Book Title: Prasad Tilaka
Author(s): Prabhashankar Oghadbhai Sompura
Publisher: Balwantrai Sompura
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008428/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra - 11 zilpazAstra graMtha | prAsAda tilaka : dravya sahAyaka adhyAtmayogI AcArya mahArAjA zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.ne jJAnanI eTalo rasa vihAra game teTalo karIne AvyA hoya chatAM mahAtmAone vAcanA Ape ja, teozrInA hAthamAM pustaka hoya ja, kyAre paNa pustaka vInA beThelA joyA nathI... jeozrIe jJAna mATe athAga mahenata karI hatI evA adhyAtmayogI pa.pU. kalApUrNasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTaprabhAvaka gacchanAyaka pa.pU. kalAprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartInI sarala | svabhAvI pa.pU. nyAyazrIjInA ziSyA mAtRhRdayA pa.pU. vidyutaprabhAzrIjIna ziSyA vikramaindrAzrIjInA ziSyA zrIIndrayazAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI kezavabAga kolonInA bahenonI jJAnakhAtAnI upajamAMthI - saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2065 I.sa. 2009 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtradhAra vIrapAla praNita beDAyA prAsAda tilaka mULapATha sahita gujarAtI bhASA TIkA sahita. PRASADATILAK By SUTRADHAR VIRAPAL saMpAdaka pamazrI sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAi somapurA zilpavizArada EDITED BY PADMASHRI-STHAPATI PRABHSHANKAR O. SOMPURA Shilp-Visharada prArA zrI balavaMtarAya pI somapurA zilpazAstrI ane bhAio vi. saM. ra018 mahAprasAda sanmukha darzana paDyazrI prabhAzaMkara semapurA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -birapAla-viracita prAsAdatilaka anuvAdaka sthapati pramAzaMkara o. somapurA zilpavizArada prApti sthAna padmazrI sthapati prabhAzaMkara e. semapura 1 IlorA pAka, nAraNapurA cAra rastA amadAvAda-13 mI caMdrakAnta baLavaMtarAya risAnI ' 3 5NI sabhAyaTI, saradAra paTela kelenI amadAvAda-17 bukaselarsa motIlAla banArasIdAsa vArANasI ena. ema. tripAThI mahAdeva rAmacaMdra jAguTTe amadAvAda gurjara graMtha ratna kAryAlaya amadAvAda muMbaI zAsI baMsIdharacha jhA lakSmIkAnta jhA vyAkaraNAcArya "rA. darabhaMgA mithilA pradeza, bihAra, bI gamatalAla majayaMkara trivedI prAMgadhrA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsAdatilakanI anukramaNikA 1 prastAvanA vAstuzAstra sthApatya ane zilpanI vyAkhyA vAstuzAstranA praNetA purANe saMhitAomAM vAstuzAstra Alekhana paMcamukhI vizvakarmo 2 bhAratane ripI varga 1. somapurA zilpIo. 2. mahApAtra mahArANuM 3. paMcAnana jAtinA zilpIo 4. tevagaNuM zilpIo 5. virATa vizvabrAhmaNa AcArya zilpIo 6. thI 10 vaizyA mevADA gurjarapalI paMcAle 11 gauDabAsaNa zilpIo 8 12 jagaDajAtinA zIpI 3, bhAratIya prAsAdanI caudajAtio 1. nAgara, 4. draviDa pa. bhUmije 6. sAMdhAra7 phAMsanA 8 virATa 9 vimAna 10 10 vimAnanAgara 11 vimAnapuSpaka 12 miThaka 13 siMhAvakana 14 rathAha 11 prAsAdanA Alekhana 1 phAMsanA 2 draviDa prAsAda 3 latina 4 latInasaMvaraNa 5. nAgara prANAnA zikhara 6. draviDa prAsAdanA udha zIkhara cha vallabhI 8 nAgaraprAsAdanuM taLa IkrIvezana 9 bhumija zikhara 4 bhAratanI kaLAmAM AvelI vikRti 5 kaLAne protsAhana rilma prathA 7 sUtradhAra virapAla viSaya saMskRta saMskaraNakAranuM graMtha para maMtavya saMpAdakanuM graMtha para vivecana 8 apUrNa graMtha para graMtha pUta e prathamodhyAya sarvasaMgraha ja dvItiyeSyiAya khAtaka zilAsyApanavidhi , jA tratidhyAya bhadra paTa maMDovara ThAra staMbhapramANa nAma 2 caturthodhyAya devasthApana paMcAyatana hiMga devatA dIgamukhAdi lakSaNa apUrNa . prAsAdatilakanI patinA cha viSayanA prakaraNanA pAnA 72 thI 138 ' 1 jamatI. 2. devatAdaSTipada sthApana 3. zikharAdhikAra 4 maMDa5AdhikAra. 5. vedaSAdika pratimA adhyAya 5 jagatI mAna pramANa Alekhana jati svarUpa * caturmukha Ayatana svarUpa , rAja senaka vedIkA Asana savAraNa adhyAya - devatAdaSTipara sthApana 32 bhAga ane ATha bhAge dakTisUtra Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Alekhana, darzAvatAra svarUpa pratimAmAne pIThamAna 9 Alekhana parikarayukta brasA. mahIsAsuramanA sUrya ane viSaNa pIDabaMdha dhAradayanA cha bhAge pITha ane pratimAnA vibhAga je madhya ane kaniSTa mAnavuM keSTaka adhyAya che, ke zikharAdhikAra Alekhana muMgepabhrama tathA usamuM gepara usaNuMka bhAga e traNa prakAra zIkharadayamAM ane tenA sUtravata. , vAlajara be prakAre pAyayA pramANa mULa rekhADI rakaMdha pramANu thanArA bAlekhana zI para jadhA jarUkhA ke kilA lakSaNa Alekhana zIkharanA aMdha pramANa mAmalasArA AmalasArA vibhAga Alekhana davAdhAra staMbhavela pramANe , , , tenuM Alekhana kaLazamAna vibhAga - a Alekhana prAsAda purUSanI AkRtI Alekhana vajadaMDa pRthumAna vajadaMDa laMbAI mAna che naka che 5 >> kATa Alekhana vajadaMDa tenu sthAna daMDanI patAkA pATalInuM pramANa vajadaMDa markaTI mAna 5tAkAmAna dhvaja vagara zIkhara rAkhavuM nahi adhyAya 8 4 maMDapAdhikAra prAsAdanA pramANuthI maMDapanuM pramANa maMDapanA traNa prakAra guDha strIya nRtya strIka maM5nA bAra svarUpa prAgava maMDapa prAcIva strIka maMDapanuM Alekhana puSpakAdi 27 maMDapanA staMbha saMkhyA kamathI nAma bheda meravAdI 25 maMDapa paMcabhUminA 10 100 100 11 102 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Alekhana puSmAdi maMDapa 27 103thI 5 meravAdi maMDapanuM koSTaka guDhamaMDapa ATha * 17 meghanAdAdi cha maM 107 Alekhana guDhamaMDapanA ATha svarUpe 10 thI Alekhana medhanAdi che maMDapanA svarUpa 110thI111 Alekhana sadhAra niradhAra prAsAdanA maMDovara taMbhane samaya 112 staMbhanuM pramANa 113 matavAhaNe kakSAsana vALA maMDapanI ubhInA vibhAga 113 vitAna-karATaka- 113 Alekhana vitAna IlIvezana 114 , ,, taLadarzana 115 , samatala vitAna traNa 116-17 18 paMcavidha balANuka 117 Alekhana saMvaraNa taLa IjIvezane 119 saMvaraNa 120 kIrtisthaMbha prasthA 120 Alekhana pratolyA tAraNa 121 prato9yAnA prakAra 122 prAsAdamAne kamazIlA jagatI TipITha prAsAdAdaya bhItimAna ThAramAna khaMbhamAna cAra ubhI beThI pratimAmAnanuM koSTaka 123 adhyAya 8 5 vedha 124 digamukha zalyadoSa zalya zodhata 124 kayA devathI kaI dIzAma ghara na karavuM 124 Alekhana maheza viSNu brahmAnI mUrtinuM udgama 125 nAbhidA 125 tala vibhaktibhaMga amAnapramANa dvArahIna kalIhIna pranAlIna apada staMbhasthApanavedha udayahIna-pIThaDIna-upagihIna aMdhAhIna -zIkhArahIna zIkhara pramANuthI lAMbu ke TuMku thAya te vedha. jADu-kaMdhahIne. sadhacalita na hoya te vedha. mAthAbhAre, pAyA vagaranuM hoya te deSa a.lekhana lakSmInArAyaNa yogezvara viSNu ziva 127 jagatI-zALA kI maMDapa ane garbhagRha ema uttarottara 128 ucI bhUmitaLa rAkhavAnI yA dalIta mAnathI lakhuM TuMku vaku ke chaMdabhaMga jAtibheda, hInamAnathI doSa upaje. maMdiramAM birudoSa jALA bakA popaDA cIrA paDe te bhIgna doSa 128 jirNoddhAravAtu Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 130 131 131 anyAyathI dravya prApta karela hoya tenAthI maMdirane mUrti karAve amara-anya sthaLanuM vAstu dravya bIjAmAM vApare te deza pratimA aMgathI hIna adhika aMgavALI hoya to doSa je vAstu na paDe tevuM hoya te pADe tema zivAlayane pADe te mahA de ridhara vAstune niSkAraNuM paDe te deva pADavA yogya hoya te vAstu vidhithI jIrNoddhAra karavo paDa che. yogya vAstune vividhI pADavuM senA caMdInA naMdI ke hAthInA daMtasaLe vidhithI pADe te doSa nahi jIrNoddhAra karatA jevuM hoya te ja mApanuM ja karavuM nAnuM ke meTuM na karavuM, vAstu drAvika karavAmAM deSa nathI. Alekhana taraNa staMbha upara IlIkA teraNA pravezamArga dIgamuDha padalopa garbhalepa tharabhaMga vIkaNuM deSa kartA ne pada ke pATaDA epI staMbha hoya te sarva deva ka. saMvardhana bhavanapati samRddha thAya te bhavana vAstu ne cAre tarapha vRddhi karavI paraMtu ekalo pAchale bhAga na vadhAro tulAvedha hAladha chAyAdeSa devanI dhvajAnI chAyA bIjA ke trIjA prahAra paDe to ja doSa loha badhI dhAtuthI kaniSTa che ke deva maMdiramAM javuM zAstrIvAhIna maMdira ke gharamAM vAsa na karavo Alekhana zivatAMDava nRtya dvAranI sAme pATa staMbha bhita Ave to deva kAraka che.. caNataramAM sedhomAM e che ke vadhu cune hAya ke sAdha cALe na hoya bhAthAbhAre kAma hoya-pAyA pIThaDIna heya te nAzakAraka kathA devanI keTalI pradakSaNa karavI ? je vAstumAM ghaNuM guNa hoya ane anya doSa heya te vAstu nirdoSa jANavuM. paraMtu jemAM ghaNuM devuM hoya ane guNa alpa heya tenuM vAstu tajI devuM. Alekhana-nava graha ane deva siMhAsana adhyAya - 6 pratiSThA. pratiSThA muhurta zubha dIvase karavI yajJamaMDapanuM citra tenuM pramANu yoni mekhalA Ahuti saMkhyA parathI kuMDanuM pramANa graha pUjanA kuMDane cekhalAo sarvatobhadra maMDapa navanAbhinuM liMgadrava maMDaLa bharavuM bhadra maMDaLa tathA zauritilaka maMDapa bharavA sthapati pUjana tenuM sanmAna karmakArene saMtuSTha karavA Alekhana sabhAnukAo Alekhana yama-bharava umA maheza. uddhatika ziva bhUtaziva digambara nRtyaziva, IzAna zIva brahmA alekhana devaDanAeAnA cAra svarUpa 132 132, 133 14 133 13} 137 17 137 138 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArela deva gaNu ane manubha gaNa nakSatra lAvavAnuM koSTaka kSetraphaLanA banne bAjunA agiLanA AMkaDA koSTakamAM mukelA che. gaNuM deva gaNanA nakSatra dIza dakSiNa pazcima uttara - - nakSatra karata - Bjika l - - ! * - 4-22-13 - ra7-9-18 7-18-9 27. 27 3-6-12-18 21-27 27 mRgazIrSa - - | - 2 punarva | - 4 | ja ? | ra da | da dha | 4 | A R S S S | da ka | 8 - | 4 - J K 4 | 8 | Dha | S | 8 0 | 8 8 ! ? | = = | - - 1 27-9-18 anurAdhA zravaNa revatI S << 9 & 6 ! - 8 [ ka ra | 4 5 | K L | ha ta | 8 : ! 4 { | Dha = | 2 | ha ra ! ka Ta | Tha | azvina | - | ja | 9 | - - 2 . | ka ja 27-8-18 27 ra7-3-6-2 15-18-2-24 27 27. 25-7 ra7-9-18 racha ? | ka Da | Dha 14-23 ! 24 27-18-9 | 8 | 13] 11 - 21 23 16 | 26 22 | 15 | 8 27 ekathI 27 sudhInA aMke. uparanI pahelI paMkitanA 1thI ra7nA aMka sAme uparanA chUTATA bAMkaDA che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devagaNI nakSatro ane zubha Aya meLavelA samacorasa ane cha AMgaLa sudhInA vadhaghaTanA mApana aMke koSTaka 2 e ke nakSatra gaja A gaja A nakSatra gaja A gaja A nakSatro maja A gaja A 1 1 | mRgazIrSa 1-13 4 1-3 : anurAdhA | 2-15 X 2-15 | revatI - 1 5 | zravaNa '-15 4 1-21 | revatI 2-15 x 2-21 | 1 1 1 7 { anurAdhA | 1-19 4 21 puSya 2-174 2-11 | 0 21 svatI 1-'94 1-23 zravaNa 2-19 X 3-1 | mRgazIrSa 1-21 4 1-21 [ revatI 2-194223 harata 1 1 1-21 23 { revatI 2-21 X 2- 3 ravAtI 2-1 x 2-5 | haranuM 1 3 1 5 ne revatI revatI svatI 1-5 x 1-5 5 mRgazIrSa 15 x 1-7 | 1-7 X 1-11 | hasta 1-11 4 1-17 | mRgazIrSa 1-13 4 1-15 | svAtI 1-13 4 1-17 ! harata 2-5 4 25 : puNya 2-742-7 | mukhya 2-7 4 2-11 : harana 2-13 42-17 | zravaNa 2-15 x 2-9 { revatI 2-23 4 2-23 [ anurAdhA 3-14 35 | harata 3-1 43-9 | revatI 3-343-7 svAtI 3-3 * 3-9 ] revatI 3-5 x 3-9 ] revatI upara pramANe samacorasa ane cha AMgaLa sudhInA vadhaghaTanA mApanA devagaNe nakSatro maLe ga a A a A che. AnAthI vadhu moTA mApanA garbhagRha ke maMDapa karavAnA hoya to 2-6-4-126-18 agara 8 gaja upara ApelA koSTakanA AMkaDA umerI upara lakhyA teja deva gaNa nakSatro ja maLI Ave che. A sahelI rIta che. havAmInA nAma parathI ane gRhanA natratra parathI rAzi jANavAnuM koSTaka 3 jha . gharadhaNInA| nAgAla ' A che meM bha che ke A ya bha ke ya 6 : ta? A |T - 1. | dhana | pRSTha | kanyA| makara dlA | huM revatI jeThA bharaNa pUrU pU pAsa dhanI. pUrva vidyAkhA pU. bhAdrIla [ 18 ] 2 ] 11 23 | 7 | 6. 25 puSya/ubhA anu. azvIna maghA mUla rihi. | hasta| zravaNa bhAI svAti | zatAbhedha 8 | 26 ! ! 1 | 10 | 18 | 4 | 13 / 22 | 6 ! 1pa | 24 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUtradhAra vIrapAla - viracita (ekAcA) prAsAda tilaka saMpAdaka prabhAzaMkara AghaDabhAI sAmapurA zilpavizArada pAlitANA (saurASTra ) TR Page #12 -------------------------------------------------------------------------- Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsAdatilaka prastAvanA bhAratIya vAstuvidyAne prAraMbhakALa bahu prAcIna che; te atharvaveda upaveda che. veda, brAhmaNa gra, upaniSade, rAmAyaNa, mahAbhArata, bauddha , jaina Agamagra-che ane saMhitAo AdimAM vAstuvidyAnA ulekho ane keTalAkamAM te tenAM prakaraNe paNa che. pAchalA kALamAM purANuM ane nItizAstranA pramAM zilpa sthApatyanA ullekha ane adhyAye che. prAgaitihAsika kALamAM saMsAramAM pratyeka prANIne zIta, tApa, varSa Adi vividha prAkRtika kaThinatAonI sAme pitAnI rakSAnI jarUrata thavA lAgI. AthI vAstuvidyAne prAraMbha sthaLa 25mAM AdikALamAM thaye hevAnuM manAya. e rIte bhUcaroe jamInamAM bheyara ane khecaroe mALA bAMdhyA. te ja rIte manuSyae paNa ghAsanI parNakuTIo banAvI. pahADamAM, guphAomAM vAsa karavA mAMDyo. Ama prAraMbhamAM nivAsa bAda sAmUhika vAsa grAma svarUpamAM thavA lAgyA. mAnava sabhyatAnI sAthe zilpavijJAnane vikAsa kramazaH te rahyo, prAcIna AryayugamAM sAdA, alpajIvI padArtho-jevA ke kASTha ane mRttikAthI ane pachIthI pakavela mRttikAnI ITothI vAstu nirmANa thavA lAgyA. be aDhI hajAra varSa pahelAM pASANa zilpanA avazeSa bahuja alpa upalabdha thAya che. rAmAyaNa, mahAbhArata jevA aitihAsika mahAkAvyamAM devAlayo ane rAjamahAlaya ane sAmAnya graha, nagare AdinA vividha varNananAM zAbdika citro ApelAM che. paraMtu alpajIvI vastu nA hovAthI tenA vizeSa prApta thatA nathI. vaidika, jaina ane bauddha saMpradAyanI guphAonI be savA be hajAra varSothI nirmANa thavA lAgI. te pachI pASANanAM sthApatyono prayoga pAchaLathI thaye evuM mAnavAne kAraNe maLe che. daSTAMtarUpe, gujarAtamAM zAmaLAjImAM ane uttarapradezamAM sAranAthamAM pakavelI mATITamAM suMdara kaLAmaya mUtio ane zilponA trIjI zatAbdInA avazeSa jovA maLe che. zAmaLAjIthI 30 mAIla para sAre pASANunI khANa che. sAranAtha pAse cunAranI khANonA pASANuM maLe che chatAM pASANa kADhavAnI kaLAnA abhAve tyAM IMTone upayoga thayo che. sAMcI ane bhArahatanA stUpe ethI paNa pUrvakALanA I. sa. pUrvenA che. temAM pASANu vaparAyela che. eTale e pradezamAM pASANa prApta thata haze ane tyAM kaLAnA kArIgare te kALamAM teone maLI gayA haze. | bhAratanA pRthapha pRthapha pradezamAM kotarI zakAya tevA pASANuvALA pahADomAM zaiva, vaiSNava, bauddha ane jaina saMpradAyanI guphAe be savA be hajAra varSa pUrvethI I.sa.nI AThamI navamI zatAbdI sudhI kotarAtI rahI. pASANane prAraMbhika upayoga pahADanI guphAothI zarU thaye evI mAnyatA che. te pachInA kALamAM samatala bhUmi pradeza para pApANanA sthApatyonA nirmANa thavA lAgyAM evuM jaNAya che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaLAmaya guphAonI chata, dIvAle ane staMbha para paurANika prasaMgo ane suMdara mUrtio kotarelI jovAmAM Ave che. tenAM darzana karatAM jagatanA kaLAvAMcchunA mastaka bhAratanA zilpIo prati name che. jaDa pASANune sajIva rUpa ApI, purANanAM kAvyo pradarzita karyA che. vAstuzAsa, sthApatya ane zilpanI vyAkhyA vAstuzAstra, sthApatya ne zilpanI spaSTa vyAkhyAnA abhAve e traNenA bhASAprayogamAM yathArtha svarUpane khyAla na hovAthI, mizra artha thAya che. vAstuzAstra vAstuvidyA e vizALa artha mAM che, tenuM aMtargata sthApatya ane sthApatyanuM aMtargata zilpa che. - e rIte vidyA ane kaLAnI suMdara spaSTa vyAkhyA zukrAcArya kare che. vidyA anaMta che ane kaLA asaMkhya che ke tenI gaNatarI thaI zakatI nathI; chatAM paNa mukhya vidyA batrIsa che ane mukhya kalA cosaTha zukra kahI che. AgaLa te kahe che ke je kArya vANIthI thaI zake tene vidyA kahevI ane mUka-mUgo paNa je kArya kriyAthI karI zake te "kalA' zilpa, citra, nRtya Adi muka bhAve thaI zake che. AthI e sarvane kaLA kahI che. keLAnA prakAra, saMkhyA saMbaMdhamAM pRthapha pRthapha AcAryoe bhinna bhinna saMkhyA kahI che. koI e cosapha, koIe be ane koIe tenA avAMtara bhede pAMcase bAra kalAnA bheda kahyA che. .. . vAstuzAstranA praNetA:-vAstuzAstranA mahAna praNetA RSimunio ane rAjAe paNa hatA. matsyapurANamAM aDhAra AcAryonAM nAme ApelAM che. agnipurANa, adhyAya 39mAM kAkhyAyikAmAM pacAsa nAma ApelAM che. praviDa mAnasAramAM batrIsa zilpAcAryanAM nAme kahyA che. bRhadasaMhitAmAM varAhe-manu, parAzara, kAzyapa, bhAradvAja, prahalAda, agatya ane mAkaDeyanA nAme dIdhA che ane tenA pitAnA graMthamAM garga, maya, nagnajIta ane vasiSThanAM avataraNe graMthamAM pramANurUpa ApyAM che. "vizvakarmA prakAza"nA prAraMbhamAM kahyuM che ke maharSi garga vAstuzAstranA mahAbuddhimAna jJAtA hatA. tenAthI parAzara munie jJAna prApta karyuM. parAzarathI bRhadrathe e vidyA prApta karI. bRhadrathathI vizvakarmAe vAstuzAstranuM jJAna prApta karyuM. vizvakarmAe jagatanA lekahitArthe pravartamAna karyuM. A krama pAchalA kALanA koI vizvakarmAne hoya. vizvakarmAnA avatAre yuge yuge thayA. jagatpattikALamAM brahmAe rAja pRthu ane vizvakarmAne bolAvI pRthvInA pAlana, rakSA ane vasavATa mATenI AjJA ApI tenI rasika kathA che. vizvakarmA vAstuzAstranA Adya praNetA ane temanI utpativiSayamAM judA judA mata che. dakSa prajApatinI sATha kanyAomAMnI daza kanyAoe dharma sAthe pANigrahaNa karela. temAMnI vasu nAmanI kanyAthI aSTavasu thayA, tene kaniSTha putra prabhAsa, prabhAse maharSi bhRgunI bahena sAthe pANigrahaNa kareluM. tenAthI vizvakarmAne janma thaye, e purANomAM ullekha che. 1 prabhAsanA vizvakarmAnuM prabhAsakSetra-manAtha, te semapurA brAhmaNa zilpIonuM udbhavasthAna. ethI emaparA zilapIene vizvakarmAnA aMzarUpa kahyA che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnanAraM graMthamAM vizvakarmA satyayugamAM mRgazIrSamAM brahmakulamAM thayA. vizvakarmA purANanAM AdhAre vartamAnamAM zilpIo mahA suda 13 trayodazInA roja vizvakarmAne janmotsava Ujave che. padmapurANu ane sikapurANamAM vizvakarmAnuM svarUpa varNana karatAM pAMca mukha ane daza bhujA kahe che. pAMca mukhathI paMcazilpIonAM nAma, karma ane getra kahyAM - 1. zipI-pASANa karmakAra; 2. manuM-hakAra; 3. tvaSTA-kezakAra, 4, marya-kASThakAra 5. devA-suvarNakAra skaMdapurANamAM nAgarakhaMDa . 6, 13-14mAM ullekha che. . rirIca yuti vageremAM paNa vizvakarmAnA pAMca mukha, daza bhuja kahyAM che te pUrvAdimukha dizAkrame manu, maya, tvaSTA, zilpI ane daivajJa (takSaka) kahyA che. temanI daza bhujAomAM Ayudha kanusAra kayAM che. vizvakarmAe, kamaMDaLa, sUtra, hatheDI, sAdhaNI ( levala) pustaka jamaNA hAthamAM ane, TAMkaNuM, gaja (hasta-kaM), yunAletuM, mAlApa, avalaMbana (eLa) e pAMca DAbA hAthamAM dhAraNa karela che tema zilpIo mAne che. S . GSRTla. tA 20 som vApurANa bhU-khaMDamAM vizvakarmAnA pAMcamukhane daza hAthamAM-kedALI, pAvaDe, tagAruM, kuMbha, suvaNuM kamaMDaLa-e pAMca DAbA hAthamAM ane karavata, hatheDa, sANasI, alaMkAra ane agnikuMDa Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e pAMca jamaNA hAthamAM dhAraNa karelAM jaNAvela che. A svarUpa lehakAra, suvarNakAra, kASTakAra, ane kazakAra kaMsArA)ne pUjya che. zilpagraMthamAM sAmAnya rIte brahmAsvarUpa vizvakarmA eka mukha, traNa netrayukta, dADhIvALA, haMsArUDha ane hAthamAM 1. sUtra, 2. gaja, (hasta-kaMbA), 3. pustaka, 4, kamaMDaLa dhAraNa karatA kahyA che. Ubhela rUpamAM paga AgaLa cAra ziSya heya che. vasiSThapurANamAM praverAdhyAyamAM paMcakarmakArakanAM 25 gotra kahyAM che, paraMtu samapurA zilpIonAM netra 18 RSimunionAM che. teo vizvakarmArUpa heI pRthapha che. A gotromAM te nathI. vizvakarmA pratyeka yugamAM pragaTa thayA. veda ane upaniSadomAM ulekhe che. kada ane yajurvedamAM bhRgukuLamAM vizvakarmA thayAnuM kahe che. te pachInA kALamAM AMgIrasakuLamAM utpanna thayA. trIjo avatAra brahmakutpanna prabhAsavasunA putra vizvakarmA pragaTa thayA (e samapurA). cothA AMgIrasa vizvakarmA, virATa vizvakarmA avatAra (drAviDama) e mahAbhAratamAM ulalekha che. pAMcamA AcArya vizvakarmA, A pAMca avatAranA lalekha vAyupurANamAM che. chaThTha jagadaguru vizvakarmA avatArane sajAvedAnamAM ullekha che. sAtamA prajApati vizvakarmAne mUrtimamAM ullekha karela che. AThamA kAzyapIya vizvakamAM sakaMdapurANamAM kahela che. zilpAcArya vizvakarmA ane brahmaputpanna vizvakarmAnA navamA ane dazamA avatArane ulekha brahmavaivarta purANamAM Apela che. judA judA graMthamAM ApelAM varNana ane avatAra bhinna bhinna nAmothI kahela hovAthI samajavAmAM kaThina lAge che. vizvakarmA kuLamAM janmela heya te brAhmaNa ja che temAM zaMkA nathI. prAcIna kALamAM te sarve karmakAMDa ane dharmanuM AcaraNa karatA hatA. vyavasAyanA kAraNe zaka varNanA saMsargathI karmakAMDa visarI AcAravicAramAM kSINa thavAthI mUla karmakAMDI brAhmaNothI bhinna thavA mAMDayAM. AthI pitAnA pRthak vyavasAyAnusAra jJAtionuM nirmANa thayuM. bhAratamAM zilpIvI vartamAnakALamAM bhAratamAM pramukha zilpI jJAtivarganuM saMzodhana karavAthI prApta thayela vigata ApuM chuM. 1. semapurA zilpI: zipane abhyAsI varga pazcima bhArata, gujarAta, saurASTra, rAjasthAna, mevADa, kacchamAM vaselA che. keTalAka brahmakarma kare che. sarve vidhithI yajJopavIta dhAraNa kare che. keInuM dAna svIkAratA nathI. paurANika ullekha pramANe, caMdrakamAMthI dee pRthvI upara vizvakarmA svarUpanI sthApanA karI. A zilpIo mandira nirmANamAM zilpakarmamAM pravINa ane zilpanA saMgraha kare che, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. mahApAtra-mahArANu - teo pUrva bhAratamAM-orissA kaliMgamAM vaselA che. teo zilpagraMtha-saMgraha dharAve che. teo maMdiranirmANa karI zake che. jo ke vartamAnamAM teo mUrtikaLAmAM vadhu pravINa heI, te vyavasAya kare che. jagannAthapurI, bhuvanezvara, konAnA jagavikhyAna prAsAde te vargane pUrvajoe nirmANa karelA che. mahApAtranI gaNanA brAhmaNa zilpImAM na haiI teo kSatriya kuLanA zilpIo hovAnuM anumAna che. teo yajJopavIta dhAraNa kare che. 3, paMcAnana jAtinA zilpIo: teo karNATaka, AMdhra ane mahArASTranA pradezamAM vase che. pAMcAnana jAtinA zilpIo pitAne brAhmaNa mAne che. teonA pAMca varga temanA karma pramANe che: 1. zilpI, 2. suvarNakAra, 3. kaMzakAra (kaMsArA), 4. kAkAra (suthAra , ane 5. lehakAra (luhAra) ema pAMceyanAM karma-vyavasAya pRthapha che, paraMtu teo pAcenI jJAti eka ja che; teo paraspara vyavasAyI karmakAra sAthe lagnavyavahAra kare che. teo pAMceyanAM gotra pAMce pRthapha che. tethI teo eka gotramAM lagna karatA nathI. hoIzaLa, rAjyakuLa rAjAoe vesara jAtinA halebIDa, belura ane somanAthapuramanA vikhyAta prAsAdanAM nirmANa paMcAnana zilpIo dvArA karAvela. te ja rIte A zilpIoe bhUmija prAsAnA nirmANa paNa mahArASTra ane uttara karNATakamAM karelAM. teo yajJopavIta dhAraNa kare che. teo reguMTA sudhI dakSiNamAM vaselA che. teo pAse zilpagranthane saMgraha che. hoya tema lAge che. 4. telaMgaNa paMcAnana vizvakarmA zilpavarga: AMdhra, telaMgaNamAM uparyukta paMcAnanathI bhinna jAtinA zilpIo upara jaNAvela paMca karma kare che. teo traNa varSathI muslima pradezomAM vasatA hovAthI mAMsAhAra kare che, paraMtu A zilpavarga brAhmaNanA hAthanuM bhojana paNa karatA nathI. teo pitAne ucca mAne che. A varga pAse zilpagrane saMgraha thADe che. temAM maraNa bAda bhUmidAha kare che. teo haidrAbAda tarapha vizeSa che. 5. virATa vizvabAhyaNa AcArya zilpI- drAviDa pradezamAM tAmila ane malayAlama bhASI pradezamAM e drAviDa zilpa vizvakarmAnA vaMzanA brAhmaNa kuLanA hovAne dAvo kare che. teo phakta pASANuM zilpa karmamAM ghaNuM muzaLa che. teonAM traNa netra che. 1. agatya, 2. rAjyaguru, 3. samukha sarasvatI. A zilpIomAMnAM keTalAMka kuTumbA silenamAM paNa vaselAM che. drAviDanAM bhavya maMdiromAMnA madurA, rAmezvara,trivendrama, kuMbhakarNaya Adi aneka unnata mandira je manAITa paththaranA banAvela che tenuM nirmANa A varga kareluM che. uttara bhAratanI apekSAe draviDanA prAsAde unnata ane bhavya havAnAM kAraNe e che ke, moTA rAjya pAMDa -cola.jevAoe rAjyanI mahesUlI Avaka badhI devadravyanI mAnI vAparatA. AthI AvAM maMdironA nirmANa rAjyanI paraspara spardhAthI thayelAM. A zilpI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vargamAM praviDa zilpanA graMne saMgraha hoya che. A zilpIo uparAMta anya jAtinA mudaliyAra, pI levAla, nAyakara vagere jAtinA kArIgare kAma kare che. kuMbhakoNamAM temAMnA dhAtukarmamAM pravINa mUrtikAra zilpIo vaselA che. temanAmAM maraNa bAda bhUmidAha Ape che. 6 thI 10-vaizya, mevADA, gurjara, pAlI, paMcAla A pAMca jAti vizvakarmAnA putra hovAno dAvo kare che. temAM vaizyajAti pitAne ucca mAne che. A pAMcamAM paraspara keAIne lagna ke bhajanavyavahAra nathI karatA. vaizyo brAhmaNa sivAya koInuM bhajana letA nathI. vizvamAM keTalAka loko kaDiyAnuM caNatara plAsTaranuM kAma kare che. mevADA, gurjara ane paMcelI kAptakarmamAM pravINa gaNAya che. teo kArDanuM kotarakAma tema ja cAMdI jaDavAnuM ane ratha AdinuM kAma teo kare che. paMcAla jAti eka che. teo vizeSa karI lehakarmamAM pravINa che. vartamAnamAM teo yaMtrakamamAM kuzaLa che. A pAMce alaga alaga jJAti che. te tenI jJAtimAM lagna kare che. pacAseka varSathI teo yajJopavita dhAraNa kare che. vaizya pAse zi95nA graMthane saMgraha hato. have teonuM karma kSINa thatAM samapurA zilpIone graMthe Ape che. A pAMca varganA zilpIo gujarAta, saurASTra ane kacchamAM vaselA che. gAmaDAomAM khetI ojAronuM kAma kare che. teo IlerAmAM vizALa mUrtine vizvakarmArUpa mAnI yAtrAe jAya che. 11. gauDa brAhmaNa zilpI A zilpIo rAjasthAnamAM uttare jayapura ane alavara pradezamAM vase che. maMdiranirmANa karatAM teo mUrtikaLAmAM vadhu kuzaLa che. teomAMnA cheDA pAse zilpagraMthe che. zuddha zAkAhArI ane brAhmaNa jevo vyavahAra pALI, vidhithI yajJopavita dhAraNa kare che. teomAMnA thoDA dhAtumati ane citrakArInuM kAma kare che. gAmaDAMmAM teomAMnAM kRSikarma paNa kare che. 12. jAgaDa jAtinA zilpI- A zilpI varga madhyapradeza ane uttarapradezamAM vizeSa karIne vase che. teo AMgIsa RSinA vaMzaja che evI mAnyatA teo dharAve che. teo vizeSa karI lahakarma kare che. zaheramAM mazInarI paNa banAve che. keTalAka kASTakarma ne citrakArInuM kare che. gAmaDAMomAM kRSikarma kare che. sAduM pASANa kAma kare che. bhopAla ane dilhImAM teonI jJAtisaMsthAo che. gujarAta, kaccha ane saurASTramAM kuMbhAriyA, kaDiyA patharakAma ane caNataranuM kAma kare che. saurASTranA pradezamAM "salATa' nAme jAti vase che. teo pitAne somapurA jevA manAvavAnI kozISa kare che, paraMtu AcAra ane karmamAM teo UtaratA che. gujarAta saurASTramAM darachalakamAMnA keTalAka kAIkarma paNa kare che. teo "saI sutAra " kahevAya che. baMgALa, bihAra, uttara ne madhyapradeza, paMjAba, himAcala pradeza, sarahada prAMta (gAMdhAra) ane kAzmIra Adi pradezomAM zilpI kuLanA ke te varganAnI koI jANe ke patto amane maLyA nathI. pAMca-sAtaso varSa pahelAM tyAM zilpI varga haze paraMtu vidhamI rAjasattAnI dhamadhatA ane vaTALa pravRttinA kAraNe A jJAti naSTa thaI hoya athavA veTalAI parivartana thayuM hoya ke anya dayavasAyamAM te loko dAkhala thayA che. A viSayamAM saMzodhana karavAnI agatya che, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kalas'a 7 oghanta -- dah Kya - simbakarna 5 IS 159 AZN Oh * candrasalika S afes. . ** * arme- d it ; . phamsana 7. PARA SA CASA an 495 VINAR NAAAA MOON BASININ RUMAN NA ?YEL 19 LALAY prabara phAsanAkAra jAti Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mupika 30 simha raktra calurasrasikbara mabanas. : AM R 28 28 ha 27 sriva - (bhadra-sala) or kosts 24ursa 23 tilanasika G h aksudra- nasikas vitardita - dvitiya tala netra kostbas on harantara sa karnakuta T IF 16: ara 20 on barantara manca - ESTEREZA .. MN 31 simbamala kapota nisikas prastara SATTE NEWS 114 1221 EN WE MKH MATI. NA N ew Ave .M. RUUMWA AM W AMITIVAN AN WISDJURSLINE T i. *** NHIAATRI T EITEN RTVE PUPU NAD LL uttara UGA devakostba PL Epada vedi prati adi,talaclll simhamala DUGAT kumuda padma -- T . . adhisthan COLA D'URGENCE TTO .. karra bhadra viDa jAtine paga-saMpUrNa prAsAda karna Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - canarika 3 imalasaraka E SUI th 151 he Aft/22 E JELGA Tekhu 6 D bbumi Amalaka Tans ie W DOBRO TINATARIMA FONTAVONTADAS S STATO 1972): 493103) 9 ASTROFALOPATA 10 kantha II randika - DYN 1 LALU 24 ORAS GEALAMHARAMA DE 15 ilapanjaro - latapancaka 14 13 madhyalata (panjara! latIna jAtinuM zikhara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [Latina (sekhara 1 AR mulaghanta 2 urahghanta 3 Shantii birathi Ruta - Samvarana - garbhagRha para latina zikhara AgaLa saMvaraNA (maMDapa para ) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalasa amalusaraka mulamanhari karma simba urahsrngas sukanusa tavange tilakd - karma prubar nAgara jAtinuM zikhara Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 bara 2 I 3 simhamala 1 I ikbera (caturaira) Jala pidhana phalaku VTSU pidbana phalaka mahanas! 6 vitha sikhara griva 5 vrtta sikhara kurna kata 3 partvanasika mahanasi griva 4 2 2 4 3 astasra sthbara karpari (padmapatri) 6 stupikd 5 -padmapat: 4 griva astisra sikhara navika 5 draviDa jAtinA corasa aAma ane gALa zikharo grira 4 4 mahanas 4 3 | hamsar vajana 2 vtsa 2 I Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 amalasaraka. 6 valabhi 5 skandba vedi 5 7 candrasala 4 kantha skandhavedi 2 kapota 777/600X I garbhagrha parsvabhadra simha 5 -candrasala valita pattika valabhi 6 prstabhadra valabhI jAtinA zIkharA e prakAra 3 kantba valitapattika 3 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha pradezamAM somapurA zilpIne gaIdhara kahe che. te "gajadhara" zabdanuM apabhraMza che. gajane dhAraNa karanAra moTo sUtradhAra zilpI purANomAM ane zilAlekhamAM, zilpazAstrI sthapati ane sUtradhAranA nAmathI saMbodhAyela che. sUtradhAranuM TUMkuM apabhraMza "dhAra' thayuM ane pachI "ThAra thayuM. hAlamAM somapurA zilpIomAM vevAIe phalANuM "ThAra " e rItathI saMbodhe che. aMgrejI rAjyazAsanamAM kArIgara varganA samUhanA uparIne mIstrI zabdathI saMbedhAya che, paraMtu zilpIone A saMbadhana ayogya che. uttara bhAratamAM pASANa karma kartAne zilAvaTa kahe che. zilAvaTanuM apabhraMza "salATa' gujarAta saurASTramAM pracalita che. vAstuzAstranA graMthamAM sthApatyAdhikArInA karmAnusAra uttarottara varga pADelA che. 1. rathapati pramukha, (cIpha ejIniyara ); 2. sUtragrAhI (ArkITekaTa, DrAphaTasamena, AsisTanTa eniyara ); 3. takSaka, (pASANaka nakazIkAma karanAra ); 4. vadhekA (kASThakarmamAM kuzaLa athavA moDalisTa (mRtiyAkarmamAM pravINa)-A sarva eka ekanI AjJAmAM rahenArA kahyA che. bhAratIya prAsAdanI cauda jAtio bhAratamAM prAdezika rIte prAsAdenI jAtio-zailIo kahI che. 1. nAgara, 2.draviDa, 3. latIna 4. bhUmija 5. vimAna, 6. mizraka, 7. virATa, 8. "sAMdhAra, 8. vimAnanAgara, 10. vimAnapuSpaka, 11. valabhI, 12. phAsanAkAra, 13. siMhAvakana, 14. thArUha. A jAtionA viSayamAM nAgarazipagraMtha "mavarAtritarUcha mAM bahu spaSTatAthI prAdezika rIte, vivaraNa che. drAviDa graMthamAM to phakta traNa ja jati 1. nAgara, 2drAviDa, 3. vasara jAti jaNAvI che. "samAna sUtradhAra' graMthamAM theDI vizeSa jAti kahI che paNa te apUrNa che. paraMtu " samudara' graMthamAM vadhu spaSTatAthI kahela che. drAviDa graMthemAM "kAmikAgama' vadhu spaSTatA batAve che. kALakrame thayelA prAsAdanI jAtinAM daSTAMte je laIe te sarva prathama valabhI jAti Ave che. te pachI latIna, nAgara, drAviDa, bhUmi, sAMdhAra ane phAsanA jAti Adine mUkI zakIe. - (1) valabhI jAtinA prAsAde ghaNA prAcInakALanA bhAratanA pratyeka prAMtomAM alpa pheraphAra sAthe maLe che. saurASTramAM kadavAra, gopa tathA visAvADA, drAviDamAM mahAbalipurama, himAlaya pradezamAM, ane kaliMga-orisAmAM bhUvanezvaranuM alaMkRta vaitAla devaLa Adi A sarva valabhI jAtinA prAsAde che. A jAtine ApaNe Adya mAnI laIe te te kaMI ayukta te nahi ja gaNAya. laMbacorasa garbhagRhanA taLachaMda para gajapRthvIkRti(vaDikA jevA leDhiyA)nI bhUmikAo caDhAvI, ghaMTAkaLaza caDhAvela hoya che. eAchA ghATavALA pIDha para sAdA maMDovaranA zire bhAga para sakaMivedI goLa valikAnA jevI laMba ardha goLAkAra valabhI karelI hoya che. tenI nAnI beu bAju tarapha zira para caMdrazAla ane tenI Toca para beu tarapha siMha besADI madhyamAM upara eka ke traNa AmalasArAyukata kaLaza mUke che. trIjA prakAramAM upara cAre tarapha valikA ardhagoLAkAra karI, madhyamAM valabhI saMkucita laMbacorasa karI, tenI be nAnI bAju para caMdrazAlA karI, kaLaza caDhAve che Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 ( 2 ) latIna jAtimAM ekAMkika zikhara, alakRta latAethI baneluM ( kuDacale kotarelu" ) rekhAyukata vahukoSanA AkArabaddha banelu phakta eka ja zrRMga para AmalasArA kaLazayukta zikhara hoya che. prAcIna latinanA maDAvara para chAgha = haju hAtuM nathI. kAmadapIThathI UpaDatA hastAMgula `pAMca aMge zikharanA kadha sudhI jAya che. zikhara varaDikA upara aMtarAla jevA kaTha para vaiNukoSathI zikharanI rekhA unna thAya che. rekhA, kaNuM, pratiratha ane madhyanu bhadra ATalAM pAMca upAMgo vizeSa karIne hoya che. madhyanA bhadrane madhya latA kahe che. zikharanA upAMgAne khAlapajara = vAlajara kahe che. tenI rekhA khaMDa kalA ane bhUmi Amalakayukta che. upAMgAnA uparanA bhAgane skaMdha kahe che. lIna zikhara nIce e rekhA vistArathI sAmAnya rIte savAyu udaya skaMdha sudhI thAya che. skaMdha para AmalasAra ne te para kaLaza hoya che. A jAtanA prAcIna prAsAdA saurASTra, gujarAta, drAviDa eNhAla ane himAlaya pradezamAM che. (3) nAgarajAtinA prAsAdA anekAMDaka heAya che, jyAre latIna jAti ekAMDaka che, sAmAnya rIte nIce kAmadapITha ke mahApITha para pUrNAlaMkArI chAdyayukta maDavara para zrRMga, uzrRMga, pratyaMga, tavaMga, tilaka ane mRlama jarInAM la vibhaktithI pragaTa thatA evA aneka aMDakanA samUhathI racAyaluM zistabaddha nAgara zikharaH skaMdhanA cArasa mathALe AmalasArA ane kaLaza caDAve che. nAgaraprAsAda AgaLa kavalI cokI ane vizeSa karI vijJAnayukta maDapa hoya che. maMDapa para phAsanA OM saMvaraNA karavAmAM Ave che. A AtanA prAsAdo gujarAta, rAjasthAna, saurASTra, mevADamAM thAya che. madhyapradezamAM ane erissAmAM tenA maDAvara pInA theDA pheraphAra sAthe upara A prakAranA nAgara zikharonI racanA thAya che. 4 drAviDa drAviDa jAti dakSiNamAM AMthI nIcenA pradezamAM ane che, drAviDa tine SaDvarga kahI che. tadanusAra, 1. adhiSThAna ( pITha), 2, pAda ( staMbhayukta maMDAvara ), 3. prastara ( varga DiMkA-chAgha), 4. zikhara, 5. cUlikA ( AmalasArAdi), 6. rUpikA ( kaLaza ); e cha varga drAviDa jAtinA prAsAdanAM pramukha agA kahyAM che, koI prastaranI upara phUTa ane zAlA zikharathI bhUmikA--majalA caDAve che. drAviDamAM mULa maMdira AgaLa mukhama`Dapa heya che. tenA madhyamAM cAra staMbho hoya che. te par ta chAtiyAthI samala AcchAna para dhAnnu thAya che. tAmIla ane malabAra pradezamAM AvA prakAranA prAsAdonI racanA thAya che, ( 5 ) bhUmija :-prAsAdonu taladdana abhadI ke aSTakaNI` ke vRtta-saMsthAna para huM cArasa taLane bhadra pratiratha karNAdi a`gA hoya che, te nIce kAmada pIDathI keTa skadha sudhI upAMgA jAya che. pITa maMDAvaranAM sAmAnya lakSaNo anekAMDaka nAgara Rti jevA hAya che; paraMtu zikhara rekhA nAgarI jevI tenA kaN` pratiratha ke rathanA upAMgegamAM eka para khIjA zrRMga e rIte sAta zrRMgA uttarAttara caDAve che. upAMgA vizeSa karIne hastAMgula hoya che. pratyeka zrRMga para ja dhA prahAra caDAve che. temAM kuMbhI sta bhikA yukta ja dhA para prahAranA unnata thA karIne pharI kramathI zrRMga staMbhaphUTa skaMdha sudhI caDAvye jAya che. ska Mdha para grIvA AmalasArA ane te para sarvara kaLaza hoya che. zikharanA bhadramAM uddAma daDhiyA karI che tene zUrasenaka kahe che. bhadramAM nIcethI skaMdha sudhImAM kuDacalA kotarelAM hoya che. mahArASTra, mALavA ane uttara karNATakamAM AvA prakAranA bhUmija prAsAdA thAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (6) sAMdhAra jAti:-A jatimAM garbhagRha pharate pradakSiNAmArga pachI divAlanI bahAra ratha, pratiratha, bhadrAdi upAMgo kADhelAM hoya che. te bahAranI bAjunA pramANathI zikhara vistAra thAya che. AvA prakArane sAMdhAra kahe che. jene pradakSiNAmArga nathI hoto tevA nAgara prAsAdane niradhAra prAsAda kahe che. sAMdhAranI racanAmAM prakAzane bahu anya avakAza rahe che. tethI tene sa+andhAra kahe che. te nAgara jAtinA sarva lakSaNayukta thAya che. AvA prAsAde gujarAta, rAjasthAna, mevADa, madhyapradeza, khajurAhomAM thayelAM che. somanAtha mahAprAsAda A ja prakArane kahevAya. (7) phAsanAkAra:-A jAtinA prAsAdomAM sAmAnya pITha maMDovara para chAjalIenA ghATanA kramazaH thare uttarottara saMkoca karI, caDAvI, Toca para ghaMTA, kaLaza mUkelA hoya che. bhadra para siMhakaNuM(Te udgama)vALI racanAne aparAjitakAra napuMsakA phAsanAkAra kahe che. keTalAka khUNA para nAnI phAsanAnA kUTa jevA caDAve che. phAsanAkAranA naLadarzanamAM hastAMgula upAMgevALA phakta kaNa rekhA ane bhadra vizeSa karIne heAya che. phAsanA zailI garbhagRha parathI maMDapa para phAsanA karavAnI paddhati pAchalA kALamAM praviSTa thaI. phAsanAkAra maMdire khajurAho-gujarAta, cedIpradeza, amarakaMTaka, Abu, rAjasthAna, kaliMganA bhuvanezvara-purI koNArkamAM che. tenA ullekha "jyapRcchA ', "pramANamaMjarI" "vRkSArNava', aparAjitapRcchA" ane "lakSaNasamuccaya'mAM prApta thAya che. bhAratanA pratyeka pradezamAM gAmaDAMomAM phAsanAkAra maMdire sAdA rUpamAM jovAmAM Ave che. kaliMganA zipIo phAsanAnI chAjalIne "vIrA' kahe che. tenA pAMcasAta tharonA udayane "voTara" kahe che. vacce sAdA tharane krAti' kahe che. ghaMTA nIce grIvAne "ii " kahe che. phAsanAnA sarva zeromAM udayane "" kahe che. tema zikharanA udayabhAgane paNa "inlI' kahe che. uDiyAnA zilpIonI bhASAnA A prAkRta zabdathI tharane paricaya thAya che. 8. virATa, 9 vimAna, 10. vimAna nAgAra, 11, vimAna puSpaka, para, mizra-A jAtinA prAsAdanAM svarUpe jANavAnuM haju sudhI sulabha thayuM nathI. saMzodhana karavuM jarUrI che. 13. siMhAlekana - chAghathI utpanna thayela khUNe siMhathI zobhate te para ghaMTAnI AkRtivALe siMhAvakana chaMdane prasAda jANa. 14. rathArUha-nAgara chaMdathI udbhavela zakaTa-gADAnA upara nAgara chaMdane, jenI nIce cakra hoya tevA AkArane rathArUha chaMdane prAsAda jaNa. dArUkarma = (kASThakarma) thI thatA sivAvaleka dArUnA jevA chaMdane rathArUha kahe che. bhAratIya kaLAmAM AvelI vikRti-vartamAna kALamAM prAcIna bhAratIya kArIgarIne nAza thaI rahyo che. A vAta kahetAM duHkha thAya che. vartamAnamAM sthApatya, zilpa ane citra traNe kaLAmAM vikRti AvI che. te bhAratIya kaLAne nAza karaze. sthApatyamAM pazcimanuM anukaraNa Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI rahyuM che. pakSInA mALA jevA DhaMgadhaDA vagaranA vikRta kaLAvihIna badasurata bhavane thaI rahyAM che. suMdara mUrtinAM sarjane Akhone AnaMda ApatAM, tenA sthAne eka sUkA lAkaDAnuM huM chuM ke jene hAtha, paga ke moMmAthAnuM ThekANuM nathI hotuM, tevAmAM kalpanA sarjana karI tenI prazaMsA kare che. citra suMdara thatAM hatAM. prekSake evAM citro joIne AnaMdasabhara thatA hatA. tenA sthAna para kAMI samajamAM na Ave tevA jemAM moMmAthAnuM ThekANuM na hoya tevA pIchAmAratI kalpanA sarjana karI tenAM guNagAna gAya che. prekSakane samAjamAM paNa nathI AvatuM ke A zuM che ? evI citravicitra kaLAthI jagatane mUrkha banAve che. moDarna ArTanA nAme bhAratIya kaLAne sarvanAza thaI rahyo che. prAdezika prathAnA kAraNe ke prAcIna granthanA arthadhaTanamAM bheda athavA ajJAnanA kAraNe, paraMparAgata jJAna ane zAstragranthanA ajJAnanA kAraNe ane evAM keTalAMka kAraNathI tema ja prAcIna prAsAdamAM rahI gayelI kSationA AdhAre zilpIomAM paNa Aje matabheda, vAdavivAda khaDA thAya che, paNa durAgraha cheDI granthanuM abhyAsapUrvaka kAma karavuM joIe. kaLAne protsAhana-bhAratamAM dharmAdhyakSa, AcAryo, rAjyAdhyakSa ane dhanADhaya vage thatA sthApatya ane zilpakaLAne protsAhana ApI jIvaMta rAkhI. teo Ane pitAne pradhAna dharma mAnatA. drAviDanAM vizALa rAjAe dharmanuM dhana samajIne bhavya sthApatya nirmANa karyA te ApaNe joI zakIe chIe. vartamAna kALamAM rAjyAdhyakSa, dharmAdhyakSa ane dhanAdhyakSa e traNe varga A kAryathI vimukha thayA che. vartamAna kendra sarakAra teo pratye niSphara che. eTale have prAcIna paraMparAnA kArIgarone Azraya ApanAro adazya thatuM jAya che. AvA samayamAM kendra sarakAra ane rAjya sarakAranuM kartavya che ke prAcIna paraMparAnI zilpa sthApatya kaLAne pretsAhana Ape. kaLA marmane protsAhana ApI prAcIna zilpa sthApatyanA sAhityanuM saMzodhana karAvI prakAzita karavuM joIe. vidyApIThamAM abhyAsakrama che e prAcIna vidyAkaLAne sthAna ApavuM joIe. vaDodarAnA oriyenTala insTiTayUTe AvAM keTalAMka prakAzane karyA che ane bIjA aprasiddha agatyanA prathenAM saMzodhana ane prakAzananuM kAma hAtha para lIdhuM che te AnaMdanI vAta che. zilpagraMtha-paMdaramI sadImAM bhAradvAja gotranA samapurA maMDana sUtradhAre te kALanA astavyasta thayelAM prAcIna zilpagraMthanuM saMzodhana karI navIna saraLa graMtharacanA karI vidyAno uddhAra karavA prayAsa karela te kALamAM prAcIna graMtha naSTapraya thayelA joIene maMDane mahAparizrama sana prAsAdamaMDana, vAstumaMDana, vAstusAra, rAjavallabha, rUpamaMDana, devatAmUrtiprakaraNam ayAnI syanA karI maMDananA kanibaMdhu nAthajIe "vAstumaMjarI graMtha" bAraseeka zlokapramANu ra. maMDapanA putraparivAre paNa nAnA graMthanI racanA karelI. sUtradhAra rAjasiMhe "vAsturAja' ane sUtradhAra vIrapAle "prAsAtilaka nI uttama racanA karI che. vIrapAla ane maMDana sthapati hatA te sAthe saMskRtanA samartha vidvAna kavi paNa hatA. sUtradhAra vIrapala praNita beDAyA prAsAdatilaka sUtradhAra virapAle prAsAda zilpane prAsAdatilaka nAmanA granthanI suMdara racanA karI, A grantha pRthapha pRthapha damAM saMkalita che. AvA mAM racanA karavI AsAna nathI. vIrapAla Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sthapati hovA uparAMta saMskRtane sArA kavi paNu hatA tema mAnavu paDe che. granthanA cAra adhyAya upalabdha thayA che. grantha apUrNa che. gujarAta, saurASTra ane rAjasthAnamAMthI prAsAdatilakanI anya hastalikhita prAMta meLavavA aMge khUba prayatna karelA paraMtu kAine e prApta thai zakI nathI. chatAM A apUrNa prati vidvAne joIne sU, vIrapAlI ane mArA A namra prayAsanI jarUra kudara karaze ema huM mAnuM chuM. sUtradhAra vIrapAla kayA pradezanA hatA ke kayA kALamAM thaye e vizeSa a"dhakAramAM che, eTalA ni ya karI zakIe chIe ke te nAgarAdi zilpane pUrNa jJAtA hatA ane te sAmapurA kuLanA hovA sa'bhava che. granthanA uttarArdha bhAga prApta karI zakayA nathI. jo te maLela hAta tA granthanI antanI prazasti parathI ApaNe granthakartA viSe vadhu jANI zakayA heta, para Mtu tenA granthamAM teNe zrIvizvakarmA ane vidyAnidhinA matanuM prAdhAnya Apela che. A uparathI ApaNe eTalu tA karSI zakIe chIe ke te sUtradhAra maDananA pUrNa kALanA haraze. jo te sALamI sadImAM thayeA hAta te! te . maMDananA matAnu" TAMcaNu Apata. AthI su. kIrapAlanA kALaniya caudamI ane paMdaramI sadInA madhyakALane hovAnuM mAnI zakAya. granthanA sAdhanamAM chaMda, vyAkaraNAdi doSa sAruM meM paDita zrI. bansIdhara jhA-lakSmIkAnta jhA vyAkaraNAcArya (mithilApradeza-darabhaMgA ma`DaLanA kakarAMDa grAmanivAsI )ne mULa pratanA gujarAtI anuvAda karI batAvyA ane anuvAdane anusarIne zAstro bansIdhara jhAe vyAkaraNa zuddhi mane karI ApI che. tee vidvAna paMDita che. paraMtu viSayAntara haiAI pAribhASika zabdomAM teone sahAyaka thavA sAru jyAre jarUra paDe tyAre temanI pAzamAM zrI amRtalAla mULazaMkara trivedI paoNMDitajIne madadarUpa thatA te mATe hu tene AbhAra mAnuM chuM. paMDitajI zrI baMsIdhara jhAnuM graMthanuM maMtavya che ke--la graMthane cAMcatA zilvazAstrI vIravAja hai / graMtha ke prArambha meM varNanIya viSayokA ullekha kiyA gayA hai| usake dekhanese jJAta hotA hai ki yaha graMtha cAra abhyAyo meM pUrNa nahIM hai / avazya isa graMthakA pichalA kucha aMza bhraSTa ( lupta ) ho gayA hai / isa graMthake avalokanase jJAta hotA hai ki zilpazAstrI virapAla saMskRta bhASAke svayaM acche vidvAna kavi the / kintu aneka saMskRta bhASA ke anabhijJa vyaktiyoMse likhe jAneke kAraNa isa graMthake zloka atyaMta naSTabhRSTa ho gayA hai / ise zlokoMkA punaH saMskaraNa karanA asaMbhava nahIM hai to kaThIna to avazya ho gayA hai. kIta loka itane bhraSTa ho gayA hai ki prayatna karane para bhI vyAkaraNameM pUrNa zuddha nahIM ho sakA / jahA~ vyAkaraNakI azuddhi raha gayI vahA~ mUla pratike zlokakI atyaMta bhraSTatA hI kAraNa samajanA cAhiye / (lI. paM. zAstrIjI baMsIdhara jhA lakSmIkAnta jhA vyAkaraNAcArya / ) 1 graMthanA prathama adhyAyamAM graMthanI viSayAnukramaNikA nava zlokamAM Apela che. te parathI mAlUma paDe che ke A apUrNa graMthamAM kayA kayA viSayA apUrNa che te jANI zakAya che, ane graMthanI pUrtirUpe jagatI devadrapada sthApana, zikharAdhikAra, maMDapAdhikAra, vedAyApi ane pratiSThAdi eTalA viSayA anya gra^thA * aparAjItapRcchA ', 'kSIrAOva', 'dIpANuM va', 6 jJAnaratnAza ', ' vAstumaMjarI tene prAmANika AdhAra laIne graMthapUrti sapUrNa karavAnA prayAsa karyA che. * prAsAdatilaka ' mULapra'tha ATheka adhyAyanA hovA sabhava che, Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 jUnI pratimAM eDAyA' zabda Agama lakhela che. kheDAvA prAsAtilaka kheDAyA zabdo atha jahAja = nAva thAya che. A granthanuM sazodhana karavAnI mArI IcchA ghaNAM varSathI hatI, mane yAda che ke mArA kaumAya vayamAM mArA pUjya pitAzrInA kAkAjI zrI prANajIvanadAdA kuzaLa sthapati hatA. te jyAre bahu AnaMdamAM AvI jatA tyAre kaI vAra prAsAdatilakanA zloka rAgarAgiNIthI lalakAratA e samayathI grantha pratye mArI bhAvanA hatI. granthavivaraNa--pahelA adhyAyamAM nava lokamAM granthanA viSayanI anukramaNikA kahI bIjA adhyAya-yAti viSaya sAthe kUriAlAnA nava khaMDanAM cihna batAvela che. trIjA adhyAyamAM pAyAnI laiMDAI, tenuM pramANu Apela che. Avu' pramANu koI granthamAM jovAmAM nathI AvatuM. teNe " vidyAnidhi "nA matanuM samarthAMna karela che. * kharazIlAbhI.-pIDamAna-pIDamAnanA navabheda karela che te anyathI navIna che. dvAravistAra mAnapramANu ( navIna che ). cothA adhyAyamAM devanA pada-sthApananA be matapramANa ApelAM che te apUrNa che. devatA daggukha liMgapa'casUtra liMgapraveza vidhi ApIne adhyAya pUrNa karela che. ahIM sudhI apUrNa grantha-prati prApta thayela che. graMtha pUti pahelA aghyAyamAM Apela viSayAnukramathI apUrNa viSayA pUrNa karavAnA prayAsa anya prAcIna prathAnA AdhAra laI karela che. 1. jagatI, 2. devatA-daSTipada, 3. zikhara, 4. maDapAdhikAra, pa. vaidhadeSAdi, 6. pratiSThAdi viSayA ApIne graMthanI pUrti sa'pUrNa karela che. niradhAra prAsAdya paraparAnI rUDhithI zilpIe nirmANu kare che, paraMtu bhramayukta sAMdhAra mahAprAsAdanuM jJAna ati durlabha che. 600-700 varSAnA vidharmI zAsakonA bhaye sAMdhAraprasAdanAM nirmANu thatAM baMdha thayAM. vartamAnamAM sadbhAgye sAmanAthajInA punarAhAramAM sama mahAprasAda svastha zrI saradAra vallabhabhAI paTele mArA netRtva heThaLa nirmANa karAvela, sadbhAgye vistRta jJAna amArA bhAradvAja gAtranI kuLapara parAmAM rakSita raheluM ethI evu karyAna kArya IzvarakRpAthI pUrNa thayuM. muMbaI pAse kalyANamAM sencurI raeNcena phekTarI pAse nAnI pahADI para traNeka varSa para mArI mAraphate eka bhavya prasAda, zrI bIralA parivAra taraphathI zrImAna gopAla nevaTiyAe nirmANu karAvela. zrImAn zrI gepAlajI roDa zilpasthApatya ane kaLAmAM ghaNA rasa le che. teo mArI pratye haMmezAM prema-Adara ane sadbhAvanA rAkhe che. te mahAzayane huM RNI chuM. A granthanA mudraNa mATe vaDodarA prAcyavidyA mandiranA niyAmaka zrI bhogIlAla sAMDesarA sAheba ane zrI umAkAntabhAI zAhe mane je sagavaDatA karI ApI che te mATe huM tene AbhAra chuM. have pachInA prAcIna zilpa graMthAnA prakAzananA mArA paranA bojo haLavA karatA teozrI anugraha kare te mATe huM temanA atyaMta RNI chuM. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanA bhASAnuvAdanI sAthe pratyeka aMganI TIkA ane anya graMthanA tulanAtmaka matamatAntara Apela che. kriyAtmaka jJAnane marma devAthI graMtha suMdara bane che, vijyanA abhyAsIne sugamatA maLe che. A viSayanAM aneka Alekhane, nakazAo, citro ane keSTikathI viSaya spaSTa karavAne meM prayAsa karyo che. graMtha adhika samRddha banAvavAnA yathAmati prayAsanI vidvAna puruSo kadara karaze evI huM AzA rAkhuM chuM. prAsAdane jAtiviSyamAM purAtattvajJa madhusUdana DhAMkIne mAre bhUlavA na joIe. teoe mane keTalIka mAhitI pUrI pADela che te mATe temano AbhAra mAnavAnI taka lauM chuM. sarve'tra sukhinaH santu sarve santu nirAmayAH / sarve bhadrANi pazyantu mA kazciduHkhamApnuyAt // iti zubhaM bhvtu| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. rASTrapati zrI rAjendraprasAda padmazrI prabhAzaMkara somapurA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sva. jAmasAheba zrI munazIjI, zrI prakAza ane padmazrI prabhAzaMkara semapurA sva. zrI goviMdavallabha paMta ane padmazrI prabhAzaMkara somapurA Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIgaNezAya namaH / zrIvizvakarmaNe namaH / zrIsarasvatyainamaH / sUtradhAravIrapAlaviracita-beDAyA prAsAdatilakam / prathamo'dhyAyaH stuti (:) zArdUlavikrIDitamvande zrIgaNanAyaka pazupatiM dhAtAramAdyaM vibhu vande zailasutA caturmukhabhavAM sUrya ca candraM tathA / vande zilpavidA pravaryamajara zrIvizvakarmAbhidhaM .... prandhaM zilpanibandhasaMjJakamatho kattuM vyavasyAmyaham // 1 // bhagavAna gaNapati, AdipuruSa zaMkara, ane sRSTikAryanA samartha vidhAtAne namaskAra karuM chuM. nagendranandinI pArvatI, brahmasutA sarasvatI, sUrya ane caMdrane namaskAra karuM chuM, zilpazAstranA jJAtAomAM zreSTha vRddhatva ane mRtyuthI para evA bhagavAna vizvakarmAne paNa namaskAra karuM chuM. te pachI zilpazAstramAM nibaMdha samAna evA (prAsAdatilaka nAmanA) graMthanuM nirmANa karavAno nizcayapUrvaka prayatna karuM chuM. (1) zArdUlavikrIDitamAdo(do) mAsaphalaM tathA tithiphalaM dhiSNyazca vArAdika pazcAt khAtavidhistathA nigaditaM kIlasya saMvezanam / kSetrasyaiva tu sAdhanaM dhruvavazAn mUr3ha vikarNa tyajet kUrmasthApanakaM zilA ca kathitA makara tathA maNDUkam // 2 // prAso mInajale bhujakaraNite zastu kumbho nidhiH pAdapIThazilAbhidhazca vividhA maNDovarAdikamAt / dvAre vedhavidhi [dumbaravidhi tvarddha hi candraM tathA zAkhAyugmatarajarUpavividhaM dIrgha tathA vistaram // 3 // (pAra samai) bhAsa, nakSatra, tithi, vAra mAhinA zubhAzula iNa, bhAtavidhi bhane kAlIkA khUTI)nuM sthApana kahuM chuM. kSetramAM yuva meLavIne hiMga sAdhana karavuM. digUDha ane vikarNane niSedha che te tyajI devA, uparAMta kUrma sthApanamAM zilAsthAnamAM makara, deDake, trAsa, 1 pAThAntara--Ado mAsaphala dhiSNya tithi vAra nakSatram / Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 mA?I, jaLasarpa, za kha ane kuMbhanAM cihno rAkhavA. pAyA, pITha, khaTazilA, bhiTTa ane judA judA prakAranA maMDAvarAdinuM varNIna, dAravedhavidhAna, udyambaravidhi, ardha caMdranI ( zakhAhAra ) be zAkhAo; tenI vabAI, jADAI sAthe uttara ganu vana che. ( 23 ) zArdUlavikrIDitam bhittirmAnamidaM ca garbharacanApyUrdhvaM svaghonirgamaM kuMbhIstambhazirastathA bharaNakaM paTTe tathA tAntrikam / devo dRSTividhiH surasya purataH pIThaM pade vAhanaM nirguDhaM nigamaM bahitripadaM nRtyasya ca maNDapam // 4 // prAsAdanI bhIMta--dIvAla ane tenuM pramANa, garbhagRhanI racanA, tenI UbhaNI, nIcenA bhAgamAM nigama, kuMbhI, thAMbhalA, bharaNuM, sarU, pATa ane tenA tAMta`, devanI daSTitra vidhi, devAnu pIDamAna siMhAsana ), devanA AgaLa vAhananA vibhAga, gUDha maMDapa, bahAra trikama'DapanAM padya ane nRtyama Dapa enuM graMthamAM varSoMna Apela che. ( 4 ) sapanAti:-~ rAjasenavedikayA vidheyaM sukhAsanaM toraNasaMyutaM syAt / gaca zuNDaM jagatIprabandhaH sopAnavaiSamya balAnako ca // 5 // rAjasenaka, vaidrikA, AsanapaTTa para sukhAsana ( kakSAsana = lilAsana ) tAraNu sahita karavA; pagathiyAnI bAjumAM meAvADe zuDa = hAthaNI; jagatInI racanA, seApAna-pagathiyAMnI vividhatA, ane AgaLa balANuka karavAnuM pramANu Apela che. ( 5 ) = paJAtiH~~~ maMjirna ca (!) vidheya vicA(ca)vA nAma sulakSazvam / rekhAsanaM rekhamathoruzrRcagaM kUTastathaivAsya surUpadhyAnam // 6 // have zikharanirmANunuM vivara kare che. zrRSNakama, upaka'nI mAMDaNInu nirmANu, su Mdara racanAvALI kapila ( koLI), rekhAnA pAyo, tenA para rekhAvidhAna, uzrRMga, phUTuM Adi zikharanuM nirmANu e rIte thavu' joI e ke tenu su Mdara rUpa cittamAM vasI jAya. (6) upajAti:-- virAjito maukuTabhAgaM ( ga ) RddhibhiH kumbhaH patAkA dhvajadaNDa ke ca / prAsAdadehI bhRtapUrNakumbhaH zayyAsanaM markaTikAstrarUpam // 7 // prAsAdanA mukuTarUpa AmalasArAnuM pramANa, kaLaza, dhvajAdaMDa, patAkA pramANathI suzAbhita karavI. prAsAdanA deva (va rUpa prAsAda puruSa ), ghI bharela kuMbha para palaMga para suvarAvavAnI vidhi ane dhvajAda'DanI pATalInu pramANu Apela che. (7) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 35 aSTAzrakazcaiva viTpAla yuktaM taM tadUrdhve ca karoTakazca / kulAGganAnAM caritaM ca nAma naraizva kAmaM pradizAmyavazyam // 8 // maMDapanA vitAna--ghu maTanI racanA kahe che. aSTAMzanA pATa para seALAMza vartula gALa karIne te para karATaka-dhu'maTanA tharA karavA. koTakamAM svarganI apsarAe--devAGganAe, devacaritra narasiMha rUpA sAthe kAmadevanI mUrtinuM varNana AgaLa karIzuM. ( 8 ) vAstupratiSThAviSaye nivezaH stabhmaH svakIrtestalatoraNaM ca / surapratiSThA ca gRhapravezaH vedhAdidoSAn kathayAmi teSAm // 9 // iti zrIsUtradhAra vIrapAlaviracite vAstuzAstre ( beDAyA ) prAsAdatilake sarvasaMgrahe prathamo'dhyAyaH // 1 // A graMthanA aMta bhAgamAM vAstupratiSThA viSayanuM jJAna, kIrtistaMbha, tilakatAraNa, devapratiSThA, gRhapraveza ane vedhadyAdinu vivaraNa meM AgaLa karelu che. (9) gIra prati sUtradhAra vIpAle racelA vAstuzAstranA prAsAdatilaka granthanA sarvAMsagrahane sthapati prabhAzaMkara dhaDabhAi e karela gujarAtI anuvAda sAthenA prathama adhyAya (1) pUNaeN thayA. bhA MON makaramUkha--pranAlajalacaMDa dvArA niga ta 2 vyAlArdhe prayuktaH Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAsaphalam -- nakSatraphalAni -- dvitIyo'dhyAyaH zArdUlavikrIDitam - caitre vittavinAzanaM bahudhanaM sa ( rA ) staM tathA mAdhave jyeSThe mRtyukara za (zu)cau zubhaharaM dhAnyaM sadA zrAvaNe / bhAdre mRtyubhayaM tathAzvayuji vai klezo mRtiH kArtike caitramAM AraMbha karavAthI lakSmIne nAza thAya. vaizAkhamAM dhanadhAnyanI vRddhi, jyeSThamAM mRtyubhaya, ASADhamAM kalyANuni, zrAvaNumAM dhAnyaprApti, bhAdrapadamAM mRtyunA bhaya, AzvinamAM kleza, kArtikamAM mRtyu, mAzImAM ane peSamAM Arabha karavAthI dhAnyanI vRddhi, mAdhamAM agninA bhaya, phrAgaNuMmAM AraMbha karavAthI lakSmIprApti thAya. ( 1 ) zArdUlavikrIDitam dhAnyaM mArgasahasyayordahanabhImaSe ramA phAlgunai ( ne) // 1 // citrAsvAtikare ca rohiNimRge jyeSThAnurAdhA dine sast nandAdi tithisaMjJA puSyevottarAtraye ca zatame pauSye ca kArya zubham / vAstoH karmaNi sarvadhiSNyaviSayo zreSThe tithau vAsare ( gaNDAnta-vyatipAta - vaidhRtidinaM bhaumArkavAraM tyajet // 2 // ) Alama mitrA, svAti, dasta, roDizI, bhRgazIrSa, yeDA, anurAdhA, puSya, bhAro uttarA, zatabhiSA ane revatI e sarva nakSatro zubha che. vAstuka mAM prazasta nakSatra, zreSTha tithi, zreSTha vise AraMbha karavA. gaDAMta, vaidhRti, vyatipAta yoga, magaLa ane ravivAra meTasAtavA. (2) upajAtiH nandAtithiH SaTpratipazca rudrA dvirdvAdazI saptamI ( mi ) kA ca bhadrA / jayA tRtIyAsbhI (mi) kA ca vizvA riktA caturthI navamI ca bhUtA // 3 // haTha, paDavA ane agiyAraza e na'dA tithi jANuvI; bIja, bAraza te sAtama bhadrA tithi; trIja, AThama ne teraza jayA tithi ane cotha, navamI ne caudaza riktA tithi jANavI. ( 3 ) 3 revatI. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlinItithiphalam pUrNA proktA paJcadikpUrNamAsI, zuke nandA rAjaputre ca bhadrA / pRthvIputre siddhidA vai jayA syAt mande riktA devapUjye ca pUrNA / 4 // pAMcama, dazama ne pUnama e pUrNa tithi jANavI. zukravAre je nA tithi hoya, budhavAre bhadrA tithi heya, maMgaLavAre jyAM tithi heya, zanivAre ritA ane guruvAre pUrNa tithi hoya to te siniAra pu. (4) upajAtiH - somyAyane sUryabale ca candre dine zume vA'stasiddhiyoge / kendra gate devagurau ca lagnai(A) turye'thavA lAbhagate gRhaM syAt // 5 // uttarAyaNa, sUryabala, candrabala hoya, zubha, amRtasiddhi yoga, bRhaspati kendra sthAnamAM haiya, athavA lagnamAM, cothA sthAnamAM athavA lAbhAsthAnamAM heya evI sthitimAM gRhArabha zula Mal. (5) bhadrAsane bhadrapade taDAge kUpe ca kuNDe vRSavedikAyAm / gehe ca dugai maThamaNDape ca ArAma-saGgrAmasahe ca khAte // 6 // siMhAsana, zuma mama sthAna, 4Azraye, pApa, vA, taNAva, 3, 4zahI, bhavana, duma, maka, maMDapa, ArAmagRha ane saMgrAmasthAna Adi kAryomAM khAta upara divase karavuM. (6) upajAti: nAgacakram surAlaye yAvanajenayozca bhinne tathAnyeSu tathaiva bauddhe / hAni prakurya( ryA )nmukhamadhyapucche kukSau tu khAtaM sutadhAnyajuddhim // 7 // muslima, jaina, bauddha ke koI paNa saMpradAyanA devAlayanA nirmANakAryamAM nAgacAne mukhabhAga, madhyabhAga ke pura7bhAgamAM khAta karavAthI hAni thAya, paraMtu kukSI bhAgamAM khAte 421|thaa putra bhane dhAnyaritA prApti yAya che. (7) . zArdUlavikrIDitammAgacakrakoSTakam vaktraM prAci tu dakSiNe ravivazAttatpazcime cottare . .. khAtaM vAyuzivasya bahikhanane zreSTha tathA nairRte / kSetre cASTapade vizodhya maNinA vAraoNlikhekoSTakAn / zanyaGgArakayozca tatra phaNinaH zArIrakaM no khanet // 8 // 4 dik-dazamI, rAjaputre-budha, pRthvIputre-mAla, mande-zanau, devapUjye-guru evamAjheyaH / Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryasaMkrAtinA anusAra nAganuM mukha pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara-ema sRSTimArge paribhramaNa kare che. je nAganuM mukha pUrvamAM heya te vAyavya khUNe khAlI hoya tyAM khAtara karavuM. je dakSiNa mukha hoya te IzAna koNamAM. je pazcimamAM mukha hoya te ane koNa ane nAganuM mukha uttaramAM hoya te na koNe khAta karavuM. IzAna pUrva adhi 51: tela 3 re 4 ) nA kare vAya che pANI naisA nAgacakra cerasa kSetranA 848 vibhAga karI temAM kramathI ravivArathI vAre lakhavAne prAraMbha te kaDAmAM karo. temAM zani ane maMgaLanA vikarNa prakASTramAM nAganA zarIranI kalpanA karI temAM kahela. khUNe khAta karavAnuM yogya na jANavuM (8) 5 nAgavAstuvicAra nArAvAsura reya pUjitimAna , kanyAditritaye sUrye mAtrAdau ca trimAsake // nAga vAstucakra pUrvAdi kramathI jatAM kanyA, tulA ne vRzcika e traNe rAzi, sUrya saMkrAMti tathA bhAdrapada Asane kArtika-e traNa mAsamAM nAgavAsapaMnuM mukha anukrame (eTale traNa traNa saMkrAMti ne traNa traNu mAsamAM) pUrvAdi, eTale pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara e kame cAre dizAomAM gati kare che. ema naNuM je dizAmAM sarpanuM mukha hoya tyAM khAta davAnuM kArya karavuM nahi. zIrSe ca pitaro(rau) hanti pRSThe hAnimayaM bhavet / to zu pUche te ja rAya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 vRSabhacakram 'dhiSNyatrayaM bhAnuzirazca pAde vedAnjarAmAzcaraNe ca pRSThe / nAme ca vedAH kila dakSiNe ca pucche trayaM nAsikyoya ca // 9 // shaasvikriivicmsodo vivAra rAya vaikI 96 kukSau vittavinAsana vimatitA vAme zubhaM pahiye / nAsAne nidhanaM patikSayako pucche va khAte phalaM viSNyAnAM vibhudhA vadanti vRSame zrIvizvakarmAmate // 10 // sUrya je nakSatromAM heya e nakSatrathI laI gRhAraMbhanA divasanA nakSatra sudhI gaNatAM prathamanAM traNa nakSatra vRSabhanA mAthe sthApana karavAM; cAra nakSatro jamaNA be page, cAra nakSatre DAbA be pUrvAsye cAnila( le ) khAtaM dakSiNezAnamAtritam / jalAcyAM cAgnikoNe tu saumye ca naiRtye khanet // sapanA mAthA para khAte karavAmAM mAtApitAnuM mRtyu thAya. pR-pITha para hAni-bhaya, kamaranA paDakhe sukha, pUMchaDAnA bhAgamAM khAta karavAmAM regapIDA thAya. sarpanuM mukha pUrvamAM hoya te vAcavyuM ke khAta karavuM, dakSiNe mukha hoya te IzAna koNamAM, pazcime bhukha heya te agnikoNamAM ane uttara dizAmAM hoya te nainatya koNamAM khAta karavuM. - 6 A lekanA prathama caraNa vyAkaraNazAstranA anusAra ThIka nathI. graMthakartAnA tAtparyAnusAra je padAjanA karavAmAM Ave to saMpUrNa blekanuM parivartana karavuM paDe che. AthI jyAM sudhI saMbhava rahI zake tyAM sudhI parivartana nathI karela. 7 pazcima pAdau pRSThaM ca.-pAThAntara 8. sUryabhAnmastake tri(trI)Ni catvAri cAprapAdayoH / catvAri pazcAtpadayoH pucche tri(trI )Ni pradApayet // 3 // vAmakukSau tu catvAri punazcatvAri dkssinne| pRSThe ca tri(zrI )Ni vi( vi )dhyAni nAsikAyo dvayaM nyaset // 38 // mastake svAmino mRtyurvidhvaMsazcAprapAdayoH / sthiraM syAtpazcime pAde pucche kleza (zo) nivezane // 39 // vAstumaNDana pahelAM traNa nakSatro mastake svAmI mRtyu, bIjA cAra nakSatra AgalA page ne phaLa, trIja cAra nakSatre pAchalA page sthira phaLa, zreSTha cethA traNa nakSatro pUcheDe leza, pAMcamAM cAra nakSatro DAbe paDakhe dhanakSaya, chaThThAM cAra nakSatro jamaNA paDakhe dhanavRddhi, sAtamAM traNa nakSatro pITha upara banavRddhi, AThamAM be nakSatro nAsikAe patikSaya A rIte vRSabhacakanAM nakSatronAM phaLa nagvAM. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ page, traNa nakSatra pITha paranA bhAge, cAra nakSatro DAbA paDakhe ane cAra nakSatro jamaNa paDakhe sthApana karavAM, be nakSatro nAsikAmAM, traNa nakSatro pUMchaDAnA bhAge, e rIte sattAvIza nakSatro vRSabhAkRtimAM sthApana karavAM. (9) neTa 1 : Mche. vRSabhacaka have tenuM phaLa kahe che. mAthAnAM traNa nakSatromAM gRhAraMbha karavAthI zaka; AgaLanAM caraNanAM cAra nakSatronuM phaLa vidra; pIThanA traNa nakSatronuM phaLa zreSTha kahyuM che; DAbA cAra nakSatronuM aizvarya, DAbI kukhanuM phaLa dhana ane buddhinAza, jamaNuM kUkhanuM phaLa zubha kahyuM che. nAkanA nakSatronuM phaLa mRtyu ane pUMchaDAnA traNa nakSatronuM phaLa patinAza; e rIte vRSabhacakranA nakSatronuM phaLa vidvAnoe kahyuM che, tema vizvakarmAne mata che. (10) poli---- vA Alekhya kUrma sakalaM gRhe ca gehAdhinAthasya ca janmatrarakSAt / bhAnAM trayaM madhyagataM vidheyaM trikaM trikaM pUrvadigAdisaMstham // 11 // mandAkrAntAkoSakAnte zazidivasame yatra dikthe(sthe)phalaM syAt ___ tatrasthaM tacchubha mA(vA)pyazubhamathavA madhyamAdikrameNa / zoko vighno maraNamavya(tha)vA bhItitA rAkSasAnAm saukhyaM zUnyaM vipuladhanadaM siddhibhAk kUrmacakre // 12 // je sthAnamAM gRhAraMbha karavAnuM hoya te sthAnamAM saMpUrNa pharmanuM Alekhana karIne grahapatinA janma nakSatrothI traNa nakSatra madhyamAM sthApana karavA. cAra nakSatrathI laIne traNa traNa nakSatra pUrvAdi dizAomAM sthApana karavA. (11) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 candra nakSatrathI sUrya nakSatra sudhI jeTalAM nakSatro hoya te phUcakranA madhya athavA je te dizAmAM pUrvokta kramathI sthApanA karavI. te ku cakranA madhya nakSatrothI laIne zubha athavA azubha phkta samajavAM. phaLa A pramANe pI-zAka, pUrva-viA, Agneya-maraNu, dakSiNa-rAkSasabhaya, naiRtyasukha, pazcima-zUnya, vAyavya-vipula dhanaprApti ane IzAnya--siddhi----e rIte dizAkrame phaLa jANavAM. ( 12 ) toTakam - sadanakarmatvidaM vibudhaiH sadAtviha hi ki ( kI ) lakasUtranivezane / saraviye(va)kSyAmi(mI) muLavavA vimamena muhUrtanarrayam // 1 // gRhAra bhakama mAM khUTI sthApana karIne sUtrapAta karavAnu` mu` zubhaguNavALu nirdezi hoya tevu joine kAryAra`bha karavAnuM vidvAnoe samajavuM. ( A kamA~ zilpIe bhUmi trevaDavAnuM kahe che. (13) zArdUlavikrIDitam -- sUrye candrakalA lairnakhajinairvedASTakarNe raviH agnau rAkSasavAyuzaGkaradizi sthApyaH kramAt ki (kI) lakA: / azvatthaH khadirAzcazIrSakakubhA vRkSAH krameNaiva tu viprAdeH kuzamuJjakAzazaNajaM sUtraM kramAtsUtraNe // 14 // brAhmaNa varNane gRhAra bhamAM khatrIza AMzula pramANu kalikA khUTI sthApana karavI, kSatriya vahu ne chatrIsa AMzula pramANu, vaizyane covIsa gula pramANu, ane zUdrane vIza AMgula pramANunI kIlikA-khUTI sthApana karavI. brAhmAdi vaNu te anukrame Agneya, naiRtya, vAyavya ane IzAna kANumAM khU`TI sthApavI tema ja brAhmAdi varNane anukrame azvattha khera, zirISa ane arjuna vRkSanA kASTanI bUTIe zreSTha jANavI. tema ja brAhmaNAdi vaNu te anukrame kuza, mu'ja, kapAsa ane zaNanA sUtranI derI zreSTha jANavI. ( 14 ) indravajrA - dhruvasAdhana Avarttako markaTikApramANaM macchAgrasUtraM bhuvasayutaM ( sAdhane ) ca / dIpaM tadaikaM svavalambanIyaM spaSTa dizau cottaradakSiNe ca // 15 // uttara dizA sAdhanamAM dhruvanI markaTI-mAMkaDIne pramANu manAya che, dhruvanI pradakSiNA karavAvALA saptarSi ma`DaLanA maccha AgaLanAM bhAganA e nakSatro dhruva, dIpa ane avala bana (ALa bhA) eka sUtramAM hoya tyAre uttara dakSiNa dizA sAdhana thAya che. (15) 9 A klIkanA uttarArdhamAM brAhmAdi varNanA kramathI kASTa ane sUtranu vidhAna karyuM che, je anya granthAthI te paNa sahamata che, paraMtu lekanA prathama caraNanA kramanuM ullaMdhana thaI gayu che evu' zvetara granthAnA avalekanathI jJAta thAya che. kaMIka chaMdola`ganA bhayathI kramanA tyAga karyo hoya? aMtaH tenA anuvAda upara lakhelA prakAre karavA joI e. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArdUlavikrIDitamprAci(cI)dakSiNa-pazcimottaradizA mauDhyaM vicintyaM kamAt mRtyuH klezakara ca zokakaraNaM zUnyaM gRhe sarvadA / agnau nairRtake ca vAyuzivayomauDha kaniSThaM phalam *tarichaWvicAravihirA sAccA ziH sUtro(thora) I 16 in zilpazAstrakAroe kramathI pUrva, dakSiNa, pazcima ane uttara dizAone dimUDhatAne vicAra karavo. je dimUDha heya te pUrvAdi dizAnA kramathI mRtyu, kaleza, zeka ane gahazanyatAnuM phaLa jANavuM. agni, naiRtya, vAyavya ane IzAna-e cAre vikANanI mUDhatA hoya te aniSTa phaLadAtA jANavuM. AthI sthapatioe sUtrapAta dvArA sarva dizAonI sAdhanA karavI. (16) pati sUryAgugulaiH zakuriha prayojyaH sarvatramAnaM pravadanti santaH / jinAGgulaiH SaTvibhiraSTavedaiH kArya kramAnmaNDalakaM trayaM ca // 17 // have divase dizA sAdhana karavA mATe bAra aMgula pramANane zaMkuprayoga karo. vidvAna puraSo sarvatra zilpazAstromAM kahelAM A pramANe svIkAre che tathA kramazaH 24 AMgula; 18 AMgula ane 12 AMgula pramANana ema traNa maMDaLanI racanA karavI. (17) 10 aparAjitapucchAmAM vizvakarmAe kahyuM che ke pratyeka vAstunI digazuddhi karavI. dimUDha vAstu doSita jANavI, parantu jIrNa vAstu jIrNoddhAramAM digamUDha ke AcAdi vedhadeSa lAgatuM nathI. vaLI kayA kayA sthaLe digamUDhane devuM lAgatuM nathI te kahe che. siddhAyatane tIrtheSu nadInAM saGgameSu ca / svayambhUbANaliGgeSu tatra doSo na vidyate // 1 // jinendrANAM samavasaraNe digdoSo na vidyate / jINe tu sthApite vAstuvedhadoSo na vidyate // 2 // -aparAjitapRcchA siddhamunionA AzramamAM, tIrthamAM, nadInA saMgama para, svayaMbhUbANalinA sthAne, jenonA samavasaraNamAM digamukhane doSa lAgato nathI. karNa vAstumAM dimUDha ke bIjA kaMI de hoya te te doSa na jANavA, AgaLa jatA te kahe che : pUrvottare ca digamUDha muuddhpshcimdkssinne| tatra mUDhaM amUDhaM vA tA tIrthasamaM hi tam // 3 // --aparAjitapRcchA pUrva-uttara eTale IzAna koNamAM digamUDha hoya athavA pazcima-dakSiNa eTale nitya keNamAM digamaTa heya te te mUDha hoya chatAM amUDha jANavuM, te tIrtha samAna dekharahita jANavuM Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 mahinA udayamapi ca cihaM cAstayAma tathaiva sakalaparighireSA zakurane sa evam / tadupari khalu sUtraM madhyagaM vizvakarmA racayati yadi zakuH somasUtraM prazastam // 18 // 11pUrvamAM UgatA sUrye zaMkunI chAyAnA agrabhAganuM ciha karavuM. te rIte AthamatA sUrye paNa tema ciha karavuM. e upara pUrNa maMDaLa racavuM. zrI vizvakarmAe kahelA cihanA upara paridhinA madhyamAM sUtra deravuM. te rIte zaMkuthI pUrva-pazcima dizAnI sAdhanA karavI. zaMku prazasta semasUtranI racanA kATakhUNe karavI. 12kane vadhu spaSTArtha-madhyamAM bAra aMgulanA zakunI sthApanA karI 24-18"--12" AMgula pramANa traNa maMDapamAM zakunI chAyAne te maMDaLa paridhinA sthAna para cita karavuM. e rIte traNe parighamAM jema jema chAyA Ave tema tema cihno karatA javuM. e cihna zakunA agrabhAga ane pRSThabhAga ema beu tarapha karavA. A cihno parathI pUrva pazcima dizAnuM sUtra derI sAdhana thAya. (18) (noTa-uttarAyaNa-dakSiNAyana sUryagatinA kAraNe game te divase zuddha dizA sAdhana thatuM nathI. paraMtu tA. 21mI mArca ane tA. ra3mI sapTe.nA divase ema varSanA phakta be divasamAM ja zuddha pUrvamAM sUryodaya ane sUryAsta thAya che te ja zuddha pUrva jANavuM.) prAyo'nuSTup'zilAnAmAbhidhAna nandA bhadrA jayA pUrNA'parAjitA vijayA maGgalA ca / zilAbhidhAnAnyajitA tathA sA dharaNIyaM navamI zilA ca // 19 // naMdA, bhadrA, jyA, pUrNa, aparAjitA, vijaya, maMgalA ane ajitA-e ATha zilAonAM nAma jANavA ane dizA-vidizAonI zilAonAM nAma jANavAM madhyanI dharaNI zilA jANavI. (19) 11 A bleka kevaLa zabdArtha karavAthI graMthakAranuM tAtparya spaSTa nathI thatuM. ataH graMthakAranuM e tAtparya samajavuM joIe. A lekamAM pUrvAdha kAlane bAdhaka che ane astatAma (astarAma) zabda aparAtyaka e rIte tene anuvAda uparokta karela che. somasUtrama zabda uttara dakSiNa sUtram | 12 divasanA bhAgamAM dizAsAdhana te je nakSatramAM sUrya zuddha pUrva-pazcimamAM UgI Athamati hoya tyAre ja divasanuM dizasAdhana sAruM thAya. uttarAyaNa dakSiNAyananI sUryanI gatine kAraNe temAM zuddha dizAsAdhana thAya nahi, paraMtu tA. ra1mI mArca ane 23mI sapTembare sUryodaya zuddha pUrvamAM thAya che tyAre dizAsAdhana karavuM joIe. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilAmAnapramANa 11prAsAdahaste yugAgulaM sA yugme tathA H khalu rAmanAgaiH / sUryAGgalA hastacatuSTaye ca sthUlaM ca dIrgha tRtIyAMzapiNDam // 20 // "vRddhakahaste caturAgulIkA gajestu hastayugayugmasaGkhyayA / tadUrdhvamAnaM na zatArdhahastaM vRddhayaGgulaikA RturAjapiNDam // 21 // "dIrgha pRthutve ca pAdonu piNDaM mAnazilAyAM munibhiH pradiSTam / prAsAda evAmarabhUpayozca hANi loke muninoditAni // 22 // ekathI cAra hAtha sudhInA prAsAdanuM pramANa kahe che. eka hAthanA prAsAdane cAra AMgulanuM zilAmAna jANavuM, be hAthane cha AMgula, traNa hAthane nava gula, cAra hAthane bAra AMgulanuM zilApramANa jANavuM. Avela mAnanA trIjA bhAge zilAnI jADAInuM pramANa rAkhavuM. (ahIM zilAmAna dIpArNava pramANathI apUrNa che). (20) bIju mAna kahe che. eka hAthanA prAsAdane cAra AMgulanuM zilAmAna,be thI ATha hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe babbe AMgulanI vRddhi karavI. navathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe akeka AMgulanI vRddhi karatA javuM pacAsa hAthanA prAsAdane zilAnI jADAInuM pramANu bAra AMgula rAkhavuM. (21) zilAnI jADAInuM eka bIjuM pramANa kahe che. madhyanI zilAnI laMbAI-pahoLAI samacorasa samajavI. tenI laMbAInA mApathI cothA bhAganI jADAInuM pramANa e mAna zilpa vidhAna munioe kaheluM che. A pramANu devamaMdira-rAjaprAsAda ane zrImatinA bhavanane sAru zilpajJa munioe Apela che. (22) 13 ahIM ApeluM zilAnuM pramANu saMpUrNa che. dIpArNava graMthamAM eka hAthane cAra AMgula, cAra gajane bAra AMgula, pAMcathI bAra hAthane pratihaste piNe paNe AMgula, bArathI vIsa sudhIne pratihaste aradhA aradhA AMgula, pacIsathI chatrIza hAtha sudhInA prAsAdane pA pA gula. sADatrIsathI pacAsa hAtha sudhIne pratihaste 3 AMgula. eka derAnI vRddhi karavI e rIte pacAsa hAthane ratA AMgula zilAmA Ave che. 14 bleka 21mAM Apela pramANu uparathI paNa vadhu vistRta thAya che. pacAsa hAthane 60 AMgulanuM zilAmAna Ave che. dIpAvane mata vyavahAru che. temAM 28mA AMgula mAna Ave che. 15 ahIM madhyanI rilAmAne kahyuM che. aSTa zilAonI spaSTatA karI nathI. madhyanA dharaNazilA samarasa karavI ane tenI jADAI vistArathI tRtIyAMza karavI te ThIka che. ahIM zleka 21mAM dharaNIzilAnI jADAI caturthAza kahI che, kAraNa ke pacAsa hAthanI zilA je 10 AMgula Ave to te 15 gulA jADI thAya paNa ahIM Apela zilAnuM pramANa ghaNuM maTe che. tyAM zloka 2mAM bAra Agala kahyuM che. madhyanI zilAmAna Apela che, paraMtu aSTazilAnuM mAna aspaSTa che. pUjya vRdhdhonI paraMparAnusAra madhyanI dharaNIzilAmAna jeTalI aSTazilA lAMbI rAkhavI hoya tethI ardha pahelI rAkhavI. dharaNIzilA jeTalI jADI rAkhavI. aSTazilA viSayamAM tenAM mAnamApanI spaSTatA kei maMthamAM maLatI nathI. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na zArdUlavikrIDitamkUrma ratnamayaM ca rupyazaMkara tAnaM ca madhyaM tathA prAhaM grAsatanuzca zaGkhadhavale vaMgAtmakaH sAgaraH / saibaM dardurikA pupraNihitA lauho bhujnggstthaa| #ArthaH rilpimAtra siddhamaH [3] gumanAmiSaH svaH | 22 . kurmanuM ratnathI, mAsyanuM cAMdIthI, makarane prAsanuM trAMbAthI, zaMkha sapheda varNathI, sAgara laheranuM vagathI, deDakanuM sIsAthI, sarpanuM lehathI ane sarva siddhi tathA maMgaLakArI kuMbhanuM suvarNanuM rUpa banAvI mUkI pUjana karavuM (Ama madhyanI kurmazilAnI vidhi kahI che.) (23) vizaftta - "karme mAnamidaM ca garbharacanA vahmaH zilAyAH jalaM yAmye mInamukhaM ca nairRtadizi sthApyastathA darduraH / vAruNyAM makarazca vAyudizi vai grAsazca saumye dhvaniH - nAgaH zaMkaradikSa pUrvaviSaye kambhaH zilAmadhyataH // 24 // 16 ahIM dharaNIzilAnA navakhaMDanAM nava cinuM. dhAtuthI pUjana karavuM ke te para dhAtunuM tenuM svarUpa banAvavuM. zrI vizvakarmAnA ke prAcIna graMthamAM A vidhAna levAmAM AvatuM nathI. ahIM A vidhAna navIna che. cAMdInA kurma dharaNI zilA para mukAya che tenuM pramANa gaje aradhA AMgaLanuM kahyuM che. tenuM pUjana tathA zilApaNuM vidhisamaye aMdara padharAvavAnI prathA che paNa bIjuM kAMI kahyuM nathI. zilAnAM nAma pRthaka pRthaka graM che mAM bhinna bhinna ApelAM che. aSTazilAne ane paMcazilAne ullekha dipArNava-vizvakarmA prakAzamAM Apela che. paMcazilAmAM cAra khUNe ane madhyanI ema paMcazilA aezilAnA nIce nAgakAca ane kaLaza para zilA dizAnA digdhALanA varNanuM vastra lapeTIne padharAvavAmAM Ave che. nIce je kaLaza kuMbha mUkavAmAM Ave che tenAM paNa nAma ApelAM che. aSTazilAmAM je dizAnI zilA hoya tenA digdhALanuM pramukha Ayudha karavAmAM Ave che. zilA nIcenA kaLazamAM sonuM, cAMdI, tAmra, savaSadhI, sAta dhAnya, zevALa, kaDI, caNoThI, gaMgAjaLa, paMcaratna Adi mUkI te para zilA sthApana thAya che. A prakAranI zilpInI paraMparA che. madhyanI dharaNIzilA para cAMdIne kurma mUkI te para bhugaLa kazuM karavAmAM Ave che. te para devasthApana thAya tyAM sudhI laMbAvAya che. Ane nAbhi kahevAmAM Ave che, 17 ahIM rasadhAra vIrapAle madhyanI dharaNIzilAnA navakeSTamAM agnikeNunA kramathI kayAM kayAM cihno ketaravAM te vAta dizAvAra spaSTa kahI che. vizvakarmA ke keI anya graMthamAM A rIte dizAvara cihnonuM kahyuM nathI, paraMtu nava cihnonuM te badhA graMthamAM kaheluM che. kSIrAvamAM " sara va Ama jaM" ema nava cinho kahyo che. AthI zilpI lahera pUrvamAM kare paraMtu vIrapAle lahera agnikoNamAM kramathI kahIM. anya koI graMthamAM sU. vIrapAlanA matanuM samarthana maLatuM nathI. mArA pUjya dAdAjI mAnatA ke koI paNa mukhane prAsAda hoya paraMtu tenA dvAra tarapha samudranI lahara AvavI joIe ethI yajamAnanuM kalyANa thAya che. vaLa madhyanI dharaNIrilA garbhagRhamAM pAyAmAM sAmAnya rIte madhyamAM padharAvavAnuM kahyuM che, paraMtu dIpAva ane jJAnaratnakozamAM 'zarSa vimAne vA phAjA jaiva ti " AvuM pramANu spaSTa ApeluM che. daivasthApananA vibhAga nIce dharaNazilA padharAvavI. zivaliMga heca te mayamAM brahmA, viSNu ane jina Adi devanA sthApanavibhAga kahyo hoya tyAM nIce dharaNazilA sthApana karavI. A vidhAna bahuja vicArapUrvaka uparokta beu graMthoe prastuta karela che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banI. pranI viyA tadf pazcima nrd vAyavyuM nava7 , mag E Biii harAva dhye dharajI zillA 2 vaDt Kete ne saMtA pati vaLI vaLI 3natI jevI kurmazilA ane aSTazilAo madhyanI dharaNazilAnA navekeja khAnAmAM madhyamAM kUrma, agnikoNe jaLalahera, dakSiNe mAchalI, maitraka deDake, pazcime makara, vAyavyamAM grAsa, uttaramAM zaMkha, IzAnamAM sarpa, pUrvamAM kuMbha e rIte madhyanI zilAmAM nava AkRtio karavI, (24) rAvarita15sthaapyN karmazilAsusaMpuTamidaM pAdAdadhastAdvare tasyocaM nilayaM racanti vibudhA kArya samaM karNayoH / AyurdhiSNyagAzakAn vyayaguNaM saMzodhya tArAbalaM AcAryadhvani zilpinazca vidhinA saMtoSayecchilpinam // 25 // 18 aSTazilAo dizAvidizAomAM temAM tene dizAne digdhAlanAM ekeka Ayudha kotarI ane te dizAnA digdhAlanA varNa pramANenAM vastro lapeTI zilpapUjana thAya che. madhyanI kurmazilA para nAbhinALane bhaMgabera UbhuM karavAmAM Ave che. A prathA draviDa zilpamAM paNa che. tene gALa kahe che. zilAropaNa vidhine teo prathameSTikA kahe che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ga garbhagRhanA nIce pAyAmAM phUmazilA saMpuTanA rUpamAM sthApana karavI. dizAnA garbha ane vidizAnA kANe ( bhIMtAnA ) pAyA nIce sampuTarUpe sthApana karavI. Aya, nakSatra, gaNu, aMzaka, vyaya, guNu ane tArAbala Adi gaNita meLavIne prAsAdanI racanA karavI. kUrma zilAsthApananA muhUrta para AyA ane pramukha zilpIne anya zilpI Adine saMtuSTa karavA. (25) naTThA zArdUlavikrIDitam -- merI-jJAna-8vA-ttei zIte 2 vana bhadrA sthAyA kUrmazilA va pUjanavidhiH punaiH phalaivandanaiH / pUjyau matsyakamaNDuko ca makaraH kSetrAdhinAthastathA prAsAdanA khanana ane khAta e eka kriyA pRthak che. prathama zubha muhUrte bhUmi khAdyavAnA prArabha kare tene khunanidhi kahe che. bhUmi sa'pUrNa khAdAcA khAda vidhithI bhUmipUjana karIne zilAsthApana vidhi karavAmAM Ave tene zilArApaNa vidhi kahevAmAM Ave che. zilAnuM nAma dizA sA pUrNAM aparAjitA vijayA maganA jitA karaNIzilA vAstau dikpatra (ta) yastathA layavidhau zilpe zubhaM pUjanam // 26 // pU agni dakSiNa teRtya pazcima vALya uttara IzAna madhya cihana di saravA *Da khama pAza dhvajA aMkurA trizUla navace vastravaNa na pIta rakta zyAma nakhaLI pAMDu zveta lIlA zveta raktava garbhagRha tenI bhI'tAne upAMgAne AgaLa kaulIrahita sArA vibhAganuM (blAkanuM" ) khokAma karavAmAM Ave che. tenA be hetu cheH eka te! uparanA zikharAdinA vajana pUratA dRDha pAyA ane bIjI' bhUmizuddhi rAlya zeAdhana karavAnI jarUra kahI che. zilArApaNa vidhisamaye prathama bhUminuM vidhithI pUjana karatA prAsAdasthApana karatAM tenI kAzyapI pRthvInI AjJA prArthanA karavI. nIce nAga kAcane kubha-kaLaza mUkI te para zilA dRDharIte sthApana karavI ane te zilAne pharatuM caNatara zilAthI UMcu' karIne te para sa'puTarUpe khIjI DhaMka zilA sthApana karavI. zilpa game!mAM hasta-hAtha ane gaja e pramANe eka ja artha mAM samajavA, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta sUtradhAnazrIvaviracite vAstuzAstra (verAyA ) vAta zatazirAthAnavidhinama dritIyocAya che ? . kurmazilAropaNa vidhisamaye bherI mudaphaza zaMkha Adi vAjiMtrone dhvani, saMgIta, vedamanconA uccAraNa sAthe puSpaphaLacaMdanAdithI pUjanavidhi karIne matsya, deDaka, makara Adi ane kSetrapati-vAstu-dipAla AdinI pUjAvidhi ane zilpInuM paNa pUjana karavuM. te prAsAda rAjabhavanAdi nirmANamAM zubhaprada jANavuM. (26). iti sUtradhAra zrI vIrapAle racelA vAstuzAstranA ( beDAyA) prAsAdatilaka nAmanA graMthamAM khAtakarmazilA sthApana vidhine sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe karela gujarAtI anuvAda sAthe bIjo adhyAya (2) pUrNa thaye. S = = = kaMka = - -- ETS - E * ! - ' 'hA' kaIka che . Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tRtIyo'dhyAyaH zArdUlavikrIritam "kSipvA candrakalAGgulIravibhuvo dvAbhyAmathApi tribhiH aSTAbdhI(bdhi)yugarAma-aDagulamitau rAmAbdhihastAntakam / tasyordhva ca zatAke ca munibhirvRddhayAGagulIH SoDaza pAdaM mAnamidaM bruvanti munayaH zUnyaM dvayaM cASTamiH // 1 // pAyAnI UMDAInuM pramANa -eka hAthanA prAsAdane soLa AgaLa UbhI jamIna khodI pAse nAkho. be gaje batrIza AMgula, traNa gaje 48 AMgula arthAta be gaja uDA, cAra hAthane 64 AMgula, cAra hAthathI pacAsa hAtha sudhInA pratyeka hAthe soLa seLa AMgulanI vRddhi karavAthI -00 AMgula arthAta 33 hAtha--ATha AMgaLa UMDe pAye davA munijanee kaheluM che. zArdUlavikrIDitam yadyevaM zithilA mahI ca tadadhaH pUrtistataHsthA zilA dIrghapANivasuprayuktamapi tacchuddhAryyasaMyuktakam / zUdrAyAmata eva zilparacane kAryA tathA puSpikA prAyaH zarkarikAkhya Alayavidhau vyAcaSTa vidyAnidhiH // 2 // . . je bhUmi zithila = narama hoya ane zuddha varNanI heya te 82 gAzI AMgulanI UMDAI sudhI pAye khodo. nIce zarkarA athata pattharanI kAMkarIne ghare nAkhIne pAye bharo. te upara kharazilA mukavI. e rIte zilparacanAnA viSayamAM bhavananirmANane prAraMbha kare tevuM vidyAnidhie kaheluM che. ' 19 pAyAnI UMDAI keTalI levI tenuM pramANa keI graMthamAM haju sudhI jovAmAM Avela nathI te ahIM sU. vIrapAla kahe che. teNe evuM pramANa kayA pradezamAM kayA prakAranuM bhUmitaLa nizcita karIne Apela haze te ApaNe jANatA nathI. bhUmi kaThaNa ke narama, zithila ke pahADI hoya te sthAnika, prAdezika zilpivarga nirNaya karI zake. ethI sUtradhAra rAjasihe vAstusAramAM ane aparAjitamAM kaheluM che ke: . pASANAntaM jalAntaM vA vAlukAntaM khaned bhUmiM // pASANavALI bhUmimAM cheDI UMDAIe pAye da. zarkarAkAkarAvALI bhUmi Ave tyAM sudhI UMDAI rAkhavI. gujarAta jevA retALa pradezamAM vAlu =retI Ave che. tyAM sakhata bAjhelI retI Ave tyAM sudhI paMdaravIsa phUTa UMDe pAye beda. agara te pANI Ave tyAM sudhI pAye khodo. paraMtu jaLa AvavuM ja joIe, tevo Agraha na rAkha. bhUmi nIce Do pAyo levAnA be udeze che? eka te pAyAnuM kAma uparanuM vajana khamI zake teTaluM thAya ane bIjo uddeza zalyarodhana paNa thaI jAya, bhUmizuddhi zalyadhanathI thAya. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upajAti kSetraM vidheyaM caturasakaM ca pUrNa ca pAdadRDhanizcalaM ca / " arddhAsanA kharazilA vidheyA hastekapAdAGgulavRddhitazca // 3 // paJcAntikaM vai dazaviMzahastama gulervRddhiratho tadUrdhvam / zatArddhahastaM ca tadardhavRddhiH sthUlA zilA cAlgulaviMzatizca // 4 // prAsAdakSetra catuSkoNa karavuM. tenA pAyAmAM daDha ane nizcala bhIMtane barAbara pUrI bhUmi taLe kharazalA sthApana karavI, khazilAnI jADAInuM pramANu eka hAthanA prAsAdane cha AMgula, be hAthathI pAMca hAtha sudhInA prAsAdane ekeka AMgulanI vRddhi karavI, chathI daza ane viza hAtha sudhInAne pratyeka hAthe ardhA ardhA AMgulanI vRddhi karavI, tethI vadhu pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe ? AMgulanI vRddhi karatA javuM. e rIte pacAsa hAthe kharazilAnI vIza AMgula sudhInI jADAI thavI joIe. 3-4 garbhagRhamAM aMdara upAMge karavAthI garbhagRha thaDe vistRta thAya che. ra . . ' garIba ! era (masA) garmagRSTa - -- garbhagRhanAM aMdaranAM, traNa svarUpa, corasa, subhayukta, pratibhayukta. bhitIbahAranA upAMgomA nIkAlAnA cAra bheda, 1 samadala, 2 bhAgavA, 3 hastAMgula, 4 AryA. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa - jo 1 .DLA upajAti mittamAn dra(dR)DhAsanasyordhva bhiTTa vidheyaM prAsAdake hastayugAGagulAnAm / aSTAGgulAnAM karapaJcake ca pAdonasUryAGagulakaM / dazAnAm // 5 // hastapramANaM karaviMzati ca __vRddhayAugulaikA karayugmake ca / zatArddhahastaM tu hi pAdaddhir - jinAGagulAnAM ca sapAdayuktam // 6 // have bhimAna kahe che-daDhAsana arthAt kharazilAnI upara bhiTTa sthApana karavuM. eka hAthanA prAsAdane cAra AMgula UMcuM bhiTTa jANavuM, bethI pAMca hAtha sudhInA prAsAdane pratihad ekeka AMgulanI vRddhi karatAM pAMca hAthane ATha AMgulanuM bhikramAna Upaje. chathI daza hAtha sudhInAne pratihaste paNa paNa gulanI vRddhi karatAM daza hAthanA prAsAdane piNAbAra AMgula UcuM bhimAna Upaje. agiyArathI vIza hAtha sudhInAne pratihaste ardhA ardhA AMgulanI vRddhi karatA javuM ( tyAre 16 gula viza hAthane Upaje). vIsathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratikate AMgulanI vRddhi karatAM pacAsa hAthanA prAsAdane savAvIza AMgulanuM dimAna Upaje. pa-6 indravannA bhiTocchye mAnamuzanti vRddhA e vA trita tahUrNama mauktakarUpaM ca pAdonapuSpaM hRrva tavarSa tRtIye cIrA garbhagRhanA udayamAM turyAzakairhi nirgamaH kriyet sADAnava bhAganA ' vitravinirvivicaitra puraiH. staMbhanA choDanA satrApi vo ddhi vI - . udayamAna mAnaM bhi? cedamudIritaM budhaiH // 8 // bhiTTanA udayamAnamAM vRddhajane traNa thara karI eka para bIjuM ane trIjuM e rIte traNa bhiTTanA tharanI racanA kare che. prathama bhiTTathI bIjuM caturtheza nyUna karavuM. trIjuM bhida prathamanAthI ardha pramANa karavuM. tenAM nAme mauktika, puSpaka ane yaza ema kramathI traNanAM traNe nAme jANavAM. ~ en- - e Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e traNe prakAranA bhidronA pratyekanA caturthAza nikAlA rAkhavA. te bhiTTa citravicitra judI judI puSpAdinI racanAthI suzobhita karavA. bhiTTanI upara pIThanI suMdara racanA karavI. evuM zilpazAstranA vidvAnoe kahyuM che. 7-8 mAlinI pIThamAnam - udayamapi ca pIThe hastasaGalyAnukUlaM - hinacAritrAcA mAravA vidhunayanakarAkhyairanvitaM mAnamuktaM ___ vibudhavaramunIndra rAmahasta prAsAde // 9 // sakalanilayamAnaM vizvakarmAmatena jinayugma(ga)yutasaGakhyA procyate turyahaste / dazadvidazasametA SaT ca triMzacchatArdha yugabhuvanakarako vRddhiruktA krameNa // 10 // nI mhApITha 3ya mAnava pIThane udaya hastasaMkhyAthI anukULa rAkha. eka hAthanA prAsAdane bAra AMgula cuM pITha karavuM. be hAthane saLa aMgula, traNa hAthane aDhAra AMgala, pIThanuM udayamAna vidvAna munIndroe kahela che. / 9zvo ---- *garI - - 43 jiyI - 7 jhasSkAra cAra hAthanA prAsAdane 28 AMgula, pAMcathI daza hAthanA pratyeka gaje cAra cAra AMgula vRddhi karavI. dazathI vaza sudhInAne traNa bANa AMgula, vizathI chatrIsane babbe AMgula ane chatrIsathI pacAsa hAthanA prAsAdane ekeka AMgulanI vRddhi pratihate kramazaH karatAM javuM. sarva prakAranA prAsAdane pIThanuM udayamAna A jANavuM evuM zrI vizvakarmAnuM kathana che. 10 bhaTTa ane mahApIThanA thara Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ S zArdUlavikrIDitam 29nyUnAdhiksabhidA samayamunibhirmadhyottamA kanyasauM ekaikaM , vividha vadanti munayo mAna vidheyaM trimiH / hIne hInaphalaM karoti kumatiM vRddhau vinAzaM striyAH nyUnAdhikyamidaM ca naiva sakalaM vijJAya kArya naraiH // 11 // pIThamAna je kahyuM te madhyamAna jANavuM. tene pAMca aMza hIna karavAthI kaniSpamAna ane pAMca aMza adhika karavAthI khamAna jANavuM. ema pIThadayanA mukhya traNa bheda jayeSTha, madhyama ane kaniSTha kahyA. have te pratyekanA traNa traNa bhedo karavAthI pIThadayanA nava bheda thAya. A navA bhedathI paNa je hIna kare te hIna phaLanI prApti thAya; ane je vRddhi kare to strInAzanuM aniSTa phaLa prApta thAya. A badhuM jANIne udayanA mAna pUrva rItethI jANa karIne nava bhemAMthI paNa jUnAdhika karavuM nahIM. 11 upajAti bhadra subhadraM kamala vidheyaM vasundharA siMhamathaiva vyoma / khageza-haMsa-vRSabhaM ca pIThamAcArarUpa girimekhalAyAH // 12 // 20 zAnaratnakoza, dIpArNava ane kSIrANuMvamAM pIThamAna kahela hoya tethI hIna karavAnuM kahyuM che. ahIM vIrapAle kahelA nava medanA kathananuM te samarthana kare che : ardhabhAge tribhAge vA pIThaM caiva niyojayet / sthAnamAnAzrayaM jJAtvA tatra doSo na vidyate // jJAnaratnakoza ane kSIrArNava pIThanA Apela mAnathI aradhA ke trIjA bhAganA pIThanI yojanA sthAnamAnane Azraya jANIne karavI. te rIte ochuM karavAthI doSa unna thatA nathI. ahIM pIThamAna dIdhela che te kSIrArNava ane dIpArNavane maLatuM che. 21 pIThamAnanA nava bheda kahyA tenuM eka dRSTAMta mAnapramANu levAthI rapaSTatA thaI jAya che. cha gaja nava AMgulanA prAsAdanuM pIThanuM madhyamAna 39 AMsula Ave che. tenuM ceSTha mAna 46 AMgula ane kaniSTha mAna 31 AMgula thAya che. te parathI daSTAMta rUpa nava bhedanA mAnamamANu ane nAma A nIce Apelo che: bhedanAma mApa bhedanAma mApa bhadra : 46 . jayeSThamAna vasuMdhara kapaDA mayajayeSThamAna subhadra 39 . yeSThamadhyamAna siMha 28 a. madhyamadhyamAna kamala 31 a. jayeSThakaniSThamAna ma rara . madhyakaniSThamAna nAma mA5 garuDa hasa vRSabha 28. 2rA 18 kaniSTha kamAna . kaniSThamadhyamAnA . kaniSpakaniSThamAnA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 upara kahelA nava bhedonAM kramika nAma kahe che. 1 bhadra, 2 subhadra, 3 kamala, 4 vasudhara, 5 siMha, 6 zrema, 7 garuDa, 8 haMsa, 9 vRSabha, e nava nAma jANavAM. je rIte parvatane mekhalA AdhArarUpa che, ligane pITha AdhArarU5 che e rIte prAsAdane pITha AdhAra35 che. 12 R alaMkRta mahApITha gajAdhanapITha para-maMDovarane khurakane thara ane kuMbhAne aMza mAlinI pIThavibhAga udaya(ma)pi ca mAna bhAgasaDakhyA tripaJca udaya iha vibhAgairbhAjitaH pIThanandaiH / kaNamapi ca rasAzecchAyakI bhAgavahi sa tadupari prAsabedaizcippikA bhAgamekam // 13 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 pIThatharanirgama- ravi-dig-vasubhAgairdantivAjinarANAM gajapatigajapIThaM bhUmibhAge nareze / dhanapatinarapIThamazvapIThaM vineze . sakalanilayarUpaM pIThahInaM na kuryAt // 14 // pIThanA thara vibhAga kahe che. pITanA udayamAnamAM paNa trepana bhAga karavA. temAM nava bhAganA jADa khA; kaNikA cha bhAganI; traNa bhAganI chAjalI; cAra bhAganI grAsapaTTI; eka bhAganI papikA, khAra bhAganuM gajapITha; deza bhAganuM azyapITha ane ATha bhAganuM narapIDa karavuM, e rIte trepana bhAga jANavA, gapIDa ane narapITha rAjanA prAsAdamAM, zrImata harAve tevA prAsAdane narapITha karavuM, sUryanA prAsAdane azvapITa karavuM. e prakAre savidha prAsAdanAM svarUpo STi che. prAsAda pITha vagarane na karavo. 17-14 zArdUlavikrI nitam jADayAntaM nigamaM ca pIThakaraNe dvAviMzaterbhAgitaH yugmavahniyugaM ca yugmasahitaM sArddhadvayaM chAdyakI bhAge sArddhantrayaM ca tatra karNikA jAyaM tathA paJcabhiH hInAdhikyamidaM ca mAnamuditaM nAzaH striyo vAjinaH // 15 // KANADAPITH_8 mata pIna De 7 5 RASAPAT KANG LIKANARYAKUMBHA pIThanA tIkAlA 22 bAvIza bhAganA jADabA sudhInA rAkhavA. temAM kramazaH narapITha tIkAle me bhAga; azvapIThanA traNa bhAga; gajapIDane cAra bhAga; chAjalIne sADAcAra bhAga; karNAnA sADA traNa; jADa bAneA nIkAle pAMca bhAga e rIte bAvIza bhAga pADanirgamanA jANavA. AgaLa kahelA mAnathI enDru vattuM karavAthI strI ane asvasaMpattine nAza thAya che. 15 kAmadupIDa 22 pIThanA pRthaka pRthak vibhAga vRkSA, kSIrAva, dIpAva ane jJAnaratnakAzamAM ApelA che. AzcaryoM che ke aparAjitapucchA jevA moTA graMthamAM pITha vize 56 vibhAganA eka ja pATha che. uparyuMkta graMthamAM pIThanA prakAra traNa kahyA che. tenA traNa ke cAra judA judA cavibhAganA pIThathara ApelA che. 1 mahApITha gaja, ava ane narapITha sAthe kAmaMdapIThane mahApITha kahela che. nara ane gujapATha sivAya asvapIThavALA ke azva ane narapIThanA pIThe kahyA che. ema echAvattA pITha karavAnuM anya graMthAe kahyuM che. zivanA prAsAdane vRSabhapITha avapIThanA sthAne dakSA vamAM kyuM che. devIma dizamAM azvapAThanA sAthe rathanI pa`kti kare che. vRkSAvamAM 6 vibhAgamAM gaja, ava, mAtR ane narapITha ema cAra pITha kahela che. mAtRpIThanA sthAne rathanI pakti kahe che, " Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArdUlavikrIritam prAsAdodayamAna vyAse hastasurAlaye tadudaye hastaikanAgADagulaM yugme yugmakarau ca maGgalamunI rAmaizca tattvAGagulaiH / vede vedakarAratu tatsamudaye yuktA guNairaGagulaiH haste bANamite surAlaya idaM( yamidaM )dIrgha pRthutve samam // 16 // paJco dazakaM karaM prati bRhaddhastAgulAH SoDazaM tasyordhva yudayaM ca hastapRthutvaM hastaikasUryAcagulam / vyAse triMzakare hasta-udayaH paJcAnvitASTAdazaH prAsAde'pi zatAddhahastapRthule hastaikanAgA'GgalAH // 17 // udayamAna kSIrArNava 1.9 dIpArNava 1.1 2.1 3.1 ja 2.8 2.7 che ) ja >> 4.1 5.1 2 5.0 5.16 5.1 5.23 6.17 5.12 6.1 . + 9 6.12 = che gaja 7.16 9 " 2 7.12 ? 2 w - 9.20 13.20 17.20 18.5 21.13 24.21 , w 7.9 7.19 8.1. 10.7 12.13 14.17 17.1 21.13 25.0 12.17 16.7 169 20.14 24.19 15 gaja 20 gaja 25 gaja 30 gaja 40 gaja 50 gaja 40 50 2 kAmadapITha--zilpivarga pAMca thara kahe che. temAM jADA, SNa, aMtarALa, chAjalI ane grAsapaTTInA pAMca ghare thAya che. keTalAka sAMdhAra prAsAdamAM dvArakA ane zatrujaya AdinAthane kAmadapITha kareluM jovAmAM Ave che. . - 3 karNa pITha-kaNuM pIThamAM jAo ane kaNInA be thare che, sAmAnya prAsAdo ke paMktibaddha devakulikAomAM AvuM karNapITha thAya che. Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gA H ha TITIHill"Timl T TI . 144 bhAgane maMDovara * meru maMDovara be bhUmiyo upara nA bhAganA nIce 108 bhAgane 169 bhAgane maMDovara Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DETAIL OF MANOVO SOMNATH TEMPLE MINIAI MDN khanana ; . * * * . . ma - L ik + !! > - - - - - - * * * * * * * --- * - ': 1 : Eu the r ibe ul. IITY : life in his it is I .) = " ' - III re MIT TR . ' ' T citravALA sAMdhAra prAsAdane eka chAdya yajadhAne be bhUmine merUmaMDovara Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 prAsAda vyAsa rekhAe eka hAtha hoya te tenI UMcAI eka hAtha ATha AMgula rAkhavI, be hAthanAne be hAtha ATha AMgula, traNa hAthanAne traNa hAtha pAMca AMgula; cAra hAthanAne cAra hAtha traNa AMgula pAMca hAthanA prAsAdane samAna pramANa arthAt pAMca hAthanI UbhaNI rAkhavI. pAMcathI daza hAthanA prAsAdane pratyeka hAthe bheLaseLa AMgulanI vRddhi karavI. agiyArathI egaNIza hAthanAne pratyeka hAthe bAra bAra AMgulanI vRddhi karavI. trIza hAthanA prAsAdanI UbhaNuM aDhAra hAtha ne pAMca AMgulanI rAkhavI. ekatrIza hAthathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdene pratyeka hAthe ATha ATha AMgulanI UbhaNImAM vRddhi karatA javuM. e rIte prAsAdanuM udayamAna paThathI chajAne mathALA sudhInuM jANavuM. 16-17 pIThoya hyudayaM vibhajya vasudhA yAvatu chAdayA( yA )ntikaM bhAgaM vedayugaM ca candrasahitaM bhAge vibhakte punaH / Adau paJcapadaM khuraM nigaditaM kumbhastathA viMzatiH tasyordhva kalazaM padaM ca vasubhiH sArddhadvayaM patrikA // 18 // mAtA-- kApotI vasumakSikA navavarjanghA ca bANastribhiH tithyazainanu codgamastu bharaNI nAgaizca dikpAlikA / bhaktaM pUrvakapotikAntaramidaM bhAgadvayasA ke "chAdayaM( ye ) cordha trayodazaM tu nigamaM digbhizca maNDovaram // 19 // pITha uparathI eTale prAsAdanA bhUmitaLathI chajA sudhInI UbhaNunA Apela mAnanA 144eka cuMmALIsa bhAga karavA. temAM khare pAMca bhAgane, vIza bhAgane kuMbhe, ATha bhAga kalaza, aDhI bhAga aMdhArI, ATha bhAga tAlI, nava bhAganI maccika, pAMtrIza bhAganI jadhA udaya, paMdara bhAgane deDhiye, ATha bhAganI bharaNI, daza bhAganI zirAvaTI, ATha bhAga kevALa, aDhI bhAga aMdhArI, te upara tera bhAganuM chaju karavuM. chajAne nIkAle daza bhAga zakha. e rIte eka cummAlIsa bhAgane nAgarAdi maMDovara jANavo. 18-19 23 ma. muLa prAsanI bAhya bhItamAM uparyukta maDevaranA ghATa devarUpadi thAya che. je AgaLa gUDhamaMDapa hoya to tenA bAhya bhAgamAM kaMvaranA dhATa rUpa thAya che. maDevarane sIrAvaTI sAthe tera thara che. sIrAvaTI sivAya bAra tharanA maDevara vizeSa che. teramI zatAbdInA Thakura pheranA vAstusAra graMthamAM ijA para pahA-mahAranA tharanI maMDavaramAM gaNanA karI che. ahIM 144 bhAgane maDavara kahyo che. 128 bhAganA, 168 bhAganA ane nA bhAgane paNa maMDovara kahyA che. alpadravya vyaya karanArane saMcikA uddagamanA ghare rahita maDevarane jaMghArUpa na karavAnuM zAstrakAme kahu che. 2. jaMdhAnA UbhA tharamAM devadevIo, devAginAo, dikSAle, tApasamuni, cAla AdinAM UbhAM svarUpe ochAvattA pramANamAM karavAnuM kahyuM che. A sarva Devara niradhAra prAsAdanA jANavA. sAMdhAra prAsAdene be jaMdhA ane 1 chajAvALA saLaMga maMDevara aMdara be bhUmi majalAnA hadayanA thAya che. pahelI jaMdhA paranA uddagamanA samasUtre maMDapanI aMdaranA pATa bhAravaTa eka sUtramAM karavAnuM kAma che. Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dizAnA pile --- - - pUrvanA % dakSiNanA yamadeva uttaranA kubera pazcime varUNadeva Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 ; urva brahmA pAtALanA anaMta dipAla jaghAnA pANutAramAM tApasa muni jadhAmAM strIpuruSa yuma Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dr. che che. COPY : 19 . PLE ' ka ' 1. amideva dipAla ' - E - - Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ b18] FAP),629 !! RIDIC gavAkSamAM vArAha, main. ka : = = ' J . che . t = * - - 4 OMG Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( = 6 T aMdhakezvara ziva nRtyaziva tripurAntaka ziva Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zArdUlavikrIntim dvAramAna dvAra candrakalAjulaistadudayo hastaikadevAlaye yugme rAmayuge ca hastanilayavRddhayAjulAH ssoddshH| . haste bhadrasurAlaye tadudayo dvArasya SaT saptabhiH yAvaddhastazatArddhake taduditA vRddhistu yugmAjulAH // 20 // eka hAthanA prAsAdane soLa aMgula UMcuM dvAra karavuM. be, traNane cAra hAthanA pratyekane seLaseLa aMgulanI vRddhi karatA javuM. pAMca hAthathI ATha hAtha sudhInAne traNa traNa aMgulanI vRddhi karavI. eka hAthanA prAsAdane chetara aMgula dvAra udayamAna thAya. navathI pacAsa hathanA prAsAne pratyeka hAthe 057 makhanI vRddhi 42ta! org. 20 zArdUlavikrIritam dIrghArdhana * tu vyAsa eva vibudhAsakalAzAdhike / dvAraM viddhi suzobhanaM ca nalinaM karNa hyadho vinyaset // dvAradhyAsatadardhataH samudaye'thodumbaraM zasyate / kumbhasyAdhetribhAgapAdarahitaM. hIno udumbaram // 21 // ra4 - ahIM dvAraviSayamAM saMkSipta kaheluM che. tripaMca-sapta nava zAkhA viSaya Avazyaka hevAthI pUrtirUpa ahIM prastuta karuM chuM. navazAkhA mahezazca devAnAM saptazAkhikam / paMcazAkhA sArvabhaume trizAkhA maNDalezvaram // ziva mahezanA devAlayamAM nava zAkhAnuM dvAra karavuM, sarva devane saptazAkhA, sArvabhauma cakravatInA mahelane apazAkhA, ane mAMDalika rAjAone trizAkhAvALuM dvAra karavuM, bhaya trizAkhA-subhagA caturbhAgAGkitaM kRtvA trizAkho vartayetam / madhye dvibhAgikaM rUpaM stambhaikanirgamam // 10 // patrakhalvAdibhAga koNikA stambhamadhyataH / / caturthAzasapAdena dvArapAlakRtodayam // 11 // trizAkhAnI jADAImAM cAra bhAga karavA. vacale upastaMbha be bhAgane, pahene ane eka bhAga nIkaLata kare, tenI beu bAju patrazAkhA ane ba0zAkhAo ekeka bhAganI karavI. tenI vacce eka khaNI thobhA mATe karavI. zAkhAnI UMcAInA cothA bhAgamAM savA bhAgane dvArapALa UMcA kare, Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * MINILO SCE paMcazAkhA dvAra ane ardhacaMda - HE 1 CHACOWA ri jhI ://t.: de: : de: : SABHA 5. = 3 = * = = == - Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAna parva paMcAga dvAra. pacazAkhA dvAra taLa ane ag Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ch - - | na '' mig : ' u S >> ! ! ! h ! ' | ! T T ! | | * TD S | O ":" = = = anankA - - - che - ke : : * * * * ... P " - - IT! saptazakhAdvAra ane ardhacaMdra Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 dvAravistAra kahe che--dbAranI UMcAInA pramANathI aMdha bhAge dvAra paheALu` rAkhavuM evu vidyAnAe kahyuM che. drArAyanA seALamA aza vistAramAM adhika rAkhe te dvAra suMdara dekhAya che. prAsAdanI kaNa rekhA barAbara pharake evA uMbare sthApana karavA. atha paMcazAkhA- medinI: paJca (tra) zAkhA ca gandharvA rUpastambhatRtIyake 1 punaH gandharva svatvazAlI pazcazAkhA vidhIyate // 12 // pacazAkhAnA jADAImAM cha bhAga karavA. 1 parasAkhA, 2 gandhazAkhA, 4 madhyamAM rUpasta bha be bhAga paheALe, 4 phrI mandha rAkhA ane pAMcamI bavazAkhA (sahazAkhA ) e rIte pacazAkhAnI vidhi jANavI. rUpastala be bhAgane, mAkInI cAra zAkhA ekeka bhAganI karavI, sapvazAsA- hastinI patrazAkhA ca gandharvA rUpazAkhAstRtIyakam / stambhazAstro bhavenmadhye rUpazAkhA tu pazcamI // 13 // SaSThI syAtkhatvazAkhA va siMhazAkhA ca saptake / prAsAdakarNasaMyuktA siAlAprasUkta 14 // saptazAkhAnA nnaDAImAM ATha bhAga karavA. 4 yaMtrasAkhA, 2 gandha zAkhA, 3 rUpazAkhA, 4 madhyanA rUpasta`bha ( eN bhAga ), 5 rUpAkhA, huM avazAkhA, 7 siMhazAkhA baNanI. matyeka upazAkhA ekeka bhAganI ane madhyanA pastala e bhAgano karavA. prAsAdanI rekhAnI kharAkhara samasUtre pharake te rIte siddhazAkhA ane patrazAkhA ekasUtre rAkhavAM. nazAkhA pazcini patra gandharvasaMjJA ca rUpastambhara tRtIyakam / caturthI khalvazAkhA ca mandharvA caiva paJcamI // 15 // rUpastambhastathA SaSThI rUpazAkhA tataH param / patrazAkhA ca siMhasya mUlakarNena saMsthitA // 16 // navazAkhAnI jADAImAM agiyAra bhAga karavA. temAM be rUpasta'la mukhya bhAganA ane bAkInI uprazAkhA ekeka bhAganI samaja, 1 patrazAkhA, 2 gandha zAkhA, 7 pastambha, 4 khavazAkhA, 5 gandha rAkhA, 6 bIjo rUpastaMbha, 7 rUpazAkhA, 8 khullazAkhA, 9 siMhazAkhA jANavI. pA khA ane siMhazAkhA mULa rekhAnA samasUtre rAkhavI. aparAjitamAM zAkhAnI jADAImAM Aya devAnu tu che. na kAi granthamAM vizAkhA SaSThavaMza, pacazAkhA p`camAMza, saptazAkhA caturthAMza ane navazAkhA tRtIyAMrA bhAge vistAramAM rAkhavAnu vidhAna che, zAkhAmAM je daivane mAsAda DaeNAca tenA pratihAra dvArapALanAM svarUpA cAkta dizAnAM karavAM, viSNu maMdiranA dvArazAkhAmAM dazAvatAra--jainAmAM vidyAdevInAM svarUpA kare che. prAcIna mazinI zAkhAmAM gaMgAjamanAnAM svarUpA thatAM. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 eka kuMbha barAbara lakharA rAkhe, bIjuM kuMbhIthI adha bhAge, trIjuM kuMbhIthI trIjA bhAge, ceAthuM ku'bhAthI cAcA bhAge uMbarA gALavA (nIce utAravA ) ema cAra vidhAna kahyAM.25 ardhacandra- zAkhAuyanA cAra bhAgamAMthI savA bhAganA zAkhAnA rUpanA phaeNza zArdUlavikrIDitam deye vyAsasamo hi candra uditastvardhena vistArataH arbe candra. idaJca zaGkhakamalaM zAkhodare pAdukA / sthApyaM cAtra khurAntikaM punaridaM candrasya pIThaM samaM tasyordhve kriyate dambaravidhiH pUjApratiSThAdikam // 22 // 25 kuMbhI uddembara gALavA sa'khaMdhamAM zilpIvamAM vivAda che. eka vaga evuM mAne che ke gALavA utAravAne! huMAya tyAre talakakDA ane kuMbhIpaNu utAravI joI e-pratipakSa evI mAnyatA dharAve che ke mmana samA jImmI sammaaivoTumbaram / ku...bhI ane talakaDA utAravA joIe nahi. zAstrakAra tA kharA utAravAnu kahe che, paNa tenI sAthe talakaDA ke kuMbhAe gALavAnA na hoya. vivAda madhyastha STithI joIe te sAMdhAraprAsAdamAM kharA sAthe kulI paNa nIce utArelI keTalAka jUnA dAkhalAmAM jovAmAM Ave che. hu ema nathI kahI zakatA ke anne pakSa jUThA che, granthamAM ApelA bleka nakAmAM talakaDAthI kharA gALelA che. khIjo pakSa te e mAnyatAthI UlaTA che. te to UkharA sAthe talakaDA paNa nIce utAravA ane kuMbhIo paNa utAravAnuM kahe che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paminI Free prAsAdahasta 1 R 3 4 p ' h 8 9 10 20 64 cha (1) (50) eka hAthathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdanA phaeN zilAmAna, bhIrRpIDamAna prAsAdazyamAna ane dvArAdhyamAna. dIpANlRva prAsAdatilaka ku mAna krU mAna 4 C 12 1255 135 141 15 1555 1. 22 245 aa 285 4 30 12 14 16 18 19 20 30 40 50 MXZL 60. ardha caMdra zakhAdAra pa bhImAna 4 5 7 4 ll lA 10 11 115 16IL 191 201 rA pIThamAna dara ' 18 28 32 36 ja 44 48 para 82 02 18 128 prAsAdeAdaya mAna ga. AM *< 1-8 3.4 43 51 5-17 6*e 31 7-17 wearh * 139 185 219 2421 dvAreyamAna 16 18 20 216 219 222 31 34 3.{ 38 44 51 521 6-17 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAranI pAI barAbara ardhacandra (zaMkhedAra) lAMbe kara, tenI laMbAIthI ardhapahoLo nIkaLate rAkho. temAM zaMkha ane kamaLapatrAdi taravA. zAkhA barAbara che bAju padaka karavAM. ardhacandranA kharAnA samasUtre rAkhavuM. ardhacandra upara UMbarAnuM sthApana ane vidhipUrvaka pratiSThAdi karavAM. upajAti: dvAravistArabheda sImAsu pAdena ca vistRtaM hi dvAra yutaM vai dviguNocchrayeNa / vistIrNamevodrayataH padena yutaM varaM zAkhikamA samAnam // 15 // dvAravistAranA bheda ane mAna kahe che. dvAranI UMcAIne ardha bhAge dvAravistAra e eka bheda, dhAravistAramAM cothA bhAga meLavIne hAra pahoLuM karavuM te bIjo bheda ane dhAradayanAthe bhAga (ardha)mAM meLavIne dhAravistAra karavuM te trIjo bheda jANu. e vistAra be zAkhAnA gALAne jANa. ja indravajrA dvAre dvayaM viMzavibhAgatazca ninocchyaM bhAgata eva cASTau / zeSocchyaM zAkhavibhAgayuktaM kuryAttathA cordhvatarataH kazca // 24 // zArdUlavikrIvitam zAkhAvistAra( ra )mAnamastamudayaM sArddha sapAdottara zAkhAbhAgavibhAgagarbharacanA zrIvizvakarmA kaviH / dvAre dIrghavibhAgasaptamunibhI rUpa(4) padaM cASTabhiH "chAdape(dhe ) rUpavidhAnatazca tilakaM nAnAvidhaM toraNam // 25 // 26 hAra ATaluM paheluM karavAnuM pramANu kaIgranthamAM amArA jevAmAM Avela nathI. ahIM vizeSatA che. sUtra. vIrapAla jevA vidvAnane keI prAcIna granthanuM pramANa maLyuM hoya. vartamAna kALamAM yajamAna dvAra pahoLuM karAvavAne Agraha rAkhe che. teone A sapramANa che. draSTAMta-cha gajanA prAsAdanuM dvAdiya-2 gaja 22 A pramANa thAya temAM anya vistAra (avistAra) 1 ma. 11 aM.nuM ane ahIM Apela bIjo bheda vistArano caturthIza umeratAM 1 ka. 20 AM thAya. tene trIjo bheda haradayamAM caturthAza umeratAM 2 ga-14 aM. thAya. A vistAra pramANe ATaluM moTuM eka granthamAM jovAmAM Avela nathI. ahIM te navIna che. - 27 ahIM uttaraMganA ApelA 22 bhAga aspaSTa che. dIpArNava a. 6mAM ane jJAnaratnakezamAM ApelA 21 bhAga A rIte che. zAkhA vibhAga nA aDhI + te para traNa bhAga madhyamAM be tarapha rAkhavA + chAjalI che paNa bhAga + padrikA tiaa paNo bhAga (eTale chAjalI kula 12 bhAga) te para rathikA 7 bhAMga (nIce uparanI paTTikA kaMTha sahita) te para 1 bhAga chacha, sarvopari udgama dhaMTA 6 bhAga maLIne kala 11 bhAganuM mAna prAcIna maMdiramAM uttaraMgane daSTAMtarUpa maLe che, Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- ' H. --- To hato ane ke A dara 1 SSA ) -- = = - - -- -- - sez 7 dvArapara-uttaraMga dvAranA uttaraMganI jADAInA ra2 bhAga karavA. tene madhya bhAga 8 zakha. nIcenA bhAganI UMcAI zAkhA-prazAkhA jeTalI rAkhavI. bAkInA uparanA ardha bhAgamAM (chAjalI vagere) rAkhavI. kAranI zAkhA-prazAkhA vistAra-pRthumAna-uttaraMgamAM savA-deDha bhAga, udayamAM zAkhAnA bhAga-vibhAgamyukta garbha racanA karavI. evuM zilpajJa vizvakarmA kahe che. dvAra upara uttaraMganA sAta bhAga zAkhA-prazAkhAmAM mAlAdhara Adi) rUpa bhAga ATha ane upara sAta bhAga (deDhiyA, ghaMTA, grAsAdi) e rIte uttaraMganA udayanA bAvIza bhAga thayA. chAdikAnI upara rUpapadavidhAna para nAnAvidha tilaka ane taraNAdi nirmANa karavA. 25 zArdUlavikrIDitam fmarimA prAsAde tvatha paJcamAMzapRthulA bhittiH pade caipTake / kASTaM karma rasaistu sapta rajato devAlaye vA gRhe // zeSa garbhagRhasya bhUmiracanA tvardha pade tryumbare nimnA bhUzca surAlayasya purataH zastaM gRha cocchyam // 26 // Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 prAsAda rakhAye hoya te vistAranA pAMcamA bhAganI pASANunI bhIMtanI jADAI rAkhavI. IMTanA prAsAdane cothA bhAganI bhAtA karavI, kASTanAne chaThThA bhAganI, cAMdI dhAtunA prAsAdane sAtame bhAge bhIMtA jArI karavI. bAkI rahyo te ga-gRha jANave, uMbarAnI UMcAInA ardha ke trIjA bhAga garbhagRhanuM bhUmiLiyuM U~cu rAkhavuM. prAsAdanA AgaLanA bhAge ( ma`Dapa ane cekI uttarAttara) pramANathI nIcAM rAkhavAM. 26 maMDovarastambha - samanvaya - upajAtiH kumbhI zirastulyamudumbarasya stambhasya mAnaM hyudramatulyamuktam bharaNI bharaNyazva kapotazIrSaH chAye samAnA paTTa piNDa ddhiH // 27 // ma DAvaranA gharavALAnA kuMbhA-kuMbhI eka sUtramAM rAkhavA...staMbha ane udgama dADhiyA ekasUtramAM; bharaNI barAbara bharaNuM ekasUtramAM; kapAta aMtarALa e sarAnA ekasUtramAM rAkhavA. pAda ane chaju ekasUtramAM rAkhavAM. e rIte (niradhAra ) prAsAdanA tharavALA ane staMbhanA cheDatA samanvaya jANavA. 27 28 marAnita, phIrALaya, jJAnajo ane TrIpArjanamAM kumbhI tu kumbhake jJeyA stambho jJeyo tathodgamam / bharaNyA bharaNI jJeyA kapotAlI tathA ziraH // 53 // kUTachA paTTasamamarddhAdaye karoTakaH dIpArNava a. 5 niradhAra prAsAdane A graMthanuM pramANa dIpA vAdi prAmAM maDevara sta MbhanA samanvayane maLatA pramANa pramANe che. sAMdhAra prAsAda viSe ahIM kahela nathI. tenA samanvaya judA hoya che. aMdaranA staMbha, cheADa ane bahAranA meTaTA meru maDavaranA samanvaya nIce pramANe-- prAsAdodayo bhavedyatra idaM mAnaM tu kathyate / sabhrame mahARSe udayaM ca ata: jItuM // 27 lk kuMmbhi udumbarAnte ca stambha ziraM ca jaMprayo. paTTe ca udgamAntena prathamaM kUTachAdyaM ca udgamaM dvitIya tRtIyA bhUmipaTTe vai chAyAntamAdi zeSabhUmi virAjite // 28 // chAdyakIsamam / chAdyakIsamau // 29 // paTTaudgamodarasamam / nirdoSe tadbhavedvAstu pAdapa tu chAdyake // 30 // sAMdhAra prAsAdanA udaya merumaDAvaranA tharamAna ane bhUmimajalA sabaMdhamAM kahyuM che. sabhrama prAsAdanA maMDAvaranA tharanA sAthe, huM mahARSi, aMdaranA sta'bhAnA DanA udaya samanvaya vize have sAMbhaLe, sAMdhAra prAsAdanI kuMbhI ane UMbarA ekasUtramAM rAkhavAM, stabha bharaNasarA jaMdhAmAM samAvavA, pATaudgama doDhiyAnA tharamAM meLavavA, bAkI uparanI jANavI. paheluM' mUDhAdyanA pATa doDhiyAnI chAjalInA samasUtramAM rAkhavAM. khIru ane trIjI bhUmimAM paNa pATachAjalI samasUtre rAkhavAM. uparanA cha' kharAkhara pATa eksatramAM rAkhavAM. paraMtu vacalI bhUmimAM pATa deDhiyAnA udaramAM samAvavAM, Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa bAya DabhAro mo Kitnimitsinh-maka nAnA kAne sAMyara prathAne mAna ma DAvara ane staMbhanA breDanA samanvaya Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 stambhasvarUpa indravajrA "rudrAmidhAnaM caturasrakaca bhadraM tathA caiva subhadrayuktam / saMvardhamAnapratibhadrayuktaM stambhA gajAMjagaMjasvastikAzca // 28 // staMbhanA svarUpa ane tenA nAmAbhidhAna-corasa staMbhane ruka, bhadravALA staMbhane subhadra, pratibhadravALA staMbhane saMvardhamAna ane aSTakoNa staMbhane gaja athavA svastika nAma kahyuM che. zArdUlavikrIDitam stambhamAnapramANa prAsAdo'pi dazakaM pRthulaM rudrAMzaka bhadrakaM vyAse hastasurAlaye ca pRthulaM sUryAzakaM stambhakam / vizvoza( vizvezo )nilayaM vadanti vibudhAH zakAMzakaM paJcama 20pyAse dIrghacaturguNazca sakalaH stambhastu kAryoM budhaiH // 29 // stambhamAna pramANa gaja kSIrA dIpArNava prAti. gaja kSIrA dIpArNava prA.ti. 30 27 27 20 33 32 32 25 41 37 37 12 44 13 13 35 5 44 kapa, 15 40 56 47 48 16 16o. 45 59 49 5gI 18 18 63mA para 50 53 9 21 1lA 19mI 10 23 21 21 11 25 . 22 22. 42 27 29 anya graMthomAM staMbhanA AkAra ane nAmAbhidhAna - rataMbhaAkAra corasa bhadra pratibhadra achAza sALAza batrIzAMza vRta tilaka rudra subhadra saMvardhana svastika - aparAjita 3 31 1 sucaka bhadranA vardhamAna aSTAMka - - matsyapurANa phucaka - -- vajaka vijaka prathilaka vRta mAnasAra brahmakAMta -- -- vizukAta rudrakAnta skaMdhakAnta eka staMbhamAM corasa achAMza geLa vacamAM dhaTapalava Adi aneka prakArathI alaMkRta rUpavALA thAya che. 30 vyAsathI caturguNa staMbha dIrdhanuM pramANa ITanA jevuM sthaLa che. uparanA je pAMca pramANo ApelA che te pASANanA staMbhanA samajavAM. judAM pramANu devAne hetu vAstudravyanI daDhatA para AdhArita rahe che. porabaMdara, dhrAMgadhrA, jodhapurI patthara mArbala vagere dra para AdhAra rAkhe che. 13 15 15 6 24 24. 1 granthonAM nAma Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsAdanA staMbhanI jaDAInuM pramANuM kahe che. prAsAda rekhAe vistAra hoya tene dazAMza athavA ekAdazAMza staMbhanI jADAInuM pramANa rAkhavAthI te bhadrane staMbha jANa. (bhadrastaMbha thAya che.) prAsAdamAnanA bAramA teramA ane caudamA bhAge staMbhanI jADAI rAkhavI. e rIte pAMca prakAre staMbhanI jADAInuM pramANuM kahyuM. taMbhanI jADAIthI cAra gaNI laMbAI (ITa kAmamAM) rAkhavI. evuM vidvajane kahe che paNa te sthaLamAna che) 29 zArdUlavikrIDitam kecid hastasurAlaye ca pRthulaH kAryastu vedAjula: / yugme tvatra rasAgulo hi vibudhaiH rAme ca nAgAgulaH // vede tatra ca surAlaye ca kathitaH stambhazca sUryAGgulaH / $(3 jUtharA(ra)7Lo nitiH tamakSa rAkhalAmaH # re haste sUryyamite tataH pratikaraM vRddhistu sArdhApagulA / dvAtriMzatkarasammite pratikare kAGgulA procyate // tasyovaM ca zatArddhakaM hi pRthulazvArdhAgulo hastake / kAryA zilpivareNa stambharacanA devAlayAdI kramAt // 31 // varUjha staMbhanA svarUpa ane nAmAbhidhAna stambhanI jADAInuM mAna kahe che. eka hAthanA prAsAdane staMbha cAra AMgaLa jADo rAkho. be hAthane cha AMgula, traNa hAtha ne AMTha AMgula, cAra hAtha ne bAra AMgula saMbha jADA karavA. staMbhavyAsathI staMbhanI UMcAIcAra gaNI rAkhavI. (dhULamAna IMTo jevaDuM che). staMbha zAkhA samAna jeTalA mApane rAkhave. 30 cArathI bAra hAtha sudhInAne pratihaste doDha doDha AMgulanI vRddhi karavI. bArathI batrIsa hAtha sudhInA prAsAdane pratihaste ekeka AMgulanI vRddhi karavI. batrIsathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka haste ardhA ardhA AMgulanI vRddhi karavI. devaprasAda ane rAjamahela AdinuM paNa A kramathI samajavuM. 31 zArdUlavikrIDitam stambho'STAsra suvRta(tta)bhadrasahito rUpeNa cAlato yuktaH pallavakaistathA bharaNakaM syAtAlavaiH saMvRtam / kumbhI bhadrayutA kumArasahitaM zIrSa tathA. kinarAH patraM ceti gRhe na zobhanamidaM prAsAdake zasyate // 32 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isi sUtradhAravIrapAlaviracite vAstuzAne (veDAyAM) prAsAdatilake bhiitt-piitth-mnnddovr-dvaartti-tanma-amAre tRtIyoDAya re ! staMbhanA choDanI racanA-staMbha aSTAMza goLa bhadra AdithI karo. tene rUpathI alaMkRta kare. ghaTTa pallavathI zobhatA staMbha, patrAkAra, AcchAdita bharaNuM, kuMbhI bhadranI racanAvALI, sarAmAM kumAra, kinnara ke kIcakanA rUpavALA (rUpe) karavAM. AvA rataM devamaMdira ke rAjabhavanamAM karavAnuM kahyuM che. paraMtu sAmAnya gharomAM tevA alaMkRta staMbhe karavA nahIM. 32 Iti sUtradhAra vIrapAle racela prAsAdatilaka graMthamAM bhITa pITha maMDAvarakAra bhitti staMbha AdinA pramANAdhikArane sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAI somapurAe karela gujarAtI anuvAda sahitane trIjo adhyAya. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ** * * * ~ * * * * - * * * * -* * * * * I * * * * * *5:1 -: * * * * * * * * * * *- * - *--- ka * * - * * * * * * I * * * S y1 * . ka 1 *** UUUDIO LINE , . *.. - : che kaz em dvAra, rUpavAlA staMbha choDa madala teraNa sAthe :- - DIE - -- - - - ,=- Ama - - - rUpavALA staMbha rAjA IIME 10:II sTa ET - (ra) As dhATavALe staMbha ----- - --- - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - -- ** sADA - mai -: * * masA = - 61 1 dharapalavayukta staMbhane saMpUrNa cheDa G Ap, miri ( ) 's A ke che '- ':55 4 " I ' ' R IlikA taraNa Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 gavAlukA tAraNa hIDAlaka tAraNa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caturtho'dhyAyaH indravatrA devatApadasthApana - prAsAdagarbhasya dalaM vidheyaM dvArAprakhaNDaM pariharjamIyam / anyad dalaM pacavibhAgayuktaM tasminnidheyAni nijAsanAni // 1 // yakSAdayazca prathame vibhAge dvitIyabhAge khalu devatAnAm / skandArkaviSNuzca jinastRtIye turye virizciH zivapazcamAntaH // 2 // 31prAsAdanA garbhagRhanA be bhAga karI temAM hAranI tarapha Agale bhAga tajI de. bAkI pAchalI bhIMta taraphanA ardha bhAgamAM pAMca bhAga karavA. temAM kramaza adhiSThAyaka devonAM Asana karavAM. ItanI tarapha pahelA bhAgamAM yakSAdinuM sthAna; bIjAmAM indrAdi devonuM, trIjAmAM kArtikasvAmI, sUrya, viSaNu ane jina tIrthaMkaranuM Asana, cethAmAM brahmA ane aMtamAM pAMcamA vibhAgamAM zivanuM Asana karavuM. garbhagRhanI madhyamAM zivaliMganI sthApanA karavI. upajAtiH devatApadasthAna dvitIyamAna garbhArddhavyAse vasuyugmabhAge padaM vidheyaM khalu devatAnAm / Adau vidadhyAca zivasya liGgaM hiraNyagarbhazca dvitIyabhAge // 3 // vahIM vibhAge nakulIzarUpaM sAvitrikA caiva yugasvarUpe / ataH paraM tattvavibhAga rudraH SaDvaktrakaH SaSThavibhAgake ca // 4 // nage vidhAtA vasu vAsudevo janArdano nandapade tathaiva / dizAsu vizve bhavabhAgavahirbhAno ravivizvapade ca durgA // 5 // indrAzake vighnavinAyakazca tato prahAzcandrakalAzamAtAH / rgAtra saze vimAne je purAne haju mAya che 1 31 prAsAdamaDana, vivekavilAsa ane pura phera, vatthasArasUtra vIrapAlanA matanuM samarthana kare che. devatA mUrti prakaraNamAM pRthak rIte garbhagRhanA 49 vibhAge karelA che. vAsturAja ane samarAkagaNusUtradhAra daza vibhAga kahe che, kSIrAva ane dIpArNava ahI ApelA pleka 7-6 pramANe 28 vibhAga kahe che. ahIM pAMca vibhAgamAM eka prazna Ubhe thAya che ke vIrapAla " Asana" zabda mUke che. eTale tenA pITha =sihAsana = padhAraNanA nikALAnI macAMdA ema thAya. devanA padasthApana = te ja bhAgamAM devane asAravA evo nahi paraMtu 28 bhAga, 49 bhAga jevA sUma bhAga jayAM kahyA che tyAM devatA sthApana sAravAnuM pramANa jANavuM e mAre namra abhimAnya che. jina tIrtha karanA saMbaMdhamAM spaSTa kahela che paraMtu te vyavahAramAM jovAmAM AvatuM nathI. je te pramANe besAravAmAM Ave te pAchaLa pradakSiNa thAya teTalI jagyA rahevI joIe. jo ke brahmA ane viSNu mUrtio jyAM jyAM zAstrIya paddhatie nirmANa karelA prAsAda mAM hoya che tyAM tyAM te rIte pradakSiNa pAchaLa thAya teTalI jagyA hoya che ja, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lci & - A ? devatApadasthApanavibhAga pRthaka pRthaka prathinA matamatAntara koSTaka 1 kSIrAva 2 dIpA- prAsAdatilaka samaragaNuM sutra devatAmati vastusAra viveka va 3 jJAnaranaMdAza dhArane mata vilAsa 4 aparAjita bhIMtathI bhIMtathI daza bhAga mamatama pAMca 5 prAsAdatilaka bhANa bhAga 49 bhAga 28 27 pizAya 26 bhUta, tAla 25 rAkSasa 2 rAkSasa 1 kSagandharva 24 daitya kSetrapAla 23 ara guru ghera 3 daitya hanumaMta yakSarAja kSetrapAla gaMdharva 2 deva ane devIo bhairava 17 gaNuM 16 mAtRkA, lakSmI, sarva pa yakSa devIe 15 graha 14 gaNeza, lakSmI, vitarAga 13 jina durgA, lakSmI 6 sUrya 3 kANu, jina sUrya 12 sUrya 11 ane 10 vizvarUpa, umA, lakSamI cha caDI 9 janArdana padmAsanamAM, UbhI viSNu mUrti vAsudeva zeSazAyI, dazA- 8 viSNu 4 brahmA vatAra, zaMkara umA 7 brahmA, sarasvatI, sAvitrI, hiraNyagarbha, 9 brahmA mizra yugmamUti 6 kArtika svAmI 5 rudra, ardhanArIzvara 10 zivaka madhyamAM 5 zivaliMga madhyamAM 4 sAvitrI 3 nakulIza 2 hemagarma, zAligrAma, brahmA 1 zivaliMga madhyamAM ! mAtRkA yakSa gardhava rAkSasa sUtAdi --4 brahmAMza----24 bhAga mAnuSAMza---- 26 pizAyAMza---- sarvadeva sthApana brahmA viSaNuM sthApana | sthaLa kathana che. paTAdho yakSabhUtAyAH paTApre sarvadevatAH / tadane vaiSNavabrahmA madhye lizivasya ca // prAsAdamaNAma a.., Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ta garbhagRhanA a bhAgamAM 28 vibhAga karI temAM nizcayapUrvaka devatAonu` padasthApana rAkhavuM. madhyamAM pahelA bhAgamA zivaliGaga, khIzvamAM brahmA ane zAligrAma, trIjAmAM nakuliza, ceAthAmAM sAvitrI, pAMcamAM vibhAgamAM rudrasUrti, chaThThAmAM kada-kArtika, sAtamAmAM brahmA, AThamAM bhAge vAsudeva, navamA bhAge janArdana, dazamA bhAge vizvadeva, agiyAramAM bhAge agni, bAramA bhAge sUrya, teramA bhAge durgA, caudame viddhavinAyaka, paMdaramA bhAge navagraha, seALame mAtRkA sattaramA bhAge gaNu, aDhAramA bhAge bharavanI sthApanA karavI. 36 upajAtiH navembumAra 7tha kSetravAsto(thA haiM)nize vicakSaNaA: dha kapIndrarAjeo hi pade'dhike syAd dvAviMzabhAge bhRgughorarUpaH // 7 // rAme ca yugme khalu zaGkarazca yuge'dhike yugmapade ca daityaH / bhUtAdhike vizapade tu rAkSasaH pizAca uktaH kila rAmayugmaH // 8 // tato'dhirkeze pravadanti bhUtaM zUnyaM hi zeSaM padamucyate ca / nije pade zilpavidAM nidheyo nAnyatra bhAge bhayamasti tatra // 9 // egaNIzamA bhAge kSetrapAla, vIzame bhAge yakSarAja, ekavIsamAM bhAge hanumAna, bAvIsamA bhAge gherarUpa bhRgu, trevIsamA bhAge za'karamUrti, covIsamA bhAge daitya, paccIsamA bhAge rAkSasa, chavvIsame pizAca, sattAvIsame bhUta-eka devayeAtinA bheda ane aThThAvIzamA bhAga zUnya jANavA je daivane je vibhAge devapadasthApana kahyA hoya tyAM zilpazAstrIe te padhArAvavA. yogya sthAna para vasthApana na kare teA bhaya upajAve. 92, zArdUlavikrIDitam viSNusthAnagataM varAhajalajaM zailendraputrI ca gIH sAvitrI khalu madhyabhAganiyatA sarve [ca] lakSmI zubhAH // sthAne vighnavinAyake nijagade zrIvItarAgo jinaH / devI maNDala mAtRkA ca kathitA madhye ca nAnyA sthitA // 10 // maDatanA A sthUla sUcane zilpI vaga vyavahAramAM mUke che evuM mane lAge che. jo ke anya sarva graMthAmAM jina tIthaMkaranAM padasthAna kahela che paNa te vyavahAramAM jovAmAM AvatAM nathI. uttara bhAratanAM zivAlayomAM likaga garbhagRhanA madhyamAM nahIM paraMtu garbhagRhanA IzAna kANamAM hevAmAM Ave che. kAzImAM te A rIte ja che. 32 daivattApadasthApananAM ahIM e pramANeA ApelAM che, paraMtu devatAdaSTipadasthApanano viSaya A graMthamAM lupta thaela che. devaSTipada saMbadhamAM pRthak pRthak graMtheAmAM bhinna bhinna vibhAga kahela che, temAM ekasUtratA maLatI nathI. dIpAvanA dvArAdayanA khatrIza bhAga dRSTinA kahyA che. ajitamAM cAsa vibhAga. kakura pherue vAstusAramAM daza bhAga, digambarAcAya vasunandIe nava bhAga devaSTinA kahyA che. e cAre prathAnA matAnusAra, jinadevanI niSTa jotAM nava AMgulathI khAvIsa AMgula jeTalA phraka Ave che. AthI samAnya evu dvArAyanA aSTabhAganuM sUtra amuka devA mATe ThIka che, dvArocchrayo'STadhA bhaktaM UrdhvabhAgaM parityajet / saptamASTame saptabhAge dRSTisUtrasuzobhanam // vRkSArNava dvAranA ATha bhAga karI uparanA eka bhAga cheDI devA. sAtamA bhAganA phrI ATha bhAga karI temAM sAtamA bhAge daivaSTi rAkhavI. arthAta dvArAdacanA ja bhAga karIne paMcAvaname bhAge STi rAkhavI. Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upajAtiH viSNovibhAge harizaMkarau ca / girIzvaro rudravibhAga uktaH / / brahmA cittataMtra 1 mizramUrta(:) ! / harerharasyApi prakalpanIyA // 11 // viSNunA padasthAnamAM varAha ane jaLazAyI, durgAnA sthAnamAM sarasvatI, madhya bhAgamAM sAvitrI ane lakSamInI sthApanA sarva vibhAgamAM zubha kahela che. vighavinAyakanA sthAne vItarAga jina, mAtRkAnA rathAne devImaMDaLanI sthApanA karavI. paraMtu anyanI sthApanA tyAM na karavI; viSNu vibhAgamAM hari ane zaMkaranI mUrti, brahmAjInA padamAM hariharanI mizramati ane ruddhanA vibhAge gaurIzaMkara ke ardhanArIzvaranI sthApanAnuM anya graMthamAM kahyuM che. 10-11. upajAtiH devavAhana prAsAdagarbha ca sapAdasArddha padaM vihAya pratimUlasUtra / surapramANena khavAhanAni dRSTiM ca kuryAtkaTijAnupAdam // 12 / / prAsAdanA garbhagRhanA padathI savAyA ke daDha vibhAga tyajIne devanI pratimAnA pramANathI devavAhananI sthApanA karavI. devavAhananI UMcAIe rIte karavI ke vAhananI dRSTi devanI pratimAnA kaTi bhAga, jAnu bhAga athavA pA bhAga para rahe. 330 12. zArdUlavikrIDitam ekamukhazivAyatana zambhumadhyagatazca tatra bhavane vAme gaNAnAM patiH / yAmye'gendrasutA tato dinamaNinairRtyabhAge sthitaH // vAyavye ca janArdano dhanapatiH sthApyastathA pazcime / saumme zAntigrahaM tathA nigaditaM mAtRstathA dakSiNe // 13 // kubera janArdana -ityekamukha-zivAyatanam jaLazAyI eka mukha zivAyatanamAM devasthApanane krama kahe che.-madhyamAM ziva, DAbI tarapha ekamukha zAntigraha gaNeza, jamaNI tarapha pArvatI, naiRtyamAM sUrya, vAyavyamAM janArdana, pazcime kubera, sema anya ane jaLazAyI uttare zAtigraha ane dakSiNe pArvatI gaNeza pUrva - mAtRkA A krame sthApanA karavI. 13 mAtagaNa ziva 33a devavAhanasthAna mATe rAjasthAna ane draviDa pradezamAM prAsAdanA AgaLanA bhAgamAM cakI agara maMDapa karelA jovAmAM Ave che, dIpArNave a. 3mAM kahyuM che ke Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zArdUlavikrIDitam caturmukha-zivAyatana madhye zambhurinazca vahidizi vai vighnezayuG ni,tiH / vAyavye naganandinI dizi tatazveze tu viSNuH smRtaH // itthaM sUrya-gaNeza-viSNu-girijA vyAghrAmbarANAM pRthak / tat paJcAyatanAni paJca vibudhamukhyaM tu madhye nyaset // 14 // -iti caturmukha-zivAyatanam | gaNeza caturmukha ziva pArvatI caturmukha zivAyatanamAM maLe ziva, agni koNamAM sUrya, naiRtyamAM gaNapati, ke vAyavyamAM durgA pArvatI ane IzAnamAM viSNunI sthApanA karavI. e prakAre krame sUrya, gaNeza, pArvatI ane viSNu ane madhyamAM zaMkaranI sthApanA thAya. zivapaMcAyatanAM pRthak pRthakSa paMcAyatanonAM nirmANa thAya. paMcAyatanamAM viSNu mukhya devatAnI madhyamAM sthApanA thAya che, - ----- pUrva ----- zArdUlavikrI ritam suratana- kALorA * caNDI zambhuvinAyako nigaditAvAdityaviSNastathA / zaktirmadhyagatA tathAgnidizi vai zambhuH kramo'yaM smRtaH // khasvasthAnagate sure ca niyataM saukhyaM bhavennAnyathA / - durgAnA AyatanamAM durgA madhyamAM sthApana thAya. tene kramathI ziva agni koNamAM, naiRtya keNamAM gaNeza, vAyavya koNamAM sUrya ane IzAna kANamAM viSNunI sthApanA kahelA krame karavI. je devanuM je sthAna kahyuM hoya tyAM ja te devanI 2thApanA karavI. ethI sukha prApta thAya che. viSNu kahelA kramathI viruddha karavAthI viparIta phaLanI prApti thAya che. durgA ziva pUrva - vyoma vRSabhaH siMhazca garuDo haMsa eva ca / eka dvi tri catuH paJca rasasaptapadAntare // 34 // devanA vAhana vimAna, vRSabha, siMha, garuDa ke haMsanuM sthAna prAsAdathI eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha ke sAta pada cheTe karavuM. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUryAyatana 29 kartavye grahasadmani jvalanadig bhaumazca madhye raviH // 15 // rAhU rAkSasakoNake suraguruH khyAtastathA dkssinne| .. kartavyo bhRgunandanastvaparaga: kenugraho mArute // Ize manda udAhRtaH punarasau prAcyAM zazI candramAH / saumye caiva kramo navagrahagRhe vidvadbhiruktaH punaH // 16 // pazcima navagrahanA AyatanamAM madhyamAM surya, zukra : Aneya koNamAM maMgaLa, nityamAM rAhu, dakSiNamAM bRhaspati, pazcime zuka, vAyavyamAM ketu, IzAnamAM zani ane pUrvamAM caMdra, uttara dizAmAM budhanI sthApanA karavI. vidvAnoe _- caMdra - navagrahanI sthApanAne krama sUryAyatanamAM e prakAre yo che. 14 upajAtiH dakSiNa | bRhaspati budha uttara zani maMgala __ brahmAyatana madhye viricigaNezo'gnikoNe / syAnmAtRgehe dizi dakSiNe syAt // nairRtyakoNe ca purandarasya / varuNAdhinAthe jalazAyinazca // 17 // umezayoktikoNake tu / prahAstathaivottara digvibhAge // Ize ramA prAn dharaNIdharazca svasthAnasaMsthA( : )sukhado(dA) hi deva( vAH) // 18 // pazcima jalazAyi umA brahmAyatanamAM maLe bahmA, agnikoNamAM maheza gaNeza, dakSiNe mAtRgaNa, naiRtyamAM Indra, pazcime jaLazAyina, vAyabe umAmahezvara, brahmA navagraha uttara uttara dizAmA navakha, zAnamA 86mI bhane pUrvamAM dharaNIdharanI sthApanA karavI. pitApitAnA sthAnamAM deva padharAvavAthI sukhanI prApti dharaNIdhara lakSmI ! thAya che. 18-19 | indra dakSiNa mAtRgaNa gaNeza Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R upajAtiH vAsudevAyatana madhye vidadhyAtkila vAsudevaM vinAyakaM vahnidizA( zo) vibhAge / bhAnugRhaM nirgatikoNake tu // . yAmye tathA mAtRgRhaM tu kuryAt // 19 // brahmAsane mArutakoNamadhye jalezayo vAruNadezasaMsthaH / naTezvaraM cottaradigvidadhyAd / umAmahezau khalu cezakoNe // 20 // pazcima jalazAyI brahmA mAtRkA vAsudeva viSNu | vAsudevAyatanamAM madhye vAsudeva, Agneya koNamAM vinAyaka, naiRtyamAM sarva, dakSiNe naTarAja mAtR?, vAyavyamA mA, pathibhe rAzAyI uttaramAM naTezvara ane IzAnamAM umAmahezanI umAmaheza | sthApanA 4250. 18-20 giiy' zArdUlavikrIDitam devatAdiGmukha prAcI vaktra zivAlayaH zubhakaraH pratyaGmukhaH shsyte| na(nA)Teza varuNe vadanti vibudhAzca ca(zca )NDIvarau cottare / vahI yugmakharUpameva gaditamIze ca nArIzvara prAcyA nandimahezvarAvapi tathA mAtRryamaM nairRte // 21 // sthApyo mArutakoNake SaNmukho dantaika nAgAnanaH / Ize deva navAyanaM sukhakara lokeza(za )caNDau tathA // anyadai(1)vatadRSTimArgaparatastyAjyaM puraM sanmukhaM / / yItikaraM zivasya parato grAmasya dhvaMsastathA // 12 // aab vizvakarmA praNata dIpArNava graMthanA sAtamA adhyAyamAM devatA dimukha vizeSamAM dizAe nA devAne kayA mukhanA besAravA te spaSTa kahela che. temAM vidizAnA devAmAM phakta nitya keNa sanmukha hanumaMta ane agiyAra rudranAM svarUpo besAravAnuM kahe che. bIjA de pUrvAdi dizAonA kahyA che. bANaliMga, rAjaliMga, mukhaliMga, hema, yajJazAlA, jina, brahmA ane ziva-e cAra vAranAM cAra mukhanA ane dvijarAja ne revata, viSNu, sUrya, skaMdaiMdra, agni-e sarva pUrva mukhanA ane pazcima mukhanA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maheza veii, jove za, ardhanArI nandi zivAlaya yugmamUrti-umAmaheza lakSmInArAyaNa, brahmAsAvitrI pUrva caNDI dakSiNa maheza uttara kArtikeya pazcima zivAlaya mAtRkAyama bhaTarAja devatA dimukha kahe cheH zivAlaya pUrva ke pazcima mukhanuM zubhakara ane prazasta che. pazcime naTarAja mUrti, uttaramAM caMDI ane mahezvara, agnikoNamAM yugalamUrti, IzAnamAM ardhanArIzvara rUpa, pUrvamAM naMdimahezvara, naiRtyamAM mAtRkA ane dharmarAja yamanI sthApanA karavI, evuM zilpazAstranA vidvAne kahe che. vAyavya koNamAM kArtikeya (kaMda) tathA IzAnamAM ekadanta=gajAnana lekeza ane caMDInI sthApanA karavI. devanAM navAyatana sukha denArAM jANavAM. pUrve kahelA devatAethI anya devanI sthApanA je nagaranA bahAranA bhAgamAM karavI hoya te e devenI daSTi nagaranA sanmukha rAkhavI nahIM. agnideNamAM zivAlayanuM mukha hoya athavA zivAlaya nagarathI UlaTA mukhe hoya to te bhaya denAra ane nagarane nAza kare che. 21-22 indravajrA tripuruSasthApana madhye zivo vAmagato hariSad * vAgye vivihu tayAtrAmA hAni prajAyA yadi madhyaviSNuH thInA pazupatha vAme 22 che zArdUlavikrIDitam / madhye zambhuharizca dakSiNadizi vAme viricistathA dAridyaM ripuvardhanaM na hi mukhaM dezabhaGgaH prakopaH / madhye brahmA hariva dakSiNadizi vAme tathA rudraka: saMhAraH sukhavarjitaM dhanaharaH svalpavRSTizca meghaH // 24 // jANavA. gaNeza, nAgeza, kSetrapALa, bhairava, kubera, gaMdharva, gahe, mAtRgaNa, nakulIza, ara, pitta, caMDIza, yakSa-e dakSiNa mukhanA be sAravA. detya, rAkSasa, bhUta, preta, pizAca evA yuddha devadevIo dakSiNa mukhe besAravA. aSTa dipAle potapotAnI dizAnA adhipati pUrvAdi krame kahyA. jina devanA prAsAde zaheramAM uttara, dakSiNa, pUrva ane pazcima-e cAre dizAmAMthI game te dizAnA mukhe besAravA temAM doSa nathI, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tripuruSaprAsAdamAM devasthApananuM zubhAzubha phaLa | viSNu | zira zraddhA ! sumasAma | tripuruSaprAsAdamAM madhyamAM ziva, DAbI tarapha - viSNu ane jamaNI tarapha brahmAnI sthApanA tra | vinu | vaiznA | ma | karavAthI arthalAbhanuM zubha phaLa maLe che. ! AM } rara ! viSNu | hari | madhyamAM viSNu, jamaNI tarapha brahmA ane DAbI tarapha ziva nI sthApanA karavAthI prajA hAninuM azubha | ziva | tra | viSNu | dhananArA ! phaLa prApta thAya che. 23. jo madhyamAM ziva, jamaNI tarapha viSNu ane DAbI tarapha brahmAnI sthApanA kare te dAridra, zatruvRddhi, sukhanAza, rASTrabhaMga ane rAganA prayanuM aniSTa phaLadAtA jANavuM. jo madhyamAM brahmA, jamaNI tarapha viSNu ane DAbI tarapha zivanI sthApanA kare te saMhAra, sukhahAni, lakSamInAza ane madhanI a5 vRSTithI dukAna aniSTa phaLadAtA jANavuM. 24. upajAtiH limapazcasUtra-- limaparidhipRthumUlasUtram tato dvitIyaM pRthupIThikAyAH brahmA ca viSNustvatha zaGkarAttam udayaM bhibhAgaM tRtIyazca sUtram // 25 // "caturthakaM liGga praNAlamagraM yatpaJcamaM liGgaziro'ntasUtram nyUnAdhike hAnikara prajAyate prApitRddhi sama parva sUve che 26 linga paMcasUtra kahe che-liphTanI pharatI goLa paridhinuM sUtra e prathama satra; pIThikA = jaLadhArInI pahoLAI e bIju sUtra; liDjhanA pIThikA sameta udaya temAM traNa bhAga thAya che. nIcene rasa bhAga brahmAbhAga, te para jaLAdhArImAM praviSTa aSTAMza bhAga viSNubhAga ane pITha para goLa lilza pUjAbhAga e traNa bhAga e traNe maLIne trIju sUtra. lilgathI paranALanA agrabhAga sudhInI laMbAInuM cothuM sUtra ane pIThikA jaLAdhArI upara ligo chayathI pharI pIThikA sudhInuM sUtra e pAMcamuM sUtra. e sarva sarakhAM hovAM joIe. sarakhAM hoya te pratApaddhi thAya che. ochAM vatAM sUtra thAya che tethI nukasAna thAya che. ( A paMcasUtra rAjaligna ne vize yogyatAvALuM jANavuM. ) 25-26. 34 ahIM zivaliga jaLAdhArInI pranAla vize kahyuM, paraMtu prasAdanI pranAlanA sthAne A pranAla rAkhavI joIe, tethI sarva devanA prAsAdanI pranAla vicAra ( vize ) kahe che: pUrvAparAsyaprAsAdanAle saumye prakalpayet / ___ tatpUrve yAmyasaubhAsye maNDapA vAmadakSiNe // vAstumaJjarI pUrva ane pazcima mukhanA prAsAdane uttara pranAla karavI. uttara-dakSiNanA prAsAdane pranAla pUrva dizAmAM rAkhavI. maMDapane DAbI-jamaNI tarapha pranAla rAkhave. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! . . prAsAdanA pranAlanuM makaramukha Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 zArdUlavikrIDitam kunnindavibhAgapIThapRthulaM vahi(hI)zayugmAntaram / tasyAnte kRtamekhalA zazipade bhAgekabhAgatrayam // bhAge caiva sapAdasArddha jalajamAdau ca madhyAntayoH / Urdhva nandavibhAga Iza umayA rAmezarAgAhanA // 27 // pITha jaLAdhArInI pahoLAIne nava bhAgamAM vaccenA traNa bhAgamAM zivaliga sthApanA ane be bAju traNa traNa bhAgamAM eka bhAganI mekhalA (paTTI) ane be bhAga jaLamArga kare. mekhalAnA eka bhAgamAM tenA eka bhAga, savA bhAga, deDha bhAga pramANuthI jaLAdhArIne mekhalA karavI. pranAlanA AraMbha, madhya ane aMtamAM kramAMka hIna karavAliphyanI cAInA nava bhAgamAM uparanA traNa bhAgamAM gaLazaMkara pUjAbhAga ane nIcenA cha bhAga umApIThamAM sthApita karavA. ra7 (ahIM bANaliGga nahi paraMtu rAjavidga vize jANavuM.) upajAtiH dIrghapramANaM kila vahibhAga tadagravyAsastu tadarddha eva / praNAlabhAgatritayaM tu kuryAd madhyakabhAge hi jalasya mArgaH // 28 // . prinAlanI laMbAI-jaLAdhArInA vyAsanA trIjA bhAganI nIkaLatI rAkhavI. te pranAlanI laMbAInA traNa bhAga karIne tenA trIjA bhAge vacce pAchuM javAne jaLamArga karo. 28 upajAtiH liGgapravezanidhi liGgapravezo yadi dvAramadhye svadezabhako na hi raajvRddhi(:)| pRSTapravezaM na karoti lihaM khAtaM ca kuryAna hi yAmyabhAge // 29 // indravajrA yAmyAzrita khAmIvinAzahetu liGgapravezo dvividho budhaizca AkAzamArge kRtarandhramadhyaM prAsAda ardhe ca tato dvitIyaH // 30 // upajAtiH svadezasaukhyaM dhanarAjyavRddhiH kharge sukha svAmI tathA karoti / dharmasya vRddhirbahudhA prajAyate tyajanti rogAH pazuputralAbhaH // 31 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 iti sUtradhAravIrapAlaviracite vAstuzAstre ( beDhAyA ) prAsAdatilake devapadasthApana pazcAyatanaliGgapaJcasUtra- liGga praveza devatAdiGmukhAdirnAma lakSaNAdhikAre caturtho'dhyAyaH // 4 // li pravezavidhi pazivaprAsAdanA dvAramAMthI ANaliGganA praveza karAvavAthI svadezabhAga ane rAjyasamRddhinA nAza thAya che. prAsAdanA pRSTha bhAgathI liGgapraveza iSTa nathI. dakSiNa dizAmAM jaLAdhArInA jaLamArga rAkhavA nahi. jo dakSiNe jaLamArga rAkhe to svAmivinAzanu nimitta jANuvuM. liGgapraveza e prakAre karavAnuM vidyAnAe kahyuM che. pahelA prakAre AkAzamArge arthAt zikharanA zukanAsamAMthI, garbhagRhanA ( ghummaTamAMthI ) karATakamAMthI, liga nIce utAravuM. khIjo prakAra adha prAsAdathI, uttaraga uparathI, liGgapraveza garbhagRhamAM karAvavA. e rIte prAsAdanA vidhithI zivaliGgapraveza pratiSThA karAvavAthI svadezamAM sukhavRddhi, dhanasamRddhi, rAjyavRddhi, isamAna svargIya sukhanA upabhoga ane aneka prakAre dharmanI vRddhi, rAganaSTatA ane pazuputra AdinA lAbha thAya che. 29-31 iti sUtradhAra vIrapAle racelA vAstuzAstrane ( kheDAyA ) prAsAdatilaka graMthane devapadasthApana, paM'cAyatana, liGgapa-casUtra, liGgapravezAdi, devAdimukhAdi nAma lakSaNunA sthapati prabhAza`kara odhaDabhAI sAmapurAe karela caturtha adhyAyanA gujarAtI anuvAda pUrNa thayA, 4. 35 liGgapraveza dvAramAMthI kadI na karAvavA tema kahe che, paraMtu A sUtra khAlisgane lAgu paDatuM hAvAnI mAnyatA che. kahelAM pavitra sthaLeAethI prApta karela khAliganI vidhividhAna adhivAsa pratima'DapamAM karI madiranA uttara'ga uparathI ke zikharanA zukanAsamAMthI bAliga praveza karAvI dezamAM vajra khAMdhI uparathI nIce utAravu. A vidhi bAliksane mATe che, paraMtu ghaTita likaga, rAjalikagane A sUtra lAgu paDatuM nahi hoya ke tene zAstrIya pATha haju jevA Avela nathI. rAjilaga mATu' ane vajanadAra haiAya che, tene saMkaDAzamAM upara caDAvavAnuM ane utAravAnuM bahu muzkela thAya. AthI rAja liganI adhivAsana, snapanavidhi amuka ga gRhamAM dvAramAMthI lAvI vidhividhAna garbhagRhamAM karavAthI kAI dApa lAge nahi evI mAnyatA che. cAra hAtha sudhInA zivamadirane zivAlaya kaheluM ane cAra hAthathI uparanA pramANanA ziSAlacane mAsAda kahevA. ra Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsAdatilaka pranthapUrti che badha karI ja prAsAdo ligamityuktaM jagatI pIThameva ca / prajA zAstranu () ( )mAM che 1 0 prAsAdAritracatuHpaJcaguNeti 'jagatI vidhA / jyeSThAdiSu kamAdyojyA trikyabhramasaMyutA // 2 // padghati lagana tAli puruSa , dedhyai (dhyaiH ) sapAdA sArddhA ca dviguNA maNDapakramAt // 3 // prAsAdekakarAntardva vyaMze dvAtriMzadantake / uccA yugAMzA dvAtriMze bhUtAMzo'cA tadarddhake // 4 // sRSTyA karNeSu dikpAlaiH prAsAdadvAramaNDapaiH / sopAnastoraNairyuktA catAca pranAlakaiH // 5 // vAsukI | 2 prAsAdane zivaliDagasvarUpa mAnI jaLAdhArI rUpa jagatI jANavI. prAsAdanA aDage pAga jevuM jagatanuM rUpa karavuM. prAsAdathI traNa gaNI, cAragaNI, pAMcagaNa vistAramAM gatI karavI, te anukrame chA, madhyama ane kaniSThA jANavI. kaniSamAnane eka, madhyamAnane be, ane jyaSTamAnanI jagatIne traNa bhramaNa karavI. | tripurUSa = brahmA, viSNu ane ddhanA prasAdane; jinAyatane cosaTha yoginI ke paMcAyatanA prAsAdone cha ke sAta gaNI jagatI vistAramAM karavI. laMbAImAM savAI, deDhI ke bamaNu jagatI maMDapane karavI. jagatInI UMcAI eka hAthathI bAra hAtha sudhInA prAsAdane tenA vistAramAMthI aradhA mApanI rAkhavI. tethI bAvIza hAtha sudhInA prasAdane gaje gajanA tRtIyAMza = ATha AMgulanI vRddhi pratihaste karavI. vIzathI batrIza hAthanA prAsAdane pratyeka gaje cha cha AMgulanI vRddhi karavI. tetrIsathI pacAsa hAthanA prAsAdane gajanA paMcamAza (4) AMgulanI vRddhi prati haste jagatI udayamAnamAM karavI. jagatanA khUNAe sRSTimArge diphapAnAM varUpe karavAM. jagatIne udayamAM caDavAne dvAra ane AgaLa nIce vAmana nAmane mukhamaMDapa kara. jagatI para caDavAne pagathiyAMnI paMkti karavI. jagatImathALe cAre tarapha DhALa karI pranAla mUkavI. 15 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OLOIOLOH na ESENA PILNIE upara SHERABASAHEARNE CARE Jatil FRIEND . ETHEASTA mA HIJ "LASAN KESARICTORRHEARREIANNATI ma ( SAR . - [IC JHIMIRE jagAtIya - -..-jamatI udayabhA28.--.----- mA... jagatI dvAra - yuro EHARSENAMARWMMISRO ANAL ROW TA SIL - - mumeraKINNAR jagatI.JAGATI nibhAzaMkara hama pramAkara obhAi.somapurA. svapati.damang jagatI udayamAnamAM tharavibhAgamAM dvAra upara kakSAsana ane pITha Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuNDikAsane vijJeyA tatpade gaNDavistaram / dvitIce takSama zarya krioma (taH ) fthanAra che 6 n bhadranirgamatulyaM tu jagatIgaNDanirgamaM / dvitIyaM tatsama kArya pratihArAstadagrataH // 7 // karAya 101 / pagathiyAMnI be bAju hAthaNI-hAthInI sUTanI AkRtinI-rothA bhAge pahelI gaMDasthaLa= hAthaNI karavI. bIjI paNa tenA jevaDI be bAju karavI. bhadranA nIkALa jeTale hAthaNIne nIkALA rAkho. bIjIne paNa teTale ja rAkhave. pagathiyAMnI be bAju hAthaNInI AgaLa UbhAM moTAM pratihAranAM svarUpa karavAM. 6-7 ( TO IT To ) Eii 15 karo T F S = dIkarI kira kara kara ke IT phika zarAphI che ne [] 2 TS prakhara pattA nayAvana 31mane them . . paa dhAra mAdhara ' e nAare prayA kasmese nakIraNAcalI. caturmukha, pharatI devakulikAo, cAra mahAdhara, cAra meghanAdamaMDapa, cAra maMDapa ane cAra balANuka e sarvanI vizALa jagA Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ balANakajagatyo'ne prastavAmana nAmataH / jagatyopari mattavAraNaH sanmukho vAmadakSiNe // 8 // rAjasenazcaturbhAga vedikA saptabhAgochit (taa)| dvipadaM cAsanapaTTe kakSAsana karonnatam // 9 // zIzALA che jagatInI upara AgaLa nIkaLatuM ane jagatanA udayamAM samAya teTalI UMcAIna maMDapane te para "vAmana ' nAmane balANuka kahyo che. jagatInI be bAjue ane sanmukha maravAraNa = kakSAsana karavA. temAM nIcene rAjasenaka cAra bhAga, te upara vedikA sAta bhAga ane be bhAganuM AsanapaTTa (kula 13 bhAga) mattavAraNa karavuM. AsanapaTTa para eka hAtha paMcuM lIlAsana= kakSAsana ( DhaLatuM) karavuM. 8-9 - ~ = vajana Ro. = == WITTER IN T maravAraNa-13 bhAga udaya ja prati kalAtI RkSaNa che Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // devatAdRSTipadasthApana || 82 // 1 // ucchrayaM dvAtriMzadbhAgaM dvAramArga vizeSataH / astaiH aSTabhAgaM ca zivasthAnaM ca nizcalam // 1 // irazva dazame bhAge dvAdaze jalazAyinaM / mAtarasya dvayAdhikyairyakSaH SoDazAnvite // 2 // aSTAdazaiva kartavyaM umArudrazriyA hariH / viMzame brahmayugmaM ca tatra durgA agastyAdayaH // 3 // evaM vidheyaM prakartavya nAradAdi munIzvarAH / ekaviMze bhavalakSmIH caturviMze sarasvatI // 4 // pazcaviMze jinasthAnaM SaDviMze ca ( cA ) ndrameva ca / brahmA viSNustathArudraH sUryazca saptaviMzatiH // 5 // bhairavazcaNDikAyaiva ekonatriMzadaMzake / tatpadaM ca paraM zUnyaM bhUtapretAdirAkSasAH // 6 // kSIrArNava garbhagRhanA dvAranI UMcAInA batrauza bhAga karavA. temAM nIcethI ATha bhAga zivaliga sthApananA jANuvA. dazame hazava, khArame bhAge roSAyanI diSTa rAkhavI; caudamA bhAge mAtRkA devI; seALame bhAge yakSa; aDhArame bhAge umA, rudra, lakSmI ane viSNu ane vIzame bhAge brahmA, sAvitrI ema yugmamUrtinI dRSTi rAkhavI. tyAM vIzamA bhAge durgA-agastyanArada Adi muninI dRSTi rAkhavI. ekavIzamA bhAge lakSmI, cAvIzamA bhAge sarasvatI, paccIzamA bhAge jina vItarAga, TvIzamA bhAge caMdranI ane sattAvIzamA bhAge brahmA, viSNu, rudra ane sUryanI diSTa rAkhavI. AgatrozamA bhAge bhairava-caDInI dRSTi rAkhavI. te uparanA traNu zUnya bhAgamAM bhUta, preta ane rAkSasanI dRSTi rAkhavI. 1-6 dvArocchrayo'STadhAbhakta UrdhvabhAgaM parityajet / saptamASTame saptabhAge dRSTisUtra ( ) suzobhanA (nam ) // 7 // vRkSArNava sAmAnya rIte ucca devAnuM dRSTisUtra kahe che ke dvAranI U~cAinA ATha bhAga karI uparane AThamA bhAga tyajI devA, ane sAtamA bhAganA pharI ATha bhAga karI tenA sAtamA bhAge devaSTi rAvI. 7 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TA dazAvatAra devo Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UrdhvadRSTivinAzAya adho ca bhogahAni ca / sukhadA sarvakAleSu samadRSTirnasaMzayaH // 8 // kSArtha ja, 111 kahelA daSTisthAnathI je daSTi UMcI rAkhe te vinAza thAya ane je dRSTi nIcI rAkhe te samRddhine nAza thAya. mATe kahelA sthAna sarakhuM daSTisUtra rAkhavAthI sarvakALamAM sukha ja rahe. temAM saMzaya na jANa. 8 pratimA pIThamAna dvAramaSTavibhaktaM ca tridhA bhakaM (ca) saptabhiH / pIThaM ca bhAgamekaM tu zeSaM ca pratimA mune // 9 // saptabhArga bhavedvAraM SaDbhAge tridhA kRtam / dvibhAgaM pratimAmAnaM zeSa pIThasamucchrayam // 10 // dvAraM SaDbhAgika kSeyaM tridhA paJca prakalpayet / pIThaM tu bhAgamekena dvibhAge pratimA bhavet // 11 // kSIrArNava garbhagRhanA dvAre dayanA ATha bhAga karI upara eka bhAga tajI bAkInA sAta bhAgamAM traNa bhAga karI temAM eka bhAganuM pITha-siMhAsana ane be bhAganuM pratimAmAna jANavuM.jayeimAna 9 bIjumAna-dArodayanA sAta bhAga karI upara eka bhAga tyajI bAkInA cha bhAgamAM traNa bhAga karI be bhAganI pratimA ane eka bhAganuM pITha-sihAsana UMcuM karavuM te madhyamamAna jANavuM -madhyama mAna 10 1 devatA-daSTi saMbaMdhamAM pRthak pRthak mAM bhinna bhinna vibhAga kahevAthI ekasUtratA maLatI nathI. dIpArNava ane kSIrArNava batrIza bhAga dRSTipadanA kahe che. aparAjitasUtra 64 cosaTha bhAga kahe che. Thakura phe? vAstusAramAM daza bhAga kahe che. digaMbarAcArya vasunaMdI nava bhAga kahe che. daSTAMtarU5 jina tIthala karanI daSTisUtra netAM uttaraMgathI nava gulathI bAvIza AMgula sudhImAM jina daSTi Ave e rIte tera AMgulane taphAvata rahe che. ema ekavAkyatA maLatI nathI. ethI bleka 7nuM pramANa sarvamAnya che. pratimAmAna pramANa O UbhI pratimA che mAna 2 beThI pratimA A A 11 21 31 41 43 45 47 49 51 57 63 73 83 93 6 12 18 24 27 30 33 36 39 4ra para 62 72 82 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 30 40 50 mAne 2 prAsAda gaja hasta Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parikara yukta devamUrtio ke E kLL BE '' brahmA mahiSAsuramardinI viSNu ||i[I||||||||||| -paheThaMdha. rImAra pITha-siMhAsana udayanA vibhAga Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIju dvArodayanA cha bhAga karI upara eka bhAga tyajIne bAkInA pAMca bhAganA traNa bhAga karatAM eka bhAganuM pITha-siMhAsana ane be bhAganI pratimA ucI jANavI. e kanijhamAna, kanikamAna-11 bhAga A rIte traNa mAna pratimA ane pIThanAM jANavAM. 1 pITha 2 pratimA (1 pITha 2 bhAga pratimA traNa bhAga jezvamAna traNa bhAga madhyamamAna 7 bhAga. 1 taja, 6 bhAga 1 taja dhAradayanA 8 bhAga { tArodayane 7 bhAga ' 1 1 pITha 2 bhAga pratimA : kaniSTamAna { 3 bhAga 5 bhAga 1 taja dvAdayanA 6 bhAga che rUti phevatASTithAna // atha zikharAdhikAraH // zikharAzca vividhAkArA'nekANDakabhUSitAH / chAyordhvaprahArAH syAt UrdhvaM mRGgANi kArayet // 1 // zrRGge zrRGage tvadhacchAdyamUrdhva zrRGagatAdho'gamam / svasyAhagasya pramANaM tu sapAde bhUgamucchraye // 2 // karavA ghare kAma+rArA mUlakarNarathAdau ca ekadvitrikramo nyaset // 3 // nirandhAre mUlamittau sAndhAre bhramamittiSu / rekhA garbhasamA zastA vistIrNA dhanadA smRtA // 4 // repUrA rimAne che ghara | SaDbAhye doSadaM proktaM paJcamadhye na zobhanam // 5 // sIrArNava zikhare aneka AkAranAM thAya che. tenA para aneka aMDako caDhAvI suzobhita banAvAya che, maMDovara para chA upara prahArane thara karI tenA para zRMga caDAvavA. eka zRMganI upara bIju zaMga caDAvatAM ardhabhAga che. pratyeka zuMganI nIce karI prahArane thara caDAvI pratyeka zRMganI nIcenA bhAgamAM chAjalI ane ugama deDhiyAthI vibhUSita karavA. aMga-khAMcAnA viratAranA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Do - * * - - - - - - urugoparva-uruga vibhAga -- = = + :-- --- - - - - . - - - traNa prakAre zikharodaya mAna ane tenA sUtrakRta : -- 4 nA sar c. hiec.di Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- pramANathI savAI zuganI UMcAI ( ska'dhaoAMdhazu) rAkhavI. te parazuLanA ska"dha vistArathI ardhI UMcAinI AmalasArI zu'ga para caDAvavI. te sarva kAmanAnu` phaLa denAra jANavuM, mULa kahyuMrekhA pratiratha para eka be traNu ema kahelA krama pramANe zUMgo caDAvavAM. paratu nirdhAra prAsAdanI mUla bhIMta para garbhagRhanI aMdaranI rakatI kaMIka vadhu ane sAMdhAra prAsAdanA bhramanI bhIMtanI bahAra zikharanA vArasA meLavavA. garbha gRhathI barAbara agara tethI vadhu vistAravALI rekhA-pAyo rAkhavAthI lakSmInI prApti thAya che. 1-4 zikharanA nIcenA rekhA-pAyayA vistAranA daza bhAga karI zikharanA upara skaMdha-khAMdhaNuM 7 bhAga paheALuM rAkhavu. cha bhAgathI vadhu rAkhavAthI dveSa kahyo che ane pAMca bhAgathI ochuM zAbhanuM nathI. ( AthI sADApAMca bhAga paheALu skadhAMdhaNuM rAkhavuM ). 5 aa aa rekhAmUlasya vistArAt padmakozaM samAlikhet / caturguNena sUtreNa sapAdazikharodayaH 6 // rekhA vistAramAnena sapAdena taducchrayam / tribhAgasahitAzcaiva sArddhaM kRtvA vicakSaNaiH // 7 // uruGagANi bhadre syurvekAdigrahasaMkhyayA / ayodaza samUrdhva'dho luptaH saptoruzRGagakaiH // 8 // ghaNTA bAhyapramANaM ca skandhe skandhe tu kArayet / rekhAmUle tu digbhakte koNaH kAryo dvibhAgakaH // 9 // saMdekhAtA K-mALa--- HER The [ja-nairavAmAna - vAlajara-nirdhAra roga che . thaze je aMga mA da 2~3 12 kara ane khAma vAlajara-sAdhAra ( bAlapaMjara ) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tryaMzabhadra ratha sAda skandhoce va navAMzake / koNairyugAzairbhadraM ca dvayaMza trayo ratho bhavet // . // pIpArNava savAyA zikharane mULa rekhAnA pAMcA vistArathI cAra gaNuM vRtasUtra pheravavAthI avikasita kamaLanA AkAranI zikharekhA = namaNuM thAya. zikharodayanI traNa prakAre buddhimAnee racanA kahela che. zikharanA nIce pAMca = mULa rekhAthI savAyu 2 deTuM ane 3 trIju 1 UMcAInA zikhara thAya che. zikharanA bhadre ekathI nava sudhI ujIMga kramAnusAra caDe che. temAM nIcenA pAyAthI kaMdha sudhInI UMcAIne tera bhAga karavA. temAM nIcenuM uga skaMdha sudhI sAta bhAga lupta-dabAtuM rahe ane upara cha bhAga rahe. (kula tera bhAga) pAyAthI skaMdha ane skadhathI skadha sudhInA bhAga samajavA. AmalasArA tethI bahAra jANa, mULa zikharanAM upage-mULa zikharanA pAyA vistAranA daza bhAga karavA. temAM rekhA = karNa be be bhAganA ane deDha deDha bhAganA pratiratha ane AkhuM bhadra traNa bhAganuM rAkhavuM (kula daza bhAga thAya). upara skadha-bAMdhaNe vistAramAM nava bhAga karavA. temAM babbe bhAganI be rekhA, deDha deDha bhAganA be paDhA ane be bhAganuM AkhuM bhadra e rIte nava bhAga bAMdhaNe = skadhe samajavA. 6-10 chAyoce skandhaparyantamekaviMzatibhAjitam / aGkadigdrasUryAza-trayodazAzamutsRjet // 11 // zukanANasya saMsthAnaM chAdyodhai patradhAmatam / / maNDaporce zukaghaNTA samA nyUnA na cAdhikA // 12 // prAsAdanA chajA parathI zikharanA skaMdha bAMdhaNa sudhInI UMcAInA ekavIsa bhAga karavA. temAM nava, daza, agiyAra, bAra ane tera bhAga sudhImAM zukanAsanuM sthAna rAkhavuM. e rIte zukanAsanuM paMcavidha pramANa kahyuM che. maMDapanA uparanI ghaMTA amalasAro zukanArAnI barAbara rAkhavo agara zakanAsathI uce na rAkha. (zakanArAthI thaDe nIce hoya te deza nathI). 11-12 kavalimAna prAsAdasya puro bhAge kaulipada padArdhatrik / tasyorce zukanAsaM ca eka-tri-saptamudgamam // 13 // tasyopari siMhaH sthApyo maNDapakalazasamaH / tistamaH zukranA vize vAvamAM 14 kelI lakSaNa kahe che-prAsAdanA AgaLa kaulI garbhagRhanA pada jeTalI, tethI ardha ke trIjA bhAganI nirgama karavI. te kaulI upara zikharanA zukanAsanA ekathI sAta sudhI uttarottara deDhiyA ukrama caDhAvavA. te para siMha sthApana kare. te siMha ane maMDapa paranA kaLaza-prAyaH sama heya te sAruM (kaLaza nIce hoya te deSa na jANu.) zukanAsanI AgaLa be staMbhane pAdamaMDa5 kahe che. 13-14 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ In YW BABY ELEVATION E AU PANCHASARA PASVANATI PAZAN ! I divA che che - 1 ' SiS ne kema karavAmAM ' ' V che, C '' _Raa tes 1 * & PAARJEVI OS ARDHSTEET prasAda chAghorve, zikharanI jaMdhA, zRMga ane bhadranA gavAkSa, bAjumAM saMvaraNA, gavAkSa Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kokilA lakSaNa koNavistAravistIrNa ( rNA ) kokilA zubhalakSaNaM ( NA ) | ubhayoH pArzvayoreva ekaikA ca prazasyate // 15 // koNArthe ca yamaSTavA ( daMSTrA ) mitticaiva zubhapradA / sarvalakSaNasaMyuktA kokilAH suphalapradA // 16 // kAkilA-prAsAdaputranAM lakSaNa kahe che-prasAdanI koLI upara meu tarapha zubha lakSaNavALI kokilAnAM lakSaNa kahu chuM. kALanA beu tarapha bhIMta upara ekaka krAkilA karavI. te prazasta nANavuM. bhIMtanI jADAI jeTalu` ane kaN-rekhAnA vistAra jeTaluM kokilA vistAranu pramANu rAkhavuM. rekhAthI nAnI ardha pramANunI kokilA karavAthI yama vA' nAmanA vaidha utpanna thAya che. e rIte sarva lakSaNuvALI evI kokilA kALI upara khela tarapha karavAthI te zubha phaLa denAra jANavuM. ( aDisA arthAta AsAputra ) 15-16. * rI zikharakA do anikA ko samAna AmAsArA kA golapuna rakhanA AmalasArApramANa . kA AmanA sAmanA skandhaH SaDbhAgako jJeyaH sapta zAmalasArakaH // abhavA pratirathAvubhau madhye vRttAmalakam // 17 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saptabhAgamadhye (ca) catuSpaSTi vibhAjite / dvAtriMzodayaM kArya prIvA bhAgaM SaSThaM bhavet // 18 // aNDakaM bhAskare vidyAt aSTacandrAvilokit / SaDbhAgavAmalasAri ca niSkAntaM ca ataH zruNu // 19 // bhaNDake dvAdaza bhAgaM ca saptamizcandrakodhita( ka )m / SaDmirAmalamAri ca caturdazokalazAsanam // 20 // zive cezvaraM rUpaM (tu) dhyAnamUrti vicakSaNaH / zikharakarNe prasthApya jine kUryAjjinezvaram // 21 // kSIrArNava - - - amalasAro kaLaza sahita have AmalasArAnuM pramANa ane vibhAga kahe che. zikharanA sakaMdhabAMdhaNe cha bhAga hoya te AmalasAro sAta bhAga pahoLA karavo athavA skadha-bAMdhaNenA upAMgonA be pratithipaDharAnA tiryamApa barAbara AmalasArA vistAra kare. (A bane pramANa maLI rahe che). AmalasArA vistAranA AgaLa saMta bhAgamAM cosaTha bhAga AmalasArAnA pahoLAInA karavA ane batrIza bhAga ucAInA karavA. temAM gaLuM cha bhAga, aMDaka 12 bhAga, ATha bhAga caMdrazna Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane cha bhAganI jhAMjharI-rAmalasArI karavI. e rIte batrIza bhAga AmalasArAnA udayanA jANavA. have nikALA pahoLAInA bhAga sAMbhaLo. moTo aMDaka bAra bhAga, caMdrasu sAta bhAga ane cha bhAga rAmalasArI-jhAMjharInA ane te para kalazAsana cauda bhAga (garbhathI sAta bhAga) rAkhavA. e rIte saTha bhAga pahoLAInA ane batrIza bhAga UMcAInA AmalasAranA jANavA. zikharanA skaMdha upara khUNe ziva IzvaranI yAnamUrti ke tApasa besAravA. je jinane prAsAda hoya te jinezvaranI mUrti skaMdhanA khUNe besAravI. 17-21 vagAdhAra-taMvaidha pramANa prAsAde pRSThadeze tu dakSiNe cha pratirathe / adhAratu vartanca phrezAne maitrI thanA 22 / reloghe SaSThame bhAge sUtrAzapAdavarjitam / dhvajAdhArastu kartavyo dakSiNe ca pratirathe // 23 // 2 stambhe vedhastu kartavyo mitti SaSThAMzakam / kSIrArNava zikharanA dhvajAdaMDanuM sthAna prAsAdanA pAchalA bhAgamAM jamaNu taraphanA pratirathe vajAdhAra (staMbhavadha) kare. je pUrva mukhane prAsAda hoya te maitya koNa tarapha ane je pazcima mukhane prAsAda hoya to IzAna kaNa tarapha dhvajA daMDa mATe dhvajAdhAra rAkha. 22 - 2 jAdhArane artha vijAdaMDane dhAraNa karanAra. kalAba (lAmasA). A viSayamAM zilpivagamAM threDo vAdavivAda che. eka pakSa kahe che ke jAdhAra eTale dhvajAne dhAraNa karanAra dhvajApuruSa ahIM kara joI e. ane tevAM vajApuruSa keTalAMka jUnAM maMdiramAM che paNa kharA. keTalAMka janAM maMdiramAM vajAdhAra-lAmasA kalAbApara dhvajAdaMDa Ubho kare chevAmAM Ave che. vAM vijApuranI Atti nathI. vaLI te davAdhAra mULarekhAnA 24 bhAga karI tenA trIjA bhAge bAMdhaNA adhathI nIce A vA dhAra rAkhavAnuM kahyuM che. zAstrokta vidhAna A che. chatAM koI duSTAtAne prAdhAnyatva ApI skaMdha bAMdhaNAnA barAbara dhvajapuruSa ho I e ane te paNa kaMdhamAM AmalasArAmAM vijAdaMDane sthApana kare che. A rIta azAstrIya che. kSIrANuM vamAM skaMdhamAM-bAMdhaNAmAM daMDasthApana karavAmAM ghaNe doSa kahyo che. te AmalasArAmAM vijA daMDa sthApana te na ja karAya. vaLI skaMdhathI 324 aMza dhAranuM sthAna kharekhara zAstrIya rIte hoya te AmalasArAthI daMDa bahAra ja rahe temAM zaMkA nathI. beupakSa dhvajAdhAranA svarUpa ane sthAna mATe judA che. paraMtu jAdhAranI agatyatAne te be pakSa svIkAre che. jUnA dawte e pramANuM na gaNI zakAya. zAstrAdhAra je hoya te sAro ane svIkAravuM ja joIe. jyAM zAstrAdhAra na hoya tyAM jUnAM prAcIna daSTAntane mAnavAM rahyAM. tevA samaye vAdavivAda na joIe. zAstranAM arthadhaTana judI rIte karI pitAnA matanuM samarthana karavuM e durAgraha na hai (rAkha) jeIe. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhvajAdhAranuM sthAna mAna ja zikharanI mULa rekhAnA pAyacAthI kadha bAMdhA sudhInI UMcAInA cha bhAga karIne tenA uparanA chaThThA bhAgamAM cothA bhAga hIna karIne bAMdhaNAthI nIce dhvajAdhAra karavA eTale rekhAnI UMcAInA 28 bhAga karI skadha-bAMdhaNAthI traNa bhAga nIce vAdhAra zikharanA pAchaLa jamaNI tarapha paDharAmAM karavA. A dhvajAdhArane staMbhavedha paNa kahe che. te bhIMtanA chaThThA bhAga jeTalA pharave. 23 kalazamAna prAsAdasyASTamazina kalazANDake ( ka ) vistare / *) SoDazAdhiko jyeSTho namAne kanIyasaH // 24 // grIvApITha bhavetbhAga tribhAgenANDakaM tathA / karNapatrI dvibhAgaM ca tribhAgaM bIjapUrakam // 25 // ekAMzo'gre mUle dvau vahnivedAMzakarNikA / grIvA dvau pIThamarddha dvau SaDbhAgavistarA // 26 // vAstumaJjarI Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - . 10 x 15 kaLazamAna phalazamAna 44 9 bhAga kaLazamAna S ** T WIN zikharanuM kaLazamAna{ prAsAda karNarekhA vistAra hoya tenA AThamA bhAgane kaLazavistAra rAkhavo te madhyamAna. tene soLamo bhAga vadhAravAthI kleimAna ane soLa bhAga ghaTADavAthI kaniSThamAna thAya. kaLaza vistArathI dADha uMco karavo.) tenA uMcAInA mAnamAM navabhAga karavA. temAM eka bhAga pITha gaLAne; te para eDaka paDo traNa bhAga, kaNikA ne chajI eka eka bhAganI eTale be bhAga ane te para doDale-birU traNa bhAga karavo. e prakAre kula nava bhAga udayanA jANavA. have kaLazanA vistAra bhAga kahe che. deDalA bijezane agra uparano eka bhAga, nIce mULamAM be bhAga, kaNI traNa bhAga, chaju cAra bhAga, eDaka paDa cha bhAga vistAra nIce gaLuM be bhAga ane tenI nIcenI paDadhI cAra bhAga e rIte kaLazavistAra cha bhAga jANo 24, 25, 26. 3 kaLazanAM bIjA paNa mAna kahe che rekhAyAH paJcamazina kalazaM kArayed budhaH / / dhaNTAvistArapAdena tatpAdena .yutaM punaH // itthaM kalazavistAraM ucchyastasya sArddhataH / vi . zikharamAM upayogI kaLazanA anyamAna kahyA che. zikharanA ke uruga ke aMganA pAyA viratAranA pAMcamA aMze kaLazana vistAra buddhimAna puruSoe karavo. ' bIjuM pramANa AmalasArAnA vistAranA cothA bhAgamAM pharI tenA caturthAza bhAganI vRddhi karatAM je vistAra Ave teTale kaLazane vistAra rAkhe, arthAta AmalasArA vistArathI savAyA karIne tene caturthAza phaLavistAra kara. vistArathI de ucA kara. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ heDa sAra sunavaNa suvarNa nA prAsAdapuruSa atha prAsAdapuruSa - athAtaH sampravakSyAmi puruSasya pravezanam / nyased devAlayeSvevaM jIvasthAnaphalaM bhavet // 27 // skandho tataH sthApya tAmrapaGkasaMsthitAm / zayanaM cAdhi (pi) nirdiSTe padmaM vai dakSiNe kare // 28 // tripatAkA kare vAme kArye hRdi saMsthitam / dhRtapAtrasyopari paryaGake suvarNapuruSaH // 29 // pramANaM tasya vakSyAmi arddhAMgule caikahastakam / arddhAngulA bhaveddRddhiryAvatpaJcAzahastakam // 30 // kSIrArNava dhvajadaNDa pRthumAna have hu' suvarNa nA prAsAdapuruSa je devAlayanA vasthAnarUpa che tene AmalasArAmAM padharAvavAnA vidhi je phaLarUpa che te kahu chuM. gAMdhaNA upara AmalasArAmAM trAMbAnA ke cAMdIne DhAliyA (rezamanI dorI pATI) gAdalI, AzIku, rezamanAM karI te para suvarNa nA prAsAdapuruSane suvarAvavA. tenA jamaNA hAthamAM kamaLa dhAraNa karAvavuM DAkhA hAthamAM traNu zikhAvALA patAkA dhAraNa karAvavI te te hAtha chAtIe rAkhavo tevI AkRtinI suvaNu pratimA suvarAvavI. AmalasArAmAM gAyanuM ghI bharela trAMbAne kaLazapAtra mUkI te para DholiyA mUkI tenA para suvaNaeNnI prAsAdapuruSanI mUrti suvarAvI saMpuTarUpe rAkhavI ( te para DhAMkavuM ). prAsAdapuruSanuM pramANa kahuM chuM. pratyeka gaje ardhA ardhA AMgaLanI tema ekathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdanuM pramANu prAsAdapuruSanu navu. 27-30 ekahasteSu prAsAde daNDapAdona maDagulam / ardhAGagulaM bhavedvRddhiH pazcaviMzatihastake // 31 // atopAdabuddhiH prayatnena zatArdhamAna ke | parvanirviSame vhAryAH samagranthI: mulAnaDhAH // 2 // Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daNDa dIrghamAna prAsAdakoNamaryAdA saptahastA na madhyataH / garbhamAnena kartavyaM hastaH syAtpazcaviMzatiH // 33 // rekhAmAnaM ca kartavyaM yAvatpaJcAMzahastakam / aSTamAMza yadA hInAdhikyaM kanya jyeSTamAnataH // 34 // kSIrArNava vajadaMDanI jaDAInuM mAna kahe che. eka hAthanA prAsAdane paNa AMgula jADo vajadaMDa rAkho. bethI pacIsa hAtha sudhInA prAsAdane pratihaste ardhA ardhA AMgulanI vRddhi jADAImAM karavI. chavvIsathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane pratyeka hAthe pA pA AMgulanI vRddhi daMDanI jADAImAM karatA javI. eka (vivama) parva = gALA ane bekI (sama) graMthI = kAMkIne dhvajadaMDa sukha denAra jANavA 31-32 have dhvajadaMDanI laMbAInuM mAna kahe che. ekathI sAta hAtha sudhInA prasAdane bahAra rekhA vistAre hoya teTale dhvajadaMDa lA rAkho. AthI pacIsa hAtha sudhInA prAsAdane garbhagRhanA mAna jeTalo dhvajadaMDa lAMbe rAkha. chavvIsathI pacAsa hAtha sudhInA prAsAdane zikharanI rekhA mAne-pAyA jeTale vistAra-dhvajadaMDa lAMbo rAkhavo. je mAna AvyuM hoya te madhyamAna jANavuM. tene AThame aMza adhika karavAthI jeImAna ane AThama aMza ghaTADavAthI kaniSTamAna ( dhvajadaMDavuM) jANavuM. 37-34 daNDakASTha ziMzapaH vaMzakhadiramadhukoruNacandanaM / suvRtaH sAradAruzca granthikoTaravarjitaH // 35 // dhvajadaMDanuM kAcha sIsama, vAMsa, khera, mahuDA ke caMdananuM pasaMda karavuM. kAi gAMDavALuM na hevuM joIe. 35 4 ghaNTodayapramANena stambhikodayaH kArayet / dhvajAvatI stambhikA ca cASTazravA (va) vRtAstathA // tadUdhai kalazaM kuryAt vaMzabandhapratihastake // 36 // dIparNava dhvajAdaMDanI sAthe UbhI khaMbhikA dhvajAdhArathI AmalasArA sudhInA pramANanI achAMza ke geLa karavI tenA para magare karavo. vajAdaMDa ane khaMbhikAne majabUta trAMbAnA pATanA baMdhe gaje gaje jaDavA. 36 4 vajadaMDa sAthe staMbhikA AmalasArA jeTalI UMcI rAkhI devanadaMDanI sAthe bAMdhavI. A pramANa aparAjita Adi prAcIna graMthomAM spaSTa Apela che. vartamAnamAM oNlikAnI prathA nathI, tethI keTalAka zilpIo taMbhikane nirarthaka mAne che. paraMtu zAstromAM tene pATha che. maMDanaratradhAre ke nAthue stabhikA vize kahyuM nathI. saMkSipta saMkalananA hetuthI teNe kahyuM na hoya, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rekhAMcA 23 vA bhAga AC BY gAM mA vAdhAra, dhvajadaMDa, stalikA ane maTI daMDa levAra hu eMDa vAra kA hai 28990 pALI mAna Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daNDamarkaTimAna tadUdhai ca SaDaMzena markaTI cArddhavistarA / tataH tribhAgamutsedhaM ca kiDikaNI ghaNTamaNDitA // 30 // arddhacandrAkRtizcaiva pArzve kAryoM gagArakA (kaH) / tasyoce kalazaH kAryaH paJcamAMzena dIrghatA // 38 // patAkApramANa dhvajAdaNDamAnena patAkA cASTAMzavistRtA / tribhirvA paJcabhiH zikhaiH maNibandhaM ca zobhitam // 39 // dhvajAdaMDanI upara daMDanI laMbAIne chaThThA bhAge pATalI lAMbI karavI. tenAthI ardha pahelI ane pahoLAInA trIjA bhAge jADI rAkhavI. pATalIne kAMkaNuo ane ghaMTikAothI zobhatI karavI. pATalImAM nIce ardhacaMdrane be bAju gagAranI AkRti karavI, pATalI uparanA bhAgamAM tenI laMbAInA pAMcamA bhAga pramANane kaLaza uce kara. 37-39 nicinha (pannaM ) zikharaM dRSTavA dhvajAhInaM na kArayet / asurA bAsamicchanti dhvajahIne surAlaye // 40 // dIpAva taiyAra thayeluM zikhara dhvaja vagaranuM rAkhavuM nahi arthAt devapratiSThA karI levI, kAraNa ke davArahita zikhara jaIne (cha mAsa sudhI) bhUta, rAkSasane asure prAsAdamAM vAsa karavAnI icchA kare che tethI vajA vagaranuM zikhara na rAkhavuM arthAt devapratiSThA karIne dhvajA caDAvI havI. 40 // iti zikharAdhikAraH // // atha maNDapAdhikAraH // athAtaH sampravakSyAmi maNDapAnAM tu lakSaNa / prAsAdasya pramANena maNDapaM kArayed budhaH // 1 // prathamaM samaM sapAdasArddha ca pAdonadvayam (meva ca / ) dviguNaM cA'pi kartavyaM sapAdadvayameva ca // 2 // sArddha-dUyaM / kartavyaM bhata ardha na kArayet / iti saptathA pramANa-sUtra vAstuvidbhirudAhRtam // 3 // Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 have huM prAsAdanA maMDapanuM lakSaNa kahuM chuM. prAsAdanA pramANuthI buddhimAna zilpIe maMDapa karavo. pahele sama eTale prAsAda jevaDe, bIje savAyo, trIje doDhe, ethe paNa be gaNe, pAMcame bamaNuM, chaThTho savA be gaNe ane sAtamuM pramANa prAsAdathI aDhI gaNe maMDapa vistAramAM kare. tethI vadhu na karavo. e rIte vAstuzAstranA tAtAoe sAta pramANasUtra maMDapanAM kahelAM che 1-3 samaM sapAdapaJcAzatparyantaM dazahastakam / dazapazcahaste sArddha caturhaste dvayapAdUna (donam ) // 4 // trihaste dviguNaM tadviziSTA catuSkikA / catuSkaM cA'pi cASTAMzaM zukastambhAnusArat (taH) // 5 // -kSIrAva pacAsa hAthathI daza hAthanA prAsAdane maMDapa prAsAda jevaDe karo athavA savA maMDapa kare. dazathI pAMca hAtha sudhInA prAsAdane doDhe maMDapa karo. cAra hAthanAne paNa be gaNe, traNa hAthanAne be gaNe ane ethI ochA mApanA devAlayane vicitra evI cokI karavI. cekI cerasa ke aSTAMga zikharanA zukastambhane anusaratI pAdamaMDapa jevI karavI, 4-5 pUDhabrija (9) tathA nRtyanamena bannapatraghaM prAsAde rAje pratolye vApidvArAma eva ca // 6 // aparAjita maMDapanA traNa sAmAnya prakAra-gUDhamaMDapa, strikamaMDapa ane nRtyamaMDapa. e traNe prakAranA maMDapa devaprAsAda AgaLa ke rAjaprAsAda AgaLa, pratalyA AgaLa ke jalAzanA dvAra AgaLa emAMnA maMDapa karavA. 6 nikamaNDapAH ekatrivedaSaTsaptanavacatuSkikAnvitaH / agre bhadraM dvipArzve dve cAprapA(da )yostathA // 7 // annivaluDitha (vaca tA) vArSadaDa ira | muktakoNo catumkayo cediti dvAdazamaNDapAH // 8 // nAmAbhidhAna subhadrastu kirITaM ca dundubhiH prAnta eva ca / moDhArtha zAnta nahI( )2% punaH 0 5 in ramyakazca sunAbhazca siMhasUryAtmakastathA / tri( ni ) trive rahyAti dvArA amadAvAda che 10 || Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 :@te ---- wale + prANinAdimaMDaya ma prAMnA 65 (thamsama mIma 12 so maNDatha rDAsama ul patia... 1 ra dhana aa 36yade 33 000 sona ra Ba lhb< he re ela Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAra prakAranA strikamaMDapanI racanA kahe che. eka padanI cokI subhadra' (2) traNa padane kirITa' (3) traNa pada AgaLa eka cekI "dubhi' (4) cha ekI "prAMta' (5) cha cakI pada AgaLa eka pada vadhAravAthI "manehara" (6) nava padanI zAnta' (7) nava pada AgaLa eka padanI cokIne "naMda' (8) nava cokIne bAjunA be pada vadhAravAthI "sudarzana" (9) 11 padanA sudarzana AgaLa eka pada vadhAravAthI "raNyaka' (10) raNyakane AgaLa traNa ceka karavAthI "sunAbha' (11) sunAbhane pAchalI paMktimAM be bAju ekeka pada vadhAravAthI "siMha" (12) pAMca padanI traNa paMkitanI AgaLa traNa padanI cokIo karavAthI sUryAtmaka nAme bArame smika maMDapa thAya. e rIte sTika prakAranA bAra maMDapanI racanA ekathI aDhAra padanI kahI, gUDha maMDape AgaLa bahAra AvA trika maMDapa karavA. 7-10 puSpakAdi 27 maMDapAH puSpako'tha catuHSaSTi Ayo dvAdazastambhakAH / puSpakAd dvau dvai hInAH syuH maNDapAH saptaviMzatiH // 11 // aparAjita cosaTha staMbhanA puSpakAdi 27 maMDapamAM pahelA bAra stabena subhadra nAmanA maMDapathI babbe staMbhanI vRddhi karavAthI 64 staMbhane puSpaka maMDapa ramo thAya. arthAta puSpaka maMDapanA 64 staMbhomAMthI banne stabe kamathI ochA karavAthI ra7 maMDapa thAya. 11 (A 27 maMDapanAM nAma staMbha saMkhyA sAthe A sAthe AlekhamAM ApelAM che.) mervAdimaNDapA: sUryottarazataM stambhA bhUmikA paJcadhocchritAH / merumaNDapa uktAzca dvibhaumordhva ca mANDataH // 11 // dvau dvau stambhau hakhayogAnmaNDapAH syuranukramAt / catuHSaSTistambhatrailokya maNDapAH paJcaviMzatiH // 13 // -dIpAva bethI pAMca bhUmi-majalAnA eka bAra saMbhe sudhInA mervAdi pacIza maMDapa jANavA. eka bAra staMbhanA pAMca bhUminA meru maMDapathI banne staMbhe ame krame ochA karavAthI pacIsa maMDapa anukrame esaTha staMbha sudhInuM thAya. A maMDape devaprAsAda AgaLa ke balANamAM thAya. upara saMvaraNa ane mattavANiyukta maMDapanI racanA thAya. 12-13 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 ka sAkamaka * A upases rAma ke puSpakAdi ra7 maMDapamAMnA 1-14 maMDapanA Alekhane Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAmaka ( koma jIvana vAla: ghaTasame eNma. puSyakAdi maNyo. ja .in - ma khatama puSpakAdi raNa maMDapomAMnA 15-23 maMDapanA Alekhane Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zva sujanana pataMga purvamana 62 staMbha 5 rus. 29 prama tama 5 yu. upa saMma puSpAdi 27 maDAmAMnA 2427 maDAnA AlekhanA Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrabhUmiyukta me di 25 maMDapono racanAkrama ka. maMDaponA nAma staMbha saMkhyA bhUmi prathama dvitIya tRtIya bhUmi bhUmi bhUmi stala stala stala caturtha paJcama bhUmi bhUmi stala stala prathama 36 28 BE trailokyavijaya 2 lakSmIvilAsa 3 padmasambhava 4 vimAna 5 tejavardhana dvitIya bhUmi 36 36 - 36 28 10 54 ra 6 pratApa 7 sUryAGga 8 bhUrbhuvA puNyAtmA 1. zAntideha 11 suravallabha 12 zatazrRMga ___36 36 28 28 14 bhUmi 36 24 20 13 pUrNAkhya kIrtipatAka 15 mahApadma 16 padmarAga 17 indranIla 18 zRGgavA | >> y * p p 36 24 36 28 20 19 ratnakUTa 20 hemakUTa 21 gandhamAdana 22 himavAn 23 kailAsa 24 maMdAra 25 meru pazcama 108 36 36 36 36 36 28 28 28 28 28 20 20 20 20 20 12 / 12 12 12 1. 12 14 16 11. 112 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aSTagUDhamaNDapAH--- tos caturasro vardhamAnaH khastiko bhadrasaMyutaH / garuDaH sapratirathaH suranandaH prabhadrakaiH // 14 // karNADhayaiH sarvatobhadraH kailAso bhadrakodakaiH / pratirathAnindranIlaH tribhiH syAratnasambhavaH // 15 // ityaSTau ca samAkhyAtA vardhamAnAdimaNDapAH / sapIThamaNDovarAdiH prAsAdAkRtimekhalA // 16 // dIpAva ATha prakAranA gUDhamaMDapanAM svapA kahe che. 1 cArasa vamAna, 2 bhadraMyukta svastika, 3 pratirathayukta garuDa, 4 bhadrapratibhadrayukta suranandana, p rekhAnI pAse naMdIvALA sItebhadra, 6 bhadranI pAse nadI haiAya tevA kailAsa, 7 pratiraya pAse nadI hoya indranIla, 8 traNa nadIyukta ne ratnasaMbhava e rIte va mAnAdi AThe gUDhama`DonAM svarUpo jANavAM. A gUDhama`Dapane prAsAdanA jevI pITha maDovara Adi mekhalA karavI, 14-15 (A gUDhamaDAne prAsAdanA jevI dIvAlane maDovaranA thara thAya. te eka agara traNa dvAra thAya. ) 14-16 meghanAdAdi Sar3ha mahAmaNDapAH-- ataH paraM pravakSyAmi mahapAnAM yathAkramam / nAmasvarUpamAnaM ca prayuktaM vRkSarAjayoH // 17 // zivanAdo harinAdo brahmanAdastathaiva ca / ravinAdaH siMhanAdaH SaSTamo meghanAdakaH // 18 // zivanAdAdi SamaNDapA dvisAtraya bhUmikAH / sarvadeveSu kartavyAH svanAmnA ca vizeSataH // 19 // madhyastambhASTake gaDI toraNAni pradakSiNe / rathayuktAzca prAsAdA vediyuktAzva maNDapAH // 20 // vRkSArNava Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sura kolI yuTamaMDayA 108 gUDhamaMDapa Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratramAra , rAja) 1 gurAya ke ha nieta anh gUDha maMDapa have huM cha mahAmaMDapanAM nAmo kamathI kahuM chuM. tenA nAma ane svarUpa vRkSAmAM vigatathI kahyA che. 1 zivanAda, 2 harinAda, 3 brahmanAda, 4 ravinAda, 5 siMhanAda, 6 meghanAda ema cha mahAmaMDapanAM nAma jANavAM. A maMDapa aDhI ke traNa bhUmi udayanA vizeSa karIne karavA. sarva devane A maMDapa thaI zake. temAM je devanA kahyA hoya te vizeSa karIne karavA. maMDapanA madhyanA ATha staMbhane ThekI (gaDadI) caDAvIne pharatAM toraNe karavAM. rathabhadrAdiyukta khullA maMDapane mattavAraNa karavA. 17-20 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja . vinA hatanA nA radhibhAva A gUDha maMDapa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saranAtha smd Hindi t bhUda bhayo . talastu viSamastulyairyaH kSaNaiH stambhaiH sapraistathA / mityantare yadA stambhaH paTTAdau naiva dUSaNam // 21 // kSaNamadhyeSu sarveSu paTTamekaM na dApayet / / yugmaM ca dApayettatra vedhadoSo vivarjayet // 22 // maMDapanI racanA viSama padavibhAganA taLapaTa ane sama staMbhethI karavI. ekathI bIjA maMDapane joDatAM je te vacce bhIMtanuM aMtara hoya te, bhUmi UMcInIcI hoya agara staMbha ke pATa AdhApAchA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 ke UMcAnIcA hoya te arthAta samasUtramAM na hoya te vacce bhIMtanuM aMtara hoya te deSa lAgatA nathI. kSaNa arthAta khaMDa = padanA vacce eka pATa Ava joIe nahIM paraMtu sama = bekI staMbha sama = bekI pATa rAkhIne dezane tyAga kare, 21-22 & JANET Sanam - - ' ' ' - - nA rasa - ------- - 0 - - - - -3ya ke mArA - - maka ** -- -nama va pAra - marolIya ma mALa. ------- --- - .... ---nsapIyara mA rA 9:ve - - czcaRIN33 nAya AdhAra mamamama raja amara| moja majA prama ko-sthati. = = = guii sAMdhAra-niradhAra prAsAdanA maMDovara sAthenA khaMbhAdine samanvaya Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ stambhapRthumAnam - 113 prAsAdasya dazazistambhaH zasyate zubhakarmasu / hArI tu (hyu) byo. dUvo ca ( stra ) vizeSataH // 23 // trayodazAMzaH prakartavyaM zakazi tathocyate / tanmAna vasudhA 2 samAmAM vistare pRthu ( pRthana) | 24 kSIrANaiva prAsAda rekhAye hoya tenA 1 dazamA, 2 agiyAramA, 3 khAramA, 4 teramA, ke 5 caudamA, bhAge ema pAMca prakAre staMbhanI jADAInu mAne jANavuM. 2624 mattavAraNam narapITasya cordhvaM tu kUTachAdyasya mastake | kRttvA dazasA zAna bhAgakaM rAjasenakam // 25 // vedikA ca dvibhAgA tu bhAgArdhAsanapaTTakam / stambhazcaiva caturthAMzaM bhAgA bharaNaM bhavet // zaraM ca bhAgamekena paTTava sArddhabhAgakaH // 26 // kSIrANaiva nara pIThanA mathALethI chattanA mathALA sudhInA maDapanI UMcAInA sADAdaza bhAga karavA. temAM eka bhAganu" rAjasenaka, e bhAganI vaidikA, aradhA bhAgane AsanapaTTe, te upara cAra bhAganA sta Mbha, aradhA bhAganuM bharaNuM. eka bhAganuM zarU ane doDha bhAganI pATanI jADAI maLAne kula sADA daza bhAga kakSAsanayukta mattavArajIvALA maMDapanA uddadhanA navA. 25-26 vitAna roya; ~~ maNDapAnAM samastAnAM madhye kuryAdvitAnakam / AcovattiH sam sarve vitA[na] tu kSam | 2 | vitAnAni vicitrANi kSiptAnyutkSiptakAni ca / samatalAni jJeyAni uditAni tridhA kramAt // 28 // sarva prakAranA maDapAnA upara madhyamAM ( tenA AcchAdana DhAMkaNurUpa) vitAna = dhummaTa karavA. tenI prathama utpatti sapATa DhAMkaNathI ( sarakhA chAtiyA DhAMkavAnI prathAthI zarU thaI ) thaI te sarva devatAnanAM lakSaNa che. vitAna ciAvacitra prakAranA thAya temAM mukhya traNa bheda 6 kSisakSipta, 2 samatala ( chatiyAnuM DhAMkaNu), 3 ukti. te kAlakAcalAthI UMceUMce caDatA thAthI DhaMkAte dhummaTa = vitAna e rIte vitAna = koTaka = ghummaTanA mukhya traNa prakAra jANavA. 27-28 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ In4 Ai A I - MODULO ON che.. . . . . . !-:!: : : : !.'':::: : " :. . Con, R()); DD) ( ',. (D).id che,che. AzA aM., hakaka - - -- -- - -- - , vitAnanA thara, karNa, darikA, rUpakaMkA, gavAtuM ane kolanA tharathI ArachAdita vitAnamaSamAM laTakatI paghazilA Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa , , * : : * , ** '* vitAnanA thanuM taladarzana Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .18 svastha TA kA samatala vitAna (chItIyAthI DhAMkaNa) balANakam-- brahmeza-viSNu-candrArka-jinAgre syAd balANakaH / prAsAdAne gRhe durge rAjadvAre jalAzraye // 29 // vAmanazca vimAnazca haHzAla( zva) puSkaraH / tathA cottunAmA ca pazcaite ca balANakAH // 30 // vAmano devatApre ca vimAnotture (lo) rAjavezmani / harmyazAlaM gRhe vA'pi prAsAde nagarAnane // 31 // puSkaraM vArimabhyasthamapratazcaiva bhUSitam / saptanavabhUmyuttugamata UvaM na kArayet // 32 // iti paMcavidhabalANakam Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- rajA, ST - - NIL I] ': | che be they kSiptAnukSipta vitAna brahmA, maheza, viSNu, caMdra, sUrya ane jInanA prAsAde AgaLa balANuka karavA. bhavana AgaLa DelI te balANuka; durganA daravAjA para, rAjaprAsAda AgaLa ane jalAmayamAM ke AgaLa ema balANuka karavA. 1 vAmana, ravimAna, 3 harmazAla, 4 puSkara, pa uDaga ema pAMca prakAranAM nAme jANavAM. devaprAsAdanA AgaLane ke jagatI barAbara ke upara 1 vAmana nAme balANuka jANu, rAjaprAsAda AgaLa 2 vimAna ke 5 hajuga nAmane balANA, ghara AgaLa ke nagaranA mukha AgaLa daravAjA para 3 hammazAla nAme balANuka ane jalAzrayanI madhyamAM ke tenA mukha AgaLa zete. e 4 puSkara nAmane balANaka jANo. uga balANa sAta ke nava mALa bhUmi sudhI UMcAInA kIrtistaMbha jevo karI, tenAthI vadhu UMce na kare. ghara karatAM DelI UMcI na karavI. ra9-32 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ net r inte vitAnA vistAra 66 bhAga, udaya 33 bhAga vinagana dhimlAI mAga - shashno: ): 11:11 EKEEKEIKEIERREITLIXIREIRBXIXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXI KAWIKIKKA KIRICILIKIMITETISKT UIKDONKIE CEDIKISTREEDS IaK KAKIaKAK KAK TAKTE ! sti I , *EKTs, EKr Ediid.net . g -- ......... . 23 m a--------- 2.13 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvaraNa taLa ane darzana OM taan -L 18 nAvAbdImevarnamAnakAlanIseyI .. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129. atha saMvaraNA laMvALA kavAmi vra vAghabda (grA). caturghaNTAbhiyuddhayA ca yAvadde( de)kottaraM zatam // 33 // paJcaviMzatirityuktA vibhaktirbhAgasabAlyayA / vibhaktiraSTabhAgAdyA yAvad vedottara zatam // chAdyogamAstarakUTastadUrce ghaNTikA bhavet // 34 // have huM saMvaraNa vize kahuM chuM. zarUmAM pAMca ghaMTAthI cAra-cAra ghaMTAnI vRddhi karatAM ekase eka ghaMTA sudhInI; tenA bhAga saMkhyAthI pacIsa saMvaraNa kahI che. vibhakti bhAga saMkhyAmAM pahelI ATha bhAganI saMvaraNathI ekase cAra bhAga sudhInI ema pacIsa saMvaraNA cAracAra bhAganI vRddhithI karatA javuM. pratyeka thara nIce chAjalI. te para madhye doDhiyA ane khUNe kUTa, tenA para ghaMTA e vidhithI saMvaraNanA thara samajavA. upara bhadranA urugganI jema urughaMTA ane sarvopari madhye mUla ghaMTA para kaLaza sthApana kara. 33-34 zartita-protsA- stambhagarbhe bhittigarbha tanmadhye ca vicakSaNa / toraNasyobhayastambhau brahmagarbha tu saMsthitau // 35 // pIThakumbhIstambhabharaNaziragaDadIpunaH zar / vTTa 3 vora zuTa (phUTa) chAyo aitija 26 . stambhadvayena cottuGgaM yugmastambhairmAlAdharaH / caturasra-catuHstambhairvicitraH parikIrtitaH // 35 // stambhasyobhaye pakSe vedikA citrarUpakam / mi tammanuM pAtAmartha()muracate 28 dIpArNava he buddhimAna zilpI, teraNanA be stabbe prAsAdanA padanA garbhe ke bhIMtanA garbhe ke te be vacce sthApana karavA, paraMtu samukhanI UbhA brahmagarbhanI beu bAju teraNanA bela staMbhe UbhA karavA. kAmada pITha para kuMbhI, stanma, bharaNuM, sarU, tepara gaDadI = ThekI para pharI bharaNuM sarU caDAvI te para pATa ADe mUko. tenA para kUTachA, te para staMbhagarbha tilaka karavuM ane mayamAM IlikA teraNa ane devasvarUpe karavAM. (1) be staMbhanA pratolyAne 1 uga, (2) joDakA staMbhevALA pratalyAne ra mAlAdhAra, (3) cAra staranI cekInA pratalyAne 3 vicitra, (4) cAra staMbhanI cokIne be bAju kakSAsana karavAthI 4 citrarUpa ane (5) cha khaMyukta pratalyAne 5 makaravaja kahe che. . Ama pAMca pratalyAnAM svarUpe jANavAM. 25-20 // iti maNDapAdhikAraH // Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ y'- 13; 1 Site - *' .* sTa: ja. : ital 1- 11 II I ! is [ : pratA Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 pratAlyAsa pratAlyA ------vispora 33 = zivAya lolyA makara pratolyA pAkikAma vijaya mea Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmazilA jagatI miTTa pITha prAsAdAyadvAra bhitti saMbha bhAsanastha karvastha pratimAna 1 gajayI ... gaja sudhIrnu mAnapramANa prAsAda kurmazilA gaja prA.ti. kUrmapilA jagatI mAna miTTa kSIrA. bIpA dIpA mAna pIDa mAna prAsAdo prA.ti, daya mita pRthu mAna dvArodaya mAna stambha pRthumAna pratimAmAna bhAsanastha avastha 4 .. . dabhA. ..4 ... 2 ..5 ... 0.12 gama 1.12 2 gajA 2.12 . ..18 2.8 3.5 ..14 // ..18 41.A. .. 1 ..2 5 12 bhI. 1.8 5 ga 2.19 1.15 14 . 0.8 1.12 5.16 123 7 .. 2.5 3.9 // // 1.23 16 zrI. 18 o. 4 gaja 3.14 // 3.4 0.18 1.12 0.11 // 2. 4 8 .8 ..21 1.18 0.22 8.16 2. o. 1.16 2.12 3.8 3.8 4.4 5.0 3. 1.8 // 1.18 2.15 3.1 1.1 // 2.24 bhrama 3.16 nama 2.12 bhrama 3.8 bhrama 4.4 bhrama 11.40 ..16 // 0.19 // 0.21 // .. 2.14 3.1. 12.8 4.6 18.5 4.22 21.13 5.8 24.21 13.14 4.4 1.4 // // 15 gaja 6.16 2.4 3.10 3.25 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja vorAri . dikzuddhikRte vAstau digmUDha vAstuvedhakRt / jINe tu sthApite vAstu vedhadoSo na vidyate // 1 // pUrvottare ca digmUDhaM mUDhaM pazcimadakSiNe / / tatra mUDhamamUDhaM vA tattu tIrtha samaM hi tam // 2 // siddhAyatane tIrtheSu nadInA sanameSu ca / mayambhUbANaliGgeSu tatra doSo na vidyate // 3 // jinendrANAM samavaraNe digdoSo na vidyate // sUtrasaMtAna pratyeka vAstunI dikazuddhi karavI. dimUDha vAstu deSita jANavo, paraMtu jINuM vAstunA jIrNoddhAramAM diggaDhane gaNita Adike koI doSa lAgato nathI. pUrva ane uttara vacce agara te pazcima ane dakSiNa varace (eTale IzAnathI naiRtyanA sUtre) je digUDha haiya te te mUDhane amUDha jANa. te tIrthasamAna doSarahita jANavuM. siddha munionA AzramamAM tIrthasthAnamAM ke nadInA saMgamasthAna para, svayaMbhU ke bANuliMganA sthAna para ane jaina samaraNamAM diggaDhane deva lAgatuM nathI. 1-3 pASANAntaM malAntaM vA vAlukAntaM khaned bhUmi(m) / kezAnArAkASTalohAH zalyabha( smAni) zoSayet // 4 // bAya-kAkSa--jannatu prota mAyAri bAI ] = gaLe jinsa re I aparAjita pAye pASaNa sudhI, jala sudhI ke vAluretInA aMta sudhI, pAkI bhUmi Ave tyAM sudhI khodI zilAropaNa vidhi karavI. jamInamAM vALa, kelasA, lAkaDuM, huM, hADakAM ke rAkha Adi zalya kADhI bhUmi-zuddhi karavI. A za kADhI nAkhavAM. Aya, nakSatra, gaNa ane caMdra e cAra gaNitanAM aMge meLavavAM. jIrNa maMdira ke gharamAM AyAdi aga meLavavAnI jarUra nathI. tyAM deSa lAgata nathI. 4-5 varjayedaItaH pRSThamanaM tu vizavasUryayoH / minig( vo) vArad tu na vaLe 6 .. aparAjita jina tIrthakaranA maMdiranI pUche, sUrya ane zivanA samukha, brahmA ane viSNunI bAjumAM dhara na karavuM, paraMtu caMDInA maMdiranI cAre tarapha cAre bAju kayAMya ghara na karavuM. 6 prasiddharAgamAi(f) bArAttara(to)sr[ !* tyattavA dviguNAM bhUmi veghadoSo na nAyate // 7 // sUtrasantAna Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TRAN Birbir pa HARAYAN maheza, viSNu ane brahmAnI mUrtionuM udgama vaidoSa Ave tyAM ne prasiddha rAjamAga hoya, koTa killo ke kampAunDa jevuM a'tara hAya, agara te be vacce khamaNI bhUminuM aMtara hoya tA vedhadoSa lAgate nathI. nAbhivedha: agrataH pRSThatazcaiva vAmadakSiNato'pi vA / prAsAdaM kArayedanyaM nAbhivedhaM vivarjayed // 8 // brahmA viSNurekanAbhauyo doSo na vidyate / zivasUryA na devasya dRSTine mahadbhayam // 9 // 60 sUtrasantAna Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 eka devanA prAsAda AgaLa, pAchaLa ke bAjumAM jo anya devanA prAsAdanu nirmANa karavAnuM heya tyAre AgaLa, pAchaLa ke bAjumAM gabha vedha thavA na devA. jo garbha vaidha thAya te nAbhivedha jANuvA. te avazya tyAgavA. brahmA ane viSNunAM madirA eka nAbhi para karavAM temAM dhruSa nathI, paraMtu ziva ane sUryanA sAme koI paNa madiranI sthApanA karavI nahi, kAraNa ke ethI vidhA mahAlya Upaje che -- vibhakti tacchandAya (nde tu ) zikharordhva hi kArayet / UrdhvAmidhAnakaM khyAtaM talacchandaM tathAbhidham // 10 // hI mAne kRte doSAH kathyate ( kathayate ) tAn samAsataH / AyurhAni dvArahIne kaulihIne dhanakSayaH // 11 // apadasthApitaiH stambhairmahArogaM vinirdizet / stambhavyAsodaye hIne kAntA tatra vinazyati // 12 // aparAjita prAsAdanA talacchaMdanI vibhakti anusAra chA para zikhara karavu, uparanu zikhara je nAmathI oLakhAtuM hoya te ja taLacchada rAkhavuM. temAM pheraphAra kadI na karavA. zAstramAM kahelA mAnathI AchuM karavAthI je doSo kahelA che te huM kahu chuM dvArahinatAthI AyuSya dhare. kALI dvInathI ke pranALahInathI dhanano nAza thAya. sta bhanA padathI vimukha je staMbha sthApana kare te mahAroga utpanna thAya. jADAI ke UMcAIthI ochuM karavAthI strIne nAza thAya. 10-12 prasAdapIThahIne tu nazyanti gajavAjinaH / rathoparathahIne tu prajApIDA vinirdizet // 13 // jaGghAhIne bhaved bandhornAzaH kartukArAdikaH / zikhara hIna mAne tu nazyanti putrapautrakAH // 14 // aparAjita prAsAda pITha vagaranA karavAthI hAthI, dheADA va. vAhanonI samRddhinA( vAhanAdine ) nAza thAya. prAsAdanA ratha uparathanAM upAMgo mAnathI ochA karavAthI prajAne pIDA karAve, ma`DAvaranI jadhA ochI karavAthI bhAI, kartA ane karAvanAranA nAza thAya. zikhara pramANathI nAnuM karavAthI putrapautrAdine nAza thAya. 13-14 atidIrghe kulacchedo hrasve vyAdhisamudbhavaH / sthUle sthApane pIDA kartA tatra vinazyati // 15 // skandhahIno (naH) kabandhazva samasandhiH ziroguruH / aprasArite pAde paJcaite dhananAzakAH // 16 // digmUDho naSTacchandazva hyAyate hIne ziroguruH / jJeyA doSAstu catvAraH prAsAdAH karmadAruNAH // 17 // aparAjita Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1: cha kat tells 127 s : - PO lily p. - *** *** ** ane -. . . . :-, . , . ro ka yogezvaraviSNu lamInArAyaNa gezvarAziva Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zikhara pramANathI lAMbuM thAya te kuLano nAza thAya. TUMkuM thAya to vyAdhi roga thAya. nIcethI jADuM pramANathI bhAre thAya te karAvanArane pIDA ne nAza thAya 1 zikharanA bAMdhaNe sAMkaDuM ke 2 capaTa baMdha vagaranuM ke 3 sAMdha para sAMdha hoya ke 4 mAthAbhAre nIce sAMkaDuM ne upara paheluM heyake 5 pAyA vagaranuM ke pAtaLA pAyA vALuM bAMdhakAma e pAMce doSe lakSmIne nAza kare che. bIjA cAramahade 1 dimUDha haya, 2 naSTa chaMda hoya, 3 vyayathI Aya e heya, 4 mAthA bhAre upara pahelthane nIce sAMkaDuM hoya te cAra mahA deSa prAsAdikamAM mahAbhayaMkara jANavA. 15-17 ekadvitrikamAtrAbhirgarbhagehaM yamA( dA )yatam / yamaculI tadA nAma kartRbhartRvinazyakam // 18 // jagatyAM lozyecchAlA zAlAyAM maNDapaM tathA / maNDape naiva prAsAdo prastazced doSakArakam // 19 // sUtrasantAna jagatIthI zALA, cekI, cekIthI maMDapa ane maMDapathI garbhagRha ema uttarottara UMcAM UMcAM bhUmitaLa rAkhavAM. nIce rAkhavAthI deSa lAge che. 18-19 dIdhamAnAdhikaM hRvaM vakre cApi surAlaye / chandabhede jAtibhede hInamAne mahadbhayam // 20 // maNDalaM jAlakaM caiva kIlakaM sukhiraM tathA / chidra sandhizca kArAzca mahAdoSA iti smRtAH // 21 // bhaparAjita prAsAdamAnathI lAMbu ke TUMkuM karavAthI vakra ke chaMdabheda, jAtibheda ke hInamAna karavAthI mahAdoSakAraka bhaya Upaje. maMdiramAM bhamarA maMDaLa kare, karoLiyA jALa kare ke bAMdhe, jIvaDA khetarI khAya, bAkAM pADe, bhamarA darachidra pADe, cUnAmAM taDo pADe, pipaDA paDe, bhI temAM cIDA paDe, to A badhA bhinna doSa kahevAya te mahAdoSakAraka jANavA. arthAta kartAe jIrNoddhAra karAvo. 20-21 jirNoddhAravAstu anyAyadravyaniSpanA paravAstudalodbhavA / hInAdhikAGgI pratimA svaparonnatinAzinI // 22 // vivekavilAsa anyAyathI pedA karelA dravyathI maMdira ke pratimA karAve ke koI kAma sAru lAvela vAstudravya pASANu ke kAka bIjA maMdiramAM vApare ke pratimA hIna ke adhika aMgavALI thAya te pitAnA ane pArakAnA hitane nAza thAya. 22 AcAlyaM cAlayedvAstu vipravAstuzivAlayam / ne cat sarvadyA saM hi rAttei rASTraviSTa [+]23 - Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 yadyathA sthApitaM vAstu tattathaiva hi kArayet / avyaGgaM cAlitaM vAstu dAruNaM kurute bhayam // 24 // khaNDitaM sphuTitaM bhAnaM calitaM cAlitaM tathA / patitaM pAtitaM jIrNamAmilIDhaM samuddharet // 25 // aparAjita je maMdira calita na thaI zake tevuM, na paDe tevuM hoya te, vidvAna brAhmaNanuM dhara ke zivAlaya e sarva paDe tevuM na hoya chatAM pADe te deza ane rASTrano nAza thAya che. ' je vAstu sthApisthira hoya tene niSkAraNa pADe che te vAstu vAM, cALeluM, pADavA jevuM na hoya chatAM jo pADe te mahAbhayaMkara bhaya upajAve. khaMDita thayeluM, phATeluM, bhAMgeluM, calita thayeluM ke cALeluM paDeluM ke apavitra thayeluM, charNa ane agnithI baneluM hoya tevA vAstune ja jIrNoddhAra karI zakAya. 23-25 atha cet cAlayettatu jIrNa vyaGgaM ca dUSitam / AcArya zilpibhiH prAjJaH zAstradRSTayA samuddharet // 26 // svarNajaM rUpyajaM vApi kuryAnnAgavRSAdikam / tasya zRGgena dantena patitaM pAtayetsudhIH // 27 // aparAjita je jIrNa prAsAda vAstu paDI jAya tevuM vAMku ne calita karavA jevuM dUSita hoya te buddhimAna puruSee AcArya ane kuzaLa zipIne bolAvI tene zAstra daSTithI jIrNoddhAra karAvavo. suvarNa ke cAMdInA hAthInA daMtUzaLe ke naMdInA ziMgaDethI pahelAM paDe tevuM hoya tene pADavAno prAraMbha karo. 26-27 (zubha muhUrtamAM vAstudevanuM pUjana ane zilpIne saMtuSTa karavA.) tadrUpe(paM) tatpramANaM ca pUrvasUtraM na cAlayet / hIne tu jAyate hAniradhike svajanakSayaH // 28 // vAstudravyAdhikaM kuryAt mRtkASThe zailajaM hi vA / / zailaje dhAtujaM caiva dhAtuje ratnajaM tathA // 29 // jIrNoddhAra karatAM jUnuM je mApanuM lAMbuM paheluM ke ucuM hoya te ja mApanuM karavuM. tenuM pUrvasUtra cALavavuM nahIM. je pahelAnA janAthI ochuM kare te hAni-nukasAna thAya ane meTuM kare to potAnA kuTuMba parivArane nAza thAya. prAsAdAdi vAstukAryane jIrNoddhAra karatAM je vyanuM heya tenAthI adhika dravyanuM karavuM arthAta mATInuM hoya te ITa kASThanuM karavuM. IMTanuM heya te pASANanuM karavuM ane pASANanuM hoya to dhAturatnanuM karavuM. 28-29 dizilo [4] padalopaM ca garbhalopaM tathaiva ca / ubhayau narake yAnti (taH) svAmisarvadhanakSayaH // 30 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kA .TOMAN ATOPEN HTRONMITER IIOITUT J 17+II4I02101-II-III-II-KII*I*I1011***l*1** kala -thak et" L - COM E AA - .- JAIAN satata pratIkSya-syA-1 tharabhaGgo yadA yasya kopitAstratra devatAH / zilpino ca (nazca) kSayaM yAnti tad bhaved svAmimRtyudam // 31 // viSamapadastulAstambhaM pAdabhittinaSTakam // kramapadacalite yacca na zubhaM kartRkArakam // 32 // nirdoSavAstu Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 vimUDha, pada, garbhapathI svAmI ane zilpI beune narakavAsa thAya che ane svAmInI lakamIne nAza thAya che. pASANu ke IMTanA tharamAM bhaMga thAya te prAsAdanA devatA pitA thAya che, svAmI ane zilpAne nAza thAya che. corasAImAM viSama pada kATakhUNe na hoya tenA pada ke pATaDA ke ekIstaMbha hoya ke nIce bhIMte pAyA vagaranI hoya te tethI rtA karAvanAranuM azubha thAya che. 30-32 saMvana- eka-dvi-tri yogena vRddhIti vAstuzobhanam / purI tu pUrvato vRddhi aparA naiva vardhayet // 33 // jayapRSThA je bhavanapati samRddha thAya te bhavanavAstunI eka, be, traNa tarapha vRddhi karavI. saMmukha pUrvamAM vadhAravuM ke DAbI jamaNI tarapha vadhAravuM te sarvakAmanAne ApanAra jANavuM paraMtu ekale pAchale bhAga vadhAre nahIM. 33. nyUnAdhikyena paTTAnnA tulAvedha: uparyadhaH / ekakhaNDo nIcocyatthe paTTAnAM tAlavedhanA // 34 // vivekavilAsa pATa upara pIDhiyA nAnAmoTA hoya to te "tulAvedha " jANa. tema ja eka khaMDa ( rUpa)mAM pATaDA UMcAnIcA hoya to te "tAludha" jANa. 34 chApAro devadhvajakUpavRkSa na doSaM uttarAyatam / pUrvAparaM ca doSANAM chAyA tuSTi doSayet // 35 // gRhaprakaraNa prathamAnya yAmavajyaM dvitripraharasambhavA / chAyAvRkSadhvajAkUpa sadAduHkhapradAyinI ! 36 // sUtrasansAna dhara para devanA zikharanI, vajAnI ke vRkSanI chAyA ke gharanI chAyA kUvAmAM paDe te te doSakAraka che, paraMtu te uttaradakSiNamAM paDe te deSakatAM nathI. pUrva pazcimanI chAyA dekAraka jANavI. paraMtu te divasanA pahelA ke cethA praharane chAyA choDIne bIjA ke trIjA praharanI chAyA devadhvaja ke vRkSanI paDe te agara gharanI chAyA te samaye kUvAmAM paDe to haMmezAM dukhakAraka jANavI 35-36 uttamottamadhAtvAdi pASANeSTikAkASThakam / zreSThamadhyAdhamadravyaM lohaM caivAdhamAdhamam // 37 // prakIrNakavAstu Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 dhAtu uttamamAM uttama che. pASANa, ITa ane kAI e zreSTha, madhyama kanida vAstu dravya kahyAM che, paraMtu lekhaMDa te adhamamAM adhama dravya kahyuM che. lehakarma devamaMdiramAM varSe jANavuM. 37 karAnna mandira kRpA prArA thALa 2 | tadgRhANyazubhAnvA(nyA )ha zriyasatra na vidyate // 38 // nirdoSavAstu zAstravidhirahita maMdira, majA ke rAjAnuM bhavana karavAthI te bhavane azubha jANuvAM. temAM lakSamI kadI vAsa karatI nathI. 38 In :: zivatAMDava nRtya Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 dvAramadhye stu(tu)lAstambho nAgadantama bhittikA / dvAramadhye samA zreSThA na caite viSamA sthitA // 39 // maMdira ke dharanA dvAranI sAme pATa staMbha nAgadanta (ghaDA) ke bhIMta=dIvAla hoya te te naSTa che, paNa te dvAramAM ja eka staMbha ke nAgadatta hoya te deSa che paraMtu dvAramAM je te be paDatA hoya te te deSakAraka na jANavA. 39 ___ alpo bahulepa samasandhi ziroguru / avAi (i) taica vAtu vinayati 40 sUtrasantAna caNatarakAmamAM, sAMdhAomAM pramANathI che cUne heAya ke bahu cUno vAparyo hoya tema ja caNatarakAmamAM pASANu ke ITAnA thanA sAMdhAcaLe na haiAya (eTale sAMdha para sAMdha hoya) agara kAma mAthAbhAre upara pahoLuM ne nIce sAMkaDuM hoya agara pAyApITha vagaranuM hoya tevuM vastu nAzakAraka jANavuM. 40 devapradakSiNA-- ekA caNDayA raveH sapta tisrodadyAdvinAyake / caturasro vAstu (viSNu) devasya zivasyA pradakSiNA // 41 // aparAjita devI caMDIne maMdirane eka, sUryanA maMdirane sAta, gaNezane traNa, vine cAra ane zivaliMgane ardha pradakSiNA karavI kAraNa ke zivanI pranAla oLaMgAya nahIM. 41 alpadoSe guNAdhikyaM doSAyatanaM bhavedaham / doSAdhikyaM guNAlpatvaM gRhamaMte vivarjayet // 42 // sUtrasantAna je vAstu-prAsAda-gRha-jaLAzraya-je ceDA deSa ane ghaNu guNavALuM hoya te te vAstu deSarahita jANavuM. te deSita gaNAya nahi. jema zuddha avinamAM ceDAM jaLabiMduothI agni halavAta nathI, te rIte tevuM kArya nirdoSa jANavuM. paraMtu jemAM ghaNuM de hoya ane guNa ochA hiya tevuM vAstu aMte tyajI devuM. dara 5 rUti vedhakAdhei che I mtti purva che pUrvokasaptapuNyAha pratiSThA sarvasididA / ravau saumyAyane kuryAd devAnAM sthApanAdikam // 1 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praka @0dha caMdra 311 WE zina 34 magaLa rASTra sudha guru Inood 39 mA 33 jise grAmapaDIka rupa niSThA sidhAne karyo mALa jaMtu Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 pratiSThA cotarAsUle ArdrAya ca punarvaso / puSya datte maLe svAti jJaphiyA hu(hyu)timatram // 2 // tithiM riktAM kujaM dhiSNyaM kUraviddhaM vidhuM tathA / dagdhA tithiM ca gaNDAntaM carabhopagrahaM tyajet // 3 // sudine sumuhUrte ca lagne saumye yutekSite / abhiSekaH pratiSThA ca pravezAdikamiSyate // 4 // AgaLa kahelA sAta puNyAha divase pratiSThA karavAthI sarvasiddhi prApta thAya che. sUrya uttarA yaNamAM hoya tevA samaye prAsAda ane devatAdinI pratiSThA karavI te zubha che. zubha nakSatra, traNa uttarA, mULa, ArdrA, punarvasu, puSya, hasta, mRgazIrSa, svAti, rAhiNI, zravaNu ane anurAdhA, eTalAM nakSatrA pratiSThA kAryamAM zubha jANavAM. bajavA cAgya riktA tithi, magaLavAra, nakSatravedha, neTTamahA, dagdhAtithi, avayeAga, gaDAMta yoga, cara rAzi ane upagraha e sarva pratiSThAdi zubhakArya mAM tyAgavAM. zubha divasa, zubha muhUrtamAM zubhagraha, lagnamAM saumyagraha e badhuM eI ne rAjyAbhiSeka ke deva pratiSThA ane gRhapraveza karavAM te zubha jANavuM. 1-4 prAsAdA tathaizAnye uttare maNDapaM zubham / tripaJcasaptanandaikAdaza vizvakAntare // 5 // maNDapaH syAt karairaSTadazasUryakalAmitaiH / SoDazahastataH kuNDe dazAdadhika iSyate // 6 // stambhaiH SoDazasaMyuktaM toraNAdivirAjitam / maNDape vedikA madhye paJcASTanavakuNDakam // 7 // pratiSThA maNDapa-prAsAdanI AgaLa ke izAnakANumAM ke uttara dizAmAM prAsAdathI traNa, pAMca, sAta, nava, agiyAra ke tera hAthanA aMtare pratiSThAnA yajJamaMDapanu nirmANu karavuM, e maMDapa ATha, daza, khAra ke seALa hAthasudhInA pramANane samacerasa karavA kuMDAnI adhikatAnA kAraNe sALa hAthI paNa vadhu pramANunA maMDapa karavA. yajJamaMDapa vIza gaja = hAthane tulApradAnanA viSayamAM banAvavA. tArajIthI suzobhita seALa staMbhonA maMDapane cAre tarapha cAra dvAra rAkhavAM. madhyamAM vedikA ane kratA pAMca, ATha, ke navakuMDI banAvavA. 5-7 hastamAtraM bhavet kuNDe (NDaM ) mekhalA yonisaMyutam / bhAgamairvedamantraizca homaM kuryAd vidhAnataH // 8 // ayute istamAtraM hi lakSArdhe tu dvihastakam / trihastaM lakSahome syAt dazalakSe catuSkaram // 9 // trizalakSe pazcahastaM koTyardhe SaTkaraM matam / bhazItilakSe'drikara koTihome'STahastakam // 10 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yajJakuMDanuM pramANu kahe che-eka hAthanA yajJakuMDane traNa mekhalAMne ni karavI. Agama ane vedamatrothI vidhithI devatAone AmaMtrita karI yajJa-temane prAraMbha kare. dazahajAra Ahutine sAru eka hAthano, pacAsa hajAra Ahutine sAru be hAthane, eka lAkha Ahutine sAru traNa hAthane, dazalAkhane cAra hAthane, trIza lAkhane pAMca hAthane, pacAsa lAkhane cha hAthane, eMzI lAkhane sAta hAthane ane eka karoDa Ahutine sAru ATha hAthane yajJakuMDa banAvavAnuM prabhA che. 8-10 prahapUjAvidhAnena( ca) kuNDamekakara bhavet / mekhalAtrilayaM vedarAmayugmAjulaiH kramAt // 11 // ekadvitrikara kuryAd vedikoparimaNDalam / brahmAviSNuravINAM tu sarvatobhadramiSyate // 12 // bhadraM tu sarvadevAnAM navanAmistathA trayam / liDodbhavaM zivasyapi latAliGgodbhavaM tathA // 13 // bhadraM gauritilake ca devInAM pUjanaM (ne) hitam / ardhacandraM taDAgeSu cApAkAra tathaiva ca // 14 // grahapUjAdi vidhAnamAM eka hAthane kuMDa banAvo. tene cAra, traNa ane be AMgulanI ema traNa mekhalA anukramethI karavI. madhyanI vedI upara eka, be ke traNa hAthanAM maMDala bharavAM. brahmA, viSNu ane sUryane sarvatobhadra maMDaLa bharavuM. sarva devatAonI pratiSThAmAM bhadra nAmanuM maMDaLa bharavuM. tathA navanAbhivALuM ligabhava maMDaLa bharavuM. zivapratiSThAmAM liMgeddabhava tathA latAligobhava nAmanAM maMDaLo bharavAM. sarva devIonI pUjApratiSThAmAM bhadramaMDaLa tathA gaurItilaka nAmanAM maMDaLo bharavAM. taLAvanI pratiSThAmAM ardhacaMdra maMDaLa dhanuSAkAra bharavuM. 11-14. // sthapati-sUtradhArapUjana // ityanava(nta)rataH kuryAt sUtradhArasya pUjanam / vastrAlayakArabhUSite gomahiSyAzvavAhanaiH // 15 // anyeSAM zilpinAM pUjA kartavyA karmakAriNAm / khAdhikArAnusAreNa vastratAmbUlabhojanaiH // 16 // puNya-prasAda svAmI prArthayet sUtradhArataH / sUtradhAro vaded khAmin akSayaM bhavatAt tava / / 17 // lakSa(zya )lakSaNo'bhyAsAd gurumArgAnusArataH / prAsAdabhavanAdInAM sarvajJAnamavApyate // 18 // ekena zAstreNa guNAdhikena vinA dvitIyena padArthasiddhiH / tasmAt prA(pra)kArAntaro(rato) vilokya maNirguNADhyo'pi sahAyakAGkSI // 19 // prAsAdamaNDana Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yuma bhairava {C]T ziva 137 umA maheza para-nIca 13 muM urdhva tilaka ziva sh'dHn la bhUzivanRtya tAMDava IzAnaziva e rIte prAsAda saMpUrNa thayA pachI sUtradhAra sthapatinuM vidhipUrvaka pUjana karavu` devapratiSThA, yajJayAgAdi karIne pramukha sthapatine sanmAnapUrvaka gAyo, dAsa-dAsIo, dhara-dhADA, Adi vAhane ApI saMtuSTa karavA. suvaNaeN ratna Adi AbhUSA, bhUmi, dravya, uttama prakAranAM vastrA ApavAM. anya kAryakartA zilpIonu paN yeAgyatApUrvaka pUjana karIne temanI cogyatAnusAra Apavu ane vastra, bhojana, tAMbUla AdithI sanmAna karavuM, tapazcAt yajamAna gRhapatie prArthanA karavI ke, " hai sthapati, amArI puNya prAsAda pUrNa thayA. '' tenA uttaramAM sthapatie kahevu ke, " huM svAmin, ApanuM kArya anaMta kALa akSaya hai| 1'' devaprAsAda ke rAjaprAsAda ke bhavana nirmANu sAruM sarva prakAranA zilpajJAnanAM sarva lakSaNAnA abhyAsa gurumAga ne anusarIne prApta brahmA Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 thAya che. (guranA vidyAdAnathI jJAnaprApti thAya che. zilpazAstranA graMtha bane che. eka zAstranA abhyAsathI sarva guNono vikAsa thA nathI. anya graMthane abhyAsa vinA kAryasiddhi thatI nathI. ethI karIne prakArAntara anya matamatAntarane vicAra karI vivekabuddhithI kArya karavuM. je rIte. maNinA guNa jANavAne sAru kiMkiNunI sahAyatA levI paDe che, e rIte mahAna guNavAn purunA ghaNA graMthane abhyAsa-manana karIne kAryanI siddhi meLavAya che. 15-19 phati pratiSThA muhUrtari . | ti banyapUrti 1. iti sUtradhAra vIrapAla praNIta vAstuzAstranA (beDayA) prAsAditilakanI granthapUrti sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAIe karela gujarAtI anuvAda sahita pUrNa thaI || jIta prAti | ja che, huM Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapta mAtAe GEN I , l : -- - --- -- - nA vIrajI, brahmANI mAhezvarI kaumArI viSNavI vArAhI indrANI cAmuMDA gaNeza Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padmazrI sthapati prabhAzaMkara oghaDabhAi somapurA zilpavizArada kA saMpAdita praNita zilpa sthApatya kA alabhya sAhitya graMtho kA prakAzana 2. sIva :-- vizvakarmA praNita prAsAda zilpane mahAna graMtha 76+ 488 = 554 pRSThone moTI royala sAIjha jemAM 35* Alekha (DrAIge) hAphaTona bleka phoTA bloka 110 mULa saMskRta ka pATha teno gujarAtI anuvAda. temAM garca ane TIpaNuM sAthe bharapura saMpUrNa vivaraNa samaja sAthe daladAra graMthanA adhyAya 27. aneka devadevIonI zilpAkRtio ane chevAne ilIvezana sAthe ApelA che. sthapati prabhAzaMkarabhAInA dIva kALanA sakrIya anubhavanA nicoDa rU5 A adbhuta graMtha bhAratamAM prathama prakAzita thayela che. temanA anubhavanI prazaMzA vidvAne e karI che. 50 prazkenI viha pUrNa prastAvanA paThana karavAthI saMpAdakanI kuzaLatA, anubhava ane vitAne paricaya thAya che. rASTrapati De. rAjendraprasAde A graMthanI prasaMzA karI cAra hajAra rUA. pAritoSika sanmAna sAthe zrI semapurAjIne ApIne temanuM bahumAna karela che. nA, jAmasAheba, pU. 1. gavarnara zrI. ka. mA. munazIjI, purAtatvajJa zrI vAsudevazarathajI zrImad zrI zaMkarAcAryajI ane jainacAryajI vijayasUrizvarajIe graMthanI pramANikatA upayogItAnI prazaMsA karI che. alaga graMthanA utarArdhamAM jainaprAsAda pratibhA parikara cakSayakSaNa AdinA Alekhane sAthe Apela che. gaMthanI prati alpa rahI che. hAla tenuM mulya rUA. 30 pisTeja alaga. 2. phara : vizvakamAMpraNina nArada ane vizvakarmAnA saMvAdarUpa A graMtha mahAprAsAdanI racanAne abhUta atI mahAgraMtha che. sadhAra prANA, catumukha mahAprAsAdone vivaya savistara Apela che. be traNa bhUmi udayanA meghanAda maMDapanI racanA dvAdaza bhUmi udayanA prAsAdanI racanA aneka prakAranA maMDape pRthaka pRthaka prakAranA kasA che. graMthanA 22 adhyAye prApta thayela che temAM 800 saMskRta mULa kaleka tene gujarAtI ane hIndI anuvAda sAthe vivaraNuMtemAM artha samajaNa ane Alekhana citro nakazAo sAthe Apela che. aneka devadevIonA svarUpa batrIsa devaganAonA lakSaNa svarUpe sAthe tenA Alekhane ApelA che. nakazAo phoTAo vagere sAthe 58+ 324 = 42 pRSThone alabhya duSpApa avarNanIya graMtha che tenI bhUmikA purAtatva vidvAna che. moticaMdajIe lakhI, saMpAdaka mATe graMthanI prasaMzA karI che. mulya rU 25 paccIsa pioTeja alaga 3. kAvatra gaMgA : mULa saMskRta sAthe hIndI anuvAda karela che. 80 rekhA cItro hAphaTona bloke 20 che. paMdaramI zatAbdImAM mevADanA mahArANA kuMbhAnA sthapati maMDaLa sUtradhAranA kaniSTha baMdhu " nAthajI"e A graMthanI racanA vAstu maMjarInI karelI tenuM prAsAda stabaka-prAsAda maMjarI." anuvAda sAthe tenA artha vivaraNa TIpaNa samaja sAthe tenA rekhA citro sahita saMpAdana karela che. abhyAsanI daSTie uttama graMtha che aneka zilpaprathAnA pramANe ApelA che. mulya rUA. 7 sAta pisTeja. alaga Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, prasAra kara upara mujaba gujarAtI anuvAda, mulya rUA. sAta piosTeja ala che. 5 Prasad Manjari maLa sahIta tene aMgrejI anuvAda, prAsAdanI jAtio saMpAdakanA hastalIkhIta zilpagraMthanA vivecana AdinI vistRta noTa. A graMthanA aMgrejI anuvAda amerIkana ekeDemInA sabhya; bhAratIya vAstuzAstranA vidyuta zabda kopanAM kaThina kArya para rokAyelA che. te vina purAtattvajJa zrI madhusudanabhAI DhAMkI A graMthanuM aMgrejI anuvAla taiyAra karI rahyA che. hAla A graMtha presamAM che. tenuM mulya rU. 15 posTeja alaga. vadhaarg vmAvA -mULa saMskRta. judA judA zilpagraMthanA vedha vicAranA saMgrahIta karela. tenuM gujarAtI ane hindI anuvAda sahIta. prAsAda bhavana grahe pratimA Adi paranA vedha do aneka prakAranA AvelA che. gRha sthApana-zalyavijJAna dvAra staMbha pATa muharta caMdra vAstu vajalepa saMkSipta pUjAvidhi maMtra sUtradhAra pUjana, gaNita kASThaka Adi aneka viSayothI bharapura alabhya suMdara graMthamAM rekhAcitro phoTAo sAthe ApelA che. A graMtha dIpArNava hIrAva ane prAsAdamaMjarI graMthanI pati-pe-che. mulya rU. 10 daza. piosTeja alaga. 7 bhAratIya duvidhAna-aneka prAcIna graMthomAM durga viSayanuM sAhitya ekatrita karela che. zIlpanA judA judA graMthe purANo, rAmAyaNa, mahAbhArata, kauTilya arthazAstra, agatya Adi RSi munInA premathI mULa saMskRta pATha parathI durga lakSaNa-durganI pahoLAI ucAI nI AkRta tene nAme-molyA tene aMgenA nAme zAstrIya rIte tenA AkRtI cItro phoTA sAthe samajAvela che. A graMtha zrI semapurA ane purAtatvarUpa zrI madhusudanabhAI DhakInA saMyukate lakhela che te muMbaInA sAmaiyA pablIzana saMsthA taraphathI prakAzIta thayela che. mulya rU. 35-poja prathaka" 8. arii tiza teramI sadImAM thayela sutradhAra vIrapAla racita suMdara graMtha vividha chaMdamAM saMskRta kAvyamAM lakhela che. A adbhuta graMthanI prati zrI somapurAjInA hastalikhita graMtha bhaMDAramAM phakta tenA cAra adhyAye prApta thayela-mULa graMtha dazeka adhyAyane hevA saMbhava che. mULa cAra adhyA pachI prAcIna graMthonA AdhAre saMya pUti ApI graMtha saMpUrNa ApavA prayAsa karyo che. A graMtha vaDedarA prApya vidyA maMdira taraphathI baroDA yunIvarsITI presamAM temanA memAsIka "svAdhyAya" mAM chapAyela. mUlya rUA. 10 daza piraTeja prathaka. fkarana phA-dIpaNuMvanA uttarArdha rUpe che jaina prAsAda zikhare pratimA mAna pratinA lakSaNa vaNe lAMchana parika lakSaNa: 24 yakSa ra4 yakSazuM 16 vidyA devIo daza digapALa nava graha-jenA cAra dIzAnA aSTha pratiMhAro mANIbhadra-kSetrapALa padmAvatI ghaMTAkarNanA zAstrIya pATha tenA anuvAda ane te pratyekanA Alekhana rekhAthI jainenA zAzvata tIrtho-samavasaraNa aSTApada, merUgIrI, naMdIzvaradvIpanA zAstrIya pATha anuvAda sAthe tenA Alekhane jenA 24-para-7ra ane 108 jInAyatano tenA nakazAo traNe kALanI vIsI tenA nAma lazkena siddhacaka gaNadhara saMkhyA kAra hakAramAM covIza tirthaMkara varNa pramANe. aSTamaMgaLa cauda svapna mANekastaMbha Adi jaina zilpane lagatuM' saMpUrNa sAhitya mULapATha ane tenA anuvAda ane rekhAcitra sAthe AvI alabhya graMtho prathama prakAzIta thayela che. mulya rUA. 10 pAsTeja pRtha. Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 mAsIka zira vadattApratimavidhAna aMgene adbhuta graMtha prAcIna zi95 graMthonA AdhAre be vibhAgamAM Avela che. pUvahema-amUrti pUjA-pratimAmAna pratimA tAlamAna-vaNuM-vAhana-hastamudrA, pAdamudrA, Asana zarIra mudrA pIThIkA (saMhAsana) tyaSoDazAbharaNa alaMkAra Ayudha parikaTa vyAla svarUpe-devAnucara asurAdi 18 varUpe ane batrIsa devaDanA A sarvanA mULa saMskRta pATho sAthe anuvAda ane tenA vistRta Alekhano haju sudhI AvuM sAhityanuM prakAzana alabhya ane amulya che. graMthanA uttarArdhamAM deva devIo jeno Adi svarUpo ApelA che. brahmAnA cAra varUpa, viSNunA 24 ane daza avatAra uparAMta 24 avatAre viSNunA anya svarUpe kRSNanA svarUpe caturmukha viSNu lakSmInArAyaNa Adi svarUpa ziva rudranA avyakta vyakata vyakta kakta svarUpa jyotirliMga bANalaga rAjalIga sahastravega zatAsiMga ghArAliga pASANa parikSA rudranA bAra svarUpe umA maheza daza saMyukta svarUpa. zivanA anya svarUpe. naka bhariva svarUpa naMdI- devI zakita svarUpe nava durgA sapta bhAnukAe caMDI Adi svarUpe dvAdaza. gauri svarUpa aturvizanI gaurI svarUpe dvAdaza sUrya trazAdiya svarUpa. gaNezanA 15 svarUpa kArtika maMda. vizvakarmA yajJavRSabha mUrti hanumaMtanA svarUpe daza dipALa navaya jaina tirthaMkara yakSa yakSarA vidyAdevIo mANibhadra ghaMTAkarNa kSetrapALa padmAvatI ADa dvArapALa pratihAro cauda svana aSTamaMgaLa Adi. A sarvanA mULapATha sAthe tenA seMkaDe Alekhane ApavAmAM Avela che. A graMtha vartamAnamAM prathama prakAzIta thAya che. te muMbaI semiyA palIkezana prakAzana thayela che. 22. vAstu tirA-sAtathI AThamI sadImAM paMDIta kezave lakhela suMdara graMtha vividha saMskRta chaMdamAM te kALanA zilpane lagate graMthamAM vividhatA che, tene vidvAna kartA zilpane jJAtA jaNAya che. sarva lokopayogI zilpa evuM teNe graMthAne Apela che tenuM zuddhIkaraNa zrI madhusudanabhAI DhAkI banArasamAM karAvI tenA rekhAcitro sAthe tenA para aMgrejI neTa sAthe-barADA prAcyavidyA taraphathI presamAM chapAze. 11. vRkSANuva-A graMthane prakaraNamAM prApta thayela che. te mahAprAsAdone lagatA alabhya graMtha che. tenA pAThene agrejI anuvAda zrI kAkIjI tenA para lakhI rahyA che. tenuM saMzodhana cAlI rahyuM che. 12 vAstuvidyA-ane vAstuzAstra upara pramANe saMzodhanamAM zrI madhusudana DhAkIjI banArasamAM karI rahyA che. tenI aMgrejI keTa sAthe lakhe che. zilpa kalA prakAzana 3 pathIkasosAyaTI, amadAvAda-13 31, irA pArka, amadAvAda-13 mukuMdakuMja sosAyaTI, ghATaloDIyA roDa, amadAvAda-13 prakAzake ? zrI baLavaMtarAya prabhAzaMkara somapurA zilpazAstrI ane bhAio