicAradhArAne ja jaina zAsane virati kahI che. eTale ke pApanA dvAra baMdha karavA te virati che. pAMce pApamAMthI sauthI moTuM pApa hiMsA che. tethI tene tyAga mATe kamara bAMdhIne te taiyAra thaze. A kAraNe ja ahiMsAnA paryAmAM virati sArthaka che.
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prazrakhyAkaraNa sUtra che 479 (9) mRtAMga uttama svAdhyAya, saMtasamAgama, munirAjene sahavAsa ane vyAkhyAna zravaNathI samajJAna (zruta) meLavela bhAgyazALI jarUra vicAraze ke, je muni bhagavaMtane huM trikALa vandanA karuM chuM, teozrI je kaMI kahetA haze te mArA mATe yathArya che. tethI tene svIkAra karavo, e ja mAro dharma che. A rIte ahiMsAdharmanI ArAdhanAmAM zrutajJAna-zAstrI jJAna ja aMga eTale kAraNa che. tethI kRtAMga paNa ahiMsA bhagavatIne paryAya bane che, je satyArtha che. (10) tRti -ahiMsAne paryAyavAcaka tRmi zabda kahevAne Azaya eTale ja che, ke saMsAranA viSacakramAM meha-mAyA ane svArthanA kAraNe ApaNI phaIbA ke mAvaDI paNa ApaNAthI tRpti meLave, teTale sAva TUke artha levAne ke tenI khuzI manAvavAnI utAvaLa karavA karatAM, saMsAramAM paribhramaNa karatAM sarvathA azaraNa, anAtha, ane niHsahAya ekendriyAdI jIvasRSTi tathA paMcendriya mAnavasRSTimAM rahelA ane ApaNuM pratye ahitabhAva rAkhanArA mAnave paNa ApaNane joIne arthAt ApaNA hAthamAM rahelA zasAdine joIne paNa dhruje nahi, Dare nahi ane bhayamukata banI jAya, tevA prakArane ahiMsAsaMvaradharma jyAre prApta thaze athavA te che ApaNuM bhAvadayALu, kSamApradhAna, samatAmaya jIvana joIne purNa tRpta thaze tene tRpti kahevAya che. matalaba ke che ahiMsaka mANasa ja tRpti meLavI zake che ane bIjAone - paNa tRptinuM dAna ApI zake che. . .
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (11) dayA - dayAne ahiMsAne paryAya kahevAthI ja samajAya che ke, dayA Antarika che ane ahiMsA zArIrika che. dayA dharma che ane ahiMsA kiyA che. jIvanamAM dayA heya ane ahiMsA na hoya. jemake dukAnanI sAme eka mANasane ekasIDanTa naDe che ane taraphaDe che, tene joIne manamAM dayA Ave che ane dukAna parathI ubhA thaI tene hospITala laI javAne vicAra Ave, te dayAdevIne AbhArI che. paraMtu jayAre khabara paDe ke A mANasa DheDha che, camAra che, tyAre te dayA-dharma para jAti ane kuLanA madane paDade paDatA ja teno sparza ke meTaranI sagavaDa karavA mATe taiyArI na hoya te ahiMsAdharmanI rakSA zI rIte thaze? matalaba ke ahiMsA vinA dayA vAMjhaNuM ja rahevA pAmaze. dIna-duHkhIonA uddhAra mATe phaMDa phALAmAM pAMca hajAra lakhAvyA te ahiMsA che. jayAre bIjI tarapha vyAja vaTAvanA rejagAranA pApe 2-4 garIbanA jhuMpaDAo lIlAma karAvyA ane tenA bALabaccAone gharagharanA bhIkhArI banAvyA, AvI sthitImAM dayAdevI kheDakhApaNavALI vikalAMga banI jaze, tathA dayA vinAnI ahiMsA paNa vicArakene mATe mazkarI, Dhega svArtha sAdhavA pUratI siddha thaze. dayA paNa nathI ane ahiMsA paNa nathI te trIjo bhAge jANe ane te baMnenI vidyamAnatA vratadhArI sivAya bIje kayAMya rahevA pAmatI nathI. (12) vimukita-jaina zAsanamAM SaTrasthAnaka hAnivRddhine laIne saMyamanA asaMkhyAta sthAne mAnya che. ahiMsA paNa
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 481 saMyama hovAthI tene paNa teTalA ja sthAnaka hoya te svAbhAvika che. jethI eka paisAthI laIne keInAmAM 10-2050-99 paisA jeTalI ane chevaTe pUrNa ahiMsA eTale zata prati zata paNa hoI zake che, jema ke eka mANase kevaLa kutarAone roTalA ane kabutarone dANA nAkhavA jeTalI ja ahiMsAnI maryAdA svIkArelI hovAthI jIvatA mAnavane, peTanA bhukhyA mAnavane, pitAnA jAtabhAI ke svAmIbhAIne pAMca paisA paNa ApI zakatuM nathI. bInadosta thaI rekarDa rekaDI manAI karaze ane avasara AvyuM be sarasvatI (gALa) paNa saMbhaLAvI deze. jayAre dravya ane bhAva dayALu mANasanA manamAM khAtA pItA-uThatA besatAM chevaTe nidrAmAM paNa eka ja vicAra thAya che ke carAcara saMsArane, keIpaNa pazune, pakSIne ke aparAdhI mANasane paNa baMdha ke vadhasthAne javA daIza nahIM. kadAca gaye hoya te mArI zrImaMtAInI paravA karyA vinA te jIvone baMdhanamAMthI, kArAvAsamAMthI ke vadhasthAnethI (kasAI khAnethI) cheDAvIne pachI ja ArAma karIza. jayAre trIjo bhAgyazALI kabUtara, kUtarA, dInaduHkhI mAnavajAtane bacAvavA mATe prayatnazIla banaze. ane jeTalA aMzamAM banaze teTalA pramANamAM garIbone belI banaze. anAtha bAluDAone dattaka laIne temane jIvatadAna Apaze. regiSTone mATe auSadhadAnamAM lAkha rUpIA kharcaze. chevaTe mu ene ke sAdhvIjI mahArAjene jJAna devA mATe ane saMyamamAM sthira karavA mATe pitAnAthI banaze teTaluM karI ja chuTaze. mATe kUtarA,
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra kabUtaranI ahiMsA karatAM vimukita eTale " bALa sa varanepo thayA nA vivita:"thI utpanna thanArI ahiMsA ghaNA prakAre uMcI che. ' (13) kSAnti:--jaina zAsanamAM dayAnA ATha bheda kahyAM che. temAMthI dravya ane bhAvadayAnI vAta karIe te bIjA janA hitane vicAra karavo te dravyadayA che. jyAre pitAnA AtmAne adhaHpatanamAMthI bacAva tathA pratisamaya AtmAne vikAsa thAya tevA vicAre karavA te bhAvadayAne AbhArI che. pahelI dayAnA mAlike ghaNuM maLI Avaze, jyAre baMne prakAranI dravya tathA bhAvadayAnI ArAdhanA karanArAo AMgaLInA Terave gaNAya teTalA ja bhAgyazALIo maLaze dravyadayAne bhAvadayA sAthe saMbaMdha hoya che ke nathI paNa hete, jyAre bhAvadayAnA mAlikane dravyadayA nakArI zakAtI nathI. anAdi kALathI mAro AtmA anaMta bhAmAM dukhenI paraMparA bhegavI rahyo che te temAMthI mAro chuTakAro kevI rIte thAya? kodha kaSAya ane viSayavAsanAnA bhAve mArAthI kevI rIte vidAya le? AvA prakAranI ahiMsAnA mULamAM kSati-kSamAnI hAjarI paNa Avazyaka manAya che kemake kSattine artha ja Atmadamana thAya che. mATe zAstrakAroe kahyuM ke, kSAntikSamA-titikSAdharma badhIya dayAnuM mULa zrota hevAthI AtmAnuM zamana, indriyanuM damana, mananuM mAraNa, kaSAyabhAvenA veganuM hanana sulabha raheze. savAre tAvo" A mULa maMtra jaina zAsananuM che.
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 483 (14) samyaktvArAdhanA -samyaktvanI zuddha ArAdhanAnA mULamAM ahiMsAdharma rahelo hoya che. te A pramANeH yathA pravRtti, apUrva ane anivRtta kAraNe vaDe sabhyadarzananI prApti jIvAtmAne thAya che. te samaye AtmAmAM abhUtapUrva prakAza AvatAM ja tenI pAse je kaMI jJAna hatuM te samyajJAnamAM pariNuta thaI jAya che ane jJAnanuM phaLa cAritra che, jenI ArAdhanA ahiMsA vinA zakya nathI. ArAdhanA mATe svIkArele ahiMsAdharma yadi aticArenI maryAdAone na ullaghe te sUkA vastra para lAgelI dhULanI jema tenuM zuddhikaraNa sulabha bane che. anyathA aticArenuM "micchAmi dukkaDama ' na devAyuM te DhagalAbaMdha lAgelA aticAro kadAca anAcAramAM praveza karI zake che ane bhUlecUke eka vAra A jIva pramAdAdinA kAraNe anAcAramAM gaye te tenI paNa mAyA baMdhAze. je kadAca anaMtAnubaMdhI kaSAyenuM paNa kAraNa banatAM prApta thayeluM samyagdarzana vidAya letA vAra karaze nahi. mATe jeTalI maryAdAmAM vrata lIdhA hoya tene pramAda vinA zraddhApUrvaka pALavA, jethI samyadhIne AMcako lAgaze nahi, mATe ahiMsA ja samyaktvanI ArAdhanA che. zrAvaka-zrAvikAone paNa pratikramaNa karavAnuM pharajIyAta vidhAna eTalA mATe ja che ke, jethI pramAda vaza lAgelA aticAronI mAphI mAgI levAnI zakyatA rahe. (15) mahatI - jaina dharmanI ArAdhanA mATe karAtAM siddhacakrAdi mahApUjana, zAMtisnAtre, sAmAyika, pauSadhe,
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 * zrI praznavyAkaraNa sUtra mALAo temaja pratikamaNAdi anuSThAnanI ArAdhanA karavAne Azaya kevaLa eka ja che ke, anAdikALathI vaLagelA prANItipAtAdi pApane sarvathA kSaya thAya athavA maryAdAmAM Ave, jethI ahiMsAdharma phale phUle, zAstra vacana paNa che ke g fa, gNa vAM nirR fkAvahiM savaeNhiM pANAtivAya viramaNa mavasesA tassa rakkhaThA / / ' atha-sarve tIrthakaree prANAtipAta viramaNa nAmanuM eka ja vrata upadeDyuM che. bAkIne je vrata che te kevaLa tenI rakSA mATe che. A kAraNe ja sarvatra vizvAsa karAvanArI bhagavatI ahiMsA sarve dharmomAM sarvazreSTha ane advitIya che. mATe ja tene maDatI kahevAmAM Ave che. (16) bodhI -anAdikALathI bhramaNa karatAM jIvane manuSyabhava paNa anaMtIvAra prApta thayA che. jemAM kaIne kaI dharma-deva ane gurUne svIkAra paNa karyo haze! pachI cAhe te mAMsAhAra, zarAbapAna, parastrI ke vezyAgamana ke manasvIrUpe haravA pharavAne dharma hoya ke gaMgA-jamunA-sarasvatI ke bIjA kaI hada taLAvanA pANImAM DubakI mAravAne heya, gaLAmAM brahmA-viSNu-mahezanI janeI paheravAne heya, veda vedAMtanA abhyAsa pachI paNa hiMsA-zikAra-maithuna ke pari. grahane hoya, gAyamAM 33 karoDa devene avatAra mAnyA pachI paNa gomAMsanuM bhajana karavAnuM hoya, athavA potAnI priyAene svAnukULa banAvavA mATe nRtya karanArA deva hoya,
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 485 te upadeza karanArA gurU hoya. upara pramANe pratyeka bhavamAM, pratyeka jIvAtmAe dharmadeva tathA gurUne svIkArelA ane AcarelA hovA chatAM paNa hajI sudhI jIvenuM paribhramaNa maTayuM nathI. vaira-virodha-kaSAyenI mAtrA ochI thaI nathI. Ama thavAnuM kAraNa tapAsIe te cakkasa jaNAI Avaze ke ahiMsA zabdanI ADamAM pApa, prapaMca, vyabhicAra Adi duSkRtyanuM ja sevana thayuM che. paraMtu zuddhabhAve pApa dvArane baMdha karAvanArI ahiMsAnI prApti thaI nathI. te vinA viSaya kaSAyo zAnta paDyA nathI. mATe AtmAnA pradeze para pApanA poTalAonI saMkhyA vadhatI gaI, AtmA vajanadAra banate gaye, pariNAme Atmadarzana, samyaktva, samyagadarzananI prAptithI hajAro mAIla dUra rahyo. AvI sthitimAM je jIva pitAnA svarUpane ja oLakhI zakatuM nathI te puNya ane pApanA mULIyA zI rIte oLakhaze? mATe ja sUtrakAre kahyuM ke, jIvanamAM AcaraNa karAtI nirarthaka-sAva nirarthaka jIvahiMsAne sadaMtara baMdha karyA vinA ane sArthaka eTale sarvathA anivArya hiMsAne paNa maryAdita-saMyamita karyA vinA dhArmikatA prApta thatI nathI, tethI AtmAne mULa dharma ahiMsA che. tene jIvanamAM utAryA pachI ja bedhI eTale samyaktvanI prApti sulabha banaze. (17) buddhi vAda-vivAda tarka vitarkathI bIjA jIvone parAsta karavA mATe vaparAtI buddhimAM vitaDAvAdane praveza thatAM mAnavanI zaktio sAmevALAne duHkhI banAvavAmAM
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ 486 * zrI praznavyAkaraNa sUtra sarvatra vaira-virodhanI bhAvanAne bhaDakAvavAmAM, bIjA pakSane apamAnita karavAmAM, kAme lAgaze. pariNAme sva ane pArane mATe te mAnava, mAnava tarIke rahetuM nathI. mATe kahevAyuM che ke, cAhe te 72 kaLAone jANa hoya, paNa "dharma kaLAthI sarvathA anabhijJa mANasa zAstrone jJAtA haze paMDita haze te paNa apaMDita che." ahiM dharma eTale ahiMsA dharma levAnuM che. kema ke ahiMsaka mANasa ja bIjAnA duHkhane jANaze tathA yathAzakya tene duHkhanuM nivAraNa karavAmAM pitAnI buddhine upaga karaze. potAne mAnasika jIvanamAM rAga dveSane paNa sthAna na ApavuM te ahiMsA che. AvuM jIvana svAthI mAnavanA bhAgyamAM hetuM nathI. kema ke tene vitaMDAvAdamAM rasa che. tethI rAga-dveSane karyA vinA, vadhAryA vinA ane temAM otapreta thayA vinA bIje kyAMya tene Ananda AvatuM nathI. mATe ja temanI buddhimAM saraLatA hotI nathI. jyAre ahiMsaka mANasanI buddhimAM mAraka tatva hetuM nathI. (18) kRti -ahiMsAmaya jIvana banyA vinA cittanuM cAMcalya maTatuM nathI. mATe ja tevA javemAM vairyane abhAva hovAthI vIratA, Atmika bahAdurI eTale bIjAnA aparAdhane mApha karavAnI zakti vizeSa temanAmAM hotI nathI. kema ke Atmika guNe pagalika padArthothI utpanna nathI thatAM paNa saMvaradharmanI ArAdhanA jema jema vadhe che, tema tema eka pachI eka te guNe AvatA jAya che, vikasita thatA jAya che. pariNAme jIvana ahiMsaka dizAmAM AgaLa vadhatuM jAya che.
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 487 sAthe sAthe cittamAM, buddhimAM ane AtmAmAM daDhatA paNa vadhe che, je AdaraNIya guNa che. ' (19) samRddhi:-pagalika padArthonA bemada bhegavilAsa dvArA bakSIsamAM maLelA duHkha, roga, saMtApa ane ArtadhyAnamaya banelA jIvanamAM AnaMdanI lahera prApta karAvanArane samRddhi kahevAya che, je kSaNavinAzinI ane cirasthAyinIrUpe be prakAranI che. hiMsaka, durAcArI ane tAmasika banelA duryodhana, rAvaNa, zUrpaNakhA, dhavaLazeTha, mammaNa zeThanI samRddhi pApatpAdaka, vardhaka ane paraMparAnA bhAmAM duHkhadAyinI bane che. jyAre ahiMsaka, ekapatnI vata, sadAcArI ane satyavAdI rAjA rAma, pAMDava, sItA, damayaMtI, naLa, draupadI, zAlibhadra, dhannAjI, vastupALa, tejapALa, anupamAdevI, jagaDuzAha ane bhAmAzAhanI samRddhi cirasthAyinI hovAthI temanI bhavaparaMparA paNa yazasvinI banavA pAmI che. je kevaLajJAnanA mArge kUca karAvanArI bane che. (20) riddhi-sAmAnyarUpe riddhine artha lakSmI thAya che, je sAmAnya ane vizeSarUpe be prakAranI che. pahelI lakSamI pUrvane pUNyathI maLe che. paraMtu tene upArjana karavAmAM cerI, badamAzI, jUTha, prapaMca, hisAbI goTALA vagere karavAnA heya che, chatAM paNa puNyakarmonI hAjarI hoya tyAM sudhI vIjaLInA camakArAnI jema mANasane bahArathI zaNagArI Apaze, paNa A zaNagAra jyAre vizvAsaghAtaka banaze tyAre tenA mAlikone retAM, rIbAtAM ane chAtI kuTA karatAM maravAnA
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra divase jevA paDe che. mULa para lIMbune rAkhanArA tIsamArakhAM paNa gayAM, DokaTaro, vakIle, minIsTa ane sattAdhArIo paNa retAM, rIbAtAM gayAM, jemanuM nAma kyAMya levAmAM AvatuM nathI. jyAre bIjA prakAranI lakSmInA mULamAM mekSAbhilASI, dharmI, purUSArtha kAma karato hovAthI te AtmAne zaNagAraze. jethI pitAnI anaMta zaktio tarapha AtmA AgaLa vadhaze tathA pitAnI bhASAthI, vyavahArathI, raheNI-karaNIthI saMsArane amRtaphaLa ApyA pachI hamezane mATe stutya, vaMdanIya, zraddheya ane pUjanIya banIne amarapada prApta karaze. AvI sthiti ahiMsAdharmanI niraticAra ArAdhanA dvArA ja prApta thAya che. zarIra jaDa che, AtmA caitanya che. jaDanA svabhAve, kAryo ane phaLe paNa jaDa hoya che. tyAre caitanya tenAthI viparIta hoya che. zarIra nAzavaMta che ane AtmA zAzvata che. zarIrane jAti-samAja ane rUpa raMga tathA nAma che. AtmAne jAti nathI, samAja nathI, rUpa-raMga ke nAma nathI. tema chatAM anAdikALathI jaDa karmonI mAyApAzamAM phasAyelA havAthI jelara jema corane pitAnI IcchA pramANe bhamAve che, mAre che, judA judA sthaLe raheThANa Ape che, tema karma, rAjA paNa AtmAne bhamAve che, mAre che ane judI judI gatiomAM paTakIne rIbAve che. AvI sthitimAM manuSyabhava prApta vyaktione ja nirNa karavAne che ke, bAhA lakSmInI ArAdhanA karavAthI kevaLa mAM re bAhya vyavahAra sacavAze, je
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 489 chevaTe athata mRtyu pachInA samaye te zarIra tenI mAyA, tenA kuTumbIo, saMgraha karelI dhana rAzi AdimAMthI AtmAnA e keya sahAyaka banavAnA nathI. mATe je lakSmI, kAyA, sagAo mArA che ja nahi te pachI anAdikALanA bhanI jema A ghera manuSyabhava bagADavAthI mAro AtmA sadaMtara kheTamAM ja rahevA pAmaze. mATe ahiMsAdharmanI niraticAra sevanA karI mArI AtmikalakSamIne te rIte saddhara banAvuM, jethI 2-4 bhavomAM kevaLajJAnanI prApti karI "name siddhANaM' padane jetA banuM. ahiMsAne paryAya riddhi zabda mUkIne sau koIne jAgRti ApatAM jaina sUtrakAra kahe che ke-he Atman ! bAhya vyavahAra karatAM paNa Atmika vyavahAra lAkha vAra zreSTha che. karoDAdhipati zrImaMta ke sattAdhArI karatAM paNa Ajane dIkSita muni zreSTha che. rUDA rUpALA durAcArI mANasa karatAM kALA raMganA beDena muni hajAravAra uMcA che. hIrAnA AbhUSaNe paheranArI zrImaMta strI karatAM ziyaLavatI sAdhvI kaDevAra zreSTha che. chevaTe AcArya bhagavaMte kahyuM ke "bAhya lakSamI yadi puNyAdhIna hoya tevI tane zraddhA che te tene prApta karavA mATe beTA tela, mApa, vyAjavaTA ane hisAbanA geTALA, ghAlamela temaja prapaMca karIne pUrvanA pUNyane bagADI nAkhavAthI kayo phAyado? puNya vecIne pApa kharIdavAne kyo artha ? . (21) vRddhi -ahiMsAdharmanI ArAdhanA mana-vacana ane kAyAthI hoya te tIrthakara Adi padanI prApti paNa durlabha nathI, . .
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (22) sthiti :-mekSanI prApti sAdi eTale AdivALI che. ane tyAM ananta kALa sudhInI sthiratA hovAthI ananta kahevAya che. matalaba ke siddhazilAnI prApti thayA pachI tyAMthI pharIvAra saMsAramAM AvavAne niSedha jaina zAsanane mAnya che. kema ke niraMjana, nirAkAra, devAdhideva arihaMta paramAtmAone pharIthI avatAre levAnA hotA nathI. (23) puSTi-pUrvabhavanA upArjita karelA ane sahAyaka banelA puNyakarmo A bhavamAM pUrepUrA khavAI jAya te pahelAM jaina dharmanI ArAdhanA dvArA puNyAnubaMdhI puNya upArjana karI levuM e ja kalyANakArI mArga che. kema ke pUrvabhavanuM puNya hoya ane pharIthI temAM vRddhi thAya ane ApaNe puNyAnubaMdhI puNyanA mAlika banavA pAmIe tevI kamANIne cheDI bIjI jJANa zA kAmanI ? A kAraNe ja jaina zAsane puNya puSTine niSedha karyo nathI. kadAca kaI kahe "jainadharma karmonI nirjane mATe che. vAta sAcI hovA chatAM paNa vicAravAnuM raheze ke, jyAM sudhI jIvAtmA pApakarmone tyAga karavA jeTalI kSamatA meLavI zakatA nathI te samaya daramyAna puNya karmone paNa tyAga karavAthI AvatA bhavamAM jIvanI kaI dazA thaze? ucca kuLa, jAti, zarIranI suMdaratA, Indriyana paTutA tema saMghayaNa baLa Adi puNyAdhIna hovAthI tene niSedha kare hitAvaha nathI. saMghayaNa baLa vine karmone samULa nAza paNa kaI rIte thaze? puNya karmonA abhAvamAM ke tenI vRddhi vinAnA jIvanamAM tame ArtadhyAna vinAnA kaI
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 491 rIte banI zakaze? kema ke badhAya jI puNyA zrAvaka jevA nathI hotA te paNa mAnavA jevI hakikata che. A baMdhAya kAraNene laIne puNya karmonI puSTi ja pariNAme saMvaradharma mATe kAraNabhUta bane che. bezaka! pApa, zetAna mArga ke kharAba kAryo svIkArIne puNya kamAvavAnuM nathI. sAmAnya puNyanA kAryone sAmAnya ke mithyA buddhivALo mAnava paNa karI zakatuM hoya tevA kAryo upara AMkha miMcAmaNuM karIne garIba, dIna-duHkhI ApaNuM zrAvaka bhAIone mATe annadAna, oSadhadAna, vastradAna ke makAna dAna devAmAM kyo bAdha ? zakti vadhAre hoya te jinamaMdira, upAzraya, sAta kSetra uparAMta ahiMsA dharmane pracAra karanAra paMcamahAvratadhArI muni, sAdhvI, tapasvI AdinuM vaiyAvacca karma je utkRSTatama puNyAnubaMdhI kAryo che, tene niSedha jaina zAsane karyo ja nathI. ApaNe vyAkhyAnamAM reja sAMbhaLIe chIe ke ArasapahANanuM jina maMdira banAvavAmAM utkRSTa puNya baMdhAya che. A vAta sAcI hovA chatAM jaina bALamunine ke sAdhvIne mahApaMDita ane vyAkhyAtA banAvIne ahiMsA dharmane pracAraka banAvavAmAM ochuM puNya baMdhAtuM haze ? te bhrama paNa uMDI vetaraNamAM phasAvavA jevuM hovAthI je kALe-je kSetre dravya ane bhAvane nirNaya karI yathAzakti kaMIka karI chUTavuM te hitAvaha che. (24) naMdA -jIvAtmAne khuza kare, Anada Ape ane samRddha banAve tene nandA kahevAya che. khUba ja vajanadAra sImeMTanA thAMbhalA vinA paNa tetiMga jhADe varSothI varasAda,
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra garamI ane vAvAjhoDAnI asara vacce paNa ubhA rahevAnuM kAraNa eka ja che ke, tenA mULIAe jamInanI aMdara dUra dUra sudhI patharAyelA che, je jamInathI pANuM (kherAka) le che ane AkhA jhADane lIluM chama rAkhe che. tevI rIte manu vyAvatAramAM Avela mAnava paNa yadi vicAra kare ke, meM paNa keIka bhavamAM garIbene roTalA, tarasyAne ThaMDA pANa, ThaMDIthI dhrujatAne vastro, bImArImAM sapaDAyelAone auSadha tathA kAmadhaMdhA vinAnA mAnavene paisA TakAnI madada karI haze, jenAthI upArjana thayeluM puNya Aje mArA cAlu avatAramAM kAme lAgI rahyuM che ane huM parase utAryA vinA paNa lakheluTa lakSmIne mAlika bane chuM, hetALa, premALa ane mAyALu strI ane putra parivAra maLyA che, tathA nirogI zarIra sAMpaDayuM che. mATe AvanArA bhavane sudhAravA ane zaNagAravA mATe dAna-puNya dvArA hajAro lAkho mAnanA peTabharI kRtArtha thavA mATe upara pramANenA vicArane amalamAM mUkaze, jyAM jenI AvazyaktA haze tyAM dhananuM vitIrNa karaze, jethI A bhava sudharaze ane parabhava paNa sudharaze. ahiMsAne nandA kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke, tenI ArAdhanA thatAM lAkha kare chene abhayadAna maLatAM keTalAya ne dile jAna mitra banaze, je bhavabhavane Anandrita karavAnuM mULa kAraNa che. kAraNa ke mAnasika jIvanamAM ahiMsAnI pratiSThA karyA vinA, bIjA cha sAthenuM bAMdhelu ke baMdhAtuM vaira zamita thatuM nathI, Indriye damita thatI nathI,
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra eka 47 kapAye maryAdIta thatAM nathI, viSayavAsanA saMyamita thatI nathI. anyathA agaNita mAna, kuTuMbIo ke pazu pakSIo sAthe vaira baMdhAyA vinA tathA AvanArA bhavamAM badale cUkavyA vinA rahevAnuM nathI. mATe viveka ane sadbuddhithI vicAra karIne ahiMsaka banavAne prayatna kare kalyANakArI che. (25) bhadrA -zarIradhArIonuM dravya ane bhAvathI kalyANa karAve tene bhadrA kahevAya che. pratyeka mAnava pitAnuM kalyANa Icche che. paraMtu tenI jANakArI yathArtha na hovAne kAraNe Aja sudhI paNa tenI prApti karI zakyA nathI. gata bhamAM AcarelI hiMsAnA kAraNe saMkhyAta-asaMkhyAta-mAnava sAthe vairabaMdhana kareluM hovAthI zatrurUpe banelA teo Dagalene pagale game te rIte paNa aMtarAyabhUta thayA vinA rahetA nathI, jemane ApaNe gupta zatruo kahIe chIe. mATe A bhavamAM ane parabhavamAM sukhI banavuM hoya te bhagavatI ahiMsAnI ArAdhanA karyA vinA chuTake nathI. kemake kalyANa-sukha-zAMti ane samAdhi meLavavAne mATe ahiMsA ja mULa kAraNa che. Antarika sukha meLavavAne mATe mULa maMtra nIce mujaba che - (1) vairInI sAme varane badale levAne bhAva cheDI de. (2) phodha karavAvALA para maunadhArI levuM paNa krodhathI javAba na de. (3) niMdAne javAba niMdA-adekhAI ke ISyathI na de. (4) krodhanI mAtrA bhaDakavA Ave tyAre rajAI oDhIne sUI javuM.
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 * zrI praznavyAkaraNa sUtra (5) keIne paNa pratikAra ane pratirodha karavA mATe taiyAra thaze nahi. sArAMza ke "saM reva meyaaao' saMsArasAgarane pAra karavA mATe arihaMta paramAtmAoe ajaba-gajabanI zakti vALa maMtra ApaNane Ape che, jenI mALA re ja gaNavI. (26) vizuddhi :-vastra para lAgela melane pANI ja sApha kare che. paNa bhUlavuM na joIe ke-ThaMDA pANImAM, garama pANImAM tathA sarkavALA garama pANImAM nAkhela vastra uttarottara vadhAre sApha thayA vinA rahetAM nathI. tevI rIte ahiMsAnI ArAdhanA paNa samajavI. kema ke jaghAbaLa sarvathA kSINa thayela mAnava kevaLa zarIrathI ahiMsaka che, mUgo mANasa vacanathI ahiMsaka che. tema bIjA prakAranA azakta mANaso paNa ahiMsaka hoI zake che. paNa temAM tAkAta keTalI? jyAre eka bhAgyazALI samajadArIpUrvaka mana-vacana-kAyAthI hiMsA karatuM nathI, karAvatuM nathI ane hiMsaka mAnavenA hiMsaka kRtyenI anumodanA paNa karatA nathI. A ahiMsaka mANasa navA pApanA dvAra baMdha karavApUrvaka jUnA pApane paNa khaMkherI detA vAra karatuM nathI. kema ke ahiMsA saMyama che ane saMyama cAritra che ane cAritramAM jUnA pApane bevaDAvavAnI abhUtapUrva zakti rahelI ja che. mATe vizaddhine ahiMsAne paryAya mAnya che. (24) labdhiH -labdhine artha prApti thAya che. pUrva bhavamAM puNyakarmo jemaNe ArAdhyA nathI, tevAo kadAca
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 45 mAnavAvatAra meLave te paNa khAnapAna AdinI prApti paNa muzkelathI bane che, ane puNyanI ArAdhanA karelI hoya te pAce indriyenA trevIza viSayanI prApti sulabha bane che. anata bhavanI rakhaDapaTTImAM AvA avatAro anantavAra karyo che ane puNyakarmone bhegavaTo paNa mana dharAIne karyo che. tema chatAM paNa kyAreya kevaLajJAna ane kevaLadarzananI labdhi prApta karI zakyA nathI. mATe tenI prApti karavAnI IcchA hoya te utkRSTa prakAre ahiMsAnI ArAdhanA karyA vinA bIjo mArga nathI, je munimArga-munidharmasaMyamadharma samitiguptidharmathI saraLa banaze. gRhastha cAhe game te vidvAna, paMDita dhArAbaddha saMskRta, prAkRta, mAgadhI, phArasI ke aMgrejI bhASA bolanAra hoya te paNa tene veSa ane vyavahAra munidharmane pUrNa rUpe ArAdhI zakavA mATe nathI. tema apavAda sivAya dharmAnuSThAnomAM paNa ekAgra thaI zakto nathI. jayAre sunidharmane pitAnA AtmAnI ArAdhanA sivAya bIje kayAMya laya hetuM nathI. mATe labdhine ahiMsAne paryAya kahyo che. (28) viziSTa daSTi tarkazAstronI ke SaDradarzananI rahasyatAne sUkSmAtisUkSama rUpe jANI lIdhI hoya te paNa ahiMsAnI ArAdhanA vinA tarkazAstronuM jJAna Atmika utthAnane mATe prAyaH karI saphaLa nathI banatuM. "keTalAya le ke AvaDatA hoya ke tenI racanA paNa karI hoya te paNa te paMDitajI mahArAja yadi eTaluM paNa na jANI zake ke
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalDa * zrI praznavyAkaraNa sUtra parajIne mana-vacana-kAyAthI pIDA karavI mahA pApa che." tuM marI jA ATaluM kahevA mAtrathI paNa sAmevALAne ghaNuM ja duHkha thAya che, te pachI jIbha-Indriyane vaza banIne jIvane kasAIkhAne marAvavAM, mAravAM ane marelA ke marAvelA jInuM mAMsa khAvuM, khavarAvavuM zA mATe pApa na hoya ? zAstro game te kahetA hoya paNa zAstrajJAtRtvanuM phaLa paMDitAI nathI paNa ahiMsA che, tarkavAda nathI paNa samAdhAna buddhi che. chevaTe ArAdhanA te ahiMsAnI karavAnI che. jaina sUtrakAroe te tyAM sudhI kahyuM che ke, game tevA pavitra ane zuddhAnuSThAnemAM paNa ahiMsAnI ArAdhanAne khyAla rAkha, kema ke ahiMsAnuM zikSaNa levA mATe ja anuSThAnanI racanA thaI che. ' (29) kalyANa -jenAthI bhavabaMdhana chuTe ane muktinI prApti thAya tenuM nAma ja AtmakalyANa che. melA kapaDAMene ujaLA karavA mATe bebIne ApyA hoya ane kaI dhaMbI kapaDAMo para sapheda lagAvIne ujaLA kare tene anADIne IlakAba (sarTiphIkeTa) maLyA vinA rahetuM nathI. jyAre bIje bebI samajadAra hovAthI kapaDAM paranA melane dUra karavA mATe prayatna kare che. kemake vizva svayaM ujaLuM ja che mATe bhADutI melane dUra karyA vinA bIjo mArga nathI. tevI rIte AtmArUpI vasa para karmone mela lAgelA che, tene dUra karavA mATe ahiMsA ane saMyama dvArA navA pApane zekavA ane tapasyA vaDe jUnA pApone nAbUda karavA. AnAthI atirikta bIje mArga kyo? mATe ahiMsAnI ArAdhanA ja jIvAtmAne
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 47 kevaLajJAnanI maryAdAmAM lAvI mUke che, tyAra pachI AtmA svayaM kalyANamaya banI jAya che. A (30) maMgaLa-" maMguthAti phUlatti 2 atIta ' jenA vaDe, je anuSThAne ke vidhividhAna dvArA puNya, sukha ane saMpatti maLe tene maMgaLa kahevAya che. jenI cAhanA pratyeka mANasane rahelI che, ane hajAre prakAranA prayatna paNa kare che. paraMtu prazna thAya che ke, vastunI cAhanA karavA mAtrathI keIneya tenI prApti thaI che? saMsAranA lAkhe-karoDo mAna ApaNI AMkha sAme ja che. je bhayaMkara duHkhamAM samaya pasAra karI rahyAM che sAthe sAthe maMdira-devaLa, carcA-masjida ke bIjA aneka dharmasthAnamAM ke sAdhu-saMte pAse tenI mAMgaNI paNa kare che. AvI sthitimAM sUtrakAra maMgaLa zabdanI vyAkhyA bIjA prakAre samajAvatAM kahe che ke, jyAM sudhI pApane vyavasAya cheDI devAmAM na Ave tyAM sudhI sukha maLavAnuM nathI. mATe "N giv thatIti kaMikrama' eTale ke pApa bhAvanAone samApta karAve tene maMgaLa kahevAya che. samajavAnuM saraLa banaze ke IzvarAdi pAse puNyanI cAhanA karavI tenA karatAM mArA pApa nAbUda thAya tevI prArthanA vadhAre phaLadAyI banaze, ane te mATe ahiMsAnI ArAdhanA ja saraLa ane svaccha mArga che. kema ke ahiMsAne ArAdhakane badhIya jAtanA maMgaLe maLe ja che. " (31) pramodamAnanA be prakAra che. eka te zaka-saMtApa-Adhi ane vyAdhine sAthe laIne ja janme che,
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ 498 zrI praznavyAkaraNa sUtra moTA thAya che ane kamote mare che. jyAre bIjo mANasa sukha-zAti ane prasannacitta thaIne janme che, yuvAkALa pUrNa kare che ane hasatAM-kUdatAM paraleke sIdhAve che. AmAM mAnavazarIra ekasamAna hovA chatAM paNa pUrvabhAjita adaSTa karmonA kAraNe ja AvuM banavA pAme che. zubhAzubha karmonI upArjanA ahiMsA ane hiMsAne AbhArI che. kema ke ahiMsaka mANasa keIne zatru banatuM nathI, bIjAne zatru banAvate nathI. te mATe pitAnI raheNI-karaNI maryAdita ane saMyamita rAkhe che, jyAre hiMsaka mANasa mana-vacana ane kAyAthI asaMyamita- amaryAdita hovAnA kAraNe raheNuM -karaNamAM visaMvAditA rahelI hoya che. mATe teonuM jIvana svArtha pUrNa hevAthI bIjAo sAthe pratyakSa ke parokSarUpe paNa saMgharSa- vaira-virodhamAM utarIne ghaNuonA zatru banaze ane pApapArjanamAM vRddhi karaze. mATe pramAda eTale prasanna jIvananuM maulika kAraNa bhautikavAda nathI paNa ahiMsakabhAva che. " (3ra) vibhUti -dravya ane bhAva vibhUti (aizvaryasaMpatti)nA mULamAM mAnavanI caturAI-cAlAkI ke bhaNatara nathI, paNa gata mAM ArAdhele ahiMsAdharmane camatkAra che. tyAre ja te dravyanI vidyamAnatAmAM paNa vivekI-buddhisampanna ane prasannacitta dekhAya che ane puNyakarmonI sAthe hiMsAkarma dvArA upArjana karele pApane bhAro mAthA para rahele hoya tyAre te zrImaMta, zarIra-mana ane vacanane kamajora-regiSTa tathA asAdhya bimArIomAM rIbAI rIbAIne jIdagI pUrNa kare che.
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra - 49 (33) rakSA -anubhavIonuM TaMkazALI vacana che ke, "ghame rakSati rakSitaH" yadi tame mana-vacana ane kAyAnA zubha adhyavasAyethI dharmanI rakSA karanArA che, te cokkasa samajI leje ke te dharma paNa tamArI sarvAgINa rakSA karavAne mATe vacanabaddha che. bAhya ane AbhyantararUpe dharmanA be prakAra che. bAhyadharma eTale AtmAnA zuddha ke zubha adhya vasAyenI saMgati apavAda sivAya saune nasIbamAM nathI hatI. mAtra tyAM hoya che dhamAdhama, mithyA ADaMbara, mithyA pratiSThA ane chevaTe vaira-vidhipUrvaka eka ToLAmAMthI, eka samAjamAMthI ke eka saMghamAMthI bIjAe chuTA thaI pitAnuM TeLuM, samAja ane saMghanI judI sthApanA karI ahaM piSaNa jeTale ja lAbha te meLavI zakaze. jyAre AbhyantaradharmanI ArAdhanAmAM ahiMsAdharma agra sthAne rahevAthI AtmAnA zuddha ane zubha adhyavasAye prati samaye vRddhi pAmaze, vikasita thaze, sAthe sAthe AtmAnA eka eka pradezamAM maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM, pramodabhAvane amRtAsvAda, kAruNyabhAvanI premALadaSTi ane upekSAbhAvane sAgara laherAze. phaLa svarUpe ahiMsAdharma pratyeka mAM tenI rakSA karanAra banaze. kema ke A dharmanI prAptimAM ja lAkho, karaDe, saMkhyAta ane asaMkhyAta chane abhayadAna devAya che. bhUkhyA mAnane anAja, pANI, vastra ane auSadha devAya che. tevI sthitimAM saunA mitra banelAne ahiMsaka bhAgyazALIne A bhavamAM ke bhavAntaramAM paNa duHkhI banavAne
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra avasara zI rIte Avaze? gata bhavanI ArAdhita ahiMsA jyAre A bhavamAM udita thAya che, tyAre te bhAgyazALI janmathI ja ahiMsaka bhAvanAvALe hovAthI, pitAnI AMkha sAme kaI paNa kIDAne, kIDIne ke cakalInA baccAne paNa maravA detA nathI. temaja potAnI khAvAnI, paheravAnI vastuone paNa AMkhamAMthI pANI TapakAvanArA garIbane dIdhA vinA rahetuM nathI. cheDA AgaLa vadhIe te lAkhomAM ekAda dayALu mANasa te paNa maLaze ke potAnA bhAgyathI maLelI sArI vastune paNa potAnA oTalA para ubhA rahIne khAze nahi. jethI ADoza-pADozamAM rahenArA pitAnA jAta bhAInA garIba baccAone te sArI vastu jeIne pitAnI garIbI para AMsu sAravA paDe ane khAvAnI lAlasAthI temane corI karavAnI Adata paDe kadAca lakhavAmAM atireka thatuM hoya te mAphI mAMgate kahIza ke, AnAthI caDiyAtuM svAmIvAtsalya bIjuM kayuM? (34) siddhAvA kRtakRtya thayelA eTale ke, janmajarA ane mRtyuthI sarvathA mukta thayelA siddha bhagavaMtene AvAsa, siddhAvAsa kahevAya che. karmANa mAtra nAza pAmelA hovAthI tajajanya duHkhane ANa paNa temane nathI. mATe jIva mAtra tevA mekSanI jhaMkhanA kare che je ahiMsAdharmanI ArAdhanA vinA zakya nathI. mATe ja ahiMsAne paryAya siddhAvAsa che. ahiMsA kAraNa che ane siddhAvAsa kArya che. game te jAtane, nAtane mAnava yadi ahiMsaka che te AjekAle ke parama dahADe paNa "namo siddhANaM' padane prApta karaze te zaMkA vinAnI vAta che.
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 501 (35) anAzrava -jyAM ahiMsAnI pratiSThA che, tyAM pAMce Azra rahI zakatA nathI. kema ke haiyAnA maMdiramAM ahiMsAnuM pratiSThApana hiMsAnA nigama pachI ja thAya che. ane ahiMsakane jUTha belavAnuM, cerI karavAnuM, maithunAsakta banavAnuM ke parigrahane ArAdhaka banavAnuM rahetuM nathI. A kAraNe ja anAzrava eTale Azrava vinAnA jIvananA mULamAM ahiMsakabhAva rahe che. tethI te tene paryAya bane te yathArtha che. | (36) kevaLa sthAna - cAre ghAtI karmonuM nikaMdana kADhyA pachI ja sarvazreSTha, paripUrNa, bIjA jJAnathI sarvathA nirapekSa, asahAya Adi vizeSaNothI vizeSita, kevaLajJAnanI prAptimAM, karoDanI saMpatti, rUpagarviSTha yuvAkALa ke mAraka zastronI sajAvaTavALuM sazakta zarIra kAme nathI AvatuM. paraMtu ahiMsAdevInI nirbhela, nirvyAja ane zuddha tathA pavitra adhyavasAye pUrvakanI karelI ArAdhanA ja kAme Ave che. mATe badhAya draSio, maharSio, tapasvIoe paNa pota potAnA graMthamAM "ahiMsA paramo dharma, "ahiMsA dhammassa jaNaNuM", dayA dharma kA mUla hai", "Do Not Kill Any body, mAtRsvarUpa ahiMsA eva" ItyAdi vAkyothI pitAnA anuyAyIone spaSTa Adeza Ape che ke tamAre kevaLajJAna meLavavuM hoya, anaMta sukha joItuM hoya te ahiMsAdevInuM ArAdhana karazo, je tamane ISTa sthAne pahoMcADI zakaze. ahiMsaka mAnavanuM mana ane Indriya saMyamayukta bane che tathA saMyamI AtmA ja dharmanI saphaLa ArAdhanA karI zake che.
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra - (37) zivaH ziva eTale upadravarahita jIvananI prApti. ahiMsAnI ArAdhanA vinA zakya banatI nathI. saMsArane kaI paNa mAnava rega, zeka, duHkha, dAridraya, saMtApa, apamAna, tiraskAra, nindA, kaleza Adi upadravane Iccha nathI. paraMtu ApaNe na IcchIe ane upadravathI mukta thaI jaIe tevuM banatuM dekhAtuM nathI, kema ke saMsArAtmA sadA duHkhI vyAdhiduHkhaprapIDitaH / manokulAritrAta: -mALa zo mA ! anAdikALanA anaMta saMsAramAM pratisamaye baMdhAyelI mihanIya tathA azAtavedanIya karmonI paraMparA AtmAnA pratipradezamAM gADharUpe baMdhAyelI hovAthI tene udayakALa paNa nizcita che. tevI avasthAmAM te te karmo jyAre udayamAM Avaze tyAre saMsArane keI paNa mAnava manathI-vacanathI ke kAyAthI athavA traNethI paNa upadrava vinA rahI zake tema nathI. A kAraNe ja jaina sUtrakAroe kahyuM ke AgAmI bhamAM duHkhenI paraMparA joItI na hoya te pharajIyAta ke marajIyAta ahiMsAdharmanI ArAdhanA karavAnI ja raheze. kema ke pUrvabhavanA ahiMsAnA ArAdhake ja cAlu bhavamAM prasannacitta, dAmpatya jIvanamAM zAMtipUrvaka hasatAM, hasAvatAM zvAsa laI rahyAM che. temanA jIvanamAM samAdhi, AmAM prasannatA, dila ane dimAgamAM gaMbhIratA uparAMta jagatanA chanA mitra banIne jIvI rahyAM che, mATe ja sAco ziva ahiMsaka che.
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ja pa03 (38) samiti - sama" upasargapUrvaka "INa dhAtuthI samiti zabda bane che. mATe samyaphaprakAre mana-vacana ane kAyAnI pravRttine ahiMsaka rAkhavI tene samiti kahevAya che pazu-pakSI, sApa-viSNu, vAgha, varU, gheTAM, bakarA, maraghA, bataka, pADA, baLada, haraNa, sasalA vAMdarA, deDakA vagere jene tiryaMca eTalA mATe kahevAya che ke " tiri" avyaya pUrvaka "aca' dhAtuthI tiryaMca zabda bane che, jene artha thAya che vakra. cAlavuM, besavuM, sUvuM, khAvuM ane asabhya rIte grAmya dharma (maithunakarma ) mAM masta banavuM, uparAMta AvA ja avivekI ane pitAnA AtmAnA khyAla vinAnA che. jyAre manuSya prANu buddhi vaibhavane mAlika hevAthI vartamAna ane bhAvine duHkha ane tenA kAraNene nirNaya karI zakavA mATe samartha che. AvI paristhitimAM mUka prANIone mAravA, marAvavA ke tenA mAMsanuM bhajana karavuM ane te rIte izvaranI sRSTine droha karavAmAM buddhine dura upayega karo dharma nathI. tema chatAM buddhipUrvaka pitAnA hiMsaka jIvanane badalI nAkhavA mAMge te satparUSArthane sahAyaka banAvIne tema karavAmAM vadhe Ave tema nathI. saddabuddhinA mULamAM matijJAna kAma kare che ane dubuddhinAM mULamAM matijJAnAvaraNIyakarma kAma kare che. matijJAna Atmika hevAthI cetana che ane matijJAna jJAnA varaNayakarma hovAthI jaDa che. tethI bhAvikALamAM ane cAlu bhavamAM vaira-virodha tathA kalezAdi rahita jIvana jIvavuM hoya te durbaddhi upara AtmAne kabajo jamAvIne sadbuddhine
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 zrI praznavyAkaraNa sUtra mAlika banI zake che. jenA prakAzamAM jIvana jarUrIyAta badhIya kriyAomAM samitatvane praveza sulabha banaze je ahiMsaka banavAne mukhya mArga che (39) zIla TIkAkAre zAlane artha samAdhAna karyo che. ghaNIvAra ApaNe anubhavIe chIe ke ghaNA bhAgyazALIe pitAnI vAcALatAthI bIjAonuM samAdhAna karavAmAM AkhI jIdagI veDaphI nAkhe che. pariNAme temAMthI ghaNA che sAthe vaira-virodha-avizvAsa ane apamAna Adi sahana karavAnA rahe che, je ArtadhyAnanA janaka che. AvI paristhitimAM bhAvadayApUrvaka zAstrakAra ApaNane samajutI Ape che ke pArakAonA samAdhAna mATe tAre janma nathI, paraMtu tuM tAruM samAdhAna meLava. eTale ke bhUtakALamAM ghaNA bhAmAM tAruM samAdhAna karavA jeTaluM matijJAna tane maLeluM na hovAnA kAraNe tema thaI zakyuM nathI. te kAraNe atyAre paNa jAgRta thavAya ane daDha manobaLa keLavI levAya te saMsAramAM mArI rakhaDapaTTI zAthI? teNe mAruM apamAna kema karyuM? ItyAdi prazno dvArA pitAnuM samAdhAna sAdhI zakAya che, je ahiMsakavRtti ane pravRttithI sulabha bane che. mATe ahiMsA ane samAdhAna eka ja arthanA vAcaka zabdo che. je bhAgyazALI ahiMsAnI ArAdhanAmAM zraddhA dharAve che ane khUba cIvaTathI tenuM pAlana kare che te pitAnuM samAdhAna eTale pitAnA AtmAmAM ja ramaNa karavA mATe samartha bane che. jyAre bhAMjagaDIo, paMcAtIo mANasa hiMsaka ane svAthI
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 505 hovAthI pitAnI AtmasaMpattinuM devALuM kADhavA mATe taiyAra thaye che ema samajIne pitAnuM urdhvIkaraNa karavA mATe potAnuM samAdhAna potAnI meLe karavuM. (40) saMyama Iti ca -hiMsAnA kAryothI nivRtivirati levI tene saMyama kahevAya che. anAdikALamAM tenI nivRti levAno prasaMga jIvAtmAne AvyuM nathI, AvyuM haze te jANakArIne abhAva hovAthI tenI ArAdhanAmAM kacAza, pramAda, bedarakArI rahI haze, athavA tenI sAdhanA thAya tevA prakAranA mAtA-pitA, kuTuMba-kabIlA, jJAna-gurU, chevaTe pitAnI paNa taiyArI na hoya te sAdhanA vAMjhaNa rahevA pAmaze, jethI dhAryuM phaLa meLavI na zakAya te banavAjoga che. jaina sUtrakAroe kahyuM ke, ahiMsAnI sAdhanA mATe saMyamanI ArAdhanA jarUrI che. "hita-saMgamo-tavo" A traNemAM saMyama zabda vacce mUkavAne Azaya eTale ja che ke tenA vinA ahiMsA ane dharma paNa niSphaLa bane che. kevaLajJAnIo pitAnA jJAnavaDe sUkSmAtisUkSma vastune yathArtha svarUpe jANI lIdhA pachI ja upadeza che ke saMyamanI sAdhanA ja ahiMsaka jIvananuM mULa kAraNa che. (41) zIla parigraha -zIla paragrahano artha cAritra sthAna che. bhagavatI ahiMsAdevIne rahevAnuM sthAna kayu? 18 pApasthAnakomAM jema pApane ja vAsa che ane 9 prakAranA puNya sthAnamAM puNyanuM sthAna jema nirdhArita thayeluM che, tevI rIte ahiMsAdevIne rahevAnuM sthAna sammacAritra sivAya bIjuM
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra e keya nathI. cAritra eTale pAMca prakAranA pApano sarvathA tyAga pAMce IndriyanuM sarvathA damana, kaSAyenuM mAraNa tathA pRthvI-pANI-agni-vAyu ane vanaspati kAyAnA jIthI laIne indrapada ke cakravatI pada para rahelA nI manasAvacasA ane kAyAthI paNa AzAtanA, virAdhanA, apabhrAjanA, tiraskAra, apamAna karavAmAM na Ave tene samyaphacAritra kahevAya che. mATe rUDI rIte eTale zraddhA-saMvega-nirveda, anukammA ane badhAya che mArA AtmAnA samAna che tevI rIte ArAdhAtuM cAritra ja ahiMsA che. bezaka! badhAya jImAM te prakAranI zakti na hoya te mAnavA yeya che, te paNa manamAM harAmakherI na hoya, pApabhIratA keLavAyelI hoya, ane have mAre durgatimAM javuM nathI tevI tamannA hoya, te savaze nahi paNa alpAMze eTale ke-zakti ane pari sthitinI taratamatAne khyAla karIne je rIte ane jeTalA pramANamAM hiMsAnA sthAne baMdha karAze te AtmAne, jIvana vyavahArane ke sAmAjika vyavahArane paNa vadhe Ave tema nathI. saMsArabharanA badhAya vyavahAre, khAnapAna, dazya, zravaNa, sUMghavAnuM ke bIjI keTalIya bAbatone dhIme dhIme tyAga karavAmAM Ave te AtmAne ke vyavahArane paNa hAni thAya tema nathI, kema ke badhAya padArtho eka sAthe kharIdI zakavAnA nathI. bhegazakti kamajora hovAthI bhegavI zakavAnA nathI te pachI bhega-upabheganA mArgo khullA rAkhIne tenA bhegenI lAlasAthI mastiSkane uSNu rAkhavAthI paNa kayo
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 507 phAyade? mATe je khAvAmAM na Ave, khAvAthI vadhAre pApa lAge, tevA padArthone jANIbujhI tyAga karavAthI pivAyelI mehamAyA ochI thaze ane Atmahita paNa sadhAze. A pramANe bhAvadayAnA mAlika arihaMta paramAtmAoe jIva mAtrane samyaphacAritranI ArAdhanA mATe bhalAmaNa karI che. (42) saMvara:-pApe, tenA mArgo ane sthAnane khyAla game teTaluM hoya te paNa jyAM sudhI tenA sthAnakene jANIbujhIne tyAga karavAmAM na Ave tyAM sudhI ekalA jJAnathI AtmAnuM hita dhAryA pramANe sadhAtuM nathI. tema samajIne jenAthI pApa Ave te dvAra baMdha karavA tene ja saMvara kahevAya che. jenAthI AtmAnI rakSA thAya te saMvara che. (43) gupti -je kAryo karI lIdhA pachI karanArane dukha thAya, saMtApa ane pazcAtApa thAya, tevA kAryo karavA mATe kyAreya utsAha lAva nahi, utAvaLa karavI nahi, koInI sAthe zaratamAM paNa baMdhAvavuM nahi tathA AcAravicAra ane uccArabhraSTa mANaso sAthe dostI paNa karavI nahi, karI hoya te teDI nAkhavI, te gupta che. (44) vyavasAya -caramAvartanAM praviNa AmAnI jyAre Asanna bhavitavyatAne paripAka thAya che, tyAre jIvahiMsAne tyAga jema jema vadhatuM jAya che tema tema tenA pariNAme zuddhatama bane che ane pariNAmenI zuddhi thatAM ahiMsakabhAva paNa niraticAra zuddhatama banatuM jAya che. ane chevaTe
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra dravya ahiMsAnI vAta karIe te paNa bhAvaahiMsA cAhe svanI hoya ke paranI hoya tene AdhAra te AtmAnA pariNAme para ja avalaMbita che. tyAre ja te svAdhyAya, bhAvatA, vaiyAvacca, kAtsarga, vinaya, viveka Adi Abhyantara tapazcaryA paNa bhAvenI zuddhi sAthe saMbaMdha rAkhe che, je uSkRSTatama dharma che. mATe ja adhyavasAyane ahiMsA ane ahiMsAne adhyavasAya A baMne zabdo ekabIjAnA pUraka che. (45) ucchaya -Ane artha unnati thAya che. mehamAyAmAM mastAna banIne atyAra sudhInA ghaNA bhAmAM A jIvAtmAe paugalika unnati ghaNA prakAre karI che. pitAnA AtmAne cheDI AMkhe dekhAtI, khavAtI badhI vastuo jema ke hATa-havelI, baMgalA- phanacara, strI-putra-parivAra, vyApAra-rojagAra, lAkhe-karoDenI mAyA chevaTe pitAnuM zarIra, Indriya, mana, cazmA, pAyajAmA, piInTa, palaMga, bhegavilAsa, sTIlanA vAsaNe, cAMdInA pyAlAo, henDa veca, maTara, buTa Adi paugalika che, eTale ke puduMgelethI banelI che ane pudagale vIjaLInA camakArAnI jema nAza pAmanArA che. mATe maLatAM vAra nathI tema jatAM paNa vAra nathI. mAyAvaza temAM lapeTAIne te pachInA bhamAM jIvane durgati sivAya kaMI paNa bhAgyamAM rahetuM nathI. ekAMtamAM AMkha baMdha karI detuka vicArIe kemeLavelA paugalika padArtho mArA pitAnA AtmAne mATe zA kAmanA? jenA mATe mArA pUrvabhavanA puNe samApta
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 509 karavA paDe che ane durgati bhAgyamAM rahe che. AvI sthitimAM jaina zAsana bhAvadayApUrvaka kahe che ke, jIvanane aNu aNumAM jema jema ahiMsAdharmanI ArAdhanA thatI jaze, tema tema AtmAnA dravya ane bhAvapariNAme paNa unnata banatAM jaze. je atyAra sudhInA ekeya bhavamAM tenI prApti sulabha banavA pAmI nathI. mATe ja uchUTya ahiMsAne sArthaka paryAya bane che ane unnati kadAca kevaLajJAnanuM paNa kAraNa banI zakaze. jyAre puNyadayathI meLavelA padArtho AMkha baMdha thayA pachI keInI sAthe gayA nathI, je ApaNe sagI AMkhe joI rahyAM chIe. rAmalIlAnA khelADIonI jema ApaNe AtmA A bhavanI mAyAne anicchAe paNa choDaze ane bIjA bhava mATenI mAyAne navesarathI meLavaze, bhagavaze. A rIte "ghaTa kuTyA prabhAtama " nI jema ApaNI dazA thaI che. mATe zarIrarUpI bhADAnA makAnamAM birAjamAna AtmAnI unnati ane zuddhi thAya tevA kAryo karavA. AnAthI rUDo mArga bIje kyo? (46) yajJa -devapUjA karavAnA arthamAM "yajadhAtuthI yajJa zabda bane che. dravya ane bhAvarUpe pUjAnA be prakAra che. temAMthI saMvaradharmane adhikAra hovAthI TIkAkAre paNa mAvata: jUnA" eTale ke yajJathI bhAvapUjAne arthe svIkAryo che. ahiMsaka mANasanA jIvanamAMthI cAMcalya-vikRti-svabhAvanI duSTatA, bolavAnI vakatA Adi pApa tatvoe vidAya lIdhelI hovAthI temanuM mana saMpUrNa ahiMsAnA avatAra, devAdhideva, paramAtmAnA caraNamAM ekatAna baneluM hovAthI pitAnI ahiMsAne paNa zuddha banAvaze.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ 510 % zrI praznavyAkaraNa sUtra (47) Ayatana -ahiMsAdharmanA pALanArA munirAjonA sAhacaryathI te bhAgyazALIo paNa sArA guNonuM Ayatana eTale ghara banavA pAme che. " (48) yatna -ahiMsAnuM ArAdhana sarvathA niravagha hevAthI sAdhakanA badhAya prayatna, yatanA (jayaNuM) pUrvaka hoya che. (49) apramAda - purUSArtha baLe ahiMsA vratane prApta karanArA bhAgyazALIonuM jIvana pramAda vinAnuM hoya che. pra upasarga pUrvaka "mad dhAtuthI pramAda zabda bane che. jene artha "unmatta thAya che. jeTalA aMzamAM hiMsAnI vRttio ane pravRttio hoya che eTale ja jIvanamAM pramAda samaja. jethI tenI pratyeka pravRttimAM tephAna, dhamAdhama, bakavAsane praveza heya ja che. (50) AzvAsa?-ahiMsAnI sevAthI ja mANasa mAtra bIjAne mATe AzvAsarUpa bane che. kema ke hiMsaka, jUThA belo, cera, durAcArI mANasa keIne mATe paNa AzvasanIya eTale ke zaraNabhUta banI zakatuM nathI. (51) vizvAsa -ahiMsakavRtti ane pravRttivALA mANasane joI prANI mAtrane temanA pratye vizvAsa utpanna thAya che. aspaSTa ke spaSTa cetanavALA jIvAtmAone paNa maraNane bhaya avazya hoya che. tethI pitAne mAravAvALA sAme ubhe hoya tyAre tene kaMpArI AvyA vinA rahetI nathI.
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 511 atyaMta krodhAvezamAM AvIne pheNa caDAvela sarSane ApaNe kahIe ke "nAgarAja' A sAme ubhelA mANase hAthamAM DaMDA laIne tamane mAravA mATe ubhA che. tethI A ghaDAmAM tame pitAnI meLe AvI jAo, huM tamane sarvathA ekAnta ane nirbhaya sthAne mUkI daIza ane bhayane mAryo sarpa pitAnI meLe ja ghaDAmAM AvI jAya che. ItyAdi prasaMgethI jANavAnuM saraLa bane che ke jIvamAtra maravA mAMgatA nathI. te pachI keIne mAravAno adhikAra mANasane zA mATe heI zake? ane je bIjAne mAraze tene paNa vinA mate maryA vinA chuTake nathI. bhAvadayAnA mAlika tIrthaMkara paramAtmAonA samavasaraNamAM sarSa-neLIo, uMdara-bilADI, siMha mRga, kUtarU ane bilADI temaja vAgha ane gAya paraspara jAta varavALA hovA chatAM varamukta banIne pAse pAse ja bese che. vanamAM bhayaMkara Aga lAgyA pachI bhayagrasta banelA pazuone paNa teTalA samaya pUratuM vaira rahetuM nathI. kema ke saune maraNane bhaya ekasamAna satAvI rahyo hoya che. AvI sthitimAM sarvazreSTha mAnavAvatArane pAmele jIva je hiMsakabhAvane keLavaze te sau ekabIjAnA zatru banIne Man Eats Manne satyArtha karatAM saMsArane verajhera vALuM banAvavA pAmIzuM, je pazuo karatAM paNa naphAvaTa jIvana che. AnAthI viparIta ahiMsaka mANasa saune mATe vizvasanIya banatuM hovAthI tene joI bhasatAM kutarA paNa zAMta thAya che, kabUtare paNa uDatAM nathI, baLade paNa lAta mAratAM nathI. kema ke ahiMsakavRtti (jIvana) ja saunA aNuM aNumAM vizvAsa bhAvane utpanna kare che.
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (para) abhaya-dharmamaya jIvana jIvanArA bhAgyazA bIo svayaM abhaya eTale dase dizAethI paNa bhayamukta hoya che. tathA pitAnA jIvana vyavahArathI bIjA ne paNa bhayaprada banatA nathI. A kAraNe ja ahiMsaka ane abhaya eka ja arthanA vAcaka che. anAdi kALathI cAre saMjJAomAM baMdhAyelA che jyAM sudhI hiMsA Adi pApa kAryothI parajIvene droha karavAne cheDatA nathI, tyAM sudhI hajAro-lAkhe ane karaDe jI sAthenA vaira-virodha chuTI zakatA na hovAthI teo kyAreya bhayamukta thaI zakatA nathI ane svayaM bhayagrasta mAnava bIjAone zI rIte bhayamukta karI zakavAnA hatAM! mATe arihaMtenA zAsanane prApta karyA pachI mANasa purUSArtha baLane keLavI le te ahiMsaka banavAmAM vAra lAgatI nathI. phaLa svarUpe temanA vyApAra, vyavahAra, bhASA, raheNIkaraNa ane khAnapAnamAMthI svArthAnyatA maTaze, lAlasA jaze ane tema thatAM eka divasa e paNa Avaze ke te bhAgyazALI saune mATe abhayaprada banI zakaze. (53) amAghAta -para jIvenI "mA" eTale dhanadhAnya rUpI dravyalakSamI ane temanA prANa rUpI bhAvalakSamIne ghAta-nAza Adi nahIM karavAvALe bhAgyazALI ahiMsaka che. | (54) cekSA -saMsAramAM game teTalA dharmo hoya, dharmAcAryo hoya ke sampradAye heya, te paNa saune eka ja avAja raheze ke, ahiMsAnI ArAdhanA ja sarvotkRSTa ArAdhanA che, kema ke mRtyune bhaya, duHkha-dAridraya-rega-zeka tathA
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 517 ArAdhanA adhikatara zreSTha che. kAraNa ke aticAra (deva) vinAnI ahiMsAnI ArAdhanA karavAthI ja pRthvIkAyika-jaLakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, jaLacara, thaLacara, khecara ane trAsa Adi badhAya jAnuM rakSaNa thAya che. mATe ahiMsAthI atirikta bIjA badhAya dharmo zakitasapana nathI. ahi saraNa-gagana Adi je upamAo ApI che, tenAthI kadAca hita thAya ke na paNa thAya! tyAre ahiMsAnI ArAdhanA chevaTe mokSapadanI paNa prApti karAvI Ape che. "je sthaLe gAyenI tRSA maTe che, te sthaLo banAvanAranA sAta khAnadAne tare che. mATe jaLAza, vAvaDIo, taLAva baMdhAvavA sArA che." A pramANe laukikonuM kathana ThIka nathI. kema ke vicAra karatAM tarasyA pazuonI tRSA bujhAvavI te dayAne temanA mate bhale ahiMsA kahevAI hoya paNa tenA Azraye rahenArA pRthvI, jaLa ane trasa jInI hatyAnuM zuM thaze ? eka bAju dayAnuM dhyAna rAkhatA bIjI tarapha dayAdevInA paga ja kapAI jatA hoya te kaye mArga le ? mATe arihaMta paramAtmAethI prarUpita sarvaviratI svarUpa ahiMsA ja ekAtika ane AtyaMtika phaLane ApanArI che jemAM keInuM paNa hanana nathI. bhagavatIahiMsAnA ArAdhake keNa keNu? AgaLanA sUtromAM svarUpa, paryAye ane ahiMsAdharmanI satkRSTatA kahyA pachI sahaja zaMkA thaI zake che ke bhUtapurvamAM A dharmanI ArAdhanA koIe karI che? mahApurUSoe
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra karI che ke sAmAnya purUe ? AnA javAbamAM A trIju sutra te te ArAdhaka mahApurUSanA nAma laIne khUba ja vistRta prakAre kahI rahyuM che. te A pramANe - (1) aparimita (akSaya ane ananta) jJAna-darzanane dharanArA, zIlaguNa, vinaya, tapa ane saMyamane potAnA jIvanamAM ane parachamAM sthApana karanArA, sapUrNa saMsAranA pratye vAtsalyabhAva rAkhanArA, trilekamAM rahenArA, deva-devendro nAgendro ane narendrothI pujAyelA, sAmAnya keLavIemAMjinemAM candra jevA zrI tIrthaMkara paramAtmAoe pitAnA ananta jJAnathI bhagavatIahiMsAne svarUpathI, kAryathI tathA tenA prAgathI sArI rIte dekhIne nizcita karI che. kema ke teoe rAga, dveSa, kAma, krodha Adi Atmiya dUSaNanuM sArI rIte umUlana karyuM che. zIla ane vinayAdi guNanuM upadeza dvArA bIjA jamA sthApita karyuM che. utkRSTatama bhAva ane dravya dayAnI ArAdhanAthI jagata para vAtsalyabhAva keLavyuM che. janma-dIkSAjJAna ane muktinA samaye badhAya deva-devendrothI pUjAyelA tevA tIrthakaree ahiMsAnI ArAdhanA pUrNarUpe karI che ane jIvamAtranA jIvanamAM tenI sthApanA karI che. mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNa ane anumodanathI paNa ArAdhAyelI ahiMsAnA kAraNe ja temane kevaLajJAna ane darzananI prApti thAya che. tyAra pachI trIjA bhave "saMsAranA sarve jene huM mArI jema kama mela vinAnA banAvuM." tevI bhAvadayAthI upArjita tIrthakara nAmakarmane udaya thatAM ja
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 119 deva vikRviMta samavasaraNamAM birAjamAna thaIne ahiMsAnuM svarUpa ane tene praga batAve che. phaLasvarUpe aneka jIvAtmAo tenI ArAdhanA karI pitAnuM mULa svarUpe prApta karavA bhAgyazALI bane che. (2) guNapratyayika avadhijJAnanI viziSTatAne prApta karelA munirAjoe ahiMsAne bhede ane prabhedothI jANe che ane ArAdhI che. IndriyethI sarvathA nirapekSa hovAthI A jJAna pAramArthika pratyakSa kahevAya che. ahiMsAdharmanI utkRSTa ArAdhanAnA baLe jema jema cAritramAM zuddhi vadhe che, tema tema avadhi jJAnAvaraNIya karmane kSayopazama thatA AnI prApti thAya che, je guNaprayika che, dene tathA nArakane A jJAna bhavapratyayika hoya che, jayAre bhAvadayApUrvaka ahiM sAnA ArAdhakane utkRSTathI cAra gatiene joI zake, tathA chaghastha tIrthakarane utkRSTathI paramAvadhi jJAna thAya che, je kevaLajJAnanI prAptinI maryAdA sudhI sthira rahe che ane tenI prApti thatA ja avadhi jJAnAvaraNIyane sarvathA kSaya thAya che. AmAM AtmAnI zuddhi ja mukhya kAraNa che, je trikaraNage ahiMsAnI ArAdhanA para avalambita che. (3) anumati ane vipulamati mana:paryava jJAnIo jeo utkRSTatama yegIo havAthI kevaLajJAnanI bhUmikAnI maryAdAmAM prAyaH karI pahoMcI cUkyA che, teoe paNa ahiMsAne jANI che ane ArAdhI che. avadhijJAna jeTalI maryAdA pUratuM thayuM hoya teTalA pramANamAM ja rUpI padArthone jANI zake che.
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ 520 4 zrI prazvavyAkaraNa sUtra jyAre mana 5ryavajJAna manuSyalakamAM rahelA manuSyane kevaLa manebhAvane jANe che. jumatine mAlika "amuke ghaTa ciMta che" eTaluM ja jANe che. tyAre vipulamati ghaTanA AkAra vizeSane paNa jANavA mATe samartha bane che ane kevaLajJAnane prApta karAvyA pachI nivartita thAya che. mATe jumatithI vipulamati spaSTa ane vizeSagrAhI che. A jJAna saMyamadhArI 14 pUnA jJAtAone hoya che. jeo ahiMsAnI ArAdhanA dvArA apramatabhAvane prApta thayA hoya che. tapa, ziyaLa, samiti ane guptanI ArAdhanAnA mULamAM ahiMsAnI ArAdhane ja samAyelI hovAthI AvA utkRSTatama mahAmunirAjee paNa pitAnA chAghasthika jJAnavaDe ahiMsAne varUpathI tathA pragathI jANe che ane je pramANe jANe che te pramANe ja ArAdhI che. (4) jeo utpAda nAmanA prathama pUrvathI laIne 14 pUrvene pUrNa abhyAsI hoya che tevA pUrva dhare, jeo utkRSTa saMyamadhArI, ahiMsAnI ArAdhanAmAM trikaraNane ekAgra thayelA mahA munirAjee paNa ahiMsAnI sAdhanA sArvatrika karelI che. kevaLajJAnI meremamAM pUrNa ahiMsaka che jyAre pUrvadharane tenI ArAdhanAmAM pUrNa sAvadhAnI rAkhavAnI che. (5) vaikiya labdhithI laIne vidyA labdhinA mAlika banI cUkelA munirAjoe ahiMsAnI ArAdhanA dvArA athavA ahiMsAnI ArAdhanA sivAya bIjA ekeya mArgathI prApta na thaI zake tevI labdhione prApta thayelA hoya che.
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 517 ArAdhanA adhikAra zreSTha che. kAraNa ke aticAra (deSa) vinAnI ahiMsAnI ArAdhanA karavAthI ja pRthvIkAyika-jaLakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyika, jaLacara, thaLacara, becara ane trasa Adi badhAya chanuM rakSaNa thAya che. mATe ahiMsAthI atirikta bIjA badhAya dharmo zaktisampana nathI. ahi saraNu-gagana Adi je upamA ApI che, tenAthI kadAca hita thAya ke na paNa thAya! tyAre ahiMsAnI ArAdhanA chevaTe mekSapadanI paNa prApti karAvI Ape che. "je sthaLe gAyanI tRSA maTe che, te sthaLe banAvanAranA sAta khAnadAne tare che. mATe jaLAza, vAvaDIo, taLAva baMdhAvavA sArA che." A pramANe laukikenuM kathana ThIka nathI. kema ke vicAra karatAM tarasyA pazuonI tRSA bujhAvavI te dayAne temanA mate bhale ahiMsA kahevAI hoya paNa tenA Azraye rahenArA pRthvI, jaLa ane trasa jIvenI hatyAnuM zuM thaze? eka bAju dayAnuM dhyAna rAkhatA bIjI tarapha dayAdevInA paga ja kapAI jatA hoya te kaye mArga le ? mATe arihaMta paramAtmAothI prarUpita sarvaviratI svarUpa ahiMsA ja ekAntika ane AtyaMtika phaLane ApanArI che jemAM keInuM paNa hanana nathI. bhagavatIahiMsAnA ArAdhake keNa keNu? AgaLanA sUtromAM svarUpa, paryAya ane ahiMsAdharmanI sarvotkRSTatA kahyA pachI sahaja zaMkA thaI zake che ke bhUtapurvamAM A dharmanI ArAdhanA keIe karI che? mahApurUSoe
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra karI che ke sAmAnya purUSoe ? AnA javAbamAM A trIju sutra te te ArAdhaka mahApurUSenA nAma laIne khUba ja vistRta prakAre kahI rahyuM che. te A pramANe - (1) aparimita (akSaya ane ananta ) jJAna-darzanane dharanArA, zIlaguNa, vinaya, tapa ane saMyamane potAnA jIvanamAM ane parajImAM sthApana karanArA, sapUrNa saMsAranA pratye vAtsalyabhAva rAkhanArA, trilekamAM rahenArA, deva-devendro nAgendro ane narendrothI pujAyelA, sAmAnya keLaLIomAMjinemAM candra jevA zrI tIrthaMkara paramAtmAoe pitAne ananta jJAnathI bhagavatI ahiMsAne svarUpathI, kAryathI tathA tenA prayogathI sArI rIte dekhIne nizcita karI che. kema ke teoe rAga, dveSa, kAma, krodha Adi Atmiya dUSaNenuM sArI rIte umUlana karyuM che. zIla ane vinayAdi guNenuM upadeza dvArA bIjA jamA sthApita karyuM che. utkRSTatama bhAva ane dravya dayAnI ArAdhanAthI jagata para vAtsalyabhAva keLavyuM che. janma-dIkSAjJAna ane muktinA samaye badhAya deva-devendrothI pUjAyelA tevA tIrthakaroe ahiMsAnI ArAdhanA pUrNarUpe karI che ane jIvamAtranA jIvanamAM tenI sthApanA karI che. mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNa ane anumodanathI paNa ArAdhAyelI ahiMsAnA kAraNe ja temane kevaLajJAna ane darzananI prApti thAya che. tyAra pachI trIjA bhave "saMsAranA sarve ane huM mArI jema kama mela vinAnA banAvuM." tevI bhAvadayAthI upArjita tIrthakara nAmakarmane udaya thatAM ja
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 119 deva viaita samavasaraNamAM birAjamAna thaIne ahiMsAnuM svarUpa ane tene praga batAve che. phaLasvarUpe aneka jIvAtmAo tenI ArAdhanA karI pitAnuM mULa svarUpe prApta karavA bhAgyazALI bane che. (2) guNapratyayika avadhijJAnanI viziSTatAne prApta karelA munirAjee ahiMsAne bhedo ane prabhedothI jANI che ane ArAdhI che. IndriyothI sarvathA nirapekSa hovAthI A jJAna pAramArthika pratyakSa kahevAya che. ahiMsAdharmanI utkRSTa ArAdhanAnA baLe jema jema cAritramAM zuddhi vadhe che, tema tema avadhi jJAnAvaraNIya karmane pazama thatA AnI prApti thAya che, je guNapratyayika che, dene tathA nArakone A jJAna bhavapratyayika hoya che, jyAre bhAvadayApUrvaka ahiM sAnA ArAdhakane utkRSTathI cAre gatiene joI zake, tathA chadmastha tIrthakarene utkRSTathI paramAvadhi jJAna thAya che, je kevaLajJAnanI prAptinI maryAdA sudhI sthira rahe che ane tenI prApti thatA ja avadhi jJAnAvaraNIyane sarvathA kSaya thAya che. AmA AtmAnI zuddhi ja mukhya kAraNa che, je trikaraNage ahiMsAnI ArAdhanA para avalambita che. (3) trAjumati ane vipulamati mana:paryava jJAnIo jeo utkRSTatama bhegIo levAthI kevaLajJAnanI bhUmikAnI maryAdAmAM prAyaH karI pahoMcI cUkyA che, teoe paNa ahiMsAne jANe che ane ArAdhI che. avadhijJAna jeTalI maryAdA pUratuM thayuM hoya teTalA pramANamAM ja rUpI padArthone jANI zake che.
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa20 zrI praznavyAkaraNa sUtra jyAre mana:paryavajJAna manuSyalekamAM rahelA manuSyanA kevaLa manebhAvane jANe che. Rjumatine mAlika "amuke ghaTa ciMta che" eTaluM ja jANe che. tyAre vipulamati ghaTanA AkAra vizeSane paNa jANavA mATe samartha bane che ane kevaLajJAnane prApta karAvyA pachI nivartita thAya che. mATe RjumatithI vipulamati spaSTa ane vizeSagrAhI che. A jJAna saMyamadhArI 14 pUnA jJAtAone hoya che. jemAM ahiMsAnI ArAdhanA dvArA apramatabhAvane prApta thayA hoya che. tapa, ziyaLa. samiti ane guptinI ArAdhanAnA mULamAM ahiMsAnI ArAdhanA ja samAyelI hovAthI AvA utkRSTatama mahAmunirAjee paNa potAnA chAghasthika jJAnavaDe ahiMsAne svarUpathI tathA prAgathI jANI che ane je pramANe jANe che te pramANe ja ArAdhI che. (4) jeo utpAda nAmanA prathama pUrvathI laIne 14 pUrvenA pUrNa abhyAsI hoya che tevA pUrva dhare, jeo utkRSTa saMyamadhArI, ahiMsAnI ArAdhanAmAM trikaraNage ekAgra thayelA mahA munirAjoe paNa ahiMsAnI sAdhanA sArvatrika karelI che. kevaLajJAnI meremamAM pUrNa ahiMsaka che jyAre pUrvadharane tenI ArAdhanAmAM pUrNa sAvadhAnI rAkhavAnI che. | (5) ukriya labdhithI laIne vidyA labdhinA mAlika banI cUkelA munirAjee ahiMsAnI ArAdhanA dvArA athavA ahiMsAnI ArAdhanA sivAya bIjA ekeya mArgathI prApta na thaI zake tevI labdhione prApta thayelA hoya che.
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra para janamanaraMjananI amuka cAlAkIe te hAtha ane jIbhanI cAlAkIthI meLavI zakAya che, je kevaLa tenA mAlikone peTa bharAvA sivAya vadhAre kaMI paNa ApI zake tema nathI. jyAre saMsAranI ane viSayavAsanAnI mAyAne mana-vacana ane kAyAthI tyAgI lIdhA pachI bhagavatIahiMsAnI ArAdhanA yadi thAya te Atmika jIvanamAM abhUtapUrva, adaSTapUrva ane ghaNuM jIvanuM kalyANa karAvI zakAya tevI labdhionI prApti thayA vinA rahetI nathI. tema chatAM te parama pavitra munirAje kyAMya ane kyAreya paNa tene durUpayoga karatAM nathI, garviSTha thatAM nathI, hiMsakamArga tarapha jatA nathI. pratyuta uttarottara Abhannati tarapha temanuM prasthAna AgaLa vadhe che. ATaluM te sau kaI pratyakSa anubhava karI rahyAM che ke, saMsAravatI ane gRhasthAzramanI mAyAmAM racyA pacce, aDhaLaka zrImaMtAI ke sattAne mAlika hevA chatAM paNa gAmamAM, nagaramAM, jaMgalamAM, udyAnamAM, smazAnamAM, kAryotsarga, jApa Adi dvArA saMyamArAdhana karanArA sAdhu saMtanA caraNe mAthuM mUkIne namana kare che. keTalAke temanA caraNane AMkhe lagADe che, tyAre keTalAke te munionuM ghUMka paNa pitAnA zarIra para paDe, ke temanA AzIrvAdapUrvakane vAsakSepa ke temane varada hAtha potAnA mastaka para paDe tevI zraddhAvALA hevAthI sanmAnapUrvaka tema karIne pitAne dhanya mAne che. kema ke temanI tevI zraddhA hoya che ke, amArA karatAM munirAje lAkhe vAra caDiyAtA che, zreSTha che, vaMdanIya che ane pUjanIya che,
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ para zA zrI praznavyAkaraNa sUtra tema mAnIne temanI sevA, vaiyAvacca ane hAtha, paga dabAvIne paNa saMtoSa mAne che. labdhio keTalI ane kevI hoya che? have ApaNe labdhione zAstrAnusAre jANavA prayAsa karIe jenI prApti utkRSTatama ahiMsAdharmanI ArAdhanAne AbhArI che. kema ke ahiMsakane saMsAranA sarve padArtho prati nirmamatvabhAva vartate hevAthI vairAgyanI prApti thayelI hoya che. jenA lIdhe mana-vacana ane kAyAnI ekAgratA sadhAya che. ane sarve saMpatti ekAgratAne AbhArI hovAthI labdhio sulabha bane che. (1) sAmAsafhuM ravi Amazane artha sparza che, je keTalAka prasaMgamAM auSadhinI garaja sAre che. tenI prAptimAM bhautikavAda, maMtravAda, taMtravAda, smazAna jAgaraNa ke bIjI ekeya kriyAo kAme AvatI nathI. paraMtu sAtviktama tapazcaryA rUpa cAritradharmanI nirvAja, niSNa ane nirmama ArAdhanA ja maulika kAraNa che. AvA tapasvI munirAjonA hAthamAM tevA prakAranI labdhi vizeSa prApta thAya che, jene Adhi-vyAdhi-rega ane saMtApagrasta mAnavanA zarIrane sparza thatAM ja vyAdhione aMta Ave che. A kAraNe ja zrImaMte, sattAdhArIothI laI garIba sudhInA mAnave paNa sAdhu saMtane hAtha potAnA mAthA para mUkAvavAne bhAva rAkhe che. kevaLa nAnI uMmaranI bAlikAothI laIne vRddhA
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ke para sudhInI strIone sparza jaina munione sarvathA tyAjya hovAthI temanA mAthA para dUrathI vAsanikSepa kare che. (2) koThThi vatta - kalemauSavi. upara pramANenA tapasvI munInA nAkamAMthI nikaLate lempa ke thaMka vagere paNa auSadhitulya banI gayela hovAthI tene sparza paNa regone nAza kare che. (3) no ghare - jalauSadhi labdhi zarIra tathA nAka, kAna, AMkha ke mukhamAMthI nIkaLate mela auSadhirUpa ja hovAthI mAnavenA reganI zAnti thAya che. (4) Lio vahiM - vimuDaSadhi labdhi. tapasvI munIrAjanA mukhamAMthI niHsaratA ghUMkanA chAMTA athavA TIkAkAranA mate mUtra ane purISanA chAMTAo amuka prakAranA rogIone mATe auSadhitulya che. (5) navodi uparanI cAre labdhio uparAMta mahAtapasvI munIonA zarIrane sparza auSadhasamAna bane che. (je munie saMsAra ane saMsArI mAnathI sarvathA dUra rahenArA hoya che tevA tapasvIo levAnA che.) (6) bIjabuddhi - jema eka bIjamAMthI dhAnyanA DhagalA thaI jAya che tema tIrthaMkara paramAtmAnI bIjatulya sUtrAtmaka Arthika vANIne bIjabuddhinI abhUtapUrva labdhinA mAlika
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 * zrI praznavyAkaraNa sUtra gaNadhara bhagavaMte 14 pUrvanI ke dvAdazAMgInI racanA kare che. jema ke kevaLajJAna thayA pachI pUrvAdhita tIrthakarapadanI prApti thatAM Indra mahArAjanA AdezAnusAra deve samavasaraNanI racanA kare che ane pUrvAbhimukha birAjamAna thayelA paramAtmA zrI mahAvIra svAmIe "utpAdavyaya thratyam' arthe gaMbhIra A traNa zabda belIne prabhue virAma lIdhe, sUtranA bhAvane AMkhanA palakAre samajI gayelA gaNadharoe tene vistAra karyo. te dvAdazAMgI kahevAya che. te "dadhAtu tuSTi mayi vistare girAm" mAruM kalyANa karAvanArI bano. (7) keka buddhi-koThImAM nAkhela dhAnya koDInI maryAdAnA kAraNe calavicala thayA vinA saMgrahIta rahe che. tevI rIte A labdhinA svAmIo paNa ekavAra sAMbhaLelu, bhaNelu pada, vAkaya, sUtra ke arthane kayAreya bhUlatA nathI. kema ke atyadbhuta A labdhinA kAraNe temanI buddhi sarvathA asaMyamita hoya che. (8) padAnusArI-sAMbhaLelA eka pada parathI seMkaDohajAra padanI racanA karAvI Ape te A labdhine AbhArI che. . (9) motagi -kaI paNa jAtanI labdhi vinAne mAnava bIjA keInI vAta sAMbhaLavA mATe pitAnI zravaNa Indriyane Azraya lete hoya che, jyAre aSTa pravacana mAtAnI pUrNa ArAdhanA karanAra mahAna tapasvIne jema jema jJAnAvaraNIyAdi karmonuM jora ochuM thatuM jAya che tema tema Atmika labdhio paNa maLatI rahe che. temAM A labdhinA
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * pa21 janamanoraMjananI amuka cAlAkIe te hAtha ane jIbhanI cAlAkIthI meLavI zakAya che, je kevaLa tenA mAlikane peTa bharAvA sivAya vadhAre kaMI paNa ApI zake tema nathI. jyAre saMsAranI ane viSayavAsanAnI mAyAne mana-vacana ane kAyAthI tyAgI lIdhA pachI bhagavatIahiMsAnI ArAdhanA yadi thAya te Atmika jIvanamAM abhUtapUrva, adaSTapUrva ane ghaNuM jIvonuM kalyANa karAvI zakAya tevI labdhionI prApti thayA vinA rahetI nathI. tema chatAM te parama pavitra munirAje kayAMya ane kyAreya paNa tene durUpayega karatAM nathI, garviSTa thatAM nathI, hiMsakamArga tarapha jatA nathI. pratyuta uttarottara Amennati tarapha temanuM prasthAna AgaLa vadhe che. ATaluM te sau koI pratyakSa anubhava karI rahyAM che ke, saMsAravartI ane gRhasthAzramanI mAyAmAM racce pacce, aDhaLaka zrImaMtAI ke sattAne mAlika hevA chatAM paNa gAmamAM, nagaramAM, jaMgalamAM, udyAnamAM, smazAnamAM, kAryotsarga, jApa Adi dvArA saMyamArAdhana karanArA sAdhu saMtanA caraNe mAthuM mUkIne namana kare che. keTalAke temanA caraNane AMkhe lagADe che, tyAre keTalAke te munionuM ghUMka paNa pitAnA zarIra para paDe, ke temanA AzIrvAdapUrvakane vAsakSepa ke temane varada hAtha potAnA mastaka para paDe tevI zraddhAvALA hovAthI sanmAnapUrvaka tema karIne pitAne dhanya mAne che. kema ke temanI tevI zraddhA hoya che ke, amArA karatAM munirAje lAkhe vAra caDiyAtA che, zreSTha che, vaMdanIya che ane pUjanIya che,
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ parara * zrI praznavyAkaraNa sUtra tema mAnIne temanI sevA, vaiyAvacca ane hAtha, paga dabAvIne paNa saMtoSa mAne che. labdhio keTalI ane kevI hoya che? have ApaNe labdhione zAstrAnusAre jANavA prayAsa karIe jenI prApti utkRSTatama ahiMsAdharmanI ArAdhanAne AbhArI che. kema ke ahiMsakane saMsAranA sarve padArtho prati nimamatvabhAva vartate hovAthI vairAgyanI prApti thayelI hoya che. jenA lIdhe mana-vacana ane kAyAnI ekAgratA sadhAya che. ane sarve saMpatti ekAgratAne AbhArI hovAthI labdhio sulabha bane che. (1) gAmeAruM jaTTa... Amazane artha sparza che, je keTalAka prasaMgamAM auSadhinI garaja sAre che. tenI prAptimAM bhautikavAda, maMtravAda, taMtravAda, smazAna jAgaraNa ke bIjI ekeya kriyAo kAme AvatI nathI. paraMtu sAtviktama tapazcaya rUpa cAritradharmanI nirvAja, niSNa ane nirmama ArAdhanA ja maulika kAraNa che. AvA tapasvI munirAjonA hAthamAM tevA prakAranI labdhi vizeSa prApta thAya che, jene Adhi-vyAdhi-rega ane saMtApagrasta mAnavanA zarIrane sparza thatAM ja vyAdhione aMta Ave che. A kAraNe ja zrImate, sattAdhArIothI laI garIba sudhInA mAna paNa sAdhu saMtane hAtha potAnA mAthA para mUkAvavAne bhAva rAkhe che. kevaLa nAnI uMmaranI bAlikAothI laIne vRddhA
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra pa23 sudhInI strIone sparza jaina munione sarvathA tyAjya hevAthI temanA mAthA para dUrathI vAsanikSepa kare che. (2) jo vahiM - lemauSavi. upara pramANenA tapasvI munInA nAkamAMthI nikaLate zleSma ke thaMka vagere paNa auSadhitulya banI gayela hovAthI tene parza paNa rogone nAza kare che. (3) nofNa vahiM - jalauSadhi labdhi zarIra tathA nAka, kAna, AMkha ke mukhamAMthI nIkaLate mela auSadhirUpa ja hovAthI mAnavenA roganI zAti thAya che. (4) faqoDha varteNaM :- vikhuDoSadhi labdhi. tapasvI munIrAjenA mukhamAMthI nisaratA ghUMkanA chAMTA athavA TIkAkAranA mate mUtra ane purISanA chAMTAo amuka prakAranA rogIone mATe auSadhitulya che. (5) sAvofTTa para uparanI cAre labdhio uparAMta mahAtapasvI munIonA zarIrane sparza auSadhasamAna bane che. (je munie saMsAra ane saMsArI mAnathI sarvathA dUra rahenArA hoya che tevA tapasvIo levAnA che.) (6) bIjabuddhi - jema eka bIjamAMthI dhAnyanA DhagalA thaI jAya che tema tIrthaMkara paramAtmAnI bIjatulya sUtrAtmaka Arthika vANIne bIjabuddhinI abhUtapUrva labdhinA mAlika
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 2 zrI praznavyAkaraNa sUtra gaNadhara bhagavaMte 14 pUrvanI ke dvAdazAMgInI racanA kare che. jema ke kevaLajJAna thayA pachI pUrvAdhita tIrthaMkarapadanI prApti thatAM Indra mahArAjanA AdezAnusAra deve samavasaraNanI racanA kare che ane pUrvAbhimukha birAjamAna thayelA paramAtmA zrI mahAvIra svAmIe "utpAdavyaya dhautyam' artha gaMbhIra A traNa zabdo belIne prabhue virAma lIdhe, sUtranA bhAvane AMkhanA palakAre samajI gayelA gaNadharee tene vistAra karyo. te dvAdazAMgI kahevAya che. te "dadhAtu tuSTi mayi vistaro girAm" mArUM kalyANa karAvanArI bane. (7) keka buddhi-keThImAM nAkhela dhAnya kaThInI maryAdAnA kAraNe calavicala thayA vinA saMgrahIta rahe che. tevI rIte A labdhinA svAmIe paNa ekavAra sAMbhaLelu, bhaNelu pada, vAya, sUtra ke arthane kayAreya bhUlatA nathI. kema ke atyadbhuta A labdhinA kAraNe temanI buddhi sarvathA asaMyamita hoya che. (8) padAnusArI -sAMbhaLelA eka pada parathI seMkaDahajAre padanI racanA karAvI Ape te A labdhine AbhArI che. (9) motaog - koI paNa jAtanI labdhi vinAne mAnava bIjA koInI vAta sAMbhaLavA mATe pitAnI zravaNa Indriyane Azraya lete hoya che, jyAre aSTa pravacana mAtAnI pUrNa ArAdhanA karanAra mahAna tapasvIne jema jema jJAnAvaraNIyAdi karmonuM jora ochuM thatuM jAya che tema tema Amika labdhio paNa maLatI rahe che. temAM A labdhinA
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ja pa29 (23) ukSipaka caraka, nikSipta caraka, anta caraka, prAnta caraka, rUkSa tharaka, samudAna caraka, annaglAyaka, mauna caraka, saMskRSTa kadipaka, tajajAta saMsRSTa kapika, upanihitaka, zuddhaSaNika, saMpyAdatika, adRSTa lAbhika, adaSTi lAbhika, pRSTa lAbhika, AcAmbika, parimaDha, ekAzanika, nivRtika, bhinnapiMDa pAtika, parimitapiMDa pAtika, annAhArI, prAntAhArI, arasAhArI, virasAhArI, rUkSAhArI, tuccha hArI, prAntajIvI, rUkSajIvI, upazAntajIvI, viviktajIvI, akSara madhu sapika, amagha mAMsAzika, sthAnAtiga, pratimA sthAyI, sthAnakuTuka, vIrAsanika, naiSadhika, daMDAyatika, lagaDa zAyI, eka pAzvaka, aprAvRta, aniSTavaka, akar3ayaka, dhRta kezarmiyulemanakhA, sarvagAtra pratikarma vimukta ityAdi gocarI pANInA judA judA abhigrahone dhAraNa karanArA tathA judA judA AsanathI AtmasaMyamita munirAje paNa pitAnA Atmika jIvananI pUrNatA prApta karavA mATe ahiMsAdharmanI ja ArAdhanA karatA hoya che. pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane vikaLendriyAdi jIvanuM kyAMya hanana, mAraNa, tADana, pIDana na thAya tevI rIte munie bhikSA levI, jethI levAvALA munine, devAvALA dAtArane tathA baMnene doSa lAgavA pAme nahIM. kharIdeluM, maMgAveluM, sAmethI lAveluM, dUSita, ardhadUSita ane vikRta AhArane grahaNa na kare, tathA gRhasthane jyotiSa, maMtra, sAmudrika AdithI AkRSTa karI bhajananuM grahaNa na karavuM. sArAMza ke je kAraNe munine aSTa pravacanamAtA, nava brahmagupti ke
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa30 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra chakAyanA rakSaNanI pratijJAthI patita thavuM paDe tevI bhikSA ke bhikSAne vyavahAra sadaMtara cheDI devuM joIe. tema gRhasthane daSTirAga AdinI prApti thAya tevA prakAranuM kartavya karavuM munirAjene mATe tyAjya che. gRhasthanI prazaMsA, satkAra AdinA prayogathI muni jude rahe, matalaba ke navakeTa zuddha AhAranI gavaiSaNA karate muni saMyama sthAnemAM AgaLa vadhe che. ahiMsA dharmane daDha karavA mATe pAMca bhAvanAo - paisA kharcIne bajAramAMthI lAvelA zAka, bhAjIpAlA ke bIjI kaI paNa khAdya sAmagrIne saMskAranI AvazyakatA rahelI che. kema ke te vinA raImAM svAdiSTatA AvatI nathI. saMskArane artha che ke zAkAdimAMthI na khavAya tevI nase, DIMTAone capuvaDe kApIne tyAga kare ane ghI, maracuM, hiMga, jIrA Adi ghaTaka dravyanI bhAvanA ApavI, jethI te zAkabhAjI ke phaLa khAvA mATe lAyakAtavALA banavA pAmaze ane khAnArane tuSTapuSTa karaze. tevI rIte anAdi kALathI karmonI mAyAnA kAraNe adhArmika, mAyAvI, hiMsaka banelA AtmAne paNa bhAvanAnI AvazyaktA rahelI che. vaidyaka zAstramAM paNa leha, suvarNa, Adi dhAtuone amuka prakAranI auSadhionI bhAvanA dIdhA pachI ja te lehabhasma, suvarNa bhasma, pAradabhasma, hIrAbhasma, baMgabhasma Adi banavA pAme che. matalaba ke bhAvanAnA samaye dhAtuomAM raheluM gaMdu tatva, mAraka tatva nIkaLI jAya che ane sAratA rahevA pAme che. mATe khAnArane jIvitadAna
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 531 denArI bane che. matalaba ke bhAvanA vinAnA AtmIya jIvanamAM paDelA kusaMskAro, pApa saMskAre tathA gaMdI ceSTAo kyAreya paNa maryAdAmAM AvI zakatI nathI. mATe deva gurU ane saMgha samakSa svIkArela ahiMsA vratane pALavAne mATe AtmAnA pradeza sAthe otaprata karavA mATe bhAvanA baLa keLavyA vinA ekeya sAdhakane cAlI zake tema nathI. sUtrakAra sudharmAsvAmIjIe ahiMsA dharmanI rakSA mATe pAMca bhAvanAone A pramANe kahI che, tene kramazaH jANavA prayAsa karIe. (1) Iya samiti.... AnAthI deva-gurU ane saMghanI sAkSIe lIdheluM prANAtipAta nAmanuM paheluM vrata surakSita rahevA pAme che. anAdi kALathI jIva mAtrane prANAtipAta, jIvahatyA karavAnI paDelI Adatane sadaMtara rekI levA mATe sAdhake cAlavA-pharavAM- besavA-uThavA, khAvA-pIvAmAM sthAvara ke trasa jIvenuM hanana, mAraNa, tADana, ghAtana-pIDana, rIbAmaNa vagere thavA na pAme, tevI rIte zarIranuM saMcAlana karavuM tene Isamiti kahevAya che. cAlavA AdimAM je sthaLe cAlakane paga paDe tyAMthI sAmenI sADA traNa hAthanI jamInathI atirikta bIjI badhIya dizA enuM avalokana, samyagujJAna pUrvaka cheDI devuM tathA teTalI maryAdAmAM laTa, zaMkha, kIDA, pataMgIyA, kIDI, udhaI, lIlakula, uparAMta puSpa, phaLa, chAla, kaMpaLa, pAMdaDA, kaMdamULa, dhAnyanA dANuM, pAchuM vagere para dravya ane bhAva dayAno upayoga karI
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa32 2 zrI praznavyAkaraNa sUtra temanA para paga na paDe tema cAlavuM te IryAsamiti che. gata bhanI virAdhanA tathA hiMsakavRtti ane pravRttinAM phaLa svarUpe ThekaDA mArIne, jamIna para paga ghasIne, cAlavAnI paDelI Adata A cAlu bhavamAM paNa udayamAM AvI zake che, paraMtu Duka vicArIe ke kharAba AdatemAM jIvana pUrNa karI hiMsaka banI pharIthI AvatAM bhavamAM kaDavA phaLa bhogavanAre manavA pAmuM, tenA karatAM te cAhe munivratadhArI heu ke mahAvIrasvAmI pratye zraddhALu heu baMne sAdhakane IryAsamiti pUrvaka jeTaluM bane ane je rIte paNa bane te rIte trasa ane sthAvara chAnuM rakSaNa karavuM, AnAthI bIje uttamattama dharma ekeya nathI. AnAthI jIvanane aNu aNu dravya ane bhAva dayALu banatAM sarva jImAM ane mArAmAM kaI paNa pharaka nathI, te bhAva utpanna thaze. A kAraNe (2) sarve pAchA na phrIfstrAvA:-arthAt prANI mAtranA prANanI rakSA karavAnI pratijJA- vALe athavA "ahiMsA parama dharmanA siddhAntane mAnavAvALe hovAthI nigodavatI chathI laI Indra sudhInA jInI avajJA teo koI kALe karaze nahi. ( 2 ) = vidhavA :-jANatAM ke ajANatAM keInI paNa niMdA, para pIDAkAraka hovAthI AtmAne dUSita karAvanArI A Teva sAdhaka mAtra cheDI devI joIe, kema ke para jIvanI saMpatti, putra parivAra. vyApAra, strI tathA temanA sArA guNo
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ . * zrI praznavyAkaraNa sUtra pa33 pratye jyAre asahiSNutAne roga janme che tathA A roga jyAre asAdhya bane che, tyAre te jIvane niMdAnI Adata paDe che, vadhe che. je svapara ghAtaka hovAthI ekAte tyAjya che. kema ke paraniMdAne bhAvahiMsA kahelI che. AvA niMdathI pArakAnI hAni thAya ke na thAya te paNa temane svaghAta thayA vinA rahetuM nathI. ( 3 ) na rahiyaaar -IrSA, roSa ane asahiSNutA jyAre vRddhi pAme che tyAre bIjAonI vacce sAmevALAnA chatA ke achatA dezenI jAherAta karavArUpa bhAvapApane sAdhake pitAnA jIvanamAM kyAreya paNa praveza karavA na de. (4) na sivA-cAlavA pharavAthI, kapaDA jhATakavAthI, cikAsavALuM pANI uparathI nIce pheMkavAthI ke bArIbAraNuM baMdha karavAthI nAnA moTA jIvanI virAdhanA thavA devI na joIe. (1) fchatiyA :-talavAra, charI ke cappathI koI paNa jIvane rati mAtra paNa hAni na pahoMce tene khyAla rAkhave. | ( 6 ) facivA:-bIjAonA dravyaprANone ke bhAvaprANone bhedavAnI nirarthaka Adatane tilAMjalI devI joIe. ( 7 ) na thayA :-gALI, Akroza, purUSavacana ke tADanatarjanathI paNa bIjAne nukazAna thAya, tevA vyavasAya karavA nahi.
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 534 nA zrI praznavyAkaraNa sUtra (8) mAM duraM 2 vija mA :-kaI paNa jIva ApaNAthI duHkhI bane, bhayagrasta ke ciMtita bane te prayAsa kare nahi. upara pramANe dracaryAsamiti ke bhAvaIyasamitirUpa uttamottama dharmane ArAdhaka jIva bhAvitAtmA kahevAya che ane AtmAnI malinatA nAza pAmavAthI mananI pavitratA vadhe che, phaLa svarUpe te sAdhaka muni zanaiH zanaiH susAdhu padane dhAraka banI nizreyasa padane prApta kare che. (2) mane gupti -pAMca bhAvanAmAMthI A bIjI bhAvanA che. mAnasika jIvananI sva para drohAtmaka pApabhAvanAone saMpUrNa nigraha kare. jethI dravya ane bhAvaahiMsAnI ArAdhanA saphaLa banavA pAmaze. zarIra ane vacana karatAM paNa manane raudradhyAnamAM sarakI jatAM vAra lAgatI nathI. zAstravacana che ke nadI, sarovara ke havAne nirodha kare saraLa che, paraMtu bhAvamana(sUmamana)ne nirodha upazamita mehavALAo mATe paNa duSkara banI zake che. tema chatAM ahiMsAne anuyAyI pitAne manane dharmadhyAna ke zukaladhyAnamAM joDavA mATe prayatnazIla raheze ane je mArgathI, bhASaNathI, vyavahArathI, vyApArathI ke sAmAjika kAryothI paNa ArtadhyAna ke raudradhyAna thAya te badhAya kAryone avilaMba cheDI deze. sUtrakAra pharamAve che ke pApa, svArtha, lebha ke mAyAvaza banIne tuM kaIne mATe paNa azubha, dArUNa, nRzaMsa, vadha, baMdhana ane parikalezapUrNa
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra pa35 ciMtavana karIza nahi. kemake azubha vicAra durgatidAyaka che, dArUNa vicAra sAmevALAne tatra duHkha denAra che, nRzaMsabhAvathI pitAnA AtmAne ja ghAta thAya che, vadha-keIne maravuM paDe, bIjAne baMdhAI javuM paDe ItyAdi pArakAnA mATenA pApa vicAre temaja tAre AtmA vajanadAra thAya tevA saMka9pane cheDI devA mATe svAdhyAya, jApa, dhyAna, gurUkuLavAsa ane paThana-pAThanamAM manane joDI devAthI ahiMsAdharmanI ArAdhanA saphaLa banaze. (3) bhASAsamiti ahiMsAdharmanI ArAdhanA mATe A trIjI bhAvanA che. manane svAdhIna karyA pachI paNa bhASAvargaNAnA pudgalene upaga parapIDA mATe, svaghAta mATe, vaira-virodhanI vRddhi mATe tathA bIjA keI paNa jIvane hiMsA, jUTha ke durAcAranA mArge laI javAmAM karIza nahi. kemake jIbhaIndriyane pApamAge javAmAM anAdikALanI kuTeva paDelI che. mATe tene avarodha kara, tathA AgaLa kahevAze tevA bhASAprayAgane sadaMtara choDI de joIe. (4) eSaNasamiti -ahiMsAvratanI sarvathA niraticAra ArAdhanA mATe ane khAsa karI paMcamahAvratadhArI munirAjene mATe AhAranI gavaiSaNA kevI rIte karavI? tenA mATe A cethI bhAvanA che. yadyapi mahAvrata vinAnA mAnane mATe lekaeNSaNa, bhegeSaNuM ane vitaSaNarUpe traNa eSaNA kahelI che, paNa tenA mULamAM prAyaH karI artha ane kAmanI
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra lAlasA ja rahelI hoya che. jyAre saMsAranA pratyeka padArtha pratye nimamatvabhAvapUrvaka vairAgI, dIkSita ane zikSita banelA jaina munirAje artha ane kAmathI sarvathA para hevA chatAM paNa anivAryarUpe AhAranI gavaiSaNe temane paNa karavAnI pharaja paDe che, paNa A gaSaNAmAM vairAgya che, nirmamatvabhAva che ane kAyAnI mAyAne abhAva che, tema chatAM pUrvabhavIya mahajanya saMskAranA kAraNe gocarI jatA munirAjenI kayAMya bhUla na thavA na pAme, tevA uddezathI sUtrakAra sudharmAsvAmIjI pharamAvI rahyAM che ke, he sAdhaka muni! kaMcukInA bhArane bhAra samajI sApa jema tene choDI de che, tevI rIte gRhasthAzrama ane tene lagatI khAna-pAna, raheNIkaraNI, vyApAra, vyavahAra temaja sagA saMbaMdhIonI mAyAne pApane bhAro samajIne tame cheDI dIdhI che. te have te pApanA bhArAne smRtimAM lAvavAnI jarUrata rahetI nathI. tethI gecarI pANIe jatAM-AvatA tArI khAnadAnI, zrImaMtAI, tArA saMsArI pitA tathA bhAI Adine lAkhe-karoDane vyApAra, gharamAM khAdhelI-pIdhelI sArAmAM sArI bhejana sAmagrIne keI paNa zrAvakane ke zrAvikAne kahevAnI AvazyakatA rahetI nathI. jema gaLA sudhI AvelI kaDavI cIjane pAchI jIbha para lAvatAM te kaDavI teno vinA rahetI nathI, tevI rIte kaDavA tuMbaDA jevI kaDavI sAMsArika mAyAne yAda karatAM tArA cAritraghanane tathA eSaNasamitine dhakko lAgyA vinA raheze nahi. pratyeka gRhasthane tyAMthI theDuM chetu vaheraje, lAbhAntarAya kama kSayapazamanA kAraNe
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ ,. jaLa rahetA zrI praznavyAkaraNa sUtra # 537 gRhasthIne jema oLakhANa devAnI rahetI nathI, tema lAbhAtarAya karmanA udaye kadAca nabaLI gecarI maLI te dAtAnI ke gAmanI niMdA paNa na karavI joIe. pratyeka samayamAM pitAne vinayaguNa vadhe tema jIvana banAvavuM. pitAnI maMDaLImAM rahelA bALa, glAna, vRddha temaja bhaNatA-gaNatA munirAjonI vaiyAvaccane uttamattama lAbha meLavavAne utsAha rAkhavo ane gecarI laIne pitAnA gurU pAse Ave, mArgamAM jatAMAvatA lAgelA aticArenI zuddhi arthe IriyAvahI kare, AlecanA kare ane pharIthI udgamAdi doSa na lAge tevI bhAvanA rAkhe. AlocanA karyA pachI zAna thaI besavuM, gocarI jatAM lAgela parizrama, thAka Adine vicAra na kare paNa "mArA ahobhAgya che ke, paMca mahAvratadhArI, tapasvI, bALa, glAna, Adi munirAjenI sevAne avasara maLe, pachI muhurta mAtra dhyAnastha bane. tyAra pachI arasa, virasa, nirasa ke sarasa bhajana pratye samacitta banI jyAM gocarI vAparavAnI che, tyAM kAje laI bhUmi zuddhi kare, Asana pAthare tathA gurUone tathA samAnadhama nione carI vAparavA mATe AmaMtraNa Ape ane gurUnI AjJA meLaLIne prasanna citte gocarI vApare. A rIte bhikSaNanI zuddhatAne khyAla rAkhavAthI Indriyone tathA zarIrano meha ghaTavA pAmaze. je (5) AdAnanikSepa -jenAthI ApaNe AtmA ahiMsAimanI ArAdhanAmAM kyAMya alita na thAya te mATe A camI bhAvanA che. kemake jamInane IMca jeTale bhAga paNa
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa38 zaka zrI praznavyAkaraNa sUtra jIvarahita nathI. tethI vastu mAtra sUtI vakhate jIva na dekhAya paNa anajAnamAM koI jIva cagadAI gaye te? utAvaLamAM pustakanA pAnAne baMdha karatAM vacce mAkhI, macchara dabAI gayA te? ItyAdi kAraNone laI A pAMcamI bhAvanAmAM pATa, pATalA, zayA, vastra, pAtrA, tApaNI, jhoLI, paLA, pustaka, Tebala, DAMDe, DaDAsana, gha, calapaTTo Adi upadhine pavana, garamI, bimArIthI thatAM AdhyAnathI bacavA mATe rAkhavI paDe. mATe tene letI vakhate ke mUkatI vakhate te sthAnanuM paDi. lehaNa karavuM, besavA-uThavAmAM evAthI jamIna puMjavI, gurUne vaMdana karatI vakhate muhapattinuM paDilehaNa karI tenAthI zarIra pujavuM pachI vaMdanAdi kriyAo karavI joIe. matalaba ke pramArjana-paDilehaNa karyA vinA kaI paNa vastune upayogamAM levI nahi. A pramANenI pAMca bhAvanAothI ahiMsA nAmanA prathama saMvaradharmanI ArAdhanA karate te muni Azravarahita, kulezarahita, pAparahita banIne saMsArane TUMka karavAvALA thaze athavA karmonI saMpUrNa nirjarA karIne siddhazilAne vAsI banaze. jJAtaputra bhagavAna mahAvIrasvAmIe upara pramANe saMvaradharma kahyo che. prathama saMvaradvAra pUrNa
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 539 bIjuM saMvaradvAra : pAMca saMvaramAM ahiMsAsaMvaranuM vivaraNa karyA pachI kramAgata bIjA saMvaranI vyAkhyA karavAmAM Ave che. kema ke prAyaH karIne mRSAvAdapUrvakanA vacanene tyAgI ja ahiMsAdharmanI ArAdhanA karI zake che. mATe ahiMsaka banavAvALA bhAgyazALIe satyadharma svIkAra karavuM ja joIe. satya zuM che? tenuM svarUpa zuM che? te jaNAvavA mATe sUtrakAra pharamAve che ke, he jabba! samavasaraNamAM birAjamAna devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIe satyanuM svarUpa je rUpe kahyuM che te huM tane kahIza. (1) satyavacana -mAnavIya guNenA dhAraka, pApabhIrutA prApta sajajana purUSane je hitakAraka haya, sadguNane jemAM a5lApa na hoya tathA yathAsthita padArthone viparIta prakAre kahevAmAM na Ave tene satyavacana kahevAya che. athavA hiMsakajUThA ane durAcArI mAne cheDI je sapurUSe che, temanI jIbhathI belAtuM vacana satyavacana che. athavA parajInuM rakSaNa karanAra, temanuM Atmahita karanAra tathA keIne paNa udvega, azAnta, apamAnita, tiraskRta ke pIDita karanAra na hoya te satyavacana che. (2) zuddha -svapara drohAdi doSothI rahita bhASA. zuddha bhASA che.
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ 540 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra . (3) zucika je bhASAmAM koI jAtanI apavitratA nathI hotI te zucika bhASA che. (4) ziva -je bhASA vyavahArathI belanAra ke sAMbhaLanArane mokSa tarapha prasthAna karavAnI IcchA thAya tene zivabhASA kahevAya che. (5) sujAtaH-pavitrabhAvathI bolAyela vacana te sujAta che. (6) subhASita sAMbhaLanArane pramoda karanAruM vacana subhASita che. (7) sukathita -pakSapAta rahita vacanane sukathita vacana kahe che. (8) suvrata:-sarva prakAranA vratamAM ane niyamamAM mukhya vrata satya hovAthI tene puSTa karAvanArU vacana sutratavacana che. (9) sudiThuM -atIndriya jJAnIoe satyavacanane mokSaprApaka kaheluM hovAthI te sudi che. (10) supratiSThita -anumAna, pratyakSa, parAkSa ane AgamathI paNa pramANabhUta hevAthI supratiSThita che. (11) supratiSThita jasara-satyavAdI, satyavyavahArI ane satyavyApArI traNe mAna lekamAM yazasvI banatA hevAthI supratiSThita yaza kahevAya che.
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ja 541 A uparAMta susaMyamita vacana devendro ane narendrothI prazasita che kriyAzIla munirAjenuM dharmAcaraNa che. tapa ane niyamothI gRhIta che. arthAt satyathI tapa ane niyama phaLIbhUta bane chevidyAdharonI AkAzagAminI vidyAnuM mULa kAraNa che, mekSanuM sevAna che. arthAt satyadharmanI ArAdhanA ja mokSanI ArAdhanA che, mithyAbhAva ane mithyAtvathI sarvathA rahita che, saraLatAnuM pravartaka che, kauTilyathI dUra che, yathArthanuM pratipAdaka che. pAramArthika dRSTie satyavacana parama zuddha che. sarve dravyanA yathArthyane prakAzaka che. visaMvAda ane durvAdathI dUra che. AtmakalyANane mATe madhura che, sAkSAt deva svarUpa ja che. ghaNA sthaLe manuSyane Azcarya pamADanAra che. jemake, satyanA mIThA phaLanI prApti jyAre thAya che, tyAre sau Azcarya cakita thaI jAya che. samudramAM DubavAnI aNI para AvelI naukAo paNa satyanA prabhAvathI ugarI jAya che. pANInA uMDA vamaLamAM phasAyelA mANase satyathI uddharita thAya che, agnithI bacAva thAya che. ukaLatA telamAM paNa baLatA nathI. lAlacoLa leDhAnA goLAne paNa satyavAdI hAthamAM pakaDI le che te paNa hAni thatI nathI. parvata parathI paDatAM ja paNa akhaMDita rahevA pAme che. mAnavasamUhanA dhakkAmukAothI paDI gayelA vRddho ane bIjAe paNa bacI jAya che. yuddhamAM jaya apAve che. raNamedAnamAM lAgelA ghA paNa rUjhAya jAya che. vadhabaMdhana ke kArAvAsamAMthI satyanA prabhAve ja nirAbAdha mukta thAya che. zatruonI vacce paNa yazasvI bane che. deve paNa
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 * zrI praznavyAkaraNa sUtra satyavAdInuM sAnnidhya svIkAre che. A pramANe prastuta AgamamAM satya nAmanA saMvaradharmanuM varNana karavAmAM AvyuM che. satyanuM mAhAbhya... upara pramANenuM satya nAmanuM bIjuM mahAvrata bhUtabhaviSya ane vartamAnakALanA tIrthaMkara paramAtmAothI upadiSTa che. janapadasatya, saMmatasatya, sthApanA satya, namasatya, rUpasatya, pratItyasatya, vyavahAra satya, bhAvasatya, yoga satya ane upamA satyarUpe dasa prakAre satyane dasakAlika Adi graMthethI jANavuM. 14 pUrvadhare e satyavAda pUrvarUpe jANyuM che. darzana-jJAna ane cAritranI ArAdhanAmAM caramasImAe pahoMcelA maharSioe paNa satya vacanane siddhAMtarUpe svIkAryuM che. Indro tathA cakravartIoe pitAnA Atmika prajanamAM upAdeyarUpe mAnya karyuM che. vaimAnika dee pitAnI sAdhanA mATe satyanuM sevana karyuM che. maMtra-auSadhi Adi vidyAonI sAdhanAmAM maulika kAraNa satya che. AnI ArAdhanAthI mahAna arthonI prApti paNa sulabha bane che. cAraNa munione AkAzagAminI vidyA ane munione vaikiyAdi labdhionI prApti satyathI thAya che. manuSyane mATe vaMdanIya, asurene mATe pUjanIya hevAthI pratyeka dharmAvalaMbIoe paNa satyadharmane sarvazreSTha dharma kahyo che. traNe lokamAM sArabhUta che. AvuM satyavacana akSobhya hevAthI samudranI jema gaMbhIra che, merU parvatanI jema sthira che, caMdranI jema zItaLa che. mATe
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 143 satyavAdIne kayAMyathI paNa saMtApa thatuM nathI. sUryamaMDaLanI jema padArthanA satya svarUpane prakAzita kare che. zarada RtunI jema nirmaLa che. gaMdhamAdana parvatanI jema sugaMdhI che, A parvata mahAvideha kSetramAM gajadaMta AkAre che, je atyaMta sugaMdhamaya che. maMtra, janne ane rohiNI prajJapti vidyAo Adi mATe satyadharma ja ArAdhya dharma che. matalaba ke traNe lekamAM chevaTe kevaLajJAnanI prApti paNa satyane ja AdhIna che. svapara ghAtaka satya paNa tyAjya che. mAnava jIvanamAM sukha-zAnti ane samAdhine cAhanArA bhAgyazALIoe sadaiva satyabhASAne ja upayoga kare joIe. jethI samyakatvanI prApti sulabha banaze, zarIranA sAte dhAtuo sAtvika thaze, mana pavitra banaze, AtmAnuM urvIkaraNa thaze ane chevaTe te manuSyanA kheLIyAmAM ja deva je banaze. je sarvathA upAdeya eTale jIndagInA prAraMbha kALathI svIkAra karavA lAyaka tathya che. je purUSAthI bhAgyazALIo mRSAvAdane saMpUrNa tyAga karI satya saMvara nI pUrNa ArAdhanA karavA mATe taiyAra thayelA che, temaNe potAnA saMyamadharmane ja khyAla rAkhIne mRSAvAdane tyAga karavo ja joIe. tathA je AMzika vratavALA hoya temane anivArya prasaMgane cheDIne svaparaghAtaka mRSAvAdanA tyAga mATe prayatna kara joIe, ane te vinAnA jIvAtmAoe paNa jenAthI vyavahAra bagaDe, putra parivAra bagaDe, pArakA jIvane bhUkhe maravuM paDe
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra ke temanA bALa baccAone rIbAvavuM paDe tevA prakAranA jUTha vyavahAra cheDavA mATe prayatnazIla thavuM, jenAthI devadurlabha mAnavAvatAra ghaNuM pApathI bacavA pAmaze ane AvanArA bhave paNa sukhadAyaka banaze. samyagujJAnanA abhAvamAM mAnavamAtranA jIvanamAM bhramajJAna, viparIta jJAna ane ajJAnanuM sAmrAjya hovAthI teo kANA ne kANe ke durAcArIne durAcArI kahevAmAM tathA bhramajJAnanA mAlike pArakA jInuM bhaluM karavAnA ati utsAhamAM AvIne paNa svaghAtaka ke paraMparAe paraghAtaka jUTha bhASAne upaga karavAmAM vAMdhe jotA nathI. A kAraNane laI javA mAtranA anAdi kALanA ajJAnajanya kusaMskArane nAbUda karAvavAmAM bhAvadayALuM sUtrakAra zrI sudharmAsvAmIjIe kahyuM kevyavahAra naye bhASA vyavahAra satya hevA chatAM paNa jenA mULamAM hiMsA, prapaMca, svArtha, IrSyA, adekhAI ke skarSatA Adi gaMdA ta rahelA hoya tene satyabhASA kahevAya ja nahi. kema ke jenAthI ahiMsAnI puSTi thAya tene ja satyabhASA kahevAmAM AvI che. paraMtu 17 prakAranA saMyamane bAdhA kare, hiMsAnA pApa mArge bIjAone prasthAna karAve, vikathA rU5 pApakathAothI cAritrane bheda karAve, sarvathA nirarthaka ane niSphaLa vacanethI paraspara kalaha-vAdavivAda vadhavA pAme, je vacana nyAyarahita hoya, bIjAne kalaMka lAge, vara - virodha bhaDakAve, tema sAme vALAone viDaMbanA thAya tevI satyabhASA paNa Atma
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ jhAM praznavyAkaraNa sUtra che 545 kalyANAthIoe cheDa devI joIe tathA pitAnuM ahaM SiAya, roSa vadhe, piThThAI vadhe tevI bhASA paNa na balavI. elanAra tathA sAMbhaLanArane zarama lAge athavA bIjAonI zarama tuTe, sAmevALA ApaNI niMdA kare ke sAme ghUrake, jema ke "munirAjathI AvI bhASA, AvI gALe, AvA asabhya vacane belAtA haze ?" AvI bhASAne mahAvratadhArIoe cheDI devI. bIjAnA ke belanAranA duzmananA paNa di, mameM ughADA paDe tevI bhASA na bolavI. aspaSTa, ajJAta ke potAnI prazaMsA ane bIjAnI niMdA thAya tevI bhASA paNa choDI devI. jema ke "tame medhAvI nathI, dhanyavAdane lAyaka nathI, dharmane chAMTo paNa tamArI pAse nathI, khAnadAnI paNa tamArAmAM dekhAtI nathI, dAnezvarIpaNuM paNa tamArAmAM nathI, kAyara che, dekhAvamAM paNa tame sArA nathI, saubhAgyatva paNa tamane maLyuM nathI, paMDitAIthI hajAze mAIla dUra che, bahuzruta nathI, tapasavI nathI, paralokane bagADavAvALA che, jene zAsananI zraddhA vinAnA che, tamArUM khAnadAna sArUM nathI, tame keDhiyA jevA che, gaMdA che, regiSTa che." upara pramANe elIne bIjAone kyAreya paNa niMdavA nahi joIe. niMdA, hIlanA, apamAna ke tiraskAra paNa na karavA. yadyapi kaMIka aMze satyapaNuM dekhAtuM hoya te paNa bIjAne duHkhadAyI banavA pAme tevI bhASA munioe na olavI. tyAre vratadhArIo kevI bhASA bole?
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 4 zrI prajavyAkaraNa sUtra dravya, guNa ane paryAyanI yathArthatA jemAM hoya tevI bhASA belavA lAyaka che. kema ke dravyanA Azraya vinA guNa ane paryAye tathA guNe ane paryA vinAnuM dravya saMsA bharamAM kayAMya jovA maLI zake tema nathI. tema dravyathI guNa ane paryAye sarvathA bhinna paNa nathI ane abhinna paNa nathI. tRNathI laI siddhAtmA sudhInA dravya mAtrane guNa ane paryAya hoya che. gAya nAmanA dravyamAM zabela7, zukUla ke kRSNa tyAdi guNe ane nAnA moTA AkAra Adi paryAye tAdAbhya saMbaMdhathI rahelA hovAthI abhinna che, ane bhinna eTalA mATe ke traNenA nAma ane karma jUdA jUdA che. vratadhArIo A traNenuM yathArthya sarva prathama jANe ane pachI tevI bhASA bele, jethI bhASAsamiti dUSita thavA pAmaze nahi. belAtI bhASAmAM kiyA vizeSaNane yathAyogya sthAne mUke tathA Agamane abAdhita bhASA bele. nAma, kriyA, avyaya, upasarga, taddhita, samAsa, sabdhi, pada, hetu, vega, uNAdi pratyaye, dhAtu, svara, vibhakti ane vaNene prAMga yathAyogya kare, jethI belanAra, sAMbhaLanAra, lakhanAra ke vAMcanArane mati bhrama thavA na pAme. amuka gAmanA badhA mANasanI kaMjusAI mATe kahevuM hoya tyAre "ja" ne pravega kyAM kare. jema ke - (1) amuka ja gAmanA badhA mANase kaMjusa che. (2) amuka gAmanA je badhAya mANase kaMjusa che. (3) amuka gAmanA badhA ja mANaso kaMjusa che. (4) amuka gAmanA badhA mANaso ja kaMjusa che.
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra che paNa (5) amuka gAmanA badhAya mANasa kaMjusa ja che. (6) amuka gAmanA badhA mANase kaMjusa che ja. uparanA cha vAkyomAM eka "ja" avyaya jUdA jUdA sthAnamAM kevI rIte artha phera kare che te sahaja jaNAI Ave che, tethI sAMbhaLanArane ke vAMcanArane munionI bhASAmAM visaMvAdita na thAya tevI bhASA bolavI. . je vastune siddha karavAnI che te sAdhya kahevAya. tene siddha karavA mATe hetuno prayoga paNa AvanAbhAvI eTale ke, hetu ane sAdhyane saMbaMdha bIje kyAMya na hai joIe. jemake gAya kevI ? kALI kahIe te bheMsa paNa kALI hoya che. siMga paNa deya che. eka kharIne hetu paNa gAyane siddha karI zake tema nathI. AvI sthitimAM gAyanuM kharuM lakSaNa, tenA gaLAmAM laTakatI cAmaDI-kebale (sAsnAdimatva) ja kharU lakSaNa che, kema ke te gAya ane bALakane cheDI bIje kyAMya hetuM nathI. tevI rIte jIvanuM lakSaNa zuM? e savAla, paravAla, mAravADI, gujarAtI, zrImALI, paisAvALe, sAdhAraNa vagere na hoI zake. tyAre upaga" e jIvanuM lakSaNa che, eTale ke samyajJAna, darzana, cAritra, parAkrama Adi jIvamAM ja hoya che, ajIvamAM hotA nathI. munioe pitAnI bhASA samitine akabaMdha rAkhavA mATe hetune upaga satya svarUpe kare. belAtI bhASAmAM vacana, vibhakti, vAkaya Adine upaga ThIka rUpe karAya tevI bhASA bolavI joIe tathA
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 548 * zrI praznavyAkaraNa sUtra kAcanI artha ghaTanA yathAzya karavI jema ke " guNa saraLa aMge karyA." rASabhadeva prabhunA zarIranuM varNana A stavanamAM karAyuM che. samavAyAMga sUtramAM nirdiSTa zArIrika lakSaNe jhaSabhadevamAM hatAM arthAt badhAya guNe aMga arthAt zarIramAM hatAM mATe aMge karyA pATha ja ThIka che. "aMgI karyA pATha asaMgata che. tevI rIte "bhAkhe sAra vacana te...." A kAvyamAM sAra zabdathI kAvyAlaMkAranI saMgati TakI zakaze, paNa "bhAe cAra vacana te" A pheraphAra karNa kaTutAne ubhI karaze. marUdevI ke marUdevA RSabhadeva prabhunI mAtAnuM nAma che, tene apatya arthamAM pratyaya lagADavAthI "navA apaDyuM juvAna mArA" eTale marUdevIne putra mArUdeva zabdane artha baSabhadeva thAya che, paraMtu koI mArUdevIne naMda lAla re bele te kevuM thaze? kemake mArUdevI trASabha prabhunI mAtA nathI paNa bahena che ane yugaliyA hovAthI patnI che. A badhAya anarthothI bacavAne mATe sUtrakAre satyabhASAnuM spaSTIkaraNa karatAM kahyuM ke he jakhU! A satyabhASA tIrthakara padiSTa che tathA pitAnA jIvanamAM satyane pratyakSa camatkAra sajele che tethI munirAjene paNa tene Agraha rAkhave hitAvaha che. paraMtu asatya sAMbhaLanArane kaThera ke kaTu lAge tevuM bhASaNa ke lakhANa na kare, pravacana paNa na kare paNa samajadArIpUrvaka AtmAnuM hita sadhAya, janmAntaramAM lAbha thAya tevuM zuddha, spaSTa, nItinyAyayukta, saraLa, zreSTha vacana bele jethI sarve pApanuM duHkhanuM upazamana thAya."
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 6 549 satyavacananI rakSA mATe pAMca bhAvanAo - khUba ja zraddhApUrvaka, AtmAne durgatithI bacAvavAne mATe tathA "sAcAmAM samakita vase..." A uktithI samyaktvane prApta karavA mATe, prApta thayelAne TakAvavAne mATe, TakAvelAne parizuddha banAvavA mATe, svIkArela vratane surakSita rAkhavAne mATe sUtrakAre pAMca bhAvanAone nimnalikhita nirdiSTa karyo che te A pramANeH (1) anuvicityasamiti -anAdi kALathI alika eTale jUTha belavAnI Adata jIvAtmAne paDelI che. tene sarvathA badalI nAkhavAne mATe paMca mahAvratadhArI gurUo pAsethI sauthI pahelA saMvarane artha samajI levAnuM ane samajadArIpUrvaka potAnA AtmakalyANanuM dhyAna rAkhI vegamAM, tvarAmAM AvIne ke caMcaLa banIne kaDavA, kaThora, karkaza, avicArita, parapIDAkArI, sAvadya vacanane belavA na joIe. sArAMza ke sva(AtmA)nI paNa dravyahiMsA thAya ane bhAvahiMsA thAya, temaja saMsAramAM rahelA bIjA jIvenI paNa dravyahiMsA tathA bhAvahiMsA thAya tevI bhASA, vyavahAra, ceSTA, saMketa paNa prayatnapUrvaka cheDI devA joIe. jethI lIdhela vrata khaMDita, vyaticarita, aticarita thavA pAmaze nahi. tema chatAM bolavuM paDe te satya balavAne ja Agraha rAkha. satya bhASA paNa TUMkAmAM patAvavI tathA sAMbhaLanArane hitakArI haiya, prIti utpanna karAvanArI hoya, deva rahita hoya, spaSTa hoya, bolatA pahelA samyagubuddhithI vicAryuM hoya, tevI bhASA belavI joIe jethI bhASAsamiti sacavAze.
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa0 zrI praznavyAkaraNa sUtra * (2) krodha nigraha:-satyavAdI banavA mATe A bIjI bhAvane che. saMyamadhArIoe krodhanuM sevana kyAre paNa na karavuM. kema ke tene raudra svarUpa banatA vAra lAgatI nathI. pariNAme te je kaMI belaze, te bIjAnA dene, mane pragaTa karavAvALI bhASA belaze, kaThora ane karkaza bolaze, vaira vardhaka, kalahakArI, laDAI jhaghaDA karAvanArI ane satyatAne apalApa karanArI bhASA belaze. kodhAnya mAnava bIjAne dveSa, anAdara, tiraskAra karaze. A kAraNe ja kodha ane saMyamane hADavera che. - (3) lebha nigraha -satya bhASIne lebhane nigraha kara sarvathA anivArya che, anyathA putra, strI, dhana, yaza, pratiSThA, ziSya, viSayavAsanA, sattA, veSabhUSA AdinA lebhamAM phasAyelA sAdhakane jUThuM bolavAnuM bhAgyamAM raheze je anAdi kALanA ajJAnajanya kusaMskAranuM phaLa che. sUtrakAra pharamAve che kekhetara, makAna, havelI, phaleTa AdinA mATe, kIrti ane yaza mATe, judA judA lAbha meLavavA mATe, trAddhi, samRddhi, sukha sAhebI tathA managamatA bhejanA pANI mATe, pATa, pATalA, Tebala, Deska, sArA saMthAriyA, zayyA, rajoharaNa, Asana, mulAyama vastro, pAtrA, taraparNa, kAmaLI, pena, caramA, ghaDiyALa Adi mATe atyanta Asakta banelA sAdhakane jUTha bolyA vinA zI rIte cAlaze? tevI rIte pitAnA pitAnA pakSanA sAdhuo ke sAdhvIo, bhakto ke bhaktANIo pratye aMdhazraddhALu banele sAdhaka jUTha belaze. A badhI vAtane khyAla rAkhyA
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 151 pachI ja bhAva dayAlu tIrthaMkara paramAtmAe satyavAdI banavAnA mULamAM lebhane tyAga pharajIyAta kahe che. jethI jIvanamAM saMteSa Avaze ane saMyamanA sthAne zuddha banaze. (4) bhaya nigraha bhAvanA - satyavratanI rakSA mATe A cothI bhAvanA che. kema ke bhayagrasta mAnavane jUThane Azraya svIkAryA vinA chuTake nathI, mATe sUtrakAra pharamAve che ke "mAyaa" tame bhaya pAmazo nahi. kyAMyathI paNa bhaya Ave tevuM kArya karaze nahi, belaze nahi, tamArA svArthone paNa Thokara mArI deze paNa bhayasaMjJA utpanna thAya, vadhe tevA kAryone parigraha, maithuna ke AhAra saMjJAne tAbe thaI karaze nahi. kema ke bhayanA mAya bIkaNa banelAone cAre taraphathI bhayenI bhUtAvaLe vaLagyA vinA rahevAnI nathI. tevI sthitimAM jIvana savahIna banaze. keIne paNa chevaTe sagA bApane ke dharma patnIne paNa sahAyaka banI zakAze nahi. AkAzamAM rahenArA bhUta, preta, zAkinIo, DAkiNIe ane vyaMtare paNa jemanA haiyA Darapoka heya, bujhadila heya, maDadAla hoya athavA sevAI gayelA pApAcaraNathI bhayagrasta banyA hoya temane ja vaLage che. najara paNa temane ja lAge che. Darapeka banele mAnava bIjAone paNa Darapoka ja banAve che. tevA bhAgyazALIe tyAga-tapa ane saMyamamAM paNa zithila bane che tathA tene piSavA mATe hajAre prakAre jUTha bole che. "mahAgano jatA 6 tathA" A sUtrane belanArA ja hoya che paNa te mArge cAlI zakavA jeTalI
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ para * zrI praznavyAkaraNa sUtra samarthatA marI paravArelI che, mATe bhatpAdaka kAryo karaze nahi. duSTothI, tiyAthI ane manuSyathI kadAca bhaya utpanna thAya athavA asAtavedanIya karmothI bimArI Adi thAya te paNa samatAbhAve sahana karaze te jIvanamAM vairya, svairya ane dArzvabhAvanI vRddhi thaze, je saMyamI banavA mATe Avazyaka guNa che. (5) hAsyanigraha -pAMcamI bhAvanAnuM spaSTIkaraNa karatAM sUtrakAra pharamAve che ke he sAdhaka! tame hAsya, mazkarI, majAka, ThaThThA, gapasappA AdinuM sevana karaze nahi. cAritramehanIya karmanA kaSAya ane nekaSAyarUpe be bheda che. je kaSAyenI sAthe rahe athavA temane bhaDakAve te nekaSAya che. temAM hAsyamehakarma pratyakSa ane parokSarUpe paNa sAdhakane sAdhyamArgathI khaseDIne asatya, jUTha ane mRSAvAda tarapha laI jAya che. ghaNIvAra ApaNe anubhavIe chIe ke hasavAnuM kAraNa maLe ke nA maLe te paNa hAsyamehakarmane udayavartI sAdhaka moTuM khelIne, dAMta dekhADIne, hI-hI-khI-khI karIne pote ekale hoya ke pAMca mANasonI vacce beThe hoya te paNa hasatAM hasatAM lathapatha thaI jAya che. saMyamazIla munirAjee tevI rIte hasavAnI Adata choDI devI joIe. kema ke sahanazIlatA jyAre maryAdAne ullaMghI jAya che tyAre ahiMsA Adi yathArtha tane chupAvI hiMsA-jUTha-cerI-maithuna ane parigrahanA gItaDA gAvA lAgI jAya che, je satyavratane kalaMkti karanAra che. 5-10 mANasenI vacce jyAre gappAonI
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 553 mahephIla jAme che tyAre tene zuM bolavuM? ane huM zuM belI rahyo chuM? tenuM bhAna paNa temane rahetuM nathI. mazkarI karavAnI AdatavALAne bIjAonuM apamAna karatAM, be gALo bhAMDatA ane anApasanApa belatA vAra lAgatI nathI. bIjAonA dUSaNene uddaghATaka ane pArakAone pIDAkAraka hAsya che, mazkarI che. koIka nabaLI kSaNa AvatAM cAritrane mUkI devAmAM paNa vAra lAgatI nathI. jyAre mazkarI, majAka ke gappAe naze caDe che tyAre saMyamIne na zobhe tevI gaMdI vAta, mithunakarmanI vAte uparAMta cAritra jANa thavA mATenI pratijJAe paNa laI levAya che. ane jyAre pApAcaraNa sevAI jAya che tyAre pitAnuM pApa prakAzita thavA na pAme tyAre jUTha prapaMcane ramyA vinA bIjo mArga kyo? paraspara sAMketika ceSTA, bhASA ane AMkhanA IzArAthI thatI vAtenA mULamAM koNa? mATe ja sUtrakAra maharSi pharamAve che ke AvA che kadAca devalekamAM jAya te paNa kAMdapika, Abhigika athavA asura ane kibiziyA devaleka ja temanA bhAgyamAM rahe che, mATe saMyamadhArI munirAjee, dezaviratidhara zrAvakoe tathA pApabhIru sajajanoe paNa hAsya karma cheDI devuM hitAvaha che. tathA maunavrata svIkArIne je rIte paNa satyavrata dIpI uThe te pramANenI Adata keLavavI joIe paka iti dvitIya saMvara dvAra para
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 - zrI praznavyAkaraNa sUtra trIju saMvara dvAraH bIjA adhyAyamAM mRSAvAda viramaNa rUpa bIje satya nAme saMvara kahyo che. je adattAdAna viramaNa vinA zakya nathI, mATe krama prApta adattAdAna viramaNa rUpa trIjuM saMvara dvAra kahevAya che. zebhanIya vratana dhAraka zrI jakhkhasvAmIne Arya sudharmAsvAmI pharamAve che ke jemAM dAtA dvArA dIdheluM annapAna ane anujJAta eTale pATa-pATalA AdinI anujJA devAmAM Ave, te dattAnujJAna nAme trIju saMvara dvArA kahevAya che, je lIdhelA samasta vratanI ArAdhanAmAM upakAraka hevAthI guNa vrata paNa kahevAya che. anAdikALathI pravAhabaddha pArakAnI cerI karavAnI Adata jIvane paDelI hovAthI pracchannapaNe ke pragaTapaNe paNa para dravyAdine ceravAnI bhAvanA thayA vinA rahetI nathI. paraMtu samyajJAnanA prakAzamAM jIvAtmAne praveza jyAre thAya che, tyAre viratidharmanA mAdhyamathI cauryakarmane tyAga sulabha bane che. paradravyAdinI aparimita tathA dukhethI kSaya pAme tevI tRSNathI vyApta mAnavanA kaluSita mana-vacana tathA hAtha pagane maryAdAmAM lAvanAra A saMvara che. AnI sabhya ArAdhanAthI ja mAnavanI cerI karavAnI vRtti ane pravRtti maryAdAmAM Ave che. samAja tathA rAjabhayathI paNa hAthapagamAM saMyama lAvI zakAze. paraMtu AzA-tRSNA ane paradravya pratyenI maherachA je AtmA ane mana sAthe saMbaMdhita che tene vaza karavA mATe te adattAdAna viramaNa nAmanA saMvaradharma sivAya bIjA koIne paNa gaja vAge tema nathI.
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 555 matalaba ke corya karmane maryAdita, saMyamita ke sarvathA tyAgI devA mATe vratanI maryAdA arthAta samyakajJAnapUrvaka vratane svIkAra kare sIdhe, sAdA ane nirvina pavitra mArga che. bAhya tathA Abhyatara parigrahanI graMthione teDAvI denAra A vratane nigraMthadharma kahyo che. AnAthI mRSAvAda ane prANAtipAtanuM viramaNa zakya ane saphaLa banaze tathA cerI karavAnI Adata maryAdAmAM AvatAM parigraha tathA tenA sahacara maithuna pApa paNa maryAdita banaze. mATe ja adattAdAna viramaNa save dharmomAM zreSThatama dharma che. A kAraNe ja arihaMta paramAtmAoe paNa tene upAdeya kahyo che. sarve pApanA dvAra baMdha karAvanAra che. ArAdhakane nirbhaya banAve che. lebhA rAkSasa kanTrolamAM Ave che tathA tIrthakare, vAsude, cakravartIe tathA suvihita munirAjee tene mAnya karyo che. tapasvIone mATe sarvathA dharmAcaraNa che. ItyAdi kAraNathI gAma - nagara, Akara - nigama, kheTa-karbaTa, maDaMba-Azrama Adi sthAnamAM rahela maNI, motI, zilA, pravAla, kAMsya, vastra, suvarNa, rajata ane ratna keInA paDI gayA hoya, mAlika bhUlI gayA hoya, temane zodhavA chatAM na maLyA hoya, tene vratadhArI upADe nahi temaja bIjA pAse upaDAve nahi kema ke vratadhArI munirAje tenA tyAgI hovAthI mATI ane suvarNamAM ekabuddhi eTale samAnabhAvavALA che. tethI khaLAmAMkhetaramAM-vanamAM rahela game te dravya hoya; pachI te puSpa, phaLa, chAla, kuMpala, suraNa, tRNa, kAcha ke kAMkarA hoya, thoDA ke ghaNuM hoya, nAnA ke moTA heya, mAlikane pUchayA vinA
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra levAnuM kalpI zake tema nathI. pratidinamAM vaparAtA dravya paNa mAlikane pUchIne svIkAre. avizvAsanA ghera munie gocarI pANI mATe javuM nahi temaja temanI pAsethI pATa-pATalA-zamyAvastra-kAmaLI paNa svIkAra kare nahi. (rnodha-saMpradAyAntara ke bIjA keI kAraNe kalaMka lAgavAne bhaya rahe che te kAraNe niSedha karela che.) keInA deSa bele nahi. bALa plAna ke bIjA koI munirAja mATe lAvelI AhAra Adi vastuone te te munione ApI devI joIe. pitAne vAparavAnuM ka5tuM nathI. pArakAnA puNya karmone nAza thAya, dAtAne dAna devAmAM aMtarAya paDe, dAnadharmane vinAza thAya tevI bhASA munioe belavI joIe nahi. temaja bIjAnI cADI ke IrSA paNa karavI nahi. kyA munie A vratane ArAdhI zakatA nathI? gRhasthane tyAMthI yAcanA karI lAvelA pATa-pATalA, Tebala, saMthAriyA, vastra, pAtra, kAmaLI, e, DaMDa, DaMDAsana, Asana, celapaTTA, mukhavastrikA, paga pUchavA mATe vastra vizeSa Adi vastuone sAthe rahenArA munirAjene ApyA vinA pite ekale ja vApare, pAsenI vastumAMthI bIjA munine kaMI paNa na Ape, teo A trIjA vratanI ArAdhanA karI zakatA nathI. yadyapi pitAne saMgraha karavAnI IcchA nathI te paNa "mAre bIjAnI ciMtA zA mATe karavAnI?" tevA bhAvathI bIjA munie thanArA, ke thatA lAbhamAM aMtarAya kare, te muni saMgrahanI anicchAvALe hovA chatAM paNa ArAdhaka
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravyAkaraNa sUtra che 557 nathI, dharmopakaraNe pratye munine mUrchA na hovAnA kAraNe vastuone niSedha nathI, te paNa bIjAnA lAbhamAM aMtarAyabhUta thatA lAbhAntarAya karma baMdhAya che je bhAva parigraha che, tathA tapacera, vANIra, rUpAra, samAcArIcera ane bhAvara muni paNa A vratane ArAdhaka banI zakatA nathI. jema ke pitAnI maMDaLImAM ke upAzrayamAM rahenArA ke munirAje mAsakSamaNuM karyuM hoya, keI vyAkhyAna vAcaspati heya, keI rUpavAna haya, keI zuddha samAcArIne ArAdhaka hoya ane kaI jJAnI hoya, tevI sthitimAM kaI gRhastha anajAna hovAthI pUche ke "zuM ApazrI tapasvI che? vyAkhyAtA che? rUpavAna che? zuddha samAcArInA pAlaka Apa ja che? ane jJAnI che?" tyAre bhAvarInI Adata paDelI hovAthI pUchAyele muni javAba ApatA kahe che ke "bhalA mANasa! sAdhuo te tapasvI ja hoya che, tyAkhyAna karanAra ja hoya che, rUpALA ja hoya che; sAdhu mAtra zuddha kriyA kAMDI ja hoya che ane jJAna-dhyAnamAM rata hoya che. A pramANe pite tapasvI Adi na hovA chatAM paNa upara pramANe javAba ApanAra munine jenazAsana bhAvAra kahe che, je dravyathI nahi paNa bhAvathI vratane virAdhaka bane che tathA meDI rAtre paNa jora jorathI bolanAra, laDAI-jhagaDA karanAra, sAthe rahenArA muniomAM paraspara bheda karAvanAra, kalaha-kaMkAsa karanAra, vara-virodha utpanna karanAra, jyAre ne tyAre deza kathA, rAja kathA, bhajana kathA ane strI kathA karanAra, bIja munione asamAdhi
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra udvega ke ArtadhyAna karAvanAra, aparimita bhajana karanAra ane sadeva ke Adi kaSAyamAM dhamadhamate muni trIjA vratane virAdhaka bane che. tyAre A vratanA ArAdhaka keNa? kyA munirAje A vratanA ArAdhaka banI zakaze? A pramANe jabUsvAmInA pUchavAthI sudharmAsvAmIe kahyuM ke gRha pAsethI dharmopakaraNe, bhejana-pANI, davA vagere mAMgI lAvelA padArthone je je munione je je vastuo joItI hoya tenA vitaraNa karavAmAM kuzaLa hoya eTale ke badhI vastuone pitAnA kabATamAM mUkI na detA tatkALa munione ApI denAra sAdhu A vratane ArAdhaka banavA pAme che. bALamuni, gecarI pAchuM javAmAM azakta muni, vRddha muni, tapasvI muni, pravartaka, AcArya, upAdhyAya tathA navadIkSitanI prazastabhAve vaiyAvacca karanAra hoya, gaccha, samudAyarUpa kuLa, samudAya, candrAdika gaNa, temane samudAya, kaTikAdi saMgha tathA jinezvaradevanI pratimArUpa caitya Adine ArAdhaka haya, temanI sevA-vaiyAvacca karanAra hoya, karmanirjarAne abhilASI hAya tathA daza prakAre vaiyAvacca karavAmAM paNa kirti Adine Icchuka na hoya tathA je gRhasthane munio pratye rAga nathI, prazastabhAva nathI tevAonA gharethI vastra, pAtra tathA bhikSA Adi paNa lenAra na haya, bIjA munionI arthAt svasamudAyanA ke para samudAyanA, svagacchanA ke paragacchanA munionI niMdA, gaha ke tiraskAra karanAra na hoya,
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 559 bALamunione ke kAcA munione temanA gurUthI vimukha karate na hoya tevA munirAje A trIjA vratanA ArAdhaka banavA pAme che. A vratane devAdhideva mahAvIrasvAmIe prarUpyuM che. je anAdikALanI corI karavAnI Adatane choDAvI devA mATe samartha che, jaina pravacana svarUpa che, AtmAnuM kalyANa karAvanAra che, AvanArA bhavamAM zubha phaLane ApanAra che, vItarAga bhASI hovAthI nyAyathI anapeta che, saraLa bhAvane utpanna karAvanAra che, sarve dharmomAM zreSTha che, jJAnAvaraNIyAdi karmone nAzaka che, jenuM nAma adattAdAna viramaNa che. khetaranI rakSAne mATe kAMTAnI vADanI, baMgalAnI rakSAne mATe kilAnI, moTaranI rakSAne mATe gerejanI jema atyAvazyakatA anivArya che, tevI rIte svIkArelA vatanI rakSA karavA mATe bhAvanAmaya jIvana banAvavuM atyaMta Avazyaka che. AnAthI AtmAmAM jAgRti Ave che, vratanI ArAdhanA saraLa bane che. A vratanI bhAvanA pAMca che te A pramANe : (1) viviktavasativAsa -eTale ke devakuLa, mahAjanane yogya sthAna, pANI pIvAnI paraba, parivAja kene Azrama, vRnI nIce, mAdhavI lattAethI zobhita bagIcA, gRhasthone mATe ramavAnA sthAna, parvatanI guphA, lehAdinI khANa, kuDAra AdinI zALA, udyAna, rathAdi rAkhavAnA sthAna, yajJAdinA sthAna zUnya ghara, smazAna, parvatanI talATI, dukAna AdinA sthAne, jyAM gehuM-caNA AdinA bIje, durvA AdinI vanaspatie, aLasIyA Adi trasajI na hoya, gRhasthAnA
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa60 zrI praznavyAkaraNa sUtra nimitta banelA hovAthI nirdoSa hoya, strI, paza ane napuMsakene vAsa na hoya, pavitra hoya, AdhAkamI eTale munirAje mATe ja banAvelA na hoya tevA sthAnamAM munirAe rahevuM joIe, paraMtu jyAM pANInA chAMTA nAkhyA heya, vadhAre pANI nAkhela hoya, munione anulakSI kacaro vagere tatkALamAM ja sApha karela haya, punI mALAo laTakatI hoya, lIMpaNa karelI hoya, cUnA AdithI saMskArita hoya, tevA sthAnamAM munioe rahevuM joIe nahi. kapanIya sthAnamAM paNa AvagrahAdinI rUci rAkhIne rahevuM. sArAMza ke bhavabhavAntaranA sevelA, vadhArelA, puSTa karelA, nikAcita karelA ke atinikAcita karelA kaSAyane tathA nekaSAyane kaTelamAM levA mATe, vratadhArI zrAvako karatAM paNa mahAvratadhArI munirAje vadhAre purUSArtha baLI hoya che. tema chatAM paNa upazamita karele meha nAmane naTarAja chaLAvelI hovAthI game tyAre paNa sAdhakane aMtebhraSTa tatabhraSTa karavA mATe samartha che. agyAramAM guNasthAnaka sudhI paNa A paristhiti nakArI zakAya tema nathI. mATe ja tIrthaMkara paramAtmAeAe, jaina munione mATe ArAdhanAnA mArge kaDaka banAvyA che. kema ke anAdi kALane jIva mAtra mahamI che, vedanA udayavALe che tathA hajI paNa A karmo sattAmAM paDelA hovAthI dabAyele nAga avasara Avye phUMphADA mAryA vinA jema rahevAne nathI, tema bhegavelI mAyA game te nimitte paNa sAdhakane smRtimAM Ave te mATe upazrayanuM sthAna pavitra hoya, bhega karmanI maryAdA vinAnA
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 561 pazu, pakSIo, napuMsako uparAMta bhegI purUSa ke strIo na rahetA haya, sAMsArika vAtAvaraNa mudala na hoya, temaja temane sahavAsa paNa satAvate na hoya, tevA ekAMta sthAnamAM munione rahevAnuM pharamAna che, jethI dIkSA pahelAnA pitAnA baMgalAo, havelIo, palaMge ke mAtA, pitA, bhAI, bahena vagere parivAra paNa yAda AvavA na pAme te dhIme dhIme paNa sAdhaka pitAnI vrata sAdhanAmAM AgaLa vadhI zakaze peTamAM paDatuM gariSTha bhejana, suSupta kAmadevane paNa udIpta karavAnI zakti dharAvatuM hovAthI, gocarI pANInA sakhtamAM sakhta kAyadAo dAkhavatAM kahyuM ke he sAdhaka! jenAthI tamArI samiti-guptinI virAdhanA thavA na pAme, dAtAra gRhasthane paNa koI jAtanI AraMbhAdi kriyA lAgavA na pAme, munie pratye dAtAne napharata thavA na pAme te pramANe gocarI pANImAM viveka rAkhe, tathA denAra-lenAra baMnene doSa lAge athavA ekendriyAdi jIvathI paMcendriya jIva sudhInI hatyA thAya ke gocarI vAparatAM rati ane arati thAya te pramANe gocarI lAvavI nahi, karavI nahi, ane bIjAo pAse maMgAvavI nahi. zarIra pratyene sAtAgArava ocho thavA pAme, kAyAnI mAyA ghaTavA lAge te rIte ja vastronI alapatA pratye bedarakAra rahIza nahi. kema ke dravyaparigraha bhAvaparigrahanI vRddhi karAvyA vinA rahetuM nathI. mATe bAhya ane Abhyatara parigrahane kALe nAga samajIne jema bane tema ocho karavAne bhAva rAkhave. kaI paNa vastu para mAlikI hakka rahevA na pAme tenI kALajI rAkhaje,
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ 562 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra (2) anujJAta saMskAraka grahaNa nAmanI bIjI bhAvanA che. pahera-be pahora nidrAdhIna thavA mATe mAdhavIlatA ke vana vRkSothI AcchAdita udyAna Adi sthAnamAM pAtharavA mATe DhaMDhaNa, kaThinaka, jaLAzayamAM thanAra ghAsa, parA, muMja, sArikA, kuvinda, lAla, medapATa dezamAM thanAra mUyaka, vavaja Adi tRNa vizeSanI yAcanA karyA pachI tene upayoga karavo. sArAMza ke upAzrayane avagraha mAMgatI vakhate ghAsa Adine avagraha paNa mAMgI le joIe. (3) zayyAparikarmavarjana-adattAdAna viramaNa vratanI trIjI bhAvanA che. suvA-besavA mATe kAmamAM AvanArA pATapATalA AdinA kAraNe jena munioe vRkSone kapAvavA nahi, temanuM chedana-bhedana paNa karAvavuM nahi. je makAnamAM rahe tene mAlika pAsethI athavA bIjA keI gRhastha pAsethI te vastuonI mAMgaNI karavI ane je bhUmi para suvA mATenI AjJA maLI hoya te uMcI-nIcI hoya te paNa tene sarakhI na karavI. ThaMDInI mosamamAM pavana vinAnI ane uSNatumAM pavanavALI jagyAnI cAhanA na karavI. DAMsa-maccharothI kSebha pAma nahi temaja temane dUra karavA mATe dhUpa-dhUmADe paNa karAva nahi. jenA rakSaNarUpa saMyama ane saMvaranI ArAdhanAthI samAdhimaya banelA munio sadaiva pitAnA dhyAnamAM sthira rahevA mATe prayatna kare. vRkSonuM chedana-bhedana pate kare nahi, bIjA pAse karAve nahi tathA anumodana paNa kare nahi. mATe yAcanA karatAM je vastu je rIte maLI hoya tene upayoga kare.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 563 (4) anujJAna bhejanuM pANI nAmanI cethI bhAvanA che. adattAdAna viramaNa vratanI cethI bhAvanAne artha sUtrakAre A pramANe karyo che. garIbamadhyama ane dhanavaMtanA ghare gecarI pANInI gaveSaNa tathA vastra-pAtranI paNa yAcanA kare, adattAdAnanA dethI bacavA mATe munioe zAka-dALa Adi vadhAre na vAparavA joIe. kema ke masAledAra, caTakedAra zAkAdine upayoga karatAM munione mATe maryAdA bAMdhelA, kara keLIyAethI vadhAre bhejana levAya che je adattAdAna che. mATe vadhAre paDatAM zAkAdine tyAga kara. jhaDapathI khAvuM nahIM. zarIranA avayavane arthAt Doka, mAthu, AMkha ke hAtha Adine DolAvatAM bhajana na kare, jenAthI para chane pIDA thAya tevA bhejananI IcchA na kare. sArAMza ke trIjuM vrata khaMDita na thAya te rIte gocarI pANIthI laI tene vAparavA sudhImAM saMyamI banate muni vratane ArAdhaka che. (5) vinaya bhAvanA -pitAnAthI dIkSA paryAyamAM vadhAre hoya, temane bahumAnapUrvaka vinaya rAkhe. glAnAdi munionA pAraNanI ciMtA rAkhavI, sva ane pArane upakAra thAya tevuM jIvana banAvavuM, sUtranI vAMcanA tathA parivartana karavAmAM gurU ke vaDila sAdhuone vandana vyavahArarUpa vinaya rAkhave. lAvelI gocarI pANIne samyak prakAre vitaraNa kare. svAdhyAyamAM, gurUonA AgamanamAM ke pravezanamAM vinayanI maryAdA bhUlAya nahIM tenuM dhyAna rAkhavuM.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa64 * zrI praznavyAkaraNa sUtra upara pramANe adattAdAna viramaNarUpa saMvarane sArI rIte pALavuM. mana-vacana ane kAyAthI surakSita vrata munione Azrava mArgane tyAga karAvI saMvara dharmamAM sthira karaze. A vAta jJAnandana bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahI che. ka trIjuM saMvara dvAra pUrNa para cethuM saMvara dvAra: AnA pahelA trIjA saMvara dvAramAM adattAdAna viramaNa vratanI vivecanA tenA phAyadAo ane tenI ArAdhanAthI Atmika jIvananI utkAntine kahI lIdhA pachI kama prApta cothA saMvara dvAranA vivecana mATe Arya sudharmAsvAmIe kahyuM ke he jabU! maithunaviramaNapUrvaka A brahmacarya vrata vyaktitvanuM sarvAgINa kalyANa karAvanAra, sAmAjika jIvanamAM sukha-zAMti ane samAdhine apAvanAra, dhArmika jIvanamAM saMyamanI AkharI sImAne prApta karAvanAra ane dezamAMthI duHkha, dAridraya, vyAdhi ane vaira-vidha tathA krodhAdi kaSAyane aMtima zvAsamAM lAvI mUkAvanAra mATe sarvamAnya, sarva zreSTha A vratane mATe devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIe je kahyuM hatuM te tane akSarazaH kahIza, te tuM sAvadhAnIpUrvaka sAMbhaLaje. anAdi kALathI A jIvAtmA pudgalAnaMdI, pudgalasagI ane pudgalasevI rahele hovAthI tene saMsAra TUMko thaI zakyo nathI. cAre gationA mAnasika, AdhyAtmika ane vyAvahArika trAsamAMthI mukta thayela nathI. mATe ja puNya
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 565 prakRtinA udayakALanA samaye paugalika sukhamAM ra pacce ane tenA bhegavaTAmAMthI utpanna thayelA rega-zeka-hADamArI, judI judI bimArIo ane chevaTe durgatinA asahya dudabene bhogavatAM A jIvAtmAnA mAthA parathI anaMta kALacakra pUrNa thavA pAmyA che. bhavitavyatAnA ge keIka samaye mAnavajIvanamAM saMsAranI amuka paristhitiomAMthI kaMTALI gayelA jIva jyAre brahmacArI saddagurUonA sahavAsathI sanmArge Ave che tyAre temanuM mAnasika jIvana jAgRta bane che, je samyagdarzana prApta karAvavA mATe prathama sopAna che. temAMthI samyajJAnanI prAdurbhuti thatAM samyaphacAritra tarapha tenuM prasthAna thAya che ane tema thatAM pitAnA duHkhenuM, pApanuM, bhUlanuM ane aparAdhenuM ja A phaLAdeza che tema samajavAmAM AvatAM ja jIvanI dizA badalAya che ane saMpUrNa saccaritranuM mULa brahmacaryavrata che tenI samaja Ave che. tyAra pachI tenA svIkAra mATe aNazuddha athavA maryAdita-saMyamita tenI ArAdhanA karavAnA bhAva jAge che ane tyAra pachI jIvananuM urdhvIkaraNa saraLa ane saphaLa banavA pAme che. A brahmavrata kevuM che? tenuM svarUpa zuM che? vizeSapadane bhAvavA mATe, tene ThIka ThIka samajavA mATe tathA tenuM mAhAbhya ane rahasya jANavA mATe vizeSaNa pade ja vadhAre mahatvanA che. kema ke saMgha ke samAja eka ja vyaktine hete nathI, paNa anekAneka mAnavene hoya che.
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa66 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra jeo jADI tathA pAtaLI buddhivALA hevAthI kaIka zIghratAthI ane keIkavAra lagADyA pachI samaje che. mATe bhAvadayAnA mAlika tIrthaMkara paramAtmAe eka ja vAtane judA judA zabdothI vizeSita kare che. jethI brahmacaryane artha samajavAne mATe keIne paNa vadhe Avate nathI zArIrika ke vyAvahArika guNe te svArthavaza paNa prApta karI zakIe ke TakAvI zakIe chIe, paNa Atmika guNo te purUSArtha vizeSathI ja utpanna karavA paDe che, TakAvavA paDe che. tyAre ja AtmA potAnI anaMta zaktio meLavavAne mATe AgekUca kare che ane chevaTe kevaLajJAnanI maryAdAmAM AvIne tathA tene meLavyA pachI kRtakRtya banI jAya che. brahmacaryadharmane prApta karavAmAM, TakAvavAmAM purUSArtha ja vizeSa kAme Avaze. kema ke tenA sarbhAvamAM AtmAnA uttamottama tapa-niyama-jJAna-darzana-cAritra samyakatva ane vinayAdi guNenI prApti thAya che. (1) tapa -anazanAdi bAhya ane prAyazcitAdi abhya tara tape guNa. (2) niyama-piDa vizuddhi Adi uttara guNe. (3) jJAna-samyajJAna tathA jIvAdi tattvanI sUkSmatA jANavI. (4) darzana -sAmAnya jJAnanI spaSTatA. (5) cAritra -pApa mArgonI saMpUrNa nivRtti.
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 567 (6) samyakatva -anAdikALathI ATha rUcaka pradezane choDI bAkI badhAya Atma pradeza para gADha-tIvra ane dIrghasthitika sattA jamAvIne beThelA mithyAtva mehanIya karmanA kSayathI, pazamathI ke upazamathI utpanna thayele jIva pariNAma te samyakatva kahevAya che. (7) vinaya bahumAnapUrvaka abhyatthAnAdi upacAra. ityAdi Atmika guNanA mULamAM, rUDuM rUpALuM zarIra ke pagalika padArtho kAraNarUpa banI zake tema nathI. tyAre brahmacaryavrata ja eka amegha zastra che. jenAthI uparanA guNo pragaTe che ane TakavA pAme che. matalaba ke ATha prakAranA maithunano tyAga karI zuddha bhAve ArAdhita brahmacaryanI hAjarImAM ja tapaguNAdinI hAjarI hoya che. jIvanamAM sarvAze ke alpeze sithata brahmacarya vaDe ja te guNenI utpatti zAstramAnya ane anubhavagamya che, mATe ja zAstromAM kathana che ke, "sAdhaka cAhe kAryotsarga, yAnI, maunI, valkala paheranAre hiya, yadi te pitAnA manamAM gupta abrahmasevI hoya te sAkSAt vRddha uMmaranA brahmAjI hoya te paNa mane gamatA nathI." "hajAre lekene bhaNanAra hoya, bhaNAvanAra hoya tathA Apadugrasta hoya ke rUparUpanA aMbArasamI strIothI AmaMtrita hoya te paNa akArya (maithuna)nuM sevana na kare ke na abhiSe te saune gamaze." brahmacArI mAnava ja sarvazreSTha ahiMsAdiyamone tathA judA judA pratyenA abhigraharUpa niyamane dhArI zake che.
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra arthAt mithunAdi pApamAMthI pitAnA Atmapradezane kheMcI laI je bhAgyazALIo brahmacaryadharmanI ArAdhanAmAM ekAgra thaze te anAdikALathI vaLagelA hiMsAdi pApane nirodha karavA mATe samartha banaze. temaja khAnapAna, raheNIkaraNI, vyApAra-vyavahAramAM otapreta thayelI azuddhatAne dUra karavA mATe saMyamI jIvana jIvaze. jethI pAMce IndriyanA 23 viSamAM bebhAna banele AtmA kharA arthamAM jitendriya, nirAraMbhI ane niSkaSAyI banaze. - bhArata dezanA badhAya parvatemAM himavAnuM parvata jema moTo ane prabhAvazALI che, tevI rIte ke tenAthI paNa vadhAre gurU ane prabhAvazALI brahmacaryadharma che. vratAnAM ghara f, niSTa matam . tajjanya puNyasabhAra, saMyogAd gururucyate // matAntaremAM paNa kahevAyuM che ke eka bAju cAre veda hoya ane bIjI tarapha brahmacaryavratanuM pAlana hoya, te vedanA abhyAsa karatAM paNa brahmacaryanI sAdhanA sarvazreSTha che. pApakAmAM eka tarapha duniyAbharanA pApinI rAzi hoya ane bIjI tarapha zarAbapAna ane mAMsajana hoya temAM badhAya pApi karatAM zarAba ane mAMsanuM pApa meTuM che." jenI sAdhanAthI mAnavanuM mana prazasya eTale ke deva dAnanA devAvAsa karatAM vadhAre prazasya, gaMbhIra, acaMcala ane sthira banavA pAme che. gaMbhIratAne artha:
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ A praznavyAkaraNa sUtra 4 569 dhya pramAvAva gAjhArA, zodhamAkRSafpu ! vikArA nopalabhyante, tadgAMbhIryamudAhRtam / / sthiratAne artha : sthiratA vAmanakAyairyaSAmaMgAgitAM gatA / yogina: samazIlAste grAme'raNye divA nizi / / vAcanAntaramAM prazasta, gaMbhIra (dainyAdi vikArarahita) timita (zarIra caMcalatArahita) madhyastha (rAga-dveSathI avaza) saraLa banelA munijanethI brahmacaryadharma sevita che, je mokSamArganuM Adi kAraNa che. "jIva arihaMta svarUpa che", "AtmA te paramAtmA A ane AnA jevA bIjA zAstrIya vacane satya hovA chatAM atyAre te te kevaLa sattAmAM ja akabaMdha paDeluM che. tenuM udghATana karavuM ja hoya te brahmacaryadharmanI niraticAra ArAdhanA sivAya bIjo ekeya dharma kAmamAM AvI zake tema nathI, kema ke rAga dveSane kSaya ke kSaye pazama prAyaH karIne brahmacaryane ja AbhArI che. A kAraNe ja jaina maharSie kahe che ke "jIvananI kRtakRtyatA eTale ke siddhigati ja jIvanuM atima lakSya hovAthI tene prApta karavA mATe brahmacarya ja surakSita nilaya eTale ghara che." athavA sarve siddhone rahevAnuM sthAna siddhigati che. paraMtu tene prApta karAvanAra kezu? AnA javAbamAM mAnavAnuM ja rahyuM ke, brahmacarya ja tene prApta karAvanAra che. zAzvata sukhane ApanAra, bhavabhavAntaranA mAyA baMdhanane teDAvI apunarbhavane ApanAra, AtmAne pUrNa
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa70 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra mAsIne candranI jema ujajavaLa karAvanAra, ekAntika sukhane denAra, saMsAranA badhAya kone nirmULa karAvanAra brahmacarya che. je sukha ane kalyANanuM kAraNa che. AtmAnA pradezamAM acalatA (cAMcalma rahitatA) tathA AtmAne akSaya zAnti denAra brahma che. zreSTha munioe jenuM trikaraNa me rakSaNa karyuM che. AnAthI bIjuM ekeya anuSThAna na hovAthI munivaroe brahmacaryanuM ja pratipAdana karyuM che; tIrthakaroe, viziSTa munivaryoe, atyanta sAhasa dhananA mAlikoe tathA vairyavantae paNa kumArAvasthAthI jIndagInI chellI kSaNa sudhI paNa brahmacaryanI surakSA karI che, A sUtrathI jeoe 'aputrasya gatirnAsti svagoM naiva ca naiva ca / tasmAt putra mukha dRSTavA pazcAd dharma cariSyasi / ' arthAta "putra prApti vinAne mAnanI sadgati putra prApti vinA thatI nathI. mATe putranA mukhane joIne dharmanuM AcaraNa karIza." tenuM khaMDana thaI jAya che, kema ke putra tathA sagatine ratimAtrane paNa saMbaMdha nathI. temanI smRtie A vAtanI sAkSI Ape che ke - anekAni sahasrANi kumAra brahmacAriNAm / divauM gatAni viprANAmakRtvA kula satatim / / eTale ke, viprenA, bhUdenA, trivedI ane caturvedIenA hajAronI saMkhyAmAM paraNyA vinAnA kumAre brahmacaryanI ArAdhanAthI sadgatine pAmyA che. brahmAnI ArAdhanA
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 571 vipazAmaka hovAthI kalyANadAyI che, kema ke brahmacArI jIvana pratye keIneya zaMkA rahetI nathI. chilakA vinAnA zuddha cAkhAnI jema brahmacarya paNa ujajavaLa che. kema ke tene pAlanamAM koI paNa jAtanA prayAsa, parizrama, chetarapiMDI ke vizvAsaghAta karavAnA hotA nathI. jema jema Ane ArAdhanA thatI jaze tema tema snehIo pratyene rAga kama thaze, mATe ja cittanI svasthatAne prApta karAvanAra brahmanI sAdhanA che. rAgI mANasane ja "kyAM jaIe? kyAM ubhA rahIe? zuM karIe ? zuM na karIe?" ItyAdi ciMtAenI paraMparA eka pachI eka satAvatI hoya che. jyAre brahmacArIne AtmAne aNuaNu rAga vinAne levAthI sadaiva sukhamagna hovAthI ciMtAmukta che. bIjA vratamAM apavAda saMbhavI zake che paNa brahmacaryanI ArAdhanAmAM kaI paNa jAtane apavAda nathI. tapa ane saMyama mATe maulika kAraNa A vrata che pAMca mahAvratanI niraticAra ArAdhanA brahmacarya vinA zakya nathI. pAMca samiti, traNa gupti ane nava prakAre nava brahmacaryanI vADa dvArA A vrata yukta che, rakSita che. sArAMza ke kAMTAnI vADa vinA khetaranI rakSA jema azakya che tevI rIte brahmanI ArAdhanA mATe nava vADo nakkI thaI che. athavA " brahmAdi sarana jALamati dvAra" paugalika bhAvamAMthI jIvanadhanane bacAvI lIdhA pachI ja zarIradhArI pitAnA AtmAne khyAla AvatAM mana-vacana ane kAyAthI paNa brahmacarya dharmanI rakSA mATe pAMca samitiothI samita,
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa72 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra traNa guptiothI gupta banavA pAme che je sAdhanAmAM dhyAtA ane dhyeyanI ekarasatAne puTa lAge che, tevuM utkRSTa dhyAnarUpI kabATa (bAraNuM) je ghaNuM sukRtyathI viracita che tenI rakSAne mATe brahmacaryadharma argalA (bhuMgaLa) samAna che. jevI rIte argalAthI dvAra majabuta bane che ane makAna paNa surakSita rahe che tevI rIte dhyAtA, dhyeya ane dhyAnamAM ekAgratA lAvanAra brahmacaryanI sAdhanA sivAya bIjuM e keya anuSThAna kAme AvatuM nathI brahmacArInA manamAM caMcalatA, asamAdhitA, ane asthiratA Adine nAza thayela hovAthI svastha citta banelA te sAdhakanuM vacana ane zarIra paNa svastha eTale AtmAne AdhIna banyA vinA rahetA nathI je samyaphacAritra ja kahevAya che. narakagati ane tiryaMcagatinuM dvAra baMdha karavA mATe tathA manuSya ane devagatinA dvAra ughATita karavA mATe brahmacarya dharmanI sAdhanA ja uttamattama sAdhanA che. samyaphacAritra vinAne devadAnava indrone mATe atyaMta duSkara brahmacaryadharma che mATe kendramadharmamAM brahmacarya ja sarvazreSTha kahevAyuM che. zAstrokta vacana che ke deva-dAnavagandharva-pakSa-rAkSasa-kinnara vagere deve paNa brahmacArIne namana kare che. tathA bIjA mAnavene mATe sarvathA duSkara hovAthI samyagudaSTisampanna mAnave ja A vratanI ArAdhanA karavA samartha bane che. brahmacaryadharmanI sarva zreSThatA - jUdA jUdA raMgenA kamaLavaDe zobhita sarovara ane taLAva, jema saune sukhada, pramoda karAvanAra ane manehara
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 573 lAge che, paraMtu tenI sundaratA ane AdeyatA, sundara ane majabuta pALa vaDe ja che, tevI rIte jIvamAtrane AdhyAtmika sukha denAra dharma ane dhArmikatA che. jenI prApti, brahmacarya vinA zakya nathI ane brahmacaryanI surakSA nava vADone ja AbhArI che. mATe sarve AtmikadharmonI pALa jevuM brahmacaryavrata che. sAraMza ke pALathI jema sarovara surakSita che tema ahiMsA, satya, acorya Adi dharmo brahmacaryathI susAdhya che. baLada gADAnA paiDAnI vacce jema lekhaMDanI dharI hoya che, jethI paDA ane gADAne hAni thatI nathI tema muni dharmanA guNone dhArI rAkhanAra brahmacarya dharma che, matalaba ke brahmacArI sAdhaka ja kodha kaSAyane zamaka, haiyAne saraLa ane pavitra bane che. Antara parigraDane tyAgI, tapAdharmane sAdhaka, saMyamane pAlaka ane gurUkuLane upAsaka banavAmAM tene kyAMyathI paNa vadhe AvatuM nathI. pitAnI zAkhAothI vaDavRkSa pitAnA Azritane jema sukhaprada bane che, tema dharmanI jeTalI zAkhAo che te brahmacaryavrata para AdhArita che. zahera-nagara Adi jema cAre tarapha killo, dvAra ane argalA vaDe surakSita hoya che tema dharma nAmanA mahAnagaranI rakSA brahmacarya vaDe ja surakSita rahI zake che. mahAmahensavamAM AgaLa cAlanAra Indradhvaja jema deraDAvaDe surakSita ane zobhita bane che, tema bAkInA badhAya vratane eka doraDAmAM bAMdhI rAkhanAra brahmacaryavrata che. A rIte je sAdhaka pAse eka ja brahmacaryadharma surakSita haMze tenA badhAye guNe uttarottara zuddhatama banavA pAme che.
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa74 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra brahmacaryavratanI ArAdhanA ja sarva zreSTa kevI rIte? dravya prApti, rUpa prApti zArIrika zakti prApti, kIrti ke yazanI prApti, chevaTe uttama jAti, khAnadAna, ke mAtApitAnI prAptimAM pUrvanuM puNyakarma ja kAma karI rahyuM hoya che, eTale ke AtmAthI para bhautikavAdanA bhagavaTAnA badhAya sAdhane puNyAdhina che. jyAre sarvAze ke alpAMze brahmacaryadharmanI ArAdhanAmAM puNyabaLa kAme nathI AvatuM paratu jAgRta AtmAnI saMyamavRtti ane pravRtti ja mukhya kAma karI rahI hoya che. te mATe sArA ke narasA, gamatA ke aNagamatA bhautikapadArthone manasA-vacA ane kAyAthI tyAga kare sarvathA anivArya che. tene saraLArtha e che ke je zabdo, gadhe, raso ane sparzethI mAnavane AtmA, mana, buddhi, indri ke zarIra madAnya banavA pAme te sahavAsa ane bhegavaTAmAM atyAsaktine tyAga kare te brahmacaryanI sAdhanA che. brahmane artha AtmA thAya che, je anAdikALathI bhautikavAda, paugalikavAdane kIDa banIne vega ke ganI sAdhanAthI bhraSTa thayele che, mATe brahmacaryanI bhAvanAne AcaraNamAM lAvyA vinA, keLavyA vinA ke tenI bhAvanA rAkhyA vinA athavA brahmacArI purUne sahavAsa karyA vinA brahmanI ArAdhanA zakya banatI nathI. anAdikALathI parapadArthomAM rasamagna banelA AtmAne oLakhavA mATe, tene prApta karavA mATe athavA AtmAmAMthI paramAtmA, jIvamAMthI ziva, naramAMthI nArAyaNa, khudamAM khudA ane chevaTe Doo Dega eTale kUtarADAone
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : pa75 tyAga karI GoD geDa banavA mATe paNa vAkapaTutA, vAcALatA ke korA siddhAMtavAdo kAme nathI AvatA paraMtu brahmacaryadharmanI zuddha ke zubhabhAve karelI ArAdhanA ja kAme Avaze. ekeya maMtra-taMtra, rUdrAkSamALA, TIlA-TapakA ke uMdhA mAthe laTakavAthI paNa AtmA paramAtmA banavAne nathI. AtmAmAM ramaNatA karavI te kevaLa pothIonA pATha karavAthI ke carcA-vitaMDAvAda ane zAstronI paMktione raTavA mAtrathI banI zake tema nathI, paraMtu AmAM mAtra caitanya sampanna hovAthI tene caitanyanI ArAdhanA ja kAme lAgaze. brahmacaryadharma AtmAne guNa hovAthI tenuM AcaraNa ja AtmAmAM ramaNatA, svAdhyAyamAM lInatA, dhyAnamAM magnatA, kAryotsargamAM daDhatA, sAmAyikamAM sthiratA, catuviMzatistavamAM ekarasatA, gurUvaMdanamAM zraddhALutA, ane chevaTe pratyAkhyAna (virati)mAM paripakvatA prApta karAvaze. kema ke brahmacaryanI sAdhanA ja caitanyanI sAdhanA che, je devalekAdinA paugalika sukha karatAM paNa anaMtaguNa vadhAre sukha-zAnti ane samAdhine denAra che. AnAthI rajanIzajInuM bhegamAMthI mukti" eTale ke strIsaMbheganA samaye vIryakhalana jema jema moDuM thaze tema tema muktine rasAnubhava thaze. A kathana sarvathA mUkhatAbharyuM ane yuvAdhanane avaLe mArge laI janAruM hovAthI tathA AtmA-paramAtmA-mahAvIra-gItAupaniSad Adi zAstrone droha karanAra hovAthI tyAjya che. - jabbaradasta Atmika purUSArtha vaDe prApta thayelI AtmikazaktinuM nivartana-nirgamana na thavA pAme tene anivRtikaraNa
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa76 * zrI praznavyAkaraNa sUtra kahevAya che je samyagudarzanamAM maulika kAraNa che ane jenA kAraNe 70 keDAcheDI jeTalI mehakarmanI dIrgha sthitimAMthI 69 kaDAkoDI karmanA bhUkake bhUkko uDyA vinA rahetA nathI, tema chatAM paNa tene prathama guNasthAka kahevAne Azaya eTale ja che ke, samyagadarzana thavAnA eka samaya pahelAnA A sthAne paNa eTale ke mithyAtva guNasthAnakanA antima samaye paNa AtmA pite 69 kaDAkaDI karmone khapAvI de che, tyArapachI samyagadarzanane mAlika banatA tenuM sapUrNa mithyAjJAna, samyajJAnamAM parivartita thatAM ja samyaka cAritra tarapha prasthAna karavAnI bhAvanA baLavatI bane che jenA kAraNe zeSa rahelA koDAkoDI sAgaropamamAMthI paNa palyopamanA papama jeTalA nirjarita thatAM jAya che. chevaTe anivRttikaraNa vaDe te nAmanA ja guNasthAnakamAM praviSTa AtmA kSepaka zreNinI maryAdAmAM yadi AvI gayuM che te dazamA guNasthAnake kaSAyonI bhUMgaLa (argalA) ne khAtame bolAve che. bArame guNasthAnake deva-dAnane paNa agAmI banAvanAra mehakarmanA sapUrNa mULIyAone samULa nAza karI temAM guNasthAnake kevaLajJAnane prApta karavA mATe bhAgyazALI banavA pAme che. A badhAya kArya kAraNane jANyA pachI jANavuM saraLa banaze ke, kevaLa jJAnanI sAdhanAmAM brahmacaryadharmanI sAdhanA sivAya bIju ekeya maulika kAraNa nathI. strI mAtranuM avAcya sthAna rakta ane mUtrathI kharaDAyeluM hevAthI, temAM pratikSaNe utpanna thanArA ane jaghanya, madhyama
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 277 tathA utkRSTa zaktine dhAraNa karanArA beInDiyAdi lAkhanI saMkhyAmAM saMmUcchima jInA utpAdanane kAma sUtranA praNetA vAsyAyana munie paNa nakAryA nathI tathA zuka ane rajanA mizraNamAM be lAkhathI nava lAkha sudhI garbha ja paMcendriya jene jainazAsane kabUla karyA che. AvI sthitimAM maithunakama AtmAna ekavAranA maithunamAM lA jInI hatyA thatI hoya te te sAdhaka ahiMsaka-pUrNa ahiMsaka kevI rIte banI zakaze? mATe te sthitine prApta karavA mATe brahmacArI sAdhaka ja saphaLa banavA pAme che temAM koIne paNa saMdeha rahetuM nathI. mithuna sevIne AtmA, saMyamanI maryAdAmAM na hovAthI game tyAre paNa asatya bhASaNa, khATI sAkSI, mithyA upadeza uparAMta karkazakaThora ane ISyamayI bhASAno upayoga karavAvaDe satya dharmane ghAta karaze. kema ke je satyavAdI nathI te ahiMsaka paNa nathI. A kAraNane laIne paNa te sAdhaka yadi pUrNa ahiMsaka ke satyavAdI banavA mAMgatA hoya te brahmacaryadharmanI TreIniMga sauthI prathama levA sivAya bIjo mArga nathI. munidharmane svIkAra karanArA jaina munione uparyukta brahmacaryadharmanuM pAlana karavuM sarvathA anivArya che. have jANavAnuM raheze ke brahmacaryanI virAdhanA (khaMDana) ane ArAdhanA (saMrakSaNa) karavAthI AtmAne, AtmAnA vikAsane ke uthAnane kaI rIte? keTalA prakAre? kyAM nimitte ane keTalA pramANamAM hAni ke lAbha thAya che te prasaMgane bhAvadayAnA mAlika sudharmAsvAmIjI kayAMya paNa thAkyA vinA
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa78 zrI praznavyAkaraNa sUtra jabUsvAmIne kahe che ke he jabba! samavasaraNamAM birAjamAna devAdhideva bhagavAna mahAvIra svAmIe je kahyuM hatuM tene ja huM kahuM chuM. brahmacaryanA khaMDanamAM ke rakSaNamAM hAni ke lAbha kaI rIte? | svabhAvathI ja jIvonA be prakAra che. jemAMthI pahelA prakAranA ja AvanArA bhamAM devalekanA paugalika sukhanI pratyarthe viSayavAsanAnA sukhane mATe na gaNI zakAya ke na mApI zakAya teTalA pramANanI dvi-samRddhinI AkAMkSAthe Ijajata-AbarU ke mAnamaratabe meLavavAnA lebhArthe, baLaparAkrama-rUpa-jJAna ane vijJAna dvArA prasiddhinI jhakhanA artho, khAvA-pIvA ke bhegavavAnI azakti chatAM paNa thoDI ghaNI mAyA hoya te sArUM tevI mithyA lAlasAne mATe paNa thoDuM ghaNuM karanArA hoya che. jyAre bIjA prakAranA mAnavo AtmAnA kalyANa mATe, puNyAnubaMdhI puNya vadhAravA mATe, karmonI nirjarAne mATe, bhavabhavantaramAM paNa jaina zAsana maLe te mATe, athavA janma-jarA ane mRtyunA duHkhathI mukta banI siddhazilA nivAsI banavA mATe paNa dharmadhyAnAdi karanArA hoya che tethI nIce lakhelI Atmasiddhio temane prApta thAya che. (1) vinaya -"vizenA abhUtapUrva sAmAvA, anAdikAlApatitAn AtmanaH pratipradeze salagnAn mAyAjanya kusaskArAn nayati apanayati dUrIkarotIti vinayaH" abhUtapUrva Atmazakti vizeSavaDe, anAdi kALathI AtmAnA
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 579 pratipradeza para lAgelA, majabuta karelA, mAyAnA kusaMskArone nAbUda karAve, DhIlA karAve, khapAvI nakhAve tathA navA kusaMskArenA dvAra baMdha karAve tene vinaya kahevAya che, jenI prApti saddagurUonA saMsargathI, temanI vaiyAvaccathI, arihaMta paramAtmAonI mUrtionA darzana-pUjana tathA dravya ane bhAvabhakti vizeSathI, vyAkhyAnethI, vAMcanathI prApta thayelI AtmAnI saraLatAne vinaya kahevAya che. anAdikALathI pari. bhramaNa karanArA AtmAne keIka ja bhavamAM rAdhAvedhanI samAna te vinayanI prApti thAya che, je mokSaprAptinuM Adya sopAna che. (2) zIlaH-loka, vaDila, samAja, dharmagurU, vidyAgurU, khAnadAnI ane bhaNataranA kAraNe Atmika jIvanamAM utpanna thayelI lajajA vaDe mAnavane sadAcAra-sapravRtti ane sadvyavahAranI prApti thAya che, keIka bhAgyazALIne pUrvabhavIya satsaMskAronA kAraNe paNa laghu vayathI sadAcAranA saMskAranI prApti thatAM, tenA jIvanamAM A guNa jema jema vikasita thAya che tema tema saune mATe AdaraNIya thAya che, mATe mAnava mAtranuM bhUSaNa sadAcAra che. (3) tapa-anAdikALanA kusaMskAranA kAraNe vikRta banelA AtmAne, manane, buddhine, indriyane tathA zarIranI sAte dhAtuone tapAvI nAkhe te tapa kahevAya che. jenI prApti thatAM sAdhakanI bhauSaNa upara saMyamanuM sAmrAjya sthapAya che. (4) niyama-upara batAvelA vinaya-sadAcAra ane tapazcaryAne TakAvI rAkhavA mATe, temanAmAM zuddhatA ane
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra niraticAritA lAvavA mATe jIvanamAM jUdA jUdA abhigraho svIkAravA, tene niyama kahevAya che. A niyamabaddha AtmA ja lIdhelI pratijJAone pALI zakavA mATe samartha bane che. (5) guNasamUha --prApta thayelA jJAnAdi guNamAM avaguNa, avaLacaMDAI, asabhyatA, dAzmikatA Adine praveza karavA na deve, jethI uMcAI para caDelA AtmAne dravyathI, bhAvathI ke baMnethI nIce utaravAne prasaMga AvavA pAme nahi. A pAMcamAM vinaya-sadAcAra-tapa ane niyamane samAveza kriyAmAM thaze, jyAre guNa samUha jJAna kahevAya che A baMnenI prApti thavAmAM AtmAno adamya, athAka ane avirata purUSArtha ja kAme Ave che, je brahmacaryadharmanI sAdhanAthI susAdhya bane che. - have sUtrakAra bIjA prakAre pharamAve che ke, je sAdhaka pramAdI ke vrata pratye bedarakAra banaze, tenA jIvanamAM pramAdAdi durgaNe channaveSe eka pachI eka jyAre praveza kare che tyAre sAdhakanuM AntarajIvana zithila banaze ane eka divase manathI, vacanathI, kAyAthI, mana-vacanathI, mana-kAyAthI, vacanakAyAthI ke mana-vacana-kAyAthI brahmacaryanuM khaMDana karavAnA mAge prasthAna karaze. kema ke zithilatAmAM paNa ajaba gajabanI zakti rahelI hovAthI nimitta kAraNenI vicitratAone laI keIka samaye hAya-mazkarIthI, keIka samaye kutUhalathI, kaMIka samaye sAmevALAnI AMkhanI zaramathI ke bIjA koI Arthika lAlasAnA game te kAraNe praveza pAmelI zithilatAne tyAga
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra : 581 kare sAdhaka vizeSane mATe paNa duSkara banavA pAme che ane tema thatAM svAdhyAya baLathI keLavAyelA vinayanA sthAnamAM avinaya, sadAcAranA sthAne durAcAra, tapazcaryAnA sthAne bhegalAlasA jIvananA gupta ke agupta prasaMgamAM vadhavA pAmaze. pariNAme niyama tathA guNe eka pachI eka alavidA levA mAMDaze ane chevaTe hAthamAMthI nIce paDIne TUkaDe TUkaDA thayelA ghaDAnI jema, dahiM levavAnI hAMDI phUTatAM dahiMnI jema, pattharathI kUTAyelA caNAnI jema, peTanA AMtaraDAmAM ghusADelI vakra charI ke kAtarathI jema hADakA curAI jAya che tenI jema, parvatanA zikharathI gabaDI paDelA pattharanI jema, brahmacaryarUpa killAnA kAMgarA dhIme dhIme kharatAM kharatAM, meharAjAnA sainikethI gherAyelA AtmAne adhogati ja bhAgyamAM rahevA pAmaze. jema ke tUTelA ghaDAnA zeSa rahelA ThIkarA mUlya vinAnA thAya che, tema brahmacaryathI khaMDita mANasanuM jIvana kevaLa cAmaDI ane vAcAlatAthI sAruM raheze paNa AtmA ThIkarA tulya thatAM temanA Atmika jIvananI kiMmata samAja, deza ke dhArmika saMpradAyamAMthI nahivat rahevA pAmaze. tUTelI hAMDImAMthI dahiM DhaLAI jatAM tenI kiMmata keDInI paNa upajatI nathI, tema khAvA mATe ke mAkhaNa mATe kAma AvatuM nathI tema brahmacaryathI khaMDita mAnavanuM oja, caitanya tathA lAvaNya paNa samApta thaze. ghaMTImAM nAkhelA caNAnI jema Atmika zaktio paNa cUrecUrA thaI jatAM jIvanamAMthI sAtvikatAne hAsa thaze ane tAmasikatA tathA ADaMbara priyatA zeSa raheze. vAvAjhoDA ke dharatIkaMpathI bhraSTa thayelI parvatanI zilAnI jema vIryahIna
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra AtmA potAnA guNethI gabaDI paDaze eTale ke prApta thayelA guNe tathA temane saMgraDa, vardhana ane saMrakSaNa karavAnI zakti temanI pAse rahevA pAmaze nahi. makAnanI bhIMte ke thAMbhalAo jyAre paDavA mAMDe che, tyAre tenA uparI bhAgamAM rahela kaLaza kevI rIte sthira raheze? tema naSTa thayelA ke karelA vIryanI asara mAnavane lehI ane jaTharAgni para paDatAM krame kame tenI mAThI asara zarIra para paDe che. ane maDadAla thayelA zarIramAM AtmA paNa kamajora, bujhadila, bhayagrasta, banatAM temane devadurlabha manuSyAvatAra rogonuM ghara banaze. agrabhAgathI varkazastra mAnavane hADakAne bahAra kADhyA vinA rahetuM nathI, tema maithunabhAva-kAmAsakti ke durAcArI bhAvanAo paNa vakazastranI jema hevAthI AtmAne khaMDita-patita banAvIne durgati tarapha prasthAna karAvyA vinA rahevAnA nathI. kuSTa, dama-kSayablaDaprezara ke kensara jevA rogothI zarIra ane tenA avaya jema lAvaNya vinAnA thaI jAya che tema vIryanAza nAmano roga AtmAnI zaktione kadarUpI, paradrohAtmaka, hiMsaka, banAvyA vinA rahetuM nathI. A kAraNe brahmacarya vinAnA vinayAdi guNe paNa kramazaH nAza pAme che. " AkarSaNa manuSyasya saundaya kAyike balam / smRti tistathAsphUtiH nazyante brahmanAzataH / / 1 / / AlasyamagajA'yaJca zaithilya stvhiintaa| brahmacarya na vidyante doSA mathunajAtakAH (lekhakIyau zloko) sArAMza ke mAnava jAtimAM janma dhAraNa karelA bAlaka
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 183 ke bAlikA saune eTalA mATe ja priya hoya che ke temanAM zarIramAM viryane saMgraha surakSita hoya che. paraMtu jema jema zarIranA avayava vikasita thAya che tema tema temanA mAtApitAnA kusaMskAro, gaMdA ane avaLA mAge caDelA mitranA sahavAsa AdinA kAraNe bAkaLane purUSa veda ane kanyAne strIvedanI udIraNa karavAnI IcchA thAya che, vadhe che ane eka divase zarIrarUpI makAnamAM thAMbhalAnI upamAne dhAraNa karatAM vIryathI khalita thavAne samaya AvI jAya che. pachI cAhe hastamaithuna hoya, sRSTi virUddha hoya ke vijAtIya bhAgIdAra hoya tenA mAdhyamathI mAnavanuM mana kamajora thaze ane vIrya khalanAne mahAbhayaMkara roga tene lAgu paDyA vinA rahevAne nathI. phaLa svarUpe zarIranuM AkarSaNa, cAmaDI ane caherAnI sundaratA, zarIranA bAMdhAnI daDhatA, smaraNazakti, dhIratA, gaMbhIratA ane zarIranuM caitanya dhIme dhIme ghaTatuM jaze ane ALasupaNuM vadhaze. sAMdhAo, sAthaLe ane paganI piMDIo vAte vAte duHkhavA lAgaze. ziyaLavaMtanI zarIranI cAmaDI mAMsa sAthe ceTelI hovAthI, 50-60 varSanI uMmare paNa kayAMya karacalI paDatI dekhAtI nathI. jyAre vIryanAzanI paraMparA pachI, te cAmaDI mAMsathI dhIme dhIme chuTI paDe che ane 30-40 varSe te zarIra vRddhAvasthAnuM rUpa dhAraNa kare che. tyAre zarIranI cAmaDI, mAMsalatAne abhAva, snAyubaddhatAmAM kamajorI, cAlatA pharatAM paNa hADakAne duHkhAvo ane majajA (sAMdhAonI vacce cIkaNe padArtha) mAM kamajorI AvatAM
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra hADakAo tuTavA mAMDaze. gAu be gAu cAlatA paNa AkAze tArA dekhAze. A pramANe vIryanAzanA rogInA zarIranI dazA thaze. mazInamAM pIlAtI seraDImAMthI rasa nIkaLI jatAM tenA kUcAnI kiMmata rahetI nathI tema vIryahIna mAnavanuM zarIra saune dayApAtra jevuM lAgaze. - sArAMza ke tenA zarIramAM kamazaH ke ekI sAthe phIkAza, sAMdhAno duHkhAve, AkhAmAM cakkara, mAthAnuM duHkhAvuM, lehInA vikAra, phephasAnI kamajorI hArTaeTeka, bhagaMdara, blaDaprezara, DAyAbITIza, kSaya tathA damane asahya vyAdhi ane chevaTe kensara jevA asAdhya rogothI tenuM sundara zarIra sarvathA beDoLa thayA vinA rahetuM nathI. pratyeka mAnava pitAnA anubhavethI ja nirNaya karI zake che ke, hastamaithunAdi ke vijAtIya bhAgIdAra sAthe paNa maryAdAtIta vIryanI khalanAnA pariNAme vRddhAvasthAmAM kevA pariNAme bhAgyamAM rahe che. vidhavA bananArI ke vidhura banelAnI gupta vAte duniyAbharane koI paNa mAnava bhale jANI zako nathI te paNa vidhavA banelI nArI jANe che ke na karavAnI bhUle meM kevI rIte karI che, tema vidhura bananAre paNa jANe che ke mArA atizaya maithunakarmanA pApe mArI patnI mRtyu pAmI che. A pramANe mAMDelA gRhasthAzramanI bAjI khelA khatama thayA pachI AMkhamAMthI pANI TapakavAnuM zeSa rahe che. paramadayALu paramAtmA pharamAve che ke, brahmacaryane nAza kare te AtmAnA nAza tulya che.
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 585 brahmacaryadharmane upamAo keTalI ? maiithuna pApanI bhayaMkaratA batAvyA pachI, zAstrakAra have brahmacaryadharmanI mahimAne lagatI upamAo dvArA viSayane udAratApUrvaka spaSTa kare che, tene ApaNe kramazaH jANIe ane hRdayaMgama karIne yathAzakya, yathA paristhiti cothA saMvaradharmanI ArAdhanA tarapha AgaLa vadhavAne prayAsa karIe. (1) bhagavanta-ne artha TIkAkAre "bhaTTAraka" karyo che. je bahu pUjanIya vyaktimAM sArthaka bane che. jema meTI zAMtimAM "ahaM bhaTTAraka gRhItyA..." deva-dAnava ane mAnathI pUjya arihaMta paramAtmAne laI Indra merUparvata tarapha prasthAna kare che. ( A pramANe saMpUrNa vratamAM "brahmacaryavrata" bhaTTAraka jevuM che, kema ke AnI aNIzuddha ArAdhanA ja badhAya tenI ArAdhanAnuM maulika kAraNa che. (2) svaccha -eTale vAdaLAo vinAnA AkAzamAM AchA camakatA tArAo che. tenAthI vadhAre camakatA azvinI Adi nakSatra che. tene vadhAre camakatAM maMgaLa-budha-gurUzukra ane zani Adi grahe che, jyAre candrane uDupati kahevAya che, kema ke seLe kaLAe khIlelA candranI AgaLa rahAdi nisteja bane che. tevI rIte brahmacaryadharmane yadi zarIra-mana ane AtmAnA aNuaNumAM praveza karAvI devAmAM Ave te ahiMsAdi vratane hAjara thayA vinA bIjo mArga nathI.
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra (3) candrakAntAdi -maNi, pravAla, padharAgAdinI utpatti (khANa) game te hoya, temAM samudrane zreSTha kahyo che. kema ke temAMthI nIkaLatA motI camakadAra vadhAre hoya che, tema brahmacaryadharmanI hAjarImAM ahiMsAdi vrata paNa camakadAra banyA vinA rahetA nathI. badhI jAtanA maNiemAM vaikurya maNinI jema, AbhUSaNomAM mugaTanI jema, raMgavALA ke sapheda vastromAM kSaumayugalanI jema, candanamAM haricaMdananI jema, auSadhionA utpanna thavAnA parvatemAM himAcala parvatanI jema, nadIomAM sadA nadInI jema, samudramAM svayaMbhUramaNa samudranI jema, nAnA meTA parvatemAM rUcaka parvata jema zreSTha che, tevI rIte badhAya niyame, pratijJAo, AkhaDIo ke vratamAM brahmacaryavrata zreSTha manAya che. vRkSanI cAre tarapha mATInA kyArA game teTalA hoya te paNa pALI (pALa) vinA temanAthI vadhAre garaja saratI nathI, tema badhAya vrata rUpI kyArAonA mATe brahmacarya pALanI jema manAya che. hAthIomAM airAvata hAthInI jema, mRgAdi badhAya jAnavaronI vacce siMhanI jema, suparNa devamAM veNu devanI jema, kALAdhaLA-kAbaracitarA nAnA-moTA sarvemAM dharaNendranI jema, devakomAM pAMcamA brahmalokanI jema, sabhAomAM sudharmAsabhAnI jema, AyuSyanI sthiti (maryAdA) mAM anuttara vimAna (lavasattamadeva) nuM AyuSya zreSTha manAya che. tevI rIte brahmacarya vratanI sthiti paNa sarva zreSTha mAnavAmAM AvI che. 49, ucchavAsanuM eka lava thAya che. athavA vIhinA taMba(choDa)ne eka jhATake kApatAM je samaya thAya tene lava kahevAya che, tevI
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ trA praznavyAkaraNa sUtra 4 587 rIte muktine prApta karavA mATe sAta lava jeTaluM AyuSya khuTatAM te bhAgyazALIo anuttara devalekamAM avatare che mATe teo lava sattama deve kahevAyA che. muktinA anaMta sukha pachI bIjA naMbaranA sukhI A de che, tema badhAya temAM brahmacaryadharmanI sthiti zreSTha mAnavAmAM AvI che. jJAnadAnadharmopakaraNadAna ane abhayadAna A traNe dAnamAM abhayadAna sarvazreSTha dAna kahevAya che, tevI rIte dravyadayA ane bhAvadayAnI caramasImA brahmacaryavratamAM surakSita che. badhAya raMgamAM lAla raMganI jema, saMghayaNamAM vraja rASabhanArA saMghayaNanI jema, saMsthAmAM samacaturastra saMsthAnanI jema, dhyAnamAM zukaladhyAnanI jema, vezyAomAM zukUlalezyA, jJAnamAM kevaLajJAna, muniomAM tIrthakara, kSetramAM mahAvideha kSetra, parvatemAM merU parvata, vanamAM nandana vana, vRkSemAM jambu vRkSanI jema brahAvrata zreSTha manAya che. uparyukta upamAone dhAraNa karatAM brahmacaryadharmanI ArAdhanA karanAra bhAgyazALIe pratrajyA arthAt samiti guti dharma (dIkSA dharma)ne paNa ArAdhita karyo che. sAthesAtha satya-zIla-tapa-vinaya-saMyama-kSAti-guptitraya-mukti (nirlobhatA ) vartamAna ane bhAvI kALa mATene yaza tathA kIti paNa upArjita karI che. tathA "A munirAja saMyamI che." tevI khyAti paNa prApta karI che. mATe sAdhakamAtra nirmaLabhAve brahmacaryadharmanI ArAdhanA karavI joIe. game tevA vidane Ave ke zarIranI game tevI sthiti thAya te
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra paNa A vratamAM aticAra lagADe nahi. tIrthaMkara paramAtmA zrI mahAvIrasavAmIe upara pramANe kahyuM che. je pAMce mahAvratanuM mULa che, pavitratama munirAjethI sevita che. A vratanA pAlakanA jIvanamAMthI vaira-virodha ane kaSAyabhAve paNa nirmULa thAya che. kahevAyuM che ke "brahmacaryanA prabhAvathI bhayaMkara kALo nAga paNa puSpamALA je thAya che, viSane pyAle paNa amRta tulya bane che, zatruo mitra samAna thAya che. saMsAra samudrane pAra karavA mATe A vrata naukA (jahAja) samAna che. AvA pavitratama dharmane tIrthakara paramAtmAoe pitAnA jIvanamAM ArAdhe che ane tyArapachI jagatanA jIva mAtranA kalyANa mATe upadezita karyo che. durgatinA daravAjA baMdha karavA hoya te A vratane ArAdhavA mATe sau keIe prayatna kare joIe. A vratanA dhAraka munirAjene deva-devendrocakravartIe, vAsudeva ane rAjAmahArAjAo paNa namaskAra kare che. traNe lekamAM uttamottama maMgaLadAyI che. arthAt brahmavratadhArIne karela namaskAra, temanuM vaiyAvacca, satkAra-bahumAna paNa maMgaLa kahevAyuM che. tethI tevA munione parAjaya deve paNa karI zakatA nathI. chevaTe mekSanA sukhane apAvanAra A vratanA ArAdhake jinezvara devanI AjJAnA ArAdhaka banavA pAme che. bhAva saMyamathI patita thavAnAM kAraNe kyA? utkRSTa vairAgyathI saMyama svIkAryA pachI paNa jIvadalanI kamajorI heya, Asanna bhavyatA pAkI na haiya, purUSArtha baLa
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 589 ke sahakArabaLanI khAmI hoya tyAre te sAdhakane eka taraphathI bhegeSaNa, bIjI taraphathI lekaeNSaNa ane trIjI bAjuthI viSaNAnuM jera satAvaze. pariNAme zarIranI sukumAratA, indriyanI piSaNatA, khAnapAnanI sundaratA, vyavahAranI mehatA ane pariNAmomAM kamazaH pratyakSa ke parokSa zithilatAothI te saMyamI AkAnta thaze. prAraMbhamAM je gurUkuLanI zraddhA hatI, svAdhyAyane prema hato, paThana-pAThananI lAgaNI hatI ane tapAdharmamAM Asakti hatI, te badhAya guNo (bhAva saMyamitatA) dhIme dhIme ghaTatAM ghaTatAM kevaLa dravya saMyama ja temanI pAse raheze. vaDilenI zarama tathA khAnadAnInI lajajAmAM paNa oTa AvatI jaze. phaLa svarUpe pAsasthA temaja saMyamapatitene sahavAsa gamaze ane pAMce IndriyenA suviSaye taraphanuM AkarSaNa vadhavA pAmaze. sagAone neha rAga, aNagamatA mAna sAthe dveSa ane ajJAna (meha)nI mAtrA vadhaze. pramAdanuM AcaraNa vadhatAM gocarI pANIne viveka paNa bhUlAI jaze. amuka zrImaMtanA gharanI gocarI pratye mAyA vadhaze, temanA gharamAM jatA pahelA zarIranI TApaTIpa karaze, te A pramANe-ghI, tela Adi dravyathI mAlIza ane tyArapachI snAna, vAraMvAra bagala-mAthuM, hAtha-paga ane potAnA mukhane jovAnI Adata vadhaze, punaH punaH vastrone devA, hAtha ane paga dabAvavA, zarIra mardana karAvavuM, sugaMdhI padArthonuM vilepana tathA tevA padArthothI vastro paNa sugaMdhI banAvavA, oDhavA-pAtharavAnA vastrone sugaMdhI dhupavaDe vAsita
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 590 19 zrI praznavyAkaraNa sUtra karavAM, zarIrane zRMgArita karavuM, nakha-keza ane veSane apaTuDeTa banAvavA, mehaka hAsya, vyaMga ke vikRta bhASA bolavI, nATaka prekSaNa, gIta-saMgIta-vAjiMtra-naTa, nRtyaka, doraDA para khelanArA, mallu, vidUSaka, ItyAdi karmo pratye rAga vadhAraze tathA tapa-saMyama ane brahmacaryane dezathI ke sarvathI ghAta thAya tevA kAryo apanAvaze. A rIte te saMyamI kSaNe kSaNe bhAvasaMyamathI bhraSTa thate jaze. kAraNa ke uparanA kAraNene apanAvavAthI brahmacaryanI surakSA lagabhaga azakya che. brahmacaryadharmane phaLita karavA mATe kyo mArga? sUtrakAra zrI sudharmAsvAmI pharamAvatA kahe che ke jyAM jyAM brahmacarya surakSita rahe che tyAM tyAM 17 prakArane saMyama paNa rakSita thaze. jema ja bUsvAmI manasA-vacasA ane kAyAthI paNa ziyaLavatA hatAM mATe kevaLajJAnanA mAlika banyA ane zAlIbhadrajI anuttara devakanA svAmI banavA pAmyA che. mATe saMyamanA sthirIkaraNArthe brahmacaryadharmanI rakSA ja amegha kAraNa che. tenI ArAdhanA mATe AtmAnI pratikSaNanI jAgRti, mananI saMyamitatA, IdrinA vilAsane sarvathA tyAga tathA saMsAra ane saMsAravAsIo pratye sarvathA udAsInatAne svIkAryA vinA chuTake nathI. tenA mATe nIcenA niyamo svIkAravAnA ane custa pALavAnA raheze. (1) leca ane zarIranI azuci sivAya snAnane sarvathA tyAga.
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI pravyAkaraNa sUtra 4 591. (2) roga AdinA kAraNa sivAya danta prakSAlana cheDI devuM. (3) garamI AdithI zarIra para lAgelA melane sApha karavAnI vRtti cheDI devAnI. (4) kezaleca sarvathA anivArya che. (5) kodha kaSAyane nigraha kare. (6) pAMce IndriyenA ghaDAone kAbUmAM rAkhavA. (7) vastro jIrNazIrNa rAkhavA. (8) dharmopakaraNe sAva thoDA rAkhavA. (9) kASTa ke bhUmi para suvAnuM rAkhavuM, kadAca amuka kAraNa prasaMge zayyA saMthAriyuM, u paTTo, joItA hoya te gRha pAsethI mAMgIne levA maLI jAya te abhimAna ane na maLe te dainya dhAravuM nahi. - ( 10 ) bhUkha tarasa sahana karavAnI Adata keLavavI. (11) DAMsa macchara AdinA upadravane sahana karavAnI bhAvanA rAkhavI. (12) judA judA niyamane dhAravA, . (13) vinaya vivekanI maryAdAne prANAne paNa choDavI nahi. - A pramANe ane bIjA prakAre paNa brahmacarthavrata khaMDita thavA na pAme te pramANe jIvana banAvavuM zreyaskara che.
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ 592 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra uparanI vAtane tIrthaMkara paramAtmAoe kahI che je A bhava tathA parabhavane mATe hitakara che, zuddha che, nyAcya che ane mekSa meLavavAne mATe saraLa ane svaccha mArga che. brahmacaryane ArAdhavA mATe pAMca bhAvanAoH bhAvanA eTale vAsanA, je pApanI vAsanA ane vratanI vAsanA rUpe be prakAranI che. mazkarI jANI bujhI ke lebha AdinA kAraNe amuka pApa sevAI gayuM ke tarata ja jIvatI DAkaNa athavA rAkSasInI jema tenI vAsanA (mAyA-dhAraNA) AtmA para lAgI jAya che ane anicchA hovA chatAM paNa AMkha-kAna-jIbha ke zarIra game tevA pavitra sthAnamAM paNa zetAnI cAlAkI karIne AtmAnA puNyone samApta ke pApamAM parivartita karI de che. pachI te te vAsanA samaye samaye majabuta thatI jAya che ane AtmAne tevI rIte pitAnA vazamAM kare che, jenAthI paravaza banele AtmA tene cheDI zakavA mATe samartha banI zakatuM nathI. tyAre ja te keTalIya utsarpiNIo ane avasarpiNIo ApaNuM mAthA para pUrNa thaI cUkI che. ucca sthAne pahoMcelA munione ke bIjA sAdhakane mATe bhayaMkaramAM bhayaMkara pApanI vAsanA ja naDatara rUpa banIne 11mAM guNasthAnakethI paNa paTakI pADe che. te bIjA sAdhakenI vAta ja kyAM karavAnI? tema chatAM zuklapakSamAM ke caramAvamAM praveza pAmelA AtmAne kaIka samaye pApanI vAsanAnA mAgene baMdha karavAnI bhAvanA jAge che ane tene avarodhavA mATe tenA pratisparSi vratane svIkAra kare che, temAM sarve
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 193 tene saphaLIbhUta banAvavA mATe brahmacaryavrata ja ziromaNi samAna che. A vrata yadi surakSita na rahI zakayuM ke jabaradasta purUSArtha zaktivaDe tenuM rakSaNa karavAnI vRtti tathA pravRttine svIkAravAmAM na Ave te game tyAre ane game te mAge paNa brahmacaryadharmathI calAyamAna thayA vinA chuTake nathI. jIvananA aNuaNumAM ke lehInA buMda buMdamAM brahmacaryanA saMskAra karatAM paNa anaMtA jI sAthe sevelA maithunakarmanA saMskAra eTalA badhA gADhatama thaIne pitAnI sattA jamAvI beThA che, jenA kAraNe gurUkulavAsa, svAdhyAya tepa ane dhyAnanI kamajorI thatAM ja Antara jIvanamAM maithunanI lAlasA bhaDake baLyA vinA rahevAnI nathI. tevI sthitimAM vratanI sAdhanA keTalI badhI kaSTa sAdhya banatI haze te vAtane tene anubhavI sAdhaka ja jANI zake che, A kAraNe ja sUtrakAra Arya sudharmAsvAmIjI pote ja brahmacaryadharmanI pAMca bhAvanAone hetu samajAvatAM pharamAve che ke "sAra viramaUT rira. valakhazyA," arthAt A pAMca bhAvanAothI-abrahma-maithuna ane durAcArI bhAvanA tathA sajAtIya ke vijAtIya saMganI IcchAo upara sakhta kaTela Avaze. kemake hadayamaMdiramAM kAM te brahmacaryanI bhAvanA athavA maithunabhAvanA A baMnemAMthI ekanI pratiSThA karAze. kAraNa ke A baMne bhAvanAomAM karavira ke hADavera hevAthI baMnene eka sAthe piSavAnI vRtti ja ajJAna che, meha che ke pApanI gulAmIne camatkAra che.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ 594 * zrI praznavyAkaraNa sUtra tene svIkAra game te kAraNe jyAre karAI gaye che, te pachI tenA svIkAra samaye je bhAvanA ke purUSArtha pragaTa thaye hatuM tene TakAvI rAkhavAmAM ke vRddhi karavAmAM ja AtmAnuM kalyANa che. te mATe vratanI virUddhanA pApene cheDavA mATenI TreIniMga levAnI ke vadhAravAnI AvazyakatAne koI kALe paNa nakArI zakAya tema nathI. have ApaNe sUtrAnusAre brahmacaryavratanI pAMca bhAvanAene jANI laIe. (1) strI saMsaktAzraya varjana anAdikALathI sattAsthAne rahelA maithuna, durAcAra ane kukamadinA pApa saMskArene tyAga karI zuddha brahmacaryavrata pALavA mATenI A pahelI bhAvanA che. yathApi je makAnamAM, bagIcAmAM, upAzrayamAM, strI, pazu, pakSI ke napusake rahetA hoya, ke avara javara karatA hoya, te sthAnene prayatnapUrvaka ziyaLavratadhArIoe choDI devA joIe, kema ke strInuM zarIra tathA balavAnI, hasavAnI, besavAnI ke vAta karavAnI Dhaba ja tevA prakAranI hoya che jenAthI sAdhu purUSane meha utpanna thavAne prasaMga Ave che. pazu, pakSIo svabhAvataH avivekapUrNa hoya che ane napuMsakaveda tathA napuMsakaliMganA mAlikonA merama mohakarmathI gherAyelA hovAthI tene saMsarga game tevAne paNa mehabhAvanAne utpanna karAvanAra hoya che. mATe pathArI, besavAnuM Asana, makAna, bAraNuM, AMgaNuM,
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ " zrI praznavyAkaraNa sUtra 595 khulI jamIna, jharUkhA (aTArI) paDasAla AdimAM strIo, kanyAo, besatI heya, sutI hoya, te sthAne tarapha sAdhu purUSee najara paNa karavI na joIe, tathA Tebala, khurazI ke bIjA keIpaNa sAdhana para caDIne te sthAne para dRSTi karavAnI choDI devI joIe. makAnanI pAchaLa rahelA strIonAM snAnAgAra, vastraparidhAna ke zaNagAra karavAnA sthaLane paNa brahmacArIoe jevA nahi. vezyAonA sthAna tathA jyAM besIne strIo vAta karatI hoya, gappAsapA mAratI hoya, AMkhone nacAvatI, tALIo para tALIo pADatI hoya, laTakA maTakA karatI hAsyanA kuvArA uDADatI hoya, mehajanaka ceSTAo karatI hoya ityAdi sthAne para daSTi karavAnI paNa cheDI devI joIe. tathA je dAne joyA pachI brahmacArInA manamAM meha jAge, vAsanA jAge ke AMkhamAM caMcaLatA jAge tevA do tathA sthAnene paNa choDI devA joIe. pitAnA vatanI rakSAne mATe munirAjee sadaiva pApabhIru banIne yatanApUrvaka pApatpAdaka sthAnamAM javuM na joIe. uparyukta vAtane dhyAnamAM rAkhIne munirAjee je rIte pitAnA ziyaLanI rakSA thAya tevA pavitra sthAnamAM rahevA mATe Agraha rAkhe. je vAta munirAjene mATe kahI che ane kahevAmAM Avaze te sAdhvIjI mahArAjene mATe viparIta rUpe samajavI eTale purUSanA sahavAsathI dUra rahevuM joIe.
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 9 zrI praznavyAkaranuM sUtra (2) strI kathAne tyAga rUpa bIjI bhAvanA kuzIlatAnA kusaMskArane choDyA vinA suzIlatAnA satsaMskAra prApta karavA muzkela che. tema chatAM pUrvabhavane puNyadaye ke saddagurUonA sahavAse cAritradharmanI prApti thaI gaI hoya te tenA mULa svarUpa brahmacaryavratane TakAvavA mATe strI kathAnA tyAgamAM ja mana ane AtmA daDha banavA pAmaze te vinA bhavabhavAntaranA pApasaMskArene maryAdita karavA azakya che. strI kathA eTale ke temanI vacce besIne citra-vicitra, hAsya ke mahajanaka kathA, vAta TacukaDA kahevAnI vRtti brahmacArIoe cheDI devI joIe. jema ke je kathAothI juvAna strIone utpanna thayelA tevA prakAranA mehajanya garvanA atirekathI zRMgArarasa sivAya bIjAne anAdara karatI thAya ane tenI pUratI karavA mATe pitAnuM jIvana vilAsamaya banAve, vilAsa arthAt sthAna-Asana, cAla, hAthanI AMgaLIonA IzArA, AMkhanuM nRtya ane bhrakuTImAM mAdakatA eTale zRMgArarasa bhaDake baLavA mAMDe te rIte munioe kathA kahevI na joIe. kema ke temanI vilAsI ceSTAo joIne munine rAga thavAthI ziyaLa pAlanamAM vidane AvyA vinA rahetA nathI. juvAna strIo ke kanyAone vyAkhyAnamAM hasavuM Ave tevI mehane utpanna karAvavAmAM mAtRtulya zRMgAranI kathA ke ceSTAo paNa karavI nahi. navA paraNelA varavadhUne lagatI kathA paNa karavI nahi. amuka strIe sArI athavA tenA kAna, nAka, AMkhe
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 57 sarasa che ane bIjI strInA sArA nathI. kAmasUtramAM varNita 64 prakAranA AliMganAdi tathA temanA guNane paNa na kahevA. amuka dezanI jAtinI, kuLanI, ke temanA veSa, hAsya, cAla ke rUpAdi tathA vastraparidhAna ke parijanenI kathAo kahevI nahi. temanA yauvananuM, aMgAranuM ke mekaapanuM mehaka varNana karavAnuM tyAgI devuM. vyAkhyAtA brahmacArI munioe upara pramANenI kathA Adine kahevAne akhataro paNa karo nahi temaja vyAkhyAnazravaNa karanArA ziyaLapremI bhAI-bahenane upara pramANenI kathA sAMbhaLavI paNa na joIe. kema ke janma janmAktaranI paDelI Adatane choDavA mATe strIkathAnA tyAga nAmanI bIjI bhAvanA prayatnapUrvaka svIkAravI je saMvaradharma che. (3) strIrUpa nirIkSaNa tyAgarUpa trIjI bhAvanA tIrthaMkara paramAtmAo, caturvidha saMgha, temaja pitAnA AcAryAdi gurUonI samakSa svIkArela brahmacaryadharmane surakSita rAkhavAnI bhAvanAvALA munioe madamAtI, yauvana garviSTha, strIonuM hasavuM, belavuM, hAvabhAvanuM, laTakA maTakAnuM, cAlanuM, vilAsavatI cAlanuM, AMkha ke AMgaLIonA IzAre vAta karavAnuM, juvAna purUSane joIne pitAnI sakhIo sAthe tALIo pADavAnuM, nRtyanuM, gItanuM, saMgItanuM, temanA zarIranA bAMdhAnuM, prasAdhananuM, hAtha, AMgaLI tathA caherAnI suMdaratAnuM, rUDArUpALA rUpanuM, yauvanathI thanaganatA stananuM, lacakatI kamaranuM, AbhUSaNanuM tathA temanA guptAMgenuM avalekana,
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598 * zrI praznavyAkaraNa sUtra purUSane caMcala, asthira ane kAmadevane na caDAvanAra hovAthI sarvathA cheDI devuM joIe. kema ke nimittanI prApti thAya ke na thAya te paNa kaIka samaye sarvathI te kaIka samaye dezathI paNa jokhama rUpa bane che. mATe munirAe rAgapUrvaka strIonuM rUpa vagere jovAnuM je rIte paNa bane te rIte prayatnapUrvaka cheDI devuM joIe. (4) pUrva kIDita smaraNa virati nAme thI bhAvanA .... dIkSA lIdhA pahelA gRhasthAzramamAM strIo sAthe karelA vilAsa, kIDAo, ceSTAo, ke saMga Adine tathA sALA sALIo ke mitra sAthe karelI zRMgArarasathI pUrNa mazkarIo, pADelI tALIo, nacAvelI AMkho, tenA IzArAo athavA bIjA prakAre paNa thayelA brahmacarya bhaMganA prakaraNane munioe yAda karavA na joIe. kema ke pUrvarata ke pUrvakIDita yAda AvatAM ja cittamAM caMcalatA, hadayamAM asthiratA, mastiSkamAM rasikatAne prAdurbhAva thatAM ja gurUonI lajajA, vaDilenuM bahumAna, devenI zraddhA, dharmanI ArAdhanA, kriyA emAM zithilatA Avaze ane chevaTe dezathI paNa saMyamabhraSTatA bhAgyamAM raheze. tathA meLAmAM, khela tamAzAmAM, madanatrayeAdazI ke bIjA tahevAramAM ke game te sthAnamAM ke game te nimi. tomAM, joyelI madamAtI ane pUrNa zrRMgAra karelI tathA hAvabhAva, vilAsa ane vikSepathI zebhatI strIonI sAthe anubhava karelA vilAsane, majazekhane, sthAna ke veSa pari dhAnane, sugandhita attara-puSpAdinA levaDadevaDane munie
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 59 smaraNamAM paNa lAvavA na joIe. bhagavelA bhegone bIjAnI sAme kahevA nahi, rasapUrvaka saMbhaLAvavA nahi (ahiM hAva bhAva vilAsa vikSepa Adi je zabdo AvyA che tene TakA sUtrathI jANavAnI majA levI joIe.) A uparAMta saMgItanRtyanATaka-sInemA, malayuddho, Adine paNa yAda na karavA kema ke temanI smRti paNa saMyamI jIvanamAM avarodha karAvanArI che. tapa-tyAgamAM hAsa, svAdhyAyamAM bhaMga karAvanArI che ane jIvanamAM vairAgyane raMga paNa ghaTADanArI che. (5) praNIta bhajana virati nAme pAMcamI bhAvanA praNIta eTale je bhojanamAMthI ghIne ke madhurarasanA buMda TapakatA hoya ane khAdhA pachI indrimAM bhegavelA bhegonI camaka AvatI hoya, tevA ghImAM taraboLa thayelA, sAkara meLanI cAsaNImAM taraboLa thayelA bhejanIyAne svAda munirAjee cheDI devuM joIe. mokSAbhinaMdI munirAjee dUdha, ukALeluM dUdha, kesara-kasturI-badAma nAkheluM dUdha, malAI, rAbaDI, bAsuMdI, mAvAnA banelA gulAba jAMbu, rasagullA, baraphI, cAsaNImAM tarabaLa thayelI jalebI, amaratI, dahiMnI banAvaTavALe zrIkhaMDa, rAItu, dahIMvaDA, mAkhaNa, veDamI Adi khAdya padArthonuM bhejana kAraNa vinA ke vAraMvAra na karavuM. caTakedAra garamAgarama bhajIyA, kacerI, samesA jevA pharasANo, managamatA vaghArelA zAka, dALa, osAmaNa, kaDhI sAthe vadhAre paDatA roTalA, roTalIo khAvI nahi. kema ke tevA bhejanethI i-kriyenI puSTi thatAM manamAM kharAbI AvyA vinA rahetI
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ 600 zrI praznavyAkaraNa sUtra nathI. upasaMhAra karatA kahe che ke jenAthI saMyamamAM keI jAte paNa vadhe na Ave tevuM bhejana karIne jIvana pavitra banAvavuM joIe. have cothA saMvaradvArane upasaMhAra karatAM sudharmAsvAmIe kahyuM ke he jammu! je bhAgyazALI A vratane mana, vacana ane kAyAthI pALaze tenuM jIvana svastha, Azraya vinAnuM ane azubha adhyavasAya vinAnuM thaze. tenA pApanA strota baMdha thaze, asamAdhi bhAMgI jaze. kema ke arihaMta paramAtmAee pitAnA jIvananA aNuaNumAM A vratanuM naiSThikarUpe ArAdhana karyA pachI ja jagatanA jIne kalyANArthe AnuM prakAzana karyuM che. tethI je kaI A cethA saMvarane - wifsa - zarIranA aNuo sAthe sparza karAvaze. vAAiM - niraMtara upagapUrvaka pAlana karaze. to i - aticArane lAgavA deze nahi. gi - bIjAone te vratane upadeza karaze. saM mArASphaya - samyaphaprakAre ArAdhaze. teo tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAne pALavAvALA banaze. A vAta vazamAM tIrthakara zrI mahAvIra svAmIe kahI che tene huM tane kahI rahaye chuM.. cethA saMvaranuM varNana pUrNa karyuM. 1
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 601 paMcama saMvaradvAra niSparigraha dharma pratipAlaka zrI mahAvIra svAmIne namaH zAsavizArada jainAcArya zrI vijayadharmasUrIzvarAya name namaH enAthI pahelA caturtha saMvaradvAramAM brahmacaryanuM varNana karyA pachI kama prApta pAMcamAM saMvaradvAranuM varNana vistAra pUrvaka karavAmAM Ave che. kema ke sAdhaka jIvanamAM jyAM sudhI dravya ane bhAva athavA bAhya ane abhyantara parigrahane tyAga nathI thatuM tyAM sudhI brahmacaryanI ArAdhanA paNa adhurI rahevA pAme che. jemake zabda, rasa, gaMdha, rUpa ane sparza pratyenI atyAsakita parigraha vinA thatI nathI ane jyAre te Asakita vadhI paDe che tyAre bhAva maithunanI hAjarIne nakArI zakAya tema nathI. paphikhasUtramAM pharamAna che ke "satA havA rakSA javA jAsA vicArane " eTale ke pAMce iMdriAnA 23 viSayenI samAtIta Asakita bhAva maithuna che. ane te bhAvaparigraha ja kahevAya che. Arya sudharmAsvAmIe pharamAvyuM ke "he jammu! devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIe parigrahanI bhayaMkaratA je pramANe batAvI che, tene huM kahuM chuM.' paMcamahAvratadhArI munirAjee jJAna ane zraddhA pUrvaka- (1) bAhya ane Abhyantara baMne prakAranA parigrahane tyAga karavo joIe. (2) pAMce IndriyanA AzravamAne sadaMtara tyAga kara. (3) AraMbha ane parigrahanI viratI karavI.
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ 602 - zrI praznavyAkaraNa sUtra (4) kedha, mAna, mAyA ane temanA saMskAra tyAgavA. (5) jenAthI ahiMsA ane saMyama dharmanI sAdhanA nibaMdha thAya athavA temAM sahAyaka bane te dharmopakaraNa pratyenI mUrchAne tyAga kare joIe. AraMbha eTale pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatIkAya, ane trasakAyanuM hanana, mAraNa, tADana tarjana ane drAvaNa karavuM te AraMbha che. A pramANe AraMbha ane parigrahane bAhyaparigraha kahaye che. jayAre mithyAtva, aviratI, kaSAya, pramAda ane mana, vacana tathA kAyAnuM dupraNidhAna, Antara (bhAva) parigraha che. tatvArtha sUtramAM kahyuM che ke jayAre jayAre sAdhaka kaSAyAdhina bane che tyAre tyAre jJAnAvaraNIyAdi karmonA pugalone grahaNa kare che, nikAcIta kare che, atinikAcIta kare che je parigraha che. sAdhaka parigraha vinAne kayAre bane? saMsAranI, sagAonI tathA kuTuMbIonI mAyA jayAre kALI nAgaNa jevI bhayaMkara lAge, zaNagArele saMsAra asAra tathA vizvAsaghAtaka lAge tyAre temAMthI vairAgyanI prApti thatAM sAdhaka mAtra jJAnapUrvaka badhAone tyAgI samiti gupti svarUpa dhamanI ArAdhanA mATe samyapha cAritrane svIkAra kare che, te samaye mAtA-pitA-putra-patnI-kuTuMbI tathA pitAne zarIra para rahelA makhamala ke malamalanA sUkSma vastro tathA AbhUSaNane paNa tyAgI de che ane tyArapachI tenI smRti ke patra vyavahAra paNa cheDI devA mATe bhinnabhinna dezomAM, gAmamAM,
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 603 zaheramAM paribhramaNa karIne svIkArela cAritrane zuddhatama banAvavA mATe bhAgyazALI bane che. matalaba ke saMyamI sAdhaka pAse dravya parigrahane sarvathA abhAva hoya che. paraMtu jaina zAsana tevA tyAgane sapUrNa tyAga mAnavA taiyAra nathI. kahyuM paNa che ke" kaMcukI tyAga mAtreNa so tyAgI na manyate / viSa tyAga tu kuryAzcet sa tyAgI manyate khalu // " matalaba ke-jenAthI sarvarAjane kaMI paNa hAni thatI nathI tevI kaMcukInA tyAgathI te tyAgI kahevAtuM nathI, paraMtu pitAne tathA pArakAne bhayaMkara hAni thAya tevuM kAtila viSa hajI paNa tenI dADhamAM raheluM che. je viSa dvArA parajInI dravya ane bhAva hiMsA tathA pitAnI paNa dravya ane bhAva hiMsAne mAlika game tyAre paNa banI zake che. sAdhakanA antarAtmAnI A badhIya paristhitione khyAla rAkhanArA jaina sUtrakAroe bhAva parigrahanA tyAgane khAsa Agraha rAkhe che. kema ke kevaLajJAnamAM rUkAvaTa karanAra dravya parigraha nathI paNa bhAva parigraha che. mAnyuM ke dravya parigraha dvArA bhAva parigraha prAyaH karIne bhaDakI zake che. paNa te ekAntika kathana nathI, tethI mUccha vinAnA dravya parigrahane parigraha na kahetAM "mucha vario yuro" kahyuM che. dravya parigraha karatAM paNa vadhAre khataranAka, kAtila, bhayaMkara, durgatidAyaka, kevaLajJAnAvarodha, sadgatinAzaka, saMyama
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ke che 604 zrI praznavyAkaraNa sUtra sthAnethI nIce paDanAra bhAvaparigraha manAya che. A kAraNe ja saMyamadhArI mAtrane daivasika ane rAtrika pratikramaNamAM pharajiyAta rUpe "pagAma sajjAya"mAM bhAvaparigrahanuM pratikramaNa karavuM paDe che. " mAni pu iyAthI laI "tetI | mAsAyabA' sudhI eTale ke eka saMkhyAthI laI tetrIsa saMkhyA sudhInA bhAvaparigrahanuM micchAmi dukakaDa ApIne atitanuM pratikramaNa kare che, vartamAnamAM saMvara kare che ane bhaviSyamAM pharIthI bhAvaparigrahanuM sevana thavA na pAme te mATe tenuM pratyAkhyAna kare che. A niyAmi, parivujhU saMvama mAmAM cavavAmi savaM varavuM " have jANavAnuM saraLa banaze ke bhAvaparigraha keTale bhayaMkara che. mATe ja kahevAyuM che ke dravyaparigrahane tyAga sulabha che, jyAre bhAvaparigrahane tyAga kaSTa sAdhya che. vasa mAtranA sarvathA tyAgI ke parimIta vastradhArI jaina munIrAjene mATe Antara parigrahane tyAga svIkRta hevA chatAM Atma pradeze sAthe nikAcIta thayelI karmonI vargaNaenA kAraNe yadyapI anantAnubaMdhI, apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAna kaSAye lagabhaga upazamIta thayelA che. te paNa saMjavalana kaSAyanA kAraNe krodha, mAna, mAyA ane dazame guNasthAnaka sudhI lebhanI sattA vidyamAna hovAthI, 14 prakArane Antara parigraha temane satAvyA vinA rahetuM nathI, tyAreja tapasvI, dhyAna, jJAnI ane svAdhyAyI munirAja paNa nimitta maLatA krodha kaSAyathI dhamadhamI jAya che. mAnavaza
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 605 banIne ATha prakAranA madanA nazAmAM kALAnAganI jema phUMphADA mAratA hoya che. mAyA nAganA joradAra DaMkhanA kAraNe svIkRta vratanI maryAdA paNa ullaMghAI jAya che. lebha rAkSasanI dADhamAM phasAIne be mayada jIvananA svAmI bane che. mithyAtva nAmanA zetAnanA kAraNe gurUkulavAsathI prApta karelI hoya ane upAdeyanI buddhimAM bhrama pedA thAya che. traNe vedakarmo pitapotAnA zikArane maithuna karmanI avaLI vicAradhArAmAM gethA khavaDAvI detA hoya che. rati ane arati nAmanI kutarIo samatA dudhane tathA jJAnaamRtane bagADI detI hoya che. bhaya, meha, karma jIvananI sadAnandI mastI ane nirbhayatAne dezavaTo apAve che. hAsya nAmane pizAca dhyAnAvasthAne dekhAva pUratI ja rahevA de che. zeka nAmane meha karmasamAdhine kevaLa vANuM vyavahAra pUratI ja rahevA de che ane jugupsA karmanA pratApe maitrIbhAvane vidAya levI paDe che. ATalA mAtrathI sahajamAM samajI zakAya che ke antara, abhyatara ke bhAvaparigrahamAM ajaba gajabanI keTalI badhI zakitao chupAyelI che. A kAraNe ja sAdhakamAtranA parama hitecchu tIrthaMkara paramAtmAoe munirAjone jAgRta karatAM pharamAvyuM ke he muni! dIkSA grahaNa karavAnA samaye bAhAparigrahanA tyAgamAM je purUSArtha pheravyuM che tenA karatAM hajAra gaNe vadhAre purUSArtha AntaraparigrahathI bacavAne mATe karavAne che.
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ 606 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra pratikramaNa sUtramAM pagAmasakjhAya sUtra vaDe ekathI laI tetrIza sthAna ke dvArA je parigraha sevA hoya, ArAdhA hoya, ciMtavana karI hoya tenuM pratikramaNa karavuM sarvathA anivArya che. temAM keTaleka parigraha sarvathA heya hovAthI choDavA lAyaka ja che. jayAre pAMca samiti, traNa gupti pAMca mahAvrata Adi parigraha upAdeya hovAthI tene Azraya svIkArI lIdhA pachI ja mAnasika kharAbI, AdhyAtmika avanati, kAyikI, caMcalatA, vAcika duSTatA, Adi gaMdA ta dhIme dhIme ghaTavA pAmaze. ane eka divase saMpUrNa dethI rahita banela muni paramapadane prApta karaze. prastuta AgamanA mAdhyamathI tathA zramaNusUtra ane uttarAdhyayananA ekatrIzamAM adhyayanathI bhAvaparigraha kramaza: jANI laIe. () gm sAme ( mAmi viTTa sAme) jaina sUtrakAre kahe che ke "saMyama e AtmA che ane AtmA ja saMyama che." "mAmai tana, jJAna, cAritrAna" paraMtu anAdikALanA pratyeka bhAmAM svabhAvathI - svadharmathI paramAtmatatvathI vimukha banele AtmA asaMyamamAM rapa hevAthI Indriya saMyama ane prANI mAtranA prANene saMyama karI zakyo na hovAthI aSTavipakarmonuM grahaNa pratisamaya karate rahyo che. je bhAvaparigraha che. mATe jAgRta banelAM sAdhakane mATe sarvathA tyAjya che. saMyamanA jema 17 prakAro che. tema asaMyamanA paNa ghaNuM prakAra che. chatAM ahi bIjA
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra che 607. bhedenI avivakSA karI avirata lakSaNathI lakSita eka ja bhera svIkAryo che. kema ke jyAM jyAM mAnasikI, vAcikI ane kAyikI avirati che tyAM tyAM asaMyamanI ja vidyamAnatA svIkAravAmAM AvI che. (2) do ceva rAga dosA (paDikkamAmi dohiM baMdhaNehiM rAjavALa to vaMdhaon). rAga dveSanI tAritakI vyAkhyA mArA bhagavatIsUtra sArasaMgrahanA trIjA bhAgamAM joI levAnI bhalAmaNa che. (3) tinniya daMDa gAravAya guttIo tinni tinniya vinAmo... traNa traNanI saMkhyAmAM rahelA daMDa, gArava, gupti ane virAdhanAone samAveza karyo che. zramaNusUtramAM traNa zalya vadhAre che. cAtugatika saMsAramAM AtmAne daMDAve athavA mana, vacana ane kAyAne vakratA, kSudratA, daridratA ananukampitA, zaThatA, mAyAvitAnA mArge laI jAya te daMDa kahevAya che. te manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDa rUpe traNa prakAre che. gArava eTale alapakAlIna ane mandatama rasavALA bAMdhelA karmone, gRddhi ane abhimAna vaDe dIrghakAlIna ane tIvratama rasavALA banAvavA tene gArava kahevAya che. eNndriya sukhane bhegavavA mATe jema jema kaMcana ane kAminIne parigraha vadhe che, tema tema atyAsakti ane abhimAnanI mAtrA paNa vadhavA pAme che, je anikAcita karmone paNa nikAcita karavAnuM kAma kare che.
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ 608 2 zrI praznavyAkaraNa sUtra RddhigArava, rasagAravA ane sAtAgArava rUpe tenA traNa prakAra che. mana, vacana ane kAyAne niravadya eTale nirdoSa, saraLa, mArdava, pavitra, nirlobha, satya ane sadAcAranA mArge lAvavA athavA te mATe prayatna kare tene gupti kahevAya che. tophAna karatA azvane lagAma ane cAbuka dvArA vaza karI zakAya che, tevI rIte anAdikALathI mehamAyAnA kAraNe avaLe mArge gayelA mana, vacana tathA kAyA nAmanA traNe yegane savaLe mArge lAvanAra tathA Azravane mArga baMdha karAvIne saMvaranA mArge lAvanAra gupti dharma che, je muni ene mATe parama upAya che. jayAre gRhasthane paNa tenI ArAdhanA nirarthakarUpe karatAM DhagalAbaMdha pApamAMthI bacAvaze. saMyamadhArI gurUonA abhAve samyagajJAna, samyagadarzana ane samyagracAritranI ArAdhanA na karI zakavAthI jJAna virAdhanA, darzana virAdhanA ane cAritra virAdhanA rUpa traNa virAdhanA che. mAyA zalya, nidAna zalya ane mithyAtva zalya rUpe zalyanA traNa prakAra che. (4) catAri kasAyA jJANa sannA vikahA tahAya huti karo.... cAracAra saMkhyAnA Ave, kaSAya, dhyAna, saMjJA ane vikathA che. ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukaladhyAnanuM atyata vistRta ane vizada varNana bhagavatIsutra sAra-saMgrahanA cethA bhAgamAM peIja 180 thI 28 sudhImAM karAyeluM che. ArtadhyAna ane redradhyAnanA pApa
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 609 saMskArone nesta nAbuda karavA mATe dharmadhyAna ane zukala dhyAnane Azraya svIkAryA vinA bIjuM e keya mArga nathI. nayavAde kaSAyenuM varNana prathama bhAgamAM ane tenI bhaMyakaratA trIjA bhAgamAM varNita karelI che. (1) vaya riyAso samiti rudriya kaTTaravayADuM. pAMca pAMcanI saMkhyAmAM kriyAo, samitIo, Indri ane mahAvratane samAveza che. zramaNusUtramAM IndriyenA sthAne pAMca kAma guNa mukayA che. baMneno bhAva eka ja che kema ke sparzendriyane kAma guNa sparza, cakSune rU5, prANane gadha, jIbhano svAda (rasa) ane kAnane guNa zabda che. A badhAyanI vyAkhyAo bhagavatI sUtramAM karAI gaI che. mahAvratanI ArAdhanA upAdeya hevAthI hiMsA, jUTha, corI, mithuna ane parigrahanA pApane avarodha karAve che. jayAre samitio jIvana vyavahAra, bhASaNa, khAnapAna Adine samita (nideva) banAve che. (6) jIva niyA jIjA sAmo.. 14 brahmAMDa ane 14 rajajuleka saMsAramAM rahelA ane tAnaMta jIvone nikAya eTale raheThANanI saMkhyA che nI che, te A pramANe pRthvIkAya, jaLakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya. AnuM zAstrIya vivecana bhagavatI sUtra-sAra saMgrahanA cethA bhAgamAM pija 340 thI 356 sudhImAM karAyeluM che. lezyAonuM varNana paNa bhagavatI sUtramAMthI jANavuM.
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ 610 - zrI praznavyAkaraNa sUtra (7) saramA (vivAmi nahiM mAThA) : AtmAne bhayagrasta banAvIne AnuM sevana karAvavAmAM samartha sAta saMkhyAmAM bhaye che. (1) Ihaleka bhaya -pitAnI jAtinA manuSyAdithI manuSyane ja bhaya utpanna thAya te Ihaleka bhaya che. (2) paraleka bhaya -manuSyatara tiryaMca Adi prANI othI je bhaya lAge te paraleka bhaya kahevAya che. (3) AdAna bhaya -amuka dravyanA kAraNe utpanna thata bhaya AdAna bhaya che. (4) akasmAta bhaya -bAhya akasmAtanI apekSAthI akasmAta thavAne bhaya. (5) AjIvikA bhaya -potAnI jIvikAnA sAdhana meLavavAmAM je bhaya thAya te. (6) maraNa bhaya -makAna, TreIna, plena, TrAphIka AdinI henAratanA kAraNe maraNa bhaya banyA rahe che. (7) apayaza bhaya -apakIrtine bhaya. (8) saTTAmayA ( mAma maruM mAThANuM) : jAti, kuLa, rUpa, baLa, tapa, aizvarya, jJAna ane lAbha. jyAre nAmakarma, vantarAyakarma, jJAnAvaNIyakarma, gotrakarma
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra = 611 ane lAbhAntarAyakarmano kSaye pazama keika bhavamAM thAya che tyAre mAnavane ucca jAti, khAnadAna, parAkrama, rUpa, aizvarya ane jJAnAdinI prApti thAya che. paraMtu temanuM pAcana na thatAM jyAre ajIrNa thAya che tyAre AtmAne mada caDhe che, jenAthI pitAthI ochI jAti, kuLa, baLa, rUpa, tapa, aizvarya, jJAna ane lAbhavALA mAnavane tiraskAra, apamAna, beIjajatI, pAMca-paccIsa mANasonI vacce temanI mazkarI karavAnI bhAvanA thAya che, je bhAvaAzrava che mATe sarvathA tyAjya che, svapnamAM paNa sevana karavA lAyaka nathI. saMsArane kadarUpe banAvavAmAM, vaiSamyavAdane rAkSasa ubhuM karavAmAM, mAnava jAtanuM vargIkaraNa karavAmAM, jAti AdinA bheda paDAvI mAnavane mAnava sAthe duzmanI karAvavAmAM ane avasara Avye vAyuddha, ThaMDADaDI yuddha ane chevaTe raNamedAnamAM lAkha karoDe nirdoSa mAnavene mRtyunA mukhamAM dhakelI denAra madasthAne che. mATe ja Azrava che-bhAvaAzrava che, kaI kALe ane game tevA ane keTalAya tarkothI ke zAstrIya paMktiothI paNa saMvara banI zake tema nathI. (9) nava ceva babhacera vayaguttI ( navahiM babhacera guttIhiM ) svIkArela brahmacaryadharmanI surakSAne mATe nava prakAranI gupti kahelI che, tenI gAthA " vasahikaha nisajjidiya kuDDitara puvvakIlie paNIe / .. atimAyAhAra vibhUsamAya gava bhacera guttiio|| "
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ 612 * zrI praznavyAkaraNa sUtra arthavALuM paMcendriya sUtra joI levuM. (10) dasappakAre ya samaNadhamme. nava tatva prakaraNanI gAthAthI dasa prakArane zramaNadharma jANI le. khatI madavavajjavamuttI tava sajame a boddhavve / sacca soya akiMcaNa ca ba bheca jai dhamme / / (11) ekkArasa ya uvAsagANa (igAra sahi uvAsaga paDimAhiM) (12) bArasa ya bhikkhupaDimA (bArasahiM bhikkhu paDimAhi) zrAvakadharmanI utkRSTatama ArAdhanA mATe agyAra pratimAo che. tema zramaNudharmanI ArAdhanA mATe bAra pratimAo che. jemAM judA judA abhigraha dhAraNa karavAnA hoya che. pratimAne artha TIkAkAre kAnsa karyo che. kAyA paranI mehu mUracha utArIne AtmAmAM svastha rahevuM te pratimA che. (13) kiriya ThANAya (terasahi kiriyAThANehiM) mana-vacana-kAyAthI krodha-mAna-mAyA ane lebha vaza banIne karAtI, karAvAtI ane anumodAtI kriyAonI saMkhyA 13nI che je kramazaH nIce pramANe che. (1) arthadaMDa kriyA-pitAnA zarIrane mATe, svajanane mATe tathA svajAtine mATe athavA bIjAonA kahevAthI, trasa ke sthAvara jIvone haNavA, mAravA, kUTavA, capu ke kuhADAthI
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI prazrakhyAkaraNa sUtra 613 kApavA. dhAriyA ke Da DAthI phaTakAravA Adi kriyAone arthadaMDa kriyA kahevAya che.' (2) anarthadaMDa kriyAkeI paNa jAtanA kAraNa vinA ja vaiSa meha ke ajJAnavaza banIne, sarvathA nirupadrava kIDIo, udhaI, maMkoDA, jhADa, DALa, phaLa, puSpa pramAdine tathA sApavichu. uMdaraDA, mRga, sasalA Adine mAravA, DI. DI. TI. auSadhathI mAravA, patrAdine teDavA-teDAvavA Adi kriyAo anarthadaMDa kriyA che. | (3) hiMsAdaDa kriyA -amuka mANase mArA zatru ja che, mane gaLe bhADe che, mAre che, hAni kare che, bhaviSyamAM paNa mane mAraze, athavA sApa-viSNu, vAgha, dIpaDA Adi jIne mArI nAkhavA jethI koIne paNa hAni karanArA ma bane, tevA bhAvathI temane hiMsApa daMDa deve te hiMsADa kriyA che. (4) akasamAtadaMDa kriyA-amuka hiMsaka prANIne ke mANasane mAravA jatAM bIjAne mAra lAge ke patthara lAge te akasmAtaiDa kriyA che. (5) daSTivipasa kriyA-mitra, svajana athavA bIjA ke nirdoSa mANasane utAvaLa ke bhramavaza banIne mArI nAkhavA ke tene maraNatulya dazAmAM pahoMcADI devA te daSTivipasa kriyA che.
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ 614 A praznavyAkaraNa sUtra (6) mRSAdaMDa kriyA-lebhA, mehAnya, viSayA tathA reSA banIne pitAnA svArthane mATe ke pArakAne mATe paNa jUTha belavuM, jUThI sAkSI devI, bhagavAnanA segana khAIne paNa temane chetaravA ke zIzAmAM utAravA te A kriyAne AbhArI che. (7) adattAdAnadaMDakriyA-pitAnA, pArakAnA ke ubhayane mATe bheLaseLa karavI, trAjavA kharAba rAkhavA, hisAbakitAbanA goTALA karavA te adattAdAna kriyA daMDa kahevAya che. . (8) adhyAtma kriyAdaMDa-kAraNanA abhAvamAM paNa bIjAo pratye reSa, napharata, dhRNA, zeka-saMtApa karatA rahevuM athavA vahemanA cakrAve caDhIne baLatarA karatA rahevuM te hiMsAjanaka svabhAva hevAthI adhyAtmadaMDa che. (9) mAnapracayika kriyA-pitAnA ja jAti, kuLa, khAnadAna, rUpa, baLa, aizvarya ane vidvattA Adine zreSTha mAnIne bIjAone tiraskAra, apamAna, niMdA, avahelanA karatA rahevuM te mAnadaMDa kriyA che. (10) mAyApratyayikI kriyA-bAlavA-cAlavA AdinI mAyAne vaza banI bIjAone ThagavA, chetaravA te mAyApratyayikI kriyA che.. (11) amitra kiyA-bIjAonA mAmulI aparAdhane moTuM rUpa ApIne temane daDavA, herAna-parezAna karavA te amitra kriyA che.
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 615 (12) lebhadaMDa kiyA -lebhAnya banIne hatyA karavI te lebhadaMDa kriyA che. (13) IryApathikI kriyA-paMca mahAvratadhArI munirAjone cAlatA-pharatA je kriyA lAge te IryApathikI kriyA che. upara pramANenI kriyAo bhAvaparigraha che. (24) mUyAnA (23 DuiM mUarie) : jI cauda (14) prakAranA che. bhUta eTale jIva kahevAya che kema ke traNe kALamAM ja potAnA jIvatvathI nAza pAmyA nathI, pAmatA nathI ane pAmaze paNa nahi. mATe jIvane pAribhASika zabda bhUta che. temanA nIce pramANe 14 bheda paDe che - (1) ekendriya sUphama paryApta, (2) ekendriya sUkSma aparyApta, (3) ekendriya bAdara paryApta, (4) ekendriya bAdara aparyApta, (5) beIndriya paryApta, (6) beIndriya aparyApta, (7) teIndriya paryApta, (8) teIndriya aparyApta, (9) caturindriya paryApta, (10) caturindriya aparyApta, (11) paMcendriya saMjJI paryApta, (12) pacendriya saMjJI aparyApta, (13) paMcendriya asaMzI paryApta, (14) paMcendriya asaMjJI aparyApta. upara pramANenA chanI hiMsA (hatyA) zarIra dvArA vyahiMsA ane mana dvArA bhAvahiMsA thaze. paMca mahAvratadhArI
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 4 zrI prazvavyAkaraNa sUtra sAdhu mahArAje dravyahiMsAne saMbhava nathI te paNa svAdhyAyAdi vinAnA asaMyamita mana dvArA je hiMsA thaze te bhAvahiMsA che, mATe sarvathA tyAjya che. (21) jamAlamimA (rasaruM paramANuM) : parama adhArmika (paramAdhAmI) deve nIce pramANenA 15 prakAre che-aMba, aMbarISa, zAma, sabaLa, rUdra, upadra, kALa, mahAkALa, asipatra, dhana, kuMbha, vAluka, vaitaraNI, kharasvara (zeSa), mahAghoSa. emanA kAryo bhagavatI sUtra sAra-saMgrahamAMthI joI levA. (6) jaTTA sosayA ( soTuM jaNAto nahiM) : sva samaya para samayajJa (samaya-zAstra), vaitAlika, upasarga parijJA, strI parijJA, naraka vibhakti, vIyestava, kuzIlabhASA, vItaranI, dharma mArga, samAdhi, samavasaraNa, yathAtathika, granthAdhyayana, saMyamamArga, mArgA dhyayana, gAthAdhyayana. A pramANe sUtrakRtAMga sUtranA 18 adhyayanene jANavA ane temAM rahela heya tathA upAdeya tane nirNaya kara. (27) saMgama (sarasava prasaMgane) : asaMyamanA 17 prakAra che te A pramANe (1) pRthvI kAya asaMyama. (2) akAya asaMyama. (3) tejaskAya asaMyama, (4) vAyukAya asaMyama. (5vanaspatiya
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 617 asaMyama. (6) beIndriya asaMyama. (7) tendriya asaM. yama. (8) caturindriya asaMyama. (9) paMcendriya asaMyama. ( 10 ) ajIva asaMyama. (11) prekSA asaMyama. (12) upekSA asaMyama. (13) pramAjane asaMyama. (14) parijhApanA asaMyama. (15-16-17) mana-vacana ane kAya asaMyama. eka thI nava prakAranA jIvo pratye mAnasika hiMsA bhAva Azrava che. ajIva asaMyama arthAt pustaka, pAnA, vastra Adine parigraha rAkhave temAM paNa pustakano parigraha vadhAre paDate eTalA mATe che ke, tenI vacce AvelI mAkhI, macchara, mAMkaDa ke bIjA koI paNa jIva bacI zake tema nathI. upAzraya ke upadhinuM paDilehana na karavuM athavA avidhithI karavuM te prekSA asaMyama che. pramArjana karyA vinA vastune upaga ke upabhega karo te pramAjinA asaMyama che. malamUtra, pAtrAnuM ke kApanuM pANI vidhipUrvaka na paraDavuM te parijhApanA asaMyama che. mAnasika jIvanamAM kAraNe akAraNe ISya-adekhAI, vaira-raSa ke vAsanAnA bhAvo rAkhavA te mana asaMyama che. tevI bhASA bolavI te bhASA asaMyama ane zarIrane upayogamAM na rAkhave te kAya asaMyama che. (28) avama (aTArava yavame) . . . A audArika zarIra (manuSyane mATe manuSyastrI ane tiryaMcastrI, tathA strIne mATe purUSa ke tiryaMca prANI ) sAthe manana vacana ane kAyAthI brahma ( maithuna) karavuM nahi, karAvavuM nahi ane anumodavuM nahi te pramANe purUSa sAdhakane mATe i ,
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ 618 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra devI ane strI sAdhakane mATe deva sAthe abrA. A pramANe trividha trividha 9 + 6 = 18 prakAre abrahma kahevAya che. je bhAvaparigraha hovAthI tyAjya che. (2) nAva (grLavizApu nAzakavuiM) 1 jJAtAdharma kathAnA 18 adhyAye che. te A pramANeH (1) ukSipta adhyayanamAM meghakumAranuM varNana che. (2) saMghATamAM dhanya sArthavAha ane vijaya ceranI vAta che. (3) aMDamAM meranA IMDAnu rUpaka che. (4) kUrmamAM kAcabAnA rUpa ke IndriyenA saMvaraNa ane asaMvaraNane mahimA che. (5) zailakamAM rAjarSi zilakanuM varNana. (6) tuMbamAM mATInA lepathI bhArI banele tuMbaDo DUbe che ane AvaraNa vinAne tuMbaDe pitAnI meLe jaLa para Ave che tenuM sarasa varNana che. A pramANe kramazaH rahiNI, malinAtha, jina rakSita ane jina pAlita, caMdranI cAMdanI, dAvadava, udaka, maMDuka, vaitalI, naMdIphaLa, draupadI, azva, suSamA ane puMDarika adhyayane che jemAMthI heya-upAdeyane viveka kara. (20) saramA (vIsA, asamaNi kAThuiM): vratadhArI jIvanamAM paNa asamAdhinA sthAne visanI saMkhyAmAM kahyA che. jenA sevanathI pAMca samiti ane traNa guptine hAni thAya, gurUonI AjJA lepAya, jinezvare pratye azraddhA thAya, zAMta thayelA viSaya kaSAyenA tephAne bhaDake
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 619 ane jIvana samAdhimAMthI bahAra nIkaLIne asamAdhi tarapha pratyAvartana kare tevA sthAne cheDI devA athavA choDavA mATenA prayatno karavA. te sthAne A pramANe jANavA : (1) dUta cAritva-saMyama jIvana pratye bedarakAra thaIne athavA samitine khyAla rAkhyA vinA utAvaLe utAvaLe athavA deDakAnI jema kudakA mArI mArIne cAlavuM te asaMyama che. (2) apramArjita cAritva-rajoharaNa ke DaDAsanathI jamIna puMjyA vinA cAlavuM, pharavuM, besavuM, uThavuM vigere asaMyama che. (3) duSpamArjita cAritva-avidhie jamInane pujavI, athavA jamIna para DaMDAsananI dazIo pharavI joIe. tenA badale jamInathI be veMta upara pharI rahyuM che je asaMyama che. (4) atirikta zAsanikatva-AcaraMgAdi sUnI maryAdAthI bahAra jaI saMthAriyA-Asana Adine parigraha vadhAra. (5) AcArya paribhASi--cAritramAM dIrgha paryAyanA mAlika AcArya bhagavaMtanI sAme avinaya ane avivekapUrvaka yadrA taddhA belavuM. (6) sthavirapAtitva-AcAryAdinA doSe tathA temanA ziyaLa mATe huM ane kalipata deSAropaNa karavuM. (7) bhUtapaghAtitva-ekendriyAdi nuM hanana karavuM.
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ dara ja zrI praznavyAkaraNa sUtra . (8) saMjavalanatva-pratikSaNa roSa kare athavA bIjAe pratye manamAM kaluSita bhAva rAkhave | (9) krodhanatva-najIvA kAraNene laIne atizaya krodha karatAM rahevuM. (10) pRSTimAMsakatva-sAmevALAnI pITha pAchaLa niMdAburAI ane asat ke sat denuM uddaghATana karavuM. . (11) ajIrNa madhArakatva, yA apahArakatva-zaMkAvALI vAtane paNa "ja" lagADIne vAta karavI jemake-mArI vAta ja sAcI che athavA bIjA guNayala purUSanA guNene apalApa kare. , (12) adhikaraNatpAdaka-vAte vAte judA judA prakAre kalaha, laDAI ke jIbhAjoDI karatAM rahevuM. (13) purAtanAdhikaraNa udIraNa-ToLAmAM, saMvADAmAM ke samAjamAM ThaMDI paDI gayelI vAtane pharIthI tephAne caDAvavI. (14) sarajaka pANI pAdatya-sacita dhULa AdithI kharaDAyelA hAthethI gecarI svIkArI. (15) akAla svAdhyAyakaraNa-svAdhyAya mATe nirNata TAImanI paravAha karyA vinA game tyAre svAdhyAya karavA besI javuM. athavA cAlatA vihAra karatAM svAdhyAya kare. sArAMza ke cAlatI vakhate IryAsamitine ja khyAla rAkhavAnuM hoya che ? - . : : {
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 9 621 (16) kalaha karatva-tevA prakAre akAryo karavA jethI paraspara jhagaDA vadhe ane kaleza-kaMkAsamAM saMyama hArI javAya. (17) zabda karava-rAtrinA samaye jorajorathI zabdo balavA. (18) jhaMjhA karatva-ToLAmAM ke maMDaLImAM virodha ke vairanI prAdubhUrti thAya tevA prayatna karavA athavA saMghane pIDA thAya tema rahevuM. (19) surapramANa bhejitva-sUryodayathI sUryAsta sudhI kaMIne kaMI khAtA rahevuM. chevaTe sepArI, dhANunI dALa paNa phAMkatA rahevuM. (20) eSaNa asami--gocarI pANInI maryAdA cheDIne doSa lagADatA rahevuM. upara pramANenA doSe asamAdhijanaka hovAthI bhAvaparigraha che. (22) savA (phuvANa saTTa)H jenAthI bhAvasaMyama kharaDAya ane samaye samaye saMyama sthAnethI nIce paDavAnuM thAya te zabala kahevAya che, jenI saMkhyA ekavIzanI che. 1. hastakarma-bhASAmAM hastamaithuna kahevAya che. bAhya kAraNethI udIrNa karelA mehakamathI purUSavedane ke strIvedane jyAre bekAbu banAvAya che tyAre atyaMta kliSTa bhAvamaithunamAM
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ darara & zrI praznavyAkaraNa sUtra phasAI gayele sAdhaka hastamaithuna dvArA pitAnA brahmane, AtmAne, saddabuddhi ane sacAritrane ghAta kare che. 2. anAcAra sudhI pahoMcI zake tevuM sajAtIya ke vijAtIya pAtra kadAca na maLe te atikrama-vyatikrama ane aticAra sudhInuM mithuna sevavuM. 3. atikrama-vyatikrama ane aticArapUrvaka rAtrimAM bhejana karavuM. paNa AgaLa vadhavAnI anukULatA na hovAthI hAthamAM lIdhela khorAka, pIparamenTa, cekaleTane DhAmAM mUkI zakAtI nathI. kema ke te samaye ja pAse sUtele sAdhu jAgI jate hoya che tethI anAcAra sudhI pahoMcI zakAtuM nathI. 4. mAMdagI, azakti AdinA kAraNa vinA paNa pitAne gamatAM miSTAnno-pharasANe banAvavA mATenI AjJA gRhasthane ApavI. 5. zayyAtara gRhasthane tyAMthI gecarI vaheravI. 6. bajAramAMthI vecAtI lAvelI bhejaya sAmagrI vahoravI. 7. pratijJA dvArA cheDI dIdhelA khAvAnA padArthone vAraMvAra khAvA. 8. dIkSA lIdhA pachI chAsavAre ne chAsavAre gurUo badalatA rahevuM. 9. mahinAmAM traNa vAra nadI utaravI,
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 623 10. pitAnA gurUo sAthe yA bIjAo sAthe mahinAmAM traNavAra badaIrAdAthI mAyAcaraNa karavuM. 11. rAjAone tyAMthI bhejana-pANI lAvavuM. 12. jANI bujhIne bedhyAna banI pRthvIkAyAdi jene mAravA. 13. jANI bujhIne jUTha bolavuM. 14. corI karavI. 15. sacitta bhUmi para besavuM. 16. hariyakAya-bAyakAya jamIna para besavuM. 17. jamIna kada khAvA. 18. varSamAM dasavAra nAbhI paryata jaLanuM ullaMghana karavuM. 19. varSamAM dasavAra mAvAcaraNa karavuM. 20. sacitta pANIne upayoga kare. 21. sacitta bhUmi para kAryotsarga kare. A pramANenA deze bhAva parigraha che. 22. varasA-bAvIza saMkhyAnA pariSaha nava tatvathI jANavA. 23. sUtrakRtAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA 16 adhyAya kahevAyA che. bIjA zrutaskaMdhanA puMDarika kriyA sthAna, AhAra parijJA, pratyAkhyAna kriyA, anagAra zrata, AdrakumAra tathA nAlaMda Adi sAta adhyAya umeravAthI 167=3 adhyAye sUtrakRtAMga sUtranA thAya che te jANIne heya-upAdeyanI tAravaNI karavI.
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ 624 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra 24. devenI saMkhyA covIzanI kahI che. 10 bhavanapati, 8 vyaMtara, 5 tiSa ane 1 vaimAnika. 10+8++1=24, athavA arihaMta paramAtmAonI cAvIsI paNa jANavI, kemake parigraha tyAgamAM preraka hovAthI laukika devene ya jANavA. ane kettara devene upAdeya jANavA. 25. eka eka mahAvratanI pAMca pAMca bhAvanAo che. tethI temanI paccIsanI saMkhyA thAya che. AnuM varNana prastuta granthamAM sva sva prasaMge karAI gayuM che. bAhya ane AtyaMtara parigrahanA tyAga mATe A bhAvanAe upAdeya che. 26. uddezAo 26 che. temAM dazAzrutaskaMdhanA 10 uddezA, bRhatkalpanA 6 uddezA vyavahAra sUtranA 10 uddezA maLIne 10+6+10=26 uddezA thAya che. 27. TLA (sattAvileNuM jaLa zuTTi) 5 mahAvrata, 5 Indriyanigraha, 4 kaSAya zamana, 1 bhAva satya, 1 karaNasatya, 1 gasatya (mana-vacana ane kAyanuM ekarUpya) 1 kSamA, 1 vairAgya, mana-vacana ane kAyAne nidha, jJAna-darzana ane cAritranI sampannatA, vedanAdi, karmonI sahanatA, mAraNatika kaSTa samaye samabhAva 28. ghagn (yavasAI sAgArardi) AcArAMga sUtranA rapa adhyAya ane nizItha kalpanA 3 adhyAya che. temAMthI AcArAMga prathama zrutaskaMdha zastraparijJA,
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sutra ja 625 lekavijaya, zItaLaNIya, samyaktva, AnaMti, dhRva, vimeha, upadhAnazruta ane mahAparikSA. bIjA zrutaskaMdhanA 1piMDeSaNa, 2 zayyA, 3 Iya, 4 bhASA, 5 vaaiSaNa, 6 pAvaiSaNa, 7 avagraha, pratimA 8 thI 14 sAta saptikA, 15 bhAvanA, 16 vimukti, 9 + 16 = 25 ane udghAtika, anuddaghAtika, AropaNa. A nizIthanA traNa adhyAya che. badhAya maLI 2pa + 3 = 28. (26) vAvasuta (jugatarANa vAvasugacvaDuM): pApaDyuta 29 prakAre che. jenA mananathI, zravaNathI, vAMcanathI,saMyamadhArInA samyajJAnanI sAdhanAmAM ane pariNAme samyaphacAritranI ArAdhanAmAM bhaMga paDe, vipna Ave, cittamAM caMcalatA Ave te pApakRta kahevAya che. mATe bhAvaparigrahane sahacArI hovAthI sarvathA tyAjya che. tenA 29 bheda che - bhauma, utpAta, svapna, antarikSa, aMga, svara, lakSaNa ane vyaMjana, A aSTAMga nimitta kahevAya che. tenA pratyekanA sUtra, vRti ane vArtikanA bhedathI 843 = 24 bheda thAya che. vikathAnuga, vidyAnuga, maMtrAnuga, gAnuyega ane anya tIrthika pravRttAnuga. A pAMca bhedone meLavatA 24+ pa = ra9 bheda pApagmatanA thayA. tene kramazaH jANIe. 1.bhaumasUtra-jemAM bhUmi ane bhukaMpa AdinuM varNana hoya. 2. utpAtasUtra-AkAzamAMthI rUdhiranI vRSTi, tArAonuM kharavuM Adi varNita heya.
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ 626 % zrI prakSavyAkaraNa sUtra ' 3. svapnasUtra-jemAM kayA svane kayAre Ave che tenuM phaLa zuM? Adi vAtanuM varNana hoya. 4. antarikSasUtra-AkAzamAM thanArA caMdra sUryanuM phaLa kyA dezamAM vadhAre ane kyAM ochuM thaze tenuM varNana hoya. 5. aMgasUtra-zarIranA amuka avayanuM, nAnA moTA pramANunuM phaLa athavA purUSanA jamaNA aMganuM ane strIenA DAbA aMgenuM skUraNanuM phaLa zuM? 6. svarasUtra-amuka pazu ke pakSI, gharathI ke dukAnathI nIkaLatI vakhate bele te tenuM phaLa zuM maLaze? tenuM varNana karavAvALuM zAstra. 7. lakSaNasUtra-hAtha-paga-jIbha ane lalATanI rekhAenA varNanavALuM zAsa. 8. vyaMjanasUtra-tala, masA AdinA varNanavALuM zAstra, upara pramANenA AThe zAstronA viSaya, tenI TIkAo ane vArtikemAM khUba khUba carcAyo che. mATe 843=24 bheda thayAM. 25. vikathAnuga-jemAM paise kaI rIte kamAvavo? kyo vyApAra karavo? uparAMta lakSamInI prApti, tenuM vana ane rakSaNa karavAnA upAye tathA kAmazAstramAM vAsthAna muni ane kAmaMdaka muninA kAmasUtra, kaikazAstro AdinA viSe carcAyA hoya che.
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ja 27 26. vidyAnuga-rohiNa-prajJapti-kALI-mahAkALIaMbikA Adi vidyAo tenA maMtra, taMtra ane maMtro hoya tenuM varNana. " 27. maMtrAnuga-jemAM sApa-viccha, DAkaNa-bhUta, najara Adi maMtranuM varNana heya. 28. gAnuyega-bIjAone vaza karavA jema ke mehana-bIjAone meha utpanna karAvI sAmevALAne bhramita karI devAnA prAga, dorAo, dhAgAonuM varNana che. mAraNa-sAmevALA zatrune pAgala, ardhapAgala ke mArI nAkhavAnA praye heya. uccAraNa-sAmevALAmAM ke tenA gharanA membaramAM tophAna, mastI, laDAIjhaghaDA, vamana, jhADA, tAva, ekAtarIyA tAva Adi bImArIone roga jemAM hoya te zAstra. 29. anyatIrthika pravRttAnuga-laukika kapila muni AdinA zAstronA AcAra-vicAra, athavA zAnA madha, mAMsa, mithuna, madira ane mudrA AdinuM varNana hoya tevA zAstro bhAva Azrava che. 30. bhoLajo (utarANa monAhiM mahAbhayaMkara mehakarmane bAMdhavAmAM 30 kAraNene saMgraha prastuta graMthamAM karAce che. anAdikALanA cAhatama mithyAvanA ? gAgA nhAya.
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ 628 * zrI praznavyAkaraNa sUtra kAraNe jIvAtmAne jyAre pitAnA AtmAne ja oLakhavAnI garaja hatI nathI te pachI tenA zuddhikaraNa mATe ahiMsAdinI bhAvanA paNa na udbhave te mAnI zakAya tevI hakikata che. tevI paristhitimAM hiMsA-jUra hiMsA, jUTha-mahAbhUTha, cerIbhayaMkara cerI, maithuna, durAcAra ane vyabhicAra pUrNa mithuna, parigraha ane mahAparigrahanA pApa ta mAnavInA jIvanamAM nakArI zakAtA nathI. pariNAme devadurlabha manuSyAvatAra punaH puna: mehakamane bAMdhavAmAM ane na kapI zakAya tevA pApa kAryone karavAmAM upayukta thAya che ane samApta thAya che. te mehasthAnene kramazaH jANIe. 1. nikaTa bhUtakALamAM prasUtA kUtarI AdinA baccAone, pUMchaDIthI baMdhAyelA uMdara Adi trasa jIvene, pANImAM DUbADI tenA prANene gUMgaLAvavAnuM hiMsaka kArya karatAM temane ghaNe ja Ananda Ave che. pAse ubhelA mANase tALIo pADIne hase che. A ane have pachInA kahevAtA kAryo, AtmAnA nikRSTatama pApanA adhyavasAye vinA ke ajJAna vinA thatAM nathI. mATe AvA ja atinikAcita mehakarmanA baMdhaka che. 2. kutUhala, mazakarI athavA zreSAnya banIne AgaLa beThelA mANasanA mukha ane nAka Adine tevI rIte dabAve che jethI sAmevALe zvAsa paNa laI zakatuM nathI. 3. pANImAM bhIMjAvelI cAmaDAnI deraDIthI zatrunuM mAthuM tevI rIte bAMdhe che jenAthI tenI nase taNAvA lAge che, AMkhe bahAra Ave che ane mRtyunA mukhamAM jAya che.
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * da29 4. lebha, vaira ane svArthanA kAraNe roSe bharAyele mANasa sAmevALAnA mAthA para ThaMDe ke dhAriyuM phaTakArIne metanA ghATe utAre che. 5. seMkaDo-hajAre garabe, rogIo ane anAthanuM bharaNa-poSaNa karanArA puNyazALInI phajetI karavI, gALA bhAMDavI, chevaTe bhayaMkara ApattimAM phasAvI mAre che. 6. paisAnI, buddhinI ane zarIranI zakti hovA chatAM kRpaNutAnA pApe deza-samAja ke kuTuMbamAM rahelA glAna, regI, bImAra Adine auSadha AdinI vyavasthA nahi karanAra paNa mehakarmane baMdhaka che. A prastuta Agama dvAdazAMgImAM dasamuM aMga che ane TIkAkAra mahAna tapasvI abhayadevasUrijI che. teonA kathanathI jANavAnuM saraLa bane che ke bImAra mANasa game te jAtane hoya ke potAnI jAtane hoya, garIba hoya, tevAone rogamukta karavAmAM bedarakAra rahevuM te mahApApa che. 7. tapasvIone dabadabAvI temanI tapazcaryAne bhaMga karAva. 8. samyagadarzanAdi mekSamArgane a5lApa karIne bIjAene uMdhe mArge doravA. 9. arihaMta, samavasaraNa, jinezvaradeva ke temanA zAsananI niMdA karavI.
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ 630 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra 10. AcArya bhagavaMtanI mazkarI, niMdA, cADI ane phajetI karavI. 11. jJAna, darzana ane cAritra ApanAra AcArya bhagavaMtothI nArAja rahevuM. 12. "je raNamedAna ke progrAmamAM lAkhe prANIo marI javAnA che" tevA divasene mATe rAjAdine muhurtA jaI ApanAra athavA rAjAonA raNamedAnanI prazastio gAnAra paNa mehakarmane baMdhaka che. 13. vazIkaraNAdi, maMtra-jaMtra ke auSadhavaDe bIjAone vaza karavAnA gerakhadhaMdhAmAM paDelA paNa mehabaMdhaka che. 14. hajAre mANasanI vacce ke potAnA manathI paNa tyAgI dIdhelI vastuonI ke bhaganI cAhanA karanAra mehabaMdhaka che. 15. bahuzruta na hovA chatAM paNa vAraMvAra pitAne bahuzruta tarIke jAhera kare. 16. tapasvI nathI paNa tapasvI tarIkenI prasiddhi meLavavA prayAsa karo. - 17. dhUmADA ke agnithI ke bIjA pragathI paNa ghaNA jIne mRtyunuM ghara dekhADavuM.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 31 18. pite pApa, durAcAra karyo che paNa te pApane bhAra bIjA para mUkI devAno prayatna kare. 19. ati gupta mAyA caraNavaDe bIjAone ThagavA, zIzAmAM utAravA. 20. bIjAonuM bolavuM, mAnavuM sAce sAcuM hovA chatAM paNa pitAnA azubha adhyavasAvaDe bharasabhAmAM temane jUThA tarIke sAbita karAvavA. 21. vAraMvAra phaleza kaMkAsa Adi karavAnI Adata rAkhanAra 22. bIjAone vizvAsa ApIne temanuM dhana pacAvI pADanAra. 23. tevI rIte sAmevALAne vizvAsamAM laI temanI patnIone ane bALakumArIkAone bheLavavI, phesalAvavI ane tenA ziyaLa teDAvavA. 24. pitAnuM kumAra nAza pAmeluM hovA chatAM paNa pitAnI jAtane kuMvArA tarIke jAhera karavI. 25. tevI rIte brahmacArI nathI te paNa brahmacArInI chApa ubhI karavI. 26. jenI pAsethI dravyAdi meLaveluM hoya temane ja zIzAmAM utAravAnI dAnata rAkhanAra. -
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ 632 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra 27. jemanA puNya pratApe khyAti, yaza, vidyA ke mAnamarataba meLave haya, svArtha sadhAyA pachI temanA mATe ziradarda thaIne rahevuM. 28. rAjAne, senApatine, mAnya mAnavane ke bIjA ghaNA mAnane marAvI nAkhavAnA ghATa ghaDavA ke ghaDAvavA. 29. keInI cerI, chInAlI joI nathI te paNa sAkSI ApavI ke "meM joyuM che." - 30. keIka devane pratyakSa ke parokSa nathI chatAM kahetAM pharavuM ke "mane te ghaMTAkarNa, bhejA, padmAvatI, aMbikA Adi svapnamAM pratyakSa Ave che." 31. siddha paramAtmAonA 31 guNa hoya che. te A pramANe : pa-mati, zrata, avadhi, mana 5ryava ane kevaLajJAnAvaraNIya karmane kSaya. 9-cakSudarzanAdi 4, nidrAdi 5, maLI darzanAvaraNIya karmane samULa kSaya. 4-deva, manuSya, naraka ane tiryaMca gationuM AyuSya karmane saMpUrNa khAtamo.
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 4 633 pa-dAna, lAbha, bhega, upaga ane vIryarUpe antarAya karmanA mULIyA bALI nAkhyA che. 2-sAtA, asAtArUpe vedanIya karma sAthe apunavartanIya rIte chuTAcheDA lIdhA che. 2-darzana ane cAritrarUpe mehanIya karmanA guMDAne mULamAMthI ukheDI dIdhela che. 2-ucca, nIca netrakarmane mArI mArIne kUTA kADhI nAkhyA che. 2-zubha, azubha nAmakarmanA bIjene saMpUrNa baLIne khAkha karyA che. pa+9+4+5+2+2+2+2=31 siddhAtmAonA guNe che. bIjI rIte paNa 31 guNe A pramANe jANavA. 5 saMsthAna (stra, catura, vRtta, maMDaLa, Ayara)ne aMta. 5 varNa, 2 gaMdha, pa rasa, 8 sparza, 3 vedane aMta. 1 akAya, 1 asaMga, 1 arUha. siddhazilA prApta karatAM pahelAM ja A guNo pragaTa thaI jAya che, je AtyaMtika che. pahelA prakAranA guNene saMbaMdha karmakSaya sAthe che, bIjAone zarIrakSaya sAthe saMbaMdha che. kema ke "siddhANaM nalthi deho" A uktinA anusAre zarIra ane tenI sAthe saMbaMdhita varNa-gaMdha-rasa ane sparzane paNa aMta thAya che.
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ 634 zrI praznavyAkaraNa sUtra pAMca zarIramAM karmonA samudAyarUpa kAmaNa zarIra che. tene nAza thatAM pharIthI zarIrane dhAraNa karavApaNuM rahetuM nathI. bhAvaparigrahano aMta lAvavA mATe siddhonA guNone yathAzakya AtmasAt karavAnA raheze. (22) vIrANa nonasardika jaina zAsane mana-vacana-kAyAne vega kahyo che je paugalika hovAthI jaDa che. mATe ja keLavAyelA ke aNukeLavAyelA AtmA dvArA tenuM saMcAlana thAya che. saMvaradhama AtmA keLavAyele ane AzravamAgI AtmA aNa keLavAyele kahevAya che. munidharma prApta saMvaramAgI hovA chatAM pUrva bhavanA ArAdhita AzravamArganA saMskAronI sattA paNa samaye samaye munine satAvatI hoya che. mATe jAgRta saMyamadhArI muni yugamAM (manavacana-kAyAmAM) zubhatva lAvavA mATe 32 prakAranA vegane saMgraha karaze je nIce pramANe che - 1 pitAnI bhUlanI, aparAdhonI AcAryazrI pAse AcanA karaze. 2 AcAryoe paNa ekanI AlecanAne bIjA pAse pragaTa na karavI. 3 vipadugrasta avasthAmAM pitAnA muni dharmamAM daDha rahevuM. 4 phaLanI IcchA rAkhyA vinA kiyAnukAnamAM jAgRti rAkhavI. 5 sUtra ane artha, athavA grahaNa ane AsevanA zikSA levAmAM utsAhI rahevuM. 6 zarIranI zuzraSA na karavI. cha karAyela tapane bIjA pAse jAhera na karavuM. 8 upadhi pratye paNa lebhane tyAga kare. 9 pariSahAne sahana
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra # 635 karavA mATenI dhIme dhIme tAlIma levI. 10 kuTilatAne tyAga karI saraLa bhAva keLavavA mATe kaTibaddha rahevuM. 11 mahAtemAM aticAra lAgavA na devA. 12 samyagdarzananI zuddhi pratye lakSya rAkhavuM. 13 manamAM asamAdhi thAya tevA badhAya prasaMgo choDI devA. 14 AcAmAM malinatAne praveza thavA na de. 15 vinayabhAvamAM pramAda na karavo. 16 pairyabhAva jALavI rAkha. 17 saMsAranI mAyA pratye udAsInatA vadhAravI. 18 mAyAvitAne saMsarga thavA na de. 19 dharmAnuSThAnomAM sadaiva udyamavaMta rahevuM. 20 saMvara bhAvene AtmasAt karavAM. 21 Atmika denuM upazamana karavuM. 22 AzravanA sarve prapaMcane choDI devA. 23 mULa guNene vAraMvAra smRtimAM lAvavA. 24 uttara guNemAM apavAda seva nahi ke vadhAre nahi. 25 kAryotsargamAM dravya ane bhAvanI zuddhi rAkhavI. 26 pAMca prakAranA pramAdane choDavAno prayAsa kare. 27 dasa prakAranI samAcArInuM pratikSaNa smaraNa karavuM. 28 ArtadhyAna ke raudradhyAnamAMthI AMkhanA palakAre ja bahAra nIkaLI javuM. 29 mAraNAMtika upasargone paNa sahana karavAnI TreniMga levI. 30 jJa ane pratyAkhyAna parijJAnuM pAlana karavuM. 31 doSanI saMbhAvanAmAM prAyazcita karavuM. 32 samAdhimaraNanI cAhanA karavI. upara pramANenA 32 prakAranA yuga saMgraha karavAthI mAnasika jIvana zuddha banaze, vAcika jIvana satyavAdI banaze ane kAyika jIvana sAtvika banaze. -
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ 636 * zrI praznavyAkaraNa sUtra 33 prakAranI gurU saMbaMdhInI AzAtanA bhASya granthathI jANI levI. uparyukta ekathI tetrIsa sudhInA je pade che, temAM heya tathA upAdeya kyo? tene viveka karI heya padene tyAgavA ane upAdeya tane svIkAravAne Agraha rAkhave. A uparAMta jinepadiSTa bIjA paNa pado upara zaMkA-AkAMkSA rahita banIne jIvana jIvavAno prayatna kare joIe jethI bhavabhavAntaranI parigraha saMjJAthI mukti maLaze. zreSTha vRkSathI upamita pAMcamuM saMvaradvAra parigrahanI nivRti-viramaNa ke tyAgarUpa pAMcamA saMvarane eka vRkSa sAthe sarakhAvavAmAM AvyA che. jhADane mULa-skaMdhakaMda-DALa-meTIDAna-puSpa ane phaLa Adi hoya che. tema tyAga ane vairAgya pUrvaka bAhya ane Antara parigrahanA tyAgI sAdhaka muninA Antara jIvanamAM kevI kevI siddhio prApta thAya che? te vAtane Arya sudharmAsvAmIjI A pramANe pharamAvI rahyA che ke, Asanna bhavya mahApurUSane, dhanadhAnyAdi bAhya ane kASAyika bhAvarUpa Antara parigrahane tyAga ja saMvararUpI vRkSane vistAra che. gheghUra vRkSa ramaNIya ane zItala chAyAne ApanAra che, tevI rIte jema jema parigrahane tyAga thatuM jAya che tema tema AtmAmAM ramaNIyatA ane saune vizrAma devAnI AdhyAtmika zaktine prAdurbhAva thAya che. parigraha tyAgInuM jIvana ahiMsaka, tapasvI ane tyAgapUrNa hovAthI viratRta A AbhAsa thAya che. pachI vistRta
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra ke 637 jhADanI jema saune mATe vizvasanIya ane vizrAmasthAnIya banavA pAme che. vizuddha samyagadarzana kedanI nIce rahenAra mULa che. cittanI svasthatArUpa dhRti kaMda che. mekSa sAdhaka vinaya vedikA samAna che. gelekya vyApI yaza skaMdharUpa che. mahAvratanI ArAdhanArUpa vistIrNa zAkhAo che. mana-vacana ane kAyAnA sAtvika vyApAra aMkurA sthAnIya che. jUdA jUdA uttara guNe puSpa che ane anAzrava phaLa sthAnIya che. merU parvatanI zikhAnI jema siddhazilAnI prApti saMvaravRkSane sAra che. A sUtrathI jANavAnuM saraLa thaze ke Atmika jIvanamAM samyagadarzana, cittanI svasthatA, ekSasAdhaka vinaya, anityAdi bhAvanA tathA savyApAra Adi meLavavA heya, meLavelA rakSita rAkhavA hoya te parigraha te sarvathA anivArya che. temAM paNa Antara parigraha sarvathA tyAga karavA lAyaka che, je mithyAtva, traNa veda, hAsya, rati, arati, bhaya, zeka, jugupsA ane kaSArUpe 14 prakArane che. - niSparigrahIne mATe sarvathA akalpanIya zuM che? arihaMta paramAtmAnA mArge cAlIne kevaLajJAna meLavavAnI bhAvanAvALA munirAjee paNa niSparigrahI dharmanI ja ArAdhanA karavI joIe. te kevI rIte saphaLa bane? javAbamAM sUtrakAra pharamAve che ke munione tevA prakAranI vastuo kalpatI nathI. jema ke grAma, Akara, nakara, beTa, karbaTa, maDamba, droNamukha, pAna, Azrama Adi sthAnemAM rahelA mUlyathI theDI ke vadhAre, nAnI ke meTI, cetana ke acetana,
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ 638 9 zrI praznavyAkaraNa sUtra zekha, kaDI, keDa, sthAvarakAyarUpa maNi, ratna, hIrA Adi dravyane grahaNa kare nahi. bIjAonA dAsa-dAsI, nekara-cAkara, hAthI-ghaDA, gAya-vAcharaDA Adi pazuo, ratha, gADI, sAyakala, bagI Adi tathA chatra, kamaMDala, khaDAu, mayUra piccha, paMkhA, levAnI cAhanA na kare. lekhaMDa, tAMbu, kAntAdika maNi, chIpa, zaMkha, hAthI dAMta, siMga, patthara, sArI jAtanA kAca, vastra, cAmaDAnI banAvaTanA padArtho mUchajanaka hovAthI grahaNa na kare. tathA mULa guNothI sampanna munione puSpa, phaLa, kaMda, mULa, dhAnya, auSadha, bhaiSajane na Icche. amuka regane mATe eka ja vanaspati kAme Ave te auSadha ane be traNa AdithI davA bane te bhaiSaja kahevAya che. | tIrthaMkara paramAtmAoe badhAya puSpa, phaLa ane dhAnyamAM sacitatva hovAthI trasa jIvene utpanna thavA mATe nirUpe mAnyA che. sArAMza ke jIva mAtrane utpanna thavAnuM sthAna ni che, mATe jyAM sudhI nitva nAza na pAme tyAM sudhI temAM chatpattinI legyatA che. mATe ja gehuM caNA AdimAM aMkutpatti pratyakSa anubhavAya che. mATe pupi, phaLa ke dhAnyAdine saMgraha jaina munine mATe akalpanIya che. kema ke kAraNa vizeSane mATe koIne niccheda ke vaMsa kara ahiMsakane mATe niSedha che. jenA sUtrakAre kahyuM ke jIvana nirvAha mATe sarvathA anivArya hevAthI svIkArAtI bhikSA mAM rAMdhelA bhAta Adi dravya paNa saMgraha na kare te A pramANe-bhAta bAphIne masAlAvALA karelA addha ke maga, svAdiSTa khAdya padArtha, satyu,
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra + 639 bera (badarI) nA cUrNathI svAdiSTa karelA zAka-dALa Adi, makAI, cekhA ke juvAranI dhANa, sAkaroLathI mizrita khAMDelA tala, maga ke tuveranuM osAmaNa, leTamAM tala nAkhI karelI purI, caNAnA leTa nAkhIne karelI kacerI-samAsA, zrIkhaMDa, masAlAnA vaDA, motIcuranA lADavA, khIra-dUdhapAka, sAkaranA gAMgaDA, dahiM mizrita bhAta (kara) rAma, maracA nAkhIne vaghArelA zAka, kaDhI, zatA, caTaNa Adine parigraha rAkhavAnI bhAvanA na kare. matalaba ke potAnI sudhAnI zAMtithI atirikta-ekeya ka na rAkhe tathA auzika, AdhAkamI, saMgrahita, sAme lAvele, aMdhakAra, eraDA agAzImAM rahelA bhikSAna pUrvakarma ke pazcAtakarma na lAge tevI bhikSAne svIkAra kare, A pramANe AcArAMga sUtra bIjA zruta ska dhanA piMDeSaNa adhyAyamAM batAvelI bhikSA levI tathA dazavaikAlika sUtramAM paNa bhikSA vidhi nirdiSTa che. Antara parigraha tyAgInI Atma samRddhi kevI hoya che? mana-vacana ane kAyA pUrNa rUpe jemane svAdhIna hoya te saMyamI, dhanadhAnyanA parigrahane bhAva jemaNe tyAgI dIdho che te vimukta-parigrahanI rUci ja khatama thaI hoya te niHsaMga A mArUM ane A tArUM tevuM mamatva vinAne nirmama tathA cetana, acetana pratyene sneha saMbaMdha rahita, dravya ane bhAva pApa rahita, apakAra ane upakAra karanAra vAMsalA ane candrana pratye eka samAna bhAva rAgadveSa vinAne, tRNamaNi-motI-patthara ane suvarNa para tulya pariNAma, sarakAra ane apamAna pratye
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ 640 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra harSa-zaka vinAne, viSaya vAsanAne upazamaka, utsukatA ane caMcalatA rahita, samadazI, jIvamAtra pratye samAnabhAva, bhAva zramaNa, kRtadhAraka, avakra, ALasa vinAne, mikSasAdhaka, pRSyAdi ane rakSaka, vAtsalyamaya, satyabhASI, saMsAra samucchedaka, maraNa rahita eTale ke parigraha tyAgInA janmamaraNanA pherA ghaTI jAya che. sarve saMzaye chedAI jAya che. aSTa pravacana mAtAne pAlaka, madarahita, sukha duHkhAdimAM eka samAna, sUkSmakArpaNa zarIrane tapAve te Abhyantara tapa ane skUla audArika Adi zarIrane tapAve te bAhyatA, A baMne tapa aparigrahIne sadaiva hoya che. ityAdi guNe niSparigrahInA AtmAnI samRddhi rUpe kahevAyA che. taduparAMta te muni kAMsyapAtranI jema sneha saMbaMdha rahita, zaMkhanI jema rAgAdi kALAza rahita ne kaSAyAdhIna thavA na devuM joIe. jyAM pitAnI kamajorI dekhAya tyAM gurUdevenI athavA gItArthonI madada paNa meLavavI joIe. have ApaNe aparigraha vratane sthira karavA mATe pAMca bhAvanAone paNa jANIe. (1) zabda nispRhatA - - managamatI prazaMsA tathA khuzAmata karanArA zabdone sAMbhaLIne Antara parigrahanA tyAga pratye zraddhA rAkhanArA munioe AgaLa kahevAze tevA zabdo pratye nispRhabhAva keLavavuM joIe. temAM Asati ke mahAvasthAne cheDI devI
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra 641 joIe. tathAhi madhura svarene karanAre uttama Dhela, mRdaMga, nAnI sAIjhane Dhela, cAmaDAthI maDhela kaLaza, kAcabAnA AkAra jevuM vAjiMtra, viSNu, vipaMcI, 19kalI, sughoSa (ghaMTa vizeSa) naMdi (jemAM baMbhA, mukuMda, maIla, kadaMba, jhAlara, huDuk, kaMsAla, kalaha, talImA, vasa, zaMkha ane Dhela), dIlarUbA, baMsarI, lUgaka, vAMsanuM vAjiMtra, tanvI, sAraMgI, tALIo, maMjIrA, truTita Adi vAjiMtre sAMbhaLavAmAM atyAsakta na thavuM. tathA naTa, nRtya, derI para nAcanArA, malayuddha ke muSTiyuddha karanArA, hAMsI-majAka karanArA vidUSake, gAndharvo, vidyAnA ustAda, kudakA mAranArA, kathA kahenArA, rAsaDA ke garabA lenArA bhAMDa, bhavaiyA tathA khelakUdamAM masta na banavuM. tathA kAnamAM kuMDaLa, gaLAmAM hAra, hAthamAM khaNakhaNATa karatI baMgaDIo, kamaramAM paTTo, keDamAM kaMdare, ghugharIothI mukharita thayelA jhAMjhare Adi AbhUSaNene dhAraNa karelI, masta cAlathI cAlatI strIonI vAtone, majAkane, hAsyane ke tALIe pADatI zRMgAranI vAta karanArI mugdhAone sAMbhaLe nahi, tenI IrachA paNa kare nahi, ItyAdika mane arthAta manamAM mastI, AMkhamAM khumArI, dila ane dimAgane bhagADanArI strIonI vAta sAMbhaLavI nahi. sArAMza ke rAgane vadhAranArA, udINuM karAvanArA zabdomAM Asakti, gRddhi, meha ke rAga rAkha nahi. dIkSA pahelA sAMbhaLelA gIta, nRtya, rAsaDAo, garabAo Adine smRtimAM paNa lAvavA nahi, tevI ja rIte amanejha eTale manane na gamatAM zabda para dveSa- roSa paNa
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ 642 4 zrI praznavyAkaraNa sUtra karavuM na joIe. jema ke Akoza, parUSa, nidAtmaka, apamAnAtmaka, taje nakArI, nirlsane karatAM zabdo kadAca sAMbhaLavAmAM Ave te reSa na karatAM pitAnA karmonA phaLanuM ciMtavana karavuM jethI svIkArelI dIkSA dIpI uThaze, jJAna dhyAnamAM vRddhi thaze, saMyamabhAva sthira thaze ane saMvarabhAva tathA nirjarAbhAva tarapha AtmAne AgaLa vadhavAne avasara maLaze. (2) cakSurindriya saMvara. bhAvaparigrahane tyAgavA mATe tathA tenA saMskArone paNa nAbuda karavA mATe AMkha Indriyane saMvara karavArUpa A bIjI bhAvanA che. AMkhane gamatA jema ke ApaNAthI AgaLa cAlatA be rUpALA chokarAone ke chokarIone athavA juvAnInI madamasta cAle cAlanArA strI-purUSenA joDalAone joI temAM Asakta bhAva rAkha nahi. strI-purUSa sacitta che. jyAre temanA besavAnA sthAne, zayana gRho, hAMsImajAkanA sthAne, AMkhane nacAvatA ane tALI para tALI pADatA temanA pheTAo acitta che. ane zaNagArelA strI-purUSa mizra che. temanAM citra kANamAM, pATIAmAM, pustakamAM, pattharamAM, hAthI dAMtamAM kaMDArelA hoya ke raMgelImAM, kaDImAM, bhIMtamAM, khAlI zIzImAM banAvelA hoya, temane joI AMkhamAM AvelI caMcalatAne rekavI te saMvara che. zaNagArelA gAmaDA, zahere, galIo, dukAne, jaLAzaya, kamaLayukta khaDI ke goLa vAvaDIe, saravarene joI rAjI na thavuM. jyAM strI-purUSanA
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 643 yugale ramatA heya, besatA hoya, hiMcele hiMcatA heya, te sthAnene cheDI devA. maMDapa, taraNe, paDadAo uparAMta bAgabagIcA, devenI pratimAo, paraba jevI nahi. jUdA jUdA veSa paridhAna karanArI nATaka maMDaLIo paNa jevI nahi, jevAI gayA hoya te temAM Asakta thavuM nahi, temaja aNagamatA (amane jJa) rUpa jevA ke gaMDaragavALA, keDhIA, kaMTha regI, peTanA regI, khAjakharajavALA, laMgaDA, kANA, DuMThA, AMdhaLA, bADA, ThiMgaNa, mANasane joI mana bagADavuM nahi, heThane phaphaDAvavA nahi, tema saDI gayelA pazu, pakSI ke mAnavanA maDadAne joI jugupsA karavI nahi, te cakSurindriyane saMvara kahevAya che. (3) ghrANendriya saMvaranI trIjI bhAvanA. jenA vaDe suMghAya suMghavAnuM thAya te dhrANendriya che. anAdi kALane AtmA, IndriyAdhIna hevAthI puNya ane pApanA phaLe bhegavI rahyo che. temAM dhrANendriya dvArA keika samaye sugaMdha ane bIjA samaye durgadhane bhegavate tathA temAM Asakta thatA jIvAtmA pharI pharIthI karmonuM baMdhana kare che. paraMtu jyAre tyAre paNa te AtmA meha rAjAnI chAvaNane tyAga karI vairAgya rAjAne Azraya svIkAre che, tyAre bekAbU banelI Indriyane kAbUmAM laI tenA para potAnuM sAmrAjya sthApana karI lIdhA pachI zamaNudharmane mAlika banavA pAme che. tevA samaye manejJa ane amaneza padArtho pratye rAga-dveSanI pari
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ 644 4 zrI praznAvyAkaraNa sUtra tine thavA detuM nathI. pratyeka Indriye pitApitAnuM kAma bhale karatI rahe paNa AtmAne temAM rAga-dveSa, rati, arati, thavA na pAme te vAta vairAgyavatee khyAlamAM rAkhavI joIe. saMsAranA pratyeka sthaLe ke padArthomAM sugaMdha ke durgadha rahelA ja che ane AtmAne tene sparza thavAne paNa che, tyAre sugaMdhamAM rAjI na thavuM ane durgadhanA sthAne ke samaye prANAyAma dvArA te samayane jate karIe te vAMdha Ave tema nathI. (4) rasanendriya saMvara. jenAthI vastumAtrane rasa AsvAda levAya te rasanA (jIbha) kahevAya che. siddhAvasthA prApta thatA pahelA chadmastha ke kevaLIne paNa bhejana levAnuM rahe che. mAnyuM ke kevaLI bhagavaMte aiyapathika AzravanA mAlika hovAthI rAga-dveSa, meha, lAlasA mAtrane nirmULa nAza temane thayele che. chatAM paNa vedanIya karma zeSa hovAthI bhejanecchA mAtra banI rahe temAM vadhe nathI. jyAre chaghastha mAtra sAMparAyika AthavI hevAthI mehakarmanI sattA temane rahelI che. mATe mane ke amaneza pratyene rAga ke dveSa udayamAM na AvavA de te A bhAvanAne Azaya che. (5) sparzendriya saMvara. mastaka para rahelI roTalInA mULathI laIne paganA taLIyA sudhInI cAmaDIne sparzendriya kahevAya che. jemAM upastha
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIpraznavyAkaraNa sUtra 64pa ( purUSa ane strI liMga) gudA (maLa dvAra ) hAtha-paga ane udarane paNa sparzendriyamAM samAveza thaI javAnA kAraNe upastha-gudA-hAtha-paga ke udarane judI judI indriyane mAnavAnuM rahetuM nathI. kema ke saMsAramAM rahelA dravyamAtranA sparzanuM jJAna sparzendriyathI thaI jAya che. moha madirAnA nazAmAM jyAM sudhI AtmA bebhAna che, tyAM sudhI indriyanI gulAmI jIvAtmAne satAvatI hoya che. phaLa svarUpe paugalika indriyathI mAre AtmA sarvathA bhinna che, tene khyAla paNa jIvane hete nathI ane mithyAtvanA joradAra humalAthI jyAM sudhI pitAnA astitvanuM paNa bhAna jemane na hoya, teone Indri pIgalika hoya che tenuM jJAna paNa temane hetu nathI. tema chatAM nadI pASANanA nyAye vadhAre paDatI akAma nirjarAnA kAraNe AtmAmAM bhakitA tathA bhedajJAna eTale Indriye ane zarIrathI mAro AtmA bhinna che tevuM aspaSTa jJAna paNa thAya che ane AtmA pitAnA bhAnamAM Ave che tathA bhavitavyatAne sathavAre yadi maLI jAya te jAgRta banele AtmA muktipada meLavavAne bhAgyazALI bane che. ane eka divase Azrane tyAga karI saMvaradvAranI ArAdhanAmAM AgaLane AgaLa vadhatuM jAya che. A pramANe tIrthaMkara paramAtmAoe A vAta karI che tene he jabU! meM tane tathA prakAre ja saMbhaLAvI che.
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ 646 zrI prazAvyAkaraNa sUtra granthakaranuM samApta vacana dvAdazAMgImAM dasamA aMga tarIke pratiSThita thayela praznavyAkaraNa (ghaNAvA ) granthane eka zrutaskaMdha che. jemAM dasa adhyayana che, eka sarakhA pADe che. je dasa divasanI tapazcayapUrvaka uddezA karI zakAya che, eTale ke bhaNI zakAya che. ekAMtare AyaMbila karavA, zeSa vidhi AcArAMga sUtranI jema jANavI. Aje paNa 14 kALagrahaNa dvArA dasa divasanA dasa uddezA ane cAra AkasaMdhi arthAt cAre divasanA lagAtAra AyaMbila dvArA samudeze ane anujJA karAya che. A praznavyAkaraNa atyuttama AgamIya grantha hovAthI khUba ja zraddhA, upayoga ane bhAvapUrvaka tapazcaryA sahita tenI ArAdhanA karavI, jethI kalyANamALA prApta thAya che. samApto'ya AgamIya granthaH / + ' |
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI praznavyAkaraNa sUtra * 247 lekhakanuM samApti vacana upariyALA tIrthoddhAraka, pAlItANA gurUkuLanA saMsthApaka, navayuga pravartaka, zAstravizArada, jainAcArya 1008 zrI vijaya dharmasUrIzvarajI (kAzIvALA ) mahArAjanA ziSyatama, zAsana dIpaka, sva. munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA ziSya, bhagavatI sUtra sAra-saMgrahanA cAra bhAgamAM bhagavatI sUtrane pUrNarUpe vicita karanArA, nyAya-vyAkaraNa-kAvyatIrtha paMnyAsa zrI pUrNAnandavijaye (kumAra zramaNa) petAne Azrava saMvaranuM jJAna thAya, Azravane tyAga thAya, saMvara tarapha pagalA maMDAya tevA AzayathI ja A granthane vicita karyo che. " sau jI kalyANa pAme, ahiMsA tatvanI jANakArI meLave. ane kevaLajJAna tarapha AgaLa vadhe e ja zubha kAmanA... vijayadharmasUri svargArohaNa tithi li. bhAdaravA zudi 14 pa. pUrNAnaMdavijaya vi. saM. 2040 : dharma saM. 62 (kumAra zramaNa) malADa (vesTa) .. t /
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAMcakanI noMdha
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakanA uttamottama granthA.... kiMmata bhagavatI sUtra sAra saMgraha bhAga-3 (gujarAtI) zataka 12 thI 20 sudhI 10=0 has bhagavatI sUtra sAra saMgraha bhAga-4 (gujarAtI) zataka 21 thI saMpUrNa sudhI 1 7-7 hi praznavyAkaraNa (gujarAtI) pAnA 65+40 15-02 bAravrata : AvRtti pAMcamI rU-00 ( siddhazIlAnA sopAna sAthe) nArI nArAyaNI (gujarAtI) bhagavatI sUtra sAra saM'graha bhAga-3 (hindI) 10-00 jIvana sukhI kema bane ? (gujarAtI) 2-50 jIvana sukhI se ane ? (hindI) : prAptisthAna : sa thavI jagajIvana dAsa kasturacaMda zAha Pche. sAThamA 383 340 ( sAbarakAMThA ) ya zA vi ja ya A graMtha mA LA gAMdhIceka, bhAvanaga2 364 001 semacaMda DI. zAha " suSA kAryAlaya " pAlItANA 364 270 ( saurASTra ) ' sAdhanA mudraNAlaya : dANApITha, bhAvanagara 364 0 06